jiàn shàng
○箭上
zì lín yuē: jiàn, tiān zhú yě.
《字林》曰:箭,天竹也。
zì tǒng yuē: jiàn zhě, zhú zhī bié xíng, dà shēn xiǎo yè yuē zhú, xiǎo shēn dà yè yuē jiàn. jiàn zhú zhǔ wèi shǐ, yīn wèi shǐ wèi jiàn.
《字統》曰:箭者,竹之別形,大身小葉曰竹,小身大葉曰箭。箭竹主為矢,因謂矢為箭。
kāi yuán wén zì yuē: dōng nán zhī měi zhě, yǒu huì jī zhī zhú jiàn yān. jiàn, xiǎo yě. zì guān ér dōng wèi zhī shǐ, zì guān ér xī wèi zhī jiàn. jiàn zhě, zhú míng, yīn yǐ wèi hào yě. sān lián, wèi jīn jiǎo yīn tóng. shè jiàn yě. píng tí, jīn xì shè jiàn yě. lián, léng yě. tí, tóu yě.
《開元文字》曰:東南之美者,有會稽之竹箭焉。箭,筿也。自關而東謂之矢,自關而西謂之箭。箭者,竹名,因以為號也。三鐮,謂今{角}(音同。)射箭也。平題,今戲射箭也。鐮,棱也。題,頭也。
shuō wén yuē: jiàn, shǐ yě. cóng zhú, qián shēng.
《說文》曰:箭,矢也。從竹,前聲。
shì míng yuē: shǐ, zhǐ yě. yán qí suǒ zhǐ xiàng xùn jí yě. yòu wèi zhī jiàn. jiàn, jìn yě. qí běn yuē zú, shǐ xíng sì mù, mù yǐ xià wèi běn, yǐ gēn wèi zú. yòu wèi zhī dí. dí, dí yě. kě yǐ yù dí yě. qí rén wèi zhī zú, yán qí suǒ zhōng jiē zú miè yě. guān xī yuē gāng. gāng jiǎo, yīn xiào yě. yán yǒu jiǎo rèn yě. qí tǐ yuē gān, yán tǐng gān yě. qí páng yuē yǔ, rú niǎo yǔ yě. niǎo xū yǔ ér fēi, shǐ xū yǔ ér qián yě. qí rén yuē wèi, suǒ yǐ dǎo wèi shǐ yě. qí mò yuē kuò. kuò, huì yě. yǔ xián huì yě. kuò páng yuē chā, xíng rú chā yě.
《釋名》曰:矢,指也。言其所指向迅疾也。又謂之箭。箭,進也。其本曰足,矢形似木,木以下為本,以根為足。又謂之鏑。鏑,敵也。可以禦敵也。齊人謂之鏃,言其所中皆族滅也。關西曰釭。釭鉸,(音校也。)言有鉸刃也。其體曰竿,言挺竿也。其旁曰羽,如鳥羽也。鳥須羽而飛,矢須羽而前也。齊人曰衛,所以導衛矢也。其末曰括。括,會也。與弦會也。括旁曰叉,形如叉也。
fāng yán yuē: jiàn zì guān ér dōng wèi zhī shǐ, jiāng huái zhī jiān wèi zhī hóu, yīn hóu. guān xī yuē jiàn. guō pú zhù yuē: jiàn zhě, zhú míng, yīn yǐ wèi hào yě.
《方言》曰:箭自關而東謂之矢,江淮之間謂之鍭,(音侯。)關西曰箭。(郭璞注曰:箭者,竹名,因以為號也。)
yáng xióng fāng yán yuē: fán jiàn zú sān zhě wèi zhī yáng tóu. qí guǎng báo ér zhǎng báo wèi zhī pī. yīn bēi.
楊雄《方言》曰:凡箭鏃三者謂之羊頭。其廣薄而長薄謂之錍。(音卑。)
ěr yǎ yuē: dōng nán zhī měi zhě, huì jī zhú jiàn yān. zhù yún: huì jī, shān míng, jīn zài shān yīn xiàn nán. zhú jiàn, tiáo yě.
《爾雅》曰:東南之美者,會稽竹箭焉。(注云:會稽,山名,今在山陰縣南。竹箭,條也。)
yòu yuē: jīn zú jiǎn yǔ wèi zhī zú, gǔ zú bù jiǎn yǔ wèi zhī zhì. guō pú zhù yuē: jīn zú, jīn pī jiàn yě. gǔ zú, jīn gǔ bào. bù jiǎn, wèi yǐ niǎo yǔ zì rán qiǎn xiá, bù fù jiǎn zhī, shǐ qí yě. bào yīn báo.
又曰:金鏃翦羽謂之鏃,骨鏃不翦羽謂之志。(郭璞注曰:金鏃,今錍箭也。骨鏃,金骨骲。不剪,謂以鳥羽自然淺狹,不復翦之,使齊也。骲音雹。)
sūn qīng zǐ yuē: fú yóu zuò shǐ.
《孫卿子》曰:浮游作矢。
shì běn yuē: yí móu zuò shǐ. huáng dì èr chén.
《世本》曰:夷牟作矢。(黃帝二臣。)
tài gōng bīng fǎ yuē: jiàn zhī shén míng xù zhǎng.
《太公兵法》曰:箭之神名續長。
zhào shì bīng shū yuē: shǐ, yī míng xìn wǎng.
《趙氏兵書》曰:矢,一名信往。
yì yuē: dé jīn shǐ, lì jiān, zhēn jí.
《易》曰:得金矢,利艱,貞吉。
yòu yuē: shè zhì, yī shǐ wáng, zhōng yǐ yù mìng.
又曰:射雉,一矢亡,終以譽命。
shū yuē: zhōu chéng wáng bēng, chuí zhī zhú shǐ zài dōng fáng. chuí, shùn gòng èr suǒ wèi yě.
《書》曰:周成王崩,垂之竹矢在東房。(垂,舜共二所為也。)
shī yuē: zhōu dào rú dǐ, qí zhí rú shǐ.
《詩》曰:周道如砥,其直如矢。
yòu yuē: gōng shǐ jì tóng.
又曰:弓矢既同。
yòu yuē: shě shǐ rú pò.
又曰:舍矢如破。
yòu yuē: jì zhāng wǒ gōng, jì xié wǒ shǐ, fā bǐ xiǎo bā, yì cǐ dà sì.
又曰:既張我弓,既挾我矢,發彼小豝,殪此大兕。
yòu yuē: shù shǐ qí sōu. xin sǒu, zhòng yì jìn jí yě. wǔ shí shǐ wèi shù.
又曰:束矢其搜。(忄叟,眾意勁急也。五十矢為束。)
lǐ jì yuē: gǔ nán zǐ shēng, sāng hú péng shǐ liù yǐ shè tiān dì sì fāng. tiān dì sì fāng zhě, nán zǐ zhī suǒ yǒu shì yě, gù bì xiān yǒu zhì yú qí suǒ yǒu shì.
《禮記》曰:古男子生,桑弧蓬矢六以射天地四方。天地四方者,男子之所有事也,故必先有志於其所有事。
yòu yuē: yuè lìng zhòng dōng yún:" shì yuè yě, fá mù qǔ zhú jiàn." zhù yún: cǐ shí jiān chéng kě fá qǔ yě.
又曰:《月令·仲冬》云:"是月也,伐木取竹箭。"(注云:此時堅成可伐取也。)
yòu yuē: hòu fēi zhí gōng xié shǐ yú gāo méi zhī qián.
又曰:后妃執弓挾矢於高禖之前。
yòu yuē: chéng qiū zhī yì, yǔ rén yù mǎ. yǒu liú shǐ zài bái ròu. gōng yuē:" fēi qí zuì yě, suì lěi zhī."
又曰:乘丘之役,圉人浴馬。有流矢在白肉。公曰:"非其罪也,遂誄之。"
zhōu lǐ yuē: dōng nán yuē yáng zhōu, qí shān zhèn yuē huì jī, qí zé sǒu yuē jù qū, qí chuān sān jiāng, qí jìn wǔ hú, qí lì jīn xī zhú jiàn.
《周禮》曰:東南曰揚州,其山鎮曰會稽,其澤藪曰具區,其川三江,其浸五湖,其利金、錫、竹、箭。
yòu yuē: sī gōng shǐ: zhǎng bā shǐ zhī fǎ. bā shǐ: yī yuē wǎng, èr yuē jié, yīn jié sān yuē shā, sì yuē zú, wǔ yuē zēng, liù yuē fú, qī yuē héng, bā yuē kù. yīn bì. fán wǎng shǐ fú shǐ lì huǒ shè, yòng zhū shǒu chéng chē zhàn shā shǐ zú shǐ yòng zhū jìn shè tián liè zēng shǐ fú shǐ yòng zhū yì shè héng shǐ bì shǐ, yòng zhū sǎn shè. cǐ bā shǐ zhě, gōng nǔ gè yǒu sì yān. gài wǎng shā zēng héng, gōng suǒ yòng yě jié zú fú bì nǔ suǒ yòng yě.
又曰:司弓矢:掌八矢之法。八矢:一曰枉,二曰絜,(音結)三曰殺,四曰鏃,五曰矰,六曰茀,七曰恆,八曰庫。(音痺。)凡枉矢、茀矢利火射,用諸守城車戰;殺矢、鏃矢用諸近射田獵;矰矢、茀矢、用諸弋射;恆矢、痺矢,用諸散射。此八矢者,弓弩各有四焉。蓋枉、殺、矰、恆,弓所用也;絜、鏃、茀、痺、弩所用也。
zuǒ chuán yuē: lǔ zhuāng gōng yǐ jīn pú gū shè nán gōng zhǎng wàn. dù yù yuē: shǐ míng yě.
《左傳》曰:魯莊公以金僕姑射南宮長萬。(杜預曰:矢名也。)
yòu yuē: dí rén fá wèi, gōng yǔ shí qí zi jué, yǔ níng zhuāng zi shǐ shǐ shǒu, yuē:" yǐ cǐ zàn guó, zé lì ér wèi zhī."
又曰:狄人伐衛,公與石祁子玦,與寧莊子矢使守,曰:"以此贊國,擇利而為之。"
yòu yuē: zhù rǎn shè wáng zhōng jiān, wáng yì néng jūn.
又曰:祝冉射王中肩,王亦能軍。
yòu yuē: chǔ zi yǔ mò jiān shì zhàn yú yì hǔ, yì hǔ, chǔ yě. bó fén shè wáng tài zhōu jí gǔ, fū zhe yú dīng níng, bó fén, yuè jiāo yě. zhōu, chē yuán, tài guò yě. jiàn guò chē yuán shàng yě. dīng níng, zhēng yě. yòu shè tài zhōu yǐ guàn lì gǔ. shī jù tuì, wáng shǐ xún shī yuē:" wú xiān jūn wén wáng kè xī, huò sān shǐ yān, bó fén qiè qí èr, jǐn yú shì yǐ." gǔ ér jìn zhī, suì miè mò áo shì.
又曰:楚子與莫殲氏戰於睪滸,(睪滸,楚也。)伯棼射王汰輈及鼓,跗着於丁寧,(伯棼,越椒也。輈,車轅,汰過也。箭過車轅上也。丁寧,鉦也。)又射汰輈以貫笠轂。師懼退,王使巡師曰:"吾先君文王克息,獲三矢焉,伯棼竊其二,盡於是矣。"鼓而進之,遂滅莫敖氏。
yòu yuē: lǚ qí shè gōng wáng, zhōng mù. wáng zhào yǎng yóu jī yǔ zhī liǎng shǐ, shǐ shè lǚ qí. zhōng xiàng, fú tāo ér sǐ. yǐ yī shǐ fù mìng.
又曰:呂錡射恭王,中目。王召養由基與之兩矢,使射呂錡。中項,伏韜而死。以一矢復命。
yòu yuē: qiè kè shāng, liú xiě jí jù, wèi jué gǔ yīn. yuē:" yú bìng yǐ." zhāng hóu yuē:" zì shǐ hé ér shǐ guàn yǔ shǒu jí zhǒu, yú zhé yǐ yù. zuǒ lún zhū yīn, qǐ gǎn yán bìng. wú zi rěn zhī."
又曰:郄克傷,流血及屨,未絕鼓音。曰:"余病矣。"張侯曰:"自始合而矢貫予手及肘,余折以御。左輪朱殷,豈敢言病。吾子忍之。"
yòu yuē: qí shī dùn, jìn zhōu chuò jí zhī. shè zhí chuò zhōng jiān, liǎng shǐ jiā dòu. jìng jǐng.
又曰:齊師遁,晉州綽及之。射殖綽中肩,兩矢夾脰。(脛頸。)
yòu yuē: chǔ jūn yǐ zhèng gù, qīn jí shǐ yú mù. yān líng zhàn, jìn shè zhòng chǔ wáng mù yě.
又曰:楚君以鄭故,親集矢於目。(鄢陵戰,晉射中楚王目也。)
yòu yuē: qí zi yuān jié cóng xiè shēng zi shè zhī zhōng dùn. fán yáo qú yīn qú. tài zhōu, bǐ rù zhě sān cùn.
又曰:齊子淵捷從泄聲子射之中楯。凡繇朐(音劬。)汰輈,匕入者三寸。
yòu yuē: mèng zhī cè hòu rù yǐ wèi diàn, chōu shǐ cè mǎ yuē:" mǎ bù jìn yě." bù yù fá shàn.
又曰:孟之側後入以為殿,抽矢策馬曰:"馬不進也。"(不欲伐善。)
gǔ liáng yuē: piān gōng zú shǐ bù chū jìng. piān, dāng wèi dūn. zú shǐ, shǐ míng, jiē tiān zǐ zhī qì yě.
《穀梁》曰:偏弓鏃矢不出境。(偏,當為敦。鏃矢,矢名,皆天子之器也。)
lùn yǔ yuē: zǐ yuē:" zhí zāi shǐ yú! bāng yǒu dào, rú shǐ bāng wú dào, rú shǐ."
《論語》曰:子曰:"直哉史魚!邦有道,如矢;邦無道,如矢。"
jiā yǔ yuē: zǐ lù jiàn kǒng zǐ, kǒng zǐ yuē:" hé hǎo?" duì yuē:" hǎo zhǎng jiàn." kǒng zǐ yuē:" yǐ zi suǒ néng, jiā zhī yǐ xué, qǐ kě jí hū!" zǐ lù yuē:" nán shān yǒu zhú, bù fú zì zhí, zhǎn ér yòng shè, dá yú xī gé. yǐ cǐ yán zhī, hé xué wèi?" kǒng zǐ yuē:" kuò ér yǔ zhī, zú ér lì zhī, qí rù bù yì shēn hū!" zǐ lù zài bài.
《家語》曰:子路見孔子,孔子曰:"何好?"對曰:"好長劍。"孔子曰:"以子所能,加之以學,豈可及乎!"子路曰:"南山有竹,不扶自直,斬而用射,達於犀革。以此言之,何學為?"孔子曰:"括而羽之,鏃而礪之,其入不益深乎!"子路再拜。
guó yǔ yuē: wú jìn huì yú huáng chí. wú wáng huàn jiǎ chén zú, chì qí chì yǔ zhī zēng, wàng zhī rú huǒ. jiǎ kuí zhù yuē: shǐ yǔ wèi zēng.
《國語》曰:吳晉會於黃池。吳王擐甲陳卒,赤旗赤羽之矰,望之如火。(賈逵注曰:矢羽為矰。)
yòu yuē: zhòng ní zài chén, yǒu sǔn yú chén hóu zhī tíng ér sǐ, hù shǐ guàn zhī, shí nǔ, shǐ zhǎng chǐ yǒu zhǐ. chén huì gōng shǐ rén yǐ sǔn rú zhòng ní zhī guǎn wèn zhī, zhòng ní yuē:" sǔn zhī lái yě, yuǎn yǐ! cǐ sù shèn shì zhī shǐ yě. xī wǔ wáng kè shāng, tōng dào yú jiǔ yí bā mán, zhù: shuō yuàn yún: bǎi mán. shǐ gè yǐ qí fāng lù lái gòng, shǐ wú wàng zhí yè. yú shì sù shèn shì gòng hù shǐ shí nǔ, qí zhǎng chǐ yǒu zhǐ. xiān wáng yù qí lìng dé zhī zhì yuǎn, yǐ shì hòu rén, shǐ yǒng jiàn yān, gù míng qí guā juān shū qiè míng yě. kuò, jiàn yǔ zhī jiān. yuē:" sù shèn shì zhī gòng shǐ." yǐ fēn dà jī, pèi yú hú gōng ér fēng zhū chén. gǔ zhě, fēn tóng xìng yǐ zhēn yù, zhǎn qīn yě fēn yì xìng yǐ yuǎn fāng zhī zhí gòng, shǐ wú wàng fú yě. gù fēn chén yǐ sù shèn zhī shǐ. jūn ruò shǐ yǒu sī qiú zhū gù fǔ, qí kě de yě." shǐ qiú, dé zhī jīn dú, rú yán. dú, guì yě. huì gōng shǐ yǒu sī qiú zhī gù fǔ, dé sù shèn shì shǐ yú jīn guì zhī zhōng, rú zhòng ní zhī suǒ yán yě.
又曰:仲尼在陳,有隼於陳侯之庭而死,楛矢貫之,石砮,矢長尺有咫。陳惠公使人以隼如仲尼之館問之,仲尼曰:"隼之來也,遠矣!此肅慎氏之矢也。昔武王克商,通道於九夷八蠻,(註:《說苑》云:百蠻。)使各以其方賂來貢,使無忘職業。於是肅慎氏貢楛矢、石砮,其長尺有咫。先王欲其令德之致遠,以示後人,使永鑒焉,故銘其栝(鐫書切名也。括,箭羽之間。)曰:"肅慎氏之貢矢。"以分大姬,配虞胡公而封諸陳。古者,分同姓以珍玉,展親也;分異姓以遠方之職貢,使無忘服也。故分陳以肅慎之矢。君若使有司求諸故府,其可得也。"使求,得之金櫝,如言。(櫝,櫃也。惠公使有司求之故府,得肅慎氏矢於金櫃之中,如仲尼之所言也。)
shǐ jì yuē: wèi gōng zǐ wú jì jìn bīng jī qín, qín jūn jiě qù, suì jiù hán dān. zhào wáng jí píng yuán jūn zì yíng gōng zǐ, píng yuán jūn fù gé lán yīn lán. shǐ wèi gōng zǐ xiān yǐn. zhù: lǚ chén zì lín yuē: gé lán, shèng nǔ shǐ.
《史記》曰:魏公子無忌進兵擊秦,秦軍解去,遂救邯鄲。趙王及平原君自迎公子,平原君負〈革闌〉(音蘭。)矢為公子先引。(註:呂忱《字林》曰:〈革闌〉,盛弩矢。)
hàn shū yuē: lǐ líng jī xiōng nú, yī rì wǔ shí wàn shǐ jiē jǐn. lǔ gōng jí, líng tàn yuē:" fù dé shù shí shǐ zú yǐ tuō yǐ."
《漢書》曰:李陵擊匈奴,一日五十萬矢皆盡。虜攻急,陵嘆曰:"復得數十矢足以脫矣。"
yòu yuē: xiōng nú yòu xián wáng wéi lǐ guǎng. guǎng wèi yuán zhèn wài xiàng, shǐ xià rú yǔ, hàn bīng sǐ zhě guò bàn.
又曰:匈奴右賢王圍李廣。廣為圓陣外向,矢下如雨,漢兵死者過半。
yòu yuē: lóu fán shè xiàng yǔ, gōng fā shǐ yù dào, yǔ nù mù chì, shǐ nǎi duò dì, fán yì kǒng sǐ.
又曰:婁煩射項羽,弓發矢欲到,羽怒目叱,矢乃墮地,煩亦恐死。
yòu yuē: lǐ guǎng yè xíng, jiàn shí rú hǔ, nǎi shè zhī, qí shǐ méi yǔ.
又曰:李廣夜行,見石如虎,乃射之,其矢沒羽。
xù hàn shū yuē: lái shè jī kuí xiāo. shǒu lüè yáng chéng, dà zhàn, dēng chéng xiāng shè, nǎi fà wū duàn mù wèi jiàn.
《續漢書》曰:來歙擊隗囂。守略陽城,大戰,登城相射,乃髮屋斷木為箭。
dōng guān hàn jì yuē: gěng yǎn yǔ zhāng bù zhàn, shǐ zhōng yǎn gǔ, yǐ pèi dāo jié zhī, zuǒ yòu wú zhī zhě.
《東觀漢記》曰:耿弇與張步戰,矢中弇股,以佩刀截之,左右無知者。
yòu yuē: shàng bài kòu xún hé nèi tài shǒu, xún yí shū shǔ xiàn, jiǎng bīng yì shè, fá qí yuán zhī zhú, zhì shǐ bǎi yú wàn.
又曰:上拜寇恂河內太守,恂移書屬縣,講兵肄射,伐淇園之竹,治矢百餘萬。
yòu yuē: xiōng nú pò lí hòu, wáng ān dé gōng jīn mǎn chéng. gěng gōng yǐ dú yào fù shǐ, chuán yǔ xiōng nú yuē:" hàn jiā jiàn shén, zhōng qí chuāng zhě bì yǒu yì." yīn fā qiáng nǔ shè zhī, lǔ zhōng shǐ zhě, shì chuāng jiē fèi, bìng dà jīng. xiāng wèi yuē:" hàn bīng shén, zhēn kě wèi yě." suì jiě qù.
又曰:匈奴破離後,王安得攻金滿城。耿恭以毒藥傅矢,傳語匈奴曰:"漢家箭神,中其瘡者必有異。"因發強弩射之,虜中矢者,視瘡皆沸,並大驚。相謂曰:"漢兵神,真可畏也。"遂解去。
wèi zhì yuē: yì lóu zài fú yú dōng běi qiān yú lǐ, gōng zhǎng sì chǐ rú nǔ, hù zhǎng bā cùn, qīng shí wèi zú.
《魏志》曰:挹婁在扶餘東北千餘里,弓長四尺如弩,楛長八寸,青石為鏃。
yòu yuē: chén lín yuē:" shǐ zài xián shàng, bù kě bù fā."
又曰:陳琳曰:"矢在弦上,不可不發。"
wèi lüè yuē: sūn quán chéng dà chuán chū rú xū kǒu lái guān wèi jūn, cáo gōng shǐ gōng nǔ luàn fā shè zhī. shǐ zhe qí chuán, chuán nǎi piān zhòng jiàn zhuì, jiāng qīng. quán yīn huí chuán fù yǐ yī miàn shòu shǐ. shǐ jūn chuán píng, nǎi fàng chuán ér zǒu.
《魏略》曰:孫權乘大船出濡須口來觀魏軍,曹公使弓弩亂發射之。矢着其船,船乃偏重箭墜,將傾。權因回船復以一面受矢。矢均船平,乃放船而走。
shǔ zhì yuē: guān yǔ wèi liú shǐ suǒ zhōng, guàn qí zuǒ bì. yī zhě yuē:" shǐ zú yǒu dú, dāng xū pò bì guā gǔ yě."
《蜀志》曰:關羽為流矢所中,貫其左臂。醫者曰:"矢鏃有毒,當須破臂刮骨也。"
jìn shū shí jì lóng zài jì yuē: shí tāo qǐ táng yú tài wèi fǔ, hào yuē xuān guāng diàn. liáng zhǎng jiǔ zhàng. shí xuān shì ér dà nù, zhǎn jiàng, jié liáng ér qù. tāo nù, zēng zhī shí zhàng. xuān wén zhī, huì shén, shǐ yáng bēi móu pí móu chéng zhào shēng děng yuán mí hóu tī ér rù shā tāo. zhì qí dāo jiàn ér qù.
《晉書·石季龍載記》曰:石韜起堂於太尉府,號曰宣光殿。梁長九丈。石宣視而大怒,斬匠,截梁而去。韜怒,增之十丈。宣聞之,恚甚,使楊杯、牟皮、牟成、趙生等緣獼猴梯而入殺韜。置其刀箭而去。
yòu máo bǎo chuán yuē: bǎo jūn xiàn bīng shǎo, qì zhàng làn è, dà wèi zǔ huàn huán fǔ suǒ pò. bǎo zhōng jiàn, guàn bì chè ān, shǐ rén tà ān bá jiàn, xuè liú mǎn xuē.
又《毛寶傳》曰:寶軍縣兵少,器仗濫惡,大為祖煥、桓撫所破。寶中箭,貫髀徹鞍,使人蹋鞍拔箭,血流滿鞾。
yòu huán xuán chuán yuē: dá méi huí tián yǔ yòu zhī yíng jī xuán, shǐ xià rú yǔ. xuán bì rén dīng xiān qī wàn gài děng yǐ shēn bì xuán, bìng zhōng shù shí jiàn ér sǐ.
又《桓玄傳》曰:達枚、回恬、與祐之迎擊玄,矢下如雨。玄嬖人丁仙期、萬蓋等以身蔽玄,並中數十箭而死。
cuī hóng sān shí guó chūn qiū xī qín lù yuē: bái lán wáng tǔ gǔ hún ā chái lín zú, hū zǐ dì wèi yuē:" rǔ děng gè fèng wú yī zhī jiàn, jiāng wán zhī dì xià." é ér mìng mǔ dì mù yán yuē:" qǔ rǔ yī zhī jiàn zhé zhī." yán zhé zhī, yòu yuē:" rǔ qǔ shí jiǔ zhī jiàn zhé zhī." yán bù néng zhé. chái yuē:" rǔ cáo zhī: dān zhě yì zhé, zhòng zé nán cuī. lù lì yī xīn, rán hòu shè jì kě gù." yán zhōng ér zú.
崔鴻《三十國春秋·西秦錄》曰:白蘭王吐谷渾阿柴臨卒,呼子弟謂曰:"汝等各奉吾一隻箭,將玩之地下。"俄而命母弟慕延曰:"取汝一隻箭折之。"延折之,又曰:"汝取十九隻箭折之。"延不能折。柴曰:"汝曹知:單者易折,眾則難摧。戮力一心,然後社稷可固。"言終而卒。
yòu hòu yàn lù yuē: mù róng shèng xíng zhì xī lè, yù dào shǎn zhōng. shèng yuē:" wǒ liù chǐ zhī qū, rù shuǐ bù nì, zài huǒ bù jiāo, ěr yù dāng fēng hū? shì shù ěr shǒu zhōng jiàn bǎi bù, wǒ ruò zhōng zhī, yí shèn ěr mìng rú qí bù zhōng, dāng shù shēn xiāng shòu." dào xíng shù jiàn, shèng yī fā zhōng zhī. dào yuē:" xiāng shì ěr." zī ér qiǎn zhī.
又《後燕錄》曰:慕容盛行至西樂,遇盜陝中。盛曰:"我六尺之軀,入水不溺,在火不焦,爾欲當鋒乎?試豎爾手中箭百步,我若中之,宜慎爾命;如其不中,當束身相授。"盜行豎箭,盛一發中之。盜曰:"相試耳。"資而遣之。
sòng shū zhū líng shí dì chāo shí chuán yuē: ā bù qiān bù qí shí wàn tún hé běi àn, chāo shí yǐ ruǎn gōng xiǎo jiàn shè lǔ.
《宋書·朱齡石弟超石傳》曰:阿簿千步騎十萬屯河北岸,超石以軟弓小箭射虜。
yòu yuē: xiè líng yùn shān jū fù yún: qí zhú zé èr jiàn shū yè, sì ruò qí wèi. zhù yún: èr jiàn, yī zhě kǔ jiàn dà yè, yī zhě yú jiàn xì yè.
又曰:謝靈運《山居賦》云:其竹則二箭殊葉,四若齊味。(注云:二箭,一者苦箭大葉,一者竽箭細葉。)
yòu yuē: zhū xiū zhī chuán yuē: lǔ xiù jī xiāng yáng, xiū zhī fā lián nǔ shè xiù, xiù yì fā lián nǔ yīng zhī. xiū zhī shǐ jūn rén yuán shuǐ shí jiàn.
又曰:《朱修之傳》曰:魯秀擊襄陽,修之發連弩射秀,秀亦發連弩應之。修之使軍人緣水拾箭。
yòu yuē: xiè zhuāng chuán yún: shí hé nán xiàn wǔ mǎ, zhào qún chén wèi fù, zhuāng suǒ shàng qí cí yuē:" yíng diào lù yú fēi zhōng, fù chéng yún yú jīng jiàn."
又曰:《謝莊傳》云:時河南獻舞馬,詔群臣為賦,莊所上其辭曰:"迎調露於飛鍾,赴承雲於驚箭。"
qí shū yuē: chén xiǎn dá chuán yún:" xiǎn dá dù lǎo mò bǔ qiè. zhái dà zhàn pò zéi, shǐ zhōng zuǒ yǎn. bá jiàn ér zú bù chū. běi huáng cūn pān yù shàn jìn, xiān yǐ dīng dīng zhù, yù yǔ bù zuò qì, dīng jí shí chū. nǎi jìn xiǎn dá mù zhōng zú chū zhī."
《齊書》曰:《陳顯達傳》云:"顯達杜姥(莫補切。)宅大戰破賊,矢中左眼。拔箭而鏃不出。北黃村潘嫗善禁,先以釘釘柱,嫗禹步作氣,釘即時出。乃禁顯達目中鏃出之。"
sān guó diǎn lüè yuē: liáng yǐ hù jūn jiāng jūn lù fǎ hé wèi yǐng zhōu cì shǐ, fēng jiāng chéng xiàn gōng. fǎ hé cháng jūn cì bái dì, wèi rén yuē:" zhū gé kǒng míng kě wèi míng jiāng, wú mù jiàn zhī. cǐ chéng páng yǒu mái nǔ jiàn zú yī hú xǔ." yīn lìng jué zhī, guǒ rú qí yán.
《三國典略》曰:梁以護軍將軍陸法和為郢州刺史,封江乘縣公。法和嘗軍次白帝,謂人曰:"諸葛孔明可謂名將,吾目見之。此城旁有埋弩箭鏃一斛許。"因令掘之,果如其言。
běi qí shū yuē: láng jī zì shì yè, qiān hǎi xī zhèn jiāng. liáng wú míng chè gōng hǎi xī, jī liáng zhàng jiē jǐn, nǎi xuē mù wèi jiàn, zhǐ wèi yǔ, dé wéi jiě hái cháo. pú shè yáng àn láo zhī yuē:" qīng běn wén lì, suì yǒu wǔ lüè. xuē mù jiàn zhǐ yǔ, jiē wú gù shì. bān mò zhī sī, hé yǐ guò zhī."
《北齊書》曰:郎基字世業,遷海西鎮將。梁吳明徹攻海西,基糧仗皆盡,乃削木為箭,紙為羽,得圍解還朝。僕射楊暗勞之曰:"卿本文吏,遂有武略。削木箭紙羽,皆無故事。班墨之思,何以過之。"
hòu wèi shū yuē: shì zōng xìng yè, hái yú hé nèi huái jiè, dì qīn shè shǐ yī lǐ wǔ shí yú bù. shì zhōng gāo xiǎn děng zòu:" fú jiàn yù hú shǐ lín yuán yì yuǎn, xián dòng yǔ chí, zú suǒ dǎi sān bǎi wǔ shí yú bù. chén děng fú wéi bì xià shèng wǔ zì tiān, shén yì sù mào. qiǎo huì zōu yú zhī jié, miào jǐn jué jū yuē qiè. pǔ zhī yí. wēi léng yōu dié, hán hú gān qiè. sì shè qì cái měng suǒ zhèn, qíng duì mǐ xīn. zú yǐ sù jié jiǔ qū, hè fú bā yǔ yǐ. shèng shì qí jī, bì yí biǎo shù, lēi míng shè gōng, yǒng zhāng shèng yì."
《後魏書》曰:世宗幸鄴,還於河內懷界,帝親射矢一里五十餘步。侍中高顯等奏:"伏見御弧矢臨原弋遠,弦動羽馳,鏃所逮三百五十餘步。臣等伏惟陛下聖武自天,神藝夙茂。巧會騶虞之節,妙盡矍(居約切。)圃之儀。威稜攸疊,甝(胡甘切。)兕懾氣;才猛所振,勍憝弭心。足以肅截九區,赫服八宇矣。盛事奇蹟,必宜表述,勒銘射宮,永彰聖藝。"
hòu zhōu shū yuē: wáng jié, wèi gōng dì yuán nián cóng yú jǐn wéi jiāng líng, shí shān nèi yǒu rén shàn yòng zhǎng shuò, zhàn shì jiāng dēng zhě, duō wèi suǒ bì. jǐn lìng jié shè zhī, yīng xián ér dào, dēng zhě nǎi dé rù, yú zhòng jì jìn, suì bá zhī. jǐn xǐ yuē:" jì wǒ dà shì zhě, zài cǐ jiàn yě."
《後周書》曰:王傑,魏恭帝元年從于謹圍江陵,時柵內有人善用長槊,戰士將登者,多為所斃。謹令傑射之,應弦而倒,登者乃得入,餘眾繼進,遂拔之。謹喜曰:"濟我大事者,在此箭也。"
yòu yuē: hè bá yuè jì yù hài yú hé qū, tài zǔ nǎi lǜ qīng qí chí fù píng liáng. shí qí shén wǔ qiǎn zhǎng shǐ hóu jǐng zhāo yǐn yuè zhòng, tài zǔ zhì ān dìng yù zhī, wèi jǐng yuē:" hè bá gōng suī sǐ, yǔ wén tài shàng cún, qīng hé wèi yě?" jǐng shī sè duì yuē:" wǒ yóu jiàn yě, suí rén suǒ shè, ān néng zì cái." jǐng yú cǐ jí hái.
又曰:賀拔岳既遇害於河曲,太祖乃率輕騎馳赴平涼。時齊神武遣長史侯景招引岳眾,太祖至安定遇之,謂景曰:"賀拔公雖死,宇文泰尚存,卿何為也?"景失色對曰:"我猶箭也,隨人所射,安能自裁。"景於此即還。
yòu yuē: yǔ xìn chuán yún:" xìn cháng yǒu xiāng guān zhī sī, zuò āi jiāng nán fù yǐ zhì qí yì. yún: liǎng guān dāng jǐ, qiān mén shòu jiàn. bái hóng guàn rì, cāng yīng jī diàn."
又曰:《庾信傳》云:"信常有鄉關之思,作《哀江南賦》以致其意。云:兩觀當戟,千門受箭。白虹貫日,蒼鷹擊殿。"
yòu yuē: zhǎng sūn chéng chuán yún:" chéng yǔ rǔ nán gōng liè, jiàn èr diāo fēi ér zhēng ròu, yīn yǐ liǎng jiàn yǔ chéng yuē: shè qǔ zhī. chéng wān gōng chí wǎng, yù diāo xiāng yuè, yī fā shuāng guàn yān."
又曰:《長孫晟傳》云:"晟與汝南公獵,見二雕飛而爭肉,因以兩箭與晟曰:射取之。晟彎弓馳往,遇雕相躍,一發雙貫焉。"
táng shū yuē: tài zōng tǎo liú hēi tà. tà cháng yú féi xiāng liè zhèn, tài zōng qīn lǜ zuǒ yòu jī zhī. yǒu yī tū jiāng, yǒng zhuàng jué rén, zhí chōng tài zōng, rèn jiāng jiē, tài zōng yǐ tiān cè shàng jiāng dà jiàn shè zhī, zhōng xīn dòng bèi, yīng xián ér bì. suì chuán cǐ jiàn yú běi fān. tū jué jiàn ér jīng tàn. yòu cháng qīng qí jìn chū, yù sān qí jiē zéi zhōng xiāo yǒng yǒu míng zhě, jǔ qiāng ér jìn. zuǒ yòu qǐng bì zhī, tài zōng bù cóng, dài qí jiāng zhì, lián fā sān shǐ, xiāng cì jiē bì. dí rén shè qì yān.
《唐書》曰:太宗討劉黑闥。闥常於肥鄉列陣,太宗親率左右擊之。有一突將,勇壯絕人,直衝太宗,刃將接,太宗以天策上將大箭射之,中心洞背,應弦而斃。遂傳此箭於北蕃。突厥見而驚嘆。又常輕騎近出,遇三騎皆賊中驍勇有名者,舉槍而進。左右請避之,太宗不從,待其將至,連發三矢,相次皆斃。敵人懾氣焉。
yòu yuē: zhēn yuán sì nián gòng wǔ jǔ, bìng yīng bǎi zhī jiàn jí sān shí zhī jiàn děng, jīn nián quán tíng. shí jiàn yì dài fū tián dūn yīn méng zhào duì, zòu yán:" bīng bù wǔ jǔ děng měi nián cháng shù bǎi qiān rén, chí xié gōng shǐ chū rù huáng chéng jiān, kǒng fēi suǒ yí." shàng wén ér qú rán, gù mìng tíng zhī. qí shí wǔ jǔ zhě měi suì bù guò shí shù rén. shí yì è dūn guì, yù fēi duǎn jiù shì, zòu yì bù shí. zì shì qì yú zhēn yuán, gèng bù fù zhì.
又曰:貞元四年貢武舉,並應百隻箭及三十隻箭等,今年權停。時諫議大夫田敦因蒙召對,奏言:"兵部武舉等每年常數百千人,持挾弓矢出入皇城間,恐非所宜。"上聞而瞿然,故命停之。其實武舉者每歲不過十數人。時議惡敦貴,欲非短舊事,奏議不實。自是訖於貞元,更不復置。
tài gōng liù tāo yuē: xiàn jiān zhèn qiáng dí, dà huáng cān lián nǔ, fēi fú diàn jǐng shǐ zì fù. zhù yún: fēi fú diàn jǐng, shǐ míng. fēi fú, chǐ jīng bái yǔ, yǐ gāng wèi shǒu. diàn jǐng, qīng jīng chǐ yǔ, yǐ gāng wèi shǒu. gāng yī zuò tiě.
太公《六韜》曰:陷堅陣強敵,大黃參連弩,飛鳧、電景矢自副。(注云:飛鳧、電景,矢名。飛鳧,尺莖白羽,以綱為首。電景,青莖尺羽,以綱為首。綱一作鐵。)
tài gōng jīn guì yuē: wǔ wáng fá yīn, dīng hóu bù cháo. shàng fù nǎi huà dīng hóu, sān xiàng shè zhī. dīng hóu bìng, qiǎn shǐ qǐng chén. shàng fù nǎi yǐ jiǎ yǐ rì bá qí tóu jiàn, bǐng dīng rì bá qí mù jiàn, wù sì rì bá qí fù jiàn, yǔ xīn rì bá qí gǔ jiàn, guǐ hài rì bá qí zú jiàn. dīng hóu bìng nǎi yù. sì yí wén, jiē jù. yuè cháng shì xiàn bái zhì.
《太公金匱》曰:武王伐殷,丁侯不朝。尚父乃畫丁侯,三向射之。丁侯病,遣使請臣。尚父乃以甲乙日拔其頭箭,丙丁日拔其目箭,戊巳日拔其腹箭,庾辛日拔其股箭,癸亥日拔其足箭。丁侯病乃愈。四夷聞,皆懼。越常氏獻白雉。