fēi xián niǎo jīng wèi rén niǎo dí hán péng dài jiàn xì niǎo wáng mǔ shǐ zhě yuān yāng wǔ sè niǎo
飞涎鸟 精卫 仁鸟 鸐 韩朋 带箭 细鸟 王母使者 鸳鸯 五色鸟
xīn yù nán zǐ zhāng shì shù jīn niǎo qiū yíng dào lìng zhǐ yuān huà niǎo chún dài wén móu ruì niǎo
新喻男子 张氏 漱金鸟 鹙 营道令 纸鸢化鸟 鹑 戴文谋 瑞鸟
bào chūn niǎo guān fú qín jí le wéi shì zi niǎo zéi niǎo shěng liú jǐng yáng shí huáng niǎo lú róng
报春鸟 冠凫 秦吉了 韦氏子 鸟贼 鸟省 刘景阳 食蝗鸟 卢融
zhāng shì wáng xù wǔ gōng dà niǎo guàn shuāng tǔ shòu niǎo dù juān wén mǔ niǎo tóng huā niǎo zhēn là guó dà niǎo
张氏 王绪 武功大鸟 鹳鹴 吐绶鸟 杜鹃 蚊母鸟 桐花鸟 真腊国大鸟
bǎi shé guàn gān chóng dài shèng běi hǎi dà niǎo yā xiān jū shān yì niǎo yīng
百舌 鹳甘 虫 戴胜 北海大鸟 鵶 仙居山异鸟 莺
fēi xián niǎo
飞涎鸟
nán hǎi qù kuài jī sān qiān lǐ, yǒu gǒu guó, guó zhōng yǒu fēi xián niǎo shì shǔ, liǎng yì rú niǎo ér jiǎo chì. měi zhì xiǎo, zhū qī qín wèi sàn zhī qián, gè gè zhàn yī shù, kǒu zhōng yǒu xián rú jiāo, rào shù fēi, xián rú yǔ" rú yǔ" èr zì yuán quē, jù míng chāo běn bǔ. zhān sǎ zhòng zhī yè. yǒu tā qín zhī zhì ér rú wǎng yě, rán nǎi shí zhī. rú jìng wǔ bù huò, jí kōng zhōng zhú ér xián rě zhī, wú bù zhōng yān. rén ruò bǔ dé pú, zhì kě. qí xián měi bù hòu bàn rì jí gàn, zì luò, luò jí bù zhī. chū wài huāng jì
南海去会稽三千里,有狗国,国中有飞涎鸟似鼠,两翼如鸟而脚赤。每至晓,诸栖禽未散之前,各各占一树,口中有涎如胶,绕树飞,涎如雨(“如雨”二字原缺,据明抄本补。)沾洒众枝叶。有他禽之至而如网也,然乃食之。如竟午不获,即空中逐而涎惹之,无不中焉。人若捕得脯,治渴。其涎每布后半日即干,自落,落即布之。(出《外荒记》)
jīng wèi
精卫
yǒu niǎo rú wū, wén shǒu bái huì chì zú, míng yuē jīng wèi. xī chì dì zhī nǚ míng nǚ jìng, wǎng yóu yú dōng hǎi, nì sǐ ér bù fǎn, qí shén huà wéi jīng wèi. gù jīng wèi cháng qǔ xī shān zhī mù shí, yǐ tián dōng hǎi. chū bó wù zhì
有鸟如乌,文首白喙赤足,名曰精卫。昔赤帝之女名女婧,往游于东海,溺死而不返,其神化为精卫。故精卫常取西山之木石,以填东海。(出《博物志》)
rén niǎo
仁鸟
jìn wén gōng fén lín yǐ qiú jiè tuī, yǒu bái yā rào yān ér zào, huò jí jiè zǐ zhī cè, huǒ bù néng fén. jìn rén jiā zhī, qǐ yī gāo tái, míng yuē sī yān tái. zhǒng rén shòu zhī mù, mù shì bǎi ér zhī zhǎng ruǎn, qí huā kān shí. gù lǚ shì chūn qiū yún:" mù zhī měi zhě, yǒu shòu mù zhī huá." jí cǐ shì. huò yún, cǐ yā yǒu shí, yú fén jiè zhī shān, shù bǎi lǐ bù fù zhī wǎng luó. cǐ" yā yǒu shí yú fén jiè zhī shān shù bǎi lǐ bù fù zhī luó wǎng", shí yí jì sān zuò jiè suǒ fén zhī shān shù bǎi lǐ jū rén bù dé shè luó wǎng. hū zhī yuē rén niǎo. sú yì wèi rén niǎo bái yì wèi cí wū, zé cǐ lèi yě. chū wáng zǐ nián shí yí jì
晋文公焚林以求介推,有白鵶绕烟而噪,或集介子之侧,火不能焚。晋人嘉之,起一高台,名曰思烟台。种仁寿之木,木似柏而枝长软,其花堪食。故《吕氏春秋》云:“木之美者,有寿木之华。”即此是。或云,此鵶有识,于焚介之山,数百里不复织网罗。(此“鵶有识于焚介之山数百里不复织罗网”,《拾遗记》三作戒所焚之山数百里居人不得设罗网。)呼之曰仁鸟。俗亦谓仁鸟白臆为慈乌,则此类也。(出王子年《拾遗记》)
dí
鸐
yōu zhōu zhī xū, yǔ shān zhī běi, yǒu shàn míng qín. rén miàn niǎo huì, bā yì yī zú, máo sè rú zhì, xíng bù jiàn dì, míng yuē dí, qí shēng shì zhōng qìng shēng yú yě. shì yǔ yuē:" qīng dí míng, shí tài píng." nǎi shèng míng zhī shì, xiáng míng sǒu zé, yīn zhōng lǜ lǚ, fēi ér bù xíng. yǔ píng shuǐ tǔ, qī yú chuān yuè, suǒ jí zhī dì, bì yǒu shèng rén chū yān. zì shàng gǔ zhù zhū dǐng qì, jiē tú xiàng qí xíng. míng zàn zhì jīn bù jué. chū shí yí lù
幽州之墟,羽山之北,有善鸣禽。人面鸟喙,八翼一足,毛色如雉,行不践地,名曰鸐,其声似钟磬笙竽也。《世语》曰:“青鸐鸣,时太平。”乃盛明之世,翔鸣薮泽,音中律吕,飞而不行。禹平水土,栖于川岳,所集之地,必有圣人出焉。自上古铸诸鼎器,皆图象其形。铭赞至今不绝。(出《拾遗录》)
hán péng
韩朋
hán péng niǎo zhě, nǎi fú yī zhī lèi. cǐ niǎo wèi shuāng fēi, fàn xī pǔ. shuǐ qín zhōng xī yī yuān yāng jiāo jīng, lǐng běi jiē yǒu zhī, wéi hán péng niǎo wèi zhī jiàn yě. àn gàn bǎo sōu shén jì yún:" dài fū hán péng, yī yún" píng" qí qī měi, sòng kāng wáng duó zhī. péng yuàn, wáng qiú zhī, péng suì zì shā. qī nǎi yīn fǔ qí yī, wáng yǔ zhī dēng tái, zì tóu tái xià, zuǒ yòu tí yī, yī bù shèng shǒu. yí shū yú dài yuē:' yuàn yǐ shī hái hán shì ér hé zàng.' wáng nù, lìng mái zhī, yǐ xiāng wàng. jīng sù, hū jiàn yǒu zǐ mù shēng èr zhǒng zhī shàng, gēn jiāo yú xià, zhī lián qí shàng. yòu yǒu niǎo rú yuān yāng, héng qī qí shù. zhāo mù bēi míng." nán rén wèi cǐ qín jí hán péng fū fù zhī jīng hún, gù yǐ hán shì míng zhī. chū lǐng biǎo lù yì
韩朋鸟者,乃凫鹥之类。此鸟为双飞,泛溪浦。水禽中鸂鹥、鸳鸯、鵁鶄,岭北皆有之,唯韩朋鸟未之见也。案干宝《搜神记》云:“大夫韩朋,(一云“凭”)其妻美,宋康王夺之。朋怨,王囚之,朋遂自杀。妻乃阴腐其衣,王与之登台,自投台下,左右提衣,衣不胜手。遗书于带曰:‘愿以尸还韩氏而合葬。’王怒,令埋之,以相望。经宿,忽见有梓木生二塚之上,根交于下,枝连其上。又有鸟如鸳鸯,恒栖其树。朝暮悲鸣。”南人谓此禽即韩朋夫妇之精魂,故以韩氏名之。(出《岭表录异》)
dài jiàn
带箭
dài jiàn niǎo, míng rú yě què, chì yǔ huáng lǜ jiān cuò, wěi shēng liǎng zhī, zhǎng èr chǐ yú, zhí ér bù xiāo, wéi wěi shāo yǒu máo, wǎn rú jiàn yǔ, yīn mù zhī wèi dài jiàn niǎo. chū lǐng biǎo lù yì
带箭鸟,鸣如野鹊,翅羽黄绿间错,尾生两枝,长二尺余,直而不枭,唯尾稍有毛,宛如箭羽,因目之为带箭鸟。(出《岭表录异》)
xì niǎo
细鸟
hàn yuán fēng wǔ nián, lēi bì guó gòng xì niǎo, yǐ fāng chǐ yù lóng shèng shù bǎi tóu, dà rú yíng. qí zhuàng rú yīng wǔ, wén shēng shù lǐ, rú huáng gǔ zhī yīn. guó rén cháng yǐ cǐ niǎo hòu shí, yì míng yuē hòu chóng. shàng dé zhī, fàng yú gōng nèi, xún rì zhī jiān, bù zhī suǒ zhǐ, xī shén, qiú bù fù dé. míng nián, cǐ niǎo fù lái jí yú wéi wò zhī shàng, huò rù yī xiù, yīn gēng míng yuē chán niǎo. gōng rén jié yú děng jiē yuè zhī, dàn yǒu cǐ niǎo jí yú yī shàng zhě, zhé méng ài xìng. wǔ dì mò, shāo shāo zì sǐ, rén yóu ài qí pí, fú qí pí zhě, duō wèi nán zǐ mèi yě. chū dòng míng jì
汉元封五年,勒毕国贡细鸟,以方尺玉笼盛数百头,大如蝇。其状如鹦鹉,闻声数里,如黄鹄之音。国人常以此鸟候时,亦名曰候虫。上得之,放于宫内,旬日之间,不知所止,惜甚,求不复得。明年,此鸟复来集于帷幄之上,或入衣袖,因更名曰蝉鸟。宫人婕妤等皆悦之,但有此鸟集于衣上者,辄蒙爱幸。武帝末,稍稍自死,人尤爱其皮,服其皮者,多为男子媚也。(出《洞冥记》)
wáng mǔ shǐ zhě
王母使者
qí jùn hán shān yǒu niǎo zú qīng zuǐ chì, sù yì jiàng sǎng, míng wáng mǔ shǐ zhě. xī hàn wǔ dì dēng cǐ shān, dé yù hán, zhǎng wǔ cùn, dì xià shān, yù hán hū huà wéi bái niǎo fēi qù. shì chuán shān shàng yǒu wáng mǔ yào hán, cháng lìng niǎo shǒu zhī. chū yǒu yáng zá zǔ
齐郡函山有鸟足青嘴赤,素翼绛颡,名王母使者。昔汉武帝登此山,得玉函,长五寸,帝下山,玉函忽化为白鸟飞去。世传山上有王母药函,常令鸟守之。(出《酉阳杂俎》)
yuān yāng
鸳鸯
hàn shí, yān xiàn nán mén liǎng shàn, hū yī shēng chēng" yuān", yī shēng chēng" yāng", chén xī kāi bì, shēng wén jīng shī. hàn mò è zhī, lìng huǐ qí mén, liǎng shàn huà wéi yuān yāng, xiāng suí fēi qù, hòu suì gǎi yān wèi yàn chéng xiàn. chū cháo yě qiān zài
汉时,鄢县南门两扇,忽一声称“鸳”,一声称“鸯”,晨夕开闭,声闻京师。汉末恶之,令毁其门,两扇化为鸳鸯,相随飞去,后遂改鄢为晏城县。(出《朝野佥载》)
wǔ sè niǎo
五色鸟
yáng zhèn zú, wèi zàng, yǒu dà niǎo wǔ sè gāo zhàng yú, cóng tiān fēi xià, dào zhèn guān qián, jǔ tóu bēi míng, lèi chū zhān dì. zhì zàng rì, chōng tiān shàng shēng. chū xiè chéng hòu hàn shū
杨震卒,未葬,有大鸟五色高丈余,从天飞下,到震棺前,举头悲鸣,泪出沾地。至葬日,冲天上升。(出谢丞《后汉书》)
xīn yù nán zǐ
新喻男子
yù zhāng xīn yù xiàn nán zǐ jiàn tián zhōng yǒu liù qī nǚ, jiē yī máo yī. bù zhī shì niǎo, pú fú wǎng, dé qí yī nǚ suǒ jiě máo yī, qǔ cáng zhī. jí wǎng jiù zhū niǎo, zhū niǎo gè fēi qù, yī niǎo dú bù dé qù. nán zǐ qǔ yǐ wéi fù, shēng sān nǚ, qí mǔ hòu shǐ nǚ wèn fù, zhī yī zài jī dào xià, dé zhī, yī ér fēi qù. hòu fù yǐ yī yíng sān ér, yì dé fēi qù. chū sōu shén jì
豫章新喻县男子见田中有六七女,皆衣毛衣。不知是鸟,匍匐往,得其一女所解毛衣,取藏之。即往就诸鸟,诸鸟各飞去,一鸟独不得去。男子取以为妇,生三女,其母后使女问父,知衣在积稻下,得之,衣而飞去。后复以衣迎三儿,亦得飞去。(出《搜神记》)
zhāng shì
张氏
jīng zhào yǒu zhāng shì dú chǔ yī shì, yǒu jiū zì wài rù, zhǐ yú chuáng. zhāng shì zhù yuē:" jiū wèi huò yě, fēi shàng chéng chén wèi fú yě, jí rù wǒ huái." yǐ shǒu tàn zhī, ér dé yī jīn gōu. shì hòu zǐ sūn jiàn shèng, zī cái wàn bèi. shǔ gǔ kè zhì cháng ān, wén zhī, nǎi hòu lù bì, bì qiè gōu yǐ yǔ kè. zhāng shì jì shī gōu, jiàn jiàn shuāi hào, ér shǔ kè yì lí qióng è, yú shì jī gōu yǐ fǎn zhāng shì, zhāng shì fù chāng. chū sōu shén jì
京兆有张氏独处一室,有鸠自外入,止于床。张氏祝曰:“鸠为祸也,飞上承尘;为福也,即入我怀。”以手探之,而得一金鉤。是后子孙渐盛,资财万倍。蜀贾客至长安,闻之,乃厚赂婢,婢窃鉤以与客。张氏既失鉤,渐渐衰耗,而蜀客亦罹穷厄,于是赍鉤以反张氏,张氏复昌。(出《搜神记》)
shù jīn niǎo
漱金鸟
wèi shí, kūn míng guó gòng shù jīn niǎo. guó rén yún:" qí dì qù rán zhōu jiǔ qiān lǐ, chū cǐ niǎo, xíng rú què, sè huáng, máo yǔ róu mì, cháng xuān xiáng hǎi shàng, luó zhě dé zhī, yǐ wéi zhì xiáng." xiáng" yuán zuò" xiáng", jù míng chāo běn gǎi. wén dà wèi zhī dé, bèi yú huāng yuǎn, nǎi yuè shān háng hǎi, lái xiàn dà guó." dì dé cǐ niǎo, xù yú líng qín zhī pǔ, yí yǐ zhēn zhū, yǐn yǐ guī nǎo. niǎo cháng tǔ jīn xiè rú sù, zhù zhī kě yǐ wéi qì. xī hàn wǔ shí, yǒu xiàn dà què, cǐ zhī lèi yě. cǐ niǎo wèi shuāng xuě, nǎi qǐ xiǎo shì yǐ chù zhī, míng yuē pì hán tái. jiē yòng shuǐ jīng wèi hù yǒu, shǐ nèi wài tōng guāng, ér cháng gé yú fēng yǔ chén wù. gōng rén zhēng yǐ suǒ tǔ zhī jīn shì chāi pèi, wèi zhī pì hán jīn, gù gōng rén xiāng cháo yán yuē:" bù fú pì hán jīn, nà de jūn wáng xīn bù fú pì hán diàn, nà de jūn wáng lián." yú shì mèi huò zhēng yǐ bǎo wèi shēn shì, jí xíng wò jiē huái xié yǐ yào chǒng yě. wèi dài sàng miè, zhēn bǎo chí tái, jū wéi mào cǎo, shù jīn zhī niǎo, yì zì gāo xiáng. chū shí yí lù
魏时,昆明国贡漱金鸟。国人云:“其地去然州九千里,出此鸟,形如雀,色黄,毛羽柔密,常翾翔海上,罗者得之,以为至祥。(“祥”原作“翔”,据明抄本改。)闻大魏之德,被于荒远,乃越山航海,来献大国。”帝得此鸟,蓄于灵禽之圃,饴以真珠,饮以龟脑。鸟常吐金屑如粟,铸之可以为器。昔汉武时,有献大雀,此之类也。此鸟畏霜雪,乃起小室以处之,名曰辟寒台。皆用水晶为户牖,使内外通光,而常隔于风雨尘雾。宫人争以所吐之金饰钗珮,谓之辟寒金,故宫人相嘲言曰:“不服辟寒金,那得君王心;不服辟寒钿,那得君王怜。”于是媚惑争以宝为身饰,及行卧皆怀挟以要宠也。魏代丧灭,珍宝池台,鞠为茂草,漱金之鸟,亦自高翔。(出《拾遗录》)
qiū
鹙
jìn yǒng jiā èr nián, yǒu qiū jí yú shǐ ān xiàn, mù shǐ guàn zhī, tiě zú, qí zhǎng liù cùn yǒu bàn, yǐ jiàn jì zhī, qí shè zhě dāng shēn cháng zhàng wǔ liù chǐ.
晋永嘉二年,有鹙集于始安县,木矢贯之,铁镞,其长六寸有半,以箭计之,其射者当身长丈五六尺。
yíng dào lìng
营道令
jìn tài yuán zhōng, yíng dào lìng hé xié zhī qù zhí, yú xiàn jiè shān zhōng de yī niǎo, dà rú bái lù, qīng sè chì mù, xī shàng bì xià, zì rán yǒu tóng huán xíng, dà xiǎo kè huà zhuǎn niǎn rú" huà zhuǎn niǎn rú" sì zì yuán kòng quē, jù huáng běn bǔ. lǎn zi, jué miào rén gōng, yú shì jīng yì jiē chuán guān zhī. yíng dào jīng jīn shǔ dào zhōu. yuán quē chū chù, xǔ běn huáng běn zuò chū yǒu yáng zá zǔ
晋太元中,营道令何偕之去职,于县界山中得一鸟,大如白鹭,青色赤目,膝上髀下,自然有铜环形,大小刻画转辗如(“画转辗如”四字原空缺,据黄本补。)揽子,绝妙人功,于是京邑皆传观之。营道经今属道州。(原缺出处,许本、黄本作出《酉阳杂俎》)
zhǐ yuān huà niǎo
纸鸢化鸟
liáng wǔ tài qīng sān nián, hóu jǐng wéi tái chéng, yuǎn bù tōng wèn, jiǎn wén zuò zhǐ yuān fēi kōng, gào jí yú wài. hóu jǐng móu chén wáng wěi" wěi" zì yuán kòng quē, jù huáng běn bǔ. wèi jǐng yuē:" cǐ zhǐ yuān suǒ zhì, jí yǐ shì dá wài." lìng zuǒ yòu shàn shè zhě shè zhī, jí duò, jiē huà wéi niǎo, fēi rù yún zhōng, bù zhī suǒ wǎng. chū dú yì zhì
梁武太清三年,侯景围台城,远不通问,简文作纸鸢飞空,告急于外。侯景谋臣王伟(“伟”字原空缺,据黄本补。)谓景曰:“此纸鸢所至,即以事达外。”令左右善射者射之,及堕,皆化为鸟,飞入云中,不知所往。(出《独异志》)
chún
鹑
ān dìng yuán tǔ zhù shí, diàn jì yǐ" yǐ" zì yuán kòng quē, jù míng chāo běn bǔ. gū jué, hū yǒu yī chún fēi yú gū shàng, yīn míng chún gū chéng. hòu wèi wén dì dà tǒng zhōng, lì wèi chún gū xiàn. chū qióng shén mì yuàn
安定原土筑时,奠祭以(“以”字原空缺,据明抄本补。)觚爵,忽有一鹑飞于觚上,因名鹑觚城。后魏文帝大统中,立为鹑觚县。(出《穷神秘苑》)
dài wén móu
戴文谋
yǒu dài wén móu zhě, yǐn jū yáng chéng shān zhōng. céng yú kè táng shí jì, hū wén yǒu hū yuē:" wǒ tiān dì shǐ zhě, yù xià píng jūn, kě hū?" wén móu wén shén jīng, yòu yuē:" jūn yí wǒ yě?" wén móu nǎi guì yuē:" jū pín, kǒng bù zú jiàng xià ěr." jì ér sǎ sǎo shè wèi, zhāo xī jìn shí shèn jǐn. hòu móu yú shì nèi qiè yán zhī, qí fù yuē:" cǐ kǒng shì hú mèi yī píng ěr." wén móu yuē:" wǒ yì yí zhī." nǎi cí xiǎng zhī shí, shén nǎi yán yuē:" wú xiāng cóng, fāng yù xiāng lì, bù yì yǒu yí xīn yì yì." wén móu cí xiè zhī jì, hū táng shàng rú shù shí rén hū shēng, chū shì zhī, jiàn yī dà niǎo, wǔ sè, bái jiū shù shí suí zhī, dōng běi rù yún ér qù. chū qióng shén mì yuàn
有戴文谋者,隐居阳城山中。曾于客堂食际,忽闻有呼曰:“我天帝使者,欲下凭君,可乎?”文谋闻甚惊,又曰:“君疑我也?”文谋乃跪曰:“居贫,恐不足降下耳。”既而洒扫设位,朝夕进食甚谨。后谋于室内窃言之,其妇曰:“此恐是狐魅依凭耳。”文谋曰:“我亦疑之。”乃祠飨之时,神乃言曰:“吾相从,方欲相利,不意有疑心异议。”文谋辞谢之际,忽堂上如数十人呼声,出视之,见一大鸟,五色,白鸠数十随之,东北入云而去。(出《穷神秘苑》)
ruì niǎo
瑞鸟
yáng dì zhēng liáo huí, cì yú liǔ chéng jùn zhī wàng hǎi zhèn. bù chū guān wàng, yǒu dà niǎo èr, sù yǔ dān zuǐ, zhuàng tóng hè lù, chū zì xiāo hàn, fān xiáng shuāng xià, gāo yī zhàng sì wǔ chǐ, zhǎng bā jiǔ chǐ, pái huái xún rǎo, xiáng wǔ yù yíng. chì zhù zuò zuǒ láng yú chuò zhì ruì niǎo míng yǐ jìn, shàng mìng juān yú qí suǒ, réng chì diàn nèi chéng yán pí tú xiě qí zhuàng, mì shū láng yú shì nán shàng ruì niǎo sòng, chì lìng xiě yú tú shǒu. chū dà yè shí yí jì
炀帝征辽回,次于柳城郡之望海镇。步出观望,有大鸟二,素羽丹嘴,状同鹤鹭,出自霄汉,翻翔双下,高一丈四五尺,长八九尺,徘徊驯扰,翔舞御营。敕著作佐郎虞绰制《瑞鸟铭》以进,上命镌于其所,仍敕殿内丞阎毗图写其状,秘书郎虞世南上《瑞鸟颂》,敕令写于图首。(出《大业拾遗记》)
bào chūn niǎo
报春鸟
gù zhǔ shān zhōng yǒu niǎo rú qú yù ér xiǎo, cāng huáng sè, měi zhì zhèng èr yuè, zuò shēng yún:" chūn qǐ yě!" zhì sān yuè sì yuè, zuò shēng yún:" chūn qù yě!" cǎi chá rén hū wèi bào chūn niǎo. chū gù zhǔ shān jì
顾渚山中有鸟如鸲鹆而小,苍黄色,每至正二月,作声云:“春起也!”至三月四月,作声云:“春去也!”采茶人呼为报春鸟。(出《顾渚山记》)
guān fú
冠凫
shí shǒu yú, zhì qiū huà wéi guān fú, guān fú tóu zhōng yǒu shí yě. chū hǎi lù suì shì, míng chāo běn zuò chū dì yě jì
石首鱼,至秋化为冠凫,冠凫头中有石也。(出《海陆碎事》,明抄本作出《地野记》)
qín jí le
秦吉了
qín jí le, róng guǎn lián bái zhōu chǎn cǐ niǎo, dà yuē shì yīng wǔ, zuǐ jiǎo jiē hóng, liǎng yǎn hòu jiā nǎo, yǒu huáng ròu guān, shàn xiào rén yán, yǔ yīn xióng dà, fēn míng yú yīng wǔ. yǐ shú jī zǐ hé fàn rú zǎo sì zhī. huò yún, róng zhōu yǒu chún chì chún bái sè zhě, jù wèi zhī jiàn yě. chū lǐng biǎo lù yì
秦吉了,容、管、廉、白州产此鸟,大约似鹦鹉,嘴脚皆红,两眼后夹脑,有黄肉冠,善效人言,语音雄大,分明于鹦鹉。以熟鸡子和饭如枣饲之。或云,容州有纯赤、纯白色者,俱未之见也。(出《岭表录异》)
wéi shì zi
韦氏子
qiān yáng jùn yǒu zhāng nǚ láng miào. shàng yuán zhōng, yǒu wéi shì zi kè yú qiān yáng, tú zhì qí miào. suì jiě ān yǐ qì. hū jiàn miào yǔ zhōng yǒu èr jī zi zài dì shàng, shēng shì zhī, nǎi jié cǎo chéng zhě, wén lǐ shén xì, sè bái ér zhì dù jí miào. wéi shēng nǎi shōu zhù yú tuó zhōng, jì ér bié qù. jí zhì jùn, jùn shǒu shě wéi shēng yú guǎn tíng zhōng. shì xī, shēng yǐ suǒ de jī, zhì yú qián ér mèi. míng rì yǐ wáng suǒ zài, mò qióng qí chù. jǐn shí qǐng, nǎi yú guǎn tíng wǎ wū shàng dé yān. pū zhě jīng è, gào yú wéi shēng, shēng jí mìng shēng wū ér qǔ zhī. jí dé, yòu zhì yú qián, míng rì yòu shī qí suǒ, fù yú wǎ wū shàng dé zhī. rú shì zhě sān, wéi shēng qiè wèi pū yuē:" cǐ qí guài hū? kě qián cì zhī." shì xī, qí pū nǎi qiè yú xì zhōng cì zhī, yè jiāng bàn, qí jī hū huà wéi bái niǎo, fēi yú wū shàng. wéi shēng mìng qǔ fén zhī, nǎi fēi qù. chū xuān shì zhì
汘阳郡有张女郎庙。上元中,有韦氏子客于汘阳,途至其庙。遂解鞍以憩。忽见庙宇中有二屐子在地上,生视之,乃结草成者,文理甚细,色白而制度极妙。韦生乃收贮于橐中,既而别去。及至郡,郡守舍韦生于馆亭中。是夕,生以所得屐,致于前而寐。明日已亡所在,莫穷其处。仅食顷,乃于馆亭瓦屋上得焉。仆者惊愕,告于韦生,生即命升屋而取之。即得,又致于前,明日又失其所,复于瓦屋上得之。如是者三,韦生窃谓仆曰:“此其怪乎?可潜伺之。”是夕,其仆乃窃于隙中伺之,夜将半,其屐忽化为白鸟,飞于屋上。韦生命取焚之,乃飞去。(出《宣室志》)
niǎo zéi
鸟贼
lǐ jìng dì kè shī guān zhì yòu wǔ wèi jiāng jūn, sì shí cóng qín, wú zàn zhǐ xī. jīng shī zhī xī nán jì lǐ shuǐ, niǎo shòu jiē shí zhī, měi chū, niǎo què jìng zhú zào zhī, rén wèi zhī niǎo zéi. chū tán bīn lù
李靖弟客师官至右武卫将军,四时从禽,无暂止息。京师之西南际澧水,鸟兽皆识之,每出,鸟鹊竞逐噪之,人谓之鸟贼。(出《谭宾录》)
niǎo shěng
鸟省
féng yǎn jǐ shì, qīn rén fāng yǒu zhái, nán yǒu shān tíng yuàn, duō yǎng é yā jí zá qín zhī lèi jí duō, cháng qiǎn yī jiā rén zhǎng zhī, shí rén wèi zhī niǎo shěng. chū lú shì zá shuō
冯兖给事,亲仁坊有宅,南有山亭院,多养鹅鸭及杂禽之类极多,常遣一家人掌之,时人谓之鸟省。(出《卢氏杂说》)
liú jǐng yáng
刘景阳
tiān hòu shí, zuǒ wèi bīng cáo liú jǐng yáng shǐ lǐng nán, dé jí le niǎo, xióng cí gè yì zhī, jiě rén yǔ. zhì dōu jìn zhī, liú qí cí zhě, xióng fán yuàn bù shí, zé tiān wèn yuē:" hé nǎi wú liáo yě?" niǎo wèi yán yuē:" qí pèi wèi shǐ zhě suǒ de, jīn pō sī zhī." nǎi hū jǐng yáng yuē:" qīng hé gù cáng yī niǎo bù jìn?" jǐng yáng kòu tóu xiè zuì, nǎi jìn zhī, zé tiān bù zuì yě. chū cháo yě qiān zài
天后时,左卫兵曹刘景阳使岭南,得吉了鸟,雄雌各一只,解人语。至都进之,留其雌者,雄烦怨不食,则天问曰:“何乃无聊也?”鸟为言曰:“其配为使者所得,今颇思之。”乃呼景阳曰:“卿何故藏一鸟不进?”景阳叩头谢罪,乃进之,则天不罪也。(出《朝野佥载》)
shí huáng niǎo
食蝗鸟
kāi yuán zhōng, bèi zhōu huáng chóng shí hé, yǒu dà bái niǎo shù qiān, xiǎo bái niǎo shù wàn, jǐn shí qí chóng. chū yǒu yáng zá zǔ
开元中,贝州蝗虫食禾,有大白鸟数千,小白鸟数万,尽食其虫。(出《酉阳杂俎》)
lú róng
卢融
kāi yuán chū, fàn yáng lú róng bìng zhōng dú wò, hū jiàn dà niǎo zì yuǎn fēi lái, é zhǐ tíng shù, gāo sì wǔ chǐ, zhuàng lèi xiāo, mù dà rú pēi, zuǐ cháng chǐ yú. xià dì shàng jiē, qǐng zhī, rù fáng dēng chuáng, jǔ liǎng chì, chì yǒu shǒu," shǒu" yuán zuò" zi", jù míng chāo běn gǎi. chí xiǎo qiāng, yù yǐ jī róng, róng fú jù liú hàn. hū fù yǒu rén cóng hòu mén rù, wèi niǎo yún:" cǐ shì shàn rén, shèn wù shāng yě." niǎo suì fēi qù, rén yì suí chū, róng jí zì ěr yǒng chà. chū guǎng yì jì
开元初,范阳卢融病中独卧,忽见大鸟自远飞来,俄止庭树,高四五尺,状类鸮,目大如柸,嘴长尺余。下地上阶,顷之,入房登床,举两翅,翅有手,(“手”原作“子”,据明抄本改。)持小枪,欲以击融,融伏惧流汗。忽复有人从后门入,谓鸟云:“此是善人,慎勿伤也。”鸟遂飞去,人亦随出,融疾自尔永差。(出《广异记》)
zhāng shì
张氏
pú zhōu cì shǐ lǐ quán zhāng qī zhāng, niú sù zhī yí yě, kāi yuán èr shí wǔ nián, zú yú yī quē zhuāng. zhāng qǐn jí, yǒu niǎo zhǐ yú tíng shù, bái shǒu chì zú, huáng fù dān chì. qí míng dàn yún:" ào hèn yě mǔ xī." rú shì zhòu yè bù jué shēng. shí yú rì, zhāng cú, niǎo suì bú jiàn. chū jì wén
濮州刺史李全璋妻张,牛肃之姨也,开元二十五年,卒于伊阙庄。张寝疾,有鸟止于庭树,白首赤足,黄腹丹翅。其鸣但云:“懊恨也母兮。”如是昼夜不绝声。十余日,张殂,鸟遂不见。(出《纪闻》)
wáng xù
王绪
tiān bǎo mò, tái zhōu lù shì cān jūn wáng xù bìng jiāng sǐ, yǒu dà niǎo fēi rù xù fáng, xíng zhì chuáng suǒ, yǐn zuǐ xiàng xù shēng yún:" qǔ qǔ." xù suì zú. chū guǎng yì jì
天宝末,台州录事参军王绪病将死,有大鸟飞入绪房,行至床所,引嘴向绪声云:“取取。”绪遂卒。(出《广异记》)
wǔ gōng dà niǎo
武功大鸟
dà lì bā nián, dà niǎo jiàn wǔ gōng, qún zào zhī. xíng yíng jiāng zhāng rì fēn shè huò zhī, ròu chì hú shǒu, sì zú, zú yǒu zhǎo, guǎng sì chǐ, zhuàng lèi biān fú. chū yǒu yáng zá zǔ
大历八年,大鸟见武功,群噪之。行营将张日芬射获之,肉翅狐首,四足,足有爪,广四尺,状类蝙蝠。(出《酉阳杂俎》)
guàn shuāng
鹳鹴
guàn shuāng, yī míng duò yì, xíng sì què. rén shè zhī, zé xián shǐ fǎn shè rén. chū yǒu yáng zá zǔ
鹳鹴,一名堕羿,形似鹊。人射之,则衔矢反射人。(出《酉阳杂俎》)
tǔ shòu niǎo
吐绶鸟
yú fù xiàn nán shān yǒu niǎo dà rú qú yù, yǔ sè duō hēi, zá yǐ huáng bái, tóu pō shì zhì. yǒu shí tǔ wù zhǎng shù cùn, dān cǎi biāo bǐng, xíng sè lèi shòu, yīn míng wéi tǔ shòu niǎo. yòu shí bì xù sù, yì qián dà rú dòu, lǜ chù qí sù, xíng měi yuǎn cǎo mù, gù yī míng bì zhū niǎo. chū yǒu yáng zá zǔ
鱼复县南山有鸟大如鸲鹆,羽色多黑,杂以黄白,头颇似雉。有时吐物长数寸,丹采彪炳,形色类绶,因名为吐绶鸟。又食必蓄嗉,臆前大如斗,虑触其嗉,行每远草木,故一名避株鸟。(出《酉阳杂俎》)
dù juān
杜鹃
dù juān, shǐ yáng xiāng tuī ér míng, xiān míng zhě tù xiě sǐ. cháng yǒu rén chū xíng, jiàn yī qún jì rán, liáo xué qí shēng, jí sǐ. chū míng, xiān tīng zhě zhǔ lí bié. cè shàng tīng qí shēng, bù xiáng. yàn zhī zhī fǎ, dāng wèi quǎn shēng yīng zhī. chū yǒu yáng zá zǔ
杜鹃,始阳相推而鸣,先鸣者吐血死。尝有人出行,见一群寂然,聊学其声,即死。初鸣,先听者主离别。厕上听其声,不祥。厌之之法,当为犬声应之。(出《酉阳杂俎》)
wén mǔ niǎo
蚊母鸟
wén mǔ niǎo, xíng rú yì, zuǐ dà ér zhǎng, chí táng bǔ yú ér shí. měi jiào yī shēng, zé yǒu wén ruì fēi chū qí kǒu. sú yún, cǎi qí líng wèi shàn, kě pì wén zi. yì hū wèi tǔ wén niǎo. chū lǐng biǎo lù yì
蚊母鸟,形如鹢,嘴大而长,池塘捕鱼而食。每叫一声,则有蚊蚋飞出其口。俗云,采其翎为扇,可辟蚊子。亦呼为吐蚊鸟。(出《岭表录异》)
tóng huā niǎo
桐花鸟
jiàn nán péng shǔ jiān, yǒu niǎo dà rú zhǐ, wǔ sè bì jù, yǒu guān shì fèng. shí tóng huā, měi tóng jié huā jí lái, tóng huā luò jí qù, bù zhī hé zhī, sú wèi zhī tóng huā niǎo. jí xún shàn, zhǐ yú fù rén chāi shàng, kè zhōng xí bù fēi. rén ài zhī, wú suǒ hài yě. chū cháo yě qiān zài
剑南彭蜀间,有鸟大如指,五色毕具,有冠似凤。食桐花,每桐结花即来,桐花落即去,不知何之,俗谓之桐花鸟。极驯善,止于妇人钗上,客终席不飞。人爱之,无所害也。(出《朝野佥载》)
zhēn là guó dà niǎo
真腊国大鸟
zhēn là guó yǒu gé làng shān, gāo wàn zhàng, bàn fù yǒu dòng. xiān yǒu làng niǎo, zhuàng shì lǎo chī, dà rú luò tuó. rén guò, jí jué ér shí zhī, téng kōng ér qù, bǎi xìng kǔ zhī. zhēn là wáng qǔ dà niú ròu. zhōng ān xiǎo jiàn zi, liǎng tóu jiān lì, lìng rén zài xíng, niǎo jué ér tūn zhī, nǎi sǐ, wú fù zhǒng yǐ. chū cháo yě qiān zài
真腊国有葛浪山,高万丈,半腹有洞。先有浪鸟,状似老鸱,大如骆驼。人过,即攫而食之,腾空而去,百姓苦之。真腊王取大牛肉。中安小剑子,两头尖利,令人载行,鸟攫而吞之,乃死,无复种矣。(出《朝野佥载》)
bǎi shé
百舌
bǎi shé chūn zhuàn, xià zhì wéi shí qiū yǐn. zhēng yuè hòu dòng kāi, yǐn chū ér lái. shí yuè hòu, yǐn cáng ér wǎng. gài wù zhī xiāng gǎn yě. chū cháo yě qiān zài
百舌春啭,夏至唯食蚯蚓。正月后冻开,蚓出而来。十月后,蚓藏而往。盖物之相感也。(出《朝野佥载》)
guàn
鹳
jiāng huái wèi qún guàn xuán fēi wèi guàn jǐng, guàn yì hǎo xuán fēi, bì yǒu fēng yǔ. rén tàn cháo qǔ guàn zi, liù shí lǐ hàn. néng qún fēi, báo xiāo jī yǔ, yǔ wèi zhī sàn. chū yǒu yáng zá zǔ
江淮谓群鹳旋飞为鹳井,鹳亦好旋飞,必有风雨。人探巢取鹳子,六十里旱。能群飞,薄霄激雨,雨为之散。(出《酉阳杂俎》)
yòu nán fāng yǒu guàn shí shé, měi yù jù shí, zhī qí xià yǒu shé, jí yú shí qián, rú dào shì yǔ bù, qí shí lè rán ér zhuǎn, yīn dé ér dàn. lǐ rén xué qí fǎ zhě, cì qí yǎng chú, yuán shù, yǐ miè huán fù qí cháo, guàn bì zuò fǎ ér jiě zhī, nǎi pù shā shù dǐ, bǐ zú jī suǒ yìn ér fǎng xué zhī. chū běi mèng suǒ yán
又南方有鹳食蛇,每遇巨石,知其下有蛇,即于石前,如道士禹步,其石阞然而转,因得而噉。里人学其法者,伺其养雏,缘树,以蔑絙缚其巢,鹳必作法而解之,乃铺沙树底,俾足迹所印而仿学之。(出《北梦琐言》)
gān chóng
甘虫
dà zhōng mò, shū zhōu zòu zhòng niǎo chéng cháo, kuò qī chǐ, gāo yī zhàng, ér yàn què yīng zhān, shuǐ qín shān niǎo, wú bù xún xiá rú yī. gèng yǒu niǎo, rén miàn lǜ máo, zuǐ zhǎo jiē gàn. qí shēng yuē" gān chóng", yīn wèi zhī gān chóng. shí rén huà tú, yù yú fāng shì. chū dù yáng biān
大中末,舒州奏众鸟成巢,阔七尺,高一丈,而燕雀鹰鹯,水禽山鸟,无不驯狎如一。更有鸟,人面绿毛,嘴爪皆绀。其声曰“甘虫”,因谓之甘虫。时人画图,鬻于坊市。(出《杜阳编》)
dài shèng
戴胜
wáng shǔ xíng bù shì láng lǐ rén biǎo yù jū xǔ zhōu, jiāng rù gòng yú chūn guān. shí xuē néng shàng shū wèi zhèn, xiān shàn suǒ yè shī wǔ shí piān yǐ wéi zhì, rú hàn chéng zhóu, yú xiǎo tíng píng jǐ yuè zhī. wèi sān wǔ shǒu, yǒu dài shèng zì yán fēi rù, lì yú àn jǐ zhī shàng, xún xiá. liáng jiǔ, shēn jǐng duǒ yì ér wǔ, xiàng rén ruò jiāng yǔ. jiǔ zhī, yòu zhuǎn yòu wǔ. rú shì zhě sān, chāo rán fēi qù. xīn yì zhī, bù yǐ gào rén, yì rì tóu shī, xuē dà jiā lǐ dài. jū shù rì, yǐ qí zi qī zhī. chū lù yì jì
王蜀刑部侍郎李仁表寓居许州,将入贡于春官。时薛能尚书为镇,先缮所业诗五十篇以为贽,濡翰成轴,于小亭凭几阅之。未三五首,有戴胜自檐飞入,立于案几之上,驯狎。良久,伸颈亸翼而舞,向人若将语。久之,又转又舞。如是者三,超然飞去。心异之,不以告人,翌日投诗,薛大加礼待。居数日,以其子妻之。(出《录异记》)
běi hǎi dà niǎo
北海大鸟
běi hǎi yǒu dà niǎo, qí gāo qiān lǐ, tóu wén yuē" tiān", xiōng wén yuē" hòu", zuǒ yì wén yuē" yī", yòu yì wén yuē" lēi", tóu xiàng dōng zhèng, hǎi zhōng yāng bǔ yú. huò shí jǔ yì fēi, ér qí yǔ xiāng qiē, rú léi fēng yě. chū shén yì lù
北海有大鸟,其高千里,头文曰“天”,胸文曰“候”,左翼文曰“鹥”,右翼文曰“勒”,头向东正,海中央捕鱼。或时举翼飞,而其羽相切,如雷风也。(出《神异录》)
yā
鵶
wēn zhāng wèi jīng zhào yǐn, yǒng yú shā lù, jīng yì dàn zhī. yī rì, wén wǎn líng ér bú jiàn yǒu rén, rú cǐ zhě sān, nǎi yī yā yě. yǐn yuē:" shì bì yǒu rén tàn qí chú ér lái sù ěr." mìng lì suí yā suǒ zài ér bǔ zhī, qí yā pán xuán, yǐn lì zhì chéng wài shù jiān, guǒ yǒu rén tàn qí chú, shàng qì shù xià. lì zhí sòng zhī, fǔ yǐn yǐ shì yì yú cháng, nǎi bì bǔ chú zhě. chū běi mèng suǒ yán
温璋为京兆尹,勇于杀戮,京邑惮之。一日,闻挽铃而不见有人,如此者三,乃一鵶也。尹曰:“是必有人探其雏而来诉耳。”命吏随鵶所在而捕之,其鵶盘旋,引吏至城外树间,果有人探其雏,尚憩树下。吏执送之,府尹以事异于常,乃毙捕雏者。(出《北梦琐言》)
xiān jū shān yì niǎo
仙居山异鸟
wáng shǔ yǒng píng èr nián, dé běi máng shān zhāng hóng dào suǒ liú ruì wén yú shí fāng zhī xiān jū shān, suì chū mín qián, wěi hàn zhōu mǎ bù shǐ zhào hóng yuē, dì gòu guān yǔ. jì chuàng tiān zūn diàn, cái shí hóng bó, gōng yòng shén duō. shì rì, jiāng jià jù liáng, gōng qiǎo dīng yì sān bǎi yú rén fù zhuāi gǔ zào, zhèn dòng yuǎn jìn. hū yǒu yì niǎo sān zhǐ, yī hóng chì sè, èr jiē jié bái, wěi rú yè liàn, gè zhǎng èr chǐ yú, qī yú liáng shàng, suí huán suǒ shàng xià, zài zhòng rén zhōng, lüè wú jīng bù. gōng rén fǔ nuò xì wán zhī, rú suǒ xún yǎng zhě. liáng jì shàng bì, niǎo yì fēi qù. chū lù yì jì
王蜀永平二年,得北邙山章弘道所留瑞文于什邡之仙居山,遂出缗钱,委汉州马步使赵弘约,缔构观宇。洎创天尊殿,材石宏博,功用甚多。是日,将架巨梁,工巧丁役三百余人缚拽鼓噪,震动远近。忽有异鸟三只,一红赤色,二皆洁白,尾如曳练,各长二尺余,栖于梁上,随絙索上下,在众人中,略无惊怖。工人抚搦戏玩之,如所驯养者。梁既上毕,鸟亦飞去。(出《录异记》)
yīng
莺
qǐng nián, yǒu rén qǔ de huáng yīng chú, yǎng yú zhú lóng zhōng. qí cí xióng jiē yì, xiǎo yè āi míng yú lóng wài, jué bù yǐn huì. nǎi qǔ chú zhì yú lóng wài," jué bù yǐn huì nǎi qǔ chú zhì yú lóng wài" shí yī zì yuán quē, jù míng chāo běn bǔ. zé gèng lái bǔ zhī. rén huò zài qián, lüè wú suǒ wèi. hū yī rì, bù fàng chū lóng, qí xióng cí liáo rào fēi míng, wú cóng ér rù. yī tóu huǒ zhōng, yī chù lóng ér sǐ. pōu fù shì zhī, qí cháng cùn duàn. chū yù táng xián huà
顷年,有人取得黄莺雏,养于竹笼中。其雌雄接翼,晓夜哀鸣于笼外,绝不饮喙。乃取雏置于笼外,(“绝不饮喙乃取雏置于笼外”十一字原缺,据明抄本补。)则更来哺之。人或在前,略无所畏。忽一日,不放出笼,其雄雌缭绕飞鸣,无从而入。一投火中,一触笼而死。剖腹视之,其肠寸断。(出《玉堂闲话》)