fēi xián niǎo jīng wèi rén niǎo dí hán péng dài jiàn xì niǎo wáng mǔ shǐ zhě yuān yāng wǔ sè niǎo
飛涎鳥 精衛 仁鳥 鸐 韓朋 帶箭 細鳥 王母使者 鴛鴦 五色鳥
xīn yù nán zǐ zhāng shì shù jīn niǎo qiū yíng dào lìng zhǐ yuān huà niǎo chún dài wén móu ruì niǎo
新喻男子 張氏 漱金鳥 鶖 營道令 紙鳶化鳥 鶉 戴文謀 瑞鳥
bào chūn niǎo guān fú qín jí le wéi shì zi niǎo zéi niǎo shěng liú jǐng yáng shí huáng niǎo lú róng
報春鳥 冠鳧 秦吉了 韋氏子 鳥賊 鳥省 劉景陽 食蝗鳥 盧融
zhāng shì wáng xù wǔ gōng dà niǎo guàn shuāng tǔ shòu niǎo dù juān wén mǔ niǎo tóng huā niǎo zhēn là guó dà niǎo
張氏 王緒 武功大鳥 鸛鸘 吐綬鳥 杜鵑 蚊母鳥 桐花鳥 真臘國大鳥
bǎi shé guàn gān chóng dài shèng běi hǎi dà niǎo yā xiān jū shān yì niǎo yīng
百舌 鸛甘 蟲 戴勝 北海大鳥 鵶 仙居山異鳥 鶯
fēi xián niǎo
飛涎鳥
nán hǎi qù huì jī sān qiān lǐ, yǒu gǒu guó, guó zhōng yǒu fēi xián niǎo shì shǔ, liǎng yì rú niǎo ér jiǎo chì. měi zhì xiǎo, zhū qī qín wèi sàn zhī qián, gè gè zhàn yī shù, kǒu zhōng yǒu xián rú jiāo, rào shù fēi, xián rú yǔ rú yǔ èr zì yuán quē, jù míng chāo běn bǔ. zhān sǎ zhòng zhī yè. yǒu tā qín zhī zhì ér rú wǎng yě, rán nǎi shí zhī. rú jìng wǔ bù huò, jí kōng zhōng zhú ér xián rě zhī, wú bù zhōng yān. rén ruò bǔ dé pú, zhì kě. qí xián měi bù hòu bàn rì jí gàn, zì luò, luò jí bù zhī. chū wài huāng jì
南海去會稽三千里,有狗國,國中有飛涎鳥似鼠,兩翼如鳥而腳赤。每至曉,諸棲禽未散之前,各各占一樹,口中有涎如膠,繞樹飛,涎如雨(「如雨」二字原缺,據明抄本補。)沾灑眾枝葉。有他禽之至而如網也,然乃食之。如竟午不獲,即空中逐而涎惹之,無不中焉。人若捕得脯,治渴。其涎每布後半日即干,自落,落即布之。(出《外荒記》)
jīng wèi
精衛
yǒu niǎo rú wū, wén shǒu bái huì chì zú, míng yuē jīng wèi. xī chì dì zhī nǚ míng nǚ jìng, wǎng yóu yú dōng hǎi, nì sǐ ér bù fǎn, qí shén huà wèi jīng wèi. gù jīng wèi cháng qǔ xī shān zhī mù shí, yǐ tián dōng hǎi. chū bó wù zhì
有鳥如烏,文首白喙赤足,名曰精衛。昔赤帝之女名女婧,往游於東海,溺死而不返,其神化為精衛。故精衛常取西山之木石,以填東海。(出《博物志》)
rén niǎo
仁鳥
jìn wén gōng fén lín yǐ qiú jiè tuī, yǒu bái yā rào yān ér zào, huò jí jiè zǐ zhī cè, huǒ bù néng fén. jìn rén jiā zhī, qǐ yī gāo tái, míng yuē sī yān tái. zhǒng rén shòu zhī mù, mù shì bǎi ér zhī zhǎng ruǎn, qí huā kān shí. gù lǚ shì chūn qiū yún: mù zhī měi zhě, yǒu shòu mù zhī huá. jí cǐ shì. huò yún, cǐ yā yǒu shí, yú fén jiè zhī shān, shù bǎi lǐ bù fù zhī wǎng luó. cǐ yā yǒu shí yú fén jiè zhī shān shù bǎi lǐ bù fù zhī luó wǎng, shí yí jì sān zuò jiè suǒ fén zhī shān shù bǎi lǐ jū rén bù dé shè luó wǎng. hū zhī yuē rén niǎo. sú yì wèi rén niǎo bái yì wèi cí wū, zé cǐ lèi yě. chū wáng zǐ nián shí yí jì
晉文公焚林以求介推,有白鵶繞煙而噪,或集介子之側,火不能焚。晉人嘉之,起一高台,名曰思煙臺。種仁壽之木,木似柏而枝長軟,其花堪食。故《呂氏春秋》云:「木之美者,有壽木之華。」即此是。或雲,此鵶有識,於焚介之山,數百里不復織網羅。(此「鵶有識於焚介之山數百里不復織羅網」,《拾遺記》三作戒所焚之山數百里居人不得設羅網。)呼之曰仁鳥。俗亦謂仁鳥白臆為慈烏,則此類也。(出王子年《拾遺記》)
dí
鸐
yōu zhōu zhī xū, yǔ shān zhī běi, yǒu shàn míng qín. rén miàn niǎo huì, bā yì yī zú, máo sè rú zhì, xíng bù jiàn dì, míng yuē dí, qí shēng shì zhōng qìng shēng yú yě. shì yǔ yuē: qīng dí míng, shí tài píng. nǎi shèng míng zhī shì, xiáng míng sǒu zé, yīn zhōng lǜ lǚ, fēi ér bù xíng. yǔ píng shuǐ tǔ, qī yú chuān yuè, suǒ jí zhī dì, bì yǒu shèng rén chū yān. zì shàng gǔ zhù zhū dǐng qì, jiē tú xiàng qí xíng. míng zàn zhì jīn bù jué. chū shí yí lù
幽州之墟,羽山之北,有善鳴禽。人面鳥喙,八翼一足,毛色如雉,行不踐地,名曰鸐,其聲似鐘磬笙竽也。《世語》曰:「青鸐鳴,時太平。」乃盛明之世,翔鳴藪澤,音中律呂,飛而不行。禹平水土,棲於川岳,所集之地,必有聖人出焉。自上古鑄諸鼎器,皆圖象其形。銘贊至今不絕。(出《拾遺錄》)
hán péng
韓朋
hán péng niǎo zhě, nǎi fú yī zhī lèi. cǐ niǎo wèi shuāng fēi, fàn xī pǔ. shuǐ qín zhōng xī yī yuān yāng jiāo jīng, lǐng běi jiē yǒu zhī, wéi hán péng niǎo wèi zhī jiàn yě. àn gàn bǎo sōu shén jì yún: dài fū hán péng, yī yún píng qí qī měi, sòng kāng wáng duó zhī. péng yuàn, wáng qiú zhī, péng suì zì shā. qī nǎi yīn fǔ qí yī, wáng yǔ zhī dēng tái, zì tóu tái xià, zuǒ yòu tí yī, yī bù shèng shǒu. yí shū yú dài yuē: yuàn yǐ shī hái hán shì ér hé zàng. wáng nù, lìng mái zhī, yǐ xiāng wàng. jīng sù, hū jiàn yǒu zǐ mù shēng èr zhǒng zhī shàng, gēn jiāo yú xià, zhī lián qí shàng. yòu yǒu niǎo rú yuān yāng, héng qī qí shù. zhāo mù bēi míng. nán rén wèi cǐ qín jí hán péng fū fù zhī jīng hún, gù yǐ hán shì míng zhī. chū lǐng biǎo lù yì
韓朋鳥者,乃鳧鷖之類。此鳥為雙飛,泛溪浦。水禽中鸂鷖、鴛鴦、鵁鶄,嶺北皆有之,唯韓朋鳥未之見也。案干寶《搜神記》云:「大夫韓朋,(一雲「憑」)其妻美,宋康王奪之。朋怨,王囚之,朋遂自殺。妻乃陰腐其衣,王與之登台,自投台下,左右提衣,衣不勝手。遺書於帶曰:『願以屍還韓氏而合葬。』王怒,令埋之,以相望。經宿,忽見有梓木生二塚之上,根交於下,枝連其上。又有鳥如鴛鴦,恆棲其樹。朝暮悲鳴。」南人謂此禽即韓朋夫婦之精魂,故以韓氏名之。(出《嶺表錄異》)
dài jiàn
帶箭
dài jiàn niǎo, míng rú yě què, chì yǔ huáng lǜ jiān cuò, wěi shēng liǎng zhī, zhǎng èr chǐ yú, zhí ér bù xiāo, wéi wěi shāo yǒu máo, wǎn rú jiàn yǔ, yīn mù zhī wèi dài jiàn niǎo. chū lǐng biǎo lù yì
帶箭鳥,鳴如野鵲,翅羽黃綠間錯,尾生兩枝,長二尺余,直而不梟,唯尾稍有毛,宛如箭羽,因目之為帶箭鳥。(出《嶺表錄異》)
xì niǎo
細鳥
hàn yuán fēng wǔ nián, lēi bì guó gòng xì niǎo, yǐ fāng chǐ yù lóng shèng shù bǎi tóu, dà rú yíng. qí zhuàng rú yīng wǔ, wén shēng shù lǐ, rú huáng hú zhī yīn. guó rén cháng yǐ cǐ niǎo hòu shí, yì míng yuē hòu chóng. shàng dé zhī, fàng yú gōng nèi, xún rì zhī jiān, bù zhī suǒ zhǐ, xī shén, qiú bù fù dé. míng nián, cǐ niǎo fù lái jí yú wéi wò zhī shàng, huò rù yī xiù, yīn gēng míng yuē chán niǎo. gōng rén jié yú děng jiē yuè zhī, dàn yǒu cǐ niǎo jí yú yī shàng zhě, zhé méng ài xìng. wǔ dì mò, shāo shāo zì sǐ, rén yóu ài qí pí, fú qí pí zhě, duō wèi nán zǐ mèi yě. chū dòng míng jì
漢元封五年,勒畢國貢細鳥,以方尺玉籠盛數百頭,大如蠅。其狀如鸚鵡,聞聲數里,如黃鵠之音。國人常以此鳥候時,亦名曰候蟲。上得之,放於宮內,旬日之間,不知所止,惜甚,求不復得。明年,此鳥復來集於帷幄之上,或入衣袖,因更名曰蟬鳥。宮人婕妤等皆悅之,但有此鳥集於衣上者,輒蒙愛幸。武帝末,稍稍自死,人尤愛其皮,服其皮者,多為男子媚也。(出《洞冥記》)
wáng mǔ shǐ zhě
王母使者
qí jùn hán shān yǒu niǎo zú qīng zuǐ chì, sù yì jiàng sǎng, míng wáng mǔ shǐ zhě. xī hàn wǔ dì dēng cǐ shān, dé yù hán, zhǎng wǔ cùn, dì xià shān, yù hán hū huà wèi bái niǎo fēi qù. shì chuán shān shàng yǒu wáng mǔ yào hán, cháng lìng niǎo shǒu zhī. chū yǒu yáng zá zǔ
齊郡函山有鳥足青嘴赤,素翼絳顙,名王母使者。昔漢武帝登此山,得玉函,長五寸,帝下山,玉函忽化為白鳥飛去。世傳山上有王母藥函,常令鳥守之。(出《酉陽雜俎》)
yuān yāng
鴛鴦
hàn shí, yān xiàn nán mén liǎng shàn, hū yī shēng chēng yuān, yī shēng chēng yāng, chén xī kāi bì, shēng wén jīng shī. hàn mò è zhī, lìng huǐ qí mén, liǎng shàn huà wèi yuān yāng, xiāng suí fēi qù, hòu suì gǎi yān wèi yàn chéng xiàn. chū cháo yě qiān zài
漢時,鄢縣南門兩扇,忽一聲稱「鴛」,一聲稱「鴦」,晨夕開閉,聲聞京師。漢末惡之,令毀其門,兩扇化為鴛鴦,相隨飛去,後遂改鄢為晏城縣。(出《朝野僉載》)
wǔ sè niǎo
五色鳥
yáng zhèn zú, wèi zàng, yǒu dà niǎo wǔ sè gāo zhàng yú, cóng tiān fēi xià, dào zhèn guān qián, jǔ tóu bēi míng, lèi chū zhān dì. zhì zàng rì, chōng tiān shàng shēng. chū xiè chéng hòu hàn shū
楊震卒,未葬,有大鳥五色高丈余,從天飛下,到震棺前,舉頭悲鳴,淚出沾地。至葬日,沖天上升。(出謝丞《後漢書》)
xīn yù nán zǐ
新喻男子
yù zhāng xīn yù xiàn nán zǐ jiàn tián zhōng yǒu liù qī nǚ, jiē yī máo yī. bù zhī shì niǎo, pú fú wǎng, dé qí yī nǚ suǒ jiě máo yī, qǔ cáng zhī. jí wǎng jiù zhū niǎo, zhū niǎo gè fēi qù, yī niǎo dú bù dé qù. nán zǐ qǔ yǐ wèi fù, shēng sān nǚ, qí mǔ hòu shǐ nǚ wèn fù, zhī yī zài jī dào xià, dé zhī, yī ér fēi qù. hòu fù yǐ yī yíng sān ér, yì dé fēi qù. chū sōu shén jì
豫章新喻縣男子見田中有六七女,皆衣毛衣。不知是鳥,匍匐往,得其一女所解毛衣,取藏之。即往就諸鳥,諸鳥各飛去,一鳥獨不得去。男子取以為婦,生三女,其母后使女問父,知衣在積稻下,得之,衣而飛去。後復以衣迎三兒,亦得飛去。(出《搜神記》)
zhāng shì
張氏
jīng zhào yǒu zhāng shì dú chù yī shì, yǒu jiū zì wài rù, zhǐ yú chuáng. zhāng shì zhù yuē: jiū wèi huò yě, fēi shàng chéng chén wèi fú yě, jí rù wǒ huái. yǐ shǒu tàn zhī, ér dé yī jīn gōu. shì hòu zi sūn jiàn shèng, zī cái wàn bèi. shǔ jiǎ kè zhì zhǎng ān, wén zhī, nǎi hòu lù bì, bì qiè gōu yǐ yǔ kè. zhāng shì jì shī gōu, jiàn jiàn shuāi hào, ér shǔ kè yì lí qióng è, yú shì jī gōu yǐ fǎn zhāng shì, zhāng shì fù chāng. chū sōu shén jì
京兆有張氏獨處一室,有鳩自外入,止於床。張氏祝曰:「鳩為禍也,飛上承塵;為福也,即入我懷。」以手探之,而得一金鉤。是後子孫漸盛,資財萬倍。蜀賈客至長安,聞之,乃厚賂婢,婢竊鉤以與客。張氏既失鉤,漸漸衰耗,而蜀客亦罹窮厄,於是齎鉤以反張氏,張氏復昌。(出《搜神記》)
shù jīn niǎo
漱金鳥
wèi shí, kūn míng guó gòng shù jīn niǎo. guó rén yún: qí dì qù rán zhōu jiǔ qiān lǐ, chū cǐ niǎo, xíng rú què, sè huáng, máo yǔ róu mì, cháng xuān xiáng hǎi shàng, luó zhě dé zhī, yǐ wèi zhì xiáng. xiáng yuán zuò xiáng, jù míng chāo běn gǎi. wén dà wèi zhī dé, bèi yú huāng yuǎn, nǎi yuè shān háng hǎi, lái xiàn dà guó. dì dé cǐ niǎo, xù yú líng qín zhī pǔ, yí yǐ zhēn zhū, yǐn yǐ guī nǎo. niǎo cháng tǔ jīn xiè rú sù, zhù zhī kě yǐ wèi qì. xī hàn wǔ shí, yǒu xiàn dà què, cǐ zhī lèi yě. cǐ niǎo wèi shuāng xuě, nǎi qǐ xiǎo shì yǐ chù zhī, míng yuē pì hán tái. jiē yòng shuǐ jīng wèi hù yǒu, shǐ nèi wài tōng guāng, ér cháng gé yú fēng yǔ chén wù. gōng rén zhēng yǐ suǒ tǔ zhī jīn shì chāi pèi, wèi zhī pì hán jīn, gù gōng rén xiāng cháo yán yuē: bù fú pì hán jīn, nà de jūn wáng xīn bù fú pì hán tián, nà de jūn wáng lián. yú shì mèi huò zhēng yǐ bǎo wèi shēn shì, jí xíng wò jiē huái xié yǐ yào chǒng yě. wèi dài sàng miè, zhēn bǎo chí tái, jū wèi mào cǎo, shù jīn zhī niǎo, yì zì gāo xiáng. chū shí yí lù
魏時,昆明國貢漱金鳥。國人云:「其地去然州九千里,出此鳥,形如雀,色黃,毛羽柔密,常翾翔海上,羅者得之,以為至祥。(「祥」原作「翔」,據明抄本改。)聞大魏之德,被於荒遠,乃越山航海,來獻大國。」帝得此鳥,蓄於靈禽之圃,飴以真珠,飲以龜腦。鳥常吐金屑如粟,鑄之可以為器。昔漢武時,有獻大雀,此之類也。此鳥畏霜雪,乃起小室以處之,名曰辟寒台。皆用水晶為戶牖,使內外通光,而常隔於風雨塵霧。宮人爭以所吐之金飾釵珮,謂之辟寒金,故宮人相嘲言曰:「不服辟寒金,那得君王心;不服辟寒鈿,那得君王憐。」於是媚惑爭以寶為身飾,及行臥皆懷挾以要寵也。魏代喪滅,珍寶池台,鞠為茂草,漱金之鳥,亦自高翔。(出《拾遺錄》)
qiū
鶖
jìn yǒng jiā èr nián, yǒu qiū jí yú shǐ ān xiàn, mù shǐ guàn zhī, tiě zú, qí zhǎng liù cùn yǒu bàn, yǐ jiàn jì zhī, qí shè zhě dāng shēn zhǎng zhàng wǔ liù chǐ.
晉永嘉二年,有鶖集於始安縣,木矢貫之,鐵鏃,其長六寸有半,以箭計之,其射者當身長丈五六尺。
yíng dào lìng
營道令
jìn tài yuán zhōng, yíng dào lìng hé xié zhī qù zhí, yú xiàn jiè shān zhōng de yī niǎo, dà rú bái lù, qīng sè chì mù, xī shàng bì xià, zì rán yǒu tóng huán xíng, dà xiǎo kè huà zhuǎn zhǎn rú huà zhuǎn zhǎn rú sì zì yuán kòng quē, jù huáng běn bǔ. lǎn zi, jué miào rén gōng, yú shì jīng yì jiē chuán guān zhī. yíng dào jīng jīn shǔ dào zhōu. yuán quē chū chù, xǔ běn huáng běn zuò chū yǒu yáng zá zǔ
晉太元中,營道令何偕之去職,於縣界山中得一鳥,大如白鷺,青色赤目,膝上髀下,自然有銅環形,大小刻畫轉輾如(「畫轉輾如」四字原空缺,據黃本補。)攬子,絕妙人功,於是京邑皆傳觀之。營道經今屬道州。(原缺出處,許本、黃本作出《酉陽雜俎》)
zhǐ yuān huà niǎo
紙鳶化鳥
liáng wǔ tài qīng sān nián, hóu jǐng wéi tái chéng, yuǎn bù tōng wèn, jiǎn wén zuò zhǐ yuān fēi kōng, gào jí yú wài. hóu jǐng móu chén wáng wěi wěi zì yuán kòng quē, jù huáng běn bǔ. wèi jǐng yuē: cǐ zhǐ yuān suǒ zhì, jí yǐ shì dá wài. lìng zuǒ yòu shàn shè zhě shè zhī, jí duò, jiē huà wèi niǎo, fēi rù yún zhōng, bù zhī suǒ wǎng. chū dú yì zhì
梁武太清三年,侯景圍台城,遠不通問,簡文作紙鳶飛空,告急於外。侯景謀臣王偉(「偉」字原空缺,據黃本補。)謂景曰:「此紙鳶所至,即以事達外。」令左右善射者射之,及墮,皆化為鳥,飛入雲中,不知所往。(出《獨異志》)
chún
鶉
ān dìng yuán tǔ zhú shí, diàn jì yǐ yǐ zì yuán kòng quē, jù míng chāo běn bǔ. gū jué, hū yǒu yī chún fēi yú gū shàng, yīn míng chún gū chéng. hòu wèi wén dì dà tǒng zhōng, lì wèi chún gū xiàn. chū qióng shén mì yuàn
安定原土築時,奠祭以(「以」字原空缺,據明抄本補。)觚爵,忽有一鶉飛於觚上,因名鶉觚城。後魏文帝大統中,立為鶉觚縣。(出《窮神秘苑》)
dài wén móu
戴文謀
yǒu dài wén móu zhě, yǐn jū yáng chéng shān zhōng. céng yú kè táng shí jì, hū wén yǒu hū yuē: wǒ tiān dì shǐ zhě, yù xià píng jūn, kě hū? wén móu wén shén jīng, yòu yuē: jūn yí wǒ yě? wén móu nǎi guì yuē: jū pín, kǒng bù zú jiàng xià ěr. jì ér sǎ sǎo shè wèi, zhāo xī jìn shí shèn jǐn. hòu móu yú shì nèi qiè yán zhī, qí fù yuē: cǐ kǒng shì hú mèi yī píng ěr. wén móu yuē: wǒ yì yí zhī. nǎi cí xiǎng zhī shí, shén nǎi yán yuē: wú xiāng cóng, fāng yù xiāng lì, bù yì yǒu yí xīn yì yì. wén móu cí xiè zhī jì, hū táng shàng rú shù shí rén hū shēng, chū shì zhī, jiàn yī dà niǎo, wǔ sè, bái jiū shù shí suí zhī, dōng běi rù yún ér qù. chū qióng shén mì yuàn
有戴文謀者,隱居陽城山中。曾於客堂食際,忽聞有呼曰:「我天帝使者,欲下憑君,可乎?」文謀聞甚驚,又曰:「君疑我也?」文謀乃跪曰:「居貧,恐不足降下耳。」既而灑掃設位,朝夕進食甚謹。後謀於室內竊言之,其婦曰:「此恐是狐魅依憑耳。」文謀曰:「我亦疑之。」乃祠饗之時,神乃言曰:「吾相從,方欲相利,不意有疑心異議。」文謀辭謝之際,忽堂上如數十人呼聲,出視之,見一大鳥,五色,白鳩數十隨之,東北入雲而去。(出《窮神秘苑》)
ruì niǎo
瑞鳥
yáng dì zhēng liáo huí, cì yú liǔ chéng jùn zhī wàng hǎi zhèn. bù chū guān wàng, yǒu dà niǎo èr, sù yǔ dān zuǐ, zhuàng tóng hè lù, chū zì xiāo hàn, fān xiáng shuāng xià, gāo yī zhàng sì wǔ chǐ, zhǎng bā jiǔ chǐ, pái huái xún rǎo, xiáng wǔ yù yíng. chì zhù zuò zuǒ láng yú chuò zhì ruì niǎo míng yǐ jìn, shàng mìng juān yú qí suǒ, réng chì diàn nèi chéng yán pí tú xiě qí zhuàng, mì shū láng yú shì nán shàng ruì niǎo sòng, chì lìng xiě yú tú shǒu. chū dà yè shí yí jì
煬帝征遼回,次於柳城郡之望海鎮。步出觀望,有大鳥二,素羽丹嘴,狀同鶴鷺,出自霄漢,翻翔雙下,高一丈四五尺,長八九尺,徘徊馴擾,翔舞御營。敕著作佐郎虞綽制《瑞鳥銘》以進,上命鐫於其所,仍敕殿內丞閻毗圖寫其狀,秘書郎虞世南上《瑞鳥頌》,敕令寫於圖首。(出《大業拾遺記》)
bào chūn niǎo
報春鳥
gù zhǔ shān zhōng yǒu niǎo rú qú yù ér xiǎo, cāng huáng sè, měi zhì zhèng èr yuè, zuò shēng yún: chūn qǐ yě! zhì sān yuè sì yuè, zuò shēng yún: chūn qù yě! cǎi chá rén hū wèi bào chūn niǎo. chū gù zhǔ shān jì
顧渚山中有鳥如鴝鵒而小,蒼黃色,每至正二月,作聲云:「春起也!」至三月四月,作聲云:「春去也!」採茶人呼為報春鳥。(出《顧渚山記》)
guān fú
冠鳧
shí shǒu yú, zhì qiū huà wèi guān fú, guān fú tóu zhōng yǒu shí yě. chū hǎi lù suì shì, míng chāo běn zuò chū dì yě jì
石首魚,至秋化為冠鳧,冠鳧頭中有石也。(出《海陸碎事》,明抄本作出《地野記》)
qín jí le
秦吉了
qín jí le, róng guǎn lián bái zhōu chǎn cǐ niǎo, dà yuē shì yīng wǔ, zuǐ jiǎo jiē hóng, liǎng yǎn hòu jiā nǎo, yǒu huáng ròu guān, shàn xiào rén yán, yǔ yīn xióng dà, fēn míng yú yīng wǔ. yǐ shú jī zi hé fàn rú zǎo sì zhī. huò yún, róng zhōu yǒu chún chì chún bái sè zhě, jù wèi zhī jiàn yě. chū lǐng biǎo lù yì
秦吉了,容、管、廉、白州產此鳥,大約似鸚鵡,嘴腳皆紅,兩眼後夾腦,有黃肉冠,善效人言,語音雄大,分明於鸚鵡。以熟雞子和飯如棗飼之。或雲,容州有純赤、純白色者,俱未之見也。(出《嶺表錄異》)
wéi shì zi
韋氏子
qiān yáng jùn yǒu zhāng nǚ láng miào. shàng yuán zhōng, yǒu wéi shì zi kè yú qiān yáng, tú zhì qí miào. suì jiě ān yǐ qì. hū jiàn miào yǔ zhōng yǒu èr jī zi zài dì shàng, shēng shì zhī, nǎi jié cǎo chéng zhě, wén lǐ shén xì, sè bái ér zhì dù jí miào. wéi shēng nǎi shōu zhù yú tuó zhōng, jì ér bié qù. jí zhì jùn, jùn shǒu shě wéi shēng yú guǎn tíng zhōng. shì xī, shēng yǐ suǒ de jī, zhì yú qián ér mèi. míng rì yǐ wáng suǒ zài, mò qióng qí chù. jǐn shí qǐng, nǎi yú guǎn tíng wǎ wū shàng dé yān. pū zhě jīng è, gào yú wéi shēng, shēng jí mìng shēng wū ér qǔ zhī. jí dé, yòu zhì yú qián, míng rì yòu shī qí suǒ, fù yú wǎ wū shàng dé zhī. rú shì zhě sān, wéi shēng qiè wèi pū yuē: cǐ qí guài hū? kě qián cì zhī. shì xī, qí pū nǎi qiè yú xì zhōng cì zhī, yè jiāng bàn, qí jī hū huà wèi bái niǎo, fēi yú wū shàng. wéi shēng mìng qǔ fén zhī, nǎi fēi qù. chū xuān shì zhì
汘陽郡有張女郎廟。上元中,有韋氏子客於汘陽,途至其廟。遂解鞍以憩。忽見廟宇中有二屐子在地上,生視之,乃結草成者,文理甚細,色白而制度極妙。韋生乃收貯於橐中,既而別去。及至郡,郡守舍韋生於館亭中。是夕,生以所得屐,致於前而寐。明日已亡所在,莫窮其處。僅食頃,乃於館亭瓦屋上得焉。仆者驚愕,告於韋生,生即命升屋而取之。即得,又致於前,明日又失其所,復於瓦屋上得之。如是者三,韋生竊謂仆曰:「此其怪乎?可潛伺之。」是夕,其仆乃竊於隙中伺之,夜將半,其屐忽化為白鳥,飛於屋上。韋生命取焚之,乃飛去。(出《宣室志》)
niǎo zéi
鳥賊
lǐ jìng dì kè shī guān zhì yòu wǔ wèi jiāng jūn, sì shí cóng qín, wú zàn zhǐ xī. jīng shī zhī xī nán jì lǐ shuǐ, niǎo shòu jiē shí zhī, měi chū, niǎo què jìng zhú zào zhī, rén wèi zhī niǎo zéi. chū tán bīn lù
李靖弟客師官至右武衛將軍,四時從禽,無暫止息。京師之西南際澧水,鳥獸皆識之,每出,鳥鵲競逐噪之,人謂之鳥賊。(出《譚賓錄》)
niǎo shěng
鳥省
féng yǎn gěi shì, qīn rén fāng yǒu zhái, nán yǒu shān tíng yuàn, duō yǎng é yā jí zá qín zhī lèi jí duō, cháng qiǎn yī jiā rén zhǎng zhī, shí rén wèi zhī niǎo shěng. chū lú shì zá shuō
馮兗給事,親仁坊有宅,南有山亭院,多養鵝鴨及雜禽之類極多,常遣一家人掌之,時人謂之鳥省。(出《盧氏雜說》)
liú jǐng yáng
劉景陽
tiān hòu shí, zuǒ wèi bīng cáo liú jǐng yáng shǐ lǐng nán, dé jí le niǎo, xióng cí gè yī zhī, jiě rén yǔ. zhì dōu jìn zhī, liú qí cí zhě, xióng fán yuàn bù shí, zé tiān wèn yuē: hé nǎi wú liáo yě? niǎo wèi yán yuē: qí pèi wèi shǐ zhě suǒ de, jīn pō sī zhī. nǎi hū jǐng yáng yuē: qīng hé gù cáng yī niǎo bù jìn? jǐng yáng kòu tóu xiè zuì, nǎi jìn zhī, zé tiān bù zuì yě. chū cháo yě qiān zài
天后時,左衛兵曹劉景陽使嶺南,得吉了鳥,雄雌各一隻,解人語。至都進之,留其雌者,雄煩怨不食,則天問曰:「何乃無聊也?」鳥為言曰:「其配為使者所得,今頗思之。」乃呼景陽曰:「卿何故藏一鳥不進?」景陽叩頭謝罪,乃進之,則天不罪也。(出《朝野僉載》)
shí huáng niǎo
食蝗鳥
kāi yuán zhōng, bèi zhōu huáng chóng shí hé, yǒu dà bái niǎo shù qiān, xiǎo bái niǎo shù wàn, jǐn shí qí chóng. chū yǒu yáng zá zǔ
開元中,貝州蝗蟲食禾,有大白鳥數千,小白鳥數萬,盡食其蟲。(出《酉陽雜俎》)
lú róng
盧融
kāi yuán chū, fàn yáng lú róng bìng zhōng dú wò, hū jiàn dà niǎo zì yuǎn fēi lái, é zhǐ tíng shù, gāo sì wǔ chǐ, zhuàng lèi xiāo, mù dà rú pēi, zuǐ zhǎng chǐ yú. xià dì shàng jiē, qǐng zhī, rù fáng dēng chuáng, jǔ liǎng chì, chì yǒu shǒu, shǒu yuán zuò zi, jù míng chāo běn gǎi. chí xiǎo qiāng, yù yǐ jī róng, róng fú jù liú hàn. hū fù yǒu rén cóng hòu mén rù, wèi niǎo yún: cǐ shì shàn rén, shèn wù shāng yě. niǎo suì fēi qù, rén yì suí chū, róng jí zì ěr yǒng chà. chū guǎng yì jì
開元初,范陽盧融病中獨臥,忽見大鳥自遠飛來,俄止庭樹,高四五尺,狀類鴞,目大如柸,嘴長尺余。下地上階,頃之,入房登床,舉兩翅,翅有手,(「手」原作「子」,據明抄本改。)持小槍,欲以擊融,融伏懼流汗。忽復有人從後門入,謂鳥云:「此是善人,慎勿傷也。」鳥遂飛去,人亦隨出,融疾自爾永差。(出《廣異記》)
zhāng shì
張氏
pú zhōu cì shǐ lǐ quán zhāng qī zhāng, niú sù zhī yí yě, kāi yuán èr shí wǔ nián, zú yú yī què zhuāng. zhāng qǐn jí, yǒu niǎo zhǐ yú tíng shù, bái shǒu chì zú, huáng fù dān chì. qí míng dàn yún: ào hèn yě mǔ xī. rú shì zhòu yè bù jué shēng. shí yú rì, zhāng cú, niǎo suì bù jiàn. chū jì wén
濮州刺史李全璋妻張,牛肅之姨也,開元二十五年,卒於伊闕莊。張寢疾,有鳥止於庭樹,白首赤足,黃腹丹翅。其鳴但云:「懊恨也母兮。」如是晝夜不絕聲。十餘日,張殂,鳥遂不見。(出《紀聞》)
wáng xù
王緒
tiān bǎo mò, tái zhōu lù shì cān jūn wáng xù bìng jiāng sǐ, yǒu dà niǎo fēi rù xù fáng, xíng zhì chuáng suǒ, yǐn zuǐ xiàng xù shēng yún: qǔ qǔ. xù suì zú. chū guǎng yì jì
天寶末,台州錄事參軍王緒病將死,有大鳥飛入緒房,行至床所,引嘴向緒聲云:「取取。」緒遂卒。(出《廣異記》)
wǔ gōng dà niǎo
武功大鳥
dà lì bā nián, dà niǎo jiàn wǔ gōng, qún zào zhī. xíng yíng jiāng zhāng rì fēn shè huò zhī, ròu chì hú shǒu, sì zú, zú yǒu zhǎo, guǎng sì chǐ, zhuàng lèi biān fú. chū yǒu yáng zá zǔ
大曆八年,大鳥見武功,群噪之。行營將張日芬射獲之,肉翅狐首,四足,足有爪,廣四尺,狀類蝙蝠。(出《酉陽雜俎》)
guàn shuāng
鸛鸘
guàn shuāng, yī míng duò yì, xíng sì què. rén shè zhī, zé xián shǐ fǎn shè rén. chū yǒu yáng zá zǔ
鸛鸘,一名墮羿,形似鵲。人射之,則銜矢反射人。(出《酉陽雜俎》)
tǔ shòu niǎo
吐綬鳥
yú fù xiàn nán shān yǒu niǎo dà rú qú yù, yǔ sè duō hēi, zá yǐ huáng bái, tóu pō shì zhì. yǒu shí tǔ wù zhǎng shù cùn, dān cǎi biāo bǐng, xíng sè lèi shòu, yīn míng wèi tǔ shòu niǎo. yòu shí bì xù sù, yì qián dà rú dòu, lǜ chù qí sù, xíng měi yuǎn cǎo mù, gù yī míng bì zhū niǎo. chū yǒu yáng zá zǔ
魚復縣南山有鳥大如鴝鵒,羽色多黑,雜以黃白,頭頗似雉。有時吐物長數寸,丹采彪炳,形色類綬,因名為吐綬鳥。又食必蓄嗉,臆前大如斗,慮觸其嗉,行每遠草木,故一名避株鳥。(出《酉陽雜俎》)
dù juān
杜鵑
dù juān, shǐ yáng xiāng tuī ér míng, xiān míng zhě tù xiě sǐ. cháng yǒu rén chū xíng, jiàn yī qún jì rán, liáo xué qí shēng, jí sǐ. chū míng, xiān tīng zhě zhǔ lí bié. cè shàng tīng qí shēng, bù xiáng. yàn zhī zhī fǎ, dāng wèi quǎn shēng yīng zhī. chū yǒu yáng zá zǔ
杜鵑,始陽相推而鳴,先鳴者吐血死。嘗有人出行,見一群寂然,聊學其聲,即死。初鳴,先聽者主離別。廁上聽其聲,不祥。厭之之法,當為犬聲應之。(出《酉陽雜俎》)
wén mǔ niǎo
蚊母鳥
wén mǔ niǎo, xíng rú yì, zuǐ dà ér zhǎng, chí táng bǔ yú ér shí. měi jiào yī shēng, zé yǒu wén ruì fēi chū qí kǒu. sú yún, cǎi qí líng wèi shàn, kě pì wén zi. yì hū wèi tǔ wén niǎo. chū lǐng biǎo lù yì
蚊母鳥,形如鷁,嘴大而長,池塘捕魚而食。每叫一聲,則有蚊蚋飛出其口。俗雲,采其翎為扇,可辟蚊子。亦呼為吐蚊鳥。(出《嶺表錄異》)
tóng huā niǎo
桐花鳥
jiàn nán péng shǔ jiān, yǒu niǎo dà rú zhǐ, wǔ sè bì jù, yǒu guān shì fèng. shí tóng huā, měi tóng jié huā jí lái, tóng huā luò jí qù, bù zhī hé zhī, sú wèi zhī tóng huā niǎo. jí xún shàn, zhǐ yú fù rén chāi shàng, kè zhōng xí bù fēi. rén ài zhī, wú suǒ hài yě. chū cháo yě qiān zài
劍南彭蜀間,有鳥大如指,五色畢具,有冠似鳳。食桐花,每桐結花即來,桐花落即去,不知何之,俗謂之桐花鳥。極馴善,止於婦人釵上,客終席不飛。人愛之,無所害也。(出《朝野僉載》)
zhēn là guó dà niǎo
真臘國大鳥
zhēn là guó yǒu gé làng shān, gāo wàn zhàng, bàn fù yǒu dòng. xiān yǒu làng niǎo, zhuàng shì lǎo chī, dà rú luò tuó. rén guò, jí jué ér shí zhī, téng kōng ér qù, bǎi xìng kǔ zhī. zhēn là wáng qǔ dà niú ròu. zhōng ān xiǎo jiàn zi, liǎng tóu jiān lì, lìng rén zài xíng, niǎo jué ér tūn zhī, nǎi sǐ, wú fù zhǒng yǐ. chū cháo yě qiān zài
真臘國有葛浪山,高萬丈,半腹有洞。先有浪鳥,狀似老鴟,大如駱駝。人過,即攫而食之,騰空而去,百姓苦之。真臘王取大牛肉。中安小劍子,兩頭尖利,令人載行,鳥攫而吞之,乃死,無複種矣。(出《朝野僉載》)
bǎi shé
百舌
bǎi shé chūn zhuàn, xià zhì wéi shí qiū yǐn. zhēng yuè hòu dòng kāi, yǐn chū ér lái. shí yuè hòu, yǐn cáng ér wǎng. gài wù zhī xiāng gǎn yě. chū cháo yě qiān zài
百舌春囀,夏至唯食蚯蚓。正月後凍開,蚓出而來。十月後,蚓藏而往。蓋物之相感也。(出《朝野僉載》)
guàn
鸛
jiāng huái wèi qún guàn xuán fēi wèi guàn jǐng, guàn yì hǎo xuán fēi, bì yǒu fēng yǔ. rén tàn cháo qǔ guàn zi, liù shí lǐ hàn. néng qún fēi, báo xiāo jī yǔ, yǔ wèi zhī sàn. chū yǒu yáng zá zǔ
江淮謂群鸛旋飛為鸛井,鸛亦好旋飛,必有風雨。人探巢取鸛子,六十里旱。能群飛,薄霄激雨,雨為之散。(出《酉陽雜俎》)
yòu nán fāng yǒu guàn shí shé, měi yù jù shí, zhī qí xià yǒu shé, jí yú shí qián, rú dào shì yǔ bù, qí shí lè rán ér zhuǎn, yīn dé ér dàn. lǐ rén xué qí fǎ zhě, cì qí yǎng chú, yuán shù, yǐ miè huán fù qí cháo, guàn bì zuò fǎ ér jiě zhī, nǎi pù shā shù dǐ, bǐ zú jī suǒ yìn ér fǎng xué zhī. chū běi mèng suǒ yán
又南方有鸛食蛇,每遇巨石,知其下有蛇,即於石前,如道士禹步,其石阞然而轉,因得而噉。里人學其法者,伺其養雛,緣樹,以蔑絙縛其巢,鸛必作法而解之,乃鋪沙樹底,俾足跡所印而仿學之。(出《北夢瑣言》)
gān chóng
甘蟲
dà zhōng mò, shū zhōu zòu zhòng niǎo chéng cháo, kuò qī chǐ, gāo yī zhàng, ér yàn què yīng zhān, shuǐ qín shān niǎo, wú bù xún xiá rú yī. gèng yǒu niǎo, rén miàn lǜ máo, zuǐ zhǎo jiē gàn. qí shēng yuē gān chóng, yīn wèi zhī gān chóng. shí rén huà tú, yù yú fāng shì. chū dù yáng biān
大中末,舒州奏眾鳥成巢,闊七尺,高一丈,而燕雀鷹鸇,水禽山鳥,無不馴狎如一。更有鳥,人面綠毛,嘴爪皆紺。其聲曰「甘蟲」,因謂之甘蟲。時人畫圖,鬻於坊市。(出《杜陽編》)
dài shèng
戴勝
wáng shǔ xíng bù shì láng lǐ rén biǎo yù jū xǔ zhōu, jiāng rù gòng yú chūn guān. shí xuē néng shàng shū wèi zhèn, xiān shàn suǒ yè shī wǔ shí piān yǐ wèi zhì, rú hàn chéng zhóu, yú xiǎo tíng píng jǐ yuè zhī. wèi sān wǔ shǒu, yǒu dài shèng zì yán fēi rù, lì yú àn jǐ zhī shàng, xún xiá. liáng jiǔ, shēn jǐng duǒ yì ér wǔ, xiàng rén ruò jiāng yǔ. jiǔ zhī, yòu zhuǎn yòu wǔ. rú shì zhě sān, chāo rán fēi qù. xīn yì zhī, bù yǐ gào rén, yì rì tóu shī, xuē dà jiā lǐ dài. jū shù rì, yǐ qí zi qī zhī. chū lù yì jì
王蜀刑部侍郎李仁表寓居許州,將入貢於春官。時薛能尚書為鎮,先繕所業詩五十篇以為贄,濡翰成軸,於小亭憑几閱之。未三五首,有戴勝自檐飛入,立於案幾之上,馴狎。良久,伸頸嚲翼而舞,向人若將語。久之,又轉又舞。如是者三,超然飛去。心異之,不以告人,翌日投詩,薛大加禮待。居數日,以其子妻之。(出《錄異記》)
běi hǎi dà niǎo
北海大鳥
běi hǎi yǒu dà niǎo, qí gāo qiān lǐ, tóu wén yuē tiān, xiōng wén yuē hòu, zuǒ yì wén yuē yī, yòu yì wén yuē lēi, tóu xiàng dōng zhèng, hǎi zhōng yāng bǔ yú. huò shí jǔ yì fēi, ér qí yǔ xiāng qiē, rú léi fēng yě. chū shén yì lù
北海有大鳥,其高千里,頭文曰「天」,胸文曰「候」,左翼文曰「鷖」,右翼文曰「勒」,頭向東正,海中央捕魚。或時舉翼飛,而其羽相切,如雷風也。(出《神異錄》)
yā
鵶
wēn zhāng wèi jīng zhào yǐn, yǒng yú shā lù, jīng yì dàn zhī. yī rì, wén wǎn líng ér bù jiàn yǒu rén, rú cǐ zhě sān, nǎi yī yā yě. yǐn yuē: shì bì yǒu rén tàn qí chú ér lái sù ěr. mìng lì suí yā suǒ zài ér bǔ zhī, qí yā pán xuán, yǐn lì zhì chéng wài shù jiān, guǒ yǒu rén tàn qí chú, shàng qì shù xià. lì zhí sòng zhī, fǔ yǐn yǐ shì yì yú cháng, nǎi bì bǔ chú zhě. chū běi mèng suǒ yán
溫璋為京兆尹,勇於殺戮,京邑憚之。一日,聞挽鈴而不見有人,如此者三,乃一鵶也。尹曰:「是必有人探其雛而來訴耳。」命吏隨鵶所在而捕之,其鵶盤旋,引吏至城外樹間,果有人探其雛,尚憩樹下。吏執送之,府尹以事異於常,乃斃捕雛者。(出《北夢瑣言》)
xiān jū shān yì niǎo
仙居山異鳥
wáng shǔ yǒng píng èr nián, dé běi máng shān zhāng hóng dào suǒ liú ruì wén yú shí fāng zhī xiān jū shān, suì chū mín qián, wěi hàn zhōu mǎ bù shǐ zhào hóng yuē, dì gòu guān yǔ. jì chuàng tiān zūn diàn, cái shí hóng bó, gōng yòng shén duō. shì rì, jiāng jià jù liáng, gōng qiǎo dīng yì sān bǎi yú rén fù zhuāi gǔ zào, zhèn dòng yuǎn jìn. hū yǒu yì niǎo sān zhī, yī hóng chì sè, èr jiē jié bái, wěi rú yè liàn, gè zhǎng èr chǐ yú, qī yú liáng shàng, suí huán suǒ shàng xià, zài zhòng rén zhōng, lüè wú jīng bù. gōng rén fǔ nuò xì wán zhī, rú suǒ xún yǎng zhě. liáng jì shàng bì, niǎo yì fēi qù. chū lù yì jì
王蜀永平二年,得北邙山章弘道所留瑞文於什邡之仙居山,遂出緡錢,委漢州馬步使趙弘約,締構觀宇。洎創天尊殿,材石宏博,功用甚多。是日,將架巨梁,工巧丁役三百餘人縛拽鼓譟,震動遠近。忽有異鳥三隻,一紅赤色,二皆潔白,尾如曳練,各長二尺余,棲於樑上,隨絙索上下,在眾人中,略無驚怖。工人撫搦戲玩之,如所馴養者。梁既上畢,鳥亦飛去。(出《錄異記》)
yīng
鶯
qǐng nián, yǒu rén qǔ de huáng yīng chú, yǎng yú zhú lóng zhōng. qí cí xióng jiē yì, xiǎo yè āi míng yú lóng wài, jué bù yǐn huì. nǎi qǔ chú zhì yú lóng wài, jué bù yǐn huì nǎi qǔ chú zhì yú lóng wài shí yī zì yuán quē, jù míng chāo běn bǔ. zé gèng lái bǔ zhī. rén huò zài qián, lüè wú suǒ wèi. hū yī rì, bù fàng chū lóng, qí xióng cí liáo rào fēi míng, wú cóng ér rù. yī tóu huǒ zhōng, yī chù lóng ér sǐ. pōu fù shì zhī, qí cháng cùn duàn. chū yù táng xián huà
頃年,有人取得黃鶯雛,養於竹籠中。其雌雄接翼,曉夜哀鳴於籠外,絕不飲喙。乃取雛置於籠外,(「絕不飲喙乃取雛置於籠外」十一字原缺,據明抄本補。)則更來哺之。人或在前,略無所畏。忽一日,不放出籠,其雄雌繚繞飛鳴,無從而入。一投火中,一觸籠而死。剖腹視之,其腸寸斷。(出《玉堂閒話》)