nán zhào mán
○南詔蠻
táng shū yuē: nán zhào mán, běn wū mán zhī bié zhǒng yě, xìng méng shì. mán wèi wáng wèi zhào, zì yán āi láo zhī hòu, dài jū méng shě zhōu, wèi qú shuài, zài hàn yǒng chāng gù jùn dōng yáo zhōu zhī xī. qí xiān, qú shuài yǒu liù, zì hào liù zhào, bīng lì xiāng liè, gè yǒu jūn zhǎng, wú tǒng shuài. shǔ shí, wèi zhū gé liàng suǒ zhēng, jiē chén fú zhī.
《唐書》曰:南詔蠻,本烏蠻之別種也,姓蒙氏。蠻謂王為詔,自言哀牢之後,代居蒙舍州,為渠帥,在漢永昌故郡東姚州之西。其先,渠帥有六,自號六詔,兵力相埒,各有君長,無統帥。蜀時,為諸葛亮所征,皆臣服之。
yòu yuē: nán zhào mán, guó chū shí, yǒu méng shě lóng shēng jiā dú, jiā dú shēng xì nú luó, gāo zōng shí lái cháo. xì nú luó shēng luó shèng, wǔ hòu shí lái cháo. qí qī fāng shēn luó shèng, cì yáo zhōu, wén qī shēng zǐ, yuē:" wú qiě yǒu zi, sǐ yú táng dì zú yǐ!" zi míng shèng luó pí. luó shèng zhì jīng shī, cì jǐn páo jīn dài hái guó. kāi yuán chū, luó shèng sǐ, zi shèng luó pí lì. shèng luó pí sǐ, zi pí luó gé lì.
又曰:南詔蠻,國初時,有蒙舍龍生迦獨,迦獨生細奴邏,高宗時來朝。細奴邏生邏盛,武后時來朝。其妻方娠邏盛,次姚州,聞妻生子,曰:"吾且有子,死於唐地足矣!"子名盛邏皮。邏盛至京師,賜錦袍金帶還國。開元初,邏盛死,子盛邏皮立。盛邏皮死,子皮邏閤立。
yòu yuē: nán zhào mán, pí luó gé sì lì. èr shí liù nián, zhào shòu tè jìn fēng yuè guó gōng, cì míng yuē guī yì. qí hòu pò ěr ā mán, ěr, yīn ér zhì qiè. yǐ gōng cè shòu yún nán wáng. guī yì jiàn qiáng shèng, yú wǔ zhào jìn ruò. xiān shì, jiàn nán jié dù wáng yù shòu guī yì lù, zòu liù zhào hé wèi yī zhào. guī yì jì bìng wǔ zhào, fú qún mán, pò tǔ bō zhī zhòng, bīng rì yǐ jiāo dà, suì xǐ jū dà hé chéng. tiān bǎo sì zài, guī yì qiǎn sūn fèng jiā yì lái cháo, shòu hóng lú qīng, guī guó, ēn cì shén hòu.
又曰:南詔蠻,皮邏閤嗣立。二十六年,詔授特進封越國公,賜名曰歸義。其後破洱阿蠻,(洱,音而志切。)以功策授雲南王。歸義漸強盛,餘五詔浸弱。先是,劍南節度王昱受歸義賂,奏六詔合為一詔。歸義既並五詔,服群蠻,破吐蕃之眾,兵日以驕大,遂徙居大和城。天寶四載,歸義遣孫鳳迦異來朝,授鴻臚卿,歸國,恩賜甚厚。
yòu yuē: gé luó fèng xí fēng wáng, wú hé, xiān yú zhòng tōng wèi jiàn nán jié dù shǐ, zhāng qián tuó wèi yún nán tài shǒu. zhòng tōng biǎn jí guǎ móu, qián tuó jiǎo zhà, yù xià bù yǐ lǐ. jiù shì: nán zhào cháng yǔ qí qī zǐ yè jiàn dū du qián tuó, jiē sī zhī, yòu yǒu suǒ zhēng qiú, gé luó fèng duō bù yīng. qián tuó qiǎn rén mà rǔ zhī, réng mì zòu qí zuì è, gé luó fèng fèn yuàn, yīn fā bīng fǎn, wéi qián tuó, shā zhī. hòu qiǎn shǐ xiè zuì, réng yǔ yún nán lù shì cān jūn jiāng rú zhī jù lái, qǐng hái qí suǒ lǔ lüè, qiě yán tǔ bō dà bīng yā jìng, ruò bù xǔ, dāng guī mìng tǔ bō, yún nán zhī dì fēi táng yǒu yě. zhòng tōng bù xǔ, yīn qí shǐ jìn jūn, bī dà hé chéng, wèi nán zhào suǒ bài. zì shì gé luó fèng běi chén tǔ bō.
又曰:閤羅鳳襲封王,無何,鮮于仲通為劍南節度使,張虔陀為雲南太守。仲通褊急寡謀,虔陀矯詐,遇下不以禮。舊事:南詔嘗與其妻子謁見都督虔陀,皆私之,又有所徵求,閤羅鳳多不應。虔陁遣人罵辱之,仍密奏其罪惡,閤羅鳳忿怨,因發兵反,圍虔陁,殺之。後遣使謝罪,仍與雲南錄事參軍姜如芝俱來,請還其所虜掠,且言吐蕃大兵壓境,若不許,當歸命吐蕃,雲南之地非唐有也。仲通不許,因其使進軍,逼大和城,為南詔所敗。自是閤羅鳳北臣吐蕃。
yòu yuē: gé luó fèng sǐ, qí sūn yì móu xún wèi wáng. móu xún pō zhī shū, yǒu cái zhì, shàn fǔ qí zhòng. tǔ bō yì fù nán mán zhòng shù, yòu duó zhū mán xiǎn dì chéng, lì chéng bǎo, suì zhēng bīng, yǐ zhù zhèn fáng, móu xún yì yàn kǔ zhī. yǒu zhèng huí zhě, běn xiàng zhōu rén, tiān bǎo zhōng shòu guī zhōu xī lú xiàn lìng. guī zhōu xiàn, wèi suǒ lǔ. gé luó fèng yǐ huí yǒu rú xué, gēng míng yuē mán lì, shén ài zhòng zhī, mìng jiào fèng jiā yì. jí yì móu xún lì, yǐ huí wèi qīng píng guān, shì jiē zī zhī. huí cháng yán yú móu xún yuē:" zì xī nán zhào cháng kuǎn fù zhōng guó, zhōng guó shàng lǐ yì, yǐ huì yǎng wèi wù, wú suǒ qiú qǔ. jīn qì fān guī táng, wú yuǎn shù zhī láo, lì mò dà yān." móu xún shàn qí yán, móu nèi fù zhě shí yú nián yǐ. huì jiàn nán xī chuān jié dù shǐ wéi gāo zhāo fǔ zhū mán, jū wū xīng lǔ wàng děng guī huà, wén móu xún zhī yì, yīn zhū mán yù shū yú móu xún, qiě zhāo huái zhī. móu xún nǎi zhǎn tǔ bō shǐ, qù qí suǒ lì dì hào, yǐ guī wǒ, réng qǐng fù nán zhào jiù míng. chū, tǔ bō yīn zhēng běi tíng, yǔ huí gú dà zhàn, sǐ shāng pō zhòng, nǎi zhēng bīng yú móu xún, xū wàn rén. móu xún yù yīn yǐ xí zhī, nǎi shì guǎ ruò, wèi tǔ bō yuē:" mán jūn sù shǎo, jǐn kě fā sān qiān rén." tǔ bō shǎo zhī qǐng yì zhì wǔ qiān, nǎi xǔ. móu xún jù qiǎn bīng wǔ qiān rén shù tǔ bō, nǎi jiāng shù wàn zhǒng qí hòu, zhòu yè jiān xíng, chéng qí wú bèi, dà pò tǔ bō yú shén chuān tiě qiáo. qiǎn shǐ gào jié, dì nǎi mìng jiān yù shǐ zhōng chéng yuán zī chí jié cè nán zhào wáng, réng cì jīn yìn, yuē:" zhēn yuán cè nán zhào yìn".
又曰:閤羅鳳死,其孫異牟尋為王。牟尋頗知書,有才智,善撫其眾。吐蕃役賦南蠻重數,又奪諸蠻險地城,立城堡,歲徵兵,以助鎮防,牟尋益厭苦之。有鄭回者,本相州人,天寶中授巂州西瀘縣令。巂州陷,為所虜。閤羅鳳以回有儒學,更名曰蠻利,甚愛重之,命教鳳迦異。及異牟尋立,以回為清平官,事皆咨之。回嘗言於牟尋曰:"自昔南詔嘗款附中國,中國尚禮義,以惠養為務,無所求取。今棄蕃歸唐,無遠戍之勞,利莫大焉。"牟尋善其言,謀內附者十餘年矣。會劍南西川節度使韋皋招撫諸蠻,苴烏、星虜望等歸化,聞牟尋之意,因諸蠻寓書於牟尋,且招懷之。牟尋乃斬吐蕃使,去其所立帝號,以歸我,仍請復南詔舊名。初,吐蕃因爭北庭,與回鶻大戰,死傷頗眾,乃徵兵於牟尋,須萬人。牟尋欲因以襲之,乃示寡弱,謂吐蕃曰:"蠻軍素少,僅可發三千人。"吐蕃少之請益至五千,乃許。牟尋遽遣兵五千人戍吐蕃,乃將數萬踵其後,晝夜兼行,乘其無備,大破吐蕃於神川鐵橋。遣使告捷,帝乃命兼御史中丞袁滋持節冊南詔王,仍賜金印,曰:"貞元冊南詔印"。
yòu yuē: zhēn yuán shí nián, nán zhào wáng qiǎn shǐ méng còu luó dòng lái xiàn duó shuò làng rén jiàn.
又曰:貞元十年,南詔王遣使蒙湊羅棟來獻鐸槊、浪人劍。
biāo guó
○驃國
táng shū yuē: biāo guó zài yǒng chāng gù jùn nán èr qiān yú lǐ. qí guó jìng dōng lín zhēn là, xī jiē dōng tiān zhú, nán jǐn míng hǎi, běi tōng nán zhào xiē lè chéng jiè, dōng běi jù yáng jū miē chéng liù qiān bā bǎi lǐ. wǎng lái tōng pìn jiā luó pó tí děng èr shí guó, yì shǔ zhě dào lín wáng děng jiǔ chéng, shí jìng tǔ zhě luó jūn qián děng èr bǎi jiǔ shí bā bù luò. qí wáng xìng kùn méi zhǎng, míng mó luó rě. qí guó xiāng míng mó hē sī nà. qí wáng jìn shì zé yú yǐ jīn shéng chuáng, yuǎn shì zé chéng xiàng. pín fēi shén zhòng, cháng shù bǎi rén. qí luó chéng gòu yǐ zhuān zhòu, zhōu yī bǎi liù shí lǐ, háo àn yì gòu zhuān. xiāng chuán běn shì shè lì fú chéng, chéng nèi yǒu jū rén shù wàn jiā, fó sì bǎi yú qū. qí táng yǔ jiē cuò yǐ jīn yín, tú yǐ dān cǎi, shī yǐ zǐ kuàng, fù yǐ jǐn jì. qí sú hǎo shēng è shā. qí tǔ yí shū sù dào liáng, wú má mài. qí lǐ wú xíng míng zhì gù zhī jù, fàn zuì zhě yǐ zhú wǔ shí běn cì zhī, fù fàn zhě tà qí bèi, shù zhǐ wǔ, jīng zhě zhǐ sān, shā rén zhě lù zhī. nán nǚ shí suì zé luò fà, zhǐ sì shě, yī sāng mén. zhì èr shí bù wù fó lǐ, nǎi fù fā wèi jū rén. qí yī fú xī yǐ bái dié wèi zhāo xiá, rào yāo ér yǐ, bù yī zēng bó, yún chū yú cán, wèi qí shāng shēng gù yě. jūn chén fù zǐ zhǎng yòu yǒu xù. huá yán wèi zhī biāo, zì wèi tū luó chéng, dū pó rén wèi zhī tú lǐ zhuō gǔ. wèi cháng tōng zhōng guó. zhēn yuán zhōng, qí wáng wén nán zhào yì móu xún guī fù, xīn mù zhī. bā nián, nǎi qiǎn qí dì xī lì yí yīn nán zhào zhòng yì lái cháo, yòu xiàn qí guó lè fán shí qū, yǔ lè gōng sān shí wǔ rén jù. lè qū jiē yǎn shì shì jīng lùn zhī cí yì. yǐ xī lì yí wèi shì dà pū qīng.
《唐書》曰:驃國在永昌故郡南二千餘里。其國境東鄰真臘,西接東天竺,南盡溟海,北通南詔些樂城界,東北距陽苴咩城六千八百里。往來通聘迦羅婆提等二十國,役屬者道林王等九城,食境土者羅君潛等二百九十八部落。其王姓困沒長,名摩羅惹。其國相名摩訶思那。其王近適則輿以金繩床,遠適則乘象。嬪妃甚眾,常數百人。其羅城構以磚甃,周一百六十里,壕岸亦構磚。相傳本是舍利佛城,城內有居人數萬家,佛寺百餘區。其堂宇皆錯以金銀,塗以丹彩,施以紫纊,覆以錦罽。其俗好生惡殺。其土宜菽、粟、稻、梁,無麻、麥。其理無刑名桎梏之具,犯罪者以竹五十本朿之,復犯者撻其背,數止五,經者止三,殺人者戮之。男女十歲則落髮,止寺舍,依桑門。至二十不悟佛理,乃復發為居人。其衣服悉以白氎為朝霞,繞腰而已,不衣繒帛,雲出於蠶,為其傷生故也。君臣、父子、長幼有序。華言謂之驃,自謂突羅成,闍婆人謂之徒里拙古。未嘗通中國。貞元中,其王聞南詔異牟尋歸附,心慕之。八年,乃遣其弟悉利移因南詔重譯來朝,又獻其國樂凡十曲,與樂工三十五人俱。樂曲皆演釋氏經論之詞意。以悉利移為試大仆卿。
nán yí zhì yuē: biāo guó zài yǒng chāng nán qī shí wǔ rì chéng, gé luó fèng suǒ tōng yě. qí guó yòng yín qián. yǐ qīng zhuān wèi yuán chéng, zhōu xíng yī rì chéng. bǎi xìng jǐn zài chéng nèi, yǒu shí èr suǒ táng. dāng guó wáng suǒ jū, mén qián yǒu dà xiàng lù zuò, gāo bǎi yú chǐ, bái rú shuāng xuě. sú shàng lián chǐ, rén zhuàng hé shàn, shǎo yán, zhòng fó fǎ. chéng zhōng bìng wú zǎi shā, yòu duō tuī bù tiān wén. ruò yǒu sù sòng zhě, wáng jí lìng fén xiāng, xiàng dà xiàng sī wéi shì fēi, biàn gè yǐn tuì. huò yǒu zāi yì, wáng yì fén xiāng duì xiàng, huǐ guò zì zé. nán zǐ duō yī bái dié, fù rén dāng dǐng wèi gāo jì, yǐ jīn yín bèi zhū wèi shì, yú zhe qīng pó qún, yòu pī luó duàn. xíng bì chí shàn, guì jiā fù nǚ jiē sān rén wǔ rén zài bàng gòng shàn. yǔ bō sī jí pó luó mén jiē jiè, xī qù shè lì chéng liù shí rì chéng, yí cǐ shì dōng tiān zhú yě.
《南夷志》曰:驃國在永昌南七十五日程,閤羅鳳所通也。其國用銀錢。以青磚為圓城,周行一日程。百姓盡在城內,有十二所堂。當國王所居,門前有大象露坐,高百餘尺,白如霜雪。俗尚廉恥,人壯和善,少言,重佛法。城中並無宰殺,又多推步天文。若有訴訟者,王即令焚香,向大象思惟是非,便各引退。或有災役,王亦焚香對象,悔過自責。男子多衣白疊,婦人當頂為高髻,以金銀貝珠為飾,餘着青婆裙,又披羅段。行必持扇,貴家婦女皆三人、五人在傍共扇。與波斯及婆羅門接界,西去舍利城六十日程,疑此是東天竺也。
bào mán děng bù luò
○暴蠻等部落
nán yí zhì yuē: zhú zi lǐng dōng yǒu bào mán bù luò, lǐng xī yǒu lú lù mán bù luò, yòu yǒu shēng mán mó mí diàn bù luò. cǐ děng bù luò, jiē dōng cuàn wū mán yě. nán zé jì, nǚ zé sàn fā, jiàn rén wú lǐ jié bài guì. sān yì, nǎi yǔ huá tōng. dà bù luò zé yǒu dà guǐ zhǔ, bǎi xìng èr bǎi jiā, xiǎo bù luò yì yǒu xiǎo guǐ zhǔ. yī qiè xìn shǐ guǐ wū, yòng xiāng fú zhì. tǔ duō niú mǎ, wú bù bó, nán nǚ xī bèi niú yáng pí.
《南夷志》曰:竹子嶺東有暴蠻部落,嶺西有盧鹿蠻部落,又有生蠻磨彌殿部落。此等部落,皆東爨烏蠻也。男則髻,女則散發,見人無禮節拜跪。三譯,乃與華通。大部落則有大鬼主,百姓二百家,小部落亦有小鬼主。一切信使鬼巫,用相服制。土多牛馬,無布帛,男女悉被牛羊皮。
wù dèng
○勿鄧
nán yí zhì yuē: wù dèng bù luò, dà guǐ zhǔ mèng chōng, dì fāng qiān lǐ, gōng bù yī xìng bái mán, wǔ xìng wū mán. wū mán fù rén yǐ bái hēi zēng wèi yī, bái mán fù rén bái zēng wèi yī, xià bù guò xī.
《南夷志》曰:勿鄧部落,大鬼主夢沖,地方千里,功部一姓白蠻,五姓烏蠻。烏蠻婦人以白黑繒為衣,白蠻婦人白繒為衣,下不過膝。
dà tàn
○大賧
nán yí zhì yuē: dà tàn, zhōu huí bǎi yú lǐ, xī shì yě mán, wú jūn zhǎng. dì yǒu zhàng dú hé, tàn rén zhì zhōng zhàng zhě, shí sǐ bā jiǔ. gé luó fèng cháng qiǎn shǐ zhú chéng yú bǐ, guǎn zhì yě mán, bù yú suì, sǐ zhě guò bàn, suì suì bà qì. qí tǔ féi wò, zhǒng hù zhǎng zhàng yú. dōng guā yì rán, jiē sān chǐ wéi. yòu duō yì yǐ, wú nóng sāng, shōu cǐ chōng liáng. sān miàn jiē shì xuě shān, qí gāo zào tiān.
《南夷志》曰:大賧,周回百餘里,悉是野蠻,無君長。地有瘴毒河,賧人至中瘴者,十死八九。閤羅鳳嘗遣使築城於彼,管制野蠻,不逾歲,死者過半,歲遂罷棄。其土肥沃,種瓠長丈餘。冬瓜亦然,皆三尺圍。又多薏苡,無農桑,收此充糧。三面皆是雪山,其高造天。
nán lú
○南瀘
nán yí zhì yuē: lú shuǐ, shǔ zhū gé liàng fá nán mán, wǔ yuè dù lú chù. dà rú bì, chuān zhōng qì hòu cháng rè, suī fāng dōng, xíng guò zhě jiē tǎn yī liú hàn.
《南夷志》曰:瀘水,蜀諸葛亮伐南蠻,五月渡瀘處。大如臂,川中氣候常熱,雖方冬,行過者皆袒衣流汗。
liàng shuǐ chuān
○量水川
nán yí zhì yuē: liàng shuǐ chuān, zài diān chí nán liǎng rì xíng, hàn jiù lí zhōu dì. chuān zhōng yǒu tiān chí, qí shuǐ dōng nán liú, chū yī shí dòu zhōng, shuǐ liú shén guǎng, shí dòu shén xiá. mán yún: cǐ dòu hū shì kōng, zé bǎi xìng yōu nì.
《南夷志》曰:量水川,在滇池南兩日行,漢舊黎州地。川中有天池,其水東南流,出一石竇中,水流甚廣,石竇甚狹。蠻云:此竇忽室空,則百姓憂溺。
mí nuò guó mí chén guó
○彌諾國、彌臣國
nán yí zhì yuē: mí nuò guó mí chén guó, jiē biān hǎi guó yě. hū qí jūn zhǎng wèi shòu. mí nuò, miàn chì ér zhǎng mí chén, miàn hēi ér duǎn. xìng gōng jǐn, měi yǔ rén yǔ, xiàng qián yī bù yī bài. guó wú chéng guō, mí nuò wáng suǒ jū wū zhī zhōng, yǒu yī dà zhù, diāo kè wèi wén, shì yǐ jīn yín mí chén wáng yǐ mù shān wèi jū hǎi jì shuǐ zhōng, yǐ shí shī zi wèi wū, sì zú réng yǐ bǎn gài, xī yòng xiāng mù. zhǔ chū jí chéng xiàng. bǎi xìng jiē lóu jū, pī pó luó lóng, nán shào nǚ duō. sú hǎo yīn lè, lóu liǎng tóu zhì gǔ, yǐn jiǔ jí jī gǔ, nán nǚ xié shǒu lóu zhōng, tà wǔ wèi lè, zài yǒng chāng chéng xī nán liù shí rì chéng.
《南夷志》曰:彌諾國、彌臣國,皆邊海國也。呼其君長為壽。彌諾,面赤而長;彌臣,面黑而短。性恭謹,每與人語,向前一步一拜。國無城郭,彌諾王所居屋之中,有一大柱,雕刻為文,飾以金銀;彌臣王以木柵為居海際水中,以石師子為屋,四足仍以板蓋,悉用香木。主出即乘象。百姓皆樓居,披婆羅籠,男少女多。俗好音樂,樓兩頭置鼓,飲酒即擊鼓,男女攜手樓中,踏舞為樂,在永昌城西南六十日程。
kūn lún guó
○崑崙國
nán yí zhì yuē: kūn lún guó wáng běi qù xī ěr hé bā shí yī chéng, chū xiàng jí qīng mù xiāng zhān tán bīn láng liú lí shuǐ jīng xī jiǎo děng wù. mán kòu cháng gōng zhī, wèi qí jué shuǐ yān jìn, jìn tuì wú jì, è sǐ wàn yú, bù sǐ zhě qù qí yòu wàn hòu fàng huí.
《南夷志》曰:崑崙國王北去西洱河八十一程,出象及青木、香旃檀、檳榔、琉璃、水精、犀角等物。蠻寇嘗攻之,為其決水淹浸,進退無計,餓死萬餘,不死者去其右腕後放回。
xiǎo pó luó mén guó
○小婆羅門國
nán yí zhì yuē: xiǎo pó luó mén guó, zài yǒng chāng běi qī shí sì rì chéng. sú bù shí niú ròu, yù zhī shēn hòu shì. chū bèi chǐ bái là yuè nuò. gòng dà ěr guó lái wǎng, mán yí shàn zhī, xìn tōng qí guó.
《南夷志》曰:小婆羅門國,在永昌北七十四日程。俗不食牛肉,預知身後事。出貝齒、白蠟、越諾。共大耳國來往,蠻夷善之,信通其國。
yè bàn guó
○夜半國
nán yí zhì yuē: yè bàn guó, zài cāng wàng chéng dōng běi, gé lì shuǐ chéng chuān yuán. qí fù rén wéi yǔ guǐ tōng, néng zhī jí xiōng huò fú. běn tǔ jūn zhǎng chóng xìn zhī, mán yí wǎng wǎng yǐ jīn gòu zhī, yào zhī shàn è.
《南夷志》曰:夜半國,在蒼望城東北,隔麗水城川原。其婦人惟與鬼通,能知吉凶禍福。本土君長崇信之,蠻夷往往以金購之,要知善惡。
nǚ wáng guó
○女王國
nán yí zhì yuē: ān wáng guó, qù huān zhōu shí yuè chéng, wǎng wǎng yǔ huān zhōu rén jiāo yì. mán cháng fá zhī, zhōng qí yào jiàn, bǎi bù cún yī.
《南夷志》曰:安王國,去驩州十月程,往往與驩州人交易。蠻嘗伐之,中其藥箭,百不存一。
dú jǐn mán
○獨錦蠻
nán yí zhì yuē: dú jǐn mán zhě, wū mán zhī miáo yì yě. zài qín zāng chuān, qù ān níng liǎng rì chéng. qí zú duō xìng lǐ. yì móu xún mǔ, jí dú jǐn mán nǚ yě. yǒu jì fù lán, zhēn yuán zhōng wèi dà jiāng jūn, zài bó nòng jiǎn chuān wèi chéng shǐ děng.
《南夷志》曰:獨錦蠻者,烏蠻之苗裔也。在秦臧川,去安寧兩日程。其族多姓李。異牟尋母,即獨錦蠻女也。有季負藍,貞元中為大將軍,在勃弄揀川為城使等。
nòng jiǎn mán
○弄揀蠻
nán yí zhì yuē: nòng jiǎn mán, zé bái mán miáo yì yě, běn yáo zhōu nòng jiǎn xiàn bù luò, qí dì jiù wèi bāo zhōu. cháng yǒu shǒu lǐng wù shā sī hù, jù zuì, lǜ zhòng běi bēn, zài mó mó xiē jiāng cè. zhēn yuán zhōng, yì móu xún pò tǔ bō chéng yì, huò nòng jiǎn chéng, qiān yú yǒng chāng zhī dì.
《南夷志》曰:弄揀蠻,則白蠻苗裔也,本姚州弄揀縣部落,其地舊為褒州。嘗有首領誤殺司戶,懼罪,率眾北奔,在摩磨些江側。貞元中,異牟尋破吐蕃城邑,獲弄揀城,遷於永昌之地。
qīng líng mán
○清蛉蠻
nán yí zhì yuē: qīng líng mán, yì bái mán miáo yì yě, běn qīng líng xiàn bù luò. tiān bǎo zhōng, guī zhōu chū xiàn, yǒu shǒu lǐng yǐn shì fù zǐ, xiāng shuài nán bēn hé tàn, gé luó fèng hòu dài zhī. zhēn yuán zhōng, nán zhào qīng píng guān yǐn fǔ qiú, jiē qí rén yě. yī fú yán yǔ yǔ méng shě lüè tóng.
《南夷志》曰:清蛉蠻,亦白蠻苗裔也,本清蛉縣部落。天寶中,巂州初陷,有首領尹氏父子,相率南奔河賧,閣羅鳳厚待之。貞元中,南詔清平官尹輔酋,皆其人也。衣服、言語與蒙舍略同。
zhǎng kūn mán
○長褌蠻
nán yí zhì yuē: zhǎng kūn mán, běn wū mán zhī hòu. bù luò zài jiàn chuān, shǔ làng zhào. qí sú jiē yī zhǎng kūn yè dì, gèng wú yī fú, wéi pī niú yáng pí.
《南夷志》曰:長褌蠻,本烏蠻之後。部落在劍川,屬浪詔。其俗皆衣長褌曳地,更無衣服,惟披牛羊皮。
shī mán
○施蠻
nán yí zhì yuē: shī mán, běn wū mán zhǒng zú yě. tiě qiáo xī běi dà shī tàn xiǎo shī tàn jiàn xún tàn, jiē qí suǒ jū zhī dì, nán yǐ zēng bù wèi màn dāng kūn. fù rén cóng dǐng héng fēn qí fā, dāng é jí dǐng hòu gè wèi jì. nán nǚ zhōng shēn xiǎn zú, pī niú yáng pí.
《南夷志》曰:施蠻,本烏蠻種族也。鐵橋西北大施賧、小施賧、劍尋賧,皆其所居之地,男以繒布為縵襠褌。婦人從頂橫分其發,當額及頂後各為髻。男女終身跣足,披牛、羊皮。
mó xiē mán
○磨些蠻
nán yí zhì yuē: mó xiē mán, wū zhǒng yě. tiě qiáo shàng xià jí dà pó xiǎo pó sān pó cǎi lǎn kūn chí děng chuān, jiē qí suǒ jū zhī dì. tǔ duō niú yáng, yī jiā jí yǒu yáng qún. zhōng shēn bù xǐ shǒu miàn. nán nǚ jiē pī yáng pí. sú hǎo yǐn jiǔ gē wǔ.
《南夷志》曰:磨些蠻,烏種也。鐵橋上下及大婆、小婆、三婆采覽、昆池等川,皆其所居之地。土多牛羊,一家即有羊群。終身不洗手面。男女皆披羊皮。俗好飲酒、歌舞。
pū zi mán
○撲子蠻
nán yí zhì yuē: pū zi mán, yǒng hàn jiǎo jié. yǐ qīng pó luó duàn wèi tōng shēn kūn. shàn yòng pō jī zhú gōng, shēn lín jiān shè fēi shǔ, fā wú bù zhōng. bù luò shǒu lǐng wèi zhī qiú. qí tǔ wú shí qì, yǐ bā jiāo yè jí zhī.
《南夷志》曰:撲子蠻,勇悍矯捷。以青婆羅段為通身褌。善用泊箕、竹弓,深林間射飛鼠,發無不中。部落首領謂之酋。其土無食器,以芭蕉葉藉之。
xún chuán mán
○尋傳蠻
nán yí zhì yuē: xún chuán mán, sú wú sī mián bù bó, pī pó luó lóng, xiǎn zú, kě yǐ jiàn lǚ nà jí. chí gōng xié shǐ, shè háo zhū, shēng shí qí ròu, qǔ qí liǎng yá shuāng chā dǐng bàng wèi shì, yòu tiáo qí pí yǐ xì yāo. měi zhàn dòu, jí yǐ lóng zi lóng tóu, rú dōu móu zhuàng.
《南夷志》曰:尋傳蠻,俗無絲綿布帛,披婆羅籠,跣足,可以踐履捺棘。持弓挾矢,射豪豬,生食其肉,取其兩牙雙插頂傍為飾,又條其皮以系腰。每戰鬥,即以籠子籠頭,如兜鍪狀。
luǒ xíng mán
○裸形蠻
nán yí zhì yuē: luǒ xíng mán, zài xún chuán chéng xī sān bǎi lǐ, wèi cháo xué, wèi zhī yě mán. gé luó fèng jì dìng xún chuán, ér yě mán sǎn jū shān gǔ, jí zhàn jí zhào zhī. yì wú jūn zhǎng, nǚ duō nán shǎo. wú tián nóng, yī fú wéi yǒu mù pí yǐ bì xíng. huò shí qī wǔ qī gòng yǎng yī zhàng fū. jǐn rì chí gōng, xià jié lán, yǒu wài lái qīn hài zhě, zé shè zhī.
《南夷志》曰:裸形蠻,在尋傳城西三百里,為巢穴,謂之野蠻。閤羅鳳既定尋傳,而野蠻散居山谷,集戰即召之。亦無君長,女多男少。無田農,衣服惟有木皮以蔽形。或十妻、五妻共養一丈夫。盡日持弓,下楬欄,有外來侵害者,則射之。
cao dàn wàng zǐ mán
○{艹旦}望子蠻
nán yí zhì yuē: cao dàn wàng zǐ mán, zài lán cāng jiāng yǐ xī. qí rén yǒng jié, shàn yú mǎ shàng yòng qiāng, suǒ chéng mǎ bù yòng ān. xiǎn zú, yī duǎn jiǎ, cái bì xiōng fù ér yǐ.
《南夷志》曰:{艹旦}望子蠻,在蘭蒼江以西。其人勇捷,善於馬上用槍,所乘馬不用鞍。跣足,衣短甲,才蔽胸腹而已。
wàng mán
○望蠻
nán yí zhì yuē: wàng mán wài yù bù luò, zài yǒng chāng běi. qí rén zhǎng dà, fù pái chí shuò, qián wú qiáng dí. yòu néng yòng mù gōng duǎn jiàn, fù dú yào, zhōng rén lì bì. fù rén xiǎn zú, yǐ qīng bù wèi yī, lián kē bèi bā chǐ zhēn zhū, xié luò qí shēn. yǒu fū, shù fēn fā, wèi liǎng jì wú fū zhě, dǐng hòu wèi yī jì chuí zhī. dì yí shā niú, jiǎo zhǎng sì chǐ yǐ lái. fù rén shì rǔ lào.
《南夷志》曰:望蠻外喻部落,在永昌北。其人長大,負排持槊,前無強敵。又能用木弓短箭,傅毒藥,中人立斃。婦人跣足,以青布為衣,聯珂貝、巴齒、真珠,斜絡其身。有夫,豎分發,為兩髻;無夫者,頂後為一髻垂之。地宜沙牛,角長四尺以來。婦人嗜乳酪。
hēi chǐ zhū mán jīn chǐ yín chǐ xiù jiǎo fù
○黑齒諸蠻(金齒、銀齒、繡腳附)
nán yí zhì yuē: hēi chǐ jīn chǐ yín chǐ xiù jiǎo sì mán, bìng zài yǒng chāng guān nán, zá zhǒng lèi yě. hēi chǐ, yǐ qī qī qí chǐ. jīn chǐ, yǐ jīn lòu piàn guǒ qí chǐ. yín chǐ, yǐ yín. yǒu shì jiàn rén, zé yǐ cǐ wèi shì, qǐn shí zé qù zhī. jiē dāng dǐng shàng wèi yī jì, yǐ qīng bù wèi tōng shēn kù, yòu xié pī qīng bù tiáo. xiù jiǎo mán, zé yú huái shàng féi xià zhōu zā kè wèi wén cǎi, yī yǐ fēi bù.
《南夷志》曰:黑齒、金齒、銀齒、繡腳四蠻,並在永昌關南,雜種類也。黑齒,以漆漆其齒。金齒,以金鏤片裹其齒。銀齒,以銀。有事見人,則以此為飾,寢食則去之。皆當頂上為一髻,以青布為通身褲,又斜披青布條。繡腳蠻,則於踝上、腓下周匝刻為文彩,衣以緋布。
xiù miàn mán
○繡面蠻
nán yí zhì yuē: xiù miàn mán, shēng yī yuè, zé yǐ zhēn cì miàn, qīng dài tú zhī, rú xiù zhuàng.
《南夷志》曰:繡面蠻,生一月,則以針刺面,青黛塗之,如繡狀。
chuān bí mán
○穿鼻蠻
nán yí zhì yuē: chuān bí mán, zài zhè dōng. yǐ jìng chǐ jīn huán chuān bí zhōng gé, xià chuí guò yí. jūn zhǎng jí yǐ sī shéng xì, shǐ rén qiān qǐ nǎi xíng. qí cì zhě, huā tóu jīn dīng liǎng méi, cóng bí liǎng biān chuān, lìng tòu xià.
《南夷志》曰:穿鼻蠻,在柘東。以徑尺金環穿鼻中隔,下垂過頤。君長即以絲繩系,使人牽起乃行。其次者,花頭金釘兩枚,從鼻兩邊穿,令透下。
zhǎng zōng jiǎn fēng
○長鬃、揀鋒
nán yí zhì yuē: zhǎng zōng jiǎn fēng èr mán bù luò, zōng hēi ér zhǎng, dāng é qián wèi yī zhǎng zōng jì, xià guò qí, měi xíng jí yǐ wù chēng qǐ. jūn zhǎng shǐ liǎng nǚ zài qián, gè chí yī wù chēng zhī. jīn wèi nán zhào suǒ zǒng.
《南夷志》曰:長鬃、揀鋒二蠻部落,鬃黑而長,當額前為一長鬃髻,下過臍,每行即以物撐起。君長使兩女在前,各持一物撐之。今為南詔所總。
máng mán
○茫蠻
nán yí zhì yuē: máng mán bù luò, bìng kāi nán zá zhǒng yě. máng shì qí jūn zhī hào, yì hū fàn zhào. cóng yǒng chāng chéng nán, xiān guò táng fēng, cì fèng lán jū, cì máng tiān lián, cì máng tǔ hāo. yòu yǒu huǒ tàn máng chāng shèng, kǒng tā máng zhǎ máng shī, jiē qí lèi yě. lóu jū, wú chéng guō. huò qī chǐ, yī qīng bù shān, téng miè chán yāo, hóng zēng bù chán jì, chū qí yú, chuí hòu wèi shì. fù rén pī wǔ sè suō luó lóng. kǒng què cháo rén jiā shù shàng, xiàng rú shuǐ niú, sú yǎng yǐ gēng tián.
《南夷志》曰:茫蠻部落,並開南雜種也。茫是其君之號,亦呼范詔。從永昌城南,先過唐封,次鳳藍苴,次茫天連,次茫吐薅。又有火賧茫昌盛,恐他茫、鮓茫施,皆其類也。樓居,無城郭。或漆齒,衣青布衫,藤篾纏腰,紅繒布纏髻,出其餘,垂後為飾。婦人披五色娑羅籠。孔雀巢人家樹上,像如水牛,俗養以耕田。
táng mó mán
○棠魔蠻
nán yí zhì yuē: táng mó mán, qù ān nán lín xī yuán shí èr chéng. sú yǎng niú mǎ, zhǎng yǔ hàn rén bó yì. dà zhōng bā nián, jīng lüè shǐ kē bào, rén jiāng yán yī dòu, bó niú huò mǎ yī pǐ, yīn zī gé jué bù lái.
《南夷志》曰:棠魔蠻,去安南林西原十二程。俗養牛、馬,長與漢人博易。大中八年,經略使苛暴,人將鹽一斗,博牛或馬一匹,因茲隔絕不來。