jiàn shàng
○箭上
zì lín yuē: jiàn, tiān zhú yě.
《字林》曰:箭,天竹也。
zì tǒng yuē: jiàn zhě, zhú zhī bié xíng, dà shēn xiǎo yè yuē zhú, xiǎo shēn dà yè yuē jiàn. jiàn zhú zhǔ wèi shǐ, yīn wèi shǐ wèi jiàn.
《字统》曰:箭者,竹之别形,大身小叶曰竹,小身大叶曰箭。箭竹主为矢,因谓矢为箭。
kāi yuán wén zì yuē: dōng nán zhī měi zhě, yǒu kuài jī zhī zhú jiàn yān. jiàn, xiǎo yě. zì guān ér dōng wèi zhī shǐ, zì guān ér xī wèi zhī jiàn. jiàn zhě, zhú míng, yīn yǐ wéi hào yě. sān lián, wèi jīn jiǎo yīn tóng. shè jiàn yě. píng tí, jīn xì shè jiàn yě. lián, léng yě. tí, tóu yě.
《开元文字》曰:东南之美者,有会稽之竹箭焉。箭,筿也。自关而东谓之矢,自关而西谓之箭。箭者,竹名,因以为号也。三镰,谓今{角}(音同。)射箭也。平题,今戏射箭也。镰,棱也。题,头也。
shuō wén yuē: jiàn, shǐ yě. cóng zhú, qián shēng.
《说文》曰:箭,矢也。从竹,前声。
shì míng yuē: shǐ, zhǐ yě. yán qí suǒ zhǐ xiàng xùn jí yě. yòu wèi zhī jiàn. jiàn, jìn yě. qí běn yuē zú, shǐ xíng sì mù, mù yǐ xià wèi běn, yǐ gēn wèi zú. yòu wèi zhī dī. dī, dí yě. kě yǐ yù dí yě. qí rén wèi zhī zú, yán qí suǒ zhōng jiē zú miè yě. guān xī yuē gāng. gāng jiǎo, yīn xiào yě. yán yǒu jiǎo rèn yě. qí tǐ yuē gān, yán tǐng gān yě. qí páng yuē yǔ, rú niǎo yǔ yě. niǎo xū yǔ ér fēi, shǐ xū yǔ ér qián yě. qí rén yuē wèi, suǒ yǐ dǎo wèi shǐ yě. qí mò yuē kuò. kuò, huì yě. yǔ xián huì yě. kuò páng yuē chā, xíng rú chā yě.
《释名》曰:矢,指也。言其所指向迅疾也。又谓之箭。箭,进也。其本曰足,矢形似木,木以下为本,以根为足。又谓之镝。镝,敌也。可以御敌也。齐人谓之镞,言其所中皆族灭也。关西曰釭。釭铰,(音校也。)言有铰刃也。其体曰竿,言挺竿也。其旁曰羽,如鸟羽也。鸟须羽而飞,矢须羽而前也。齐人曰卫,所以导卫矢也。其末曰括。括,会也。与弦会也。括旁曰叉,形如叉也。
fāng yán yuē: jiàn zì guān ér dōng wèi zhī shǐ, jiāng huái zhī jiān wèi zhī hóu, yīn hóu. guān xī yuē jiàn. guō pú zhù yuē: jiàn zhě, zhú míng, yīn yǐ wéi hào yě.
《方言》曰:箭自关而东谓之矢,江淮之间谓之鍭,(音侯。)关西曰箭。(郭璞注曰:箭者,竹名,因以为号也。)
yáng xióng fāng yán yuē: fán jiàn zú sān zhě wèi zhī yáng tóu. qí guǎng báo ér zhǎng báo wèi zhī pī. yīn bēi.
杨雄《方言》曰:凡箭镞三者谓之羊头。其广薄而长薄谓之錍。(音卑。)
ěr yǎ yuē: dōng nán zhī měi zhě, kuài jī zhú jiàn yān. zhù yún: kuài jī, shān míng, jīn zài shān yīn xiàn nán. zhú jiàn, tiáo yě.
《尔雅》曰:东南之美者,会稽竹箭焉。(注云:会稽,山名,今在山阴县南。竹箭,条也。)
yòu yuē: jīn zú jiǎn yǔ wèi zhī zú, gǔ zú bù jiǎn yǔ wèi zhī zhì. guō pú zhù yuē: jīn zú, jīn pī jiàn yě. gǔ zú, jīn gǔ bào. bù jiǎn, wèi yǐ niǎo yǔ zì rán qiǎn xiá, bù fù jiǎn zhī, shǐ qí yě. bào yīn báo.
又曰:金镞翦羽谓之镞,骨镞不翦羽谓之志。(郭璞注曰:金镞,今錍箭也。骨镞,金骨骲。不剪,谓以鸟羽自然浅狭,不复翦之,使齐也。骲音雹。)
sūn qīng zǐ yuē: fú yóu zuò shǐ.
《孙卿子》曰:浮游作矢。
shì běn yuē: yí móu zuò shǐ. huáng dì èr chén.
《世本》曰:夷牟作矢。(黄帝二臣。)
tài gōng bīng fǎ yuē: jiàn zhī shén míng xù zhǎng.
《太公兵法》曰:箭之神名续长。
zhào shì bīng shū yuē: shǐ, yī míng xìn wǎng.
《赵氏兵书》曰:矢,一名信往。
yì yuē: dé jīn shǐ, lì jiān, zhēn jí.
《易》曰:得金矢,利艰,贞吉。
yòu yuē: shè zhì, yī shǐ wáng, zhōng yǐ yù mìng.
又曰:射雉,一矢亡,终以誉命。
shū yuē: zhōu chéng wáng bēng, chuí zhī zhú shǐ zài dōng fáng. chuí, shùn gòng èr suǒ wéi yě.
《书》曰:周成王崩,垂之竹矢在东房。(垂,舜共二所为也。)
shī yuē: zhōu dào rú dǐ, qí zhí rú shǐ.
《诗》曰:周道如砥,其直如矢。
yòu yuē: gōng shǐ jì tóng.
又曰:弓矢既同。
yòu yuē: shě shǐ rú pò.
又曰:舍矢如破。
yòu yuē: jì zhāng wǒ gōng, jì xié wǒ shǐ, fā bǐ xiǎo bā, yì cǐ dà sì.
又曰:既张我弓,既挟我矢,发彼小豝,殪此大兕。
yòu yuē: shù shǐ qí sōu. xin sǒu, zhòng yì jìng jí yě. wǔ shí shǐ wèi shù.
又曰:束矢其搜。(忄叟,众意劲急也。五十矢为束。)
lǐ jì yuē: gǔ nán zǐ shēng, sāng hú péng shǐ liù yǐ shè tiān dì sì fāng. tiān dì sì fāng zhě, nán zǐ zhī suǒ yǒu shì yě, gù bì xiān yǒu zhì yú qí suǒ yǒu shì.
《礼记》曰:古男子生,桑弧蓬矢六以射天地四方。天地四方者,男子之所有事也,故必先有志於其所有事。
yòu yuē: yuè lìng zhòng dōng yún:" shì yuè yě, fá mù qǔ zhú jiàn." zhù yún: cǐ shí jiān chéng kě fá qǔ yě.
又曰:《月令·仲冬》云:"是月也,伐木取竹箭。"(注云:此时坚成可伐取也。)
yòu yuē: hòu fēi zhí gōng xié shǐ yú gāo méi zhī qián.
又曰:后妃执弓挟矢於高禖之前。
yòu yuē: chéng qiū zhī yì, yǔ rén yù mǎ. yǒu liú shǐ zài bái ròu. gōng yuē:" fēi qí zuì yě, suì lěi zhī."
又曰:乘丘之役,圉人浴马。有流矢在白肉。公曰:"非其罪也,遂诔之。"
zhōu lǐ yuē: dōng nán yuē yáng zhōu, qí shān zhèn yuē kuài jī, qí zé sǒu yuē jù qū, qí chuān sān jiāng, qí jìn wǔ hú, qí lì jīn xī zhú jiàn.
《周礼》曰:东南曰扬州,其山镇曰会稽,其泽薮曰具区,其川三江,其浸五湖,其利金、锡、竹、箭。
yòu yuē: sī gōng shǐ: zhǎng bā shǐ zhī fǎ. bā shǐ: yī yuē wǎng, èr yuē jié, yīn jié sān yuē shā, sì yuē zú, wǔ yuē zēng, liù yuē fú, qī yuē héng, bā yuē kù. yīn bì. fán wǎng shǐ fú shǐ lì huǒ shè, yòng zhū shǒu chéng chē zhàn shā shǐ zú shǐ yòng zhū jìn shè tián liè zēng shǐ fú shǐ yòng zhū yì shè héng shǐ bì shǐ, yòng zhū sǎn shè. cǐ bā shǐ zhě, gōng nǔ gè yǒu sì yān. gài wǎng shā zēng héng, gōng suǒ yòng yě jié zú fú bì nǔ suǒ yòng yě.
又曰:司弓矢:掌八矢之法。八矢:一曰枉,二曰絜,(音结)三曰杀,四曰镞,五曰矰,六曰茀,七曰恒,八曰库。(音痺。)凡枉矢、茀矢利火射,用诸守城车战;杀矢、镞矢用诸近射田猎;矰矢、茀矢、用诸弋射;恒矢、痺矢,用诸散射。此八矢者,弓弩各有四焉。盖枉、杀、矰、恒,弓所用也;絜、镞、茀、痺、弩所用也。
zuǒ zhuàn yuē: lǔ zhuāng gōng yǐ jīn pū gū shè nán gōng zhǎng wàn. dù yù yuē: shǐ míng yě.
《左传》曰:鲁庄公以金仆姑射南宫长万。(杜预曰:矢名也。)
yòu yuē: dí rén fá wèi, gōng yǔ shí qí zi jué, yǔ níng zhuāng zi shǐ shǐ shǒu, yuē:" yǐ cǐ zàn guó, zé lì ér wèi zhī."
又曰:狄人伐卫,公与石祁子玦,与宁庄子矢使守,曰:"以此赞国,择利而为之。"
yòu yuē: zhù rǎn shè wáng zhōng jiān, wáng yì néng jūn.
又曰:祝冉射王中肩,王亦能军。
yòu yuē: chǔ zi yǔ mò jiān shì zhàn yú yì hǔ, yì hǔ, chǔ yě. bó fén shè wáng tài zhōu jí gǔ, fū zhe yú dīng níng, bó fén, yuè jiāo yě. zhōu, chē yuán, tài guò yě. jiàn guò chē yuán shàng yě. dīng níng, zhēng yě. yòu shè tài zhōu yǐ guàn lì gǔ. shī jù tuì, wáng shǐ xún shī yuē:" wú xiān jūn wén wáng kè xī, huò sān shǐ yān, bó fén qiè qí èr, jǐn yú shì yǐ." gǔ ér jìn zhī, suì miè mò áo shì.
又曰:楚子与莫歼氏战于睪浒,(睪浒,楚也。)伯棼射王汰辀及鼓,跗着於丁宁,(伯棼,越椒也。辀,车辕,汰过也。箭过车辕上也。丁宁,钲也。)又射汰辀以贯笠毂。师惧退,王使巡师曰:"吾先君文王克息,获三矢焉,伯棼窃其二,尽於是矣。"鼓而进之,遂灭莫敖氏。
yòu yuē: lǚ qí shè gōng wáng, zhōng mù. wáng zhào yǎng yóu jī yǔ zhī liǎng shǐ, shǐ shè lǚ qí. zhōng xiàng, fú tāo ér sǐ. yǐ yī shǐ fù mìng.
又曰:吕锜射恭王,中目。王召养由基与之两矢,使射吕锜。中项,伏韬而死。以一矢复命。
yòu yuē: qiè kè shāng, liú xiě jí jù, wèi jué gǔ yīn. yuē:" yú bìng yǐ." zhāng hóu yuē:" zì shǐ hé ér shǐ guàn yǔ shǒu jí zhǒu, yú zhé yǐ yù. zuǒ lún zhū yīn, qǐ gǎn yán bìng. wú zi rěn zhī."
又曰:郄克伤,流血及屦,未绝鼓音。曰:"余病矣。"张侯曰:"自始合而矢贯予手及肘,余折以御。左轮朱殷,岂敢言病。吾子忍之。"
yòu yuē: qí shī dùn, jìn zhōu chuò jí zhī. shè zhí chuò zhōng jiān, liǎng shǐ jiā dòu. jìng jǐng.
又曰:齐师遁,晋州绰及之。射殖绰中肩,两矢夹脰。(胫颈。)
yòu yuē: chǔ jūn yǐ zhèng gù, qīn jí shǐ yú mù. yān líng zhàn, jìn shè zhòng chǔ wáng mù yě.
又曰:楚君以郑故,亲集矢於目。(鄢陵战,晋射中楚王目也。)
yòu yuē: qí zi yuān jié cóng xiè shēng zi shè zhī zhōng dùn. fán yáo qú yīn qú. tài zhōu, bǐ rù zhě sān cùn.
又曰:齐子渊捷从泄声子射之中楯。凡繇朐(音劬。)汰辀,匕入者三寸。
yòu yuē: mèng zhī cè hòu rù yǐ wéi diàn, chōu shǐ cè mǎ yuē:" mǎ bù jìn yě." bù yù fá shàn.
又曰:孟之侧后入以为殿,抽矢策马曰:"马不进也。"(不欲伐善。)
gǔ liáng yuē: piān gōng zú shǐ bù chū jìng. piān, dāng wèi dūn. zú shǐ, shǐ míng, jiē tiān zǐ zhī qì yě.
《穀梁》曰:偏弓镞矢不出境。(偏,当为敦。镞矢,矢名,皆天子之器也。)
lún yǔ yuē: zǐ yuē:" zhí zāi shǐ yú! bāng yǒu dào, rú shǐ bāng wú dào, rú shǐ."
《论语》曰:子曰:"直哉史鱼!邦有道,如矢;邦无道,如矢。"
jiā yǔ yuē: zǐ lù jiàn kǒng zǐ, kǒng zǐ yuē:" hé hǎo?" duì yuē:" hǎo cháng jiàn." kǒng zǐ yuē:" yǐ zi suǒ néng, jiā zhī yǐ xué, qǐ kě jí hū!" zǐ lù yuē:" nán shān yǒu zhú, bù fú zì zhí, zhǎn ér yòng shè, dá yú xī gé. yǐ cǐ yán zhī, hé xué wèi?" kǒng zǐ yuē:" kuò ér yǔ zhī, zú ér lì zhī, qí rù bù yì shēn hū!" zǐ lù zài bài.
《家语》曰:子路见孔子,孔子曰:"何好?"对曰:"好长剑。"孔子曰:"以子所能,加之以学,岂可及乎!"子路曰:"南山有竹,不扶自直,斩而用射,达於犀革。以此言之,何学为?"孔子曰:"括而羽之,镞而砺之,其入不益深乎!"子路再拜。
guó yǔ yuē: wú jìn huì yú huáng chí. wú wáng huàn jiǎ chén zú, chì qí chì yǔ zhī zēng, wàng zhī rú huǒ. jiǎ kuí zhù yuē: shǐ yǔ wèi zēng.
《国语》曰:吴晋会于黄池。吴王擐甲陈卒,赤旗赤羽之矰,望之如火。(贾逵注曰:矢羽为矰。)
yòu yuē: zhòng ní zài chén, yǒu sǔn yú chén hóu zhī tíng ér sǐ, hù shǐ guàn zhī, shí nǔ, shǐ zhǎng chǐ yǒu zhǐ. chén huì gōng shǐ rén yǐ sǔn rú zhòng ní zhī guǎn wèn zhī, zhòng ní yuē:" sǔn zhī lái yě, yuǎn yǐ! cǐ sù shèn shì zhī shǐ yě. xī wǔ wáng kè shāng, tōng dào yú jiǔ yí bā mán, zhù: shuō yuàn yún: bǎi mán. shǐ gè yǐ qí fāng lù lái gòng, shǐ wú wàng zhí yè. yú shì sù shèn shì gòng hù shǐ shí nǔ, qí zhǎng chǐ yǒu zhǐ. xiān wáng yù qí lìng dé zhī zhì yuǎn, yǐ shì hòu rén, shǐ yǒng jiàn yān, gù míng qí guā juān shū qiè míng yě. kuò, jiàn yǔ zhī jiān. yuē:" sù shèn shì zhī gòng shǐ." yǐ fēn dà jī, pèi yú hú gōng ér fēng zhū chén. gǔ zhě, fēn tóng xìng yǐ zhēn yù, zhǎn qīn yě fēn yì xìng yǐ yuǎn fāng zhī zhí gòng, shǐ wú wàng fú yě. gù fēn chén yǐ sù shèn zhī shǐ. jūn ruò shǐ yǒu sī qiú zhū gù fǔ, qí kě de yě." shǐ qiú, dé zhī jīn dú, rú yán. dú, guì yě. huì gōng shǐ yǒu sī qiú zhī gù fǔ, dé sù shèn shì shǐ yú jīn guì zhī zhōng, rú zhòng ní zhī suǒ yán yě.
又曰:仲尼在陈,有隼于陈侯之庭而死,楛矢贯之,石砮,矢长尺有咫。陈惠公使人以隼如仲尼之馆问之,仲尼曰:"隼之来也,远矣!此肃慎氏之矢也。昔武王克商,通道于九夷八蛮,(注:《说苑》云:百蛮。)使各以其方赂来贡,使无忘职业。於是肃慎氏贡楛矢、石砮,其长尺有咫。先王欲其令德之致远,以示后人,使永鉴焉,故铭其栝(镌书切名也。括,箭羽之间。)曰:"肃慎氏之贡矢。"以分大姬,配虞胡公而封诸陈。古者,分同姓以珍玉,展亲也;分异姓以远方之职贡,使无忘服也。故分陈以肃慎之矢。君若使有司求诸故府,其可得也。"使求,得之金椟,如言。(椟,柜也。惠公使有司求之故府,得肃慎氏矢於金柜之中,如仲尼之所言也。)
shǐ jì yuē: wèi gōng zǐ wú jì jìn bīng jī qín, qín jūn jiě qù, suì jiù hán dān. zhào wáng jí píng yuán jūn zì yíng gōng zǐ, píng yuán jūn fù gé lán yīn lán. shǐ wèi gōng zǐ xiān yǐn. zhù: lǚ chén zì lín yuē: gé lán, shèng nǔ shǐ.
《史记》曰:魏公子无忌进兵击秦,秦军解去,遂救邯郸。赵王及平原君自迎公子,平原君负〈革阑〉(音兰。)矢为公子先引。(注:吕忱《字林》曰:〈革阑〉,盛弩矢。)
hàn shū yuē: lǐ líng jī xiōng nú, yī rì wǔ shí wàn shǐ jiē jǐn. lǔ gōng jí, líng tàn yuē:" fù de shù shí shǐ zú yǐ tuō yǐ."
《汉书》曰:李陵击匈奴,一日五十万矢皆尽。虏攻急,陵叹曰:"复得数十矢足以脱矣。"
yòu yuē: xiōng nú yòu xián wáng wéi lǐ guǎng. guǎng wéi yuán zhèn wài xiàng, shǐ xià rú yǔ, hàn bīng sǐ zhě guò bàn.
又曰:匈奴右贤王围李广。广为圆阵外向,矢下如雨,汉兵死者过半。
yòu yuē: lóu fán shè xiàng yǔ, gōng fā shǐ yù dào, yǔ nù mù chì, shǐ nǎi duò dì, fán yì kǒng sǐ.
又曰:娄烦射项羽,弓发矢欲到,羽怒目叱,矢乃堕地,烦亦恐死。
yòu yuē: lǐ guǎng yè xíng, jiàn shí rú hǔ, nǎi shè zhī, qí shǐ méi yǔ.
又曰:李广夜行,见石如虎,乃射之,其矢没羽。
xù hàn shū yuē: lái shè jī kuí xiāo. shǒu lüè yáng chéng, dà zhàn, dēng chéng xiāng shè, nǎi fà wū duàn mù wèi jiàn.
《续汉书》曰:来歙击隗嚣。守略阳城,大战,登城相射,乃发屋断木为箭。
dōng guān hàn jì yuē: gěng yǎn yǔ zhāng bù zhàn, shǐ zhōng yǎn gǔ, yǐ pèi dāo jié zhī, zuǒ yòu wú zhī zhě.
《东观汉记》曰:耿弇与张步战,矢中弇股,以佩刀截之,左右无知者。
yòu yuē: shàng bài kòu xún hé nèi tài shǒu, xún yí shū shǔ xiàn, jiǎng bīng yì shè, fá qí yuán zhī zhú, zhì shǐ bǎi yú wàn.
又曰:上拜寇恂河内太守,恂移书属县,讲兵肄射,伐淇园之竹,治矢百馀万。
yòu yuē: xiōng nú pò lí hòu, wáng ān dé gōng jīn mǎn chéng. gěng gōng yǐ dú yào fù shǐ, chuán yǔ xiōng nú yuē:" hàn jiā jiàn shén, zhōng qí chuāng zhě bì yǒu yì." yīn fā qiáng nǔ shè zhī, lǔ zhōng shǐ zhě, shì chuāng jiē fèi, bìng dà jīng. xiāng wèi yuē:" hàn bīng shén, zhēn kě wèi yě." suì jiě qù.
又曰:匈奴破离后,王安得攻金满城。耿恭以毒药傅矢,传语匈奴曰:"汉家箭神,中其疮者必有异。"因发强弩射之,虏中矢者,视疮皆沸,并大惊。相谓曰:"汉兵神,真可畏也。"遂解去。
wèi zhì yuē: yì lóu zài fú yú dōng běi qiān yú lǐ, gōng zhǎng sì chǐ rú nǔ, hù zhǎng bā cùn, qīng shí wèi zú.
《魏志》曰:挹娄在扶馀东北千馀里,弓长四尺如弩,楛长八寸,青石为镞。
yòu yuē: chén lín yuē:" shǐ zài xián shàng, bù kě bù fā."
又曰:陈琳曰:"矢在弦上,不可不发。"
wèi lüè yuē: sūn quán chéng dà chuán chū rú xū kǒu lái guān wèi jūn, cáo gōng shǐ gōng nǔ luàn fā shè zhī. shǐ zhe qí chuán, chuán nǎi piān zhòng jiàn zhuì, jiāng qīng. quán yīn huí chuán fù yǐ yī miàn shòu shǐ. shǐ jūn chuán píng, nǎi fàng chuán ér zǒu.
《魏略》曰:孙权乘大船出濡须口来观魏军,曹公使弓弩乱发射之。矢着其船,船乃偏重箭坠,将倾。权因回船复以一面受矢。矢均船平,乃放船而走。
shǔ zhì yuē: guān yǔ wèi liú shǐ suǒ zhōng, guàn qí zuǒ bì. yī zhě yuē:" shǐ zú yǒu dú, dāng xū pò bì guā gǔ yě."
《蜀志》曰:关羽为流矢所中,贯其左臂。医者曰:"矢镞有毒,当须破臂刮骨也。"
jìn shū shí jì lóng zài jì yuē: shí tāo qǐ táng yú tài wèi fǔ, hào yuē xuān guāng diàn. liáng zhǎng jiǔ zhàng. shí xuān shì ér dà nù, zhǎn jiàng, jié liáng ér qù. tāo nù, zēng zhī shí zhàng. xuān wén zhī, huì shén, shǐ yáng bēi móu pí móu chéng zhào shēng děng yuán mí hóu tī ér rù shā tāo. zhì qí dāo jiàn ér qù.
《晋书·石季龙载记》曰:石韬起堂于太尉府,号曰宣光殿。梁长九丈。石宣视而大怒,斩匠,截梁而去。韬怒,增之十丈。宣闻之,恚甚,使杨杯、牟皮、牟成、赵生等缘猕猴梯而入杀韬。置其刀箭而去。
yòu máo bǎo chuán yuē: bǎo jūn xiàn bīng shǎo, qì zhàng làn è, dà wéi zǔ huàn huán fǔ suǒ pò. bǎo zhōng jiàn, guàn bì chè ān, shǐ rén tà ān bá jiàn, xuè liú mǎn xuē.
又《毛宝传》曰:宝军县兵少,器仗滥恶,大为祖焕、桓抚所破。宝中箭,贯髀彻鞍,使人蹋鞍拔箭,血流满鞾。
yòu huán xuán chuán yuē: dá méi huí tián yǔ yòu zhī yíng jī xuán, shǐ xià rú yǔ. xuán bì rén dīng xiān qī wàn gài děng yǐ shēn bì xuán, bìng zhōng shù shí jiàn ér sǐ.
又《桓玄传》曰:达枚、回恬、与祐之迎击玄,矢下如雨。玄嬖人丁仙期、万盖等以身蔽玄,并中数十箭而死。
cuī hóng sān shí guó chūn qiū xī qín lù yuē: bái lán wáng tǔ yù hún ā chái lín zú, hū zǐ dì wèi yuē:" rǔ děng gè fèng wú yì zhī jiàn, jiāng wán zhī dì xià." é ér mìng mǔ dì mù yán yuē:" qǔ rǔ yì zhī jiàn zhé zhī." yán zhé zhī, yòu yuē:" rǔ qǔ shí jiǔ zhǐ jiàn zhé zhī." yán bù néng zhé. chái yuē:" rǔ cáo zhī: dān zhě yì zhé, zhòng zé nán cuī. lù lì yī xīn, rán hòu shè jì kě gù." yán zhōng ér zú.
崔鸿《三十国春秋·西秦录》曰:白兰王吐谷浑阿柴临卒,呼子弟谓曰:"汝等各奉吾一只箭,将玩之地下。"俄而命母弟慕延曰:"取汝一只箭折之。"延折之,又曰:"汝取十九只箭折之。"延不能折。柴曰:"汝曹知:单者易折,众则难摧。戮力一心,然后社稷可固。"言终而卒。
yòu hòu yān lù yuē: mù róng shèng xíng zhì xī yuè, yù dào shǎn zhōng. shèng yuē:" wǒ liù chǐ zhī qū, rù shuǐ bù nì, zài huǒ bù jiāo, ěr yù dāng fēng hū? shì shù ěr shǒu zhōng jiàn bǎi bù, wǒ ruò zhōng zhī, yí shèn ěr mìng rú qí bù zhōng, dāng shù shēn xiāng shòu." dào xíng shù jiàn, shèng yī fà zhōng zhī. dào yuē:" xiāng shì ěr." zī ér qiǎn zhī.
又《后燕录》曰:慕容盛行至西乐,遇盗陕中。盛曰:"我六尺之躯,入水不溺,在火不焦,尔欲当锋乎?试竖尔手中箭百步,我若中之,宜慎尔命;如其不中,当束身相授。"盗行竖箭,盛一发中之。盗曰:"相试耳。"资而遣之。
sòng shū zhū líng shí dì chāo shí chuán yuē: ā bù qiān bù qí shí wàn tún hé běi àn, chāo shí yǐ ruǎn gōng xiǎo jiàn shè lǔ.
《宋书·朱龄石弟超石传》曰:阿簿千步骑十万屯河北岸,超石以软弓小箭射虏。
yòu yuē: xiè líng yùn shān jū fù yún: qí zhú zé èr jiàn shū yè, sì ruò qí wèi. zhù yún: èr jiàn, yī zhě kǔ jiàn dà yè, yī zhě yú jiàn xì yè.
又曰:谢灵运《山居赋》云:其竹则二箭殊叶,四若齐味。(注云:二箭,一者苦箭大叶,一者竽箭细叶。)
yòu yuē: zhū xiū zhī chuán yuē: lǔ xiù jī xiāng yáng, xiū zhī fā lián nǔ shè xiù, xiù yì fā lián nǔ yīng zhī. xiū zhī shǐ jūn rén yuán shuǐ shí jiàn.
又曰:《朱修之传》曰:鲁秀击襄阳,修之发连弩射秀,秀亦发连弩应之。修之使军人缘水拾箭。
yòu yuē: xiè zhuāng chuán yún: shí hé nán xiàn wǔ mǎ, zhào qún chén wèi fù, zhuāng suǒ shàng qí cí yuē:" yíng diào lù yú fēi zhōng, fù chéng yún yú jīng jiàn."
又曰:《谢庄传》云:时河南献舞马,诏群臣为赋,庄所上其辞曰:"迎调露於飞锺,赴承云於惊箭。"
qí shū yuē: chén xiǎn dá chuán yún:" xiǎn dá dù lǎo mò bǔ qiè. zhái dà zhàn pò zéi, shǐ zhōng zuǒ yǎn. bá jiàn ér zú bù chū. běi huáng cūn pān yù shàn jìn, xiān yǐ dīng dīng zhù, yù yǔ bù zuò qì, dīng jí shí chū. nǎi jìn xiǎn dá mù zhōng zú chū zhī."
《齐书》曰:《陈显达传》云:"显达杜姥(莫补切。)宅大战破贼,矢中左眼。拔箭而镞不出。北黄村潘妪善禁,先以钉钉柱,妪禹步作气,钉即时出。乃禁显达目中镞出之。"
sān guó diǎn lüè yuē: liáng yǐ hù jūn jiāng jūn lù fǎ hé wèi yǐng zhōu cì shǐ, fēng jiāng chéng xiàn gōng. fǎ hé cháng jūn cì bái dì, wèi rén yuē:" zhū gě kǒng míng kě wèi míng jiàng, wú mù jiàn zhī. cǐ chéng páng yǒu mái nǔ jiàn zú yī hú xǔ." yīn lìng jué zhī, guǒ rú qí yán.
《三国典略》曰:梁以护军将军陆法和为郢州刺史,封江乘县公。法和尝军次白帝,谓人曰:"诸葛孔明可谓名将,吾目见之。此城旁有埋弩箭镞一斛许。"因令掘之,果如其言。
běi qí shū yuē: láng jī zì shì yè, qiān hǎi xī zhèn jiāng. liáng wú míng chè gōng hǎi xī, jī liáng zhàng jiē jǐn, nǎi xuē mù wèi jiàn, zhǐ wèi yǔ, dé wéi jiě hái cháo. pú yè yáng àn láo zhī yuē:" qīng běn wén lì, suì yǒu wǔ lüè. xuē mù jiàn zhǐ yǔ, jiē wú gù shì. bān mò zhī sī, hé yǐ guò zhī."
《北齐书》曰:郎基字世业,迁海西镇将。梁吴明彻攻海西,基粮仗皆尽,乃削木为箭,纸为羽,得围解还朝。仆射杨暗劳之曰:"卿本文吏,遂有武略。削木箭纸羽,皆无故事。班墨之思,何以过之。"
hòu wèi shū yuē: shì zōng xìng yè, hái yú hé nèi huái jiè, dì qīn shè shǐ yī lǐ wǔ shí yú bù. shì zhōng gāo xiǎn děng zòu:" fú jiàn yù hú shǐ lín yuán yì yuǎn, xián dòng yǔ chí, zú suǒ dǎi sān bǎi wǔ shí yú bù. chén děng fú wéi bì xià shèng wǔ zì tiān, shén yì sù mào. qiǎo huì zōu yú zhī jié, miào jǐn jué jū yuē qiè. pǔ zhī yí. wēi léng yōu dié, hán hú gān qiè. sì shè qì cái měng suǒ zhèn, qíng duì mǐ xīn. zú yǐ sù jié jiǔ qū, hè fú bā yǔ yǐ. shèng shì qí jī, bì yí biǎo shù, lēi míng shè gōng, yǒng zhāng shèng yì."
《后魏书》曰:世宗幸邺,还於河内怀界,帝亲射矢一里五十馀步。侍中高显等奏:"伏见御弧矢临原弋远,弦动羽驰,镞所逮三百五十馀步。臣等伏惟陛下圣武自天,神艺夙茂。巧会驺虞之节,妙尽矍(居约切。)圃之仪。威棱攸叠,甝(胡甘切。)兕慑气;才猛所振,勍憝弭心。足以肃截九区,赫服八宇矣。盛事奇迹,必宜表述,勒铭射宫,永彰圣艺。"
hòu zhōu shū yuē: wáng jié, wèi gōng dì yuán nián cóng yú jǐn wéi jiāng líng, shí zhà nèi yǒu rén shàn yòng zhǎng shuò, zhàn shì jiāng dēng zhě, duō wèi suǒ bì. jǐn lìng jié shè zhī, yìng xián ér dǎo, dēng zhě nǎi dé rù, yú zhòng jì jìn, suì bá zhī. jǐn xǐ yuē:" jì wǒ dà shì zhě, zài cǐ jiàn yě."
《后周书》曰:王杰,魏恭帝元年从于谨围江陵,时栅内有人善用长槊,战士将登者,多为所毙。谨令杰射之,应弦而倒,登者乃得入,馀众继进,遂拔之。谨喜曰:"济我大事者,在此箭也。"
yòu yuē: hè bá yuè jì yù hài yú hé qū, tài zǔ nǎi lǜ qīng qí chí fù píng liáng. shí qí shén wǔ qiǎn zhǎng shǐ hóu jǐng zhāo yǐn yuè zhòng, tài zǔ zhì ān dìng yù zhī, wèi jǐng yuē:" hè bá gōng suī sǐ, yǔ wén tài shàng cún, qīng hé wéi yě?" jǐng shī sè duì yuē:" wǒ yóu jiàn yě, suí rén suǒ shè, ān néng zì cái." jǐng yú cǐ jí hái.
又曰:贺拔岳既遇害于河曲,太祖乃率轻骑驰赴平凉。时齐神武遣长史侯景招引岳众,太祖至安定遇之,谓景曰:"贺拔公虽死,宇文泰尚存,卿何为也?"景失色对曰:"我犹箭也,随人所射,安能自裁。"景於此即还。
yòu yuē: yǔ xìn chuán yún:" xìn cháng yǒu xiāng guān zhī sī, zuò āi jiāng nán fù yǐ zhì qí yì. yún: liǎng guān dāng jǐ, qiān mén shòu jiàn. bái hóng guàn rì, cāng yīng jī diàn."
又曰:《庾信传》云:"信常有乡关之思,作《哀江南赋》以致其意。云:两观当戟,千门受箭。白虹贯日,苍鹰击殿。"
yòu yuē: zhǎng sūn chéng chuán yún:" chéng yǔ rǔ nán gōng liè, jiàn èr diāo fēi ér zhēng ròu, yīn yǐ liǎng jiàn yǔ chéng yuē: shè qǔ zhī. chéng wān gōng chí wǎng, yù diāo xiāng yuè, yī fà shuāng guàn yān."
又曰:《长孙晟传》云:"晟与汝南公猎,见二雕飞而争肉,因以两箭与晟曰:射取之。晟弯弓驰往,遇雕相跃,一发双贯焉。"
táng shū yuē: tài zōng tǎo liú hēi tà. tà cháng yú féi xiāng liè zhèn, tài zōng qīn lǜ zuǒ yòu jī zhī. yǒu yī tū jiāng, yǒng zhuàng jué rén, zhí chōng tài zōng, rèn jiāng jiē, tài zōng yǐ tiān cè shàng jiàng dà jiàn shè zhī, zhōng xīn dòng bèi, yīng xián ér bì. suì chuán cǐ jiàn yú běi fān. tū jué jiàn ér jīng tàn. yòu cháng qīng qí jìn chū, yù sān qí jiē zéi zhōng xiāo yǒng yǒu míng zhě, jǔ qiāng ér jìn. zuǒ yòu qǐng bì zhī, tài zōng bù cóng, dài qí jiāng zhì, lián fā sān shǐ, xiāng cì jiē bì. dí rén shè qì yān.
《唐书》曰:太宗讨刘黑闼。闼常於肥乡列阵,太宗亲率左右击之。有一突将,勇壮绝人,直冲太宗,刃将接,太宗以天策上将大箭射之,中心洞背,应弦而毙。遂传此箭於北蕃。突厥见而惊叹。又常轻骑近出,遇三骑皆贼中骁勇有名者,举枪而进。左右请避之,太宗不从,待其将至,连发三矢,相次皆毙。敌人慑气焉。
yòu yuē: zhēn yuán sì nián gòng wǔ jǔ, bìng yīng bǎi zhǐ jiàn jí sān shí zhǐ jiàn děng, jīn nián quán tíng. shí jiàn yì dài fū tián dūn yīn méng zhào duì, zòu yán:" bīng bù wǔ jǔ děng měi nián cháng shù bǎi qiān rén, chí xié gōng shǐ chū rù huáng chéng jiān, kǒng fēi suǒ yí." shàng wén ér qú rán, gù mìng tíng zhī. qí shí wǔ jǔ zhě měi suì bù guò shí shù rén. shí yì è dūn guì, yù fēi duǎn jiù shì, zòu yì bù shí. zì shì qì yú zhēn yuán, gèng bù fù zhì.
又曰:贞元四年贡武举,并应百只箭及三十只箭等,今年权停。时谏议大夫田敦因蒙召对,奏言:"兵部武举等每年常数百千人,持挟弓矢出入皇城间,恐非所宜。"上闻而瞿然,故命停之。其实武举者每岁不过十数人。时议恶敦贵,欲非短旧事,奏议不实。自是讫于贞元,更不复置。
tài gōng liù tāo yuē: xiàn jiān zhèn qiáng dí, dài huáng cān lián nǔ, fēi fú diàn jǐng shǐ zì fù. zhù yún: fēi fú diàn jǐng, shǐ míng. fēi fú, chǐ jīng bái yǔ, yǐ gāng wéi shǒu. diàn jǐng, qīng jīng chǐ yǔ, yǐ gāng wéi shǒu. gāng yī zuò tiě.
太公《六韬》曰:陷坚阵强敌,大黄参连弩,飞凫、电景矢自副。(注云:飞凫、电景,矢名。飞凫,尺茎白羽,以纲为首。电景,青茎尺羽,以纲为首。纲一作铁。)
tài gōng jīn kuì yuē: wǔ wáng fá yīn, dīng hóu bù cháo. shàng fù nǎi huà dīng hóu, sān xiàng shè zhī. dīng hóu bìng, qiǎn shǐ qǐng chén. shàng fù nǎi yǐ jiǎ yǐ rì bá qí tóu jiàn, bǐng dīng rì bá qí mù jiàn, wù sì rì bá qí fù jiàn, yǔ xīn rì bá qí gǔ jiàn, guǐ hài rì bá qí zú jiàn. dīng hóu bìng nǎi yù. sì yí wén, jiē jù. yuè cháng shì xiàn bái zhì.
《太公金匮》曰:武王伐殷,丁侯不朝。尚父乃画丁侯,三向射之。丁侯病,遣使请臣。尚父乃以甲乙日拔其头箭,丙丁日拔其目箭,戊巳日拔其腹箭,庾辛日拔其股箭,癸亥日拔其足箭。丁侯病乃愈。四夷闻,皆惧。越常氏献白雉。