hǎi
○海
shì míng yuē: hǎi, huì yě. zhù yǐn huì zhuó, qí shuǐ hēi ér huì yě. guǎng yǎ tóng.
《释名》曰:海,晦也。注引秽浊,其水黑而晦也。(《广雅》同。)
shuō wén yuē: hǎi, tiān chí yě.
《说文》曰:海,天池也。
shū yuē: jiāng hàn cháo zōng yú hǎi.
《书》曰:江汉朝宗于海。
lǐ jì yuē: sān wáng zhī jì chuān yě, jiē xiān hé ér hòu hǎi.
《礼记》曰:三王之祭川也,皆先河而后海。
yòu yuē: xǐ zhī zài zuò, qí shuǐ zài xǐ dōng, zǔ tiān dì zhī zuǒ hǎi yě.
又曰:洗之在阼,其水在洗东,祖天地之左海也。
lǐ dòu wēi yí yuē: jūn chéng tǔ ér wáng zé hǎi yí. sòng jūn zhù yuē: hǎi yí, bù yáng bō.
《礼斗威仪》曰:君乘土而王则海夷。(宋均注曰:海夷,不扬波。)
lún yǔ yuē: zǐ yuē:" dào bù xíng, chéng fú fú yú hǎi."
《论语》曰:子曰:"道不行,乘桴浮於海。"
gōng yáng zhuàn yuē: hé hǎi rùn qiān lǐ. hé hǎi chū yún jí qiān lǐ.
《公羊传》曰:河海润千里。(河海出云及千里。)
chūn qiū gǎn jīng fú yuē: hòu fēi zì zé zé wèi hǎi.
《春秋感精符》曰:后妃恣则泽为海。
chūn qiū kǎo yì yóu yuē: huáng xīng chěng, hǎi shuǐ yuè. sòng jūn yuē: huáng xīng, tǔ jīng, tǔ ān jìng, yuè zé shī cháng.
《春秋考异邮》曰:黄星骋,海水跃。宋均曰:黄星,土精,土安静,跃则失常。
shǐ jì yuē: tiān bù zú xī běi, xīng chén xī běi yí, dì bù zú dōng nán, yǐ hǎi wèi chí.
《史记》曰:天不足西北,星辰西北移,地不足东南,以海为池。
hàn shū yuē: huò qù bìng jī xiōng nú, fēng láng jū xū shān, dēng lín hàn hǎi. rú chún zhù yuē: běi hǎi yě.
《汉书》曰:霍去病击匈奴,封狼居胥山,登临瀚海。(如淳注曰:北海也。)
xiè chéng hòu hàn shū yuē: rǔ nán chén mào, cháng wèi jiāo zhǐ bié jià, jiù cì shǐ xíng bù, bù dù zhǎng hǎi, cì shǐ zhōu chǎng shè hǎi yù fēng, chuán yù fù mò, mào bá jiàn hē mà shuǐ shén, fēng jí zhǐ xī.
谢承《后汉书》曰:汝南陈茂,尝为交阯别驾,旧刺史行部,不渡涨海,刺史周敞涉海遇风,船欲覆没,茂拔剑诃骂水神,风即止息。
jìn shū yuē: bào jìng wèi nán hǎi shǒu, cháng xíng bù rù hǎi yù fēng, jī shén, jù bái shí zhǔ shí zhī yǐ jì.
《晋书》曰:鲍靓为南海守,尝行部入海遇风,饥甚,聚白石煮食之以济。
yòu yuē: lǐ juān, liáo dōng rén, zǔ mǐn, hàn hé nèi tài shǒu, qù huán xiāng. liáo dōng tài shǒu gōng sūn dù yù qiáng yòng zhī, mǐn chéng qīng zhōu fú hǎi, mò zhī suǒ zhōng.
又曰:李涓,辽东人,祖敏,汉河内太守,去还乡。辽东太守公孙度欲强用之,敏乘轻舟浮海,莫知所终。
wáng yǐn jìn shū yuē: mù róng huǎng shàng yán yuē:" chén gōng zhēng píng guō yuǎn, jiǎ bì xià tiān dì zhī wēi, jiàng shì jié mìng, jīng chéng gǎn líng, hǎi wèi jié bīng, líng xíng sān bǎi yú lǐ, chén zì lì guó, jí wèn zhū gù lǎo, chū wú hǎi shuǐ bīng dòng zhī suì."
王隐《晋书》曰:慕容晃上言曰:"臣躬征平郭远,假陛下天地之威,将士竭命,精诚感灵,海为结冰,凌行三百馀里,臣自立国,及问诸故老,初无海水冰冻之岁。"
hán shī yuē: chéng wáng shí, yuè shang shì zhòng sān yì ér cháo, yuē:" tiān zhī bù nì fēng bù jí yǔ, hǎi zhī bù bō yì sān nián yǐ, zhōng guó bì yǒu shèng rén."
《韩诗》曰:成王时,越裳氏重三译而朝,曰:"天之不逆风不疾雨,海之不波溢三年矣,中国必有圣人。"
lǎo zǐ yuē: jiāng hǎi suǒ yǐ néng wéi bǎi gǔ wáng zhě, yǐ qí shàn xià yě.
《老子》曰:江海所以能为百谷王者,以其善下也。
liè zǐ yuē: bó hǎi zhī dōng, bù zhī jǐ wàn yì lǐ, yǒu dà hè wú dǐ zhī gǔ, míng yuē guī táng. zhāng kān zhù yuē: zhuāng zi yún wěi lǘ yě.
《列子》曰:渤海之东,不知几万亿里,有大壑无底之谷,名曰归塘。(张堪注曰:《庄子》云尾闾也。)
zhuāng zǐ yuē: dōng hǎi zhī biē wèi kǎn jǐng zhī wā yuē: fū hǎi qiān lǐ zhī yuǎn, bù zú yǐ jǔ qí dà qiān rèn zhī gāo, bù zú yǐ jí qí shēn. yǔ zhī shí, shí nián jiǔ lǎo ér shuǐ fú jiā yì tāng zhī shí, bā nián qī hàn ér yá bù jiā sǔn. fū bù wéi qīng jiǔ tuī yí, bù yǐ duō shǎo jìn tuì zhě, cǐ yì dōng hǎi zhī lè yě.
《庄子》曰:东海之鳖谓坎井之蛙曰:夫海千里之远,不足以举其大;千仞之高,不足以极其深。禹之时,十年九潦而水弗加益;汤之时,八年七旱而涯不加损。夫不为倾久推移,不以多少进退者,此亦东海之乐也。
yòu yuē: nán hǎi zhī dì wèi shū, běi hǎi zhī dì wèi hū, zhōng yāng zhī dì wèi hún dùn, shū yǔ hū shí xiāng yǔ yù yú hún dùn zhī dì, hún dùn dài zhī shén hòu, shū yǔ hū móu bào hún dùn zhī dé. yuē:" rén jiē yǒu qī qiào yǐ shì tīng shí xī, cǐ dú wú yǒu, cháng shì záo zhī." yī rì záo yī qiào, qī rì ér hún dùn sǐ.
又曰:南海之帝为儵,北海之帝为忽,中央之帝为浑沌,儵与忽时相与遇于浑沌之地,浑沌待之甚厚,儵与忽谋报浑沌之德。曰:"人皆有七窍以视听食息,此独无有,尝试凿之。"一日凿一窍,七日而浑沌死。
yòu yuē: jiān wú yuē: qí yú zhì tiān xià yě, yóu shè hǎi záo hé, shǐ jiāo fù shān yě.
又曰:肩吾曰:其于治天下也,犹涉海凿河,使蛟负山也。
yòu yuē: hǎi shuǐ sān suì yī zhōu liú, bō xiāng báo, gù dì dòng.
又曰:海水三岁一周流,波相薄,故地动。
yòu yuē: zhōu gù shì chē zhé yǒu fù yú yān. yuē:" wǒ dōng hǎi zhī bō chén yě, jūn qǐ yǒu dǒu shēng zhī shuǐ huó wǒ zāi!"
又曰:周顾视车辙有鲋鱼焉。曰:"我东海之波臣也,君岂有斗升之水活我哉!"
yòu yuē: běi míng yǒu yú, qí míng yuē kūn, huà wéi niǎo, qí míng yuē péng, jiāng xǐ yú nán míng, shuǐ jī sān qiān lǐ.
又曰:北溟有鱼,其名曰鲲,化为鸟,其名曰鹏,将徙于南溟,水击三千里。
yòu yuē: qiū shuǐ shí zhì, bǎi chuān guàn hé, zhǔ yá zhī jiān, bù biàn niú mǎ, hé bó xīn rán zì xǐ, yǐ tiān xià zhī měi wèi jǐn zài jǐ, shùn liú dōng xíng, zhì yú běi hǎi, dōng miàn ér shì bú jiàn shuǐ duān, xiàng ruò ér tàn. běi hǎi ruò yuē:" jǐng wā bù kě yǐ yǔ yú hǎi zhě, jū yú xū yě xià chóng bù kě yǐ yǔ yú bīng zhě, dǔ yú shí yě qū shì bù kě yǐ yǔ yú dào zhě, shù yú jiào yě. tiān xià zhī shuǐ mò dà yú hǎi, wàn chuān guī zhī, bù zhī hé shí zhǐ ér bù yíng wěi lǘ xiè zhī, bù zhī hé shí yǐ ér bù xū. chūn qiū bù biàn, shuǐ hàn bù zhī, cǐ qí guò jiāng hé zhī liú, bù kě wèi liàng shù. sī mǎ biāo yuē: wěi lǘ, shuǐ zhī cóng hǎi wài chū zhě yě.
又曰:秋水时至,百川灌河,渚涯之间,不辨牛马,河伯欣然自喜,以天下之美为尽在己,顺流东行,至于北海,东面而视不见水端,向若而叹。北海若曰:"井蛙不可以语于海者,拘于墟也;夏虫不可以语于冰者,笃于时也;曲士不可以语于道者,束于教也。天下之水莫大於海,万川归之,不知何时止而不盈;尾闾泄之,不知何时已而不虚。春秋不变,水旱不知,此其过江河之流,不可为量数。(司马彪曰:尾闾,水之从海外出者也。)
wén zǐ yuē: gǔ zhī shàn wèi jūn zhě, fǎ hǎi yǐ xiàng qí dà, zhù xià yǐ chéng qí guǎng.
《文子》曰:古之善为君者,法海以象其大,注下以成其广。
huái nán zǐ yuē: huì xīng zhuì ér bó hǎi jué.
《淮南子》曰:彗星坠而渤海决。
yòu yuē: hǎi bù ràng shuǐ, jī xiǎo yǐ chéng qí dà.
又曰:海不让水,积小以成其大。
yòu yuē: shù nǚ gào tiān, shù nǚ, shǎo guǎ wú zi yǎng gū zhě yě. gū wú nán yǒu nǚ, nǚ lì mǔ cái ér shā mǔ, yǐ wū gào guǎ fù, fù bù néng zì jiě, gù gào tiān yě. léi tíng xià jī jǐng gōng tái yǔn, jǐng gōng, qí jǐng gōng yě. léi jī jǐng gōng tái, yǔn huài zhī yě. xiào tǐ zhé shāng, jǐng gōng wèi léi tíng suǒ shāng zhé. hǎi shuǐ dà chū.
又曰:庶女告天,(庶女,少寡无子养姑者也。姑无男有女,女利母财而杀母,以诬告寡妇,妇不能自解,故告天也。)雷霆下击景公台陨,(景公,齐景公也。雷击景公台,陨坏之也。)校体折伤,(景公为雷霆所伤折。)海水大出。
yòu yuē: zhōu zài jiāng hǎi, bù wéi mò chéng ér bù fú jūn zǐ xíng yì, bù wéi mò zhī ér zhǐ xiū.
又曰:舟在江海,不为莫乘而不浮;君子行义,不为莫知而止休。
mèng zǐ yuē: guān yú hǎi zhě nán wéi shuǐ, yóu yú shèng rén zhī mén zhě nán wéi yán.
《孟子》曰:观于海者难为水,游于圣人之门者难为言。
bào piáo zǐ yuē: dà shà jì fán, ér yùn shuǐ yú cāng hǎi, cǐ wú jí yě.
《抱朴子》曰:大厦既燔,而运水于沧海,此无及也。
shuō yuàn yuē: qí jǐng gōng yóu yú hǎi shàng ér lè zhī, liù yuè bù guī. gào zuǒ yòu yuē:" gǎn yǒu xiān yán guī zhě, zhì sǐ bù shè." yán zhú jìn jiàn yuē:" jūn lè zhì hǎi, bù lè zhì guó, bǐ ruò yǒu zhì guó zhě, jūn ān dé lè cǐ hǎi hū?" suì guī. zhōng dào, wén guó rén móu bù nèi zhī.
《说苑》曰:齐景公游于海上而乐之,六月不归。告左右曰:"敢有先言归者,致死不赦。"颜烛进谏曰:"君乐治海,不乐治国,彼若有治国者,君安得乐此海乎?"遂归。中道,闻国人谋不内之。
fǎ yán yuē: bǎi chuān xué hǎi ér zhì yú hǎi, qiū líng xué shān ér bù zhì yú shān.
《法言》曰:百川学海而至于海,丘陵学山而不至于山。
shān hǎi jīng yuē: dà huāng zhōng yǒu shān, míng yuē tiān tāi, hǎi shuǐ rù yān.
《山海经》曰:大荒中有山,名曰天台,海水入焉。
yòu yuē: guì lín bā shù, zài bēn hǎi dōng. bā shù ér chéng lín, yán qí dà yě. bēn yú, jīn fān yú yě.
又曰:桂林八树,在贲海东。(八树而成林,言其大也。贲隅,今番隅也。)
yòu yuē: fā jiū zhī shān yǒu niǎo, míng yuē jīng wèi. yán dì zhī nǚ, yóu yú dōng hǎi, nì ér bù fǎn, shì gù jīng wèi cháng qǔ xī shān zhī mù shí yǐ tián dōng hǎi.
又曰:发鸠之山有鸟,名曰精卫。炎帝之女,游于东海,溺而不返,是故精卫常取西山之木石以填东海。
zhōu jǐng shì xiào zǐ chuán yuē: guǎn níng bì dì liáo dōng, yù fēng chuán rén wēi jù, jiē kòu tóu huǐ guò, níng sī wéi qiān jiù, niàn cháng rú cè bù guān ér yǐ, xiàng tiān kòu tóu, fēng yì xún jìng.
周景式《孝子传》曰:管宁避地辽东,遇风船人危惧,皆叩头悔过,宁思惟愆咎,念常如厕不冠而已,向天叩头,风亦寻静。
shén xiān chuán yuē: má gū wèi wáng fāng píng yuē:" zì jiē dài yǐ lái, jiàn dōng hǎi sān wèi sāng tián, xiàng dào péng lái, shuǐ nǎi qiǎn yú wǎng zhě lüè bàn yě, qǐ fù jiāng wèi líng lù hū?"
《神仙传》曰:麻姑谓王方平曰:"自接待以来,见东海三为桑田,向到蓬莱,水乃浅于往者略半也,岂复将为陵陆乎?"
huáng fǔ mì gāo shì chuán yuē: jiāng gōng, zì bó huái, shí pì gōng fǔ, jiǔ jǔ yǒu dào, jiē bù jiù. líng dì shí, cáo jié bái dì tè zhēng gōng, yǐn shēn dùn mìng, fú fú yú hǎi, míng gài tiān xià.
皇甫谧《高士传》曰:姜肱,字伯淮,十辟公府,九举有道,皆不就。灵帝时,曹节白帝特征肱,隐身遁命,浮桴于海,名盖天下。
yōu míng lù yuē: hǎi zhōng yǒu jīn tái shān, gāo bǎi zhàng, jié gòu qiǎo lì, qióng jìn shén gōng, héng guāng yán zhǔ, sǒng yào xīng mén. tái nèi yǒu jīn jī, diāo wén bèi zhì.
《幽明录》曰:海中有金台山,高百丈,结构巧丽,穷尽神工,横光岩渚,竦曜星门。台内有金机,雕文备制。
shí zhōu jì yuē: fú sāng zài bì hǎi zhī zhōng, běi miàn yī wàn lǐ yǒu dà dì gōng, tài zhēn dōng wáng gōng suǒ zhì chù. shān wài bié yǒu yuán hǎi rào shān, yuán hǎi shuǐ sè zhèng hēi, wèi zhī míng hǎi, wú fēng ér hóng bō bǎi zhàng, wéi fēi xiān néng dào qí chù.
《十洲记》曰:扶桑在碧海之中,北面一万里有大帝宫,太真东王公所治处。山外别有员海绕山,员海水色正黑,谓之溟海,无风而洪波百丈,惟飞仙能到其处。
xuán zhōng jì yuē: tiān xià zhī qiáng zhě, dōng hǎi zhī wò jiāo yān, shuǐ guàn ér bù yǐ. wò jiāo zhě, shān míng yě, zài hǎi dōng sān wàn lǐ.
《玄中记》曰:天下之强者,东海之沃焦焉,水灌而不已。沃焦者,山名也,在海东三万里。
bó wù zhì yuē: jiù shuō tiān hé yǔ hǎi tōng, jìn shì yǒu jū hǎi zhǔ, nián nián bā yuè yǒu fú chá qù lái, wǎng fǎn bù shī qī, cǐ rén nǎi lì wū yú chá shàng, jī liáng chéng chá qù, hū bù jué jǐn zhòu yè, yǎn zhì yī chù, yǒu chéng guō wū shè, wàng jiàn shì zhōng duō zhī fù, jiàn yī zhàng fū qiān niú zhǔ cì yǐn zhī, jīng wèn cǐ rén hé yóu zhì cǐ. cǐ rén jí wèn cǐ wèi hé chǔ, dá yuē:" jūn kě yì shǔ wèn yán jūn píng." cǐ rén hái wèn jūn píng, yuē:" mǒu yuè yǒu kè xīng fàn dòu niú." jí cǐ rén dào tiān hé yě.
《博物志》曰:旧说天河与海通,近世有居海渚,年年八月有浮查去来,往反不失期,此人乃立屋于查上,赍粮乘查去,忽不觉尽昼夜,奄至一处,有城郭屋舍,望见室中多织妇,见一丈夫牵牛渚次饮之,惊问此人何由至此。此人即问此为何处,答曰:"君可诣蜀问严君平。"此人还问君平,曰:"某月有客星犯斗牛。"即此人到天河也。
cuī hóng shí liù guó chūn qiū qián yān lù yuē: mù róng huǎng jiāng chéng hǎi tǎo qí dì rén, xí qí bù yì, qún chén yǐ líng dào wēi zǔ, yí cóng lù dì. huǎng yuē:" jiù hǎi bù líng, zì rén fǎn yǐ lái, sān dòng jiē chéng, xī guāng wǔ hé hū tuó zhī bīng yǐ jì dà yè, tiān qí huò zhě yù chéng cǐ ér kè zhī hū! wú jì jué yǐ, jǔ móu zhě zhǎn." èr yuè huǎng qīn lǜ sān jūn qín rén cì sǐ.
崔鸿《十六国春秋前燕录》曰:慕容晃将乘海讨其弟仁,袭其不意,群臣以凌道危阻,宜从陆地。晃曰:"旧海不凌,自仁反已来,三冻皆成,昔光武合滹沱之冰以济大业,天其或者欲乘此而克之乎!吾计决矣,沮谋者斩。"二月晃亲率三军擒仁赐死。
dōng fāng shuò shí zhōu jì yuē: shén zhōu, dōng hǎi zhōng, dì fāng wǔ bǎi lǐ, shàng yǒu bù sǐ cǎo shēng qióng tián zhōng, cǎo shì gū miáo, rén yǐ sǐ zhě, yǐ cǎo fù zhī jiē huó.
东方朔《十洲记》曰:神洲,东海中,地方五百里,上有不死草生琼田中,草似菰苗,人已死者,以草覆之皆活。
yòu yuē: fú sāng zài bì hǎi zhōng, shù zhǎng shù qiān chǐ, yī qiān yú wéi, liǎng liǎng tóng gēn, gèng xiāng yī yǐ, shì yǐ míng fú sāng.
又曰:扶桑在碧海中,树长数千尺,一千馀围,两两同根,更相依倚,是以名扶桑。
guān lìng nèi zhuàn yuē: tiān yǒu wǔ yì wǔ wàn wǔ qiān wǔ bǎi wǔ shí lǐ, dì yì rú zhī, gè yǐ sì hǎi wèi mài.
《关令内传》曰:天有五亿五万五千五百五十里,地亦如之,各以四海为脉。
jiāng
○江
shì míng yuē: jiāng, gōng yě, xiǎo shuǐ liú rù qí zhōng, suǒ gōng gòng yě.
《释名》曰:江,公也,小水流入其中,所公共也。
shuō wén yuē: jiāng, shuǐ chū shǔ jiān dī jiǎo wài mín shān.
《说文》曰:江,水出蜀湔氐徼外岷山。
yòu yuē: jiāng zhì kuài jī jùn wèi zhè jiāng.
又曰:江至会稽郡为浙江。
shàng shū yuē: mín shān dǎo jiāng, dōng bié wèi tuó.
《尚书》曰:岷山导江,东别为沱。
máo shī yuē: jiāng yǒu tuó. jiāng yǒu sì.
《毛诗》曰:江有沱。江有汜。
yòu yuē: tāo tāo jiāng hàn, nán guó zhī jì.
又曰:滔滔江汉,南国之纪。
chūn qiū yuán mìng bāo yuē: niú nǚ wèi jiāng hú, jiāng hú zhě, suǒ yǐ kāi shén rùn huà, gù qí qì tuān jí.
《春秋元命苞》曰:牛女为江湖,江湖者,所以开神润化,故其气湍急。
jiā yǔ yuē: chǔ zhāo wáng dù jiāng, jiāng yǒu wù dà rú dòu, yuán ér chì, zhí chù wáng zhōu, zhōu rén qǔ zhī, wáng dà guài, shǐ zhī lǔ wèn kǒng zǐ, kǒng zǐ yuē:" cǐ píng shí yě, kě pōu ér shí zhī, jí xiáng, wéi bà zhě néng huò zhī." shǐ fǎn, wáng jù shí zhī, shén měi.
《家语》曰:楚昭王渡江,江有物大如斗,圆而赤,直触王舟,舟人取之,王大怪,使之鲁问孔子,孔子曰:"此萍实也,可剖而食之,吉祥,唯霸者能获之。"使返,王遽食之,甚美。
xiè chéng hòu hàn shū yuē: wú jùn shěn fēng wèi jùn zhǔ bù, tài shǒu dì wǔ lún, mǔ lǎo bù néng zhī guān, lún měi zhì là jié, cháng gǎn liàn chuí qì, qiǎn fēng yíng mǔ guǎng líng, mǔ jiàn dà jiāng, wèi shuǐ bù gǎn dù, fēng jì shén, lìng zǐ sūn duì mǔ yǐn jiǔ, yīn zuì wò biàn dù.
谢承《后汉书》曰:吴郡沈丰为郡主簿,太守第五伦,母老不能之官,伦每至腊节,常感恋垂泣,遣丰迎母广陵,母见大江,畏水不敢渡,丰祭神,令子孙对母饮酒,因醉卧便渡。
yòu yuē: wú jùn wáng hóng dù qián táng jiāng zāo fēng, chuán yù fù, hóng bá jiàn zhuó shuǐ, mà wǔ zǐ xū, fēng xī dé jì.
又曰:吴郡王闳渡钱塘江遭风,船欲覆,闳拔剑斫水,骂伍子胥,风息得济。
xù hàn shū yuē: zhāng yǔ bài yáng zhōu cì shǐ, dāng guò jiāng xíng bù zhōng, tǔ rén jiē yǐ jiāng yǒu zi xū zhī shén, nán yú jì shè, yǔ lì shēng yán yuē:" zi xū rú qí yǒu líng, zhī wú zhì zài lǐ chá wǎng sòng, qǐ wēi wǒ zāi?" suì gǔ ér guò.
《续汉书》曰:张禹拜扬州刺史,当过江行部中,土人皆以江有子胥之神,难于济涉,禹厉声言曰:"子胥如其有灵,知吾志在理察枉讼,岂危我哉?"遂鼓而过。
wèi zhì yuē: wén dì fá wú, zhì cháng jiāng ér tàn yuē:" tiān gù yǐ xiàn nán běi yě."
《魏志》曰:文帝伐吴,至长江而叹曰:"天固以限南北也。"
jìn shū yuē: zǔ tì dù jiāng, zhōng liú shì yuē:" tì bù jìng zhōng yuán ér fù jì zhě, yǒu rú dà jiāng."
《晋书》曰:祖逖渡江,中流誓曰:"逖不静中原而复济者,有如大江。"
yòu yuē: wú měng nián sì shí, yì rén dīng yì shǐ shòu shén fāng, yīn hái yù zhāng, jiāng bō shén jí, měng bù jiǎ zhōu jí, yǐ bái yǔ shàn huà shuǐ ér dù.
又曰:吴猛年四十,邑人丁义始授神方,因还豫章,江波甚急,猛不假舟楫,以白羽扇画水而渡。
yòu yuē: wáng jùn yǒu qí lüè, wǔ dì móu fá wú, zhào jùn zào chuán yú shǔ, qí mù shì bì jiāng ér xià.
又曰:王濬有奇略,武帝谋伐吴,诏濬造船于蜀,其木柿蔽江而下。
yòu yuē: táo kǎn yǔ rén yuē:" dà yǔ shèng rén, nǎi xī cùn yīn, zhì yú zhòng rén, dāng xī fēn yīn." cān zuǒ yǐ xì fèi shì zhě, nǎi qǔ qí pú bó zhī jù, xī tóu yú jiāng.
又曰:陶侃语人曰:"大禹圣人,乃惜寸阴,至于众人,当惜分阴。"参佐以戏废事者,乃取其蒲博之具,悉投于江。
zhuāng zǐ yuē: yú xiāng wàng yú jiāng hú.
《庄子》曰:鱼相忘于江湖。
sūn qīng zǐ yuē: zǐ lù shèng fú jiàn kǒng zǐ. kǒng zǐ yuē:" yóu, shì chān chān zhě hé yě? xī zhě, jiāng chū yú wèn shān, qí shǐ yóu yuán, kě yǐ làn shāng, jí zhì jiāng zhī jīn yě, bù fāng zhōu bù bì fēng, bù kě shè, fēi wéi xià liú dà yé? jīn rǔ yī fú jì shèng, yán sè chōng yíng, tiān xià qiě shú kěn jiàn rǔ hū?"
《孙卿子》曰:子路盛服见孔子。孔子曰:"由,是襜襜者何也?昔者,江出于汶山,其始由源,可以滥觞,及至江之津也,不方舟不避风,不可涉,非惟下流大耶?今汝衣服既盛,颜色充盈,天下且孰肯谏汝乎?"
sān shí guó chūn qiū yuē: liú yù cì shān yáng, wén hé wú jì bài jī, juǎn jiǎ jiān xíng, jiāng jì jiāng ér fēng jí, zhòng xián nán zhī, yù yuē:" ruò yǒu tiān mìng, fēng dāng zì xī rú qí tiān bù zhù, zhōu fù nì hé zú guài." jí mìng dēng zhōu, zhōu yí ér fēng zhǐ.
《三十国春秋》曰:刘裕次山阳,闻何无忌败绩,卷甲兼行,将济江而风急,众咸难之,裕曰:"若有天命,风当自息;如其天不助,舟覆溺何足怪。"即命登舟,舟移而风止。
dǒng lǎn wú dì jì yuē: fū chāi lì, zi xū yǐ zhōng jiàn jiàn wáng, suì cì sǐ, fú shī yú jiāng, fū chāi huǐ yān, yǔ qún chén yú jiāng shè jì.
董览《吴地记》曰:夫差立,子胥以忠谏见亡,遂赐死,浮尸于江,夫差悔焉,与群臣于江设祭。
liè xiān chuán yuē: jiāng fēi èr nǚ, yóu yú jiāng bīn, féng zhèng jiāo fǔ, suì jiě pèi yǔ zhī, jiāo fǔ shòu pèi ér qù, shù shí bù, huái zhōng wú pèi, nǚ yì bú jiàn.
《列仙传》曰:江妃二女,游于江滨,逢郑交甫,遂解珮与之,交甫受佩而去,数十步,怀中无佩,女亦不见。
liè nǚ zhuàn yuē: chǔ zhāo wáng zhēn jiāng zhě, zhāo wáng fū rén, qí nǚ yě. zhāo wáng chū yóu, liú fū rén jiàn tái, jiāng shuǐ dà zhì, qiǎn shǐ zhě yíng fū rén, wàng chí fú. fū rén yuē: wáng yǔ gōng rén yuē, zhào bì yǐ fú, jīn shǐ zhě bù chí fú, qiè bù gǎn xíng. yú shì shǐ zhě fǎn qǔ fú, wèi hái, tái yǐ huài, chén shuǐ ér sǐ.
《列女传》曰:楚昭王贞姜者,昭王夫人,齐女也。昭王出游,留夫人渐台,江水大至,遣使者迎夫人,忘持符。夫人曰:王与宫人约,召必以符,今使者不持符,妾不敢行。于是使者返取符,未还,台已坏,沉水而死。
yòu yuē: guǎng hàn jiāng shī qī, shì gū zhì xiào. gū hǎo yǐn jiāng shuǐ, shuǐ qù jiā qī lǐ, qī cháng jī míng sù liú ér jí, zhí fēng xuě, bù shí dé shuǐ, shī zé qiǎn zhī, qī jì shí lín jiā, fǎng jī yǐ shì zhēn wèi, shǐ lín mǔ yí gū, shī wén zhuī huán, shě cè hū yǒu yǒng quán chū, wèi rú jiāng shuǐ. huá yáng guó zhì yòu zài.
又曰:广汉姜诗妻,事姑至孝。姑好饮江水,水去家七里,妻常鸡鸣溯流而汲,值风雪,不时得水,诗责遣之,妻寄食邻家,纺绩以市珍味,使邻母遗姑,诗闻追还,舍侧忽有涌泉出,味如江水。(《华阳国志》又载。)
lùn héng yuē: rú shū yán wǔ zǐ xū hèn wú wáng, qū shuǐ wèi tāo ér nì shā. jīn kuài jī qián táng dān tú jiāng jiē lì zi xū cí, yù zhǐ qí tāo yě.
《论衡》曰:儒书言伍子胥恨吴王,驱水为涛而溺杀。今会稽、钱塘、丹徒江皆立子胥祠,欲止其涛也。
yuán shān sōng yí dū jì yuē: duì xī líng nán àn yǒu shān, qí fēng gū xiù, rén zì shān nán shàng zhì dǐng, fǔ lín dà jiāng rú yíng dài, shì zhōu chuán rú fú yàn.
袁山松《宜都记》曰:对西陵南岸有山,其峰孤秀,人自山南上至顶,俯临大江如萦带,视舟船如凫雁。
yòu yuē: dà jiāng qīng zhuó fēn liú, qí shuǐ shí zhàng jiàn dǐ, shì yú yóu rú chéng kōng, qiǎn chù duō wǔ sè shí.
又曰:大江清浊分流,其水十丈见底,视鱼游如乘空,浅处多五色石。
xīn xù yuē: yǔ nán jì yú jiāng, huáng lóng fù zhōu, zhōu zhōng rén shī sè, yǔ yǎng shì tiān ér tàn yuē:" wú shòu mìng yú tiān, sǐ shēng mìng yě!" lóng mǐ ěr ér táo.
《新序》曰:禹南济于江,黄龙负舟,舟中人失色,禹仰视天而叹曰:"吾受命于天,死生命也!"龙弭耳而逃。
wú lù yuē: bù zhì biǎo yán, běi jiàng rén shuō běi duō zuò bù náng, yù yǐ shèng shā sāi dà jiāng. wú zhǔ yuē:" cǐ cáo bì bù gǎn lái, ruò bù rú gū yán, dāng yǐ niú qiān tóu wèi jūn zuò zhǔ rén." hòu jiàn lǚ dài, shuō zhì yán běi yù yǐ náng sāi jiāng, zhé shī xiào yuē:" cǐ jiāng zì kāi pì yǐ lái, nìng kě yǐ náng sāi hū?"
《吴录》曰:步骘表言,北降人说北多作布囊,欲以盛沙塞大江。吴主曰:"此曹必不敢来,若不如孤言,当以牛千头为君作主人。"后见吕岱,说骘言北欲以囊塞江,辄失笑曰:"此江自开辟以来,宁可以囊塞乎?"
shuǐ jīng zhù yuē: xī wú jùn tài shǒu zhāng gōng zhí, zì jiǔ jiāng shǒu zhēng hái, dào yóu lú shān, zǐ nǚ guān cí nǚ xì miào xiàng, qí qī yè mèng shén rén zhì pìn, jué yán yú fū, zhì míng kǒng bù, jù fā chuán yǐn zhōng liú ér bù xíng. qī yuē:" ài yī nǚ ér hé mén shòu huò yě." gōng zhí bù rěn, suì lìng qī xià nǚ yú jiāng. qí qī bù xí shuǐ shàng, yǐ qí wáng xiōng nǚ dài zhī, ér chuán dé jìn. xún gōng zhí zhī xiōng nǚ, nù qī yuē:" wú hé miàn yú dāng shì yě!" fù xià jǐ nǚ yú shuǐ zhōng, jiāng dù, yáo jiàn èr nǚ yú àn cè, bàng yǒu yī lì lì yuē:" wú lú jūn zhǔ bù, jìng jūn zhī yì, xī hái èr nǚ."
《水经注》曰:昔吴郡太守张公直,自九江守征还,道由庐山,子女观祠女戏庙像,其妻夜梦神人致聘,觉言于夫,至明恐怖,遽发船引中流而不行。妻曰:"爱一女而合门受祸也。"公直不忍,遂令妻下女于江。其妻布席水上,以其亡兄女代之,而船得进。寻公直知兄女,怒妻曰:"吾何面于当世也!"复下己女於水中,将渡,遥见二女于岸侧,傍有一吏立曰:"吾庐君主簿,敬君之义,悉还二女。"
fēng sú tōng yuē: jiāng, gòng yě. suǒ chū zhēn wù, kě gòng xiàn yě.
《风俗通》曰:江,贡也。所出珍物,可贡献也。
jīng zhōu jì yún: jiāng chū mín shān, qí yuán ruò wèng kǒu, kě yǐ làn shāng, zài yì zhōu jiàn níng lòu jiāng xiàn, qián xíng dì dǐ shù lǐ zhì chǔ dōu, suì guǎng shí lǐ.
《荆州记》云:江出岷山,其源若瓮口,可以滥觞,在益州建宁漏江县,潜行地底数里至楚都,遂广十里。
fù zǐ yuē: jiāng hǎi suǒ yǐ néng bǎi gǔ wáng zhě, yǐ qí bù nì zhī gǒu yǒu suǒ nì, zhòng liú bù zhì duō yǐ.
《傅子》曰:江海所以能百谷王者,以其不逆之;苟有所逆,众流不至多矣。