yī
一
yú chūn pǔ xiāng tíng liǎng dì, shī jiē jué miào. ér yī lèi yú guān, yī lèi yú huà, jiē wèi jǐn qí cái. chūn pǔ yǒu yáng zhōu hóng qiáo èr lǜ yún: chū guō liáo wèi hàn màn yóu, hóng qiáo xiǎo fàng mù lán zhōu. jì hé xiāng qì yí chū rì, ōu lù qíng huái fù zǎo qiū. zì xǐ qín zūn jīn yǔ gòng, gǎn kuā fēng yǎ xī xián chóu. yíng yíng lǜ shuǐ yī yī liǔ, zàn nǐ míng yuán zuò xiǎo liú. yàn luò píng shā gǔ diào xī, bīng xián shēng chè shù jiān fēi. hé tíng bì shǔ chá yān yáng, zhú yuàn xún sēng mù yè fēi. shān yǔ àn yí yóu kè fǎng, shuǐ fēng liáng shàng jiǔ rén yī. lín yā lì mǎ dōu xuān sàn, bīn cóng chuán ā zǐ yè guī. yòu: shān táng shèng jī xiān xián zhòng, lián jiè cí yún dà shì zūn. jiē jiā jù yě.
余春圃、香亭兩弟,詩皆絕妙。而一累於官,一累於畫,皆未盡其才。春圃有《揚州虹橋》二律云:「出郭聊為汗漫遊,虹橋曉放木蘭舟。芰荷香氣宜初日,鷗鷺情懷赴早秋。自喜琴尊今雨共,敢夸風雅昔賢儔。盈盈綠水依依柳,暫擬名園作小留。」「雁落平沙古調稀,冰弦聲徹樹間扉。荷亭避暑茶煙揚,竹院尋僧木葉飛。山雨暗移遊客舫,水風涼上酒人衣。林鴉櫪馬都喧散,賓從傳呵子夜歸。」又:「山堂勝跡先賢重,蓮界慈雲大士尊。」皆佳句也。
èr
二
wù chén qiū, yú chū dé suí zhī zào yuán, gǎi wèi suí yuán. wáng mèng tíng tài shǒu, shāng bǎo yì táo xī pǔ èr tài shǐ, zhì jiǔ xiāng hè, gè yǒu shī jiàn zèng. xī pǔ yún: huāng yuán dé zhǔ míng réng jiù, píng yě tiān lóu shù jǐn huán. zuò lì rú hé dān cǐ shì, mǎi shān zhēn bù qǐ rén qián. bǎo yì yún: guò jiāng bù kuì zhēn míng shì, tuì yuàn qí rú wèi lǎo sēng. lǐng qǔ shí nián qīng xiàng hòu, fú jīn yě fú shǐ xiāng yīng. gài qí shí, yú nián cái guò sān shí gù yě. wéi mèng tíng shī wèi lù, zhǐ jì wàn mù chá yā lǜ dào yán yī jù ér yǐ. jiē hū! yú dé suí yuán zhī cì nián, jí qǐ bìng jū zhī. sì shí nián lái, yuán zhī zēng róng shì guān, jiǒng fēi cóng qián guāng jǐng ér sān rén zhě, yì duō huà qù jiǔ yǐ!
戊辰秋,余初得隋織造園,改為隨園。王孟亭太守,商寶意、陶西圃二太史,置酒相賀,各有詩見贈。西圃云:「荒園得主名仍舊,平野添樓樹盡環。作吏如何耽此事,買山真不乞人錢。」寶意云:「過江不愧真名士,退院其如未老僧。領取十年卿相後,幅巾野服始相應。」蓋其時,餘年才過三十故也。惟孟亭詩未錄,只記「萬木槎丫綠到檐」一句而已。嗟乎!余得隨園之次年,即乞病居之。四十年來,園之增榮飾觀,迥非從前光景;而三人者,亦多化去久矣!
sān
三
xī lín è gōng wèi jiāng sū bù zhèng shǐ, kè nán bāng lí xiàn jí shěn guī yú shàng shū shí wèi xiù cái, dé yǔ qí xuǎn. hòu cǐ běn jìn chéng yù lǎn, shěn zhī shòu zhī, cóng cǐ shǐ yě. gōng chūn fēng tíng huì wén zèng huá yù yuán yī lǜ, zhōng sì jù yún: miù yǐ tōng jiā zūn shì jiǎng, gǎn dāng lǎo yǒu liè mén shēng. wén zhāng bào guó kē míng zhòng, zhū sì xún yuán guǎn lè qīng. qí hǎo xián lǐ shì, qíng jiàn hū cí. gōng wáng hòu, mén xià shēng yáng cháo guān zǐ qí shī wǔ bǎi yú shǒu. kǔ rè yún: wèi néng zuò lín yǔ, hé gǎn yuàn jiāo yáng? ǒu chéng yún: yáng liǔ qíng duō yīn dài shuǐ, bā jiāo xīn dìng bù wén léi. tí mǒu sì yún: fēi yún yǐ xiù xīn cháng zhù, míng yuè chén tán yǐng bù liú. bié guì zhōu yún: shēn míng dào dǐ dōu chén tǔ, liú yǔ xián rén xiù shǒu kàn. wū hū! gōng chū jiāng rù xiàng, chuí èr shí nián, jīng lüè qī shěng. zhū láng jūn liǎng dū liǎng fǔ, gù lì mén shēng yì duō xiǎn guì. ér píng shēng shī jí, zhōng chuán yú yī luò tuō shū shēng. tán mò zhāi shī yún: bù yǒu sān qiān mén xià kè, zhì jīn shuí shí xìn líng jūn?
西林鄂公為江蘇布政使,刻《南邦黎獻集》;沈歸愚尚書時為秀才,得與其選。後此本進呈御覽,沈之受知,從此始也。公《春風亭會文贈華豫原》一律,中四句云:「謬以通家尊世講,敢當老友列門生。文章報國科名重,洙泗尋源管樂輕。」其好賢禮士,情見乎詞。公亡後,門下生楊潮觀梓其詩五百餘首。《苦熱》云:「未能作霖雨,何敢怨驕陽?」《偶成》云:「楊柳情多因帶水,芭蕉心定不聞雷。」《題某寺》云:「飛雲倚岫心常住,明月沉潭影不流。」《別貴州》云:「身名到底都塵土,留與閒人袖手看。」嗚呼!公出將入相,垂二十年,經略七省。諸郎君兩督、兩撫,故吏門生亦多顯貴。而平生詩集,終傳於一落托書生。檀默齋詩云:「不有三千門下客,至今誰識信陵君?」
sì
四
yáng zhōu xiào lián mǎ lì běn, zì fù gǔ wén zuò jiā, yǔ wāng kě zhōu huì yú lú zhuǎn yùn xí shàng. wāng suī bù yī, shī cái shí chū mǎ shàng. mǎ yì pō qīng zhī, wāng yòu bù kěn zì xià. yú shì èr rén zhōng xí bù jiāo yī yǔ. hòu wǔ rì, mǎ bìng zú. shā dòu chū xì kě zhōu yuē: rǔ yǔ mǎ jūn qián rì xí jiān, yǐ yīn yáng fēn jiè yǐ. wāng sòng fāng shǒu zhāi zhī bái xià jiān huái suí yuán yún: cǐ bāng lài yǒu jiù shén jūn, chú què sī rén shú yǔ qún? jiǔ wò lín quán yóu wèi lǎo, zhǐ tán fēng yuè bié wú wén. shān zhōng bái shí tóng shuí zhǔ? zuò shàng míng xiāng dài ěr fén. tīng shuō piān zhōu qù wú huì, liào yīng guī kàn zǎo qiū yún.
揚州孝廉馬力畚,自負古文作家,與汪可舟會於盧轉運席上。汪雖布衣,詩才實出馬上。馬意頗輕之,汪又不肯自下。於是二人終席不交一語。後五日,馬病卒。沙斗初戲可舟曰:「汝與馬君前日席間,已陰陽分界矣。」汪《送方守齋之白下兼懷隨園》云:「此邦賴有舊神君,除卻斯人孰與群?久臥林泉猶未老,只談風月別無聞。山中白石同誰煮?座上名香待爾焚。聽說扁舟去吳會,料應歸看早秋雲。」
wǔ
五
dīng chǒu, yú mì yī chāo shū rén, huò jiàn huáng shēng, míng zhī jì, hào xīng yán zhě, rén shén pǔ yě. ǒu guò qí àn tóu, dé jù yún pò ān sēng mài lín jiē wǎ, dú jǐng rén zhēng xiàng wǎn quán. yú dà qí zhī, jí xiǎng mǐ wǔ dǒu. zì cǐ xīn rán dà yòng lì yú shī. wǔ yán jù yún: yún kāi rì jiǎo zhí, yǔ luò shuǐ wén yuán. zhú ruì chuān ní bì, yíng hān luò jiǔ zūn. diào jiǔ zhī yú xìng, qiáo duō shí shù míng. bǐ cán lú bìng yòng, mò jǐn zhǐ tóng mó. qī yán yún: xiǎo chuāng jìn shuǐ hán piān jué, gǔ mù zhē tiān shǔ bù zhī. jiù shēng píng chù ní yóu lǜ, xīn luò huā shí shuǐ yì xiāng. jiù pì kǒng xián dōu zhù shuǐ, pò qiáng nán bǔ jǐn hú shī. yǒu lián dāng kǎn yún réng rù, wú kè tuī mén fēng zì kāi.
丁丑,余覓一抄書人,或薦黃生,名之紀,號星岩者,人甚樸野。偶過其案頭,得句雲;「破庵僧賣臨街瓦,獨井人爭向晚泉。」余大奇之,即餉米五斗。自此欣然大用力於詩。五言句云:「雲開日腳直,雨落水紋圓。」「竹銳穿泥壁,蠅酣落酒尊。」「釣久知魚性,樵多識樹名。」「筆殘蘆並用,墨盡指同磨。」七言云:「小窗近水寒偏覺,古木遮天曙不知。」「舊生萍處泥猶綠,新落花時水亦香。「舊甓恐閒都貯水,破牆難補盡糊詩。」「有簾當檻雲仍入,無客推門風自開。」
liù
六
céng nán cūn hǎo yín shī, zuò shān xī píng dìng zhōu cì shǐ, fǎng bái xiāng shān jiāng shī jí fēn zhì shèng shàn dōng lín gù shì, nǎi jiāng shàng dǎng yǒng gǔ zhū zuò, mìng mén rén lǐ zhēn pìn shū zàng wén chāng cí zhōng. shēn gù shí yú nián, táo huǐ xuān lái mù cǐ zhōu, guò cí niān xiāng, jiàn cǐ cáng běn jì ài shī zhī qīng miào, ér yòu zì lián tóng wèi shān zuǒ rén, nǎi xù ér zǐ zhī, bìng fù jǐ zuò yú hòu. céng guò pán shí guān yún: pán shí guān qián shí lù wēi, lí lí huáng yè xiǎo cūn xī. xié yáng hū sòng qí fēng yǐng, qiān dié céng yún wū shàng fēi. táo yǒng yí shī xuān yún: yī dài wén zhāng shàn yì cái, kāi xuān yín bà xìng yōu zāi. guān xián qiě xǐ néng yī sú, wèi yǔ shī rén zuò wò lái. táo yòu yǒng jiā shān shū yuàn yún: xīn kāi yì yuàn yù qún yīng, wén xué fēng chuán gǔ ài chéng. jiè dé gōng yú wú sú lèi, xié péng lái tīng dú shū shēng.
曾南村好吟詩,作山西平定州刺史,仿白香山將詩集分置聖善東林故事,乃將《上黨詠古》諸作,命門人李珍聘書藏文昌祠中。身故十餘年,陶悔軒來牧此州,過祠拈香,見此藏本;既愛詩之清妙,而又自憐同為山左人,乃序而梓之,並附己作於後。曾《過盤石關》云:「盤石關前石路微,離離黃葉小村稀。斜陽忽送奇峰影,千疊層雲屋上飛。」陶詠《遺詩軒》云:「一代文章擅逸才,開軒吟罷興悠哉。官閒且喜能醫俗,為與詩人坐臥來。」陶又詠《嘉山書院》云:「新開藝苑育群英,文學風傳古艾城。借得公餘無俗累,攜朋來聽讀書聲。」
qī
七
wú mén míng yī xuē xuě, zì hào yī piáo, xìng gū ào. gōng qīng yán zhī bù kěn wǎng ér yǔ yǒu jí, zé bù zhāo zì zhì. yǐ hài chūn yú zài sū zhōu, páo rén wáng xiǎo yú bìng yì bù qǐ, jiāng yǎn guān, ér jūn lái tiān yǐ wǎn, shāo zhú zhào zhī, xiào yuē: sǐ yǐ! rán wú hǎo yǔ yì guǐ zhàn, kǒng dé shèng yì wèi kě zhī. chū yào yī wán, dǎo shí chāng pú zhī diào hé, mìng yú fū yǒu lì zhě, yòng tiě zhù qiè qí chǐ guàn zhī. xiǎo yú mù bì qì jué, hóu gǔ gǔ rán shì yàn shì tǔ. xuē zhǔ yuē: hǎo qiǎn rén shì zhī, jī míng shí dāng yǒu shēng. yǐ ér guǒ rán. zài fú èr jì ér bìng qǐ. yǐ yǒu dōng, yú yòu wǎng sū zhōu, yǒu chú rén zhāng qìng zhě, dé kuáng yì zhī bìng, rèn rì guāng wèi xuě, dàn shǎo xǔ, cháng tòng yù liè, zhū yī bù xiào. xuē zhì, xiù shǒu xiàng zhāng liǎn shàng xià shì yuē: cǐ lěng shā yě, yī guā ér yù, bù bì zhěn mài. rú qí yán, shēn xiàn hēi bān rú zhǎng dà, yì jí huò rán. yú qí shǎng zhī. xiān shēng yuē: wǒ zhī yī, jí jūn zhī shī, chún yǐ shén xíng. suǒ wèi rén jū wū zhōng, wǒ lái tiān wài shì yě. rán xiān shēng shī yì zhèng bù fán, rú yè bié wāng shān qiáo yún: kè zhōng lián kè qù, shāo zhú sòng guī ráo. bǎ shǒu gè wú yǔ, hán jiāng zhèng luò cháo. yì xiāng nán bá shè, jiù yè yǒu yú qiáo. qiè mò yī rén guàn, jiā pín zi shàng jiāo. cháo táo lìng yún: yòu xiàng mén qián zāi wǔ liǔ, fēng lái yī jiù zhé yāo zhī. yǒng hàn gāo yún: qià xiào shǒu tí sān chǐ jiàn, zhǎn shé róng yì gē jī nán. ǒu chéng yún: chuāng tiān mò pǔ yáo xīn zhú, jǐ yìn lián huán àn fù yú.
吳門名醫薛雪,自號一瓢,性孤傲。公卿延之不肯往;而予有疾,則不招自至。乙亥春余在蘇州,庖人王小余病疫不起,將掩棺,而君來;天已晚,燒燭照之,笑曰:「死矣!然吾好與疫鬼戰,恐得勝亦未可知。」出藥一丸,搗石菖蒲汁調和,命輿夫有力者,用鐵箸鍥其齒灌之。小余目閉氣絕,喉汩汩然似咽似吐。薛囑曰:「好遣人視之,雞鳴時當有聲。」已而果然。再服二劑而病起。乙酉冬,余又往蘇州,有廚人張慶者,得狂易之病,認日光為雪,啖少許,腸痛欲裂,諸醫不效。薛至,袖手向張臉上下視曰:「此冷痧也,一刮而愈,不必診脈。」如其言,身現黑瘢如掌大,亦即霍然。余奇賞之。先生曰:「我之醫,即君之詩,純以神行。所謂『人居屋中,我來天外』是也。」然先生詩亦正不凡,如《夜別汪山樵》云:「客中憐客去,燒燭送歸橈。把手各無語,寒江正落潮。異鄉難跋涉,舊業有漁樵。切莫依人慣,家貧子尚嬌。」《嘲陶令》云:「又向門前栽五柳,風來依舊折腰枝。」詠《漢高》云:「恰笑手提三尺劍,斬蛇容易割雞難。」《偶成》云:「窗添墨譜搖新竹,幾印連環按覆盂。」
bā
八
zhāng wén mǐn gōng yǐ shū fǎ yǎn shī míng. yú jiàn shǒu shū chūn yīng zhuàn yún: chóu yā xiāng tǒng zhuì sù yún, huā hún chóu shā yuè rú yín. dú tīng yú yào xī fēng lěng, yòu shì shēn qiū yī yè rén.
張文敏公以書法掩詩名。余見手書《春鶯囀》云:「綢壓香筒墜宿雲,花魂愁殺月如銀。獨聽魚鑰西風冷,又是深秋一夜人。」
jiǔ
九
fāng mǐn kè gōng xūn wèi lóng hè, ér shī qíng jí jiā. wèi dì shí, tú zhōng kàn huā sān jué yún: shù zhī hóng yàn kùn qīng chén, lǒng hòu fēng qián bié yǒu chūn. xiù dǐ fēi yīng chuī tè dì, shì lián lǘ bèi yǒu shī rén. nǚ ér zhuāng bà bìn quán quán, bìn dǐ táo huā yī miàn hān. jié bàn qián cūn xié shǒu qù, měi féng huā chù yòu zhòng zān. qǐ shǒu máo ān gǔ bái huá, dào páng rén xiàn dào páng huā. cí yún zuò xià wú duō yuàn, měi dào huā shí xù zài jiā.
方敏恪公勛位隆赫,而詩情極佳。未第時,《途中看花》三絕云:「數枝紅艷困輕塵,隴後風前別有春。袖底飛英吹特地,似憐驢背有詩人。」「女兒裝罷鬢鬈鬈,鬢底桃花一面酣。結伴前村攜手去,每逢花處又重簪。」「稽首茅庵古白華,道旁人獻道旁花。慈雲座下無多願,每到花時婿在家。」
shí
十
jǐ mǎo xià, jiǎng qín shù zhōng hàn ǒu guò jīn líng, qiè zhōng cáng hǎi níng xǔ héng zǐ míng càn zhě shī yī juàn. hú shàng yún: qiū sī dòng gū wǎng, líng bō suì miǎo rán. hú yún duō shàng shù, shān yǔ hū rú yān. bái lù lái líng wài, hóng qú luò kǎn qián. dàn zhuāng xī zǐ xiào, fēng jí mò huí chuán. zuò hé xī zá shī, yǒu míng qī zǐ qì pò. rú: lóng shā sǎo xuě qiū chí mǎ, tù pò níng shuāng yè zhào qí. biān dīng rì kè tún tián mài, shǐ zhě xīng chí shǔ guó guā. jiē jí xióng jiàn. yòu jué jù yún: tiě mǎ hán fēng rì rì qiū, xiù zhān liè liè juǎn chī yóu. hé yuán shēn zuò píng ān huǒ, yī yè dōng hái guò sù zhōu. yú mù qí rén, biàn fǎng sà nián, zú wú zhī zhě.
己卯夏,蔣秦樹中翰偶過金陵,篋中藏海寧許衡紫名燦者詩一卷。《湖上》云:「秋思動孤往,凌波遂渺然。湖雲多上樹,山雨忽如煙。白鷺來菱外,紅蕖落檻前。淡妝西子笑,風急莫回船。」作《河西雜詩》,有明七子氣魄。如:「龍沙掃雪秋馳馬,兔魄凝霜夜照旗。」「邊丁日課屯田麥,使者星馳屬國瓜。」皆極雄健。又絕句云:「鐵馬寒風日日秋,繡旃獵獵卷蚩尤。何緣身作平安火,一夜東還過肅州。」余慕其人,遍訪卅年,卒無知者。
yī shí yī
一十一
bǐng chén qiū, zhào shì zhě tóng lǐng yuè fèng yú hù bù. tóng xiāng chéng nuó qú zhǐ yī rén xiào yuē: cǐ wú jiā niáng zǐ xiù cái yě. rù xué shí, chū míng mò, yù jū jīn líng, gōng shī, jīn dùn ér qióng jīng, gǎi míng tíng zuò, bié zì mián zhuāng, yǐ qí xián jìng xiū jié, gù hào chéng niáng zǐ. yīn yǔ shù yán ér bié. dú qí hǎi diàn yuán lín yī jué yún: gé àn tiáo yáo yù lù míng, lín jiān dào yǐng jiàn rén xíng. cháo tiān duō shǎo zhū lún guò, tiān rù shān quán zuò shuǐ shēng. jīng zhōng yì nǚ yún: sān líng yòu nǚ yíng lí mèng, yī zì néng yán wèi dé kàn. xì bà pō wén zhī jì yì, shū lái jiàn jiě wèn píng ān. wèi qíng yù bǐ zhēn nán zǐ, nǔ lì yīng jiā yuǎn kè cān. tí xiào gèng jiào tīng gé shě, máng máng chóu sī dào gèng lán. wǔ lín huái gǔ yún: yī zì xiū bīng guó yuàn chú, jūn wáng hān zuì jiǔ zhòng jū. yún kāi fèng lǐng shēng gē mǎn, mèng lěng lóng chéng yì shǐ shū. hǎi rì hū jīng gōng lòu jǐn, chūn cháo yóu xiào jiāng tán xū. shuí zhī lì mǎ wú shān kè, bù xī qiān jīn mǎi jiàn shū. shī shén mián lì, bù zuò jīng shēng yǔ. hòu sū fǔ yǎ gōng jiàn xiān shēng jīng xué, zú bào bà. nián qī shí qī, wú zi ér zú. zhe shū yíng chǐ, jù fù suí yuán.
丙辰秋,召試者同領月俸於戶部。同鄉程挪渠指一人笑曰:「此吾家『娘子秀才』也。」入學時,初名默,寓居金陵,工詩,今遁而窮經,改名廷祚,別字綿莊,以其閒靜修潔,故號「程娘子」。因與數言而別。讀其《海淀園林》一絕云:「隔岸迢遙御路明,林間倒影見人行。朝天多少朱輪過,添入山泉作水聲。」《京中憶女》云:「三齡幼女縈離夢,一自能言未得看。戲罷頗聞知記憶,書來漸解問平安。慰情慾比真男子,努力應加遠客餐。啼笑更教聽隔舍,茫茫愁思到更闌。」《武林懷古》云:「一自休兵國怨除,君王酣醉九重居。雲開鳳嶺笙歌滿,夢冷龍城驛使疏。海日忽驚宮漏盡,春潮猶笑將壇虛。誰知立馬吳山客,不惜千金買諫書。」詩甚綿麗,不作經生語。後蘇撫雅公薦先生經學,卒報罷。年七十七,無子而卒。著書盈尺,俱付隨園。
yī shí èr
一十二
yǐ hài qiū, yú diào yú mián zhuāng jiā. mián zhuāng zhǐ yī shào nián gào wǒ yuē: cǐ yán dōng yǒu xiù cái yě, nián wèi ruò guàn. qián rì xué shǐ wèn shēng shī yǒu shēng wú cí, shēng tiáo jǔ shí liù jiā zhī shuō, yǐ biàn qí fēi. yú xīn jìng zhī. yǐ ér jiàn guò, yǐ xiù róng xiǎo cǎo xiāng shì. wǎn tiào yún: bié yuàn míng zhōng gǔ, dēng lóu bào wǎn qíng. yī shān qīng yǒu dài, qiān shù nuǎn wú shēng. jiàn dé dōng fēng xìn, mí shāng lǚ kè qíng. cāng zhōu míng fā zǎo, yīng fù hǎo chūn shēng. zhōu cì chóu hú yún: jì tiān shuāng àn shī, chū wù yī fān qīng.
乙亥秋,余吊於綿莊家。綿莊指一少年告我曰:「此嚴冬友秀才也,年未弱冠。前日學使問《笙詩》有聲無辭,生條舉十六家之說,以辨其非。」余心敬之。已而見過,以《秀容小草》相示。《晚眺》云:「別院鳴鐘鼓,登樓報晚晴。一山清有待,千樹暖無聲。漸得東風信,彌傷旅客情。滄洲明發早,應負好春生。」《舟次仇湖》云:「際天雙岸失,出霧一帆輕。」
yī shí sān
一十三
tōng zhōu bǎo jǐng gōng, gōng tián cí zì hào sì xiāng zhǔ rén, gài yán shuì xiāng zuì xiāng wēn róu xiāng bái yún xiāng yě. yǒng cuī yīng yīng yī què, shèn jiā, mò èr jù yún: jiāo xiāng bǔ guò, hái tā yī jià. guǐ yǒu qiū, jiàn fǎng suí yuán, xiāng de shén huān. bié sān shí nián, yú yóu láng shān, jǐng gōng jiǔ wáng yǐ. qí zi kuǎn jiē shén yīn. bì shàng hú yú shǒu zhá shù xíng, shì zhī, nǎi yóu kè mǒu suǒ jiǎ yě rán yǐ hòu jìn zhī yǐ, qí liǎng dài zhī hǎo xián ruò cǐ.
通州保井公,工填詞;自號四鄉主人,蓋言睡鄉、醉鄉、溫柔鄉、白雲鄉也。詠《崔鶯鶯》一闋,甚佳,末二句云:「交相補過,還他一嫁。」癸酉秋,見訪隨園,相得甚歡。別三十年,余游狼山,井公久亡矣。其子款接甚殷。壁上糊余手札數行,視之,乃遊客某所假也;然已厚贐之矣,其兩代之好賢若此。
yī shí sì
一十四
shǎn zhōu gǒng luò jiān, rén duō záo tǔ ér jū. yú zì xī qín guī, yù yǔ, zhù yáo zhōng sān rì, yín shī wèi chéng. hòu èr shí nián, nián jiā zǐ shěn xiào lián kūn yǒu guò shǎn yī lián yún: rén jiā bàn záo shān yāo zhù, chē mǎ dōu cóng wū shàng guò. zhí shì dài yǔ zuò yě. yòu guò gāo chún hú yún: liáng shēng sù lù mián chū wěn, fēng jìng yóu yú tīng yǒu shēng.
陝州鞏、洛間,人多鑿土而居。余自西秦歸,遇雨,住窯中三日,吟詩未成。後二十年,年家子沈孝廉琨有《過陝》一聯云:「人家半鑿山腰住,車馬都從屋上過。」直是代予作也。又《過高淳湖》云:「涼生宿鷺眠初穩,風靜游魚聽有聲。」
yī shí wǔ
一十五
sòng wéi fān zì ruì píng, luò tuò yáng zhōu. lú yǎ yǔ wèi zhuǎn yùn, wèi zhī qí cái, jù ér bù jiàn. yú wèi dài chéng xiǎo xíng yún: kè chéng wú yàn qǐ, pò xiǎo kuà lǘ xíng. cán yuè hū duò shuǐ, cūn jī chū yǒu shēng. shì qiáo shuāng jiàn huá, yě diàn huǒ wēi míng. bù shǎo yōu jū zhě, gāo mián mèng bù jīng. lú xǐ, zèng yǐ xíng zī. sū zhōu pǔ xiáng chūn xiǎo xíng yún: zǎo chū biàn shān kǒu, qiū fēng fú bèi qīng. bèi rén cán yuè luò, hé chù xiǎo jī shēng? kè dōng yǐng jù shòu, xiāo lán qì gèng qīng. xíng xíng yuǎn shù lǐ, hóng rì zì dōng shēng. èr rén bù xiāng shí, ér èr shī xiāng sì, qiě tóng yòng bā gēng yùn, yì qí. pǔ gèng yǒu jiā jù yún: jiù tǎ wèi qīng liú shuǐ bào, gū fēng yù dào luàn yún fú. yòu: zuì hòu bù zhī guī lù wǎn, yù rén fú zhe shàng huā cōng.
宋維藩字瑞屏,落魄揚州。盧雅雨為轉運,未知其才,拒而不見。余為代呈《曉行》云:「客程無晏起,破曉跨驢行。殘月忽墮水,村雞初有聲。市橋霜漸滑,野店火微明。不少幽居者,高眠夢不驚。」盧喜,贈以行資。蘇州浦翔春《曉行》云:「早出弁山口,秋風袱被輕。背人殘月落,何處曉雞聲?客冬影俱瘦,宵闌氣更清。行行遠樹里,紅日自東生。」二人不相識,而二詩相似,且同用「八庚」韻,亦奇。浦更有佳句云:「舊塔未傾流水抱,孤峰欲倒亂雲扶。」又:「醉後不知歸路晚,玉人扶着上花驄。」
yī shí liù
一十六
háng zhōu yàn huì, sú shàng máng nǚ dàn cí. yǔ yǎ bù xǐ, yǐ wèi nǚ zhī shǒu zhòng zhě mù yě, qīng lú bù pàn, shén cǎi xiān wú. yǒu wáng sān gū zhě, yǎ hǎo wén mò, duì dá míng liú, rén rén rú qí yì zhī suǒ chū. wáng mèng lóu shì jiǎng zuò qī gǔ yī zhāng, zhōng yǒu bā jù yún: chéng jūn fú qìng zi dēng jiào, jīn lǐ céng jīng shì yù xiāo. zhé jiàng dào yuán yóu wèi jiǎn, bù jiāng qīng yǎn kàn chén xiāo. wán zhì yóu lái jiān xiá huì, chuán shén qǐ dài qiū bō mèi? qīng yún rǎn rǎn yuè yí zhē, xiāng wù yíng yíng huā ài shuì. háng jǐn pǔ zèng shī yún: xiǎo zhuāng shū lüè zhú shí xīn, qiǎo xiào shēng chūn yòu shàn pín. dào kè shèng cháng zhī kè xìng, mù zhōng mò wèi jìng wú rén. tán cáo yuán gǔ xiǎo shēng hán, yě xué cáo gāng zuǒ shǒu dàn. zhòng lǐ zì xián shuāi tài shèn, xìng wú lǎo tài bèi qīng kàn.
杭州宴會,俗尚盲女彈詞。予雅不喜,以為女之首重者目也,清臚不盼,神采先無。有王三姑者,雅好文墨,對答名流,人人如其意之所出。王夢樓侍講作七古一章,中有八句云:「成君浮磬子登教,金醴曾經侍玉霄。謫降道緣猶未減,不將青眼看塵囂。紈質由來兼黠慧,傳神豈待秋波媚?輕雲冉冉月宜遮,香霧瀠瀠花愛睡。」杭堇浦贈詩云:「曉妝梳掠逐時新,巧笑生春又善顰。道客勝常知客姓,目中莫謂竟無人。」「檀槽圓股曉生寒,也學曹剛左手彈。眾里自嫌衰太甚,幸無老態被卿看。」
yī shí qī
一十七
qián lóng wù yín, lú yǎ yǔ zhuǎn yùn yáng zhōu, yī shí míng shì, qū zhī rú yún. qí shí liú yìng yú shì jiǎng zhǎng jiào shū yuàn, shēng tú zé wáng mèng lóu jīn zōng tíng bào yǎ táng wáng shǎo líng yán dōng yǒu zhū rén, jù jí dōng nán zhī xuǎn. wén yú dào, gè juān xì lǐn yán yǐn yú xiǎo quán yuán. bù shù nián, jǐn rù qīng yún yǐ. bào jiàn zèng yù táng xiān rén piān, bù jí shěng jì jǐn jì mèng lóu xié quán gōng kuí shǐ liú qiú èr shǒu yún: yī xíng jīn liè xiǎng qióng jū, gōng zǐ qún guò shuǐ zhú jū. mǎo fā yě xū qiān wàn zhí, qǐ nián duō shì shí sān yú. jiāng lí gèng chàng hóng lán qū, xiāng yì yīng kàn qīng lǐ shū. yīng wǔ xiāng láo zhēn zhuó biàn, bù zhī liáng yuè tòu jiāo shū. nà bà qīng jiāng jiē hǎi mén, měi suí cán zhào wàng zhōng yuán. dōng fēng wèi yǔ guī zhōu biàn, běi lǐ kōng xiāo lǚ kè hún. jǐn yè huá dēng wǔ hè yù, sān qiū huāng dǎo xiá jīng kūn. tā shí ruò huà bēi huān shì, yī shàng tāo hén bìng jiǔ hén. yú àn: liú qiú guó wáng guì qī zǐ dì, jiē fù zhī fěn, jǐn yī yù mào, néng gē, yǐ jìng tiān shǐ, gù yí zūn dù qǔ. wāng zhōu cì xiān shēng jí zhōng suǒ yǒng, yǔ mèng lóu tóng.
乾隆戊寅,盧雅雨轉運揚州,一時名士,趨之如雲。其時劉映榆侍講掌教書院,生徒則王夢樓、金棕亭、鮑雅堂、王少陵、嚴冬友諸人,俱極東南之選。聞余到,各捐餼廩延飲於小全園。不數年,盡入青雲矣。鮑見贈《玉堂仙人篇》,不及省記;僅記夢樓《偕全公魁使琉球》二首云:「一行金埒響瓊琚,公子群過水竹居。卯發也須千萬值,綺年多是十三餘。將離更唱紅蘭曲,相憶應看青李書。鸚鵡香醪斟酌遍,不知涼月透交疏。」「那霸清江接海門,每隨殘照望中原。東風未與歸舟便,北里空銷旅客魂。盡夜華燈舞鶴鵒,三秋荒島狎鯨鯤。他時若話悲歡事,衣上濤痕並酒痕。」余按:琉球國王貴戚子弟,皆傅脂粉,錦衣玉貌,能歌,以敬天使,故移尊度曲。汪舟次先生集中所詠,與夢樓同。
shí bā
—十八
yǒu mǒu tài shǐ yǐ kū fù shī jiàn shì. yú guī zhī yuē: kū fù, fēi shī tí yě. lǐ: dà gōng fèi yè. ér kuàng yú zhǎn shuāi hū? gǔ rén zài sàng fú zhōng, sān nián bù zuò shī. hé yě? shī nǎi yǒu yùn zhī wén, zài shuāi huǐ shí, hé xiá huī háo niān yùn? kuàng fù mǔ ēn rú tiān dì, shì wèn: gǔ rén kě yǒu yǒng tiān dì zhě hū? liù cháo liú zhòu fù liù hé, yī shí yǒu jiè luò tuó zhī jī. lì shù hàn táng míng jiā, wú kū fù shī. fēi bù xiào yě, fēi jiē shēng yú kōng sāng zhě yě. sān bǎi piān yǒu liǎo é, gǔ xù yǐ wèi cì yōu wáng zuò. yǒu zhì hù zhì qǐ, qí rén zhī fù mǔ shēng shí zuò. wéi jìn fù xián sòng wén wén shān yǒu xiǎo xiáng kū mǔ shī. mǔ yǔ fù shì, lüè yǒu jiān, dào xiǎo xiáng āi yì lüè jiǎn rán kū èr qīn, zhōng bù kě wèi xùn.
有某太史以《哭父》詩見示。余規之曰:「哭父,非詩題也。《禮》:『大功廢業。』而況於斬衰乎?古人在喪服中,三年不作詩。何也?詩乃有韻之文,在衰毀時,何暇揮毫拈韻?況父母恩如天地,試問:古人可有詠天地者乎?六朝劉晝賦六合,一時有『疥駱駝』之譏。歷數漢、唐名家,無哭父詩。非不孝也,非皆生於空桑者也。《三百篇》有《蓼莪》,古序以為刺幽王作。有『陟岵』、『陟屺』,其人之父母生時作。惟晉傅咸、宋文文山有《小祥哭母》詩。母與父似,略有間,到小祥哀亦略減;然哭二親,終不可為訓。」
yī shí jiǔ
一十九
cháng zhōu zhuāng sūn fú tài shǐ dōng rì shī yún: mó lái dòng mò wú nóng sè, diǎn hòu cháo yī yǒu zhòu hén. yáng zhōu chéng wǔ qiáo tài shǐ zèng táng gǎi táng qián bèi yún: chūn shēng qiū shàn suí xīn lìng, méi jiǔ cháo yī jiǎn jiù bān.
常州莊蓀菔太史《冬日》詩云:「磨來凍墨無濃色,典後朝衣有皺痕。」揚州程午橋太史贈唐改堂前輩云:「春生秋扇隨新令,霉久朝衣檢舊斑。」
èr shí
二十
cháng zhōu gù wén wěi yǒu kǔ yín yī lián yún: bù zhī gōng dào chù, dàn jué sòng lái ān. yòu yún: wèi qiú yī zì wěn, nài dé bàn xiāo hán. shēn dé zuò shī gān kǔ.
常州顧文煒有《苦吟》一聯云:「不知功到處,但覺誦來安。」又云:「為求一字穩,耐得半宵寒。」深得作詩甘苦。
èr shí yī
二十一
rén wèi lěng, wò bì wān shēn. gāo hàn qǐ sī mǎ sù míng gǎng yì yún: dēng hūn fáng shuì pín yí bèi, qīn báo chóu hán lǚ qū yāo. yě xíng zhě cháng jiàn niú bèi shàng fù qún niǎo ér xíng. lǔ xīng cūn yún: chūn tián niú bèi jiū zhēng luò, yě diàn qiáng tóu huā luàn kāi. chuán xiǎo zhě, rén bù néng qǐ lì. chéng yú mén yún: bié kāi xīn yàng shū kān shěn, guì zhuó yī shang wò dú shū.
人畏冷,臥必彎身。高翰起司馬《宿明港驛》云:「燈昏妨睡頻移背,衾薄愁寒屢曲腰。」野行者嘗見牛背上負群鳥而行。魯星村云:「春田牛背鳩爭落,野店牆頭花亂開。」船小者,人不能起立。程魚門云:「別開新樣殊堪哂,跪着衣裳臥讀書。」
èr shí èr
二十二
huáng xīng yán suí yuán ǒu chéng yún: shān rú píng lì dāng chuāng jiàn, lù shì shé xuán gé zhú kàn. lì fán xiè yǒng chóng xiān sì yún: huā míng zhèng yào wēi yīn chèn, lù zhuǎn duō cóng gé zhú kàn. èr rén bù móu ér hé. rán huáng bù rú lì zhě, yǐ rú zì yǔ shì zì fàn zhòng. zhú tuó wèi fàng wēng zhāi chū bǎi yú jù, hòu rén dāng yǐ wèi jiè.
黃星岩《隨園偶成》云:「山如屏立當窗見,路似蛇旋隔竹看。」厲樊榭詠《崇先寺》云:「花明正要微陰襯,路轉多從隔竹看。」二人不謀而合。然黃不如厲者,以「如」字與「似」字犯重。竹坨為放翁摘出百餘句,後人當以為戒。
èr shí sān
二十三
wù xū jiǔ yuè, yú yù wú zhōng. yǒu jiā hé shào nián wú jūn wén pǔ lái fǎng, xiù zhōng chū shī gǎo jiàn shì, yún jiāng jiù shǎn xī bì fǔ jūn zhī pìn, cōng cōng bié qù. yǔ dú qí shī, shēn xǐ wú zhè hòu qǐ yǒu rén, ér tàn bì gōng zhī néng lián cái yě. lù qí yóu gū shān yún: chūn fēng yù lái shān yǐ zhī, shān nán méi è xiān pò zhī. gāo rén qù hòu chūn cǎo cǎo, wàn gǔ gū shān jī rú sǎo. cháo jū gé pàn jiǔ kě gū, xìng yǒu wǒ lái shān wèi gū. xiào wèn méi huā kěn qī wǒ, wǒ jiāng bào hè jiā xī hú. qí tā jiā jù, rú: bù zhī xīn yuè shàng, yí shì shuǐ zhān yī. dǐ shì chūn fēng qiàn gōng dào, ér jiā mén xiàng luò huā duō? shēn dé táng rén fēng wèi.
戊戌九月,余寓吳中。有嘉禾少年吳君文溥來訪,袖中出詩稿見示,雲將就陝西畢撫軍之聘,匆匆別去。予讀其詩,深喜吾浙後起有人,而嘆畢公之能憐才也。錄其《游孤山》云:「春風欲來山已知,山南梅萼先破枝。高人去後春草草,萬古孤山跡如掃。巢居閣畔酒可沽,幸有我來山未孤。笑問梅花肯妻我,我將抱鶴家西湖。」其他佳句,如:「不知新月上,疑是水沾衣。」「底事春風欠公道,兒家門巷落花多?」深得唐人風味。
èr shí sì
二十四
cháo xiàn tāng láng zhōng, míng mào gāng, xìng gāo dàn, rú qí yín yǒng. zǎo qǐ yún: lǎo xìng zhe dōng fēng, hóng fāng jǐ huí biàn. hé bì yuǎn xún chūn, rì rì qiáng tóu jiàn. zuó yè yǔ wú shēng, dì shàng qīng tái biàn. zǎo qǐ kuài dēng lóu, gōu lián jìn shuāng yàn. tā rú: xī qīng shān yǐng rù, fēng dòng zhú yīn yí. yóu shān xīn zài shān, hé yǎn fēi lán rào. zhēn dé jìng zhōng sān mèi zhě. qí zi kuò zǔ néng shī, yǒu fù fēng guò suí yuán jiàn fǎng bù zhí, jì shī yún: huā hán sù yǔ liǔ hán yān, yǐn shì yuán lín bié yǒu tiān. gāo wò bái yún rén bù jiàn, yī jiā jī quǎn cuì wēi diān.
巢縣湯郎中,名懋綱,性高淡,如其吟詠。《早起》云:「老杏着東風,紅芳幾回變。何必遠尋春,日日牆頭見。昨夜雨無聲,地上青苔遍。早起快登樓,鈎簾進雙燕。」他如:「溪清山影入,風動竹陰移。」「游山心在山,合眼飛嵐繞。」真得靜中三昧者。其子擴祖能詩,有父風;過隨園見訪不值,寄詩云:「花含宿雨柳含煙,隱士園林別有天。高臥白雲人不見,一家雞犬翠微巔。」
èr shí wǔ
二十五
háng zhōu fú láng zhōng, míng céng, zì yòu lǔ, shī zhǔ gāo dàn. jī xiāng guó wèi yú sòng qí sān rì bù lái qiū mǎn dì, chóng shēng rú yǔ luò kōng shān yī lián. yú tóng zhào shì, jì qí zhāi gōng yún: hán yún tiān míng sè, lǎo wū jù qiū shēng. yǒng táng huā yún: dāng shí bù jí chuī xū lì, shǎo dài yáng hé yě zì kāi. kū yáng zhōu mǎ qiū yù yún: xīn sǐ biàn wèi dà zì zài, hún guī réng fǎn xiǎo líng lóng. xiǎo líng lóng shān guǎn zhě, mǎ shì huā yuán yě shǔ duì shén qiǎo. hè zhōu shí fān xué shì nà qiè yún: yào lú jīng juǎn dōu pāo què, zhǐ xiàng dēng qián huàn yè shēn. yóu yùn jí.
杭州符郎中,名曾,字幼魯,詩主高淡。嵇相國為余誦其「三日不來秋滿地,蟲聲如雨落空山」一聯。余同召試,記其《齋宮》云:「寒雲添暝色,老屋聚秋聲。」詠《唐花》云:「當時不藉吹噓力,少待陽和也自開。」《哭揚州馬秋玉》云:「心死便為大自在,魂歸仍返小玲瓏。」小玲瓏山館者,馬氏花園也;屬對甚巧。《賀周石帆學士納妾》云:「藥爐經卷都拋卻,只向燈前喚夜深。」尤蘊藉。
èr shí liù
二十六
wú zhōng qī zǐ, yǒu zhào sǔn zhī ér wú zhāng shǎo huá, èr rén jiāo hǎo, hū zhōng dào bù zhōng, dōu xiàng yú zé zé yǒu yán ér yú yì bù néng wèi liǎng jiā qí yì yě. wèi shí nián, zhāng yī dì ér zú, zhào yì xùn nán jīn chuān. shǐ mí yuǎn yún: zǎo zhī pào yǐng xū yú shì, huǐ bǎ ēn chóu dǐ sǐ fēn. xìn zāi! shǎo huá sū dī sān shǒu yún: pāi dī xīn zhǎng bì yú luó, dī shàng yóu rén lián bì gē. xiào zhǐ fēn fēn shuǐ yáng liǔ, nà zhī mián qǐ dé chūn duō. bì liú lí jìng yè yún qīng, xiāo guǎn wú shēng lù qì qīng. hǎo shì liǔ yīn huā yǐng lǐ, yuè huá rú shuǐ tà suō xíng. shā táng xián wěi àn zhēng pá, lín fǎng tíng ráo jìng bù huā. yún mǔ chuāng zhōng shuāng bìn yǐng, tíng tíng dī yìng xiǎo hóng shā. xiāo xià yún: shuǐ è bù cí chá qī wǎn, huǒ gōng chóu duì zhú sān tiáo.
吳中七子,有趙損之而無張少華,二人交好,忽中道不終,都向余嘖嘖有言;而余亦不能為兩家騎驛也。未十年,張一第而卒,趙亦殉難金川。史彌遠云:「早知泡影須臾事,悔把恩仇抵死分。」信哉!少華《蘇堤》三首云:「拍堤新漲碧於羅,堤上遊人連臂歌。笑指紛紛水楊柳,那枝眠起得春多。」「碧琉璃淨夜雲輕,簫管無聲露氣清。好是柳陰花影里,月華如水踏莎行。」「沙棠銜尾按箏琶,鄰舫停橈靜不嘩。雲母窗中雙鬢影,亭亭低映小紅紗。」《消夏》云:「水厄不辭茶七碗,火攻愁對燭三條。」
èr shí qī
二十七
wáng dào shì zhì chún yǒu jù yún: dōng fēng dà shì wú zhī wù, chuī lǎo chūn guāng zhòu zhuǎn zhǎng. huáng xīng yán yǒu jù yún: fàn yú yī shuì dōu chéng lì, wǔ yuè hé céng jué zhòu zhǎng. chén gǔ yú yǒu jù yún: jìng zuò qíng dōng zhòu yì zhǎng. sān yā zhǎng zì, jù miào.
王道士至淳有句云:「東風大是無知物,吹老春光晝轉長。」黃星岩有句云:「飯餘一睡都成例,五月何曾覺晝長。」陳古漁有句云:「靜坐晴冬晝亦長。」三押「長」字,俱妙。
èr shí bā
二十八
zhū cǎo yī kū chá ér yún: luó fú nán hǎi lì qiū dōng, yān shuǐ yún shān gé wàn zhòng. qián rì jì shū shū miàn shàng, hóng qiān yóu xiě rǔ kāi fēng. hóng luán zèng xú xiǎo hè yún: zǎo lí jiǎng xí fù lí jū, zhī jǐ féng nán bié yì shū. zhèng shì kāi mén féng qù shǐ, jiē jūn sān yuè shí sān shū. yán dōng yǒu yì nǚ yún: liào dé cǐ shí yī mǔ zuò, kàn fēng shū zhá jì zhǎng ān. sān shī, rén chuán sòng yǐ wèi tiān lài bù zhī lán běn jiē chū yú wáng cì huí. qí guò fù jiā gǎn jiù yún: guī níng qù rì lèi hén nóng, suǒ què zhuāng lóu dì èr chóng. kōng shèng yī xíng yí mò zài, bǐng yín sān yuè shí sān fēng.
朱草衣《哭槎兒》云:「羅浮南海歷秋冬,煙水雲山隔萬重。前日寄書書面上,紅簽猶寫汝開封。」洪鑾《贈徐小鶴》云:「早離講席賦離居,知己逢難別易疏。正是開門逢去使,接君三月十三書。」嚴冬友《憶女》云:「料得此時依母坐,看封書札寄長安。」三詩,人傳誦以為天籟;不知藍本皆出於王次回。其《過婦家感舊》云:「歸寧去日淚痕濃,鎖卻妝樓第二重。空剩一行遺墨在,丙寅三月十三封。」
èr shí jiǔ
二十九
yú guà guān sì shí nián, jiǔ bù yuè jìn shēn, ǒu yǒu sòng zhě, xié zhī dōu fēi xiāng shí. ǒu dú zhào qiū gǔ tí jìn shēn yún: wú fù kān róng wèi zhì chù, jiàn duō bù shí xìng míng rén. wèi zhī yī xiào. xiān shēng kāng xī jǐ wèi hàn lín, zhì qián lóng jǐ wèi, ér shēn yóu qiáng jiàn, wéi liǎng mù bù néng jiàn wù yǔ yú wèi xiān hòu tóng nián. xiāng chuán suǒ zhe tán lóng lù tòng dǐ ruǎn tíng, yú suǒ guān zhī, yì wú shén dǐ wǔ. xiān shēng míng zhí xìn, yǐ guó jì rì yǎn xì bèi hé, gù yǒu jù yún: kě lián yī qǔ zhǎng shēng diàn, zhí wù gōng míng dào bái tóu!
余掛冠四十年,久不閱《縉紳》,偶有送者,擷之都非相識。偶讀趙秋谷《題{縉紳)》云:「無復堪容位置處,漸多不識姓名人。」為之一笑。先生康熙己未翰林,至乾隆己未,而身猶強健,惟兩目不能見物;與余為先後同年。相傳所著《談龍錄》痛詆阮亭,余索觀之,亦無甚牴牾。先生名執信,以國忌日演戲被劾,故有句云:「可憐一曲《長生殿》,直誤功名到白頭!」
sān shí
三十
zhù tài shǐ zhǐ táng yǐ shī jí jiàn shì, yǔ xiǎo xiàn niǎo ráo, tài shǐ shēn wèi jiā nà. bié hòu cóng jīng shī jì huái yún: gài shì cái míng dà, yóu xiān fú liàng shēn. jiāng hé bù fèi yè, sōng bǎi hòu diāo xīn. zhuó sì qí nán lǎo, jiāng chú dé hǎo yīn. píng shēng xíng lè chù, gǔ shǎo mò lùn jīn. gū zōng yān bǐng shě, gōng yì fǎn xiāng lǘ. yī jiàn xiào tán jù, niàn nián qīng dào yú. dìng wén dīng jìng lǐ, fù hǎi mù yuán xū. hé rì qín huái qū, xiāng féng zhòng qǐ yǔ?
祝太史芷塘以詩集見示,予小獻蔦蕘,太史深為嘉納。別後從京師寄懷云:「蓋世才名大,遊仙福量深。江河不廢業,松柏後凋心。酌兕祈難老,將雛得好音。平生行樂處,古少莫論今。」孤蹤淹丙舍,公亦返鄉閭。一見笑談劇,廿年傾倒余。定文丁敬禮,賦海木元虛。何日秦淮曲,相逢重起予?」
sān shí yī
三十一
yǒng gǔ shī yǒu jì tuō gù miào, yì xū dú zhě zhī qí suǒ jì tuō zhī yì, ér hòu jué qí shī zhī jiā. lú yǎ yǔ xiān shēng zhǎng bù mǎn sān chǐ, rén hū ǎi lú, gù tí lǐ guǎng miào yún: míng gěng zì yǒu qiān qiū mào, bù zài fēng hóu gǔ xiāng zhòng. xuē jiē sān jìn shì, mén shēng shén shǎo, tí táo yuán tú yún: táo huā bù xiāng jù, yuán lù zì jiā xún. yú qǐ bìng bǔ guān, nián wèi sì shí, tí hán dān miào yún: huáng liáng wèi shú tiān hái zǎo, cǐ mèng hé fáng zài yī huí?
詠古詩有寄託固妙,亦須讀者知其所寄託之意,而後覺其詩之佳。盧雅雨先生長不滿三尺,人呼「矮盧」,故《題李廣廟》云:「明梗自有千秋貌,不在封侯骨相中。」薛皆三進士,門生甚少,《題{桃源圖)》云:「桃花不相拒,源路自家尋。」余起病補官,年未四十,《題邯鄲廟》云:「黃粱未熟天還早,此夢何妨再一回?」
sān shí èr
三十二
cóng gǔ quán guì zài cháo, wèi yǒu néng hé xié zhě. sòng rén dēng shān shī yún: zhí dào tiān mén zuì gāo chù, bù néng róng wù zhǐ róng shēn. táng rén guī qíng yún: ruò fēi xíng yǔ yǐng, wèi bì kěn xiāng róng. gōng cí yún: wén yǒu měi rén xīn jìn rù, liù gōng wú yǔ yī qí chóu. yòu yuē: sān qiān gōng nǚ rú huā mào, jǐ gè chūn lái méi lèi hén? jiē kě wèi shuō jǐn shì qíng.
從古權貴在朝,未有能和協者。宋人《登山》詩云:「直到天門最高處,不能容物只容身。」唐人《閨情》云:「若非形與影,未必肯相容。」《宮詞》云:「聞有美人新進入,六宮無語一齊愁。」又曰:「三千宮女如花貌,幾個春來沒淚痕?」皆可謂說盡世情。
sān shí sān
三十三
rén yǒu mǎn qiāng shū juǎn, wú chù zhāng huáng, dāng wèi kǎo jù zhī xué, zì chéng yī jiā qí cì, zé pián tǐ wén, jǐn kě pù pái. hé bì jiè shī wèi mài nòng? zì sān bǎi piān zhì jīn rì, fán shī zhī chuán zhě, dōu shì xìng líng, bù guān duī duǒ. wéi lǐ yì shān shī, shāo duō diǎn gù rán jiē yòng cái qíng qū shǐ, bù zhuān qì tián yě. yú xù sī kōng biǎo shèng shī pǐn, dì sān shǒu biàn yuē bó xí, yán shī zhī bì gēn yú xué, suǒ wèi bù cóng zāo pò, ān dé jīng yīng shì yě. jìn jiàn zuò shī zhě, quán zhàng zāo pò, suǒ suì líng xīng, rú tì sēng fā, rú chāi wà xiàn, jù jù jiā zhù, shì jiāng shī dāng kǎo jù zuò yǐ. lǜ wú shuō zhī hài zhī yě, gù xù yuán yí shān lùn shī, mò yī shǒu yún: tiān yá yǒu kè hào líng chī, wù bǎ chāo shū dāng zuò shī. chāo dào zhōng róng shī pǐn rì, gāi tā zhī dào xìng líng shí.
人有滿腔書卷,無處張皇,當為考據之學,自成一家;其次,則駢體文,盡可鋪排。何必借詩為賣弄?自《三百篇》至今日,凡詩之傳者,都是性靈,不關堆垛。惟李義山詩,稍多典故;然皆用才情驅使,不專砌填也。余續司空表聖《詩品》,第三首便曰《博習》,言詩之必根於學,所謂「不從糟粕,安得精英」是也。近見作詩者,全仗糟粕,瑣碎零星,如剃僧發,如拆襪線,句句加注,是將詩當考據作矣。慮吾說之害之也,故續元遺山《論詩》,末一首云:「天涯有客號玲痴,誤把抄書當作詩。抄到鍾嶸《詩品》日,該他知道性靈時。」
sān shí sì
三十四
sòng rén lùn shī, duō bù kě jiě. yáng pán jīn shān shī yún: tiān mò lóu tái héng běi gù, yè shēn dēng huǒ jiàn yáng zhōu. de shì jīn shān, bù kě yí yì. ér wáng píng fǔ yǐ wèi shì yá rén liàng dì jiè shī. yán wéi: liǔ táng chūn shuǐ màn, huā wù xī yáng chí. de shì jìng jìng, wú rén dào pò. ér liú gòng fù yǐ wèi chūn shuǐ màn bù xū liǔ wù. mèng dōng yě yǒng chuī jiǎo yún: shì kāi gū yuè kǒu, néng shuō luò xīng xīn. yuè bù wén shēng kǒu, xīng hū rán yǒu xīn. chuān záo jí yǐ, ér dōng pō zàn wèi qí miào. jiē suǒ wèi hǎo è fú rén zhī xìng yě.
宋人論詩,多不可解。楊蟠《金山》詩云:「天末樓台橫北固,夜深燈火見揚州。」的是金山,不可移易。而王平甫以為是牙人量地界詩。嚴維:「柳塘春水慢,花塢夕陽遲。」的是靜境,無人道破。而劉貢父以為「春水慢」不須「柳塢」。孟東野詠《吹角》云:「似開孤月口,能說落星心。」月不聞生口,星忽然有心。穿鑿極矣,而東坡贊為奇妙。皆所謂好惡拂人之性也。
sān shí wǔ
三十五
yú sù mù shān zuǒ gāo fèng hàn zhī míng, bù dé yī jiàn. chū zhī pǔ tài shǒu wèi sòng qí sòng rén yī shǒu, yún: jūn hú wèi zhě zuó rì lái? qīng dēng lǜ jiǔ huān wú yá. jūn hú wèi zhě jīn rì qù? wǎn duàn zhēng biān liú bú zhù. jūn lái jūn qù zǒng shāng shén, bù rú yōu yōu mò lù rén. gāo zì nán fù, wǎn nián bìng bì, yǐ zuǒ shǒu zuò shū. lú yǎ yǔ kū zhī yún: zài sàn qiān jīn réng tuō bō, yǐ cán yī bì shàng lín chí. gāo zhēn cáng wèi qīng yìn yī fāng, lín zhōng, zèng shǎn zhōng liú jiè shí cì lì. dòu niǔ fāng cùn, zhuàn fǎ suī jiā, ér yù yǐ jīng huǒ zhì. yú jiàn zhī, pō bù dāng yì. àn míng shǐ yì yǒu wèi qīng, cǐ yìn wèi bì biàn shì hàn dà jiāng jūn zhī wù.
余素慕山左高鳳翰之名,不得一見。初之朴太守為誦其《送人》一首,云:「君胡為者昨日來?青燈綠酒歡無涯。君胡為者今日去?挽斷征鞭留不住。君來君去總傷神,不如悠悠陌路人。」高字南阜,晚年病臂,以左手作書。盧雅雨哭之云:「再散千金仍托缽,已殘一臂尚臨池。」高珍藏衛青印一方,臨終,贈陝中劉介石刺吏。斗紐方寸,篆法雖佳,而玉已經火炙。余見之,頗不當意。按《明史》亦有衛青,此印未必便是漢大將軍之物。
sān shí liù
三十六
sū zhōu yuán xiù cái yuè, zì hào qīng xī xiān shēng, jí sòng rú zhī xué, zhe shū shù qiān yán, zhuān bó zhū zǐ rén yǐ guài wù mù zhī. nián bā shí yú, yóu shēng zǐ shàn yī gōng shū, shī duō zì shì, bù là gǔ rén jiā shù. míng jué sì tí bì yún: dēng huǒ yíng yíng mǎn fǎ táng, sēng jiā ài jìng què piān máng. yì zhī shì shàng xiāo yáo kè, tà yuè yín shī dào shàng fāng. xià rì xiě huái yún: fēng guò jìng tīng sōng zǐ luò, yǔ yú xián shù yào miáo chōu. dōng nuǎn yún: shì mǐn bì qiú liú zhì kù, wèi kāi báo wù sòng cháo tūn. pō jiàn xìng qíng. qīng xī jiě wéi qiú zé fēi bāng yě yǔ? wéi chì zé fēi bāng yě yǔ? jiē fū zǐ zhī yán, fēi céng diǎn wèn yě. rén yǐ wèi guài. bù zhī lùn yǔ hé yàn gǔ zhù, yuán běn zuò cǐ jiě. sòng wáng dàn nù shì zhě jiě dāng rén bù ràng yú shī, shī zì zuò zhòng zì jiě, yǐ wèi bèi gǔ. bù zhī shuō běn jiǎ kuí, bìng fēi dù zhuàn. shǎo suǒ jiàn zhī rén, yǐ bù guài wèi guài.
蘇州袁秀才鉞,自號青溪先生,嫉宋儒之學,著書數千言,專駁朱子;人以怪物目之。年八十餘,猶生子;善醫工書,詩多自適,不落古人家數。《明覺寺題壁》云:「燈火熒熒滿法堂,僧家愛靜卻偏忙。亦知世上逍遙客,踏月吟詩到上方。」《夏日寫懷》云:「風過靜聽松子落,雨餘閒數藥苗抽。」《冬暖》云:「似閔敝裘留質庫,為開薄霧送朝暾。」頗見性情。青溪解「唯求則非邦也與?」「惟赤則非邦也與?」皆夫子之言,非曾點問也。人以為怪。不知《論語》何晏古注,原本作此解。宋王旦怒試者解「當仁不讓於師」,「師」字作「眾」字解,以為悖古。不知說本賈逵,並非杜撰。少所見之人,以不怪為怪。
sān shí qī
三十七
yuán yí shān jī qín shǎo yóu yún: yǒu qíng sháo yào hán chūn lèi, wú lì qiáng wēi wò wǎn zhī. niān chū chāng lí shān shí jù, fāng zhī qú shì nǚ láng shī. cǐ lùn dà miù. sháo yào qiáng wēi, yuán jìn nǚ láng, bù jìn shān shí èr zhě bù kě xiāng tí ér bìng lùn. shī tí gè yǒu jìng jiè, gè yǒu yí chēng. dù shǎo líng shī, guāng yàn wàn zhàng rán ér xiāng wù yún huán shī, qīng huī yù bì hán, fēn fēi jiá dié yuán xiāng zhú, bìng dì fú róng běn shì shuāng. hán tuì zhī shī, héng kōng pán yìng yǔ, rán yín zhú wèi xiāo chuāng sòng shǔ, jīn chāi bàn zuì zuò tiān chūn, yòu hé cháng bú shì nǚ láng shī yé? dōng shān shī: qí xīn kǒng jiā, qí jiù rú zhī hé? zhōu gōng dà shèng rén, yì qiě shàn xuè.
元遺山譏秦少游云:「『有情芍藥含春淚,無力薔薇臥晚枝。』拈出昌黎《山石》句,方知渠是女郎詩。」此論大謬。芍藥、薔薇,原近女郎,不近山石;二者不可相提而並論。詩題各有境界,各有宜稱。杜少陵詩,「光焰萬丈」;然而「香霧雲鬟濕,清輝玉臂寒」,「分飛蛺蝶原相逐,並蒂芙蓉本是雙。」韓退之詩,「橫空盤硬語」,然「銀燭未銷窗送曙,金釵半醉坐添春」,又何嘗不是「女郎詩」耶?《東山》詩:「其新孔嘉,其舊如之何?」周公大聖人,亦且善謔。
sān shí bā
三十八
bào hán dù yǐ líng rén, ér cū jiǎo bèn shǒu zhě, wèi zhī quán mén tuō zú. fǎng wáng mèng yǐ jīn gāo, ér bàn tūn bàn tǔ zhě, wèi zhī pín jiàn jiāo rén. kāi kǒu yán shèng táng jí hǎo yòng gǔ rén yùn zhě, wèi zhī mù ǒu yǎn xì. gù yì zǒu sòng rén lěng jìng zhě, wèi zhī qǐ ér bān jiā. hǎo dié yùn cì yùn, cì cì bù xiū zhě, wèi zhī cūn pó xù tán. yī zì yī jù, zì zhù lái lì zhě, wèi zhī gǔ dǒng kāi diàn.
抱韓、杜以凌人,而粗腳笨手者,謂之權門托足。仿王、孟以矜高,而半吞半吐者,謂之貧賤驕人。開口言盛唐及好用古人韻者,謂之木偶演戲。故意走宋人冷徑者,謂之乞兒搬家。好疊韻、次韻,刺刺不休者,謂之村婆絮談。一字一句,自注來歷者,謂之骨董開店。
sān shí jiǔ
三十九
yú yǒng chūn cǎo, yī shí hé zhě shén duō dú xú xù hé rén zì yùn yún: tà qīng miǎo miǎo qián wú lù, mái yù shēn shēn xià yǒu rén. yú wèi tàn jué. qí tā zé zhōu qīng yuán yún: shí cuì àn yí jīn tián xiǎo, tà qīng wēi ài xiù qún dī. yán dōng yǒu yún: zuò lái xiǎo yuàn tóng qiān lǐ, mèng qù zhū mén yòu yī nián. gōng yuán chāo yún: chūn huí dì shàng rén nán cè, lǜ dào mén qián liǔ wèi zhī. lǐ cān jiāng jiǒng yún: kuàng yě yǒu rén zhī zuì xǐng, huāng yuán wú zhǔ zì gāo dī. zhū zuò suī jiā, jiē bù rú xú zhī chén zhuó yě. wéi chéng yú mén yǒu zhǎng gòng chūn lái bù gòng guī, qī zì shū jué dà fāng xī wàng qí quán shǒu.
余詠《春草》,一時和者甚多;獨徐緒和「人」字韻云:「踏青渺渺前無路,埋玉深深下有人。」余為嘆絕。其他則周青原云:「拾翠暗遺金鈿小,踏青微礙繡裙低。」嚴冬友云:「坐來小苑同千里,夢去朱門又一年。」龔元超云:「春回地上人難測,綠到門前柳未知。」李參將炯云:「曠野有人知醉醒,荒園無主自高低。」諸作雖佳,皆不如徐之沉着也。惟程魚門有「長共春來不共歸」,七字殊覺大方;惜忘其全首。
sì shí
四十
zuò gǔ tǐ shī, jí chí bù guò liǎng rì, kě dé jiā gòu zuò jìn tǐ shī, huò jìng shí rì bù chéng yī shǒu. hé yě? gài gǔ tǐ dì wèi kuān yú, kě shǐ cái qì juǎn zhóu ér jìn tǐ zhī miào, xū bù zháo yī zì, zì dé fēng liú, tiān lài bù lái, rén lì yì wú rú hé. jīn rén dòng qīng jìn tǐ, ér zhòng gǔ fēng, gài yú cǐ dào, wèi dé gān kǔ zhě yě. yè shù zǐ shū shān yuē: zi yán gù rán. rán rén gōng wèi jí, zé tiān lài yì wú yīn ér zhì. suī yún tiān lài, yì xū cóng rén gōng qiú zhī. zhī yán zāi!
作古體詩,極遲不過兩日,可得佳構;作近體詩,或竟十日不成一首。何也?蓋古體地位寬餘,可使才氣捲軸;而近體之妙,須不着一字,自得風流,天籟不來,人力亦無如何。今人動輕近體,而重古風,蓋於此道,未得甘苦者也。葉庶子書山曰:「子言固然。然人功未極,則天籟亦無因而至。雖雲天籟,亦須從人功求之。」知言哉!
sì shí yī
四十一
shī rén jiā shù shén duō, bù kě kēng kēng rán yù yī xiān shēng zhī yán, zì yǐ wèi shì, ér wàng báo qián rén. xū zhī wáng mèng qīng yōu, qǐ kě shī zhū biān sāi? dù hán pái mù, wèi biàn bō zhī guǎn xián. shěn sòng zhuāng zhòng, dào shān yě zé sú. lú tóng xiǎn guài, dēng miào táng zé yě. wéi liǔ juàn yì, bù yí zhǎng piān. sū huáng shòu yìng, duǎn yú yán qíng. fěi cè fēn fāng, fēi wēn lǐ dōng láng bù kě. shǔ cí bǐ shì, fēi yuán bái méi cūn bù kě. gǔ rén gè chéng yī jiā, yè yǐ chuán míng ér qù. hòu rén bù dé bù jiān zōng tiáo guàn, xiāng tí xíng shì. suī cái lì bǐ xìng, gè yǒu suǒ yí, wèi róng miǎn qiáng rán níng cáng zhuō ér bù wèi zé kě, ruò hù qí suǒ duǎn, ér fǎn jī rén zhī suǒ zhǎng, zé bù kě. suǒ wèi yǐ gōng xiào jiǎo yǐ bái dǐ qīng zhě, wèi zhī lòu rú. fàn wèi zōng yún: rén shí tóng tǐ zhī shàn, ér wàng yì liàng zhī měi. cǐ dà bìng yě. jiǎng sháo shēng tài shǐ tí suí yuán jí yún: gǔ lái zhī cǐ bǐ shù zhī, guài zāi gōng yǐ yī shǒu chí. yú suī bù néng dāng cǐ yán, ér sī xīn qiè xiàng wǎng zhī.
詩人家數甚多,不可硜硜然域一先生之言,自以為是,而妄薄前人。須知王、孟清幽,豈可施諸邊塞?杜、韓排募,未便播之管弦。沈、宋莊重,到山野則俗。盧仝險怪,登廟堂則野。韋、柳雋逸,不宜長篇。蘇、黃瘦硬,短於言情。悱惻芬芳,非溫、李、冬郎不可。屬詞比事,非元、白、梅村不可。古人各成一家,業已傳名而去。後人不得不兼綜條貫,相題行事。雖才力筆性,各有所宜,未容勉強;然寧藏拙而不為則可,若護其所短,而反譏人之所長,則不可。所謂以宮笑角、以白詆青者,謂之陋儒。范蔚宗云:「人識同體之善,而忘異量之美。此大病也。」蔣苕生太史《題〈隨園集〉》云:「古來只此筆數枝,怪哉公以一手持。」余雖不能當此言,而私心竊嚮往之。
sì shí èr
四十二
gǔ rén mén hù suī gè zì biāo xīn, yì gè yǒu suǒ zǔ shù. rú yù tái xīn yǒng wēn lǐ xī kūn, dé lì yú fēng zhě yě. lǐ dù pái mù, dé lì yú yǎ zhě yě. hán mèng qí jué, dé lì yú sòng zhě yě. lǐ hè lú tóng zhī xiǎn guài, dé lì yú lí sāo tiān wèn dà zhāo zhě yě. yuán bái qī gǔ zhǎng piān, dé lì yú chū táng sì zǐ ér sì zǐ yòu dé zhī yú yǔ zi shān jí kǒng què dōng nán fēi zhū lè fǔ zhě yě. jīn rén yī jiàn wén zì jiān xiǎn, biàn yǐ wèi wén tǐ bù zhèng. bù zhī zài guǐ yī chē shàng dì bǎn bǎn, yǐ jiàn yú máo shī zhōu yì yǐ.
古人門戶雖各自標新,亦各有所祖述。如《玉台新詠》、溫、李、西崑,得力於《風》者也。李、杜排募,得力於《雅》者也。韓、孟奇崛,得力於《頌》者也。李賀、盧仝之險怪,得力於《離騷》、《天問》、《大招》者也。元、白七古長篇,得力於初唐四子;而四子又得之於庾子山及《孔雀東南飛》諸樂府者也。今人一見文字艱險,便以為文體不正。不知「載鬼一車」、「上帝板板」,已見於《毛詩》、《周易》矣。
sì shí sān
四十三
shī yí pǔ bù yí qiǎo, rán bì xū dà qiǎo zhī pǔ shī yí dàn bù yí nóng, rán bì xū nóng hòu zhī dàn. pì rú dà guì rén, gōng chéng huàn jiù, sàn fā jiě zān, biàn shì míng shì fēng liú. ruò shào nián wán kuà, jù wèi cǐ tài, biàn dāng chī zé. fù jiā diāo jīn zuó yù, bié yǒu guī mó rán hòu zhú jǐ téng chuáng, fēi cūn fū pín xiāng.
詩宜朴不宜巧,然必須大巧之朴;詩宜淡不宜濃,然必須濃後之淡。譬如大貴人,功成宦就,散發解簪,便是名士風流。若少年紈挎,遽為此態,便當笞責。富家雕金琢玉,別有規模;然後竹几藤床,非村夫貧相。
sì shí sì
四十四
mǔ dān shī zuì nán chū sè. táng rén guó sè cháo hān jiǔ, tiān xiāng yè rǎn yī zhī jù, bù rú nèn wèi rén kàn sǔn, jiāo yí rì zhì xiāo zhī xiě shén yě. qí tā rú: yīng wèi jià gāo rén bù wèn, qià yuán xiāng shén dié nán qīn. bié yǒu jì tuō. mǎi zāi chí guǎn yí wú dì, kàn dào zi sūn néng jǐ jiā? bié yǒu gǎn kǎi sòng rén yún: yào kàn yī chǐ chūn fēng miàn. sú yǐ! běn cháo shā dòu chū yún: yàn báo yán zhuāng cháng zì zhòng, míng míng báo zuì yào rén fú. péi chūn tái yún: yī lán bìng lì zuò chūn sè, bǎi huì gān xīn fèng shèng míng. luó jiāng cūn yún: wèi bì měi rén duō fù guì, duàn wú xiān zǐ bù lóu tái. hú zhì wēi yún: fēi tú guān miǎn sān chūn sè, zhēn shǐ néng yí yī shì xīn. chéng yú mén yún: néng jiào běi dì chéng xiāng jiè, bù fù dōng fēng shì cǐ huā. cǐ shù lián, zú yǔ gǔ rén xié háng. yuán rén biǎn mǔ dān shī yún: zǎo huā shì xiǎo néng chéng shí, sāng yè suī cū jiě zuò sī. wéi yǒu mǔ dān rú dǒu dà, bù chéng yī shì yòu kōng zhī. cháo wú jiù bìng tóu mǔ dān yún: yuè xià gù yīng xiāng bàn yǔ, fēng qián gè zì yì bān chóu.
牡丹詩最難出色。唐人「國色朝酣酒,天香夜染衣」之句,不如「嫩畏人看損,嬌疑日炙消」之寫神也。其他如:「應為價高人不問,恰緣香甚蝶難親。」別有寄託。「買栽池館疑無地,看到子孫能幾家?」別有感慨;宋人云:「要看一尺春風面。」俗矣!本朝沙斗初云:「艷薄嚴妝常自重,明明薄醉要人扶。」裴春台云:「一欄併力作春色,百卉甘心奉盛名。」羅江村云:「未必美人多富貴,斷無仙子不樓台。」胡稚威云:「非徒冠冕三春色,真使能移一世心。」程魚門云:「能教北地成香界,不負東風是此花。」此數聯,足與古人頡頏。元人貶牡丹詩云:「棗花似小能成實,桑葉雖粗解作絲。惟有牡丹如斗大,不成一事又空枝。」晁無咎《並頭牡丹》云:「月下故應相伴語,風前各自一般愁。」
sì shí wǔ
四十五
shī yǐ bǐ xìng wèi jiā. wáng mèng tíng zhēn yú shǒu huái qìng shí, yǔ lú zhōng chéng chāo tóng yín. wáng bèi hé bà guān. èr shí nián hòu, lú wèi zhè jiāng xún fǔ. wáng wǎng jiàn zhī, lú xiāng dài shén yōu, xǔ qí jiàn jǔ. ér wáng zì shāng lǎo yǐ, bù yù zài tán wǎng shì. xī hú xiǎo jí shī yún: zài yí huà fǎng chūn yīng lǎo, zhòng bō zhū xián hèn zhuǎn shēng.
詩以比興為佳。王孟亭箴輿守懷慶時,與盧中丞焯同寅。王被劾罷官。二十年後,盧為浙江巡撫。王往見之,盧相待甚優,許其薦舉。而王自傷老矣,不欲再談往事。《西湖小集》詩云:「再移畫舫春應老,重撥朱弦恨轉生。」
sì shí liù
四十六
jiāng yīn wēng míng jīng zhào, zì lǎng fū, guǎn jī xiāng guó jiā. xiàng gōng fēi lǎng fū chàng hé bù yín shī, rén hū wèi shī méi. yōng zhèng yǐ mǎo, yǐ hóng bó jiàn. lǎng fū xiè shī yún: cǐ shēn dé yù péi zhōng lìng, bù xiàng xiāng shān lǎo yī shēng. yī shí chuán sòng. lǎng fū yǒu chūn liǔ yún: qiān lǐ yīn yī wéi yè yuè, yī shēng xiāo shòu shì dōng fēng. yíng lái táo yè rú xiāng shí, cāi dé yáng zhī shì xiǎo míng. jiē jiā jù yě. píng shēng yǒu qiān pǐ, bài qǐ yū chí nián dēng bā shí, yóu xūn yī shì mào, cùn zī bù liú. yú chū xiāng jiàn, zhī qí duō lǐ, nǎi xiān guì kòu tóu, yú shí bù qǐ. xiān shēng è rán. yú gào rén yuē: jīn rì qiān guò lǎng fū yǐ!
江陰翁明經照,字朗夫,館嵇相國家。相公非朗夫倡和不吟詩,人呼為「詩媒」。雍正乙卯,以鴻博薦。朗夫謝詩云:「此身得遇裴中令,不向香山老一生。」一時傳誦。朗夫有《春柳》云:「千里因依惟夜月,一生消受是東風。迎來桃葉如相識,猜得楊枝是小名。」皆佳句也。平生有謙癖,拜起紆遲;年登八十,猶熏衣飾貌,寸髭不留。余初相見,知其多禮,乃先跪叩頭,逾時不起。先生愕然。余告人曰:「今日謙過朗夫矣!」
sì shí qī
四十七
lǐ xiào cūn hǔ qiū zhú zhī cí, yǐ jí xīn yàn. ér yáng cì yě xiān shēng xī hú zhú zhī, nǎi gèng guò zhī. lǐ yún: héng táng qī lǐ lù xī dōng, shì nǚ rú yún tà ruǎn hóng. cái dào sì mén huān xǐ dì, yī shí huā xià sǔn yú kōng. yǎng sū lóu pàn shí tī xuán, bù bù gōng xié jù kě lián. wǔ shí sān cān xīn àn shù, yī xié fú biàn ā niáng jiān. fó zuò shāo xiāng yī bàn xīn, cí yún dī fù luò huā chén. bù fáng sù jǐn chī ér nǚ, nà yǒu rú lái gèng xiào rén? nǚ guān zhuāng guǒ rèn yī xī, zhǐ shǎo chuān zhū bǎi bā wéi. qǐ shì guī rén zhēn hǎo dào, ā nóng ài zhe shuǐ tián yī. yáng yún: zì fān huáng lì jiǎn liáng chén, jǐ rì qián tóu yuē bǐ lín. láng zì qǐ qíng nóng qǐ yǔ, yào tā wēi yǔ sàn xián rén. zhēn zhuó yī shang chēng tǐ nán, huí shí xuān rè qù shí hán. shì ér huì dé rén xīn yì, bàn bì qīng mián gé yè ān. zhà qíng shí jié hǎo tiān guāng, wán qǐ fēng lái pū dì xiāng. huā diǎn yān zhī shān pō dài, xī hú jīn rì yě nóng zhuāng. wū yóu xiǎo jiào liǎng jiān fú, pī màn chuāng shā yǒu ruò wú. lǐ miàn kàn rén yuán liǎo liǎo, bù zhī rén kàn kě mó hu. shí yàng shū zhuāng chū yì xīn, è wáng fén shàng xiǎo qūn xún. tái tóu yī xiào cōng cōng qù, bù bì shēng rén bì shú rén. yóu rén yú guàn gè fēn háng, jiù lǐ yán chī lüè zì liàng. lǎo bì dāng tóu niáng yā wěi, chuí tiáo jiāo nǚ zài zhōng yāng. zhū cuì cóng zhōng chěng bié cái, shí xīn yī fú chēng shēn cái. shuí zhī bǎi jiǎn luó qún shàng, yě huà xī hú shí jǐng lái? bái shí qiāo guāng xì huǒ hóng, xiù jīn sī zhù xiǎo jīn tǒng. kǒu zhōng chuī chū rú lán qì, jiǎo xìng hé rén zài xià fēng? tái yīn xiǎo lì àn shuāng huán, tiē dì gōng xié yī cùn wān. xíng zhuǎn zhǎng dī wú qì lì, lèi rén chān zhe shàng gū shān. bái fǎng qīng zūn xié jì yóu, yǔ yīn qīng cuì rèn sū zhōu. míng zhī cǐ dì hú shān shèng, piān yào wéi xīn yù hǔ qiū. qiāo mì xíng zōng zì jiè yán, zhū téng jiào zi lǜ chuí yán. qīng fēng bì jìng nán fáng bèi, gù jiǎn rén cóng jiē jiào lián. péng chái yóu xìng lüè xiāng tóng, lǐ wài hú qiáo wǎn zhuǎn tōng. dí miàn jǐ fān chéng yī xiào, gāng cái fèn lù yòu xiāng féng. huà fǎng rén guī yī zì pái, bàn lián chūn shuǐ jìng rú kāi. xié yáng dú shàng zhǎng dī lì, shí dé huā jiān xiǎo fèng chāi. huáng shēn tián xiān shēng hǔ qiū zhú zhī yún: hūn yá lǎo shù luò zhū téng, lòu chū hóng shā gé yè dēng. bù wèi ní cháng yǒu fēng lù, chuī shēng lóu shàng zuò sān céng. bān zhú xūn lóng yǒu jiù ēn, xiāng fēi jié jié zhǎng qíng gēn. wú niáng kù ài yī xiāng hǎo, gè gè jiāng qián mǎi lèi hén. qiān diǎn liú lí bā jiǎo tíng, jiàn chí hán shuǐ jìn huá xīng. tiān shēng yī piàn shēng gē shí, liú yǔ qiān rén guǎng zuò tīng. huà gǔ hóng yá jié pāi fán, kūn shān fǎ bù dòu xīn fān zā láng nián shào hé kān lǎo, hǎi yàn tíng qián jiào yī fān. lóu qián yù chǔ dǎo hóng yá, lián xià yín dēng suǒ diǎn chá. shí wǔ dāng lú nián shào nǚ, sì gēng yóu chā mǎn tóu huā. xiāng lián huà jí chèn xīn liáng, yī dài yíng yíng gé shuǐ xiāng. hǎo shì yī xíng wū jiù shù, guàn zhē zhū fǎng zuò qiū niáng. yòu xī hú zhú zhī yún: huà luó wán shàn zǒng rú yún, xì cǎo xīn ní cù dié qún. gū fèn hé guān ér nǚ shì, tà qīng zhēng shàng yuè wáng fén. lí huā wú zhǔ cǎo táng qīng, jīn lǚ gē cán cuì dài níng. hún duàn xiāo xiāo sōng bǎi lù, mǎn tiān méi yǔ xià xī líng. sān rén zhú zhī, jiē guān jué yī shí. yòu, chéng tài shǐ wǔ qiáo hóng qiáo zhú zhī yún: qīng xī bì cǎo liǎng yōu yōu, jiǔ dì huā chǎng yì rě chóu. yuè àn yù gōu rén sàn hòu, lěng yíng fēi shàng shí sān lóu. mǐ jiā fǎng zi zhǐ qín shū, qiū shuǐ xīn tiān èr chǐ yú. yī dài guǎn xián guī zhào wǎn, qiáo biān lián mù shàng dēng chū. yóu rén zhēng huàn jiǔ jiā chuán, ér nǚ xīn qíng gèng kě lián. wèi chū shuǐ guān sān sì lǐ, jiā jiā kāi gé zhěng huā tián. bù yàn cháo yīn ài xiǎo qíng, yuán lín xiāng yǐ bǎi huā shēng. lí hóng xìng bái xiū qīng huàn, lián dǐ fáng rén rèn xiǎo míng. fǎ hǎi qiáo tóu jiǔ bàn lán, shuǐ xī yān huǒ jǐn yú huān. xiào tā bì kè shuāng huán nǚ, yī bàn qiān lián cè bìn kàn.
李嘯村《虎丘竹枝詞》,已極新艷。而楊次也先生《西湖竹枝》,乃更過之。李云:「橫塘七里路西東,侍女如雲踏軟紅。才到寺門歡喜地,一時花下筍輿空。」「仰蘇樓畔石梯懸,步步弓鞋劇可憐。五十三參心暗數,欹斜扶遍阿娘肩。」「佛座燒香一瓣新,慈雲低覆落花塵。不妨訴盡痴兒女,那有如來更笑人?」「女冠裝裹認依稀,只少穿珠百八圍。豈是閨人真好道,阿儂愛着水田衣。」楊云:「自翻黃曆揀良辰,幾日前頭約比鄰。郎自乞晴儂乞雨,要他微雨散閒人。」「斟酌衣裳稱體難,回時暄熱去時寒。侍兒會得人心意,半臂輕綿隔夜安。」「乍晴時節好天光,紈綺風來撲地香。花點胭脂山潑黛,西湖今日也濃妝。」「烏油小轎兩肩扶,紕縵窗紗有若無。裡面看人原了了,不知人看可模糊。」「時樣梳妝出意新,鄂王墳上小逡巡。抬頭一笑匆匆去,不避生人避熟人。」「遊人魚貫各分行,就裡妍媸略自量。老婢當頭娘押尾,垂髫嬌女在中央。」「珠翠叢中逞別才,時新衣服稱身裁。誰知百襉羅裙上,也畫西湖十景來?」「白石敲光細火紅,繡襟私貯小金筒。口中吹出如蘭氣,僥倖何人在下風?」「苔陰小立按雙鬟,貼地弓鞋一寸彎。行轉長堤無氣力,累人攙着上孤山。」「白舫青尊挾妓游,語音輕脆認蘇州。明知此地湖山勝,偏要違心譽虎丘。」「悄密行蹤自戒嚴,朱藤轎子綠垂檐。輕風畢竟難防備,故揀人叢揭轎簾。」「朋儕遊興略相同,里外湖橋宛轉通。覿面幾番成一笑,剛才分路又相逢。」「畫舫人歸一字排,半奩春水淨如揩。斜陽獨上長堤立,拾得花間小鳳釵。」黃莘田先生《虎丘竹枝》云:「昏崖老樹落朱藤,漏出紅紗隔葉燈。不畏霓裳有風露,吹笙樓上坐三層。」「斑竹薰籠有舊恩,湘妃節節長情根。吳娘酷愛衣香好,個個將錢買淚痕。」「千點琉璃八角亭,劍池寒水浸華星。天生一片笙歌石,留與千人廣坐聽。」「畫鼓紅牙節拍繁,崑山法部斗新翻』匝郎年少何戡老,海燕亭前較一番。」「樓前玉杵搗紅牙,簾下銀燈索點茶。十五當壚年少女,四更猶插滿頭花。」「湘簾畫楫趁新涼,衣帶盈盈隔水香。好是一行烏桕樹,慣遮珠舫坐秋娘。」又《西湖竹枝》云:「畫羅紈扇總如雲,細草新泥簇蝶裙。孤憤何關兒女事,踏青爭上岳王墳。」「梨花無主草堂青,金縷歌殘翠黛凝。魂斷蕭蕭松柏路,滿天梅雨下西陵。」三人《竹枝》,皆冠絕一時。又,程太史午橋《虹橋竹枝》云:「青溪碧草兩悠悠,酒地花場易惹愁。月暗玉鈎人散後,冷螢飛上十三樓。」「米家舫子只琴書,秋水新添二尺余。一帶管弦歸棹晚,橋邊簾幕上燈初。」「遊人爭喚酒家船,兒女心情更可憐。未出水關三四里,家家開閣整花鈿。」「不厭朝陰愛曉晴,園林相倚百花生。梨紅杏白休輕喚,簾底防人認小名。」「法海橋頭酒半闌,水嬉煙火盡餘歡。笑他避客雙環女,一半搴簾側鬢看。」
sì shí bā
四十八
yuè dà jiāng jūn zhōng qí, wèi yī dài míng jiāng róng zhuàng qí wěi, shí yǐn jiān rén, ér gōng yú yín shī. bǐng chén shè guī hòu, zhǒng cài yú sì chuān zhī bǎi huā zhōu. yǐn wén duān gōng zèng shī yún: tā rì yù shū chuán zhào rì, jiāng tiān hé chù mì yú wēng? wèi jǐ, wáng shī zhēng jīn chuān, guǒ fù qǐ yòng. guò hán dān tí bì yún: zhǐ yīn wèi liǎo chén huán shì, yòu zuò fēng hóu mèng yī chǎng. zhōu lán pō xué shì jì gào xī yuè, suǒ guò sēng bì shān yán, jiàn tí shī shèn jiā, zì yì qí gǔ, kuǎn luò róng zhāi, bù zhī jí yuè gōng yě.
岳大將軍鍾琪,為一代名將;容狀奇偉,食飲兼人,而工於吟詩。丙辰赦歸後,種菜於四川之百花洲。尹文端公贈詩云:「他日玉書傳詔日,江天何處覓漁翁?」未幾,王師征金川,果復起用。《過邯鄲題壁》云:「只因未了塵寰事,又作封侯夢一場。」周蘭坡學士祭告西嶽,所過僧壁山岩,見題詩甚佳,字亦奇古,款落「容齋」,不知即岳公也。
sì shí jiǔ
四十九
míng jiāng jūn ruì xùn jié miǎn diān, cì shì zhōng liè, gōng yú yín shī. yǔ zhōng guò shí mén yún: zì lián mǎ shàng náng jiàn kè, dú lì xī biān wèn dù chuán. yuán yè guī shěng yún: mò shàng wǎn yān fēi sù liàn, dù tóu cán xuě tà yín shā. sòng dì yáo lín shǐ wū sī cáng yún: hán fēn bǎi zhàn páo, kě gòng yī dāo xuè. jiē míng jù yě. dì míng yì zì wǒ zhāi, shī yóu xián yǎ. qí zuì hòu tīng gē yún: guān liǔ xiāo xiāo shí lù píng, huān chǎng huí shǒu gé zhòng chéng. kě lián jiāo mǎ qíng rú wǒ, bù bù pái huái bù kěn xíng. liáng fēng chuī miàn jiǔ chū xǐng, mǎ shàng qiāo shī biān wèi tíng. jì yǔ jīn wú chéng màn bì, mèng hún hái yào zài lái tīng. yòu, ǒu chéng yún: dōng fēng bù jiě mán rén dù, cái rù zhú lái biàn yǒu shēng. zǎo qǐ yún: píng míng zhōng gǔ yán hán yè, bù fù xiāng qīn yǒu jǐ rén? jiāng jūn sān qǔ míng yuàn, jiē jiàn zhú yú gū, yǒu fàng wēng zhī hèn. zuì hòu qǔ dōu tǒng cháng gōng jì nǚ, kàng lì shén dǔ. zhēng miǎn shí, fū rén sòng xíng shī, yǒu dàn yuàn tóng diāo bìng dì lián zhī jù. gōng guǒ sǐ jié, ér fū rén yì zì yì.
明將軍瑞殉節緬甸,賜諡忠烈,工於吟詩。《雨中過石門》云:「自憐馬上囊鍵客,獨立溪邊問渡船。」《元夜歸省》云:「陌上晚煙飛素練,渡頭殘雪踏銀沙。」《送弟瑤林使烏斯藏》云:「寒分百戰袍,渴共一刀血。」皆名句也。弟明義、字我齋,詩尤嫻雅。其《醉後聽歌》云:「官柳蕭蕭石路平,歡場回首隔重城。可憐驕馬情如我,步步徘徊不肯行。」「涼風吹面酒初醒,馬上敲詩鞭未停。寄語金吾城慢閉,夢魂還要再來聽。」又,《偶成》云:「東風不解瞞人度,才入竹來便有聲。」《早起》云:「平明鐘鼓嚴寒夜,不負香衾有幾人?」將軍三娶名媛,皆見逐於姑,有放翁之恨。最後娶都統常公季女,伉儷甚篤。征緬時,夫人送行詩,有「但願同凋並蒂蓮」之句。公果死節,而夫人亦自縊。
wǔ shí
五十
jīng shī gù shì: fán jìn shēn péi diào yú sàng jiā zhě, wén qián bèi zhì, zé yì jí fú xiāng jiàn rán yǒu yì yǒu bù yì zhě, yǐ lái kè zhī wèi bì jiē qián bèi yě. yú péi diào yú zuò zhǔ gān dà sī mǎ jiā, hū wén xú dié yuán xiàng gōng lái, zé mǎn táng jǐn jí fú yǐ. gōng míng yuán mèng, kāng xī guǐ chǒu jìn shì, yǔ hán mù lú tóng nián, mǎn cháo gōng qīng, jiē qí hòu bèi. shí nián jiǔ shí yú, duǎn shēn chì bí, miàn shǎo xū rán. shī zōng shèng táng. sòng rén chū sài yún: jūn dào jū yōng běi, yīng lián yī yàn huí. shā píng yí dì jǐn, shān huō yà tiān kāi. luò rì zhòng guān bì, qiū fēng wàn mǎ lái. miǎn zhān cóng cǐ yì, mò shàng wàng xiāng tái. dà xué shì shū gōng hè dé, qí sūn yě.
京師故事:凡縉紳陪弔於喪家者,聞前輩至,則易吉服相見;然有易有不易者,以來客之未必皆前輩也。余陪弔於座主甘大司馬家,忽聞徐蝶園相公來,則滿堂盡吉服矣。公名元夢,康熙癸丑進士,與韓慕廬同年,滿朝公卿,皆其後輩。時年九十餘,短身赤鼻,面少須髯。詩宗盛唐。《送人出塞》云:「君到居庸北,應憐一雁回。沙平疑地盡,山豁訝天開。落日重關閉,秋風萬馬來。勉旃從此役,莫上望鄉台。」大學士舒公赫德,其孫也。
wǔ shí yī
五十一
sū zhōu yì yuán, lí chéng qī shí lǐ, zài xī qì shān xià, miàn lín tài hú, gǔ méi bǎi zhū, huán rào zuǒ yòu, xī liú chán chán, dù yǐ shí qiáo dēng téng xiào tái, wàng piāo miǎo zhū fēng, yǒu tiān jì zhēn rén xiǎng. zhǔ rén chéng zhōng, zì zài shān, yǐn shì yě. qī hào shēng xiāng jū shì. fū fù néng shī. yǒu jué jù yún: gāo lóu zhèn rì wú rén dào, zhǐ yǒu shān qī wèn zì lái. kě xiǎng jiàn yī mén fēng yǎ. yǔ tàn méi dèng wèi, wǎng fǎng bù zhí. cì rì, chéng jūn rù chéng zuò dá, xū méi qīng gǔ, quàn xù qián yóu, ér yǔ cōng cōng jiě lǎn. yú nián zài zhì sū zhōu, chéng jūn yǐ wèi yì wù. jì qí zá yǒng yī shǒu yún: qiáo zhě běn zài shān, shān shēn méi qiáo jìng. bù jiàn cǎi qiáo rén, qiáo shēng gǔ zhōng yīng.
蘇州逸園,離城七十里,在西磧山下,面臨太湖,古梅百株,環繞左右,溪流潺潺,渡以石橋;登騰嘯台,望飄渺諸峰,有天際真人想。主人程鍾,字在山,隱士也。妻號生香居士。夫婦能詩。有絕句云:「高樓鎮日無人到,只有山妻問字來。」可想見一門風雅。予探梅鄧尉,往訪不值。次日,程君入城作答,鬚眉清古,勸續前游,而予匆匆解纜。逾年再至蘇州,程君已為異物。記其《雜詠》一首云:「樵者本在山,山深沒樵徑。不見採樵人,樵聲谷中應。」
wǔ shí èr
五十二
shī jiā huó duì zuì miào. sòng rén zèng mǒu yún: měi lián mín ruò zi, hái xǐ dào chéng sūn. zhēn shān mín yǒng dù juān yún: guī xīn qiān gǔ zhōng nán bái, tí xuè wàn shān dōu shì hóng. huá tíng lǐ jìn kū yǒu yún: lěi cí zuò zì xiān shēng fù, yí gǎo guī yú hòu sǐ péng. wáng jiè zhǐ yǒng mǔ dān yún: xiàng gōng zì jìn yáo huáng zhǒng, fēi zǐ piān yín lǐ bái shī. lǐ mù táng hè ān xī xiàng gōng shēng zǐ yún: qí jiān yuán bì yǒu, jǐ rì biàn zhī wú. shěn shū yuán dēng táo rán tíng yún: měi lái cǐ dì jiē chóng jiǔ, yǒu yuē tóng yóu zhì zài sān. hú zōng xù jì jiǔ zèng yǒu yún: liǎng rén pāi shǒu qí dà xiào, yí lù tóng háng dào xiǎo gū. jiē huó duì yě.
詩家活對最妙。宋人《贈某》云:「每憐民若子,還喜稻成孫。」真山民詠《杜鵑》云:「歸心千古終難白,啼血萬山都是紅。」華亭李進《哭友》云:「誄詞作自先生婦,遺稿歸於後死朋。」王介祉詠《牡丹》云:「相公自進姚黃種,妃子偏吟李白詩。」李穆堂《賀安溪相公生子》云:「其間原必有,幾日辨之無。」沈淑園《登陶然亭》云:「每來此地皆重九,有約同游至再三。」胡宗緒祭酒《贈友》云:「兩人拍手齊大笑,一路同行到小姑。」皆活對也。
wǔ shí sān
五十三
yáng zhōu wèi yán jiǎ suǒ jū, fēng shàng chǐ mí. cuī shàng shū yīng jiē shī yún: qīng shān yě yàn yáng zhōu sú, duō shǎo fēng luán bù guò jiāng. zhèng bǎn qiáo shī yún: qiān jiā shēng nǚ xiān jiào qū, shí lǐ zāi huā dāng zhǒng tián.
揚州為鹽賈所居,風尚侈靡。崔尚書應階詩云:「青山也厭揚州俗,多少峰巒不過江。」鄭板橋詩云:「千家生女先教曲,十里栽花當種田。」
wǔ shí sì
五十四
cháng shú chén jiàn fù xiān shēng wèi hǎi nèi jīng shī, ér shī jí fēng yùn. dào wáng yún: chū mén jiāo guǎ rù mén qiú, wù yǔ jū rán jìn shàng liú. jì mò yú líng tíng zhī jù, tā shí shuí yǔ shì qián lóu? hé bì tā shēng dìng huì qī, xiāng féng jí zài mèng lái shí. wū tí yuè luò rén hé chù? yòu shì yī fān xīn bié lí. zhōng jìn shì, bù diàn shì ér guī, yuē: mǎ lì jiàn zhī yóu jì běi, lǔ shēng róu jué dào jiāng nán. tí míng làng zhú kàn huā bàn, qù guó hái tóng luò dì rén.
常熟陳見復先生為海內經師,而詩極風韻。《悼亡》云:「出門交寡入門求,晤語居然近上流。寂寞於陵停織屨,他時誰與諡黔婁?」「何必他生訂會期,相逢即在夢來時。烏啼月落人何處?又是一番新別離。」中進士,不殿試而歸,曰:「馬力健知游冀北,櫓聲柔覺到江南。」「題名浪逐看花伴,去國還同落第人。」
wǔ shí wǔ
五十五
qián jià xuān sī kòu zhī nǚ, míng mèng tián, jià cuī jìn shì lóng jiàn, wèi fù píng lìng. yán shì dú cóng zhǎng ān guī, fū rén hòu zèng zhī. yán wèn: zhì jiāng nán, dài hé wù fèng chóu? yuē: wú tā qiú, zhǐ wàng jì yuán tài shǐ shī jí yī bù. qí fēng yǎ rú cǐ. yīn sòng qí wǔ yán yún: tí wū kōng rào shù, cán mèng zhǐ suí zhōng. yǒu huàn qīng jí xíng shì. qí hào huàn qīng zhě, yù jiān huàn huā qīng lián ér yī zhī yě. fū rén tōng yīn lǜ, cháng zài qiū fān zhōng chéng zuò shàng, tīng kè gǔ qín, yuē: jiǎo shēng duō, gōng shēng shǎo, qiě duō shā fá zhī yīn. hé yě? wèn kè, guǒ cóng sài wài jūn zhōng lái. yú gēng shēn xià, chéng zhōu běi shàng, yù jià xuān nán guī: shí wèi zhōng zhuàng yuán yě. jiàn qí shǒu bào yòu nǚ, cái zhōu cuì, jīn sì shí bā nián yǐ. zài háng zhōu jiàn fū rén, tán jí cǐ shì. fū rén xiào yún: suǒ bào zhě, jí nián zhí nǚ yě. yú gù tí qí shī cè yǒu yún: ěr wēng nán xià fù guī yú, zhí wǒ xīn hūn běi shàng chū. shuǐ miàn cōng cōng tōng shù yǔ, huái zhōng zhèng bào nǚ xiàng rú.
錢稼軒司寇之女,名孟鈿,嫁崔進士龍見,為富平令。嚴侍讀從長安歸,夫人厚贈之。嚴問:「至江南,帶何物奉酬?」曰:「無他求,只望寄袁太史詩集一部。」其風雅如此。因誦其五言云:「啼烏空繞樹,殘夢只隨鍾。」有《浣青集》行世。其號「浣青」者,欲兼浣花、青蓮而一之也。夫人通音律,嘗在秋帆中丞座上,聽客鼓琴,曰:「角聲多,宮聲少,且多殺伐之音。何也?」問客,果從塞外軍中來。余庚申夏,乘舟北上,遇稼軒南歸:時未中狀元也。見其手抱幼女,才周啐,今四十八年矣。在杭州見夫人,談及此事。夫人笑云:「所抱者,即年侄女也。」余故題其詩冊有云:「爾翁南下賦歸歟,值我新婚北上初。水面匆匆通數語,懷中正抱女相如。」
wǔ shí liù
五十六
shī yǒu yǒu piān wú jù zhě, tōng shǒu qīng lǎo, yī qì hún chéng, qià wú jiā jù lìng rén chuán sòng. yǒu yǒu jù wú piān zhě, yī shǒu zhī zhōng, fēi wú kě chuán zhī jù, ér tōng tǐ bù chēng, nán rù zuò jiā zhī xuǎn. èr zhě yī qiàn tiān fèn, yī qiàn gōng fū. bì yě yǒu piān yǒu jù, fāng chēng míng shǒu.
詩有有篇無句者,通首清老,一氣渾成,恰無佳句令人傳誦。有有句無篇者,一首之中,非無可傳之句,而通體不稱,難入作家之選。二者一欠天分,一欠工夫。必也有篇有句,方稱名手。
wǔ shí qī
五十七
háng zhōu bù yī wú yǐng fāng, zì xī lín, bó xué duō wén, cháng zì xù qí shī yuē: gǔ rén dú shū, bù zhuān wù cí zhāng, ǒu ěr liú lù ōu yín, jǐn shū suǒ xù zhī yī èr. qí xiōng zhōng suǒ zhù, yuān hū qí mò cè yě. dì jiàng ér xià, qīng xiè jiàn duō. dǎi zhì yuán míng, yǐ shí fēn zhī xué, zuò shí fēn zhī shī, wú yú yùn yǐ. cì yān zhě, huò yì qí liàng yǐ chū. gù qí jīng yíng zhī chù, shí lù bù zú rú jǔ zhòng xiè, suī tóng yī yùn yòng, ér láo yì zhī tài gè shū. gǔ rén shèng yú jìn dài, kě zhǔn shì yǐ guān. yǔ cháng shì wǔ tóng, jiàn yǒu kāi gōng zhì shí shí ér sè biàn shǒu zhàn zhě. xiǎo zhī yuē: rǔ wù shí shí zhī míng, ér chǒu tài jǐn lù hé ruò yòng wǔ shí liù shí zhī cóng róng dà fāng hū? pō yǔ wú yán xiāng hé.
杭州布衣吳穎芳,字西林,博學多聞,嘗自序其詩曰:「古人讀書,不專務詞章,偶爾流露謳吟,僅抒所蓄之一二。其胸中所貯,淵乎其莫測也。遞降而下,傾瀉漸多。逮至元、明,以十分之學,作十分之詩,無餘蘊矣。次焉者,或溢其量以出。故其經營之處,時露不足;如舉重械,雖同一運用,而勞逸之態各殊。古人勝於近代,可準是以觀。」予嘗試武童,見有開弓至十石而色變手戰者。曉之曰:「汝務十石之名,而醜態盡露;何若用五石、六石之從容大方乎?」頗與吳言相合。
xī lín yǔ háng lì zhū gōng tóng shí jué zhú. jí zhū gōng jù dēng kē dì, ér xī lín rú gù yě. gù yǒng sǔn là jié jù yún: huí tóu kàn tóng duì, yī yī shàng yún yān. yòu, dá kè zhì yuē: tián jiān zhù què xié chú shǒu, lái yǔ zhū gōng huà bái yún.
西林與杭、厲諸公同時角逐。及諸公俱登科第,而西林如故也。故詠《筍臘》結句云:「回頭看同隊,一一上雲煙。」又,《答客至》曰:「田間住卻攜鋤手,來與諸公話白雲。」
wǔ shí bā
五十八
shī xū shàn xué, àn tōu qí yì, ér xiǎn yì qí cí. rú máo shī: jiē wǒ huái rén, zhì bǐ zhōu xíng. táng rén xué zhī, yún tí lóng wàng cǎi yè, zuó yè mèng yú yáng shì yě. táng rén shī yún: yì dé qù nián chūn fēng zhì, zhōng tíng táo lǐ yìng suǒ chuāng. měi rén xié sè duì fāng shù, yù yán tíng tíng yǔ huā shuāng. jīn nián huā kāi rú jiù shí, qù nián měi rén bù zài zī. jiè wèn lí jū hèn shēn qiǎn, zhǐ yīng dú yǒu tíng huā zhī. sòng rù xué zhī yún: qù nián chú xī guī zì běi, xíng lǐ dào mén tiān yǐ hēi. jīn nián chú xī kè nán fāng, xuě mǎn guān shān guī bù dé. lǎo qī wàng wǒ yǎn jiāng chuān, zhī dào jīn nián shì qù nián. gǔ shù xī yáng yā yǐng luàn, yóu tóng xiǎo nǚ lì mén qián.
詩須善學,暗偷其意,而顯易其詞。如《毛詩》:「嗟我懷人,置彼周行。」唐人學之,雲「提籠忘采葉,昨夜夢漁陽」是也。唐人詩云:「憶得去年春風至,中庭桃李映瑣窗。美人挾瑟對芳樹,玉顏亭亭與花雙。今年花開如舊時,去年美人不在茲。借問離居恨深淺,只應獨有庭花知。」宋入學之云:「去年除夕歸自北,行李到門天已黑。今年除夕客南方,雪滿關山歸不得。老妻望我眼將穿,只道今年似去年。古樹夕陽鴉影亂,猶同小女立門前。」
wǔ shí jiǔ
五十九
bái xiāng shān shī yún: zhōu gōng kǒng jù liú yán rì, wáng mǎng qiān gōng xià shì shí. ruò shǐ dāng shí shēn zǎo sǐ, liǎng rén zhēn wěi yǒu shuí zhī? sòng rén fǎn qí yì, yuē: shào nián kuà xià ān wú wǔ, lǎo fù yí biān è bù píng. rén wù ruò fēi guān suì mù, huái yīn hé bì jiǎn wén chéng?
白香山詩云:「周公恐懼流言日,王莽謙恭下士時。若使當時身早死,兩人真偽有誰知?」宋人反其意,曰:「少年胯下安無忤,老父圯邊愕不平。人物若非觀歲暮,淮陰何必減文成?」
liù shí
六十
pí líng wáng yì shān míng fǔ, nǚ yù yīng, zì cǎi wēi, jià sūn xīng yǎn xiù cái, kàng lì shén dǔ, nián èr shí sì ér yāo. xiù cái qiú yǔ zhì mù. qí zhōu guò dān tú yún: yōu xíng yǐ bǎi lǐ, cūn luò bàn chái fēi. zhǐ niǎo shí yī shù, gū yíng bù shàng yī. yuè gāo rén yǐng xiǎo, cháo dìng lǔ shēng xī. yán shuǐ xīng xīng huǒ, guī jīng sù lù fēi. qí tā jiā jù, rú: hù dī jiāo yè àn, jìng xiǎo shòu huā shēn. yán mò wū luó xiù, kàn yú luò cuì tián. chóng yī xiāng yǐng chuí lián wǎng, é qiè chén guāng duò zhàng shā. yī yuàn lù guāng tuán zuò yǔ, sì shān huā yǐng xià rú cháo. jiē miào jué yě. xiù cái hòu zhōng dīng wèi bǎng yǎn cǎi wēi jìng bù jí jiàn, bēi fū!
毗陵王藝山明府,女玉瑛,字採薇,嫁孫星衍秀才,伉儷甚篤,年二十四而夭。秀才求予志墓。其《舟過丹徒》云:「幽行已百里,村落半柴扉。只鳥時依樹,孤螢不上衣。月高人影小,潮定櫓聲稀。沿水星星火,歸驚宿鷺飛。」其他佳句,如:「戶低交葉暗,徑小受花深。」「研墨污羅袖,看魚落翠鈿。」「蟲依香影垂簾網,蛾怯晨光墮帳紗。」「一院露光團作雨,四山花影下如潮。」皆妙絕也。秀才後中丁未榜眼;採薇竟不及見,悲夫!
liù shí yī
六十一
lǐ běi hǎi jiàn cuī hào tóu shī yuē: shí wǔ jià wáng chāng. mà yuē: xiǎo ér wú lǐ! qín shǎo yóu jiàn sūn shēn lǎo tóu shī yuē: píng kāng zài hé chù? shí lǐ dài chuí yáng. sūn mà yuē: xiǎo zi yòu jiàn fā shī èr qián bèi fāng yán xiāng sì, ér kǎo qí shēng píng, jūn fēi néng zuò shī zhě.
李北海見崔顥投詩曰:「十五嫁王昌。」罵曰:「小兒無禮!」秦少游見孫莘老投詩曰:「平康在何處?十裡帶垂楊。」孫罵曰:「小子又賤發屍二前輩方嚴相似,而考其生平,均非能作詩者。
liù shí èr
六十二
zhèn jiāng bù yī lǐ qín fū yǒng fó shǒu yún: bái yè táng qián jǐ shù huáng? zhāi lái yóu shì dài xīn shuāng. zì cóng sàn dé tiān huā hòu, kōng shǒu guī lái zǒng shì xiāng. yǒng fó shǒu zhì cǐ, kě wèi kōng qián jué hòu yǐ.
鎮江布衣李琴夫詠《佛手》云:「白業堂前幾樹黃?摘來猶似帶新霜。自從散得天花後,空手歸來總是香。」詠佛手至此,可謂空前絕後矣。
liù shí sān
六十三
yú shǎo pín bù néng mǎi shū, rán hǎo zhī pō qiè. měi guò shū sì, chuí xián fān yuè ruò jià guì bù néng dé, yè zhé xíng zhū mèng mèi. céng zuò shī yuē: shú yuǎn chóu guò shì, jiā pín mèng mǎi shū. jí zuò guān hòu, gòu shū wàn juǎn, fān bù xiá dú yǐ. yǒu rú shǎo shí yá chǐ jiān qiáng, pín bù dé shí shuāi nián zhēn xiū mǎn qián, ér chǐ tuō fù guǒ, bù néng yàn yù, wèi kě tàn yě! ǒu dú dōng pō lǐ shì shān fáng cáng shū jì, shén yán shǎo shí dé shū zhī nán, hòu shū duō ér zhuǎn wú rén dú: zhèng yǔ cǐ yì xiāng tóng.
余少貧不能買書,然好之頗切。每過書肆,垂涎翻閱;若價貴不能得,夜輒形諸夢寐。曾作詩曰:「塾遠愁過市,家貧夢買書。」及作官後,購書萬卷,翻不暇讀矣。有如少時牙齒堅強,貧不得食;衰年珍羞滿前,而齒脫腹果,不能饜飫,為可嘆也!偶讀東坡《李氏山房藏書記》,甚言少時得書之難,後書多而轉無人讀:正與此意相同。
liù shí sì
六十四
huáng shí mù tài shǐ yán: qín jìn shū, jìn zài mín, bù jīn zài guān gù nèi fǔ bó shì suǒ cáng, bìng wèi wáng yě. zì xiāo hé bù qǔ, xiàng yǔ shāo ē páng, ér shū wáng yǐ. nián jiā zǐ gāo shù chéng yǒng xiāo xiāng yún: yīng fēng yóu xiǎng rù guān chū, xiāng guó gōng xūn shì mò rú. dú hèn wèi lí dāo bǐ lì, zhǐ shōu tú jí bù shōu shū.
黃石牧太史言:「秦禁書,禁在民,不禁在官;故內府博士所藏,並未亡也。自蕭何不取,項羽燒阿房,而書亡矣。」年家子高樹程詠《蕭相》云:「英風猶想入關初,相國功勳世莫如。獨恨未離刀筆吏,只收圖籍不收書。」
liù shí wǔ
六十五
yáng zhōu zhuǎn yùn shǐ zhū zǐ yǐng, gōng huà néng shī. wáng mèng lóu wèi sòng qí jiā jù yún: yī shuǐ zhǎng xuān rén yǔ wài, wàn shān qīng dào mǎ tí qián.
揚州轉運使朱子穎,工畫能詩。王夢樓為誦其佳句云:「一水漲喧人語外,萬山青到馬蹄前。」
liù shí liù
六十六
lǎo nián zhī shī duō jiǎn liàn zhě, jiē yóu bó fǎn yuē zhī gōng. rú chén nián zhī jiǔ, fēng shuāng zhī mù, yào cuì zhī bǐ shǒu fēi kū gǎo jiǎn jì zhī wèi. rán bì xū lì xué kǔ sī, shuāi nián bù juàn, rú nán qí zhī shěn lín shì, nián guò bā xún, shǒu xiě sān qiān zhǐ, rán hòu kě yǐ yā dào shào nián.
老年之詩多簡練者,皆由博返約之功。如陳年之酒,風霜之木,藥淬之匕首;非枯槁簡寂之謂。然必須力學苦思,衰年不倦,如南齊之沈麟士,年過八旬,手寫三千紙,然後可以壓倒少年。
liù shí qī
六十七
shàng guān yí shī duō fú yàn, yǐ zhōng huò zuì. fù xuán shàn yán ér nǚ zhī qíng, ér gāng zhèng jí è, tái gé shēng fēng. yáng zi yún zì nǐ zhōu yì, nǎi fù xīn mǎng. yú zhōng qǐng jìn tàn huā, ér hòu yǐ zāng bài. xí yù yī shēng bù zuò cǎo shū, ér jiàn ān lù shān gōng zhèng wú sī.
上官儀詩多浮艷,以忠獲罪。傅玄善言兒女之情,而剛正嫉惡,台閣生風。揚子云自擬《周易》,乃附新莽。余中請禁探花,而後以贓敗。席豫一生不作草書,而薦安祿山公正無私。
liù shí bā
六十八
yú mén shēng tán yǔ yí, zì yù qí, jiā fù ér hǎo mǎi shū zì shǔ yī lián yuē: bì hù zì zhī jīng lì jiǎn zhù shū hái wàng zǐ sūn xián.
余門生談羽儀,字毓奇,家富而好買書;自署一聯曰:「閉戶自知精力減;貯書還望子孫賢。」
liù shí jiǔ
六十九
sòng yán yǒu yì dǐ dōng pō shī, wù yǐ cōng wèi jiǔ, yǐ zhǎng sāng jūn wèi cāng gōng, yǐ mō jīn xiào wèi wèi mō jīn zhōng láng. suǒ yòng diǎn gù, bèi qí jùn zhāi, jǐ wú wán fū. rán qī bǎi nián lái, rén zhī yǒu dōng pō, bù zhī yǒu yán yǒu yì.
宋嚴有翼詆東坡詩,「誤以蔥為韭,以長桑君為倉公,以摸金校尉為摸金中郎。」所用典故,被其捃摘,幾無完膚。然七百年來,人知有東坡,不知有嚴有翼。
qī shí
七十
yòng shì rú yòng bīng, yù duō yù nán. yǐ hàn gāo zhī xióng lüè, ér hán xìn zhǐ xǔ qí néng yòng shí wàn. kě jiàn bù lēi qū shǐ, tán hé róng yì! yǒu liáng xī shào nián zuò huái gǔ shī, dòng zhé èr bǎi yùn. yǔ xiào yuē: zi dú bù jiàn táng rén yǒng shǔ kuí shī hū? qí rén qǐng sòng zhī. yuē: néng gòng mǔ dān zhēng jǐ xǔ, bèi rén xián chù zhǐ yuán duō.
用事如用兵,愈多愈難。以漢高之雄略,而韓信只許其能用十萬。可見部勒驅使,談何容易!有梁溪少年作懷古詩,動輒二百韻。予笑曰:「子獨不見唐人《詠蜀葵》詩乎?」其人請誦之。曰:「能共牡丹爭幾許,被人嫌處只緣多。」
qī shí yī
七十一
mǒu tài shǐ zhǎng jiào jīn líng, jiè qí mén rén yuē: shī xū xué hán sū dà jiā, yī dú wēn lǐ, biàn zhōng shēn rù xià liú yǐ. yú xiào yuē: rú wēn lǐ fāng shì zhēn cái, lì liàng hái zài hán sū zhī shàng. tài shǐ è rán. yú yuē: hán sū guān jiē shàng shū shì láng, lì zú yǐ chuán qí shēn hòu zhī míng. wēn lǐ jiē mò liáo jiàn zhí, wú mén shēng gù lì wèi zhī tuī wǎn, gōng rán míng chuán zhì jīn, fēi qí lì liàng shàng zài hán sū zhī shàng hū? qiě xué wēn lǐ zhě, táng yǒu hán jué, sòng yǒu liú yún yáng yì, jiē zhōng qīng gěng liàng rén yě. yī dài míng chén, rú kòu lái gōng wén lù gōng zhào qīng xiàn gōng, jiē xī kūn shī tǐ, zhuān xué wēn lǐ zhě yě, dé wèi zhī xià liú hū?
某太史掌教金陵,戒其門人曰:「詩須學韓、蘇大家,一讀溫、李,便終身入下流矣。」余笑曰:「如溫、李方是真才,力量還在韓、蘇之上。」太史愕然。余曰:「韓、蘇官皆尚書、侍郎,力足以傳其身後之名。溫、李皆末僚賤職,無門生故吏為之推挽,公然名傳至今,非其力量尚在韓、蘇之上乎?且學溫、李者,唐有韓倔,宋有劉筠、楊億,皆忠清鯁亮人也。一代名臣,如寇萊公、文潞公、趙清獻公,皆西崑詩體,專學溫、李者也,得謂之下流乎?」
qī shí èr
七十二
chuán zì rén páng jiā zhuān, yán rén zhuān zé bì chuán yě. yáo shùn zhī chén zhǐ yī shì, kǒng zǐ zhī mén fēn sì kē, yì zhuān zhī wèi yě. táng rén wǔ yán gōng, bù bì qī yán yě jìn tǐ gōng, bù bì gǔ fēng yě. sòng yǐ hòu, xué zhě hǎo kuā duō ér dòu mí. shàn hū fāng wàng xī yún gǔ rén jié bì shēng zhī lì, zhǐ qióng yī jīng hòu rén tān ér jiān wèi zhī, shì yǐ xún qí liú ér bù néng sù qí yuán yě.
「傳」字「人」旁加「專」,言人專則必傳也。堯、舜之臣只一事,孔子之門分四科,亦專之謂也。唐人五言工,不必七言也;近體工,不必古風也。宋以後,學者好夸多而斗靡。善乎方望溪雲;「古人竭畢生之力,只窮一經;後人貪而兼為之,是以循其流而不能溯其源也。」
qī shí sān
七十三
qián lóng bǐng chén, zhào shì bó xué hóng cí. hǎi nèi jiàn zhě èr bǎi yú rén. zhì jiǔ yuè ér shì bǎo hé diàn zhě yī bǎi bā shí rén. shī tí shì shān jī wǔ jìng qī pái shí èr yùn, xiàn shān zì. liú wén dìng gōng yǒu jù yún: kě néng duì yǔ biàn guān guān. shàng shēn jiā jiǎng, qīn bá wèi dì yī, suì yǐ biān xiū, zhì shēn zǎi xiàng. èr bǎi rén zhōng, nián zuì gāo zhě, wàn jiǔ shā xiān shēng huì jīng zuì shǎo zhě wèi méi. quán xiè shān shù cháng zuò gōng chē zhēng shì lù, yǐ xiān shēng jū shǒu, méi shǔ wěi. jǐ hài méi hái háng zhōu, xiān shēng zhī shǎo zǐ míng fú zhě, chí xiān shēng xiǎo xiàng suǒ shī. yú tí yī lǜ, yǒu dāng nián dān zhào zhào qí yīng, jì wěi lóng tóu jì dé qīng zhī jù. shī zài jí zhōng.
乾隆丙辰,召試博學宏詞。海內薦者二百餘人。至九月而試保和殿者一百八十人。詩題是《山雞舞鏡》七排十二韻,限「山」字。劉文定公有句云:「可能對語便關關。」上深嘉獎,親拔為第一,遂以編修,致身宰相。二百人中,年最高者,萬九沙先生諱經;最少者為枚。全謝山庶常作《公車徵士錄》,以先生居首,枚署尾。己亥枚還杭州,先生之少子名福者,持先生小像索詩。余題一律,有「當年丹詔召耆英,驥尾龍頭記得清」之句。詩載集中。
qī shí sì
七十四
míng hóng zǐ xī zì yán: sān shí nián dú shū, cái xiāo de xiōng zhōng zhuàng yuán èr zì. lòu zāi yán hū! rú yù zhuàng yuán zhī míng fù qí shí, zé zhuàng yuán èr zì, xiōng zhōng bù kě yī rì wàng yě. rú yǐ zhuàng yuán wèi jiāo rén zhī jù, zé zhuàng yuán èr zì, xiōng zhōng bù kě yī rì bù wàng yě. hé dài dú shū sān shí nián zāi? wèi qí yán, zǐ xī zì yǐ wèi wàng, zhèng qí zhōng shēn bù wàng zhī zhèng. tóng nián qián wén mǐn gōng lú chàng dì yī kǒu hào yún: zì cán cái chū liú kuì xià, dú duì chūn fēng zhuǎn hòu yán. qí xiōng jīn chū zǐ xī shàng yǐ!
明洪紫溪自言:「三十年讀書,才消得胸中『狀元』二字。」陋哉言乎!如欲狀元之名副其實,則「狀元」二字,胸中不可一日忘也。如倚狀元為驕人之具,則「狀元」二字,胸中不可一日不忘也。何待讀書三十年哉?味其言,紫溪自以為忘,正其終身不忘之證。同年錢文敏公《臚唱第一口號》云:「自慚才出劉蕢下,獨對春風轉厚顏。」其胸襟出紫溪上矣!
qī shí wǔ
七十五
zhèng jiā jì jí kuā dù zhēng nán zhī zhù zuǒ chuán yán shī gǔ zhī zhù hàn shū, miào zài bù qiáng bù zhī yǐ wèi zhī. dù bù zhǎng yú niǎo shòu chóng yú, yán bù zhǎng yú tiān wén dì lǐ, gù jù quē zhī, bù jiǎ tā rén yǐ zī yì yě. yú wèi zuò shī yì rán, qīng lián shǎo pái lǜ, shǎo líng shǎo jué jù, chāng lí shǎo jìn tǐ. shàn cáng qí duǎn, ér zhǎng nǎi yù jiàn.
鄭夾漈極夸杜征南之注《左傳》、顏師古之注《漢書》,妙在不強不知以為知。杜不長於鳥獸蟲魚,顏不長於天文地理,故俱缺之,不假他人以訾議也。余謂作詩亦然,青蓮少排律,少陵少絕句,昌黎少近體。善藏其短,而長乃愈見。
qī shí liù
七十六
dà yá: wén wáng zài shàng. máo chuán: chēng wén wáng shòu mìng ér zuò. rán zé wén wáng shēng ér shì wén hū? zì yǐ wèi yú zhāo yú tiān hū? zhèng jiān píng wáng zhī sūn wèi píng zhèng zhī wáng, chéng wáng bù gǎn kāng wèi chéng cǐ wáng gōng, bù gǎn zì ān yì, bù xiǎn chéng kāng yì jiě wèi chéng ān zǔ kǎo zhī dào: jiē shě xiān wáng zhī shì fǎ, ér chěng qí chuān záo zhī yì shuō. zhū zǐ bó ér zhèng zhī, shì yǐ.
《大雅》:「文王在上」。《毛傳》:稱文王受命而作。然則文王生而諡文乎?自以為「於昭於天」乎?鄭箋「平王之孫」為「平正之王」,「成王不敢康」為「成此王功,不敢自安逸」,「不顯成康」亦解為「成安祖考之道」:皆舍先王之諡法,而逞其穿鑿之臆說。朱子駁而正之,是矣。
qī shí qī
七十七
gù níng rén yuē: fū qí qiǎo yú hé rén zhě, qí xiōng zhōng běn wú shī, ér zhuō yú zì yán zhě yě. yòu yuē: shě jìn jīn héng yòng zhī zì, ér jiè gǔ zì zhī tōng yòng yǐ xiāng jīn zhě, cǐ wén rén zhī suǒ yǐ zì wén qí lòu yě.
顧寧人曰:「夫其巧於和人者,其胸中本無詩,而拙於自言者也。」又曰:「舍近今恆用之字,而借古字之通用以相矜者,此文人之所以自文其陋也。」
qī shí bā
七十八
rén yuè xī shī, bù yuè xī shī zhī yǐng. míng qī zǐ zhī xué táng, shì xī shī zhī yǐng yě.
人悅西施,不悅西施之影。明七子之學唐,是西施之影也。
qī shí jiǔ
七十九
gāo yáo zuò gē, yǔ jì wú wén zhōu zhào zuò shī, tài gōng wú wén zi xià zǐ gòng kě yǔ yán shī, yán mǐn wú wén. rén yì hé bì miǎn qiáng zuò shī zāi?
皋陶作歌,禹、稷無聞;周、召作詩,太公無聞;子夏、子貢可與言詩,顏、閔無聞。人亦何必勉強作詩哉?
bā shí
八十
sòng shǐ: jiā hù jiān, cháo tíng bān zhèn tú yǐ cì biān jiāng. wáng dé yòng jiàn yuē: bīng jī wú cháng, ér zhèn tú yí dìng ruò nì gǔ fǎ, yǐ yòng jīn bīng, lǜ yǒu fèn shì zhě. jì shù chuán: qián yǐ shàn yī, bù shǒu gǔ fāng, shí shí dù yuè zhī, ér zú yǔ fǎ huì. cǐ èr tiáo, jiē kě wù zuò shī wén zhī dào.
《宋史》:「嘉祜間,朝廷頒陣圖以賜邊將。王德用諫曰:『兵機無常,而陣圖一定;若泥古法,以用今兵,慮有僨事者。」《技術傳》:「錢乙善醫,不守古方,時時度越之,而卒與法會。」此二條,皆可悟作詩文之道。
bā shí
八十—
cuī niàn líng jìn shì, shī cái jí jiā xī yǒu wǔ gǔ yī piān, zé guān gōng huá róng dào shàng fàng cáo cāo yī shì. cǐ xiǎo shuō yǎn yì yǔ yě, hé kě rù shī? hé qǐ zhān zuò zhá, yǒu shēng yú shēng liàng zhī yǔ, bèi máo xī hé qiào qí wú jī zhōng shēn cán huǐ. mǒu xiào lián zuò guān miào duì lián, jìng yǒu yòng bǐng zhú dá dàn zhě lǐ sú nǎi ěr, rén kě bù xué yé?
崔念陵進士,詩才極佳;惜有五古一篇,責關公華容道上放曹操一事。此小說演義語也,何可入詩?何屺瞻作札,有「生瑜」、「生亮」之語,被毛西河誚其無稽;終身慚悔。某孝廉作關廟對聯,竟有用「秉燭達旦」者;俚俗乃爾,人可不學耶?
bā shí èr
八十二
sòng céng zhì yáo wèi lǐ xū jǐ yuē: zi shī suī gōng, ér yīn yùn yóu yǎ. ài rì zhāi shī huà yuē: ōu gōng shī, rú guī zhōng shuāng fù, zhōng shēn bù jiàn huá shì. wèi cǐ èr yǔ, dāng zhī yīn yùn fēng huá, gù bù kě shǎo.
宋曾致堯謂李虛己曰:「子詩雖工,而音韻猶啞。」《愛日齋詩話》曰:「歐公詩,如閨中孀婦,終身不見華飾。」味此二語,當知音韻、風華,固不可少。
bā shí sān
八十三
mǒu tài shǐ zì kuā qí shī: bù qiǎo ér zhuō, bù huá ér pǔ, bù cuì ér sè. yú xiào wèi yuē: xiān shēng wén lè, xǐ jīn sī hū? xǐ wǎ fǒu hū? rù shì, mǎi jǐn xiù hū? mǎi má niè hū? tài shǐ bù néng dá.
某太史自誇其詩:不巧而拙,不華而朴,不脆而澀。余笑謂曰:「先生聞樂,喜金絲乎?喜瓦缶乎?入市,買錦繡乎?買麻臬乎?」太史不能答。