yuán zhōng zhāng chán yáng sǒu sūn kè cuī shāng
猿中 張鋋 楊叟 孫恪 崔商
zhāng chán
張鋋
wú jùn zhāng chán, chéng dū rén. kāi yuán zhōng, yǐ lú xī wèi bà zhì, diào xuǎn, bù dé bǔ yú yǒu sī, suì guī shǔ. xíng cì bā xī, huì rì mù, fāng cù mǎ qián qù, hū yǒu yī rén zì dào zuǒ shān jìng zhōng chū, bài ér qǐng yuē : wú jūn wén kè mù wú suǒ zhǐ, jiāng yù fèng yāo, mìng yǐ qǐng, yuàn suí mǒu qù . chán yīn wèn yuē : ěr jūn wèi shuí, qǐ fēi tài shǒu jiàn zhào hū? yuē : fēi yě, nǎi bā xī hóu ěr . chán jí suí zhī. rù shān jìng xíng yuē bǎi bù, wàng jiàn zhū mén shén gāo, rén wù shén duō, jiǎ shì huán wèi, suī hóu bó jiā bù rú yě. yòu shù shí bù, nǎi zhì qí suǒ, shǐ zhě zhǐ chán yú mén yuē : yuàn xiān yǐ bái wú jūn, kè dāng cì yān . rù jiǔ zhī ér chū, nǎi yǐn chán yuē : kè qiě rù yǐ . chán jì rù, jiàn yī rén lì yú táng shàng, yī hè gé zhī qiú, mào jí yì, qǐ luó zhū cuì, yōng shì zuǒ yòu, chán qū ér bài. jì bài, qí rén yī chán shēng jiē, wèi chán yuē : wú nǎi bā xī hóu yě, jū cǐ shù shí nián yǐ. shì zhī jūn mù wú suǒ zhǐ, gù zhé fèng yāo, xìng shǎo liú yǐ jǐn huān . chán yòu bài yǐ xiè. yǐ ér mìng kāi yán zhì jiǔ, qí suǒ wán yòng, jiē huá lì zhēn jù. yòu lìng zuǒ yòu yāo liù xióng jiāng jūn bái é hóu cāng làng jūn, yòu yāo wǔ bào jiāng jūn jù lù hóu xuán qiū xiào wèi, qiě chuán jiào yuē : jīn rì guì kè lái, yuàn dé jǐn huān yàn, gù mìng fèng qǐng . shǐ zhě wéi ér qù. jiǔ zhī nǎi zhì, qián yǒu liù rén jiē hēi yī, rán qí zhuàng, yuē liù xióng jiāng jūn, bā xī hóu qǐ ér bài, liù?? xióng jiāng jūn yì bài. yòu yī rén yī jǐn yī, dài bái guān, mào shén níng, yuē bái é hóu yě. yòu qǐ ér bài, bái é hóu yì bài. yòu yī rén yī cāng, qí zhì kuí àn, yuē cāng làng jūn yě, bā xī hóu yòu bài, cāng làng yì bài. yòu yī rén bèi bān wén yī, shì bái é hóu ér shāo xiǎo, yuē wǔ bào jiāng jūn yě, bā xī yòu bài, wǔ bào jiāng jūn yì bài. yòu yī rén yī hè yī, shǒu yǒu sān jiǎo, yuē jù lù hóu yě, bā xī yī zhī. yòu yī rén yī hēi, zhuàng lèi cāng làng jūn, yuē xuán qiū xiào wèi yě, bā xī hóu yì yī zhī. rán hòu yán zuò, bā xī nán xiàng zuò, chán běi xiàng, liù xióng bái é cāng làng chù yú dōng, wǔ bào jù lù xuán qiū chù yú xī. jì zuò, xíng jiǔ mìng lè, yòu měi rén shí shù, gē zhě wǔ zhě, sī zhú jì fā, qióng jí qí miào. bái é hóu jiǔ hān, gù wèi chán yuē: wú jīn yè shàng shí, jūn néng wèi wǒ zhì yī bǎo yé? chán yuē : wèi bǔ jūn hóu suǒ yǐ shàng zhě, yuàn jiào zhī . bái é hóu yuē : jūn zhī qū kě yǐ bǎo wǒ fù, yì hé guì tā wèi hū? chán jù, sǒng rán ér tuì. bā xī hóu yuē : wú cǐ lǐ, nài hé yàn xí zhī shàng, yǒu wǔ guì kè yé? bái é hóu xiào yuē : wú zhī yán nǎi xì ěr, ān yǒu rú shì zāi! gù bù rán yě . jiǔ zhī, yǒu gào dòng xuán xiān shēng zài mén, yuàn yè bái shì. yán qì, yǒu yī rén bèi hēi yī, jǐng zhǎng ér shēn shén guǎng, qí rén bài, bā xī hóu yī zhī, yǔ zuò, qiě wèn yuē : hé wèi ér lái hū? duì yuē: mǒu shàn bo zhě yě, zhī jūn jiāng yǒu shèn yōu, gù zhé fèng bái . bā xī hóu yuē : suǒ yōu zhě hé yě? yuē : xí shàng rén jiāng yǒu tú jūn, jīn bù chú, hòu bì wèi hài, yuàn jūn xiáng zhī. bā xī hóu nù yuē: wú huān yàn fāng qià, hé chù yǒu guài yān! mìng shā zhī. qí rén yuē : yòng wú yán jiē dé ān, bù yòng wú yán, zé wú sǐ, jūn yì sǐ, jiāng ruò zhī hé? suī yǒu hòu huǐ, qí kě zhuī hū? bā xī hóu suì shā bo zhě, zhì yú táng xià. shí yè jiāng bàn, zhòng jǐn zuì ér jiē wò yú tà, chán yì jiǎ mèi yān. tiān jiāng xiǎo, hū jì ér wù, jiàn jǐ shēn wò yú dà shí kān zhōng. qí zhōng shè xiù wéi, páng liè zhū jī xī xiàng, yǒu yī jù yuán zhuàng rú rén, zuì wò yú dì, gài suǒ wèi bā xī hóu yě. yòu jiàn jù xióng wò yú qián zhě, gài suǒ wèi liù xióng jiāng jūn yě yòu yī hǔ dǐng bái, yì wò yú qián, suǒ wèi bái é hóu yě. yòu yī láng, suǒ wèi cāng làng jūn yě. yòu yǒu wén bào, suǒ wèi wǔ bào jiāng jūn yě. yòu yī jù lù yī hú, jiē wò yú qián, gài suǒ wèi jù lù hóu xuán qiū xiào wèi yě, ér jiē míng rán ruò zuì zhuàng. yòu yī guī, xíng shén yì, sǐ yú kān qián, nǎi xiàng suǒ shā dòng xuán xiān shēng yě. chán jì jiàn, dà jīng, jí chū shān jìng, chí gào lǐ zhōng rén. lǐ rén xiāng jí dé bǎi shù, suì zhí gōng xié shǐ rù shān zhōng. zhì qí chù, qí hòu yuán hū jīng ér qǐ, qiě yuē : bù tīng dòng xuán xiān shēng yán, jīn rì guǒ rú shì yǐ . suì wéi qí kān, jǐn shā zhī. qí suǒ chén qì wán, mò fēi zhēn lì. nǎi jù shì yǐ gào tài shǒu, xiān shì rén yǒu chí zhēn zhū zēng bó, tú zhì cǐ zhě, jù wú hé ér shī, qiě yǒu nián yǐ, zì cóng jué qí huàn yě. chū xuān shì zhì
吳郡張鋋,成都人。開元中,以盧溪尉罷秩,調選,不得補於有司,遂歸蜀。行次巴西,會日暮,方促馬前去,忽有一人自道左山逕中出,拜而請曰 :「吾君聞客暮無所止,將欲奉邀,命以請,願隨某去 。」鋋因問曰 :「爾君為誰,豈非太守見召乎?」曰 :「非也,乃巴西侯耳 。」鋋即隨之。入山逕行約百步,望見朱門甚高,人物甚多,甲士環衛,雖侯伯家不如也。又數十步,乃至其所,使者止鋋於門曰 :「願先以白吾君,客當伺焉 。」入久之而出,乃引鋋曰 :「客且入矣 。」 鋋既入,見一人立於堂上,衣褐革之裘,貌極異,綺羅珠翠,擁侍左右,鋋趨而拜。既拜,其人揖鋋升階,謂鋋曰 :「吾乃巴西侯也,居此數十年矣。適知君暮無所止, 故輒奉邀,幸少留以盡歡 。」 鋋又拜以謝。已而命開筵置酒,其所玩用,皆華麗珍具。又令左右邀六雄將軍、白額侯、滄浪君,又邀五豹將軍、鉅鹿侯、玄丘校尉,且傳教曰 :「今日貴客來,願得盡歡宴,故命奉請 。」使者唯而去。久之乃至,前有六人皆黑衣, 然其狀,曰六雄將軍,巴西侯起而拜,六??雄將軍亦拜。又一人衣錦衣,戴白冠,貌甚獰,曰白額侯也。又起而拜,白額侯亦拜。又一人衣蒼,其質魁岸,曰滄浪君也,巴西侯又拜,滄浪亦拜。又一人被斑文衣,似白額侯而稍小,曰五豹將軍也,巴西又拜,五豹將軍亦拜。又一人衣褐衣,首有三角,曰鉅鹿侯也,巴西揖之。又一人衣黑,狀類滄浪君,曰玄丘校尉也,巴西侯亦揖之。然後延坐,巴西南向坐,鋋北向,六雄、白額、滄浪處於東,五豹、鉅鹿、玄丘處於西。既坐,行酒命樂,又美人十數,歌者舞者,絲竹既發,窮極其妙。白額侯酒酣,顧謂鋋曰:「吾今夜尚食,君能為我致一飽耶?」鋋曰 :「未卜君侯所以尚者,願教之 。」白額侯曰 :「君之軀可以飽我腹,亦何貴他味乎?」 鋋懼,悚然而退。巴西侯曰 :「無此理,奈何宴席之上,有忤貴客耶?」白額侯笑曰 :「吾之言乃戲耳, 安有如是哉!固不然也 。」久之,有告洞玄先生在門,願謁白事。言訖,有一人被黑衣,頸長而身甚廣,其人拜,巴西侯揖之, 與坐,且問曰 :「何為而來乎? 「對曰:「某善卜者也,知君將有甚憂,故輒奉白 。」巴西侯曰 :「所憂者何也?」曰 :「席上人將有圖君,今不除,後必為害,願君詳之。」巴西侯怒曰:「吾歡宴方洽,何處有怪焉!」命殺之。其人曰 :「用吾言皆得安,不用吾言,則吾死,君亦死,將若之何?雖有後悔,其可追乎?」巴西侯遂殺卜者,置於堂下。時夜將半,眾盡醉而皆臥於榻,鋋亦假寐焉。天將曉,忽悸而寤,見己身臥於大石龕中。其中設繡帷,旁列珠璣犀象,有一巨猿狀如人,醉臥於地,蓋所謂巴西侯也。又見巨熊臥於前者,蓋所謂六雄將軍也;又一虎頂白,亦臥於前,所謂白額侯也。又一狼,所謂滄浪君也。又有文豹,所謂五豹將軍也。又一巨鹿、一狐,皆臥於前,蓋所謂鉅鹿侯、玄丘校尉也,而皆冥然若醉狀。又一龜,形甚異,死於龕前,乃向所殺洞玄先生也。鋋既見,大驚,即出山逕,馳告裡中人。里人相集得百數,遂執弓挾矢入山中。至其處,其後猿忽驚而起,且曰 :「不聽洞玄先生言,今日果如是矣 。」遂圍其龕,盡殺之。其所陳器玩,莫非珍麗。乃具事以告太守,先是人有持真珠繒帛,塗至此者,俱無何而失,且有年矣,自從絕其患也。(出《宣室志》)
yáng sǒu
楊叟
qián yuán chū, huì jī mín yǒu yáng sǒu zhě, jiā yǐ zī chǎn fēng shàn wén yú jùn zhōng. yī rì, sǒu jiāng sǐ, wò ér shēn yín, qiě jǐn shù yuè. sǒu yǒu zǐ yuē zōng sù, yǐ xiào xíng chēng yú lǐ rén, dài qí fù bìng, qìng qí chǎn yǐ qiú yī shù. hòu dé chén shēng zhě jiū qí yuán, shì wēng zhī bìng xīn yě. gài yǐ cái chǎn jì duō, qí xīn wèi lì suǒ yùn, gù xīn yǐ lí qù qí shēn. fēi shí shēng rén xīn, bù kě yǐ bǔ zhī, ér tiān xià shēng rén zhī xīn, yān kě zhì yé? rú shì zé fēi wú zhī suǒ zhī yě . zōng sù jì wén zhī, yǐ wèi shēng xīn gù bù kě de yě, dú xiū fú tú shì fǎ, shù kě yǐ jiān qí jí. jí zhào sēng zhuǎn jīng, mìng gōng tú zhù qí xiàng, yǐ ér zì jī shí, yì jùn zhōng fó sì fàn sēng. yī rì, yīn qiè shí qù, wù rù yī shān jìng zhōng, jiàn shān xià yǒu shí kān, kān yǒu hú sēng, mào shén lǎo ér kū jí, yī hè máo lǚ chéng jiā shā, jù yú pán shí shàng. zōng sù yǐ wèi yì rén, jí lǐ ér wèn yuē : shī hé rén yě? dú chù qióng gǔ, yǐ rén jī bú dào zhī dì wèi jiā, yòu wú shì zhě, bù jù shān yě zhī shòu yǒu hài yú shī hū? bù rán, shì de shì shì zhī shù zhě yé? sēng yuē : wú běn shì yuán shì, zǔ shì jū bā shān. qí hòu zi sūn, huò zài yì yáng, sàn yóu zhū shān gǔ zhōng, jǐn néng shào xiū zǔ yè. wèi lín quán yì shì, jí dé yín xiào. rén hǎo wèi shī zhě, duō chēng qí shàn yín xiào, yú shì shāo wén yú tiān xià. yǒu sūn shì, yì zú yě, zé duō yóu háo guì zhī mén, yì yǐ shàn dàn xuè, gù yòu yǐ zhī yóu yú shì sì jiān. měi yī xì, néng shǐ rén huò qí lì yān. dú wú hǎo fú tú shì, tuō chén sú, qī xīn yán gǔ zhōng bù dòng. ér zài cǐ qiě yǒu nián yǐ. cháng mù gē lì wáng gē jié shēn tǐ, jí pú tí tóu yá yǐ sì è hǔ, gù wú dàn xiàng lì, yǐn liú quán. hèn wèi yǒu hǔ láng shì wú, wú yì gān shòu zhī . zōng sù yīn gào yuē : shī zhēn zhì rén, néng shě qí shēn ér bù gù, jiāng yǐ sì shān shòu, kě wèi rén yǒng jù jí yǐ. suī rán, dì zǐ fù yǒu jí yǐ shù yuè, jìn ér bù chōu, mǒu sù yè yōu pò, jì wú suǒ chū. yǒu yī zhě yún: shì xīn zhī bìng yě, fēi shí shēng rén zhī xīn, gù bù kě dé ér yù yǐ. jīn shī néng qì shēn yú chái hǔ, yǐ jiù qí něi, qǐ ruò shě mìng yú rén, yǐ huì qí shēng hū? yuàn shī xiáng zhī . sēng yuē : chéng rú shì, guǒ wú zhī zhì yě. tán yuè wèi fù ér qiú wú, wú qǐ yǒu bù kě zhī yì. qiě wú yǐ shēn wěi yú yě shòu, hé ruò huì rén zhī shēng hū? rán jīn rì shàng wèi shí, yuàn zhì yī fàn ér hòu sǐ yě . zōng sù qiě xǐ qiě xiè, jí yǐ suǒ qiè shí zhì yú qián, sēng shí zhī lì jǐn, ér yòu yuē : wú jì shí yǐ, dāng yì fèng jiào, rán qí wú lǐ sì fāng zhī shèng yě . yú shì zhěng qí yī, chū kān ér lǐ. lǐ dōng fāng yǐ bì, hū yuè ér téng shàng yī gāo shù. zōng sù yǐ wèi shén tōng biàn huà, dài bù kě cè. é zhào zōng sù, lì ér wèn yuē : tán yuè xiàng zhě suǒ qiú hé yě? zōng sù yuē : yuàn dé shēng rén xīn, yǐ liáo wú fù jí . sēng yuē : tán yuè suǒ yuàn zhě, wú yǐ xǔ yān. jīn yù xiān shuō jīn gāng jīng zhī ào yì, qiě wén hū? zōng sù yuē: mǒu sù shàng fú tú shì, jīn rì huò yù wú shī, ān gǎn bù tīng hū? sēng yuē: jīn gāng jīng yún, guò qù xīn bù kě dé, xiàn zài xīn bù kě dé, wèi lái xīn bù kě dé, tán yuè ruò yào qǔ wú xīn, yì bù kě dé yǐ . yán yǐ, hū tiào yuè dà hū, huà wèi yī yuán ér qù. zōng sù jīng yì, huáng hài ér guī. chū xuān shì zhì
乾元初,會稽民有楊叟者,家以資產豐贍聞於郡中。一日,叟將死,臥而呻吟,且僅數月。叟有子曰宗素,以孝行稱於里人,迨其父病, 罄其產以求醫術。後得陳生者究其原,「是翁之病心也。蓋以財產既多,其心為利所運,故心已離去其身。非食生人心,不可以補之,而天下生人之心,焉可致耶?如是則非吾之所知也 。」宗素既聞之,以為生心故不可得也,獨修浮圖氏法,庶可以間其疾。即召僧轉經,命工圖鑄其像,已而自齎食,詣郡中佛寺飯僧。一日,因挈食去,誤入一山逕中,見山下有石龕,龕有胡僧,貌甚老而枯瘠,衣褐毛縷成袈裟,踞於磐石上。宗素以為異人,即禮而問曰 :「師何人也?獨處窮谷,以人跡不到之地為家,又無侍者,不懼山野之獸有害於師乎?不然,是得釋氏之術者耶?」僧曰 :「吾本是袁氏,祖世居巴山。其後子孫,或在弋陽,散游諸山谷中,盡能紹修祖業。為林泉逸士,極得吟笑。人好為詩者,多稱其善吟笑,於是稍聞於天下。有孫氏,亦族也,則多游豪貴之門,亦以善淡謔,故又以之游於市肆間。每一戲,能使人獲其利焉。獨吾好浮圖氏,脫塵俗,棲心岩谷中不動。而在此且有年矣。常慕歌利王割截身體,及菩提投崖以飼餓虎,故吾啖橡栗,飲流泉。恨未有虎狼噬吾,吾亦甘受之 。」宗素因告曰 :「師真至人,能舍其身而不顧,將以飼山獸,可謂仁勇俱極矣。雖然,弟子父有疾已數月,進而不瘳,某夙夜憂迫,計無所出。有醫者云:是心之病也,非食生人之心,固不可得而愈矣。今師能棄身於豺虎,以救其餒,豈若捨命於人,以惠其生乎?願師詳之 。」僧曰 :「誠如是,果吾之志也。檀越為父而求吾,吾豈有不可之意。且吾以身委於野獸,曷若惠人之生乎?然今日尚未食,願致一飯而後死也 。」宗素且喜且謝,即以所挈食置於前,僧食之立盡,而又曰 :「吾既食矣,當亦奉教,然俟吾禮四方之聖也 。」於是整其衣,出龕而禮。禮東方已畢,忽躍而騰上一高樹。宗素以為神通變化,殆不可測。俄召宗素,厲而問曰 :「檀越向者所求何也?」宗素曰 :「願得生人心,以療吾父疾 。」僧曰 :「檀越所願者,吾已許焉。今欲先說《金剛經》之奧義,且聞乎?」宗素曰:「某素尚浮圖氏,今日獲遇吾師,安敢不聽乎?」僧曰:「《金剛經》雲,過去心不可得,現在心不可得,未來心不可得,檀越若要取吾心,亦不可得矣 。」言已,忽跳躍大呼,化為一猿而去。宗素驚異,惶駭而歸。(出《宣室志》)
sūn kè
孫恪
guǎng dé zhōng yǒu sūn kè xiù cái zhě, yīn xià dì, yóu yú luò zhōng. zhì wèi wáng chí pàn, hū yǒu yī dà dì, tǔ mù jiē xīn, lù rén zhǐ yún : sī yuán shì zhī dì yě . kè jìng wǎng kòu fēi, wú yǒu yīng shēng. hù cè yǒu xiǎo fáng, lián wéi pō jié, wèi cì kè zhī suǒ. kè suì qiān lián ér rù. liáng jiǔ, hū wén qǐ guān zhě yī nǚ zǐ, guāng róng jiàn wù, yàn lì jīng rén, zhū chū dí qí yuè huá, liǔ zhà hán qí yān mèi, lán fēn líng zhuó, yù yíng chén qīng. kè yí zhǔ rén zhī chù zi, dàn qián kuī ér yǐ. nǚ zhāi tíng zhōng zhī xuān cǎo, níng sī jiǔ lì, suì yín shī yuē: bǐ jiàn shì wàng yōu, cǐ kàn tóng fǔ cǎo. qīng shān yǔ bái yún, fāng zhǎn wǒ huái bào. yín fěng cǎn róng. hòu yīn lái qiān lián, hū dǔ kè, suì jīng cán rù hù, shǐ qīng yī jié zhī yuē: zi hé rén, ér xī xiàng yú cǐ? kè nǎi yǔ yǐ shuì jū zhī shì. yuē : bù xìng chōng tū, pō yì cán hài. xìng wàng chén dá yú xiǎo niáng zǐ . qīng yī jù yǐ gào. nǚ yuē : mǒu zhī chǒu zhuō, kuàng bù xiū róng, láng jūn jiǔ pàn lián wéi, dāng jǐn suǒ dǔ, qǐ gǎn gèng huí bì yé? yuàn láng jūn shǎo zhù nèi tīng, dāng zàn shì zhuāng ér chū. kè mù qí róng měi, xǐ bù zì shèng. jié qīng yī yuē : shuí shì zhī zǐ? yuē : gù yuán zhǎng guān zhī nǚ, shǎo gū, gèng wú yīn qī, wéi yǔ qiè bèi sān wǔ rén, jù cǐ dì ěr. xiǎo niáng zǐ jiàn qiú shì rén, dàn wèi shòu yě . liáng jiǔ, nǎi chū jiàn kè. měi yàn yù yú xiàng zhě suǒ dǔ. mìng shì bì jìn chá guǒ yuē : láng jūn jí wú dì shě, biàn kě qiān náng tuó yú cǐ tīng yuàn zhōng . zhǐ qīng yī wèi kè yuē : shǎo yǒu suǒ xū, dàn gào cǐ bèi . kè kuì hé ér yǐ. kè wèi shì, yòu dǔ nǚ zǐ zhī yán lì rú shì, nǎi jìn méi ér qǐng zhī, nǚ yì xīn rán xiāng shòu, suì nà wèi shì. yuán shì shàn zú, jù yǒu jīn zēng. ér kè jiǔ pín, hū chē mǎ huàn ruò, fú wán huá lì, pō wèi qīn yǒu zhī yí yà. duō lái jié kè, kè jìng bù shí duì. kè yīn jiāo jù, bù qiú míng dì, rì qià háo guì, zòng jiǔ kuáng gē, rú cǐ sān sì suì, bù lí luò zhōng. hū yù biǎo xiōng zhāng xián yún chù shì, kè wèi yuē : jì jiǔ kuí jiān, pō sī cóng róng. yuàn xié qīn chóu, yī lái xiāo huà . zhāng shēng rú qí suǒ yuē. jí yè bàn jiāng qǐn, zhāng shēng wò kè shǒu, mì wèi zhī yuē : yú xiōng yú dào mén céng yǒu suǒ shòu, shì guān dì cí sè, yāo qì pō nóng, wèi shěn bié yǒu hé suǒ yù? shì zhī jù xì, bì yuàn jiàn chén. bù rán zhě, dāng shòu huò ěr . kè yuē : wèi cháng yǒu suǒ yù yě . zhāng shēng yòu yuē : fū rén bǐng yáng jīng, yāo shòu yīn qì, hún yǎn pò jǐn, rén zé zhǎng shēng pò yǎn hún xiāo, rén zé lì sǐ. gù guǐ guài wú xíng ér quán yīn yě, xiān rén wú yǐng ér quán yáng yě. yīn yáng zhī shèng shuāi, hún pò zhī jiāo zhàn, zài tǐ ér wēi yǒu shī wèi, mò bù biǎo bái yú qì sè. xiàng guān dì shén cǎi, yīn duó yáng wèi, xié gàn zhèng fǔ, zhēn jīng yǐ hào, shí yòng jiàn huī, jīn yè qīng shū, gēn dì dàng dòng, gǔ jiāng huà tǔ, yán fēi wò dān, bì wèi guài yì suǒ shuò, hé jiān yǐn ér bù pōu qí yóu yě? kè fāng jīng wù, suì chén qǔ nà zhī yīn. zhāng shēng dà hài yuē : zhī cǐ shì yě, qí nài zhī hé? kè yuē : dì cǔn duó zhī, yǒu hé yì yān? zhāng yuē : qǐ yǒu yuán shì hǎi nèi wú guā gé zhī qīn zāi! yòu biàn huì duō néng, zú wèi kě yì yǐ. suì gào zhāng yuē : mǒu yī shēng zhān tún, jiǔ chù dòng něi, yīn zī hūn qǔ, pō shì sū xī, bù néng fù yì, hé yǐ wèi jì? zhāng shēng nù yuē : dà zhàng fū wèi néng shì rén, yān néng shì guǐ! chuán yún: yāo yóu rén xìng, rén wú xìn yān, yāo bù zì zuò. qiě yì yǔ shēn shú qīn? shēn shòu qí zāi, ér gù qí guǐ guài zhī ēn yì, sān chǐ tóng zǐ, shàng yǐ wèi bù kě, hé kuàng dà zhàng fū hū? zhāng yòu yuē : wú yǒu bǎo jiàn, yì gàn jiāng zhī chóu yà yě. fán yǒu wǎng liǎng, jiàn zhě miè méi. qián hòu shén yàn, bù kě bèi shù. jié cháo fèng jiè, tǎng xié mì shì, bì dǔ qí láng bèi, bù xià xī rì wáng jūn xié bǎo jìng ér zhào yīng wǔ yě. bù rán zhě, zé bù duàn ēn ài ěr . míng rì, kè suì shòu jiàn. zhāng shēng gào qù, zhí shǒu yuē : shàn cì qí biàn . kè suì xié jiàn, yǐn yú shì nèi, ér zhōng yǒu nán sè. yuán shì é jué. dà nù ér zé kè yuē : zi zhī qióng chóu, wǒ shǐ chàng tài. bù gù ēn yì, suì xìng fēi wèi, rú cǐ yòng xīn, zé quǎn zhì bù shí qí yú, qǐ néng lì jié xíng yú rén shì yě? kè jì bèi zé, cán yán tì lǜ, kòu tóu yuē : shòu jiào yú biǎo xiōng, fēi sù xīn yě, yuàn yǐ yǐn xuè wèi méng, gèng bù gǎn yǒu tā yì . hàn luò fú dì. yuán shì suì sōu dé qí jiàn, cùn zhé zhī, ruò duàn qīng ǒu ěr. kè yù jù, shì yù bēn bèng. yuán shì nǎi xiào yuē : zhāng shēng yī xiǎo zi, bù néng yǐ dào yì huì qí biǎo dì, shǐ xíng qí xiōng xiǎn, lái dāng rǔ zhī. rán guān zi zhī xīn, de yīng bù rú shì. rán wú pǐ jūn yǐ shù suì yě, zi hé lǜ zāi! kè fāng shāo ān. hòu shù rì, yīn chū, yù zhāng shēng, yuē : wú hé shǐ wǒ liāo hǔ xū, jǐ bù tuō hǔ kǒu ěr! zhāng shēng wèn jiàn zhī suǒ zài, jù yǐ shí duì. zhāng shēng dà hài yuē: fēi wú suǒ zhī yě. shēn jù ér bù gǎn lái yè. hòu shí yú nián, yuán shì yǐ jū yù èr zi. zhì jiā shén yán, bù xǐ cān zá. hòu kè zhī zhǎng ān, yè jiù yǒu rén wáng xiāng guó jìn, suì jiàn yú nán kāng zhāng wàn qǐng dài fū, wèi jīng lüè pàn guān, qiè jiā ér wǎng. yuán shì měi yù qīng sōng gāo shān, níng dì jiǔ zhī, ruò yǒu bù kuài yì. dào duān zhōu, yuán shì yuē : qù cǐ bàn chéng, jiāng ruán yǒu xiá shān sì, wǒ jiā jiù yǒu mén tú sēng huì yōu jū yú cǐ sì. bié lái shù shí nián, sēng xíng xià là jí gāo, néng bié xíng hái, shàn chū chén gòu. tǎng jīng bǐ shè shí, pō yì nán xíng zhī fú . kè yuē : rán . suì jù zhāi shū zhī lèi. jí dǐ sì, yuán shì xīn rán, yì fú lǐ zhuāng, xié èr zi yì lǎo sēng yuàn, ruò shú qí jìng zhě. kè pō yì zhī. suì jiāng bì yù huán zi yǐ xiàn sēng yuē: cǐ shì yuàn zhōng jiù wù. sēng yì bù xiǎo. jí zhāi bà, yǒu yě yuán shù shí, lián bì xià yú gāo sōng, ér shí yú shēng tái shàng. hòu bēi xiào mén luó ér yuè, yuán shì cè rán. é mìng bǐ tí sēng bì yuē : gāng bèi ēn qíng yì cǐ xīn, wú duān biàn huà jǐ yān chén. bù rú zhú bàn guī shān qù, zhǎng xiào yī shēng yān wù shēn . nǎi zhì bǐ yú dì, fǔ èr zi yàn qì shù shēng, yǔ kè yuē: hǎo zhù hǎo zhù! wú dāng yǒng jué yǐ . suì liè yī huà wèi lǎo yuán, zhuī xiào zhě yuè shù ér qù. jiāng dǐ shēn shān ér fù fǎn shì. kè nǎi jīng jù, ruò hún fēi shén sàng. liáng jiǔ fǔ èr zi yī tòng. nǎi xún yú lǎo sēng, sēng fāng wù : cǐ yuán shì pín dào wèi shā mí shí suǒ yǎng. kāi yuán zhōng, yǒu tiān shǐ gāo lì shì jīng guò cǐ, lián qí huì xiá, yǐ shù bó ér yì zhī. wén dǐ luò jīng, xiàn yú tiān zǐ. shí yǒu tiān shǐ lái wǎng, duō shuō qí huì xiá guò rén, zhǎng xún rǎo yú shàng yáng gōng nèi. jí ān shǐ zhī luàn, jí bù zhī suǒ zhī. yú xì! bù qī jīn rì gèng dǔ qí guài yì ěr. bì yù huán zhě, běn hē líng hú rén suǒ shī, dāng shí yì suí yuán jǐng ér wǎng. fāng jīn wù yǐ . kè suì chóu chàng, yǐ zhōu liù qī rì, xié èr zi ér huí zhào, bù fù néng zhī rèn yě. chū chuán qí
廣德中有孫恪秀才者,因下第,游於洛中。至魏王池畔,忽有一大第,土木皆新,路人指雲 :「斯袁氏之第也 。」恪逕往叩扉,無有應聲。戶側有小房,簾帷頗潔,謂伺客之所。恪遂褰簾而入。良久,忽聞啟關者一女子,光容鑒物,艷麗驚人,珠初滌其月華,柳乍含其煙媚,蘭芬靈濯,玉瑩塵清。恪疑主人之處子,但潛窺而已。女摘庭中之萱草,凝思久立,遂吟詩曰:「彼見是忘憂,此看同腐草。青山與白雲,方展我懷抱。」吟諷慘容。後因來褰簾,忽睹恪,遂驚慚入戶,使青衣詰之曰:「子何人,而夕向於此?」恪乃語以稅居之事。曰 :「不幸衝突, 頗益慚駭。幸望陳達於小娘子 。」青衣具以告。女曰 :「某之丑拙,況不修容,郎君久盼簾帷,當盡所睹,豈敢更迴避耶?願郎君少佇內廳,當暫飾裝而出。」 恪慕其容美,喜不自勝。詰青衣曰 :「誰氏之子?」曰 :「故袁長官之女,少孤,更無姻戚,唯與妾輩三五人,據此第耳。小娘子見求適人,但未售也 。」良久,乃出見恪。美艷愈於向者所睹。命侍婢進茶果曰 :「郎君即無第舍,便可遷囊橐於此廳院中 。」指青衣謂恪曰 :「少有所須,但告此輩 。」恪愧荷而已。恪未室,又睹女子之妍麗如是,乃進媒而請之,女亦忻然相受,遂納為室。袁氏贍足,巨有金繒。而恪久貧,忽車馬煥若,服玩華麗,頗為親友之疑訝。多來詰恪,恪竟不實對。恪因驕倨,不求名第,日洽豪貴,縱酒狂歌,如此三四歲,不離洛中。忽遇表兄張閒雲處士,恪謂曰 :「既久暌間,頗思從容。願攜衾綢,一來宵話 。」張生如其所約。及夜半將寢,張生握恪手,密謂之曰 :「愚兄於道門曾有所授,適觀弟詞色,妖氣頗濃,未審別有何所遇?事之巨細,必願見陳。不然者,當受禍耳 。」恪曰 :「未嘗有所遇也 。」張生又曰 :「夫人稟陽精,妖受陰氣,魂掩魄盡,人則長生;魄掩魂消,人則立死。故鬼怪無形而全陰也,仙人無影而全陽也。陰陽之盛衰,魂魄之交戰,在體而微有失位,莫不表白於氣色。向觀弟神采,陰奪陽位,邪干正腑,真精已耗,識用漸隳,津液傾輸,根蒂盪動,骨將化土,顏非渥丹,必為怪異所鑠,何堅隱而不剖其由也?」恪方驚悟,遂陳娶納之因。張生大駭曰 :「只此是也,其奈之何?」恪曰 :「弟忖度之,有何異焉?」張曰 :「豈有袁氏海內無瓜葛之親哉!又辨慧多能,足為可異矣。」遂告張曰 :「某一生邅屯,久處凍餒,因滋婚娶,頗似蘇息,不能負義,何以為計?」 張生怒曰 :「大丈夫未能事人, 焉能事鬼!傳云:『妖由人興, 人無釁焉,妖不自作。』且義與身孰親?身受其災,而顧其鬼怪之恩義,三尺童子,尚以為不可,何況大丈夫乎?」張又曰 :「吾有寶劍,亦干將之儔亞也。凡有魍魎,見者滅沒。前後神驗,不可備數。詰朝奉借,倘攜密室,必睹其狼狽,不下昔日王君攜寶鏡而照鸚鵡也。不然者,則不斷恩愛耳 。」明日,恪遂受劍。張生告去,執手曰 :「善伺其便 。」恪遂攜劍,隱於室內,而終有難色。袁氏俄覺。大怒而責恪曰 :「子之窮愁,我使暢泰。不顧恩義,遂興非為,如此用心,則犬彘不食其餘,豈能立節行於人世也?」恪既被責,慚顏惕慮,叩頭曰 :「受教於表兄,非宿心也,願以飲血為盟,更不敢有他意 。」汗落伏地。袁氏遂搜得其劍,寸折之,若斷輕藕耳。恪愈懼,似欲奔迸。袁氏乃笑曰 :「張生一小子,不能以道義誨其表弟,使行其兇險,來當辱之。然觀子之心,的應不如是。然吾匹君已數歲也,子何慮哉!」恪方稍安。後數日,因出,遇張生,曰 :「無何使我撩虎鬚,幾不脫虎口耳!」張生問劍之所在,具以實對。張生大駭曰:「非吾所知也。 「深懼而不敢來謁。後十餘年,袁氏已鞠育二子。治家甚嚴,不喜參雜。後恪之長安,謁舊友人王相國縉,遂薦於南康張萬頃大夫,為經略判官,挈家而往。袁氏每遇青松高山,凝睇久之,若有不快意。到端州,袁氏曰 :「去此半程,江壖有峽山寺,我家舊有門徒僧惠幽居於此寺。別來數十年,僧行夏臘極高,能別形骸,善出塵垢。倘經彼設食,頗益南行之福 。」恪曰 :「然 。」遂具齋蔬之類。及抵寺,袁氏欣然,易服理妝,攜二子詣老僧院,若熟其逕者。恪頗異之。遂將碧玉環子以獻僧曰:「此是院中舊物。」僧亦不曉。 及齋罷,有野猿數十,連臂下於高松, 而食於生台上。後悲嘯捫蘿而躍,袁氏惻然。俄命筆題僧壁曰 :「剛被恩情役此心,無端變化幾湮沉。不如逐伴歸山去,長嘯一聲煙霧深 。」乃擲筆於地,撫二子咽泣數聲,語恪曰:「好住好住!吾當永訣矣 。」遂裂衣化為老猿,追嘯者躍樹而去。將抵深山而復返視。恪乃驚懼,若魂飛神喪。良久撫二子一慟。乃詢於老僧,僧方悟 :「此猿是貧道為沙彌時所養。開元中,有天使高力士經過此,憐其慧黠,以束帛而易之。聞抵洛京,獻於天子。時有天使來往,多說其慧黠過人,長馴擾於上陽宮內。及安史之亂,即不知所之。於戲! 不期今日更睹其怪異耳。碧玉環者,本訶陵胡人所施,當時亦隨猿頸而往。方今悟矣 。」恪遂惆悵, 艤舟六七日, 攜二子而回棹, 不復能之任也。(出《傳奇》)
cuī shāng
崔商
yuán hé zhōng, jīng kè cuī shāng shàng xiá zhī qián. qiū shuǐ jì luò, zhōu xíng shén chí. jiāng bīn yǒu xī dòng, lín mù shèng jué. shāng yīn zhàng cè xú bù, qióng yōu shēn rù. bù sān sì lǐ, hū yǒu rén jū. shí qiáo zhú fēi, bǎn wū máo shè, yán liú jié qū, jǐng xiàng shū jiǒng. shāng yīn qián yì, yǒu ní zhòng shí xǔ yán kè, zī mào yán xiào, gù fēi shān hè zhī tú, jí shēng qí jū. jiàn tíng nèi shě shàng, duō pù guǒ lì, jí kuī qí shì, duī jī jiē mǎn. xū yú, zé zì wài zhāi fù zhòng guǒ léi léi ér qù, shāng wèi qí shēn shān qióng gǔ, fēi néng jū yān, yí wèi yāo yì, hū jù ér fǎn. zhòng ní yuán yǐn liú lián, cí yì shén kěn. shāng jì dēng zhōu, fǎng yú zhōu zǐ, jiē yuē : cǐ yuán náo ěr. qián hòu yù zhě fēi yī, lài wù sù fǎn. bù ěr, jǐ wèi suǒ cán. shāng jí jù tóng pú, xié bīng zhàng, jí wǎng xún bǔ, zé wú zōng jī yǐ. chū jí yì jì
元和中,荊客崔商上峽之黔。秋水既落,舟行甚遲。江濱有溪洞,林木勝絕。商因杖策徐步,窮幽深入。不三四里,忽有人居。石橋竹扉,板屋茅舍,延流詰曲,景象殊迥。商因前詣,有尼眾十許延客,姿貌言笑,固非山壑之徒,即升其居。見廷內舍上,多曝果栗,及窺其室,堆積皆滿。須臾,則自外齋負眾果纍纍而去,商謂其深山窮谷,非能居焉,疑為妖異,忽遽而返。眾尼援引留連,詞意甚懇。商既登舟,訪於舟子,皆曰 :「此猿猱耳。前後遇者非一,賴悟速返。不爾,幾為所殘。」商即聚僮僕,挾兵杖,亟往尋捕,則無蹤跡矣。(出《集異記》)