hǎi
○海

shì míng yuē: hǎi, huì yě. zhù yǐn huì zhuó, qí shuǐ hēi ér huì yě. guǎng yǎ tóng.
《釋名》曰：海，晦也。注引穢濁，其水黑而晦也。(《廣雅》同。)

shuō wén yuē: hǎi, tiān chí yě.
《說文》曰：海，天池也。

shū yuē: jiāng hàn cháo zōng yú hǎi.
《書》曰：江漢朝宗於海。

lǐ jì yuē: sān wáng zhī jì chuān yě, jiē xiān hé ér hòu hǎi.
《禮記》曰：三王之祭川也，皆先河而後海。

yòu yuē: xǐ zhī zài zuò, qí shuǐ zài xǐ dōng, zǔ tiān dì zhī zuǒ hǎi yě.
又曰：洗之在阼，其水在洗東，祖天地之左海也。

lǐ dòu wēi yí yuē: jūn chéng tǔ ér wáng zé hǎi yí. sòng jūn zhù yuē: hǎi yí, bù yáng bō.
《禮斗威儀》曰：君乘土而王則海夷。(宋均注曰：海夷，不揚波。)

lùn yǔ yuē: zǐ yuē:" dào bù xíng, chéng fú fú yú hǎi."
《論語》曰：子曰："道不行，乘桴浮於海。"

gōng yáng chuán yuē: hé hǎi rùn qiān lǐ. hé hǎi chū yún jí qiān lǐ.
《公羊傳》曰：河海潤千里。(河海出雲及千里。)

chūn qiū gǎn jīng fú yuē: hòu fēi zì zé zé wèi hǎi.
《春秋感精符》曰：后妃恣則澤為海。

chūn qiū kǎo yì yóu yuē: huáng xīng chěng, hǎi shuǐ yuè. sòng jūn yuē: huáng xīng, tǔ jīng, tǔ ān jìng, yuè zé shī cháng.
《春秋考異郵》曰：黃星騁，海水躍。宋均曰：黃星，土精，土安靜，躍則失常。

shǐ jì yuē: tiān bù zú xī běi, xīng chén xī běi yí, dì bù zú dōng nán, yǐ hǎi wèi chí.
《史記》曰：天不足西北，星辰西北移，地不足東南，以海為池。

hàn shū yuē: huò qù bìng jī xiōng nú, fēng láng jū xū shān, dēng lín hàn hǎi. rú chún zhù yuē: běi hǎi yě.
《漢書》曰：霍去病擊匈奴，封狼居胥山，登臨瀚海。(如淳注曰：北海也。)

xiè chéng hòu hàn shū yuē: rǔ nán chén mào, cháng wèi jiāo zhǐ bié jià, jiù cì shǐ xíng bù, bù dù zhǎng hǎi, cì shǐ zhōu chǎng shè hǎi yù fēng, chuán yù fù méi, mào bá jiàn hē mà shuǐ shén, fēng jí zhǐ xī.
謝承《後漢書》曰：汝南陳茂，嘗為交阯別駕，舊刺史行部，不渡漲海，刺史周敞涉海遇風，船欲覆沒，茂拔劍訶罵水神，風即止息。

jìn shū yuē: bào jìng wèi nán hǎi shǒu, cháng xíng bù rù hǎi yù fēng, jī shén, jù bái shí zhǔ shí zhī yǐ jì.
《晉書》曰：鮑靚為南海守，嘗行部入海遇風，飢甚，聚白石煮食之以濟。

yòu yuē: lǐ juān, liáo dōng rén, zǔ mǐn, hàn hé nèi tài shǒu, qù hái xiāng. liáo dōng tài shǒu gōng sūn dù yù qiáng yòng zhī, mǐn chéng qīng zhōu fú hǎi, mò zhī suǒ zhōng.
又曰：李涓，遼東人，祖敏，漢河內太守，去還鄉。遼東太守公孫度欲強用之，敏乘輕舟浮海，莫知所終。

wáng yǐn jìn shū yuē: mù róng huǎng shàng yán yuē:" chén gōng zhēng píng guō yuǎn, jiǎ bì xià tiān dì zhī wēi, jiāng shì jié mìng, jīng chéng gǎn líng, hǎi wèi jié bīng, líng xíng sān bǎi yú lǐ, chén zì lì guó, jí wèn zhū gù lǎo, chū wú hǎi shuǐ bīng dòng zhī suì."
王隱《晉書》曰：慕容晃上言曰："臣躬征平郭遠，假陛下天地之威，將士竭命，精誠感靈，海為結冰，凌行三百餘里，臣自立國，及問諸故老，初無海水冰凍之歲。"

hán shī yuē: chéng wáng shí, yuè shang shì zhòng sān yì ér cháo, yuē:" tiān zhī bù nì fēng bù jí yǔ, hǎi zhī bù bō yì sān nián yǐ, zhōng guó bì yǒu shèng rén."
《韓詩》曰：成王時，越裳氏重三譯而朝，曰："天之不逆風不疾雨，海之不波溢三年矣，中國必有聖人。"

lǎo zǐ yuē: jiāng hǎi suǒ yǐ néng wèi bǎi gǔ wáng zhě, yǐ qí shàn xià yě.
《老子》曰：江海所以能為百穀王者，以其善下也。

liè zǐ yuē: bó hǎi zhī dōng, bù zhī jǐ wàn yì lǐ, yǒu dà hè wú dǐ zhī gǔ, míng yuē guī táng. zhāng kān zhù yuē: zhuāng zi yún wěi lǘ yě.
《列子》曰：渤海之東，不知幾萬億里，有大壑無底之谷，名曰歸塘。(張堪注曰：《莊子》雲尾閭也。)

zhuāng zǐ yuē: dōng hǎi zhī biē wèi kǎn jǐng zhī wā yuē: fū hǎi qiān lǐ zhī yuǎn, bù zú yǐ jǔ qí dà qiān rèn zhī gāo, bù zú yǐ jí qí shēn. yǔ zhī shí, shí nián jiǔ lǎo ér shuǐ fú jiā yì tāng zhī shí, bā nián qī hàn ér yá bù jiā sǔn. fū bù wèi qīng jiǔ tuī yí, bù yǐ duō shǎo jìn tuì zhě, cǐ yì dōng hǎi zhī lè yě.
《莊子》曰：東海之鱉謂坎井之蛙曰：夫海千里之遠，不足以舉其大；千仞之高，不足以極其深。禹之時，十年九潦而水弗加益；湯之時，八年七旱而涯不加損。夫不為傾久推移，不以多少進退者，此亦東海之樂也。

yòu yuē: nán hǎi zhī dì wèi shū, běi hǎi zhī dì wèi hū, zhōng yāng zhī dì wèi hún dùn, shū yǔ hū shí xiāng yǔ yù yú hún dùn zhī dì, hún dùn dài zhī shén hòu, shū yǔ hū móu bào hún dùn zhī dé. yuē:" rén jiē yǒu qī qiào yǐ shì tīng shí xī, cǐ dú wú yǒu, cháng shì záo zhī." yī rì záo yī qiào, qī rì ér hún dùn sǐ.
又曰：南海之帝為儵，北海之帝為忽，中央之帝為渾沌，儵與忽時相與遇於渾沌之地，渾沌待之甚厚，儵與忽謀報渾沌之德。曰："人皆有七竅以視聽食息，此獨無有，嘗試鑿之。"一日鑿一竅，七日而渾沌死。

yòu yuē: jiān wú yuē: qí yú zhì tiān xià yě, yóu shè hǎi záo hé, shǐ jiāo fù shān yě.
又曰：肩吾曰：其於治天下也，猶涉海鑿河，使蛟負山也。

yòu yuē: hǎi shuǐ sān suì yī zhōu liú, bō xiāng báo, gù dì dòng.
又曰：海水三歲一周流，波相薄，故地動。

yòu yuē: zhōu gù shì chē zhé yǒu fù yú yān. yuē:" wǒ dōng hǎi zhī bō chén yě, jūn qǐ yǒu dǒu shēng zhī shuǐ huó wǒ zāi!"
又曰：周顧視車轍有鮒魚焉。曰："我東海之波臣也，君豈有斗升之水活我哉！"

yòu yuē: běi míng yǒu yú, qí míng yuē kūn, huà wèi niǎo, qí míng yuē péng, jiāng xǐ yú nán míng, shuǐ jī sān qiān lǐ.
又曰：北溟有魚，其名曰鯤，化為鳥，其名曰鵬，將徙於南溟，水擊三千里。

yòu yuē: qiū shuǐ shí zhì, bǎi chuān guàn hé, zhǔ yá zhī jiān, bù biàn niú mǎ, hé bó xīn rán zì xǐ, yǐ tiān xià zhī měi wèi jǐn zài jǐ, shùn liú dōng xíng, zhì yú běi hǎi, dōng miàn ér shì bù jiàn shuǐ duān, xiàng ruò ér tàn. běi hǎi ruò yuē:" jǐng wā bù kě yǐ yǔ yú hǎi zhě, jū yú xū yě xià chóng bù kě yǐ yǔ yú bīng zhě, dǔ yú shí yě qū shì bù kě yǐ yǔ yú dào zhě, shù yú jiào yě. tiān xià zhī shuǐ mò dà yú hǎi, wàn chuān guī zhī, bù zhī hé shí zhǐ ér bù yíng wěi lǘ xiè zhī, bù zhī hé shí yǐ ér bù xū. chūn qiū bù biàn, shuǐ hàn bù zhī, cǐ qí guò jiāng hé zhī liú, bù kě wèi liàng shù. sī mǎ biāo yuē: wěi lǘ, shuǐ zhī cóng hǎi wài chū zhě yě.
又曰：秋水時至，百川灌河，渚涯之間，不辨牛馬，河伯欣然自喜，以天下之美為盡在己，順流東行，至於北海，東面而視不見水端，向若而嘆。北海若曰："井蛙不可以語於海者，拘於墟也；夏蟲不可以語於冰者，篤於時也；曲士不可以語於道者，束於教也。天下之水莫大於海，萬川歸之，不知何時止而不盈；尾閭泄之，不知何時已而不虛。春秋不變，水旱不知，此其過江河之流，不可為量數。(司馬彪曰：尾閭，水之從海外出者也。)

wén zǐ yuē: gǔ zhī shàn wèi jūn zhě, fǎ hǎi yǐ xiàng qí dà, zhù xià yǐ chéng qí guǎng.
《文子》曰：古之善為君者，法海以象其大，注下以成其廣。

huái nán zǐ yuē: huì xīng zhuì ér bó hǎi jué.
《淮南子》曰：彗星墜而渤海決。

yòu yuē: hǎi bù ràng shuǐ, jī xiǎo yǐ chéng qí dà.
又曰：海不讓水，積小以成其大。

yòu yuē: shù nǚ gào tiān, shù nǚ, shǎo guǎ wú zi yǎng gū zhě yě. gū wú nán yǒu nǚ, nǚ lì mǔ cái ér shā mǔ, yǐ wū gào guǎ fù, fù bù néng zì jiě, gù gào tiān yě. léi tíng xià jī jǐng gōng tái yǔn, jǐng gōng, qí jǐng gōng yě. léi jī jǐng gōng tái, yǔn huài zhī yě. xiào tǐ zhé shāng, jǐng gōng wèi léi tíng suǒ shāng zhé. hǎi shuǐ dà chū.
又曰：庶女告天，(庶女，少寡無子養姑者也。姑無男有女，女利母財而殺母，以誣告寡婦，婦不能自解，故告天也。)雷霆下擊景公台隕，(景公，齊景公也。雷擊景公台，隕壞之也。)校體折傷，(景公為雷霆所傷折。)海水大出。

yòu yuē: zhōu zài jiāng hǎi, bù wèi mò chéng ér bù fú jūn zǐ xíng yì, bù wèi mò zhī ér zhǐ xiū.
又曰：舟在江海，不為莫乘而不浮；君子行義，不為莫知而止休。

mèng zǐ yuē: guān yú hǎi zhě nán wèi shuǐ, yóu yú shèng rén zhī mén zhě nán wèi yán.
《孟子》曰：觀於海者難為水，游於聖人之門者難為言。

bào piáo zǐ yuē: dà shà jì fán, ér yùn shuǐ yú cāng hǎi, cǐ wú jí yě.
《抱朴子》曰：大廈既燔，而運水於滄海，此無及也。

shuō yuàn yuē: qí jǐng gōng yóu yú hǎi shàng ér lè zhī, liù yuè bù guī. gào zuǒ yòu yuē:" gǎn yǒu xiān yán guī zhě, zhì sǐ bù shè." yán zhú jìn jiàn yuē:" jūn lè zhì hǎi, bù lè zhì guó, bǐ ruò yǒu zhì guó zhě, jūn ān dé lè cǐ hǎi hū?" suì guī. zhōng dào, wén guó rén móu bù nèi zhī.
《說苑》曰：齊景公游於海上而樂之，六月不歸。告左右曰："敢有先言歸者，致死不赦。"顏燭進諫曰："君樂治海，不樂治國，彼若有治國者，君安得樂此海乎？"遂歸。中道，聞國人謀不內之。

fǎ yán yuē: bǎi chuān xué hǎi ér zhì yú hǎi, qiū líng xué shān ér bù zhì yú shān.
《法言》曰：百川學海而至於海，丘陵學山而不至於山。

shān hǎi jīng yuē: dà huāng zhōng yǒu shān, míng yuē tiān tāi, hǎi shuǐ rù yān.
《山海經》曰：大荒中有山，名曰天台，海水入焉。

yòu yuē: guì lín bā shù, zài bì hǎi dōng. bā shù ér chéng lín, yán qí dà yě. bì yú, jīn fān yú yě.
又曰：桂林八樹，在賁海東。(八樹而成林，言其大也。賁隅，今番隅也。)

yòu yuē: fā jiū zhī shān yǒu niǎo, míng yuē jīng wèi. yán dì zhī nǚ, yóu yú dōng hǎi, nì ér bù fǎn, shì gù jīng wèi cháng qǔ xī shān zhī mù shí yǐ tián dōng hǎi.
又曰：發鳩之山有鳥，名曰精衛。炎帝之女，游於東海，溺而不返，是故精衛常取西山之木石以填東海。

zhōu jǐng shì xiào zǐ chuán yuē: guǎn níng bì dì liáo dōng, yù fēng chuán rén wēi jù, jiē kòu tóu huǐ guò, níng sī wéi qiān jiù, niàn cháng rú cè bù guān ér yǐ, xiàng tiān kòu tóu, fēng yì xún jìng.
周景式《孝子傳》曰：管寧避地遼東，遇風船人危懼，皆叩頭悔過，寧思惟愆咎，念常如廁不冠而已，向天叩頭，風亦尋靜。

shén xiān chuán yuē: má gū wèi wáng fāng píng yuē:" zì jiē dài yǐ lái, jiàn dōng hǎi sān wèi sāng tián, xiàng dào péng lái, shuǐ nǎi qiǎn yú wǎng zhě lüè bàn yě, qǐ fù jiāng wèi líng lù hū?"
《神仙傳》曰：麻姑謂王方平曰："自接待以來，見東海三為桑田，向到蓬萊，水乃淺於往者略半也，豈復將為陵陸乎？"

huáng fǔ mì gāo shì chuán yuē: jiāng gōng, zì bó huái, shí pì gōng fǔ, jiǔ jǔ yǒu dào, jiē bù jiù. líng dì shí, cáo jié bái dì tè zhēng gōng, yǐn shēn dùn mìng, fú fú yú hǎi, míng gài tiān xià.
皇甫謐《高士傳》曰：姜肱，字伯淮，十辟公府，九舉有道，皆不就。靈帝時，曹節白帝特徵肱，隱身遁命，浮桴於海，名蓋天下。

yōu míng lù yuē: hǎi zhōng yǒu jīn tái shān, gāo bǎi zhàng, jié gòu qiǎo lì, qióng jǐn shén gōng, héng guāng yán zhǔ, sǒng yào xīng mén. tái nèi yǒu jīn jī, diāo wén bèi zhì.
《幽明錄》曰：海中有金台山，高百丈，結構巧麗，窮盡神工，橫光岩渚，竦曜星門。台內有金機，雕文備制。

shí zhōu jì yuē: fú sāng zài bì hǎi zhī zhōng, běi miàn yī wàn lǐ yǒu dà dì gōng, tài zhēn dōng wáng gōng suǒ zhì chù. shān wài bié yǒu yuán hǎi rào shān, yuán hǎi shuǐ sè zhèng hēi, wèi zhī míng hǎi, wú fēng ér hóng bō bǎi zhàng, wéi fēi xiān néng dào qí chù.
《十洲記》曰：扶桑在碧海之中，北面一萬里有大帝宮，太真東王公所治處。山外別有員海繞山，員海水色正黑，謂之溟海，無風而洪波百丈，惟飛仙能到其處。

xuán zhōng jì yuē: tiān xià zhī qiáng zhě, dōng hǎi zhī wò jiāo yān, shuǐ guàn ér bù yǐ. wò jiāo zhě, shān míng yě, zài hǎi dōng sān wàn lǐ.
《玄中記》曰：天下之強者，東海之沃焦焉，水灌而不已。沃焦者，山名也，在海東三萬里。

bó wù zhì yuē: jiù shuō tiān hé yǔ hǎi tōng, jìn shì yǒu jū hǎi zhǔ, nián nián bā yuè yǒu fú chá qù lái, wǎng fǎn bù shī qī, cǐ rén nǎi lì wū yú chá shàng, jī liáng chéng chá qù, hū bù jué jǐn zhòu yè, yǎn zhì yī chù, yǒu chéng guō wū shè, wàng jiàn shì zhōng duō zhī fù, jiàn yī zhàng fū qiān niú zhǔ cì yǐn zhī, jīng wèn cǐ rén hé yóu zhì cǐ. cǐ rén jí wèn cǐ wèi hé chù, dá yuē:" jūn kě yì shǔ wèn yán jūn píng." cǐ rén hái wèn jūn píng, yuē:" mǒu yuè yǒu kè xīng fàn dòu niú." jí cǐ rén dào tiān hé yě.
《博物志》曰：舊說天河與海通，近世有居海渚，年年八月有浮查去來，往反不失期，此人乃立屋於查上，齎糧乘查去，忽不覺盡晝夜，奄至一處，有城郭屋舍，望見室中多織婦，見一丈夫牽牛渚次飲之，驚問此人何由至此。此人即問此為何處，答曰："君可詣蜀問嚴君平。"此人還問君平，曰："某月有客星犯鬥牛。"即此人到天河也。

cuī hóng shí liù guó chūn qiū qián yān lù yuē: mù róng huǎng jiāng chéng hǎi tǎo qí dì rén, xí qí bù yì, qún chén yǐ líng dào wēi zǔ, yí cóng lù dì. huǎng yuē:" jiù hǎi bù líng, zì rén fǎn yǐ lái, sān dòng jiē chéng, xī guāng wǔ hé hū tuó zhī bīng yǐ jì dà yè, tiān qí huò zhě yù chéng cǐ ér kè zhī hū! wú jì jué yǐ, jǔ móu zhě zhǎn." èr yuè huǎng qīn lǜ sān jūn qín rén cì sǐ.
崔鴻《十六國春秋前燕錄》曰：慕容晃將乘海討其弟仁，襲其不意，群臣以凌道危阻，宜從陸地。晃曰："舊海不凌，自仁反已來，三凍皆成，昔光武合滹沱之冰以濟大業，天其或者欲乘此而克之乎！吾計決矣，沮謀者斬。"二月晃親率三軍擒仁賜死。

dōng fāng shuò shí zhōu jì yuē: shén zhōu, dōng hǎi zhōng, dì fāng wǔ bǎi lǐ, shàng yǒu bù sǐ cǎo shēng qióng tián zhōng, cǎo shì gū miáo, rén yǐ sǐ zhě, yǐ cǎo fù zhī jiē huó.
東方朔《十洲記》曰：神洲，東海中，地方五百里，上有不死草生瓊田中，草似菰苗，人已死者，以草覆之皆活。

yòu yuē: fú sāng zài bì hǎi zhōng, shù zhǎng shù qiān chǐ, yī qiān yú wéi, liǎng liǎng tóng gēn, gèng xiāng yī yǐ, shì yǐ míng fú sāng.
又曰：扶桑在碧海中，樹長數千尺，一千餘圍，兩兩同根，更相依倚，是以名扶桑。

guān lìng nèi chuán yuē: tiān yǒu wǔ yì wǔ wàn wǔ qiān wǔ bǎi wǔ shí lǐ, dì yì rú zhī, gè yǐ sì hǎi wèi mài.
《關令內傳》曰：天有五億五萬五千五百五十里，地亦如之，各以四海為脈。

jiāng
○江

shì míng yuē: jiāng, gōng yě, xiǎo shuǐ liú rù qí zhōng, suǒ gōng gòng yě.
《釋名》曰：江，公也，小水流入其中，所公共也。

shuō wén yuē: jiāng, shuǐ chū shǔ jiān dī jiǎo wài mín shān.
《說文》曰：江，水出蜀湔氐徼外岷山。

yòu yuē: jiāng zhì huì jī jùn wèi zhè jiāng.
又曰：江至會稽郡為浙江。

shàng shū yuē: mín shān dǎo jiāng, dōng bié wèi tuó.
《尚書》曰：岷山導江，東別為沱。

máo shī yuē: jiāng yǒu tuó. jiāng yǒu sì.
《毛詩》曰：江有沱。江有汜。

yòu yuē: tāo tāo jiāng hàn, nán guó zhī jì.
又曰：滔滔江漢，南國之紀。

chūn qiū yuán mìng bāo yuē: niú nǚ wèi jiāng hú, jiāng hú zhě, suǒ yǐ kāi shén rùn huà, gù qí qì tuān jí.
《春秋元命苞》曰：牛女為江湖，江湖者，所以開神潤化，故其氣湍急。

jiā yǔ yuē: chǔ zhāo wáng dù jiāng, jiāng yǒu wù dà rú dòu, yuán ér chì, zhí chù wáng zhōu, zhōu rén qǔ zhī, wáng dà guài, shǐ zhī lǔ wèn kǒng zǐ, kǒng zǐ yuē:" cǐ píng shí yě, kě pōu ér shí zhī, jí xiáng, wéi bà zhě néng huò zhī." shǐ fǎn, wáng jù shí zhī, shén měi.
《家語》曰：楚昭王渡江，江有物大如斗，圓而赤，直觸王舟，舟人取之，王大怪，使之魯問孔子，孔子曰："此萍實也，可剖而食之，吉祥，唯霸者能獲之。"使返，王遽食之，甚美。

xiè chéng hòu hàn shū yuē: wú jùn shěn fēng wèi jùn zhǔ bù, tài shǒu dì wǔ lún, mǔ lǎo bù néng zhī guān, lún měi zhì là jié, cháng gǎn liàn chuí qì, qiǎn fēng yíng mǔ guǎng líng, mǔ jiàn dà jiāng, wèi shuǐ bù gǎn dù, fēng jì shén, lìng zǐ sūn duì mǔ yǐn jiǔ, yīn zuì wò biàn dù.
謝承《後漢書》曰：吳郡沈豐為郡主簿，太守第五倫，母老不能之官，倫每至臘節，常感戀垂泣，遣豐迎母廣陵，母見大江，畏水不敢渡，豐祭神，令子孫對母飲酒，因醉臥便渡。

yòu yuē: wú jùn wáng hóng dù qián táng jiāng zāo fēng, chuán yù fù, hóng bá jiàn zhuó shuǐ, mà wǔ zǐ xū, fēng xī dé jì.
又曰：吳郡王閎渡錢塘江遭風，船欲覆，閎拔劍斫水，罵伍子胥，風息得濟。

xù hàn shū yuē: zhāng yǔ bài yáng zhōu cì shǐ, dāng guò jiāng xíng bù zhōng, tǔ rén jiē yǐ jiāng yǒu zi xū zhī shén, nán yú jì shè, yǔ lì shēng yán yuē:" zi xū rú qí yǒu líng, zhī wú zhì zài lǐ chá wǎng sòng, qǐ wēi wǒ zāi?" suì gǔ ér guò.
《續漢書》曰：張禹拜揚州刺史，當過江行部中，土人皆以江有子胥之神，難於濟涉，禹厲聲言曰："子胥如其有靈，知吾志在理察枉訟，豈危我哉？"遂鼓而過。

wèi zhì yuē: wén dì fá wú, zhì zhǎng jiāng ér tàn yuē:" tiān gù yǐ xiàn nán běi yě."
《魏志》曰：文帝伐吳，至長江而嘆曰："天固以限南北也。"

jìn shū yuē: zǔ tì dù jiāng, zhōng liú shì yuē:" tì bù jìng zhōng yuán ér fù jì zhě, yǒu rú dà jiāng."
《晉書》曰：祖逖渡江，中流誓曰："逖不靜中原而復濟者，有如大江。"

yòu yuē: wú měng nián sì shí, yì rén dīng yì shǐ shòu shén fāng, yīn hái yù zhāng, jiāng bō shén jí, měng bù jiǎ zhōu jí, yǐ bái yǔ shàn huà shuǐ ér dù.
又曰：吳猛年四十，邑人丁義始授神方，因還豫章，江波甚急，猛不假舟楫，以白羽扇畫水而渡。

yòu yuē: wáng jùn yǒu qí lüè, wǔ dì móu fá wú, zhào jùn zào chuán yú shǔ, qí mù shì bì jiāng ér xià.
又曰：王濬有奇略，武帝謀伐吳，詔濬造船於蜀，其木柿蔽江而下。

yòu yuē: táo kǎn yǔ rén yuē:" dà yǔ shèng rén, nǎi xī cùn yīn, zhì yú zhòng rén, dāng xī fēn yīn." cān zuǒ yǐ xì fèi shì zhě, nǎi qǔ qí pú bó zhī jù, xī tóu yú jiāng.
又曰：陶侃語人曰："大禹聖人，乃惜寸陰，至於眾人，當惜分陰。"參佐以戲廢事者，乃取其蒲博之具，悉投於江。

zhuāng zǐ yuē: yú xiāng wàng yú jiāng hú.
《莊子》曰：魚相忘於江湖。

sūn qīng zǐ yuē: zǐ lù shèng fú jiàn kǒng zǐ. kǒng zǐ yuē:" yóu, shì chān chān zhě hé yě? xī zhě, jiāng chū yú wèn shān, qí shǐ yóu yuán, kě yǐ làn shāng, jí zhì jiāng zhī jīn yě, bù fāng zhōu bù bì fēng, bù kě shè, fēi wéi xià liú dà yé? jīn rǔ yī fú jì shèng, yán sè chōng yíng, tiān xià qiě shú kěn jiàn rǔ hū?"
《孫卿子》曰：子路盛服見孔子。孔子曰："由，是襜襜者何也？昔者，江出於汶山，其始由源，可以濫觴，及至江之津也，不方舟不避風，不可涉，非惟下流大耶？今汝衣服既盛，顏色充盈，天下且孰肯諫汝乎？"

sān shí guó chūn qiū yuē: liú yù cì shān yáng, wén hé wú jì bài jī, juǎn jiǎ jiān xíng, jiāng jì jiāng ér fēng jí, zhòng xián nán zhī, yù yuē:" ruò yǒu tiān mìng, fēng dāng zì xī rú qí tiān bù zhù, zhōu fù nì hé zú guài." jí mìng dēng zhōu, zhōu yí ér fēng zhǐ.
《三十國春秋》曰：劉裕次山陽，聞何無忌敗績，卷甲兼行，將濟江而風急，眾咸難之，裕曰："若有天命，風當自息；如其天不助，舟覆溺何足怪。"即命登舟，舟移而風止。

dǒng lǎn wú dì jì yuē: fū chāi lì, zi xū yǐ zhōng jiàn jiàn wáng, suì cì sǐ, fú shī yú jiāng, fū chāi huǐ yān, yǔ qún chén yú jiāng shè jì.
董覽《吳地記》曰：夫差立，子胥以忠諫見亡，遂賜死，浮屍於江，夫差悔焉，與群臣於江設祭。

liè xiān chuán yuē: jiāng fēi èr nǚ, yóu yú jiāng bīn, féng zhèng jiāo fǔ, suì jiě pèi yǔ zhī, jiāo fǔ shòu pèi ér qù, shù shí bù, huái zhōng wú pèi, nǚ yì bù jiàn.
《列仙傳》曰：江妃二女，游於江濱，逢鄭交甫，遂解珮與之，交甫受佩而去，數十步，懷中無佩，女亦不見。

liè nǚ chuán yuē: chǔ zhāo wáng zhēn jiāng zhě, zhāo wáng fū rén, qí nǚ yě. zhāo wáng chū yóu, liú fū rén jiàn tái, jiāng shuǐ dà zhì, qiǎn shǐ zhě yíng fū rén, wàng chí fú. fū rén yuē: wáng yǔ gōng rén yuē, zhào bì yǐ fú, jīn shǐ zhě bù chí fú, qiè bù gǎn xíng. yú shì shǐ zhě fǎn qǔ fú, wèi hái, tái yǐ huài, chén shuǐ ér sǐ.
《列女傳》曰：楚昭王貞姜者，昭王夫人，齊女也。昭王出遊，留夫人漸台，江水大至，遣使者迎夫人，忘持符。夫人曰：王與宮人約，召必以符，今使者不持符，妾不敢行。於是使者返取符，未還，台已壞，沉水而死。

yòu yuē: guǎng hàn jiāng shī qī, shì gū zhì xiào. gū hǎo yǐn jiāng shuǐ, shuǐ qù jiā qī lǐ, qī cháng jī míng sù liú ér jí, zhí fēng xuě, bù shí dé shuǐ, shī zé qiǎn zhī, qī jì shí lín jiā, fǎng jī yǐ shì zhēn wèi, shǐ lín mǔ yí gū, shī wén zhuī hái, shě cè hū yǒu yǒng quán chū, wèi rú jiāng shuǐ. huá yáng guó zhì yòu zài.
又曰：廣漢姜詩妻，事姑至孝。姑好飲江水，水去家七里，妻常雞鳴溯流而汲，值風雪，不時得水，詩責遣之，妻寄食鄰家，紡績以市珍味，使鄰母遺姑，詩聞追還，舍側忽有湧泉出，味如江水。(《華陽國志》又載。)

lùn héng yuē: rú shū yán wǔ zǐ xū hèn wú wáng, qū shuǐ wèi tāo ér nì shā. jīn huì jī qián táng dān tú jiāng jiē lì zi xū cí, yù zhǐ qí tāo yě.
《論衡》曰：儒書言伍子胥恨吳王，驅水為濤而溺殺。今會稽、錢塘、丹徒江皆立子胥祠，欲止其濤也。

yuán shān sōng yí dū jì yuē: duì xī líng nán àn yǒu shān, qí fēng gū xiù, rén zì shān nán shàng zhì dǐng, fǔ lín dà jiāng rú yíng dài, shì zhōu chuán rú fú yàn.
袁山松《宜都記》曰：對西陵南岸有山，其峰孤秀，人自山南上至頂，俯臨大江如縈帶，視舟船如鳧雁。

yòu yuē: dà jiāng qīng zhuó fēn liú, qí shuǐ shí zhàng jiàn dǐ, shì yú yóu rú chéng kōng, qiǎn chù duō wǔ sè shí.
又曰：大江清濁分流，其水十丈見底，視魚游如乘空，淺處多五色石。

xīn xù yuē: yǔ nán jì yú jiāng, huáng lóng fù zhōu, zhōu zhōng rén shī sè, yǔ yǎng shì tiān ér tàn yuē:" wú shòu mìng yú tiān, sǐ shēng mìng yě!" lóng mǐ ěr ér táo.
《新序》曰：禹南濟於江，黃龍負舟，舟中人失色，禹仰視天而嘆曰："吾受命於天，死生命也！"龍弭耳而逃。

wú lù yuē: bù zhì biǎo yán, běi jiàng rén shuō běi duō zuò bù náng, yù yǐ shèng shā sāi dà jiāng. wú zhǔ yuē:" cǐ cáo bì bù gǎn lái, ruò bù rú gū yán, dāng yǐ niú qiān tóu wèi jūn zuò zhǔ rén." hòu jiàn lǚ dài, shuō zhì yán běi yù yǐ náng sāi jiāng, zhé shī xiào yuē:" cǐ jiāng zì kāi pì yǐ lái, níng kě yǐ náng sāi hū?"
《吳錄》曰：步騭表言，北降人說北多作布囊，欲以盛沙塞大江。吳主曰："此曹必不敢來，若不如孤言，當以牛千頭為君作主人。"後見呂岱，說騭言北欲以囊塞江，輒失笑曰："此江自開闢以來，寧可以囊塞乎？"

shuǐ jīng zhù yuē: xī wú jùn tài shǒu zhāng gōng zhí, zì jiǔ jiāng shǒu zhēng hái, dào yóu lú shān, zǐ nǚ guān cí nǚ xì miào xiàng, qí qī yè mèng shén rén zhì pìn, jué yán yú fū, zhì míng kǒng bù, jù fā chuán yǐn zhōng liú ér bù xíng. qī yuē:" ài yī nǚ ér hé mén shòu huò yě." gōng zhí bù rěn, suì lìng qī xià nǚ yú jiāng. qí qī bù xí shuǐ shàng, yǐ qí wáng xiōng nǚ dài zhī, ér chuán dé jìn. xún gōng zhí zhī xiōng nǚ, nù qī yuē:" wú hé miàn yú dāng shì yě!" fù xià jǐ nǚ yú shuǐ zhōng, jiāng dù, yáo jiàn èr nǚ yú àn cè, bàng yǒu yī lì lì yuē:" wú lú jūn zhǔ bù, jìng jūn zhī yì, xī hái èr nǚ."
《水經注》曰：昔吳郡太守張公直，自九江守征還，道由廬山，子女觀祠女戲廟像，其妻夜夢神人致聘，覺言於夫，至明恐怖，遽發船引中流而不行。妻曰："愛一女而合門受禍也。"公直不忍，遂令妻下女於江。其妻布席水上，以其亡兄女代之，而船得進。尋公直知兄女，怒妻曰："吾何面於當世也！"復下己女於水中，將渡，遙見二女於岸側，傍有一吏立曰："吾廬君主簿，敬君之義，悉還二女。"

fēng sú tōng yuē: jiāng, gòng yě. suǒ chū zhēn wù, kě gòng xiàn yě.
《風俗通》曰：江，貢也。所出珍物，可貢獻也。

jīng zhōu jì yún: jiāng chū mín shān, qí yuán ruò wèng kǒu, kě yǐ làn shāng, zài yì zhōu jiàn níng lòu jiāng xiàn, qián xíng dì dǐ shù lǐ zhì chǔ dōu, suì guǎng shí lǐ.
《荊州記》云：江出岷山，其源若瓮口，可以濫觴，在益州建寧漏江縣，潛行地底數里至楚都，遂廣十里。

fù zǐ yuē: jiāng hǎi suǒ yǐ néng bǎi gǔ wáng zhě, yǐ qí bù nì zhī gǒu yǒu suǒ nì, zhòng liú bù zhì duō yǐ.
《傅子》曰：江海所以能百穀王者，以其不逆之；苟有所逆，眾流不至多矣。