shuǐ xià
○水下
yàn zǐ yuē: jǐng gōng wèn lián zhèng hé rú? duì yuē:" qí xíng shuǐ yě. měi zāi shuǐ hū! qí zhuó wú bù tú, qí qīng wú bù sǎo."
《晏子》曰:景公问廉政何如?对曰:"其行水也。美哉水乎!其浊无不涂,其清无不扫。"
yáng zǐ fǎ yán yuē: huò wèn jìn, yuē:" shuǐ." huò yuē:" wèi qí bù shě zhòu yè yǔ?" yuē:" yǒu shì zāi! mǎn ér hòu jiàn zhě, qí shuǐ hū?" lǐ guǐ zhù yuē: shuǐ mǎn kǎn ér hòu jìn, rén bó xué ér hòu shì.
《杨子法言》曰:或问进,曰:"水。"或曰:"为其不舍昼夜与?"曰:"有是哉!满而后渐者,其水乎?"(李轨注曰:水满坎而后进,人博学而后仕。)
ruì yīng tú yuē: gòng gōng shì shòu shuǐ ruì, bǎi guān shī zhǎng yǐ shuǐ wèi hào, méng shuǐ, ruì shuǐ yě, jūn chéng tǔ ér wáng, qí zhèng tài píng, zé méng shuǐ chū yú shān yān.
《瑞应图》曰:共工氏受水瑞,百官师长以水为号,蒙水,瑞水也,君乘土而王,其政太平,则蒙水出於山焉。
hán shī wài zhuàn yuē: fū shuǐ zhě, yuán lǐ ér xíng, bù yí dà xiǎo, shì yǒu zhì zhě zhòng ér zhī xià, shì yǒu lǐ zhě tà shēn bù yí, shì yǒu yǒng zhě zhàng fáng ér qīng, shì zhī mìng zhě lì xiǎn zhì yuǎn, shì yǒu dé zhě. tiān dì yǐ chéng, qún wù yǐ shēng, guó jiā yǐ níng, wàn shì suǒ píng, cǐ zhì zhě suǒ yǐ lè yú shuǐ yě.
《韩诗外传》曰:夫水者,缘理而行,不遗大小,似有智者;重而之下,似有礼者;踏深不疑,似有勇者;障防而清,似知命者;历险致远,似有德者。天地以成,群物以生,国家以宁,万事所平,此智者所以乐於水也。
yòu yuē: dōng bù shù yù, fēi ài shuǐ yě.
又曰:冬不数浴,非爱水也。
yòu wú yuè chūn qiū yuē: wǔ zǐ xū bēn wú zhì lì yáng, lì yáng nǚ zǐ jī piāo lài shuǐ zhī shàng, zi xū guò, guì ér qǐ shí, nǚ zǐ dān fàn hú jiāng ér shí zhī. zi xū shí ér qù, wèi nǚ zǐ yuē:" yǎn zi hú jiāng, wù lìng qí lù." nǚ zǐ yuē:" xíng yǐ." zi xū xíng wǔ bù hái gù, nǚ zǐ yǐ zì tóu lài zhōng. hòu zi xū fá chǔ, shī hái guò piào yáng lài shàng, yù bào yǐ bǎi jīn, bù zhī qí jiā, nǎi tóu jīn lài shuǐ ér qù. hòu yǒu yù xíng kū ér lái, yuē:" wú nǚ nián sān shí bù jià, jī piāo yú cǐ, yù qióng rén fàn zhī, kǒng shì xiè, tóu shuǐ ér sǐ." nǎi qǔ jīn guī.
又《吴越春秋》曰:伍子胥奔吴至溧阳,溧阳女子击缥濑水之上,子胥过,跪而乞食,女子箪饭壶浆而食之。子胥食而去,谓女子曰:"掩子壶浆,勿令其露。"女子曰:"行矣。"子胥行五步还顾,女子已自投濑中。后子胥伐楚,师还过漂阳濑上,欲报以百金,不知其家,乃投金濑水而去。后有妪行哭而来,曰:"吾女年三十不嫁,击缥於此,遇穷人饭之,恐事泄,投水而死。"乃取金归。
wù lǐ lùn yuē: suǒ yǐ lì tiān dì zhě, shuǐ yě. fū shuǐ, yě zhī běn yě. tǔ yuán qì, fā rì yuè, jīng xīng chén, jiē yóu shuǐ ér xìng.
《物理论》曰:所以立天地者,水也。夫水,也之本也。吐元气,发日月,经星辰,皆由水而兴。
yòu yuē: jiǔ zhōu zhī wài jiē shuǐ yě, yú xī zài kuài jī, yǎng kàn nán shān, jiàn yún rú pù liàn, fāng shù shí zhàng, qí shēng láng kē. xū yú, shān xià jū mín jīng hài, hóng shuǐ dà zhì.
又曰:九州之外皆水也,余昔在会稽,仰看南山,见云如瀑练,方数十丈,其声硠礚。须臾,山下居民惊骇,洪水大至。
liè xiān chuán yuē: fù jú xiān shēng shàng wú shān, yǔ xià rén:" wú yù hái péng lái shān, wèi rǔ cáo xià shén shuǐ." yá tóu yī dàn yǒu shuǐ, bái sè, cóng shí jiān xià, fú zhī duō yù jí.
《列仙传》曰:负局先生上吴山,语下人:"吾欲还蓬莱山,为汝曹下神水。"崖头一旦有水,白色,从石间下,服之多愈疾。
chǔ cí yuē: cāng láng zhī shuǐ qīng, kě yǐ zhuó wú yīng cāng láng zhī shuǐ zhuó, kě yǐ zhuó wú zú.
《楚词》曰:沧浪之水清,可以濯吾缨;沧浪之水浊,可以濯吾足。
xuán zhōng jì yuē: tiān xià zhī duō zhě shuǐ yān, fú tiān zài dì, gāo xià wú bù zhì, wàn wù wú bù rùn.
《玄中记》曰:天下之多者水焉,浮天载地,高下无不至,万物无不润。
shān hǎi jīng yuē: shàn shān yǒu shòu yān, míng yuē hé yǔ, jiàn zé tiān xià dà shuǐ. gāo jiàn zhī shān, qí shàng yǒu shuǐ yān, shén hán ér qīng, dì tái zhī jiāng shuǐ yě. guō pú zhù yuē: hé dōng jiě xiàn tán dào shān, yǒu shuǐ qián chū shān shàng, sú míng zhī rì àng jiāng, jí cǐ lèi yě. dà huāng zhī yú yǒu shān ér bù hé, míng yuē bù zhōu, yǒu hán shǔ zhī shuǐ.
《山海经》曰:剡山有兽焉,名曰合窳,见则天下大水。高箭之山,其上有水焉,甚寒而清,帝台之浆水也。(郭璞注曰:河东解县檀道山,有水潜出山上,俗名之日盎浆,即此类也。)大荒之隅有山而不合,名曰不周,有寒暑之水。
yòu yuē: qiáo míng zhī shān, qiáo shuǐ chū yān, ér xī liú zhì yú hé, qí zhōng duō hé luó zhī yú, yī shǒu ér shí shēn.
又曰:谯明之山,谯水出焉,而西流至于河,其中多河罗之鱼,一首而十身。
yòu yuē: shǎo yáng shān, suān shuǐ chū yān, dōng ér liú zhù yú fén shuǐ, qí zhōng duō měi zhě. guǎn zǐ yuē: shàng yǒu zhě, xià yǒu tiě.
又曰:少阳山,酸水出焉,东而流注于汾水,其中多美赭。(《管子》曰:上有赭,下有铁。)
shuǐ jīng zhù yuē: yù shuǐ, jí yè láng tún shuǐ yě. hàn wǔ dì shí, yǒu zhú wáng xìng yú tún shuǐ. yǒu yī nǚ zǐ huàn yú shuǐ bīn, yǒu sān jié dà zhú liú rù nǚ zǐ zú jiān, tuī zhī bù qù, wén yǒu shēng, chí pò zhī, dé yī nán ér, suì xióng yí pú shì, zhú wèi xìng, suǒ juān pò zhú yú yě chéng lín, wáng cí zhú lín shì yě. wáng cháng cóng rén zhǐ dà shí shàng, mìng zuò gēng, cóng zhě bái wú shuǐ, wáng yǐ jiàn jī shí chū shuǐ, jīn zhú wáng shuǐ shì yě.
《水经注》曰:郁水,即夜郎豚水也。汉武帝时,有竹王兴於豚水。有一女子浣於水滨,有三节大竹流入女子足间,推之不去,闻有声,持破之,得一男儿,遂雄夷濮氏,竹为姓,所捐破竹於野成林,王祠竹林是也。王尝从人止大石上,命作羹,从者白无水,王以剑击石出水,今竹王水是也。
yòu yuē: zhào rén yǒu qín gāo zhě, yǐ shàn gǔ qín wèi kāng wáng shè rén, xíng gǔ juān zhī shù, yóu fú dàng jùn jiān, èr bǎi yú nián hòu rù dàng shuǐ qǔ lóng zǐ, yǔ dì zǐ qī, qī rì jiē jié zhāi dài yú shuǐ bàng, guǒ chéng chì lǐ chū rù dàng zhōng, yǒu wàn rén guān zhī, liú yuè yú fù rù shuǐ yě.
又曰:赵人有琴高者,以善鼓琴为康王舍人,行鼓涓之术,游浮砀郡间,二百馀年后入砀水取龙子,与弟子期,期日皆洁斋待於水傍,果乘赤鲤出入砀中,有万人观之,留月馀复入水也。
yòu yuē: jiāng shuǐ, àn shì běn, yán dì xìng jiāng. dì wáng shì jì yuē: yán dì shén nóng shì, jiāng mǔ yuē sì, yóu huá yáng, gǎn shén ér shēng yán dì, zhǎng yú jiāng shuǐ.
又曰:姜水,按《世本》,炎帝姓姜。《帝王世纪》曰:炎帝神农氏,姜母曰姒,游华阳,感神而生炎帝,长於姜水。
yòu yuē: xī mò shuǐ zì měng shān zhì nán ān, ér hùn yá shuǐ mài piào jí pò hài zhōu chuán, lì dài wéi huàn. shǔ jùn tài shǒu lǐ bīng fā zú záo píng hùn yá, hé shén bì nù, bīng nǎi cāo dāo rù shuǐ yǔ shuǐ shén dòu, suì píng hùn yá, tōng shuǐ lù, kāi chù jí shuǐ suǒ chuān yě.
又曰:昔沫水自蒙山至南安,而溷崖水脉漂疾、破害舟船,历代为患。蜀郡太守李冰发卒凿平溷崖,河神赑怒,冰乃操刀入水与水神斗,遂平溷崖,通水路,开处即水所穿也。
yòu yuē: huáng shuǐ chū líng yáng xiàn xī běi, lián wū shān xī, chū xióng huáng, pō yǒu shén yì, cǎi zhī cháng yǐ dōng yuè jì sì, záo shí shēn shù zhàng, fāng dé jiā huáng, gù xī shuǐ qǔ míng yān.
又曰:黄水出零阳县西北,连巫山溪,出雄黄,颇有神异,采之常以冬月祭祀,凿石深数丈,方得佳黄,故溪水取名焉。
yòu yuē: qìn shuǐ nán lì yī shì guān, yòu nán yǔ biāo々 shuǐ hé, shuǐ chū dōng běi jù jùn shān, chéng gāo xiè làng, chù shí liú xiǎng, shì rén yīn shēng yǐ chēng zhī.
又曰:沁水南历猗氏关,又南与骉々水合,水出东北巨峻山,乘高泻浪,触石流响,世人因声以称之。
yòu yuē: bā jùn yú fù xiàn yí shuǐ, jí hěn shān qīng jiāng yě, shuǐ sè qīng, zhào shí zhàng, shǔ rén jiàn qí chéng qīng, yīn míng qīng chí yě.
又曰:巴郡鱼复县夷水,即佷山清江也,水色清,照十丈,蜀人见其澄清,因名清池也。
yòu yuē: qín shuǐ chū fú shí lǐng běi qīng yī shān, yì wèi zhī qīng yī shuǐ yě.
又曰:溱水出浮石岭北青衣山,亦谓之青衣水也。
yòu yuē: lú shān zhī běi yǒu shí mén shuǐ, shuǐ chū lǐng duān, yǒu shuāng shí gāo sǒng, qí zhuàng ruò mén, yīn yǒu shí mén zhī mù yān. shuǐ dǎo shuāng shí zhī zhōng, xuán liú fēi shù jìn sān bǎi xǔ bù, xià sǎn màn shí bù xǔ, shàng wàng zhī lián tiān, ruò yè fēi liàn yú xiāo zhōng yǐ.
又曰:庐山之北有石门水,水出岭端,有双石高竦,其状若门,因有石门之目焉。水导双石之中,悬流飞澍近三百许步,下散漫十步许,上望之连天,若曳飞练於霄中矣。
yòu yuē: yǒng chāng jùn yǒu lán cāng shuǐ, chū xī nán bó nán xiàn, hàn míng dì yǒng píng shí èr nián zhì, bó nán, shān míng yě. xiàn yǐ shān míng zhī, qí shuǐ dōng běi liú chū bó nán shān. hàn wǔ dì shí, tōng bó nán shān dào, dù lán cāng jīn, tǔ dì jué yuǎn, xíng zhě kǔ zhī, gē yuē:" hàn dé guǎng, kāi bù bīn, dù bó nán, yuè cāng jīn, yī dù lán cāng wèi tā rén." shān gāo sì shí lǐ, lán cāng shuǐ yǒu jīn shā, yuè rén shōu yǐ wéi huáng jīn. yòu yǒu guāng zhū xué, xué chū guāng zhū, yòu yǒu hǔ pò shān hú huáng bái qīng zhū yě.
又曰:永昌郡有兰仓水,出西南博南县,汉明帝永平十二年置,博南,山名也。县以山名之,其水东北流出博南山。汉武帝时,通博南山道,渡兰仓津,土地绝远,行者苦之,歌曰:"汉德广,开不宾,渡博南,越苍津,一渡兰仓为他人。"山高四十里,兰仓水有金沙,越人收以为黄金。又有光珠穴,穴出光珠,又有琥珀、珊瑚、黄白青珠也。
jīng zhōu jì yuē: xià shǒu dōng èr shí lǐ yǒu yǒng kǒu, èr shuǐ zhī jiān wèi zhī xià zhōu, shǒu wěi qī bǎi lǐ, huá róng jiān lì èr xiàn zài qí zhōng.
《荆州记》曰:夏首东二十里有涌口,二水之间谓之夏洲,首尾七百里,华容、监利二县在其中。
chǔ cí yuē: guò xià shǒu ér xī fú. guō zhòng chǎn yún: cǐ shuǐ dōng duàn xià tōng, yīn míng xià shuǐ.
《楚词》曰:过夏首而西浮。郭仲产云:此水冬断夏通,因名夏水。
shù yì jì yuē: suī huàn èr shuǐ, bō wén jiē ruò wǔ sè, qí rén duō wén zhāng, gù míng huì shuǐ.
《述异记》曰:濉涣二水,波文皆若五色,其人多文章,故名缋水。
yòu yuē: hàn miǎn huì liú chù, àn shàng yǒu shí míng yún," xià zhì shuǐ fǔ sān shí yī lǐ", jiē chuán lǐ sī kè shí yú cǐ.
又曰:汉、沔会流处,岸上有石铭云,"下至水府三十一里",皆传李斯刻石於此。
lóng yú hé tú yuē: xuán zhōu zài běi hǎi zhōng, dì fāng sān shí lǐ, qù nán àn shí wàn lǐ, shàng yǒu zhī zhe xuán jiàn, jiàn shuǐ rú mì wèi, fú zhī cháng shēng.
《龙鱼河图》曰:玄洲在北海中,地方三十里,去南岸十万里,上有芝著玄涧,涧水如蜜味,服之长生。
wàn zhèn nán zhōu yì wù zhì yuē: tiān zhú yǒu héng shuǐ, yī hào xīn táo shuǐ, shuǐ tè gān xiāng, xià yǒu zhēn yán yě.
万震《南州异物志》曰:天竺有恒水,一号新陶水,水特甘香,下有真盐也。
guǎng zhì yuē: lín chuān jùn yǒu fěn shuǐ, dé qí shuǐ tài fěn yì jié.
《广志》曰:临川郡有粉水,得其水汰粉益洁。
shèng hóng zhī jīng zhōu jì yuē: yáng xiàn xī yǒu fěn shuǐ, yuán chū fáng líng xiàn, qǔ qí shuǐ wèi fěn, xiān jié yì yú yú shuǐ, gù yīn fěn wéi míng yě. bā jùn lín jiāng xiàn yǒu cǐ shuǐ, jiù cháng xiàn zhī yě.
盛弘之《荆州记》曰:阳县西有粉水,源出房陵县,取其水为粉,鲜洁异於馀水,故因粉为名也。巴郡临江县有此水,旧常献之也。
hán shī wài zhuàn yuē: qín yǔ wěi, sān yuè táo huā shuǐ xià zhī shí, zhòng shì nǚ zhí lán fú chú. zhèng guó zhī sú, sān yuè shàng sì zhī rì, cǐ liǎng shuǐ shàng zhāo hún, fú chú bù xiáng yě.
《韩诗外传》曰:溱与洧,三月桃花水下之时,众士女执兰祓除。郑国之俗,三月上巳之日,此两水上招魂,祓除不祥也。
qín zhōu jì yuē: chéng jì xiàn yǒu shí jiù, zhōng shuǐ shēn shù chǐ, shuǐ hàn wú zēng jiǎn, gù míng qí dì wèi tiān shuǐ jùn.
《秦州记》曰:成纪县有石臼,中水深数尺,水旱无增减,故名其地为天水郡。
sōu shén jì yuē: hàn mò líng jùn tài shǒu yǒu nǚ, yuè mén xià shū zuǒ, shǐ bì qǔ guàn shǒu shuǐ yǐn zhī, ér yǒu shēn, ér shēng zǐ, zhì néng xíng, tài shǒu bào ér shǐ qiú qí fù, ér zhí shàng shū zuǒ xī, shū zuǒ tuī zhī, ér pū dì wèi shuǐ.
《搜神记》曰:汉末零郡太守有女,悦门下书佐,使婢取盥手水饮之,而有娠,而生子,至能行,太守抱儿使求其父,儿直上书佐膝,书佐推之,儿仆地为水。
sān qí lüè jì yuē: kāng làng shuǐ zài qí chéng xī nán shí wǔ lǐ kāng qú, zé níng qī kòu niú jiǎo gē yú cǐ yě.
《三齐略记》曰:康浪水在齐城西南十五里康衢,则甯戚扣牛角歌於此也。
shù zhēng jì yuē: lín zī niú shān xià yǒu nǚ shuǐ, qí rén yàn yuē: shì zhì zé nǚ shuǐ liú, shì luàn zé nǚ shuǐ jié. mù róng chāo shí, gān hé mí zài, jí sòng wǔ běi zhēng ér jī hóng liú.
《述征记》曰:临淄牛山下有女水,齐人谚曰:世治则女水流,世乱则女水竭。慕容超时,乾涸弥载,及宋武北征而激洪流。
xù shù zhēng jì yuē: liáng zōu chéng xī yǒu lóng shuǐ, yún qí xiào fù chéng gǎn shén míng, yǒng quán fā yú shì nèi, qián yǐ jī lóng fù zhī, yóu shì wú wèng jí zhī láo. jiā rén yí zhī, shí dài qí chū ér sōu qí shì, shì fā cǐ lóng, ér quán suì yǒng liú piào jū yǔ. gù míng zhī yuē lóng shuǐ.
《续述征记》曰:梁邹城西有笼水,云齐孝妇诚感神明,涌泉发於室内,潜以绩笼覆之,由是无瓮汲之劳。家人疑之,时待其出而搜其室,试发此笼,而泉遂涌流漂居宇。故名之曰笼水。
shǐ xīng jì yuē: lín shuǐ yuán zhōng yǒu shí shì, shì qián qìng shí shàng xíng luó qiān wèng, zhōng xī shì bǐng yín, cǎi fá yù zhī bù dé qǔ, qǔ bì mí mèn.
《始兴记》曰:林水源中有石室,室前磬石上行罗千瓮,中悉是饼银,采伐遇之不得取,取必迷闷。
míng shān lüè jì yuē: sēng quán dào rén jū jìn ān huò shān, chén chū jiàn, hū jiàn bái shuǐ yì cháng, yǐn zhī gān rú lǐ, shuǐ guò shèn xùn, qì qǔ de shǎo xǔ, yǐ xiǎng jìn táo ān, bù fù zhōng yǐn, quán shòu bǎi sān shí suì, bù zhī qí zhōng.
《名山略记》曰:僧权道人居晋安霍山,晨出涧,忽见白水异常,饮之甘如醴,水过甚迅,器取得少许,以饷晋陶安,不复中饮,权寿百三十岁,不知其终。
shèng hóng zhī jīng zhōu jì yuē: guì yáng jùn yǒu yuán shuǐ, shuǐ yī biān lěng, yī biān nuǎn lěng chù qīng qiě lǜ, nuǎn chù bái qiě zhuó.
盛弘之《荆州记》曰:桂阳郡有圆水,水一边冷,一边暖;冷处清且绿,暖处白且浊。
lǒng yòu jì yuē: wǔ dū zǐ shuǐ yǒu ní, qí sè yì zǐ ér zhān, gòng zhī yòng fēng xǐ shū, gù zhào gào yǒu zǐ ní zhī měi.
《陇右记》曰:武都紫水有泥,其色亦紫而粘,贡之用封玺书,故诏诰有紫泥之美。
fāng yú jì yuē: sháo zhōu qǔ jiāng xiàn xiū rén shuǐ, xī nán zhù lián shuǐ, běi yǒu sān fēng tíng, wǔ dù shuǐ. qí fàn yún wéi shǐ xīng tài shǒu, zhì xiū rén shuǐ zhuó ér yǐn zhī, fù shī yuē:" sān fēng hé xí xí, wǔ dù hé yōu yōu, qiě yǐn xiū rén shuǐ, bù yì jiē xié liú."
《方舆记》曰:韶州曲江县修仁水,西南注连水,北有三枫亭,五渡水。齐范云为始兴太守,至修仁水酌而饮之,赋诗曰:"三枫何习习,五渡何悠悠,且饮修仁水,不挹阶邪流。"
wú lù dì lǐ zhì yuē: tiān mén líng líng xiàn yǒu xī shuǐ, shān shòu cóng shù shí lǐ wǎng yǐn zhī, yuè tā shuǐ zé bù yǐn.
《吴录地理志》曰:天门零陵县有溪水,山兽从数十里往饮之,越他水则不饮。
guǎng zhì yuē: ruò shuǐ, fū yú běi, qí shuǐ bù shèng máo yǔ, shì wú jiàn zhě.
《广志》曰:弱水,夫余北,其水不胜毛羽,世无见者。
bó wù zhì yuē: shuǐ yǒu zhuó yǒu qīng, hé huái zhuó, jiāng jì qīng. nán yáng yǒu qīng líng zhī shuǐ, dān shuǐ, quán shuǐ, rǔ nán yǒu huáng shuǐ, huà shān nán yǒu hēi shuǐ, tiān xià zhī shuǐ jiē lèi wǔ sè, jīn zài qí míng yě. nìng shuǐ bù liú.
《博物志》曰:水有浊有清,河淮浊,江济清。南阳有清泠之水,丹水,泉水,汝南有黄水,华山南有黑水,天下之水皆类五色,今载其名也。泞水不流。
jùn guó zhì yuē: lóng zhōu xī wǔ xiàn zhì guǒ zhōu, láng zhōng yǒu yīn shuǐ, qí mín ruì qì ér shàn wǔ yě.
《郡国志》曰:隆州析五县置果州,阆中有阴水,其民锐气而善舞也。
yòu yuē: pén shuǐ, xī yǒu rén cǐ chù xǐ tóng pén, shuǐ bào zhǎng shī pén, nǎi tóu shuǐ qǔ pén, jiàn yī lóng xián pén duó zhī ér qù, gù yuē pén shuǐ.
又曰:湓水,昔有人此处洗铜盆,水暴涨失盆,乃投水取盆,见一龙衔盆夺之而去,故曰湓水。
yòu yuē: tíng zhōu tián bà shuǐ dī dī, ruò yǐ jīn yín tóng tiě qì shèng zhī jiē lòu, zhì páo yè zé bù lòu, rén zhǎng zhōng yì lòu, fú zhī shǎo chòu, máo luò de xiān.
又曰:庭州田灞水滴滴,若以金银铜铁器盛之皆漏,致匏叶则不漏,人掌中亦漏,服之少臭,毛落得仙。
lùn héng yuē: suì zhī qǔ huǒ yú rì, fāng zhū qǔ lù yú yuè, tiān dì zhī jiān, qiǎo lì suǒ bù néng yǔ qí shù hū? rán yǐ zhǎng wò zhī zhōng, yǐn lèi yú tài jí zhī shàng, ér shuǐ huǒ kě lì zhì zhě, yáng yīn gù xiàng dòng yě.
《论衡》曰:燧之取火於日,方诸取露於月,天地之间,巧历所不能与其数乎?然以掌握之中,引类於太极之上,而水火可立致者,阳阴固相动也。
yì yuàn yuē: sūn quán chì wū bā nián, qiǎn xiào wèi chén xūn cáo jù róng, zhōng dào záo pò gāng, jué dé yī hēi wù, wú yǒu shǒu wěi, xíng rú shù bǎi hú chuán, zhǎng shù shí zhàng, chǔn chǔn ér dòng, yǒu qǐng, xī róng yè chéng zhī, shí rén mò néng shí. dé cǐ zhī hòu huò quán yuán, xián wèi shì shuǐ mài, měi zhì dà hàn, yú dú jiē jié, wéi cǐ ruò jù liú tōng yān.
《异苑》曰:孙权赤乌八年,遣校尉陈勋漕句容,中道凿破冈,掘得一黑物,无有首尾,形如数百斛船,长数十丈,蠢蠢而动,有顷,悉融液成汁,时人莫能识。得此之后获泉源,咸谓是水脉,每至大旱,馀渎皆竭,惟此若巨流通焉。
shuǐ zāi
○水灾
shū yuē: shàng tiān jiàng zāi, xià hūn mín diàn.
《书》曰:上天降灾,下昏民垫。
yòu yuē: shāng shāng hóng shuǐ fāng gē. shāng shāng, liú mào. hóng, dà. gē, hài yě. dàng dàng huái shān xiāng líng, hào hào tāo tiān.
又曰:汤汤洪水方割。(汤汤,流貌。洪,大。割,害也。)荡荡怀山襄陵,浩浩滔天。
chuán yuē: fán píng yuán chū shuǐ wèi dà shuǐ.
《传》曰:凡平原出水为大水。
shǐ jì yuē: qín wǔ wáng sān nián, wèi shuǐ chì sān rì. zhāo wáng sān shí sì nián, wèi shuǐ dà chì sān rì. hóng fàn wǔ xíng chuán yuē: chì zhě, huǒ sè yě. shuǐ jǐn chì zhě, yǐ huǒ tiǎn shuǐ yě. wèi shuǐ, qín dà chuān zhě, yīn yáng sè luàn, qín yòng yán xíng, bài luàn zhī xiàng yě.
《史记》曰:秦武王三年,渭水赤三日。昭王三十四年,渭水大赤三日。(《洪范五行传》曰:赤者,火色也。水尽赤者,以火殄水也。渭水,秦大川者,阴阳色乱,秦用严刑,败乱之象也。)
hàn shū wǔ xíng zhì yuē: gāo hòu sān nián, hàn zhōng nán jùn hé yáng dà shuǐ, liú shù wàn jiā. shì shí nǚ zhǔ dú zhì, zhū lǚ xiāng wáng.
《汉书五行志》曰:高后三年,汉中、南郡、河阳大水,流数万家。是时女主独治,诸吕相王。
xù hàn shū wǔ xíng zhì yuē: huán dì yǒng xīng sān nián, péng chéng sì shuǐ nì liú. yǒng shòu yuán nián, luò shuǐ yì zhì jīn chéng mén, piāo liú rén wù. shì shí liáng jì zhēng zhèng, jí hài zhōng zhí, hòu suì zhū miè.
《续汉书五行志》曰:桓帝永兴三年,彭城泗水逆流。永寿元年,洛水溢至津城门,漂流人物。是时梁冀争政,嫉害忠直,后遂诛灭。
yòu yuē: xiàn dì jiàn ān èr nián, hàn shuǐ yì, hài rén wù, shì shí tiān xià dà luàn.
又曰:献帝建安二年,汉水溢,害人物,是时天下大乱。
gǔ jīn zhù yuē: ān dì yán píng liù nián, hé dōng shuǐ huà wéi xuè. yuán chū èr nián, yǐng chuān xiāng chéng lín shuǐ huà wéi xuè, bù liú.
《古今注》曰:安帝延平六年,河东水化为血。元初二年,颍川襄城临水化为血,不流。
jīng fáng yì yuē: jūn miǎn yú jiǔ, yín yú sè, xián rén qián, guó jiā wēi, jué yì liú shuǐ chì.
京房《易》曰:君湎於酒,淫於色,贤人潜,国家危,厥异流水赤。
jiù shuǐ zāi
○救水灾
shǐ jì yuē: yáo mìng gǔn zhì shuǐ, jiǔ zài jī yòng bù chéng.
《史记》曰:尧命鲧治水,九载绩用不成。
xiè chéng hòu hàn shū yuē: pèi guó chén xuān, zì zi yú. jiàn wǔ shí nián, luò shuǐ chū zào tiān jīn chéng mén, huò yù zhù sāi zhī. xuān jiàn yuē:" xī wáng zūn zhèng shēn, jīn dī shuǐ tuì, kuàng shèng zhǔ yé?" yán wèi jué ér shuǐ qù.
谢承《后汉书》曰:沛国陈宣,字子舆。建武十年,洛水出造天津城门,或欲筑塞之。宣谏曰:"昔王尊正身,金堤水退,况圣主耶?"言未绝而水去。
fàn yè hòu hàn shū yuē: gōng shā mù ruì sī hé luò tuī bù zhī shù, yǒng shòu yuán nián, yǔ dà shuǐ, sān fǔ yǐ dōng, wú bù piào méi, mù míng xiǎo zhàn hòu, nǎi yù gào, lìng bǎi xìng zhì jū gāo dì, gù hóng nóng rén dú de miǎn zāi.
范晔《后汉书》曰:公沙穆锐思河洛推步之术,永寿元年,雨大水,三辅以东,无不漂没,穆明晓占候,乃预告,令百姓陟居高地,故弘农人独得免灾。
yòu yuē: rèn wén gōng, bā jùn rén yě, wèi zhì zhōng cóng shì, shí tiān dà hàn, bái cì shǐ yuē:" wǔ yuè yī rì dāng yǒu dà shuǐ, qí biàn yǐ zhì bù kě fáng jiù, yí lìng mín lì yù wèi qí bèi." cì shǐ bù tīng, wén gōng dú chǔ dà chuán, bǎi xìng huò yǒu xìn wén gōng pō yǒu fáng zhě. dào qí rì hàn liè, wén gōng jí mìng cóng zài, bái cì shǐ, cì shǐ bù xìn. zhì rì zhōng yún qǐ, xū yú yǔ zhì, bū shí jiān shuǐ yǒng qǐ shí yú zhàng, tū huài lú shè, suǒ hài shù qiān rén.
又曰:任文公,巴郡人也,为治中从事,时天大旱,白刺史曰:"五月一日当有大水,其变以至不可防救,宜令民吏预为其备。"刺史不听,文公独储大船,百姓或有信文公颇有防者。到其日旱烈,文公急命从载,白刺史,刺史不信。至日中云起,须臾雨至,晡时湔水涌起十馀丈,突坏庐舍,所害数千人。
huái nán zǐ yuē: gǔ zhě shuǐ wèi mín hài, yǔ záo lóng mén, pì yī quē, píng zhì shuǐ tǔ, shǐ mín dé lù chǔ bǎi xìng bù qīn, wǔ pǐn bù shùn, qì jiào yǐ jūn chén zhī yì, fù zǐ zhī qīn, fū fù zhī bié, cháng yòu zhī xù tián yě bù xiū, mín shí bù zú, hòu jì nǎi jiào zhī pì dì kěn cǎo, fèn tǔ zhǒng gǔ, lìng bǎi xìng jiā jǐ rén zú gù sān hòu zhī hòu wú bù wáng zhě, wèi xià yīn zhōu. yǒu yīn dé yě. zhōu shuāi, lǐ yì fèi, kǒng zǐ yǐ sān dài zhī dào jiào dǎo yú shì, qí hòu jì sì, zhì jīn bù jué zhě, yǒu yǐn xíng yě.
《淮南子》曰:古者水为民害,禹凿龙门,辟伊阙,平治水土,使民得陆处;百姓不亲,五品不顺,契教以君臣之义,父子之亲,夫妇之别,长幼之序;田野不修,民食不足,后稷乃教之辟地垦草,粪土种穀,令百姓家给人足;故三后之后无不王者,(谓夏殷周。)有阴德也。周衰,礼义废,孔子以三代之道教导於世,其后继嗣,至今不绝者,有隐行也。
yòu yuē: wǎng gǔ zhī shí, sì jí fèi, jiǔ zhōu liè, shuǐ hào yàng ér bù xī, yú shì, nǚ wā jī lú huī yǐ zhǐ yín shuǐ.
又曰:往古之时,四极废,九州裂,水浩漾而不息,於是,女娲积芦灰以止淫水。