yuán zhōng zhāng chán yáng sǒu sūn kè cuī shāng
猿中 张鋋 杨叟 孙恪 崔商
zhāng chán
张鋋
wú jùn zhāng chán, chéng dū rén. kāi yuán zhōng, yǐ lú xī wèi bà zhì, diào xuǎn, bù dé bǔ yú yǒu sī, suì guī shǔ. xíng cì bā xī, huì rì mù, fāng cù mǎ qián qù, hū yǒu yī rén zì dào zuǒ shān jìng zhōng chū, bài ér qǐng yuē :" wú jūn wén kè mù wú suǒ zhǐ, jiāng yù fèng yāo, mìng yǐ qǐng, yuàn suí mǒu qù ." chán yīn wèn yuē :" ěr jūn wèi shuí, qǐ fēi tài shǒu jiàn zhào hū?" yuē :" fēi yě, nǎi bā xī hóu ěr ." chán jí suí zhī. rù shān jìng xíng yuē bǎi bù, wàng jiàn zhū mén shén gāo, rén wù shén duō, jiǎ shì huán wèi, suī hóu bó jiā bù rú yě. yòu shù shí bù, nǎi zhì qí suǒ, shǐ zhě zhǐ chán yú mén yuē :" yuàn xiān yǐ bái wú jūn, kè dāng cì yān ." rù jiǔ zhī ér chū, nǎi yǐn chán yuē :" kè qiě rù yǐ ." chán jì rù, jiàn yī rén lì yú táng shàng, yī hè gé zhī qiú, mào jí yì, qǐ luó zhū cuì, yōng shì zuǒ yòu, chán qū ér bài. jì bài, qí rén yī chán shēng jiē, wèi chán yuē :" wú nǎi bā xī hóu yě, jū cǐ shù shí nián yǐ. shì zhī jūn mù wú suǒ zhǐ, gù zhé fèng yāo, xìng shǎo liú yǐ jìn huān ." chán yòu bài yǐ xiè. yǐ ér mìng kāi yán zhì jiǔ, qí suǒ wán yòng, jiē huá lì zhēn jù. yòu lìng zuǒ yòu yāo liù xióng jiāng jūn bái é hóu cāng láng jūn, yòu yāo wǔ bào jiāng jūn jù lù hóu xuán qiū xiào wèi, qiě chuán jiào yuē :" jīn rì guì kè lái, yuàn dé jìn huān yàn, gù mìng fèng qǐng ." shǐ zhě wéi ér qù. jiǔ zhī nǎi zhì, qián yǒu liù rén jiē hēi yī, rán qí zhuàng, yuē liù xióng jiāng jūn, bā xī hóu qǐ ér bài, liù?? xióng jiāng jūn yì bài. yòu yī rén yī jǐn yī, dài bái guān, mào shén níng, yuē bái é hóu yě. yòu qǐ ér bài, bái é hóu yì bài. yòu yī rén yī cāng, qí zhì kuí àn, yuē cāng láng jūn yě, bā xī hóu yòu bài, cāng láng yì bài. yòu yī rén bèi bān wén yī, shì bái é hóu ér shāo xiǎo, yuē wǔ bào jiāng jūn yě, bā xī yòu bài, wǔ bào jiāng jūn yì bài. yòu yī rén yī hè yī, shǒu yǒu sān jiǎo, yuē jù lù hóu yě, bā xī yī zhī. yòu yī rén yī hēi, zhuàng lèi cāng láng jūn, yuē xuán qiū xiào wèi yě, bā xī hóu yì yī zhī. rán hòu yán zuò, bā xī nán xiàng zuò, chán běi xiàng, liù xióng bái é cāng láng chǔ yú dōng, wǔ bào jù lù xuán qiū chǔ yú xī. jì zuò, xíng jiǔ mìng lè, yòu měi rén shí shù, gē zhě wǔ zhě, sī zhú jì fā, qióng jí qí miào. bái é hóu jiǔ hān, gù wèi chán yuē:" wú jīn yè shàng shí, jūn néng wéi wǒ zhì yī bǎo yé?" chán yuē :" wèi bǔ jūn hóu suǒ yǐ shàng zhě, yuàn jiào zhī ." bái é hóu yuē :" jūn zhī qū kě yǐ bǎo wǒ fù, yì hé guì tā wèi hū?" chán jù, sǒng rán ér tuì. bā xī hóu yuē :" wú cǐ lǐ, nài hé yàn xí zhī shàng, yǒu wǔ guì kè yé?" bái é hóu xiào yuē :" wú zhī yán nǎi xì ěr, ān yǒu rú shì zāi! gù bù rán yě ." jiǔ zhī, yǒu gào dòng xuán xiān shēng zài mén, yuàn yè bái shì. yán qì, yǒu yī rén bèi hēi yī, jǐng zhǎng ér shēn shén guǎng, qí rén bài, bā xī hóu yī zhī, yǔ zuò, qiě wèn yuē :" hé wéi ér lái hū? " duì yuē:" mǒu shàn bo zhě yě, zhī jūn jiāng yǒu shèn yōu, gù zhé fèng bái ." bā xī hóu yuē :" suǒ yōu zhě hé yě?" yuē :" xí shàng rén jiāng yǒu tú jūn, jīn bù chú, hòu bì wéi hài, yuàn jūn xiáng zhī." bā xī hóu nù yuē:" wú huān yàn fāng qià, hé chǔ yǒu guài yān!" mìng shā zhī. qí rén yuē :" yòng wú yán jiē dé ān, bù yòng wú yán, zé wú sǐ, jūn yì sǐ, jiāng ruò zhī hé? suī yǒu hòu huǐ, qí kě zhuī hū?" bā xī hóu suì shā bo zhě, zhì yú táng xià. shí yè jiāng bàn, zhòng jǐn zuì ér jiē wò yú tà, chán yì jiǎ mèi yān. tiān jiàng xiǎo, hū jì ér wù, jiàn jǐ shēn wò yú dà shí kān zhōng. qí zhōng shè xiù wéi, páng liè zhū jī xī xiàng, yǒu yī jù yuán zhuàng rú rén, zuì wò yú dì, gài suǒ wèi bā xī hóu yě. yòu jiàn jù xióng wò yú qián zhě, gài suǒ wèi liù xióng jiāng jūn yě yòu yī hǔ dǐng bái, yì wò yú qián, suǒ wèi bái é hóu yě. yòu yī láng, suǒ wèi cāng láng jūn yě. yòu yǒu wén bào, suǒ wèi wǔ bào jiāng jūn yě. yòu yī jù lù yī hú, jiē wò yú qián, gài suǒ wèi jù lù hóu xuán qiū xiào wèi yě, ér jiē míng rán ruò zuì zhuàng. yòu yī guī, xíng shén yì, sǐ yú kān qián, nǎi xiàng suǒ shā dòng xuán xiān shēng yě. chán jì jiàn, dà jīng, jí chū shān jìng, chí gào lǐ zhōng rén. lǐ rén xiāng jí dé bǎi shù, suì zhí gōng xié shǐ rù shān zhōng. zhì qí chù, qí hòu yuán hū jīng ér qǐ, qiě yuē :" bù tīng dòng xuán xiān shēng yán, jīn rì guǒ rú shì yǐ ." suì wéi qí kān, jǐn shā zhī. qí suǒ chén qì wán, mò fēi zhēn lì. nǎi jù shì yǐ gào tài shǒu, xiān shì rén yǒu chí zhēn zhū zēng bó, tú zhì cǐ zhě, jù wú hé ér shī, qiě yǒu nián yǐ, zì cóng jué qí huàn yě. chū xuān shì zhì
吴郡张鋋,成都人。开元中,以卢溪尉罢秩,调选,不得补于有司,遂归蜀。行次巴西,会日暮,方促马前去,忽有一人自道左山迳中出,拜而请曰 :“吾君闻客暮无所止,将欲奉邀,命以请,愿随某去 。”鋋因问曰 :“尔君为谁,岂非太守见召乎?”曰 :“非也,乃巴西侯耳 。”鋋即随之。入山迳行约百步,望见朱门甚高,人物甚多,甲士环卫,虽侯伯家不如也。又数十步,乃至其所,使者止鋋于门曰 :“愿先以白吾君,客当伺焉 。”入久之而出,乃引鋋曰 :“客且入矣 。” 鋋既入,见一人立于堂上,衣褐革之裘,貌极异,绮罗珠翠,拥侍左右,鋋趋而拜。既拜,其人揖鋋升阶,谓鋋曰 :“吾乃巴西侯也,居此数十年矣。适知君暮无所止, 故辄奉邀,幸少留以尽欢 。” 鋋又拜以谢。已而命开筵置酒,其所玩用,皆华丽珍具。又令左右邀六雄将军、白额侯、沧浪君,又邀五豹将军、钜鹿侯、玄丘校尉,且传教曰 :“今日贵客来,愿得尽欢宴,故命奉请 。”使者唯而去。久之乃至,前有六人皆黑衣, 然其状,曰六雄将军,巴西侯起而拜,六??雄将军亦拜。又一人衣锦衣,戴白冠,貌甚狞,曰白额侯也。又起而拜,白额侯亦拜。又一人衣苍,其质魁岸,曰沧浪君也,巴西侯又拜,沧浪亦拜。又一人被斑文衣,似白额侯而稍小,曰五豹将军也,巴西又拜,五豹将军亦拜。又一人衣褐衣,首有三角,曰钜鹿侯也,巴西揖之。又一人衣黑,状类沧浪君,曰玄丘校尉也,巴西侯亦揖之。然后延坐,巴西南向坐,鋋北向,六雄、白额、沧浪处于东,五豹、钜鹿、玄丘处于西。既坐,行酒命乐,又美人十数,歌者舞者,丝竹既发,穷极其妙。白额侯酒酣,顾谓鋋曰:“吾今夜尚食,君能为我致一饱耶?”鋋曰 :“未卜君侯所以尚者,愿教之 。”白额侯曰 :“君之躯可以饱我腹,亦何贵他味乎?” 鋋惧,悚然而退。巴西侯曰 :“无此理,奈何宴席之上,有忤贵客耶?”白额侯笑曰 :“吾之言乃戏耳, 安有如是哉!固不然也 。”久之,有告洞玄先生在门,愿谒白事。言讫,有一人被黑衣,颈长而身甚广,其人拜,巴西侯揖之, 与坐,且问曰 :“何为而来乎? “对曰:“某善卜者也,知君将有甚忧,故辄奉白 。”巴西侯曰 :“所忧者何也?”曰 :“席上人将有图君,今不除,后必为害,愿君详之。”巴西侯怒曰:“吾欢宴方洽,何处有怪焉!”命杀之。其人曰 :“用吾言皆得安,不用吾言,则吾死,君亦死,将若之何?虽有后悔,其可追乎?”巴西侯遂杀卜者,置于堂下。时夜将半,众尽醉而皆卧于榻,鋋亦假寐焉。天将晓,忽悸而寤,见己身卧于大石龛中。其中设绣帷,旁列珠玑犀象,有一巨猿状如人,醉卧于地,盖所谓巴西侯也。又见巨熊卧于前者,盖所谓六雄将军也;又一虎顶白,亦卧于前,所谓白额侯也。又一狼,所谓沧浪君也。又有文豹,所谓五豹将军也。又一巨鹿、一狐,皆卧于前,盖所谓钜鹿侯、玄丘校尉也,而皆冥然若醉状。又一龟,形甚异,死于龛前,乃向所杀洞玄先生也。鋋既见,大惊,即出山迳,驰告里中人。里人相集得百数,遂执弓挟矢入山中。至其处,其后猿忽惊而起,且曰 :“不听洞玄先生言,今日果如是矣 。”遂围其龛,尽杀之。其所陈器玩,莫非珍丽。乃具事以告太守,先是人有持真珠缯帛,涂至此者,俱无何而失,且有年矣,自从绝其患也。(出《宣室志》)
yáng sǒu
杨叟
qián yuán chū, kuài jī mín yǒu yáng sǒu zhě, jiā yǐ zī chǎn fēng shàn wén yú jùn zhōng. yī rì, sǒu jiāng sǐ, wò ér shēn yín, qiě jǐn shù yuè. sǒu yǒu zǐ yuē zōng sù, yǐ xiào xíng chēng yú lǐ rén, dài qí fù bìng, qìng qí chǎn yǐ qiú yī shù. hòu dé chén shēng zhě jiū qí yuán," shì wēng zhī bìng xīn yě. gài yǐ cái chǎn jì duō, qí xīn wèi lì suǒ yùn, gù xīn yǐ lí qù qí shēn. fēi shí shēng rén xīn, bù kě yǐ bǔ zhī, ér tiān xià shēng rén zhī xīn, yān kě zhì yé? rú shì zé fēi wú zhī suǒ zhī yě ." zōng sù jì wén zhī, yǐ wéi shēng xīn gù bù kě de yě, dú xiū fú tú shì fǎ, shù kě yǐ jiān qí jí. jí zhào sēng zhuǎn jīng, mìng gōng tú zhù qí xiàng, yǐ ér zì jī shí, yì jùn zhōng fó sì fàn sēng. yī rì, yīn qiè shí qù, wù rù yī shān jìng zhōng, jiàn shān xià yǒu shí kān, kān yǒu hú sēng, mào shén lǎo ér kū jí, yī hè máo lǚ chéng jiā shā, jù yú pán shí shàng. zōng sù yǐ wéi yì rén, jí lǐ ér wèn yuē :" shī hé rén yě? dú chǔ qióng gǔ, yǐ rén jī bú dào zhī dì wèi jiā, yòu wú shì zhě, bù jù shān yě zhī shòu yǒu hài yú shī hū? bù rán, shì de shì shì zhī shù zhě yé?" sēng yuē :" wú běn shì yuán shì, zǔ shì jū bā shān. qí hòu zǐ sūn, huò zài yì yáng, sàn yóu zhū shān gǔ zhōng, jǐn néng shào xiū zǔ yè. wèi lín quán yì shì, jí dé yín xiào. rén hǎo wèi shī zhě, duō chēng qí shàn yín xiào, yú shì shāo wén yú tiān xià. yǒu sūn shì, yì zú yě, zé duō yóu háo guì zhī mén, yì yǐ shàn dàn xuè, gù yòu yǐ zhī yóu yú shì sì jiān. měi yī xì, néng shǐ rén huò qí lì yān. dú wú hǎo fú tú shì, tuō chén sú, qī xīn yán gǔ zhōng bù dòng. ér zài cǐ qiě yǒu nián yǐ. cháng mù gē lì wáng gē jié shēn tǐ, jí pú tí tóu yá yǐ sì è hǔ, gù wú dàn xiàng lì, yǐn liú quán. hèn wèi yǒu hǔ láng shì wú, wú yì gān shòu zhī ." zōng sù yīn gào yuē :" shī zhēn zhì rén, néng shě qí shēn ér bù gù, jiāng yǐ sì shān shòu, kě wèi rén yǒng jù jí yǐ. suī rán, dì zǐ fù yǒu jí yǐ shù yuè, jìn ér bù chōu, mǒu sù yè yōu pò, jì wú suǒ chū. yǒu yī zhě yún: shì xīn zhī bìng yě, fēi shí shēng rén zhī xīn, gù bù kě dé ér yù yǐ. jīn shī néng qì shēn yú chái hǔ, yǐ jiù qí něi, qǐ ruò shě mìng yú rén, yǐ huì qí shēng hū? yuàn shī xiáng zhī ." sēng yuē :" chéng rú shì, guǒ wú zhī zhì yě. tán yuè wèi fù ér qiú wú, wú qǐ yǒu bù kě zhī yì. qiě wú yǐ shēn wěi yú yě shòu, hé ruò huì rén zhī shēng hū? rán jīn rì shàng wèi shí, yuàn zhì yī fàn ér hòu sǐ yě ." zōng sù qiě xǐ qiě xiè, jí yǐ suǒ qiè shí zhì yú qián, sēng shí zhī lì jǐn, ér yòu yuē :" wú jì shí yǐ, dāng yì fèng jiào, rán qí wú lǐ sì fāng zhī shèng yě ." yú shì zhěng qí yī, chū kān ér lǐ. lǐ dōng fāng yǐ bì, hū yuè ér téng shàng yī gāo shù. zōng sù yǐ wéi shén tōng biàn huà, dài bù kě cè. é zhào zōng sù, lì ér wèn yuē :" tán yuè xiàng zhě suǒ qiú hé yě?" zōng sù yuē :" yuàn dé shēng rén xīn, yǐ liáo wú fù jí ." sēng yuē :" tán yuè suǒ yuàn zhě, wú yǐ xǔ yān. jīn yù xiān shuō jīn gāng jīng zhī ào yì, qiě wén hū?" zōng sù yuē:" mǒu sù shàng fú tú shì, jīn rì huò yù wú shī, ān gǎn bù tīng hū?" sēng yuē:" jīn gāng jīng yún, guò qù xīn bù kě dé, xiàn zài xīn bù kě dé, wèi lái xīn bù kě dé, tán yuè ruò yào qǔ wú xīn, yì bù kě dé yǐ ." yán yǐ, hū tiào yuè dà hū, huà wéi yī yuán ér qù. zōng sù jīng yì, huáng hài ér guī. chū xuān shì zhì
乾元初,会稽民有杨叟者,家以资产丰赡闻于郡中。一日,叟将死,卧而呻吟,且仅数月。叟有子曰宗素,以孝行称于里人,迨其父病, 罄其产以求医术。后得陈生者究其原,“是翁之病心也。盖以财产既多,其心为利所运,故心已离去其身。非食生人心,不可以补之,而天下生人之心,焉可致耶?如是则非吾之所知也 。”宗素既闻之,以为生心故不可得也,独修浮图氏法,庶可以间其疾。即召僧转经,命工图铸其像,已而自赍食,诣郡中佛寺饭僧。一日,因挈食去,误入一山迳中,见山下有石龛,龛有胡僧,貌甚老而枯瘠,衣褐毛缕成袈裟,踞于磐石上。宗素以为异人,即礼而问曰 :“师何人也?独处穷谷,以人迹不到之地为家,又无侍者,不惧山野之兽有害于师乎?不然,是得释氏之术者耶?”僧曰 :“吾本是袁氏,祖世居巴山。其后子孙,或在弋阳,散游诸山谷中,尽能绍修祖业。为林泉逸士,极得吟笑。人好为诗者,多称其善吟笑,于是稍闻于天下。有孙氏,亦族也,则多游豪贵之门,亦以善淡谑,故又以之游于市肆间。每一戏,能使人获其利焉。独吾好浮图氏,脱尘俗,栖心岩谷中不动。而在此且有年矣。常慕歌利王割截身体,及菩提投崖以饲饿虎,故吾啖橡栗,饮流泉。恨未有虎狼噬吾,吾亦甘受之 。”宗素因告曰 :“师真至人,能舍其身而不顾,将以饲山兽,可谓仁勇俱极矣。虽然,弟子父有疾已数月,进而不瘳,某夙夜忧迫,计无所出。有医者云:是心之病也,非食生人之心,固不可得而愈矣。今师能弃身于豺虎,以救其馁,岂若舍命于人,以惠其生乎?愿师详之 。”僧曰 :“诚如是,果吾之志也。檀越为父而求吾,吾岂有不可之意。且吾以身委于野兽,曷若惠人之生乎?然今日尚未食,愿致一饭而后死也 。”宗素且喜且谢,即以所挈食置于前,僧食之立尽,而又曰 :“吾既食矣,当亦奉教,然俟吾礼四方之圣也 。”于是整其衣,出龛而礼。礼东方已毕,忽跃而腾上一高树。宗素以为神通变化,殆不可测。俄召宗素,厉而问曰 :“檀越向者所求何也?”宗素曰 :“愿得生人心,以疗吾父疾 。”僧曰 :“檀越所愿者,吾已许焉。今欲先说《金刚经》之奥义,且闻乎?”宗素曰:“某素尚浮图氏,今日获遇吾师,安敢不听乎?”僧曰:“《金刚经》云,过去心不可得,现在心不可得,未来心不可得,檀越若要取吾心,亦不可得矣 。”言已,忽跳跃大呼,化为一猿而去。宗素惊异,惶骇而归。(出《宣室志》)
sūn kè
孙恪
guǎng dé zhōng yǒu sūn kè xiù cái zhě, yīn xià dì, yóu yú luò zhōng. zhì wèi wáng chí pàn, hū yǒu yī dà dì, tǔ mù jiē xīn, lù rén zhǐ yún :" sī yuán shì zhī dì yě ." kè jìng wǎng kòu fēi, wú yǒu yīng shēng. hù cè yǒu xiǎo fáng, lián wéi pō jié, wèi cì kè zhī suǒ. kè suì qiān lián ér rù. liáng jiǔ, hū wén qǐ guān zhě yī nǚ zǐ, guāng róng jiàn wù, yàn lì jīng rén, zhū chū dí qí yuè huá, liǔ zhà hán qí yān mèi, lán fēn líng zhuó, yù yíng chén qīng. kè yí zhǔ rén zhī chǔ zǐ, dàn qián kuī ér yǐ. nǚ zhāi tíng zhōng zhī xuān cǎo, níng sī jiǔ lì, suì yín shī yuē:" bǐ jiàn shì wàng yōu, cǐ kàn tóng fǔ cǎo. qīng shān yǔ bái yún, fāng zhǎn wǒ huái bào." yín fěng cǎn róng. hòu yīn lái qiān lián, hū dǔ kè, suì jīng cán rù hù, shǐ qīng yī jí zhī yuē:" zi hé rén, ér xī xiàng yú cǐ?" kè nǎi yǔ yǐ shuì jū zhī shì. yuē :" bù xìng chōng tū, pō yì cán hài. xìng wàng chén dá yú xiǎo niáng zǐ ." qīng yī jù yǐ gào. nǚ yuē :" mǒu zhī chǒu zhuō, kuàng bù xiū róng, láng jūn jiǔ pàn lián wéi, dāng jǐn suǒ dǔ, qǐ gǎn gèng huí bì yé? yuàn láng jūn shǎo zhù nèi tīng, dāng zàn shì zhuāng ér chū." kè mù qí róng měi, xǐ bù zì shèng. jí qīng yī yuē :" shuí shì zhī zǐ?" yuē :" gù yuán zhǎng guān zhī nǚ, shǎo gū, gèng wú yīn qī, wéi yǔ qiè bèi sān wǔ rén, jù cǐ dì ěr. xiǎo niáng zǐ jiàn qiú shì rén, dàn wèi shòu yě ." liáng jiǔ, nǎi chū jiàn kè. měi yàn yù yú xiàng zhě suǒ dǔ. mìng shì bì jìn chá guǒ yuē :" láng jūn jí wú dì shě, biàn kě qiān náng tuó yú cǐ tīng yuàn zhōng ." zhǐ qīng yī wèi kè yuē :" shǎo yǒu suǒ xū, dàn gào cǐ bèi ." kè kuì hé ér yǐ. kè wèi shì, yòu dǔ nǚ zǐ zhī yán lì rú shì, nǎi jìn méi ér qǐng zhī, nǚ yì xīn rán xiāng shòu, suì nà wèi shì. yuán shì shàn zú, jù yǒu jīn zēng. ér kè jiǔ pín, hū chē mǎ huàn ruò, fú wán huá lì, pō wéi qīn yǒu zhī yí yà. duō lái jí kè, kè jìng bù shí duì. kè yīn jiāo jù, bù qiú míng dì, rì qià háo guì, zòng jiǔ kuáng gē, rú cǐ sān sì suì, bù lí luò zhōng. hū yù biǎo xiōng zhāng xián yún chǔ shì, kè wèi yuē :" jì jiǔ kuí jiān, pō sī cóng róng. yuàn xié qīn chóu, yī lái xiāo huà ." zhāng shēng rú qí suǒ yuē. jí yè bàn jiāng qǐn, zhāng shēng wò kè shǒu, mì wèi zhī yuē :" yú xiōng yú dào mén céng yǒu suǒ shòu, shì guān dì cí sè, yāo qì pō nóng, wèi shěn bié yǒu hé suǒ yù? shì zhī jù xì, bì yuàn jiàn chén. bù rán zhě, dāng shòu huò ěr ." kè yuē :" wèi cháng yǒu suǒ yù yě ." zhāng shēng yòu yuē :" fū rén bǐng yáng jīng, yāo shòu yīn qì, hún yǎn pò jǐn, rén zé cháng shēng pò yǎn hún xiāo, rén zé lì sǐ. gù guǐ guài wú xíng ér quán yīn yě, xiān rén wú yǐng ér quán yáng yě. yīn yáng zhī shèng shuāi, hún pò zhī jiāo zhàn, zài tǐ ér wēi yǒu shī wèi, mò bù biǎo bái yú qì sè. xiàng guān dì shén cǎi, yīn duó yáng wèi, xié gàn zhèng fǔ, zhēn jīng yǐ hào, shí yòng jiàn huī, jīn yè qīng shū, gēn dì dàng dòng, gǔ jiāng huà tǔ, yán fēi wò dān, bì wèi guài yì suǒ shuò, hé jiān yǐn ér bù pōu qí yóu yě?" kè fāng jīng wù, suì chén qǔ nà zhī yīn. zhāng shēng dà hài yuē :" zhī cǐ shì yě, qí nài zhī hé?" kè yuē :" dì cǔn duó zhī, yǒu hé yì yān?" zhāng yuē :" qǐ yǒu yuán shì hǎi nèi wú guā gé zhī qīn zāi! yòu biàn huì duō néng, zú wèi kě yì yǐ." suì gào zhāng yuē :" mǒu yī shēng zhān tún, jiǔ chù dòng něi, yīn zī hūn qǔ, pō shì sū xī, bù néng fù yì, hé yǐ wéi jì?" zhāng shēng nù yuē :" dà zhàng fū wèi néng shì rén, yān néng shì guǐ! chuán yún:' yāo yóu rén xīng, rén wú xìn yān, yāo bù zì zuò.' qiě yì yǔ shēn shú qīn? shēn shòu qí zāi, ér gù qí guǐ guài zhī ēn yì, sān chǐ tóng zǐ, shàng yǐ wéi bù kě, hé kuàng dà zhàng fū hū?" zhāng yòu yuē :" wú yǒu bǎo jiàn, yì gàn jiàng zhī chóu yà yě. fán yǒu wǎng liǎng, jiàn zhě miè méi. qián hòu shén yàn, bù kě bèi shù. jí cháo fèng jiè, tǎng xié mì shì, bì dǔ qí láng bèi, bù xià xī rì wáng jūn xié bǎo jìng ér zhào yīng wǔ yě. bù rán zhě, zé bù duàn ēn ài ěr ." míng rì, kè suì shòu jiàn. zhāng shēng gào qù, zhí shǒu yuē :" shàn cì qí biàn ." kè suì xié jiàn, yǐn yú shì nèi, ér zhōng yǒu nán sè. yuán shì é jué. dà nù ér zé kè yuē :" zi zhī qióng chóu, wǒ shǐ chàng tài. bù gù ēn yì, suì xìng fēi wéi, rú cǐ yòng xīn, zé quǎn zhì bù shí qí yú, qǐ néng lì jié xíng yú rén shì yě?" kè jì bèi zé, cán yán tì lǜ, kòu tóu yuē :" shòu jiào yú biǎo xiōng, fēi sù xīn yě, yuàn yǐ yǐn xuè wèi méng, gèng bù gǎn yǒu tā yì ." hàn luò fú dì. yuán shì suì sōu dé qí jiàn, cùn zhé zhī, ruò duàn qīng ǒu ěr. kè yù jù, shì yù bēn bèng. yuán shì nǎi xiào yuē :" zhāng shēng yī xiǎo zi, bù néng yǐ dào yì huì qí biǎo dì, shǐ xíng qí xiōng xiǎn, lái dāng rǔ zhī. rán guān zi zhī xīn, de yìng bù rú shì. rán wú pǐ jūn yǐ shù suì yě, zi hé lǜ zāi!" kè fāng shāo ān. hòu shù rì, yīn chū, yù zhāng shēng, yuē :" wú hé shǐ wǒ liāo hǔ xū, jǐ bù tuō hǔ kǒu ěr!" zhāng shēng wèn jiàn zhī suǒ zài, jù yǐ shí duì. zhāng shēng dà hài yuē:" fēi wú suǒ zhī yě. " shēn jù ér bù gǎn lái yè. hòu shí yú nián, yuán shì yǐ jū yù èr zi. zhì jiā shén yán, bù xǐ cān zá. hòu kè zhī cháng ān, yè jiù yǒu rén wáng xiàng guó jìn, suì jiàn yú nán kāng zhāng wàn qǐng dài fū, wèi jīng lüè pàn guān, qiè jiā ér wǎng. yuán shì měi yù qīng sōng gāo shān, níng dì jiǔ zhī, ruò yǒu bù kuài yì. dào duān zhōu, yuán shì yuē :" qù cǐ bàn chéng, jiāng ruán yǒu xiá shān sì, wǒ jiā jiù yǒu mén tú sēng huì yōu jū yú cǐ sì. bié lái shù shí nián, sēng xíng xià là jí gāo, néng bié xíng hái, shàn chū chén gòu. tǎng jīng bǐ shè shí, pō yì nán xíng zhī fú ." kè yuē :" rán ." suì jù zhāi shū zhī lèi. jí dǐ sì, yuán shì xīn rán, yì fú lǐ zhuāng, xié èr zi yì lǎo sēng yuàn, ruò shú qí jìng zhě. kè pō yì zhī. suì jiāng bì yù huán zǐ yǐ xiàn sēng yuē:" cǐ shì yuàn zhōng jiù wù." sēng yì bù xiǎo. jí zhāi bà, yǒu yě yuán shù shí, lián bì xià yú gāo sōng, ér shí yú shēng tái shàng. hòu bēi xiào mén luó ér yuè, yuán shì cè rán. é mìng bǐ tí sēng bì yuē :" gāng bèi ēn qíng yì cǐ xīn, wú duān biàn huà jǐ yān chén. bù rú zhú bàn guī shān qù, cháng xiào yī shēng yān wù shēn ." nǎi zhì bǐ yú dì, fǔ èr zi yàn qì shù shēng, yǔ kè yuē:" hǎo zhù hǎo zhù! wú dāng yǒng jué yǐ ." suì liè yī huà wéi lǎo yuán, zhuī xiào zhě yuè shù ér qù. jiāng dǐ shēn shān ér fù fǎn shì. kè nǎi jīng jù, ruò hún fēi shén sàng. liáng jiǔ fǔ èr zi yī tòng. nǎi xún yú lǎo sēng, sēng fāng wù :" cǐ yuán shì pín dào wèi shā mí shí suǒ yǎng. kāi yuán zhōng, yǒu tiān shǐ gāo lì shì jīng guò cǐ, lián qí huì xiá, yǐ shù bó ér yì zhī. wén dǐ luò jīng, xiàn yú tiān zǐ. shí yǒu tiān shǐ lái wǎng, duō shuō qí huì xiá guò rén, zhǎng xún rǎo yú shàng yáng gōng nèi. jí ān shǐ zhī luàn, jí bù zhī suǒ zhī. yú xì! bù qī jīn rì gèng dǔ qí guài yì ěr. bì yù huán zhě, běn hē líng hú rén suǒ shī, dāng shí yì suí yuán jǐng ér wǎng. fāng jīn wù yǐ ." kè suì chóu chàng, yǐ zhōu liù qī rì, xié èr zi ér huí zhào, bù fù néng zhī rèn yě. chū chuán qí
广德中有孙恪秀才者,因下第,游于洛中。至魏王池畔,忽有一大第,土木皆新,路人指云 :“斯袁氏之第也 。”恪迳往叩扉,无有应声。户侧有小房,帘帷颇洁,谓伺客之所。恪遂褰帘而入。良久,忽闻启关者一女子,光容鉴物,艳丽惊人,珠初涤其月华,柳乍含其烟媚,兰芬灵濯,玉莹尘清。恪疑主人之处子,但潜窥而已。女摘庭中之萱草,凝思久立,遂吟诗曰:“彼见是忘忧,此看同腐草。青山与白云,方展我怀抱。”吟讽惨容。后因来褰帘,忽睹恪,遂惊惭入户,使青衣诘之曰:“子何人,而夕向于此?”恪乃语以税居之事。曰 :“不幸冲突, 颇益惭骇。幸望陈达于小娘子 。”青衣具以告。女曰 :“某之丑拙,况不修容,郎君久盼帘帷,当尽所睹,岂敢更回避耶?愿郎君少伫内厅,当暂饰装而出。” 恪慕其容美,喜不自胜。诘青衣曰 :“谁氏之子?”曰 :“故袁长官之女,少孤,更无姻戚,唯与妾辈三五人,据此第耳。小娘子见求适人,但未售也 。”良久,乃出见恪。美艳愈于向者所睹。命侍婢进茶果曰 :“郎君即无第舍,便可迁囊橐于此厅院中 。”指青衣谓恪曰 :“少有所须,但告此辈 。”恪愧荷而已。恪未室,又睹女子之妍丽如是,乃进媒而请之,女亦忻然相受,遂纳为室。袁氏赡足,巨有金缯。而恪久贫,忽车马焕若,服玩华丽,颇为亲友之疑讶。多来诘恪,恪竟不实对。恪因骄倨,不求名第,日洽豪贵,纵酒狂歌,如此三四岁,不离洛中。忽遇表兄张闲云处士,恪谓曰 :“既久暌间,颇思从容。愿携衾绸,一来宵话 。”张生如其所约。及夜半将寝,张生握恪手,密谓之曰 :“愚兄于道门曾有所授,适观弟词色,妖气颇浓,未审别有何所遇?事之巨细,必愿见陈。不然者,当受祸耳 。”恪曰 :“未尝有所遇也 。”张生又曰 :“夫人禀阳精,妖受阴气,魂掩魄尽,人则长生;魄掩魂消,人则立死。故鬼怪无形而全阴也,仙人无影而全阳也。阴阳之盛衰,魂魄之交战,在体而微有失位,莫不表白于气色。向观弟神采,阴夺阳位,邪干正腑,真精已耗,识用渐隳,津液倾输,根蒂荡动,骨将化土,颜非渥丹,必为怪异所铄,何坚隐而不剖其由也?”恪方惊悟,遂陈娶纳之因。张生大骇曰 :“只此是也,其奈之何?”恪曰 :“弟忖度之,有何异焉?”张曰 :“岂有袁氏海内无瓜葛之亲哉!又辨慧多能,足为可异矣。”遂告张曰 :“某一生邅屯,久处冻馁,因滋婚娶,颇似苏息,不能负义,何以为计?” 张生怒曰 :“大丈夫未能事人, 焉能事鬼!传云:‘妖由人兴, 人无衅焉,妖不自作。’且义与身孰亲?身受其灾,而顾其鬼怪之恩义,三尺童子,尚以为不可,何况大丈夫乎?”张又曰 :“吾有宝剑,亦干将之俦亚也。凡有魍魉,见者灭没。前后神验,不可备数。诘朝奉借,倘携密室,必睹其狼狈,不下昔日王君携宝镜而照鹦鹉也。不然者,则不断恩爱耳 。”明日,恪遂受剑。张生告去,执手曰 :“善伺其便 。”恪遂携剑,隐于室内,而终有难色。袁氏俄觉。大怒而责恪曰 :“子之穷愁,我使畅泰。不顾恩义,遂兴非为,如此用心,则犬彘不食其余,岂能立节行于人世也?”恪既被责,惭颜惕虑,叩头曰 :“受教于表兄,非宿心也,愿以饮血为盟,更不敢有他意 。”汗落伏地。袁氏遂搜得其剑,寸折之,若断轻藕耳。恪愈惧,似欲奔迸。袁氏乃笑曰 :“张生一小子,不能以道义诲其表弟,使行其凶险,来当辱之。然观子之心,的应不如是。然吾匹君已数岁也,子何虑哉!”恪方稍安。后数日,因出,遇张生,曰 :“无何使我撩虎须,几不脱虎口耳!”张生问剑之所在,具以实对。张生大骇曰:“非吾所知也。 “深惧而不敢来谒。后十余年,袁氏已鞠育二子。治家甚严,不喜参杂。后恪之长安,谒旧友人王相国缙,遂荐于南康张万顷大夫,为经略判官,挈家而往。袁氏每遇青松高山,凝睇久之,若有不快意。到端州,袁氏曰 :“去此半程,江壖有峡山寺,我家旧有门徒僧惠幽居于此寺。别来数十年,僧行夏腊极高,能别形骸,善出尘垢。倘经彼设食,颇益南行之福 。”恪曰 :“然 。”遂具斋蔬之类。及抵寺,袁氏欣然,易服理妆,携二子诣老僧院,若熟其迳者。恪颇异之。遂将碧玉环子以献僧曰:“此是院中旧物。”僧亦不晓。 及斋罢,有野猿数十,连臂下于高松, 而食于生台上。后悲啸扪萝而跃,袁氏恻然。俄命笔题僧壁曰 :“刚被恩情役此心,无端变化几湮沉。不如逐伴归山去,长啸一声烟雾深 。”乃掷笔于地,抚二子咽泣数声,语恪曰:“好住好住!吾当永诀矣 。”遂裂衣化为老猿,追啸者跃树而去。将抵深山而复返视。恪乃惊惧,若魂飞神丧。良久抚二子一恸。乃询于老僧,僧方悟 :“此猿是贫道为沙弥时所养。开元中,有天使高力士经过此,怜其慧黠,以束帛而易之。闻抵洛京,献于天子。时有天使来往,多说其慧黠过人,长驯扰于上阳宫内。及安史之乱,即不知所之。于戏! 不期今日更睹其怪异耳。碧玉环者,本诃陵胡人所施,当时亦随猿颈而往。方今悟矣 。”恪遂惆怅, 舣舟六七日, 携二子而回棹, 不复能之任也。(出《传奇》)
cuī shāng
崔商
yuán hé zhōng, jīng kè cuī shāng shàng xiá zhī qián. qiū shuǐ jì luò, zhōu xíng shén chí. jiāng bīn yǒu xī dòng, lín mù shèng jué. shāng yīn zhàng cè xú bù, qióng yōu shēn rù. bù sān sì lǐ, hū yǒu rén jū. shí qiáo zhú fēi, bǎn wū máo shè, yán liú jí qū, jǐng xiàng shū jiǒng. shāng yīn qián yì, yǒu ní zhòng shí xǔ yán kè, zī mào yán xiào, gù fēi shān hè zhī tú, jí shēng qí jū. jiàn tíng nèi shě shàng, duō pù guǒ lì, jí kuī qí shì, duī jī jiē mǎn. xū yú, zé zì wài zhāi fù zhòng guǒ lěi lěi ér qù, shāng wèi qí shēn shān qióng gǔ, fēi néng jū yān, yí wèi yāo yì, hū jù ér fǎn. zhòng ní yuán yǐn liú lián, cí yì shén kěn. shāng jì dēng zhōu, fǎng yú zhōu zǐ, jiē yuē :" cǐ yuán náo ěr. qián hòu yù zhě fēi yī, lài wù sù fǎn. bù ěr, jǐ wèi suǒ cán." shāng jí jù tóng pú, xié bīng zhàng, jí wǎng xún bǔ, zé wú zōng jī yǐ. chū jí yì jì
元和中,荆客崔商上峡之黔。秋水既落,舟行甚迟。江滨有溪洞,林木胜绝。商因杖策徐步,穷幽深入。不三四里,忽有人居。石桥竹扉,板屋茅舍,延流诘曲,景象殊迥。商因前诣,有尼众十许延客,姿貌言笑,固非山壑之徒,即升其居。见廷内舍上,多曝果栗,及窥其室,堆积皆满。须臾,则自外斋负众果累累而去,商谓其深山穷谷,非能居焉,疑为妖异,忽遽而返。众尼援引留连,词意甚恳。商既登舟,访于舟子,皆曰 :“此猿猱耳。前后遇者非一,赖悟速返。不尔,几为所残。”商即聚僮仆,挟兵杖,亟往寻捕,则无踪迹矣。(出《集异记》)