shuǐ xià
○水下
yàn zǐ yuē: jǐng gōng wèn lián zhèng hé rú? duì yuē:" qí xíng shuǐ yě. měi zāi shuǐ hū! qí zhuó wú bù tú, qí qīng wú bù sǎo."
《晏子》曰:景公問廉政何如?對曰:"其行水也。美哉水乎!其濁無不塗,其清無不掃。"
yáng zi fǎ yán yuē: huò wèn jìn, yuē:" shuǐ." huò yuē:" wèi qí bù shě zhòu yè yǔ?" yuē:" yǒu shì zāi! mǎn ér hòu jiàn zhě, qí shuǐ hū?" lǐ guǐ zhù yuē: shuǐ mǎn kǎn ér hòu jìn, rén bó xué ér hòu shì.
《楊子法言》曰:或問進,曰:"水。"或曰:"為其不舍晝夜與?"曰:"有是哉!滿而後漸者,其水乎?"(李軌注曰:水滿坎而後進,人博學而後仕。)
ruì yīng tú yuē: gòng gōng shì shòu shuǐ ruì, bǎi guān shī zhǎng yǐ shuǐ wèi hào, méng shuǐ, ruì shuǐ yě, jūn chéng tǔ ér wáng, qí zhèng tài píng, zé méng shuǐ chū yú shān yān.
《瑞應圖》曰:共工氏受水瑞,百官師長以水為號,蒙水,瑞水也,君乘土而王,其政太平,則蒙水出於山焉。
hán shī wài chuán yuē: fū shuǐ zhě, yuán lǐ ér xíng, bù yí dà xiǎo, shì yǒu zhì zhě zhòng ér zhī xià, shì yǒu lǐ zhě tà shēn bù yí, shì yǒu yǒng zhě zhàng fáng ér qīng, shì zhī mìng zhě lì xiǎn zhì yuǎn, shì yǒu dé zhě. tiān dì yǐ chéng, qún wù yǐ shēng, guó jiā yǐ níng, wàn shì suǒ píng, cǐ zhì zhě suǒ yǐ lè yú shuǐ yě.
《韓詩外傳》曰:夫水者,緣理而行,不遺大小,似有智者;重而之下,似有禮者;踏深不疑,似有勇者;障防而清,似知命者;歷險致遠,似有德者。天地以成,群物以生,國家以寧,萬事所平,此智者所以樂於水也。
yòu yuē: dōng bù shù yù, fēi ài shuǐ yě.
又曰:冬不數浴,非愛水也。
yòu wú yuè chūn qiū yuē: wǔ zǐ xū bēn wú zhì lì yáng, lì yáng nǚ zǐ jī piǎo lài shuǐ zhī shàng, zi xū guò, guì ér qǐ shí, nǚ zǐ dān fàn hú jiāng ér shí zhī. zi xū shí ér qù, wèi nǚ zǐ yuē:" yǎn zi hú jiāng, wù lìng qí lù." nǚ zǐ yuē:" xíng yǐ." zi xū xíng wǔ bù hái gù, nǚ zǐ yǐ zì tóu lài zhōng. hòu zi xū fá chǔ, shī hái guò piào yáng lài shàng, yù bào yǐ bǎi jīn, bù zhī qí jiā, nǎi tóu jīn lài shuǐ ér qù. hòu yǒu yù xíng kū ér lái, yuē:" wú nǚ nián sān shí bù jià, jī piǎo yú cǐ, yù qióng rén fàn zhī, kǒng shì xiè, tóu shuǐ ér sǐ." nǎi qǔ jīn guī.
又《吳越春秋》曰:伍子胥奔吳至溧陽,溧陽女子擊縹瀨水之上,子胥過,跪而乞食,女子簞飯壺漿而食之。子胥食而去,謂女子曰:"掩子壺漿,勿令其露。"女子曰:"行矣。"子胥行五步還顧,女子已自投瀨中。後子胥伐楚,師還過漂陽瀨上,欲報以百金,不知其家,乃投金瀨水而去。後有嫗行哭而來,曰:"吾女年三十不嫁,擊縹於此,遇窮人飯之,恐事泄,投水而死。"乃取金歸。
wù lǐ lùn yuē: suǒ yǐ lì tiān dì zhě, shuǐ yě. fū shuǐ, yě zhī běn yě. tǔ yuán qì, fā rì yuè, jīng xīng chén, jiē yóu shuǐ ér xìng.
《物理論》曰:所以立天地者,水也。夫水,也之本也。吐元氣,發日月,經星辰,皆由水而興。
yòu yuē: jiǔ zhōu zhī wài jiē shuǐ yě, yú xī zài huì jī, yǎng kàn nán shān, jiàn yún rú pù liàn, fāng shù shí zhàng, qí shēng láng kē. xū yú, shān xià jū mín jīng hài, hóng shuǐ dà zhì.
又曰:九州之外皆水也,余昔在會稽,仰看南山,見雲如瀑練,方數十丈,其聲硠礚。須臾,山下居民驚駭,洪水大至。
liè xiān chuán yuē: fù jú xiān shēng shàng wú shān, yǔ xià rén:" wú yù hái péng lái shān, wèi rǔ cáo xià shén shuǐ." yá tóu yī dàn yǒu shuǐ, bái sè, cóng shí jiān xià, fú zhī duō yù jí.
《列仙傳》曰:負局先生上吳山,語下人:"吾欲還蓬萊山,為汝曹下神水。"崖頭一旦有水,白色,從石間下,服之多愈疾。
chǔ cí yuē: cāng làng zhī shuǐ qīng, kě yǐ zhuó wú yīng cāng làng zhī shuǐ zhuó, kě yǐ zhuó wú zú.
《楚詞》曰:滄浪之水清,可以濯吾纓;滄浪之水濁,可以濯吾足。
xuán zhōng jì yuē: tiān xià zhī duō zhě shuǐ yān, fú tiān zài dì, gāo xià wú bù zhì, wàn wù wú bù rùn.
《玄中記》曰:天下之多者水焉,浮天載地,高下無不至,萬物無不潤。
shān hǎi jīng yuē: shàn shān yǒu shòu yān, míng yuē hé yǔ, jiàn zé tiān xià dà shuǐ. gāo jiàn zhī shān, qí shàng yǒu shuǐ yān, shén hán ér qīng, dì tái zhī jiāng shuǐ yě. guō pú zhù yuē: hé dōng jiě xiàn tán dào shān, yǒu shuǐ qián chū shān shàng, sú míng zhī rì àng jiāng, jí cǐ lèi yě. dà huāng zhī yú yǒu shān ér bù hé, míng yuē bù zhōu, yǒu hán shǔ zhī shuǐ.
《山海經》曰:剡山有獸焉,名曰合窳,見則天下大水。高箭之山,其上有水焉,甚寒而清,帝台之漿水也。(郭璞注曰:河東解縣檀道山,有水潛出山上,俗名之日盎漿,即此類也。)大荒之隅有山而不合,名曰不周,有寒暑之水。
yòu yuē: qiào míng zhī shān, qiào shuǐ chū yān, ér xī liú zhì yú hé, qí zhōng duō hé luó zhī yú, yī shǒu ér shí shēn.
又曰:譙明之山,譙水出焉,而西流至於河,其中多河羅之魚,一首而十身。
yòu yuē: shǎo yáng shān, suān shuǐ chū yān, dōng ér liú zhù yú fén shuǐ, qí zhōng duō měi zhě. guǎn zǐ yuē: shàng yǒu zhě, xià yǒu tiě.
又曰:少陽山,酸水出焉,東而流注於汾水,其中多美赭。(《管子》曰:上有赭,下有鐵。)
shuǐ jīng zhù yuē: yù shuǐ, jí yè láng tún shuǐ yě. hàn wǔ dì shí, yǒu zhú wáng xìng yú tún shuǐ. yǒu yī nǚ zǐ huàn yú shuǐ bīn, yǒu sān jié dà zhú liú rù nǚ zǐ zú jiān, tuī zhī bù qù, wén yǒu shēng, chí pò zhī, dé yī nán ér, suì xióng yí pú shì, zhú wèi xìng, suǒ juān pò zhú yú yě chéng lín, wáng cí zhú lín shì yě. wáng cháng cóng rén zhǐ dà shí shàng, mìng zuò gēng, cóng zhě bái wú shuǐ, wáng yǐ jiàn jī shí chū shuǐ, jīn zhú wáng shuǐ shì yě.
《水經注》曰:郁水,即夜郎豚水也。漢武帝時,有竹王興於豚水。有一女子浣於水濱,有三節大竹流入女子足間,推之不去,聞有聲,持破之,得一男兒,遂雄夷濮氏,竹為姓,所捐破竹於野成林,王祠竹林是也。王嘗從人止大石上,命作羹,從者白無水,王以劍擊石出水,今竹王水是也。
yòu yuē: zhào rén yǒu qín gāo zhě, yǐ shàn gǔ qín wèi kāng wáng shè rén, xíng gǔ juān zhī shù, yóu fú dàng jùn jiān, èr bǎi yú nián hòu rù dàng shuǐ qǔ lóng zi, yǔ dì zǐ qī, qī rì jiē jié zhāi dài yú shuǐ bàng, guǒ chéng chì lǐ chū rù dàng zhōng, yǒu wàn rén guān zhī, liú yuè yú fù rù shuǐ yě.
又曰:趙人有琴高者,以善鼓琴為康王舍人,行鼓涓之術,游浮碭郡間,二百餘年後入碭水取龍子,與弟子期,期日皆潔齋待於水傍,果乘赤鯉出入碭中,有萬人觀之,留月餘復入水也。
yòu yuē: jiāng shuǐ, àn shì běn, yán dì xìng jiāng. dì wáng shì jì yuē: yán dì shén nóng shì, jiāng mǔ yuē sì, yóu huá yáng, gǎn shén ér shēng yán dì, zhǎng yú jiāng shuǐ.
又曰:姜水,按《世本》,炎帝姓姜。《帝王世紀》曰:炎帝神農氏,薑母曰姒,游華陽,感神而生炎帝,長於姜水。
yòu yuē: xī mò shuǐ zì měng shān zhì nán ān, ér hùn yá shuǐ mài piào jí pò hài zhōu chuán, lì dài wèi huàn. shǔ jùn tài shǒu lǐ bīng fā zú záo píng hùn yá, hé shén bì nù, bīng nǎi cāo dāo rù shuǐ yǔ shuǐ shén dòu, suì píng hùn yá, tōng shuǐ lù, kāi chù jí shuǐ suǒ chuān yě.
又曰:昔沫水自蒙山至南安,而溷崖水脈漂疾、破害舟船,歷代為患。蜀郡太守李冰發卒鑿平溷崖,河神贔怒,冰乃操刀入水與水神斗,遂平溷崖,通水路,開處即水所穿也。
yòu yuē: huáng shuǐ chū líng yáng xiàn xī běi, lián wū shān xī, chū xióng huáng, pō yǒu shén yì, cǎi zhī cháng yǐ dōng yuè jì sì, záo shí shēn shù zhàng, fāng dé jiā huáng, gù xī shuǐ qǔ míng yān.
又曰:黃水出零陽縣西北,連巫山溪,出雄黃,頗有神異,采之常以冬月祭祀,鑿石深數丈,方得佳黃,故溪水取名焉。
yòu yuē: qìn shuǐ nán lì yī shì guān, yòu nán yǔ biāo々 shuǐ hé, shuǐ chū dōng běi jù jùn shān, chéng gāo xiè làng, chù shí liú xiǎng, shì rén yīn shēng yǐ chēng zhī.
又曰:沁水南歷猗氏關,又南與驫々水合,水出東北巨峻山,乘高瀉浪,觸石流響,世人因聲以稱之。
yòu yuē: bā jùn yú fù xiàn yí shuǐ, jí hěn shān qīng jiāng yě, shuǐ sè qīng, zhào shí zhàng, shǔ rén jiàn qí chéng qīng, yīn míng qīng chí yě.
又曰:巴郡魚復縣夷水,即佷山清江也,水色清,照十丈,蜀人見其澄清,因名清池也。
yòu yuē: qín shuǐ chū fú shí lǐng běi qīng yī shān, yì wèi zhī qīng yī shuǐ yě.
又曰:溱水出浮石嶺北青衣山,亦謂之青衣水也。
yòu yuē: lú shān zhī běi yǒu shí mén shuǐ, shuǐ chū lǐng duān, yǒu shuāng shí gāo sǒng, qí zhuàng ruò mén, yīn yǒu shí mén zhī mù yān. shuǐ dǎo shuāng shí zhī zhōng, xuán liú fēi shù jìn sān bǎi xǔ bù, xià sǎn màn shí bù xǔ, shàng wàng zhī lián tiān, ruò yè fēi liàn yú xiāo zhōng yǐ.
又曰:廬山之北有石門水,水出嶺端,有雙石高竦,其狀若門,因有石門之目焉。水導雙石之中,懸流飛澍近三百許步,下散漫十步許,上望之連天,若曳飛練於霄中矣。
yòu yuē: yǒng chāng jùn yǒu lán cāng shuǐ, chū xī nán bó nán xiàn, hàn míng dì yǒng píng shí èr nián zhì, bó nán, shān míng yě. xiàn yǐ shān míng zhī, qí shuǐ dōng běi liú chū bó nán shān. hàn wǔ dì shí, tōng bó nán shān dào, dù lán cāng jīn, tǔ dì jué yuǎn, xíng zhě kǔ zhī, gē yuē:" hàn dé guǎng, kāi bù bīn, dù bó nán, yuè cāng jīn, yī dù lán cāng wèi tā rén." shān gāo sì shí lǐ, lán cāng shuǐ yǒu jīn shā, yuè rén shōu yǐ wèi huáng jīn. yòu yǒu guāng zhū xué, xué chū guāng zhū, yòu yǒu hǔ pò shān hú huáng bái qīng zhū yě.
又曰:永昌郡有蘭倉水,出西南博南縣,漢明帝永平十二年置,博南,山名也。縣以山名之,其水東北流出博南山。漢武帝時,通博南山道,渡蘭倉津,土地絕遠,行者苦之,歌曰:"漢德廣,開不賓,渡博南,越蒼津,一渡蘭倉為他人。"山高四十里,蘭倉水有金沙,越人收以為黃金。又有光珠穴,穴出光珠,又有琥珀、珊瑚、黃白青珠也。
jīng zhōu jì yuē: xià shǒu dōng èr shí lǐ yǒu yǒng kǒu, èr shuǐ zhī jiān wèi zhī xià zhōu, shǒu wěi qī bǎi lǐ, huá róng jiān lì èr xiàn zài qí zhōng.
《荊州記》曰:夏首東二十里有涌口,二水之間謂之夏洲,首尾七百里,華容、監利二縣在其中。
chǔ cí yuē: guò xià shǒu ér xī fú. guō zhòng chǎn yún: cǐ shuǐ dōng duàn xià tōng, yīn míng xià shuǐ.
《楚詞》曰:過夏首而西浮。郭仲產云:此水冬斷夏通,因名夏水。
shù yì jì yuē: suī huàn èr shuǐ, bō wén jiē ruò wǔ sè, qí rén duō wén zhāng, gù míng huì shuǐ.
《述異記》曰:濉渙二水,波文皆若五色,其人多文章,故名繢水。
yòu yuē: hàn miǎn huì liú chù, àn shàng yǒu shí míng yún," xià zhì shuǐ fǔ sān shí yī lǐ", jiē chuán lǐ sī kè shí yú cǐ.
又曰:漢、沔會流處,岸上有石銘雲,"下至水府三十一里",皆傳李斯刻石於此。
lóng yú hé tú yuē: xuán zhōu zài běi hǎi zhōng, dì fāng sān shí lǐ, qù nán àn shí wàn lǐ, shàng yǒu zhī zhe xuán jiàn, jiàn shuǐ rú mì wèi, fú zhī zhǎng shēng.
《龍魚河圖》曰:玄洲在北海中,地方三十里,去南岸十萬里,上有芝著玄澗,澗水如蜜味,服之長生。
wàn zhèn nán zhōu yì wù zhì yuē: tiān zhú yǒu héng shuǐ, yī hào xīn táo shuǐ, shuǐ tè gān xiāng, xià yǒu zhēn yán yě.
萬震《南州異物志》曰:天竺有恆水,一號新陶水,水特甘香,下有真鹽也。
guǎng zhì yuē: lín chuān jùn yǒu fěn shuǐ, dé qí shuǐ tài fěn yì jié.
《廣志》曰:臨川郡有粉水,得其水汰粉益潔。
shèng hóng zhī jīng zhōu jì yuē: yáng xiàn xī yǒu fěn shuǐ, yuán chū fáng líng xiàn, qǔ qí shuǐ wèi fěn, xiān jié yì yú yú shuǐ, gù yīn fěn wèi míng yě. bā jùn lín jiāng xiàn yǒu cǐ shuǐ, jiù cháng xiàn zhī yě.
盛弘之《荊州記》曰:陽縣西有粉水,源出房陵縣,取其水為粉,鮮潔異於餘水,故因粉為名也。巴郡臨江縣有此水,舊常獻之也。
hán shī wài chuán yuē: qín yǔ wěi, sān yuè táo huā shuǐ xià zhī shí, zhòng shì nǚ zhí lán fú chú. zhèng guó zhī sú, sān yuè shàng sì zhī rì, cǐ liǎng shuǐ shàng zhāo hún, fú chú bù xiáng yě.
《韓詩外傳》曰:溱與洧,三月桃花水下之時,眾士女執蘭祓除。鄭國之俗,三月上巳之日,此兩水上招魂,祓除不祥也。
qín zhōu jì yuē: chéng jì xiàn yǒu shí jiù, zhōng shuǐ shēn shù chǐ, shuǐ hàn wú zēng jiǎn, gù míng qí dì wèi tiān shuǐ jùn.
《秦州記》曰:成紀縣有石臼,中水深數尺,水旱無增減,故名其地為天水郡。
sōu shén jì yuē: hàn mò líng jùn tài shǒu yǒu nǚ, yuè mén xià shū zuǒ, shǐ bì qǔ guàn shǒu shuǐ yǐn zhī, ér yǒu shēn, ér shēng zǐ, zhì néng xíng, tài shǒu bào ér shǐ qiú qí fù, ér zhí shàng shū zuǒ xī, shū zuǒ tuī zhī, ér pū dì wèi shuǐ.
《搜神記》曰:漢末零郡太守有女,悅門下書佐,使婢取盥手水飲之,而有娠,而生子,至能行,太守抱兒使求其父,兒直上書佐膝,書佐推之,兒仆地為水。
sān qí lüè jì yuē: kāng làng shuǐ zài qí chéng xī nán shí wǔ lǐ kāng qú, zé níng qī kòu niú jiǎo gē yú cǐ yě.
《三齊略記》曰:康浪水在齊城西南十五里康衢,則甯戚扣牛角歌於此也。
shù zhēng jì yuē: lín zī niú shān xià yǒu nǚ shuǐ, qí rén yàn yuē: shì zhì zé nǚ shuǐ liú, shì luàn zé nǚ shuǐ jié. mù róng chāo shí, gān hé mí zài, jí sòng wǔ běi zhēng ér jī hóng liú.
《述征記》曰:臨淄牛山下有女水,齊人諺曰:世治則女水流,世亂則女水竭。慕容超時,乾涸彌載,及宋武北征而激洪流。
xù shù zhēng jì yuē: liáng zōu chéng xī yǒu lóng shuǐ, yún qí xiào fù chéng gǎn shén míng, yǒng quán fā yú shì nèi, qián yǐ jī lóng fù zhī, yóu shì wú wèng jí zhī láo. jiā rén yí zhī, shí dài qí chū ér sōu qí shì, shì fā cǐ lóng, ér quán suì yǒng liú piào jū yǔ. gù míng zhī yuē lóng shuǐ.
《續述征記》曰:梁鄒城西有籠水,雲齊孝婦誠感神明,湧泉發於室內,潛以績籠覆之,由是無瓮汲之勞。家人疑之,時待其出而搜其室,試發此籠,而泉遂涌流漂居宇。故名之曰籠水。
shǐ xìng jì yuē: lín shuǐ yuán zhōng yǒu shí shì, shì qián qìng shí shàng xíng luó qiān wèng, zhōng xī shì bǐng yín, cǎi fá yù zhī bù dé qǔ, qǔ bì mí mèn.
《始興記》曰:林水源中有石室,室前磬石上行羅千瓮,中悉是餅銀,採伐遇之不得取,取必迷悶。
míng shān lüè jì yuē: sēng quán dào rén jū jìn ān huò shān, chén chū jiàn, hū jiàn bái shuǐ yì cháng, yǐn zhī gān rú lǐ, shuǐ guò shén xùn, qì qǔ de shǎo xǔ, yǐ xiǎng jìn táo ān, bù fù zhōng yǐn, quán shòu bǎi sān shí suì, bù zhī qí zhōng.
《名山略記》曰:僧權道人居晉安霍山,晨出澗,忽見白水異常,飲之甘如醴,水過甚迅,器取得少許,以餉晉陶安,不復中飲,權壽百三十歲,不知其終。
shèng hóng zhī jīng zhōu jì yuē: guì yáng jùn yǒu yuán shuǐ, shuǐ yī biān lěng, yī biān nuǎn lěng chù qīng qiě lǜ, nuǎn chù bái qiě zhuó.
盛弘之《荊州記》曰:桂陽郡有圓水,水一邊冷,一邊暖;冷處清且綠,暖處白且濁。
lǒng yòu jì yuē: wǔ dū zǐ shuǐ yǒu ní, qí sè yì zǐ ér zhān, gòng zhī yòng fēng xǐ shū, gù zhào gào yǒu zǐ ní zhī měi.
《隴右記》曰:武都紫水有泥,其色亦紫而粘,貢之用封璽書,故詔誥有紫泥之美。
fāng yú jì yuē: sháo zhōu qǔ jiāng xiàn xiū rén shuǐ, xī nán zhù lián shuǐ, běi yǒu sān fēng tíng, wǔ dù shuǐ. qí fàn yún wèi shǐ xìng tài shǒu, zhì xiū rén shuǐ zhuó ér yǐn zhī, fù shī yuē:" sān fēng hé xí xí, wǔ dù hé yōu yōu, qiě yǐn xiū rén shuǐ, bù yì jiē xié liú."
《方輿記》曰:韶州曲江縣修仁水,西南注連水,北有三楓亭,五渡水。齊范云為始興太守,至修仁水酌而飲之,賦詩曰:"三楓何習習,五渡何悠悠,且飲修仁水,不挹階邪流。"
wú lù dì lǐ zhì yuē: tiān mén líng líng xiàn yǒu xī shuǐ, shān shòu cóng shù shí lǐ wǎng yǐn zhī, yuè tā shuǐ zé bù yǐn.
《吳錄地理志》曰:天門零陵縣有溪水,山獸從數十里往飲之,越他水則不飲。
guǎng zhì yuē: ruò shuǐ, fū yú běi, qí shuǐ bù shèng máo yǔ, shì wú jiàn zhě.
《廣志》曰:弱水,夫余北,其水不勝毛羽,世無見者。
bó wù zhì yuē: shuǐ yǒu zhuó yǒu qīng, hé huái zhuó, jiāng jì qīng. nán yáng yǒu qīng líng zhī shuǐ, dān shuǐ, quán shuǐ, rǔ nán yǒu huáng shuǐ, huá shān nán yǒu hēi shuǐ, tiān xià zhī shuǐ jiē lèi wǔ sè, jīn zài qí míng yě. nìng shuǐ bù liú.
《博物志》曰:水有濁有清,河淮濁,江濟清。南陽有清泠之水,丹水,泉水,汝南有黃水,華山南有黑水,天下之水皆類五色,今載其名也。濘水不流。
jùn guó zhì yuē: lóng zhōu xī wǔ xiàn zhì guǒ zhōu, làng zhōng yǒu yīn shuǐ, qí mín ruì qì ér shàn wǔ yě.
《郡國志》曰:隆州析五縣置果州,閬中有陰水,其民銳氣而善舞也。
yòu yuē: pén shuǐ, xī yǒu rén cǐ chù xǐ tóng pén, shuǐ bào zhǎng shī pén, nǎi tóu shuǐ qǔ pén, jiàn yī lóng xián pén duó zhī ér qù, gù yuē pén shuǐ.
又曰:湓水,昔有人此處洗銅盆,水暴漲失盆,乃投水取盆,見一龍銜盆奪之而去,故曰湓水。
yòu yuē: tíng zhōu tián bà shuǐ dī dī, ruò yǐ jīn yín tóng tiě qì shèng zhī jiē lòu, zhì páo yè zé bù lòu, rén zhǎng zhōng yì lòu, fú zhī shǎo chòu, máo luò de xiān.
又曰:庭州田灞水滴滴,若以金銀銅鐵器盛之皆漏,致匏葉則不漏,人掌中亦漏,服之少臭,毛落得仙。
lùn héng yuē: suì zhī qǔ huǒ yú rì, fāng zhū qǔ lù yú yuè, tiān dì zhī jiān, qiǎo lì suǒ bù néng yǔ qí shù hū? rán yǐ zhǎng wò zhī zhōng, yǐn lèi yú tài jí zhī shàng, ér shuǐ huǒ kě lì zhì zhě, yáng yīn gù xiàng dòng yě.
《論衡》曰:燧之取火於日,方諸取露於月,天地之間,巧曆所不能與其數乎?然以掌握之中,引類於太極之上,而水火可立致者,陽陰固相動也。
yì yuàn yuē: sūn quán chì wū bā nián, qiǎn xiào wèi chén xūn cáo jù róng, zhōng dào záo pò gāng, jué dé yī hēi wù, wú yǒu shǒu wěi, xíng rú shù bǎi hú chuán, zhǎng shù shí zhàng, chǔn chǔn ér dòng, yǒu qǐng, xī róng yè chéng zhī, shí rén mò néng shí. dé cǐ zhī hòu huò quán yuán, xián wèi shì shuǐ mài, měi zhì dà hàn, yú dú jiē jié, wéi cǐ ruò jù liú tōng yān.
《異苑》曰:孫權赤烏八年,遣校尉陳勛漕句容,中道鑿破岡,掘得一黑物,無有首尾,形如數百斛船,長數十丈,蠢蠢而動,有頃,悉融液成汁,時人莫能識。得此之後獲泉源,咸謂是水脈,每至大旱,餘瀆皆竭,惟此若巨流通焉。
shuǐ zāi
○水災
shū yuē: shàng tiān jiàng zāi, xià hūn mín diàn.
《書》曰:上天降災,下昏民墊。
yòu yuē: tāng tāng hóng shuǐ fāng gē. tāng tāng, liú mào. hóng, dà. gē, hài yě. dàng dàng huái shān xiāng líng, hào hào tāo tiān.
又曰:湯湯洪水方割。(湯湯,流貌。洪,大。割,害也。)蕩蕩懷山襄陵,浩浩滔天。
chuán yuē: fán píng yuán chū shuǐ wèi dà shuǐ.
《傳》曰:凡平原出水為大水。
shǐ jì yuē: qín wǔ wáng sān nián, wèi shuǐ chì sān rì. zhāo wáng sān shí sì nián, wèi shuǐ dà chì sān rì. hóng fàn wǔ xíng chuán yuē: chì zhě, huǒ sè yě. shuǐ jǐn chì zhě, yǐ huǒ tiǎn shuǐ yě. wèi shuǐ, qín dà chuān zhě, yīn yáng sè luàn, qín yòng yán xíng, bài luàn zhī xiàng yě.
《史記》曰:秦武王三年,渭水赤三日。昭王三十四年,渭水大赤三日。(《洪範五行傳》曰:赤者,火色也。水盡赤者,以火殄水也。渭水,秦大川者,陰陽色亂,秦用嚴刑,敗亂之象也。)
hàn shū wǔ xíng zhì yuē: gāo hòu sān nián, hàn zhōng nán jùn hé yáng dà shuǐ, liú shù wàn jiā. shì shí nǚ zhǔ dú zhì, zhū lǚ xiāng wáng.
《漢書五行志》曰:高后三年,漢中、南郡、河陽大水,流數萬家。是時女主獨治,諸呂相王。
xù hàn shū wǔ xíng zhì yuē: huán dì yǒng xìng sān nián, péng chéng sì shuǐ nì liú. yǒng shòu yuán nián, luò shuǐ yì zhì jīn chéng mén, piāo liú rén wù. shì shí liáng jì zhēng zhèng, jí hài zhōng zhí, hòu suì zhū miè.
《續漢書五行志》曰:桓帝永興三年,彭城泗水逆流。永壽元年,洛水溢至津城門,漂流人物。是時梁冀爭政,嫉害忠直,後遂誅滅。
yòu yuē: xiàn dì jiàn ān èr nián, hàn shuǐ yì, hài rén wù, shì shí tiān xià dà luàn.
又曰:獻帝建安二年,漢水溢,害人物,是時天下大亂。
gǔ jīn zhù yuē: ān dì yán píng liù nián, hé dōng shuǐ huà wèi xuè. yuán chū èr nián, yǐng chuān xiāng chéng lín shuǐ huà wèi xuè, bù liú.
《古今注》曰:安帝延平六年,河東水化為血。元初二年,潁川襄城臨水化為血,不流。
jīng fáng yì yuē: jūn miǎn yú jiǔ, yín yú sè, xián rén qián, guó jiā wēi, jué yì liú shuǐ chì.
京房《易》曰:君湎於酒,淫於色,賢人潛,國家危,厥異流水赤。
jiù shuǐ zāi
○救水災
shǐ jì yuē: yáo mìng gǔn zhì shuǐ, jiǔ zài jī yòng bù chéng.
《史記》曰:堯命鯀治水,九載績用不成。
xiè chéng hòu hàn shū yuē: pèi guó chén xuān, zì zi yú. jiàn wǔ shí nián, luò shuǐ chū zào tiān jīn chéng mén, huò yù zhú sāi zhī. xuān jiàn yuē:" xī wáng zūn zhèng shēn, jīn dī shuǐ tuì, kuàng shèng zhǔ yé?" yán wèi jué ér shuǐ qù.
謝承《後漢書》曰:沛國陳宣,字子輿。建武十年,洛水出造天津城門,或欲築塞之。宣諫曰:"昔王尊正身,金堤水退,況聖主耶?"言未絕而水去。
fàn yè hòu hàn shū yuē: gōng shā mù ruì sī hé luò tuī bù zhī shù, yǒng shòu yuán nián, yǔ dà shuǐ, sān fǔ yǐ dōng, wú bù piào méi, mù míng xiǎo zhàn hòu, nǎi yù gào, lìng bǎi xìng zhì jū gāo dì, gù hóng nóng rén dú dé miǎn zāi.
范曄《後漢書》曰:公沙穆銳思河洛推步之術,永壽元年,雨大水,三輔以東,無不漂沒,穆明曉占候,乃預告,令百姓陟居高地,故弘農人獨得免災。
yòu yuē: rèn wén gōng, bā jùn rén yě, wèi zhì zhōng cóng shì, shí tiān dà hàn, bái cì shǐ yuē:" wǔ yuè yī rì dāng yǒu dà shuǐ, qí biàn yǐ zhì bù kě fáng jiù, yí lìng mín lì yù wèi qí bèi." cì shǐ bù tīng, wén gōng dú chǔ dà chuán, bǎi xìng huò yǒu xìn wén gōng pō yǒu fáng zhě. dào qí rì hàn liè, wén gōng jí mìng cóng zài, bái cì shǐ, cì shǐ bù xìn. zhì rì zhōng yún qǐ, xū yú yǔ zhì, bū shí jiān shuǐ yǒng qǐ shí yú zhàng, tū huài lú shě, suǒ hài shù qiān rén.
又曰:任文公,巴郡人也,為治中從事,時天大旱,白刺史曰:"五月一日當有大水,其變以至不可防救,宜令民吏預為其備。"刺史不聽,文公獨儲大船,百姓或有信文公頗有防者。到其日旱烈,文公急命從載,白刺史,刺史不信。至日中雲起,須臾雨至,晡時湔水湧起十餘丈,突壞廬舍,所害數千人。
huái nán zǐ yuē: gǔ zhě shuǐ wèi mín hài, yǔ záo lóng mén, pì yī què, píng zhì shuǐ tǔ, shǐ mín dé lù chù bǎi xìng bù qīn, wǔ pǐn bù shùn, qì jiào yǐ jūn chén zhī yì, fù zǐ zhī qīn, fū fù zhī bié, zhǎng yòu zhī xù tián yě bù xiū, mín shí bù zú, hòu jì nǎi jiào zhī pì dì kěn cǎo, fèn tǔ zhǒng gǔ, lìng bǎi xìng jiā gěi rén zú gù sān hòu zhī hòu wú bù wáng zhě, wèi xià yīn zhōu. yǒu yīn dé yě. zhōu shuāi, lǐ yì fèi, kǒng zǐ yǐ sān dài zhī dào jiào dǎo yú shì, qí hòu jì sì, zhì jīn bù jué zhě, yǒu yǐn xíng yě.
《淮南子》曰:古者水為民害,禹鑿龍門,辟伊闕,平治水土,使民得陸處;百姓不親,五品不順,契教以君臣之義,父子之親,夫婦之別,長幼之序;田野不修,民食不足,后稷乃教之闢地墾草,糞土種穀,令百姓家給人足;故三後之後無不王者,(謂夏殷周。)有陰德也。周衰,禮義廢,孔子以三代之道教導於世,其後繼嗣,至今不絕者,有隱行也。
yòu yuē: wǎng gǔ zhī shí, sì jí fèi, jiǔ zhōu liè, shuǐ hào yàng ér bù xī, yú shì, nǚ wā jī lú huī yǐ zhǐ yín shuǐ.
又曰:往古之時,四極廢,九州裂,水浩漾而不息,於是,女媧積蘆灰以止淫水。