yuán xià
猿下

chǔ jiāng yú zhě　 wáng rén yù　 mí hóu　 dí zhāo　 xú jì zhī　 zhāng yù yán　 xuē fàng zēng zǔ
楚江漁者　王仁裕　獼猴　翟昭　徐寂之　張寓言　薛放曾祖

yáng yú dù　 mí hóu
楊於度　獼猴

xīng xīng
猩猩

hǎo jiǔ　 néng yán　 jiāo fēng　 guǒ rán　 róng xīng xīng
好酒　能言　焦封　猓然　狨猩猩

hǎo jiǔ
好酒

xīng xīng hǎo jiǔ yǔ jī. rén yù qǔ zhě, zhì èr wù yǐ yòu zhī. xīng xīng shǐ jiàn, bì dà lì yún: yòu wǒ yě. nǎi jué zǒu ér qù zhī. qù ér fù zhì. shāo shāo xiāng quàn, qǐng jǐn zuì. qí zú jiē bàn. huò tú ér zàn zhī yuē: ěr xíng wéi yuán, ěr miàn wéi rén. yán bù tiǎn miàn, zhì bù yú shēn. huái yīn zuǒ hàn, lǐ sī xiāng qín. hé ruò jī shān, gāo wò yǎng zhēn. chū guó shǐ bǔ
猩猩好酒與屐。人慾取者，置二物以誘之。猩猩始見，必大詈云：「誘我也。」乃絕走而去之。去而復至。稍稍相勸，頃盡醉。其足皆絆。或圖而贊之曰：「爾形唯猿，爾面唯人。言不忝面，智不逾身。淮陰佐漢，李斯相秦。曷若箕山，高臥養真。」（出《國史補》）

néng yán
能言

ān nán wǔ píng xiàn fēng xī zhōng, yǒu xīng xīng yān. rú měi rén, jiě rén yǔ, zhī wǎng shì. yǐ shì jiǔ gù, yǐ jī dé zhī. kǎn bǎi shù tóng láo. yù shí zhī, zhòng zì tuī féi zhě xiāng sòng, liú tì ér bié. shí xiǎng fēng xī lìng, yǐ pà gài zhī. lìng wèn hé wù, xīng xīng nǎi lóng zhōng yǔ yuē: wéi yǒu pú bìng jiǔ yī hú ěr. lìng xiào ér ài zhī, yǎng chù, néng chuán sòng yán yǔ, rén bù rú rú yuán zuò zhī, jù cháo yě qiān zài gǎi yě. chū cháo yě qiān zài
安南武平縣封溪中，有猩猩焉。如美人，解人語，知往事。以嗜酒故，以屐得之。檻百數同牢。欲食之，眾自推肥者相送，流涕而別。時餉封溪令，以帕蓋之。令問何物，猩猩乃籠中語曰：「唯有僕並酒一壺耳。」令笑而愛之，養畜，能傳送言語，人不如（「如」原作「知」，據《朝野僉載》改）也。（出《朝野僉載》）

jiāo fēng
焦封

qián jùn yí lìng jiāo fēng bà rèn hòu sàng qī. kāi yuán chū, kè yóu yú shǔ. zhāo xī yǔ shǔ zhōng fù rén yǐn bó. hū yī rì qīn yè, dú chéng qí guī. féng yī qīng yī, rú jiù xiāng shí. mǎ qián chuán yǔ yāo fēng. fēng fāng jiǔ hān, suì xiào ér cóng zhī, xīn yì yí shì wù xiāng yāo. é zhì yī jiǎ dì, wū yǔ zhēng róng. jì jiān qǐng rù. fēng nǎi xià mǎ rù zhī. xū yú, yǒu shí yú bì pú zhì, bìng yī yǐ luó kù, shì zhī zhū cuì, jiē měi lì qí róng zhì. cǐ nǚ pú qí chēng fū rén yù pī yī. fēng jīng yí wèi sì, yǒu huā zhú liǎng xíng qián yǐn, jiàn dà shàn yōng bì yī nǚ zǐ, nián yuē shí qī bā, shū cháng yí mào. suì lìng kāi shàn, yǐn fēng qián, bài yī yú táng ér zuò. qián hòu shè qióng jiāng yù zhuàn, zòu yǐ nǚ lè. nǎi quàn jīn zūn yú fēng. fū rén suǒ hóng jiān, xiě shī yī shǒu yǐ zèng. shī yuē: qiè shī yuān yāng bàn, jūn fāng píng gěng yóu. xiǎo nián huān zuì hòu, zhǐ kǒng kǔ xiāng liú. fēng pěng shī pī yuè, chén yín liáng jiǔ, fāng yǐn jǐn, suì fù zhuó jīn zūn, réng chóu yǐ yī jué. shī yuē: xīn cháng míng huàn wài, zhōng bù chǐ kuáng yóu. wù rù táo yuán lǐ, xiān jiā zhēng kěn liú. fū rén lǎn shī, xiào ér yán yuē: shuí jiào tā wù rù lái? yào bù liú, yì bù de yě. fēng yì xiào ér dá yuē: què kǒng bù liú, shuí pà liú qiān nián wàn nián. fū rén shén xǐ dòng yán sè, nǎi xú qǐ, yáng zuì guī zhàng, mìng fēng shēn kàng lì zhī qíng. zhì shǔ, fù kāi qǐ xí, gē lè liáo liàng, yòu yǔ fēng gòng zuì. réng wèi zhī yuē: qiè shì dū du fǔ sūn zhǎng shǐ nǚ. shǎo shì wáng mào. wáng mào kè zhǎng ān sǐ, qiè jīn guǎ jū. xìng jiàn tuō yú jūn zǐ, wú yǐ qiè zì méi wèi guò. dāng niàn zhuō wáng sūn jiā, wén jūn mù xiàng rú, céng ruò cǐ yě. fēng fù wén shì yǔ, zhuǎn shēn juàn liàn, bù chū jīng yòng yú, hū zì dú xíng ér yǔ yuē: wǒ běn dú shī shū, wèi míng huàn. jīn rì míng yǔ huàn jù wèi chēng xīn, ér chén mí yú jiǔ sè, yuè yú bù chū, fēi zhàng fū yě. shì bì wén zhě, gào yú fū rén. fū rén wèi fēng yuē: qiè shì zān yīng jiā nǚ, jūn shì huàn tú zhōng rén. yǔ jūn pǐ ǒu, yì bù xiāng kuī ěr! zhì yú què yù yǐ míng huàn róng shēn, zú dé yì jīn què yè míng zhǔ yě, qiè zhēng gǎn gù liú jūn shēn, yì jūn xiǎn dá hū? hé shāng tàn ruò shì. fēng yuē: xìng fū rén niàn wǒ, wú shǐ wǒ xū lǎo shǔ chéng. fū rén suì yǐ jīn bǎo sòng fēng rù guān. jí lín qí qì bié. réng zèng yù huán yī méi. wèi fēng yuē: kě zhēn zhòng cáng zhī, wǒ ā mǔ yǔ wǒ yòu shí suǒ nòng zhī wù yě. fù yín shī yī shǒu yǐ sòng. shī yuē: què qiáo zhī nǚ huì, yě shì bù duō shí. jīn rì sòng jūn chù, xiū yán lián lǐ zhī. fēng lǎn shī, shòu yù huán, chuàng qíng yóu shén, bù jué zhān sǎ. liú shī bié yuē: dàn bǎo tóng xīn jié, wú láo zhī jǐn shī. sū qín qiú fù guì, zì yǒu yī huí shí. fū rén jiàn shī, bēi gěng liáng jiǔ. fù quàn jīn jué ér bié. fēng suī yǐ fā zhì, huí jīng luò wèi míng huàn, yì cháng chàng hèn, bié shì jiā lì. fāng dēng gé dào, jiàn xiǎn xī, shēn suǒ yù yù. hū huí gù, yáo jiàn fū rén bēn zhú, suì jīng yì yǐ cì zhī. jù zhì fēng qián, bēi qì bù yǐ. wèi fēng yuē: wǒ bù rěn yǔ jūn lí, yīn qián bēn gǎn jūn. bù wèi jīn rì fù dǔ jūn zhī róng, xìng qiè wǒ zhī jīng niǎn. fēng yí yà, fù qiě xǐ, suì xiāng xié dá qián lǚ cì. zhì hūn hēi, yǒu shí yú xīng xīng lái. qí qī bēn chū jiàn zhī, xǐ yuè bèi cháng. nǎi gù wèi fēng yuē: jūn yì bù gù wǒ dōng qù, wǒ jīn xìng nǚ bàn xiāng zhào guī shān. yuàn zì bǎo ài. yán qì, huà wèi yī xīng xīng, yǔ tóng bàn xiāng zhú ér zǒu, bù zhī suǒ zhī. chū xiāo xiāng lù
前浚儀令焦封罷任後喪妻。開元初，客游於蜀。朝夕與蜀中富人飲博。忽一日侵夜，獨乘騎歸。逢一青衣，如舊相識。馬前傳語邀封。封方酒酣，遂笑而從之，心亦疑是誤相邀。俄至一甲第，屋宇崢嶸。既堅請入。封乃下馬入之。須臾，有十餘婢僕至，並衣以羅絝，飾之珠翠，皆美麗其容質。此女僕齊稱夫人慾披揖。封驚疑未巳，有花燭兩行前引，見大扇擁蔽一女子，年約十七八，殊常儀貌。遂令開扇，引封前，拜揖於堂而坐。前後設瓊漿玉饌，奏以女樂。乃勸金樽於封。夫人索紅箋，寫詩一首以贈。詩曰：「妾失鴛鴦伴，君方萍梗游。小年歡醉後，只恐苦相留。」封捧詩披閱，沉吟良久，方飲盡，遂復酌金樽，仍酬以一絕。詩曰：「心常名宦外，終不恥狂游。誤入桃源里，仙家爭肯留。」夫人覽詩，笑而言曰：「誰教他誤入來？要不留，亦不得也。」封亦笑而答曰：「卻恐不留，誰怕留千年萬年。」夫人甚喜動顏色，乃徐起，佯醉歸帳，命封伸伉儷之情。至曙，復開綺席，歌樂嘹亮，又與封共醉。仍謂之曰：「妾是都督府孫長史女。少適王茂。王茂客長安死，妾今寡居。幸見托於君子，無以妾自媒為過。當念卓王孫家，文君慕相如，曾若此也。」封復聞是語，轉深眷戀，不出經用余，忽自獨行而語曰：「我本讀詩書，為名宦。今日名與宦俱未稱心，而沉迷於酒色，月余不出，非丈夫也。」侍婢聞者，告於夫人。夫人謂封曰：「妾是簪纓家女，君是宦途中人。與君匹偶，亦不相虧耳！至於卻欲以名宦榮身，足得詣金闕謁明主也，妾爭敢固留君身，抑君顯達乎？何傷嘆若是。」封曰：「幸夫人念我，無使我虛老蜀城。」夫人遂以金寶送封入關。及臨岐泣別。仍贈玉環一枚。謂封曰：「可珍重藏之，我阿母與我幼時所弄之物也。」復吟詩一首以送。詩曰：「鵲橋織女會，也是不多時。今日送君處，羞言連理枝。」封覽詩，受玉環，愴情尤甚，不覺沾灑。留詩別曰：「但保同心結，無勞織錦詩。蘇秦求富貴，自有一回時。」夫人見詩，悲哽良久。復勸金爵而別。封雖已發志，回京洛為名宦，亦常悵恨，別是佳麗。方登閣道，見嶮巇，深所鬱郁。忽回顧，遙見夫人奔逐，遂驚異以伺之。遽至封前，悲泣不已。謂封曰：「我不忍與君離，因潛奔趕君。不謂今日復睹君之容，幸挈我之京輦。」封疑訝，復且喜，遂相攜達前旅次。至昏黑，有十餘猩猩來。其妻奔出見之，喜躍倍常。乃顧謂封曰：「君亦不顧我東去，我今幸女伴相召歸山。願自保愛。」言訖，化為一猩猩，與同伴相逐而走，不知所之。（出《瀟湘錄》）

guǒ rán
猓然

jiàn nán rén zhī cǎi guǒ rán zhě, dé yī guǒ rán, qí shù shí guǒ rán kě dé. hé zāi? guǒ rán yǒu shāng qí lèi zhě, jù zú bēi tí, suī shā zhī bù qù. cǐ qín shòu zhī zhuàng ér rén xīn yě. lè yáng zhāng rén yuàn shǐ móu, zé rén zhī zhuàng ér qín shòu xīn yě. chū guó shǐ bǔ
劍南人之采猓然者，得一猓然，其數十猓然可得。何哉？猓然有傷其類者，聚族悲啼，雖殺之不去。此禽獸之狀而人心也。樂羊、張仁願、史牟，則人之狀而禽獸心也。（出《國史補》）

róng
狨

róng zhě yuán náo zhī shǔ, qí xióng háo zhǎng yī chǐ chǐ wǔ zhě, cháng zì ài hù zhī, rú rén pī jǐn xiù zhī fú yě. jí jiā zhě máo rú jīn sè, jīn zhī dà guān wèi nuǎn zuò zhě shì yě. shēng yú shēn shān zhōng, qún duì dòng chéng qiān wàn. xióng ér xiǎo zhě, wèi zhī róng nú. liè shī cǎi qǔ zhě, duō yǐ sāng hú léi shǐ shè zhī. qí xióng ér yǒu háo zhě, wén rén quǎn zhī shēng, zé shě qún ér cuàn. pāo yī shù zhī, jiē yī shù zhī, qù zhī rú fēi. huò yú fán kē nóng yè zhī nèi cáng yǐn zhī. shēn zì zhī rōng hǎo, liè zhě bì qǔ zhī. qí cí yǔ nú, zé huǎn huǎn xuán shí ér chuán qí shù, shū bù huī huò. zhī rén bù qǔ zhī, zé yǒu xié yī zi zhì yī zi zhě shén duō. qí xióng yǒu zhōng jiàn zhě, zé bá qí shǐ xiù zhī, jué yǒu yào qì, zé zhé ér zhì zhī. pín méi chóu jǔ, pān zhī dūn yú shù diān. yú shí yào zuò chōu chè, shǒu zú jù sàn. lín duò ér què lǎn qí zhī, lǎn shì zhě shù shí dù. qián hòu ǒu huì, shēn yín zhī shēng, yǔ rén wú bié. měi kǒu zhōng xián chū, zé mèn jué shǒu sàn. duò zài bàn shù, jiē dé yī xì zhī shāo, xuán shēn yí shí, lì suǒ bù jì, nǎi duò yú dì. zé rén quǎn qí dào, duàn qí mìng yān. liè rén qiú jiā zhě bù huò, zé biàn shè qí cí, cí ruò zhōng jiàn, zé jiě zhāi qí zi, tián qù fù lái, bào qí mǔ shēn, qù lí bù huò, nǎi mǔ zǐ jù bì. ruò shǐ rén rén guān zhī, zé bù rěn qǐn qí pí, shí qí ròu. ruò wú mǐn cè zhī xīn zhě, qí gān shì tiě shí, qí rén wèi qín shòu. xī dèng zhī shè yuán, qí zi bá qí shǐ, yǐ mù yè sāi chuāng. zhī yuē: wú wéi wù xìng, bì jiāng sǐ yān. yú shì zhì gōng shǐ yú shuǐ zhōng. shān mín wú shí, ān zhī dèng zhī zhī wèi xīn hū? chū yù táng xián huà
狨者猿猱之屬，其雄毫長一尺、尺五者，常自愛護之，如人披錦繡之服也。極嘉者毛如金色，今之大官為暖座者是也。生於深山中，群隊動成千萬。雄而小者，謂之狨奴。獵師採取者，多以桑弧檑矢射之。其雄而有毫者，聞人犬之聲，則舍群而竄。拋一樹枝，接一樹枝，去之如飛。或於繁柯穠葉之內藏隱之。身自知茸好，獵者必取之。其雌與奴，則緩緩旋食而傳其樹，殊不揮霍。知人不取之，則有攜一子至一子者甚多。其雄有中箭者，則拔其矢嗅之，覺有藥氣，則折而擲之。嚬眉愁沮，攀枝蹲於樹巔。於時藥作抽掣，手足俱散。臨墮而卻攬其枝，攬是者數十度。前後嘔噦，呻吟之聲，與人無別。每口中涎出，則悶絕手散。墮在半樹，接得一細枝稍，懸身移時，力所不濟，乃墮於地。則人犬齊到，斷其命焉。獵人求嘉者不獲，則便射其雌，雌若中箭，則解摘其子，湉去復來，抱其母身，去離不獲，乃母子俱斃。若使仁人觀之，則不忍寢其皮，食其肉。若無憫惻之心者，其肝是鐵石，其人為禽獸。昔鄧芝射猿，其子拔其矢，以木葉塞瘡。芝曰：「吾違物性，必將死焉。」於是擲弓矢於水中。山民無識，安知鄧芝之為心乎？（出《玉堂閒話》）