strong shí huò bā strong
食貨八
qián bì shàng zhōu qín hàn hòu hàn jìn
錢幣上(周 秦 漢 後漢 晉)
huò bì zhī xìng yuǎn yǐ, xià shāng yǐ qián, bì wèi sān pǐn. zhū yù wèi shàng bì, huáng jīn wèi zhōng bì, bái jīn wèi xià bì. bái jīn wèi yín. tài gōng lì jiǔ fǔ huán fǎ. zhōu jǐng yǐ mǔ zǐ xiāng quán. qín yòng huáng jīn tóng qián wèi shàng xià èr děng. hàn xìng wèi bā zhū, huò wèi jiá qián, huò zuò bái jīn, huò zuò chì zè, bā zhū wǔ fēn, dié fèi dié yòng. wáng mǎng yòu shè cuò dāo jīn yín guī bèi fán shù shí pǐn. gōng sūn shù shǐ zuò tiě qián. wèi wén dì gǔ bó xiāng mào. liú bèi yǐ yī dāng bǎi. sūn quán yǐ yī dāng qiān. lǐ dào líng yí, zé yǒu é yǎn xiàn huán zhī bié wáng gāng jiě niǔ, yòu yǒu fēng piāo shuǐ fú zhī yì. míng mù fán zá, bù néng biàn jǔ, miǎn zhēng sǔn yì, kě lüè ér yán. yuán fū lì qián zhī yì, chéng shēn chéng yuǎn. fán wàn wù bù kě yǐ wú qí shù, jì yǒu shù, nǎi xū shè yī wù ér zhǔ zhī. qí jīn yín zé zhì yú wèi qì wèi shì, gǔ bó yòu kǔ yú hé dān duàn liè, wéi qián dàn kě mào yì liú zhù, bú zhù rú quán. ruò gǔ bó wèi shì, fēi dú tí qiè duàn liè zhī bì, qiě nán hū zhū liǎng fēn cùn zhī yòng. lì dài qián huò, wǔ zhū wèi zhōng, yī pǐn dú xíng, shí zhēn qí yào. jīn qián suī wēi zhòng yú gǔ zhī wǔ zhū, dà xiǎo jīn liǎng, biàn yú shí yǐ.
貨幣之興遠矣,夏商以前,幣為三品。(珠玉為上幣,黃金為中幣,白金為下幣。白金為銀。)太公立九府圜法。周景以母子相權。秦用黃金銅錢為上下二等。漢興為八銖,或為莢錢,或作白金,或作赤仄,八銖五分,迭廢迭用。王莽又設錯刀金銀龜貝凡數十品。公孫述始作鐵錢。魏文帝穀帛相貿。劉備以一當百。孫權以一當千。理道陵夷,則有鵝眼、線環之別;王綱解紐,又有風飄、水浮之異。名目繁雜,不能遍舉,緬徵損益,可略而言。原夫立錢之意,誠深誠遠。凡萬物不可以無其數,既有數,乃須設一物而主之。其金銀則滯於為器為飾,穀帛又苦於荷擔斷裂,唯錢但可貿易流注,不住如泉。若穀帛為市,非獨提挈斷裂之弊,且難乎銖兩分寸之用。歷代錢貨,五銖為中,一品獨行,實臻其要。今錢雖微重於古之五銖,大小斤兩,便於時矣。
tài gōng jì lì zhī yú zhōu, tuì xíng zhī yú qí, yuē: zhī kāi sāi zhī shù zhě, qí qǔ tiān xià rú huà, shì wèi zhèng zhī dà duān yě. yòu guǎn zhòng yuē: sān bì wò zhī, fēi yǒu bǔ yú wēn bǎo yě, shě zhī fēi yǒu qiè yú jī hán yě, xiān wáng yǐ shǒu cái wù yǐ yù rén shì ér píng tiān xià yě. mìng zhī yuē héng, héng zhě, shǐ wù yī gāo yī xià, bù dé yǒu cháng, gù yǔ duó pín fù, jiē zài jūn shàng, shì yǐ rén dài jūn rú rì yuè, qīn jūn ruò fù mǔ, yòng cǐ dào yě. fū shēng zhí zhòng zé guó fù ér rén ān, nóng sāng guǎ zé rén pín ér guó wēi. shǐ wù zhī zhòng qīng, yóu lìng zhī huǎn jí. quán zhì zhī shù, shí zài hu qián, jiàn qí duō mén, lì chū yī kǒng, cuī yì fú làng, guī qù nóng sāng, kě zhì shí yōng, jī yú rén shòu, qǐ zhǐ yú fù guó qiáng bīng zhě zāi! jù qīng zhòng piān.
太公既立之於周,退行之於齊,曰:「知開塞之術者,其取天下如化,是謂政之大端也。」又管仲曰:」三幣握之,非有補於溫飽也,舍之非有切於饑寒也,先王以守財物、以御人事而平天下也。命之曰衡,衡者,使物一高一下,不得有常,故與奪貧富,皆在君上,是以人戴君如日月,親君若父母,用此道也。夫生殖眾則國富而人安,農桑寡則人貧而國危。使物之重輕,由令之緩急。權制之術,實在乎錢,鍵其多門,利出一孔,摧抑浮浪,歸趣農桑,可致時雍,躋於仁壽,豈止於富國強兵者哉!」(具輕重篇。)
qí hòu yán shì zhě, huò xī tóng ài gōng, gǎi zuò xiǎo qián, huò zhòng hào qí jià, yǐ qiú yíng lì, shì jiē mèi jīng tōng zhī yuǎn zhǐ, lìng dào zhù zī shén, qì nán mǔ rì duō, suī jìn yǐ yán xíng, sǐ zuì rì bào, bù néng zhǐ yě. xī xián yǒu yún: tóng bù bù xià, nǎi quán guī yú shàng. chéng wèi dǔ lùn, gù yǒu guó zhī qiè wù, jiù bì zhī liáng suàn yě. kuàng dāng jīn rén pí fù zhòng, kāng sú jì yòng, mò xiān yú sī yǐ. zì xī yán huò bì zhě, zài yú tú shǐ, wú zhī, jiē bù dá qí yào, wéi hàn jiǎ shēng guó cháo liú lù shì zhì, pō xiáng qí zhǐ.
其後言事者,或惜銅愛工,改作小錢,或重號其價,以求贏利,是皆昧經通之遠旨,令盜鑄滋甚,棄南畝日多,雖禁以嚴刑,死罪日報,不能止也。昔賢有云:「銅不布下,乃權歸於上。」誠為篤論,固有國之切務,救弊之良算也。況當今人疲賦重,康俗濟用,莫先於斯矣。(自昔言貨幣者,在於圖史,無之,皆不達其要,唯漢賈生、國朝劉錄事秩,頗詳其旨。)
zì shén nóng liè chán yú guó, yǐ jù huò bó, rì zhōng wèi shì, yǐ jiāo yǒu wú. yú xià shāng zhī bì, jīn wèi sān pǐn, huò huáng huò bái, huò chì huò qián, huò bù huò dāo, huò guī bèi. fán huò jīn qián bù bó zhī yòng, xià yīn yǐ qián, qí xiáng mí jì.
自神農列鄽於國,以聚貨帛,日中為市,以交有無。虞夏商之幣,金為三品,或黃或白,或赤或錢,或布或刀,或龜貝。(凡貨金錢布帛之用,夏殷以前,其詳靡記。)
zhōu zhì: yǐ shāng tōng huò, yǐ jiǎ yì wù. tài gōng yòu lì jiǔ fǔ huán fǎ. zhōu guān zhì tài fǔ yù fǔ nèi fǔ wài fǔ quán fǔ tiān fǔ zhí nèi zhí bì zhí jīn, jiē zhǎng cái bì zhī guān, gù yún jiǔ fǔ. huán, wèi jūn ér tōng yě. huáng jīn fāng cùn, ér zhòng yī jīn. qián huán hán fāng, wài huán ér nèi kǒng fāng. qīng zhòng yǐ zhū. huáng jīn yǐ jīn wèi míng, qián yǐ zhū wèi zhòng yě. bù bó guǎng èr chǐ èr cùn wèi fú, zhǎng sì zhàng wèi pǐ. gù huò bǎo yú jīn, lì yú dāo, liú yú quán, liú xíng rú quán. bù yú bù, bù yú mín xián. shù yú bó. shù, jù yě.
周制:以商通貨,以賈易物。太公又立九府圜法。(周官制太府、玉府、內府、外府、泉府、天府、職內、職幣、職金,皆掌財幣之官,故云九府。圜,謂均而通也。)黃金方寸,而重一斤。錢圜函方,(外圜而內孔方。)輕重以銖。(黃金以斤為名,錢以銖為重也。)布帛廣二尺二寸為幅,長四丈為疋。故貨寶於金,利於刀,流於泉,(流行如泉。)布於布,(布於民閒。)束於帛。(束,聚也。)
zhōu jǐng wáng shí, huàn qián qīng, jiāng gèng zhù dà qián. qián zhě jīn bì zhī míng, xiān yuē quán, hòu yuē qián. dà yú jiù qián, qí jià zhòng yě. bān gù yǐ wèi wén yuē bǎo huò. táng zhù guó yǔ yún: jìng yī cùn èr fēn, zhòng shí èr zhū, wén yuē dà quán wǔ shí. wèi xiáng shú shì, gù liǎng cún yān. dài fū dān qí yuē: bù kě. gǔ zhě tiān jiàng zāi lì, lì, è qì yě. yī yuē: lì, zhì yě. yú shì hū liàng zī bì quán qīng zhòng yǐ jiù mín. mín huàn qīng, zé wèi zhī zuò zhòng bì yǐ xíng zhī, yú shì yǒu mǔ quán zi ér xíng, mín jiē dé yān. ruò bù kān zhòng, zé duō zuò qīng ér xíng zhī, yì bù fèi zhòng, yú shì hū yǒu zi quán mǔ ér xíng, xiǎo dà lì zhī. mín huàn bì zhòng, zé duō zuò qīng qián ér xíng zhī, yì bù fèi qù zhòng zhě, yán zhòng zhě xíng qí guì, qīng zhě xíng qí jiàn. jīn wáng fèi qīng ér zuò zhòng, mín shī qí zī, néng wú guì hū. mín ruò guì, wáng yòng jiāng yǒu suǒ fá, fá jiāng hòu qǔ yú mín, mín bù gěi, jiāng yǒu yuǎn zhì, wèi qù qí běn jū ér sàn wáng. shì lí mín yě. qiě jué mín yòng yǐ shí wáng fǔ, yóu sāi chuān yuán wèi huáng wū yě, yuán wèi shuǐ quán zhī běn. huáng yīn huáng, wū yīn wū. jié wáng rì yǐ, wáng qí tú zhī. fú tīng, zú zhù dà qián, wén yuē bǎo huò, ròu hǎo jiē yǒu zhōu guō, nèi guō wèi hǎo, wài guō wèi ròu. wéi zhāo yuē: ròu, qián xíng yě. hǎo, kǒng yě. yǐ quàn nóng shàn bù zú, bǎi xìng méng lì yān. dān qí suī yǒu cǐ yán, wáng zhōng zì zhù qián, guǒ yǒu biàn, gù bǎi xìng méng lì.
周景王時,患錢輕,將更鑄大錢。(錢者金幣之名,先曰泉,後曰錢。大於舊錢,其價重也。班固以為文曰寶貨。唐注國語云:「徑一寸二分,重十二銖,文曰大泉五十。」未詳孰是,故兩存焉。)大夫單旗曰:「不可。古者天降災戾,(戾,惡氣也。一曰:戾,至也。)於是乎量資幣、權輕重以救民。民患輕,則為之作重幣以行之,於是有母權子而行,民皆得焉。若不堪重,則多作輕而行之,亦不廢重,於是乎有子權母而行,小大利之。(民患幣重,則多作輕錢而行之,亦不廢去重者,言重者行其貴,輕者行其賤。)今王廢輕而作重,民失其資,能無匱乎。民若匱,王用將有所乏,乏將厚取於民,民不給,將有遠志,(謂去其本居而散亡。)是離民也。且絕民用以實王府,猶塞川原為潢洿也,(原謂水泉之本。潢音黃,洿音烏。)竭亡日矣,王其圖之。」弗聽,卒鑄大錢,文曰」寶貨」,肉好皆有周郭,(內郭為好,外郭為肉。韋昭曰:「肉,錢形也。好,孔也。」)以勸農贍不足,百姓蒙利焉。(單旗雖有此言,王終自鑄錢,果有便,故百姓蒙利。)
guǎn zǐ yuē: rén jūn zhù qián lì bì, rén shù zhī tōng shī yě. qián bì wú bǔ yú jī hán zhī yòng, rén jūn suǒ lì, yǐ jūn zhì cái wù, tōng jiāo yǒu wú, shǐ rén zhī suǒ qiú, gè dé qí yù. rén yǒu ruò gān bǎi qiān zhī shù yǐ, rán ér rén shì bù jí yòng bù zú zhě hé? lì yǒu suǒ cáng yě. rén shì wèi cháng fèi yě. yán rén zhī suǒ yǒu duō shǎo, gè suí qí fēn ér zì zú. jūn shàng bù néng jūn diào qí shì, zé háo fù bìng cáng cái huò, zhuān shàn qí lì, shì gù rén zhī cháng fèi bù gěi, yǐ zhì guì fá. rán zé rén jūn fēi néng fēn bìng cái lì ér diào rén shì yě, zé jūn suī zì wèi zhù bì ér wú yǐ, nǎi shǐ rén xià xiāng yì ěr, è néng yǐ wèi lǐ hū? yán rén jūn ruò bù néng quán qí lì mén, zhì qí qīng zhòng, suī zhù bì wú xiàn jí ér yǔ rén, tú shǐ háo fù qīn duó pín ruò, zhōng bù néng zhì lǐ yě. è yīn wū. yòu yuē: tāng qī nián hàn, yǔ wǔ nián shuǐ, rén zhī wú mǐ dǎn, mǐ dǎn, mí yě. mǐ dǎn, zhāng yán fǎn. yǒu mài zi zhě. tāng yǐ zhuāng shān zhī jīn zhù bì ér shú rén zhī wú mǐ dǎn mài zi zhě, yǔ yǐ lì shān zhī jīn zhù bì yǐ jiù rén zhī kùn. fū yù qǐ yú yú yīn yú shì, jīn qǐ yú rǔ hàn, zhū qǐ yú chì yě. dōng xī nán běi qù zhōu qī bā qiān lǐ, shuǐ jué rǎng duàn, zhōu chē bù néng tōng. wèi qí tú zhī yuǎn, qí zhì zhī nán, gù tuō yòng yú qí zhòng. yǐ zhū yù wèi shàng bì, yǐ huáng jīn wèi zhōng bì, yǐ dāo bù wèi xià bì. sān bì, wò zhī zé fēi yǒu bǔ yú nuǎn yě, shí zhī zé fēi yǒu bǔ yú bǎo yě, xiān wáng yǐ shǒu cái wù yǐ yù rén shì ér píng tiān xià yě. shì yǐ mìng zhī yuē héng. héng zhě, shǐ wù yī gāo yī xià, bù dé yǒu diào yě. ruò wǔ gǔ yǔ wàn wù píng, zé rén wú qí lì. gù shè shàng zhōng xià zhī bì ér xíng qīng zhòng zhī shù, shǐ yī gāo yī xià, nǎi kě quán zhì lì mén, xī guī yú shàng.
管子曰:「人君鑄錢立幣,人庶之通施也。(錢幣無補於饑寒之用,人君所立,以均制財物,通交有無,使人之所求,各得其欲。)人有若干百千之數矣,然而人事不及、用不足者何?利有所藏也。(人事謂常費也。言人之所有多少,各隨其分而自足。君上不能均調其事,則豪富並藏財貨,專擅其利,是故人之常費不給,以致匱乏。)然則人君非能分並財利而調人事也,則君雖自為鑄幣而無已,乃使人下相役耳,惡能以為理乎?」(言人君若不能權其利門,制其輕重,雖鑄幣無限極而與人,徒使豪富侵奪貧弱,終不能致理也。惡音烏。)又曰:「湯七年旱,禹五年水,人之無〈米亶〉,(〈米亶〉,糜也。〈米亶〉,章延反。)有賣子者。湯以莊山之金鑄幣而贖人之無〈米亶〉賣子者,禹以歷山之金鑄幣以救人之困。夫玉起於禺(音虞)氏,金起於汝漢,珠起於赤野。東西南北去周七八千里,水絕壤斷,舟車不能通。為其途之遠,其至之難,故託用於其重。以珠玉為上幣,以黃金為中幣,以刀布為下幣。三幣,握之則非有補於暖也,食之則非有補於飽也,先王以守財物、以御人事而平天下也。是以命之曰衡。衡者,使物一高一下,不得有調也。」(若五穀與萬物平,則人無其利。故設上中下之幣而行輕重之術,使一高一下,乃可權制利門,悉歸於上。)
chǔ zhuāng wáng yǐ wèi bì qīng, gèng yǐ xiǎo wèi dà, bǎi xìng bù biàn, jiē qù qí yè. sūn shū áo wèi xiāng, shì lìng yán yú xiāng yuē: shì luàn, rén mò ān qí chù, xíng bù dìng. shū áo bái yú wáng, suì lìng fù rú gù, ér bǎi xìng nǎi ān yě.
楚莊王以為幣輕,更以小為大,百姓不便,皆去其業。孫叔敖為相,市令言於相曰:「市亂,人莫安其處,行不定。」叔敖白於王,遂令復如故,而百姓乃安也。
xún qīng yuē: běi hǎi zé yǒu zǒu mǎ fèi quǎn yān, rán ér zhōng guó dé ér chù shǐ zhī. nán hǎi zé yǒu yǔ hé chǐ gé zēng jīng yān, rán ér zhōng guó dé ér fù zhī. dōng hǎi zé yǒu zǐ há yú yán yān, rán ér zhōng guó dé ér yī shí zhī. xī hǎi zé yǒu pí gé wén chún yān, rán ér zhōng guó dé ér yòng zhī. gù tiān zhī suǒ fù, dì zhī suǒ zài, cái huò liú tōng, wú bù jǐn zhì qí yòng, sì hǎi zhī nèi, ruò yī jiā yě. fán lǐ, wáng zhě shǐ yǒu, lì zhě shǐ fù, hài zhě shǐ wáng, mí zhě shǐ wēi. wáng zhī suǒ bǎo zhě liù, shèng rén néng zhì yì bǎi xìng, yǐ fǔ xiāng guó jiā, zé bǎo zhī yù zú yǐ bì yīn jiā gǔ, shǐ wú shuǐ hàn zhī zāi, zé bǎo zhī guī zú yǐ xiàn zāng pǐ, zé bǎo zhī zhū zú yǐ yù huǒ zāi, zé bǎo zhī jīn zú yǐ yù bīng luàn, zé bǎo zhī shān lín sǒu zé zú yǐ bèi cái yòng, zé bǎo zhī.
荀卿曰:「北海則有走馬吠犬焉,然而中國得而畜使之。南海則有羽翮齒革繒菁焉,然而中國得而賦之。東海則有紫蛤魚鹽焉,然而中國得而衣食之。西海則有皮革文純焉,然而中國得而用之。故天之所覆,地之所載,財貨流通,無不盡致其用,四海之內,若一家也。凡理,亡者使有,利者使阜,害者使亡,靡者使微。王之所寶者六,聖人能制議百姓,以輔相國家,則寶之;玉足以庇蔭嘉穀,使無水旱之災,則寶之;龜足以獻臧否,則寶之;珠足以御火災,則寶之;金足以御兵亂,則寶之;山林藪澤足以備財用,則寶之。」
qín yī zhōng guó zhī bì wèi èr děng, huáng jīn yǐ yì wèi míng, shàng bì. èr shí liǎng wèi yì. gǎi zhōu yī jīn zhī zhì, gèng yǐ yì wèi jīn zhī míng shù. tóng qián zhì rú zhōu qián, wén yuē bàn liǎng, zhòng rú qí wén, wèi xià bì. yán qián zhī xíng zhì rú zhōu qián, wéi wén yì ěr. ér zhū yù guī bèi yín xī zhī shǔ, wèi qì shì bǎo cáng, bù wèi bì, rán gè suí shí ér qīng zhòng wú cháng.
秦一中國之幣為二等,黃金以鎰為名,上幣。(二十兩為鎰。改周一斤之制,更以鎰為金之名數。)銅錢質如周錢,文曰「半兩」,重如其文,為下幣。(言錢之形質如周錢,唯文異耳。)而珠玉龜貝銀錫之屬,為器飾寶藏,不為幣,然各隨時而輕重無常。
hàn xìng, yǐ wèi qín qián zhòng nán yòng, gèng lìng mín zhù jiá qián. rú yú jiá yě. qián zhòng zhū, bàn jìng wǔ fēn, wén yuē hàn xìng. huáng jīn yī jīn. fù zhōu zhī zhì, gèng yǐ jīn míng jīn.
漢興,以為秦錢重難用,更令民鑄莢錢。(如榆莢也。錢重銖,半徑五分,文曰「漢興」。)黃金一斤。(復周之制,更以斤名金。)
gāo hòu èr nián, xíng bā zhū. qín qián wén yuē bàn liǎng, jí bā zhū yě. chū, hàn yǐ qí tài zhòng, gèng zhù yú jiá, rén huàn tài qīng, zhì cǐ fù xíng bā zhū qián. liù nián, xíng wǔ fēn qián. jìng wǔ fēn, suǒ wèi jiá qián.
高后二年,行八銖。(秦錢文曰「半兩」,即八銖也。初,漢以其太重,更鑄榆莢,人患太輕,至此復行八銖錢。)六年,行五分錢。(徑五分,所謂莢錢。)
xiào wén wǔ nián, wèi qián yì duō ér qīng, nǎi gèng zhù sì zhū qián, qí wén wèi bàn liǎng. chú dào zhù qián lìng, shǐ mín fàng zhù. jiǎ yì jiàn yuē: fǎ shǐ tiān xià gōng dé gù zū zhù tóng xī wèi qián, gǎn zá yǐ qiān tiě wèi tā qiǎo zhě, qí zuì qíng. gù zū, wèi gù yōng zhī zhí, huò zū qí běn. rán zhù qián zhī qíng, fēi xiáo zá wèi qiǎo zé bù kě dé yíng, ér xiáo zhī shèn wēi, wèi lì shén hòu. wēi wèi jīng miào yě. qí shù jīng miào, bù kě jué zhī, ér dé lì shén hòu, gù lìng rén qīng fàn zhī, jiān bù kě zhǐ yě. fū shì yǒu zhào huò ér fǎ yǒu qǐ jiān, jīn lìng xì mín cāo zào bì zhī shì, cāo, chí yě. gè yǐn píng ér zhù zuò, yīn yù jìn qí hòu lì wēi jiān, suī qíng zuì rì bào, qí shì bù zhǐ. bào, lùn yě. fū xuán fǎ yǐ yòu mín, shǐ rù xiàn jǐng, shú jī yú cǐ! nǎng jìn zhù qián, sǐ zuì jī xià xià, bào yě. jī lèi xià bào lùn zhī yě. jīn gōng zhù qián, qíng zuì jī xià. wèi fǎ ruò cǐ, shàng hé lài yān? lài, lì yě, shì yě. yòu mín yòng qián, jùn xiàn bù tóng, huò yòng qīng qián, bǎi jiā ruò gān, shí qián zhòng sì zhū, fǎ qián bǎi méi, dāng zhòng yī jīn shí liù zhū. qīng zé yǐ qián zú zhī ruò gān méi, lìng mǎn píng yě. ruò gān, qiě shè shù zhī yán yě. gàn yóu gè, wèi dāng rú cǐ gè shù ěr. huò yòng zhòng qián, píng chēng bù shòu. yòng zhòng qián, zé píng chēng yǒu yú, bù néng shòu yě. fǎ qián bù lì, yī fǎ zhī qián yě. lì jí ér yī zhī hū, zé dà wèi fán kē ér lì bù néng shèng zòng ér fú ā hū, zé shì sì yì yòng, qián wén dà luàn. ā, zé nù yě. gǒu fēi qí shù, hé xiāng ér kě zāi! jīn nóng shì qì juān ér cǎi tóng zhě rì fān, shì qí lěi nòu, yě róng chuī tàn, róng, xíng róng yě, wèi zuò qián mó yě. jiān qián rì duō, wǔ gǔ bù wèi duō. yán jiē cǎi tóng zhù qián, fèi qí nóng yè, gù wǔ gǔ bù wèi duō. guó zhī huàn cǐ, lì yì bì yuē jìn zhī, jìn zhī bù dé qí shù, qí shāng bì dà. lìng jìn zhù qián zé qián bì zhòng, zhòng zé qí lì shēn, dào zhù rú yún ér qǐ, qì shì zhī zuì yòu bù zú yǐ jìn yǐ. jiān shù bù shèng ér fǎ jìn shù kuì, tóng shǐ zhī rán yě. gù tóng bù yú tiān xià, zé rén zhù qián zhě dà dǐ bì zá yǐ qiān tiě, qíng rén rì fán, yī huò yě. wěi qián wú zhǐ, qián yòng bù xìn, rén yù xiāng yí, èr huò yě. cǎi tóng zhě qì qí tián chóu, zhù zhě juān qí nóng shì, wǔ gǔ bù wèi duō, zé lín yú jī, sān huò yě. gù bù jīn zhù qián zé qián cháng luàn, qíng zuì rì jī, shì xiàn jǐng yě. qiě nóng shì bù wèi, yǒu lèi wèi zāi, gù rén zhù qián bù kě bù jīn, sì huò yě. shàng jìn zhù qián, bì yǐ sǐ zuì. zhù qián zhě jìn, zé qián bì hái zhòng, zé dào zhù zhě qǐ, zé sǐ zuì yòu fù jī yǐ, qí huò wǔ yě. gù tóng bù yú tiān xià, qí wèi huò bó yǐ. jīn bó huò kě chú, ér qī fú kě zhì yě. hé wèi qī fú? shàng shōu tóng wù lìng bù, zé mín bù zhù qián, qíng zuì bù jī, yī yǐ. wěi qián bù fān, mín bù xiāng yí, èr yǐ. cǎi tóng zhù zuò zhě fǎn yú gēng tián, sān yǐ. tóng bì guī yú shàng, shàng xié tóng jī yǐ yù qīng zhòng, tóng jī wèi duō jī tóng. qián qīng zé yǐ shù liǎn zhī, zhòng zé yǐ shù sàn zhī, huò wù bì píng, sì yǐ. yǐ zuò bīng qì, gǔ zhě yǐ tóng wèi bīng yě, qín xiāo fēng dí zhù jīn rén shí èr shì yě. yǐ jiǎ guì chén, duō shǎo yǒu zhì, yòng bié guì jiàn, wǔ yǐ. yǐ lín wàn huò, yǐ diào yíng xū, yǐ shōu qí xiàn, qí, cán yú. xiàn, ráo yì. zé guān fù shí ér mò mín kùn, liù yǐ. mò wèi gōng shāng zhī yè yě. zhì wú qì cái, yǐ yǔ xiōng nú zhú zhēng qí mín, zé dí bì huài, qī yǐ. mò yè jì kùn, nóng rén dūn běn, cāng lǐn shí, bù bó yǒu yú, zé zhāo hú rén, duō lái jiàng fù, gù yán zhì wú qì cái yě. qì cái, wèi kě qì zhī cái. zhú, jìng yě. jīn jiǔ tuì qī fú ér xíng bó huò, chén chéng shāng zhī. shàng bù tīng. shì shí, wú yǐ zhū hóu jí shān zhù qián, fù liè tiān zǐ, liè, děng yě. suǒ zhù wén zì yǔ sì zhū tóng, wēi zhòng ěr. hòu zú pàn nì. dèng tōng, dài fū yě, yǐ zhù qián wén zì chèng liǎng tóng sì zhū. cái guò wáng zhě. gù wú dèng qián bù tiān xià.
孝文五年,為錢益多而輕,乃更鑄四銖錢,其文為「半兩」。除盜鑄錢令,使民放鑄。賈誼諫曰:「法使天下公得顧租鑄銅錫為錢,敢雜以鉛鐵為他巧者,其罪黥。(顧租,謂顧庸之直,或租其本。)然鑄錢之情,非殽雜為巧則不可得贏,而殽之甚微,為利甚厚。(微謂精妙也。其術精妙,不可覺知,而得利甚厚,故令人輕犯之,奸不可止也。)夫事有召禍而法有起奸,今令細民操造幣之勢,(操,持也。)各隱屏而鑄作,因欲禁其厚利微奸,雖黥罪日報,其勢不止。(報,論也。)夫懸法以誘民,使入陷阱,孰積於此!曩禁鑄錢,死罪積下;(下,報也。積累下報論之也。)今公鑄錢,黥罪積下。為法若此,上何賴焉?(賴,利也,恃也。)又民用錢,郡縣不同,或用輕錢,百加若干,(時錢重四銖,法錢百枚,當重一斤十六銖。輕則以錢足之若干枚,令滿平也。若干,且設數之言也。干猶個,謂當如此個數耳。)或用重錢,平稱不受。(用重錢,則平稱有餘,不能受也。)法錢不立,(依法之錢也。)吏急而壹之乎,則大為煩苛而力不能勝;縱而弗呵乎,則市肆異用,錢文大亂。(呵,責怒也。)苟非其術,何鄉而可哉!今農事棄捐而采銅者日蕃,釋其耒耨,冶鎔炊炭,(鎔,形容也,謂作錢模也。)奸錢日多,五穀不為多。(言皆采銅鑄錢,廢其農業,故五穀不為多。)國知患此,吏議必曰禁之,禁之不得其術,其傷必大。令禁鑄錢則錢必重,重則其利深,盜鑄如雲而起,棄市之罪又不足以禁矣。奸數不勝而法禁數潰,銅使之然也。故銅布於天下,則人鑄錢者大抵必雜以鉛鐵,黥人日繁,一禍也。偽錢無止,錢用不信,人愈相疑,二禍也。采銅者棄其田疇,鑄者捐其農事,五穀不為多,則鄰於飢,三禍也。故不禁鑄錢則錢常亂,黥罪日積,是陷阱也。且農事不為,有類為災,故人鑄錢不可不禁,四禍也。上禁鑄錢,必以死罪。鑄錢者禁,則錢必還重,則盜鑄者起,則死罪又復積矣,其禍五也。故銅布於天下,其為禍博矣。今博禍可除,而七福可致也。何謂七福?上收銅勿令布,則民不鑄錢,黥罪不積,一矣。偽錢不蕃,民不相疑,二矣。采銅鑄作者反於耕田,三矣。銅畢歸於上,上挾銅積以御輕重,(銅積謂多積銅。)錢輕則以術斂之,重則以術散之,貨物必平,四矣。以作兵器,(古者以銅為兵也,秦銷鋒鏑鑄金人十二是也。)以假貴臣,多少有制,用別貴賤,五矣。以臨萬貨,以調盈虛,以收奇羨,(奇,殘餘。羨,饒溢。)則官富實而末民困,六矣。(末謂工商之業也。)制吾棄財,以與匈奴逐爭其民,則敵必壞,七矣。(末業既困,農人敦本,倉廩實,布帛有餘,則招胡人,多來降附,故言制吾棄財也。棄財,謂可棄之財。逐,競也。)今久退七福而行博禍,臣誠傷之。」上不聽。是時,吳以諸侯即山鑄錢,富埒天子,(埒,等也。所鑄文字與四銖同,微重耳。)後卒叛逆。鄧通,大夫也,以鑄錢(文字秤兩同四銖。)財過王者。故吳、鄧錢布天下。
xiào wǔ dì yǒu shì yú sì yí, yòu xǐ píng mín qī shí wàn kǒu yú xīn qín zhōng, yòng dù guǎng, chū yù fǔ qián yǐ shàn bù zú, ér yě zhù huò lèi wàn jīn, bù zuǒ gōng jiā zhī jí. yú shì tiān zǐ yǔ gōng qīng yì, gèng zào qián bì yǐ shàn yòng, ér cuī fú yín bìng jiān zhī tú. shì shí jìn yuàn yǒu bái lù ér shào fǔ duō yín xī. zì xiào wén gèng zào sì zhū qián, zhì shì suì sì shí yú nián. cóng jiàn yuán yǐ lái yòng shǎo, xiàn guān wǎng wǎng jí duō tóng shān ér zhù qián, mín xián yì dào zhù, bù kě shèng shù, qián yì duō ér qīng, zhù qián zhě duō, gù qián qīng, qīng yì jiàn yě. wù yì shǎo ér guì. mín dàn zhù qián, bù zuò yú wù gù yě. yǒu sī yán yuē: gǔ zhě pí bì, zhū hóu yǐ pìn xiǎng. jīn yǒu sān děng, huáng jīn wèi shàng, bái jīn wèi zhōng, chì jīn wèi xià. jīn bàn liǎng qián fǎ zhòng sì zhū, wén wèi bàn liǎng, shí zhòng sì zhū. ér jiān huò dào mó qián zhì ér qǔ yù, mín dào mó qián zhì ér qǔ yù. yù, tóng xiè yě. mó qián màn miàn yǐ qǔ qí xiè, gèng yǐ zhù qián. xī jīng huáng tú xù yuē mín mó qián qǔ xiè shì yě. yù yīn yù. qián yì qīng báo ér wù guì, zé yuǎn fāng yòng bì, fán fèi bù xǐng. nǎi yǐ bái lù pí fāng chǐ, yuán yǐ zǎo huì, yī zuò zǐ huì, xiù huì wǔ cǎi ér wèi. wèi pí bì, zhí sì shí wàn. wáng hóu zōng shì cháo jìn pìn xiǎng bì yǐ pí bì jiàn bì, rán hòu de xíng. guǎn zǐ yuē: huán gōng cháo zhōu, qǐng tiān zǐ hào lìng zhū hóu, yǐ shí bì hè xiàn. cǐ yì lù pí yín xī wèi bì zhī yì yě. zhū jù qīng zhòng piān. yòu zào yín xī wèi bái jīn, zá zhù yín xī yǐ wèi bái jīn. yǐ wèi tiān yòng mò rú lóng, dì yòng mò rú mǎ, rén yòng mò rú guī. gù bái jīn sān pǐn, qí yī yuē zhòng bā liǎng, huán zhī, qí wén lóng, míng yuē bái xuǎn, huò míng bái zhuàn. zhí sān qiān. èr yuē yǐ zhòng chà xiǎo, fāng zhī, qí wén mǎ, zhí wǔ bǎi. yǐ bàn jīn zhī zhòng chà wèi sān pǐn, cǐ zhòng liù liǎng, zé xià pǐn zhòng sì liǎng. sān yuē fù xiǎo, tuǒ zhī, qí wén guī, zhí sān bǎi. tuǒ, huán ér zhǎng. lìng xiàn guān xiāo bàn liǎng qián, gèng zhù sān zhū qián, wén rú qí zhòng. dào zhù zhū jīn qián zuì jiē sǐ, ér lì mín zhī dào zhù bái jīn zhě bù kě shèng shù. yǒu sī yán sān zhū qián qīng, yì jiān zhà, nǎi gèng qǐng jùn guó zhù wǔ zhū qián, zhōu guō qí xià, lìng bù kě mó qǔ yù yān. zhōu zā wèi guō, wén màn jiē yǒu. zì zào bái jīn wǔ zhū qián hòu wǔ suì, shè lì mín zhī zuò dào zhù jīn qián sǐ zhě shù shí wàn rén, qí bù fā jué xiāng shā zhě bù kě shèng jì, shè zì chū zhě bǎi yú wàn rén. rán bù néng bàn zì chū, tiān xià dà dǐ wú lǜ jiē zhù jīn qián yǐ. dǐ, guī yě. dà guī yóu yán dà fán yě. wú lǜ yì wèi dà shuài wú xiǎo jì lǜ yě. fàn fǎ zhě zhòng, lì bù néng jǐn zhū, yú shì qiǎn bó shì chǔ dà xú yǎn děng fēn háng jùn guó, jǔ bìng jiān zhī tú shǒu xiāng wèi lì zhě hé zhī. shí zhāng tāng yòng shì. chū, dì jì yǔ tāng zào bái lù pí bì, yǐ wèn dà sī nóng yán yì, duì yuē: jīn wáng hóu cháo hè yǐ cāng bì, zhí shù qiān, ér pí jiàn fǎn sì shí wàn, běn mò bù xiāng chēng. shàng bù yuè. huì yǒu rén gào yì yǐ tā yì shì, xià tāng lǐ yì. yì yǔ kè yǔ, kè yǔ chū lìng xià yǒu bù biàn zhě, yì bù yīng, wēi fǎn chún. tāng zòu yì jiàn lìng bù biàn, bù rù yán ér fù fěi, suì zhū. yú shì gōng qīng dài fū duō chǎn yú qǔ róng. jùn guó duō jiān zhù qián, qián duō qīng, ér gōng qīng qǐng lìng jīng shī zhù guān chì zè, yǐ chì tóng wèi qí guō. jīn qián jiàn yǒu chì cè zhě, bù zhī zuò fǎ yún hé. yī dāng wǔ, fù guān yòng fēi chì zè bù de xíng. chōng fù jí gěi guān yòng, jiē lìng yǐ chì cè. bái jīn shāo jiàn, mín bù bǎo yòng, xiàn guān yǐ lìng jìn zhī, wú yì, suì yú zhōng fèi bù xíng. qí hòu èr suì, chì zè qián jiàn, mín qiǎo fǎ yòng zhī, bù biàn, yòu fèi. yú shì xī jìn jùn guó wú zhù qián, zhuān lìng shàng lín sān guān zhù, qián jì duō, ér lìng tiān xià fēi sān guān qián bù de xíng. hàn wǔ dì yuán dǐng èr nián, chū zhì shuǐ héng dū wèi, zhǎng shàng lín yuàn, shǔ guān yǒu shàng lín jūn shū, zhōng guān, bàn tóng lìng, rán zé shàng lín sān guān, qí shì cǐ sān lìng hū? zhū jùn guó qián suǒ zhù qián jiē fèi xiāo zhī, shū rù qí tóng sān guān. ér mín zhī zhù qián yì shǎo, jì qí fèi bù néng xiāng dāng, wéi zhēn gōng dà jiān nǎi dào wèi zhī.
孝武帝有事於四夷,又徙平民七十萬口於新秦中,用度廣,出御府錢以贍不足,而冶鑄或累萬金,不佐公家之急。於是天子與公卿議,更造錢幣以贍用,而摧浮淫併兼之徒。是時禁苑有白鹿而少府多銀錫。自孝文更造四銖錢,至是歲四十餘年。從建元以來用少,縣官往往即多銅山而鑄錢,民閒亦盜鑄,不可勝數,錢益多而輕,(鑄錢者多,故錢輕,輕亦賤也。)物益少而貴。(民但鑄錢,不作餘物故也。)有司言曰:「古者皮幣,諸侯以聘享。金有三等,黃金為上,白金為中,赤金為下。今半兩錢法重四銖,(文為半兩,實重四銖。)而奸或盜磨錢質而取鋊,(民盜磨錢質而取鋊。鋊,銅屑也。磨錢漫面以取其屑,更以鑄錢。西京黃圖敘曰」民磨錢取屑」是也。鋊音浴。)錢益輕薄而物貴,則遠方用幣,煩費不省。」乃以白鹿皮方尺,緣以藻繢,(一作「紫繢」,繡繪五采而為。)為皮幣,直四十萬。王侯宗室朝覲聘享必以皮幣薦璧,然後得行。(管子曰:「桓公朝周,請天子號令諸侯,以石璧賀獻。」此亦鹿皮銀錫為幣之義也。諸具輕重篇。)又造銀錫為白金,(雜鑄銀錫以為白金。)以為天用莫如龍,地用莫如馬,人用莫如龜。故白金三品,其一曰重八兩,圜之,其文龍,名曰「白選」,(或名「白撰」。)直三千。二曰以重差小,方之,其文馬,直五百。(以半斤之重差為三品,此重六兩,則下品重四兩。)三曰復小,橢之,其文龜,直三百。(橢,圜而長。)令縣官銷半兩錢,更鑄三銖錢,文如其重。盜鑄諸金錢罪皆死,而吏民之盜鑄白金者不可勝數。有司言三銖錢輕,易奸詐,乃更請郡國鑄五銖錢,周郭其下,令不可磨取鋊焉。(周匝為郭,文漫皆有。)自造白金、五銖錢後五歲,赦吏民之坐盜鑄金錢死者數十萬人,其不發覺相殺者不可勝計,赦自出者百餘萬人。然不能半自出,天下大抵無慮皆鑄金錢矣。(抵,歸也。大歸猶言大凡也。無慮亦謂大率無小計慮也。)犯法者眾,吏不能盡誅,於是遣博士褚大、徐偃等分行郡國,舉併兼之徒、守相為利者劾之。(時張湯用事。初,帝既與湯造白鹿皮幣,以問大司農顏異,對曰:「今王侯朝賀以蒼璧,直數千,而皮薦反四十萬,本末不相稱。」上不悅。會有人告異以他議事,下湯理異。異與客語,客語初令下有不便者,異不應,微反唇。湯奏異見令不便,不入言而腹誹,遂誅。)於是公卿大夫多諂諛取容。郡國多奸鑄錢,錢多輕,而公卿請令京師鑄官赤仄,(以赤銅為其郭。今錢見有赤側者,不知作法云何。)一當五,賦官用非赤仄不得行。(充賦及給官用,皆令以赤側。)白金稍賤,民不寶用,縣官以令禁之,無益,歲餘終廢不行。其後二歲,赤仄錢賤,民巧法用之,不便,又廢。於是悉禁郡國無鑄錢,專令上林三官鑄,錢既多,而令天下非三官錢不得行。(漢武帝元鼎二年,初置水衡都尉,掌上林苑,屬官有上林均輸,鍾官,辦銅令,然則上林三官,其是此三令乎?)諸郡國前所鑄錢皆廢銷之,輸入其銅三官。而民之鑄錢益少,計其費不能相當,唯真工大奸乃盜為之。
xuān dì shí, gòng yǔ yán: zhù qián cǎi tóng, yī suì shí wàn rén bù gēng, mín zuò dào zhù xiàn xíng zhě duō. fù rén cáng qián mǎn shì, yóu wú yàn zú. mín xīn dòng yáo, qì běn zhú mò, gēng zhě bù néng bàn, jiān xié bù kě jìn, yuán qǐ yú qián. jí qí mò zhě jué qí běn, yí bà cǎi zhū yù jīn yín zhù qián zhī guān, wú fù yǐ wèi bì, chú qí fàn mài zū zhū zhī lǜ. zū zhū, wèi jì qí mài wù jià, píng qí zī zhū ér shōu zū yě. zū shuì lù cì jiē yǐ bù bó jí gǔ, shǐ bǎi xìng yī yì nóng sāng. yì zhě yǐ wèi jiāo yì dài qián, bù bó bù kě chǐ cùn fēn liè, yǔ yì yì qǐn.
宣帝時,貢禹言:「鑄錢采銅,一歲十萬人不耕,民坐盜鑄陷刑者多。富人藏錢滿室,猶無厭足。民心動搖,棄本逐末,耕者不能半,奸邪不可禁,原起於錢。疾其末者絕其本,宜罷採珠玉金銀鑄錢之官,毋復以為幣,除其販賣租銖之律。(租銖,謂計其賣物價,平其錙銖而收租也。)租稅祿賜皆以布帛及穀,使百姓壹意農桑。」議者以為交易待錢,布帛不可尺寸分裂,禹議亦寢。
zì xiào wǔ yuán shòu wǔ nián sān guān chū zhù wǔ zhū qián, zhì píng dì yuán shǐ zhōng, chéng qián èr bǎi bā shí yì wàn yú yún.
自孝武元狩五年三官初鑄五銖錢,至平帝元始中,成錢二百八十億萬餘雲。
wáng mǎng jū shè, biàn hàn zhì, yǐ zhōu qián yǒu zǐ mǔ xiāng quán, yú shì shǐ zào dà qián, jìng yī cùn èr fēn, zhòng shí èr zhū, wén yuē dà qián wǔ shí. yòu zào qì dāo cuò dāo. qì dāo, huán rú dà qián, shēn xíng rú dāo, zhǎng èr cùn, wén yuē qì dāo wǔ bǎi. cuò dāo, yǐ huáng jīn cuò, qí wén yuē yī dāo zhí wǔ qiān. cǐ qián jīn bìng shàng zài, xíng zhì jí wén yǔ hàn shū xiāng hé, wú chà cuò yě. yǔ wǔ zhū qián fán sì pǐn, bìng xíng.
王莽居攝,變漢制,以周錢有子母相權,於是始造大錢,徑一寸二分,重十二銖,文曰「大錢五十」。又造契刀、錯刀。契刀,環如大錢,身形如刀,長二寸,文曰「契刀五百」。錯刀,以黃金錯,其文曰」一刀直五千」。(此錢今並尚在,形質及文與漢書相合,無差錯也。)與五銖錢凡四品,並行。
mǎng jí zhēn, yǐ wèi shū liú zì yǒu jīn dāo, nǎi bà cuò dāo qì dāo jí wǔ zhū qián, ér gèng zuò jīn yín guī bèi qián bù zhī pǐn, míng yuē bǎo huò. xiǎo qián, jìng liù fēn, zhòng yī zhū, wén yuē xiǎo qián zhí yī. cì qī fēn, sān zhū, yuē me qián yī shí. me, xiǎo yě. cì bā fēn, wǔ zhū, yuē yòu qián èr shí. cì jiǔ fēn, qī zhū, yuē zhōng qián sān shí. cì yī cùn, jiǔ zhū, yuē zhuàng qián sì shí. yīn qián dà qián wǔ shí, shì wèi qián huò liù pǐn. zhí gè rú qí wén. huáng jīn zhòng yī jīn, zhí qián wàn. zhū tí yín zhòng bā liǎng wèi yī liú, zhí yī qiān wǔ bǎi bā shí. zhū tí, xiàn míng, shǔ jiān wèi, chū shàn yín. zhū yīn shū, tí yīn shàng zhī fǎn. tā yín yī liú zhí qiān. shì wèi yín huò èr pǐn. yuán guī jù rǎn zhǎng chǐ èr cùn, rǎn, guī jiǎ yuán yě. jù, zhì yě. dù bèi liǎng biān yuán chǐ èr cùn yě. zhí èr qiān yī bǎi liù shí, wèi dà bèi shí péng. liǎng bèi wèi péng. péng zhí èr bǎi yī shí liù, yuán guī shí péng, gù èr qiān yī bǎi liù shí. gōng guī jiǔ cùn, zhí wǔ bǎi, wèi zhuàng bèi shí péng. hóu guī qī cùn yǐ shàng, zhí sān bǎi, wèi me bèi shí péng. zi guī wǔ cùn yǐ shàng, zhí bǎi, wèi xiǎo bèi shí péng. shì wèi guī bǎo sì pǐn. dà bèi sì cùn bā fēn yǐ shàng, èr méi wèi yī péng, zhí èr bǎi yī shí liù. zhuàng bèi sān cùn liù fēn yǐ shàng, èr méi wèi yī péng, zhí wǔ shí. me bèi èr cùn sì fēn yǐ shàng, èr méi wèi yī péng, zhí sān shí. xiǎo bèi cùn èr fēn yǐ shàng, èr méi wèi yī péng, zhí shí. bù yíng cùn èr fēn, lòu dù bù dé wèi péng, lǜ méi zhí qián sān. shì wèi bèi huò wǔ pǐn. dà bù cì bù dì bù zhuàng bù zhōng bù chà bù hòu bù yòu bù me bù xiǎo bù. xiǎo bù zhǎng cùn wǔ fēn, zhòng shí wǔ zhū, wén yuē xiǎo bù yī bǎi. zì xiǎo bù yǐ shàng, gè xiāng zhǎng yī fēn, xiāng zhòng yī zhū, wén gè wèi qí bù míng, zhí gè jiā yī bǎi. shàng zhì dà bù, zhǎng èr cùn sì fēn, zhòng yī liǎng, ér zhí qiān qián yǐ. shì wèi bù huò shí pǐn. bù yì qián. fán bǎo huò wǔ wù, liù míng, èr shí bā pǐn. zhù zuò qián bù, jiē yòng tóng, xiáo yǐ liàn xī, xǔ shèn yún: liàn, tóng shǔ yě. rán zé yǐ liàn jí xī zá tóng ér wèi qián yě. liàn yīn lián. wén zhì zhōu guō fàng hàn wǔ zhū qián yún. fàng, yī. qí jīn yín yǔ tā wù zá, sè bù chún hǎo, guī bù yíng wǔ cùn, bèi bù yíng liù fēn, jiē bù dé wèi bǎo huò. yuán guī wèi cài, fēi sì mín suǒ de jū, yǒu zhě rù tài bo shòu zhí.
莽即真,以為書「劉」字有金刀,乃罷錯刀、契刀及五銖錢,而更作金、銀、龜、貝、錢、布之品,名曰」寶貨」。小錢,徑六分,重一銖,文曰「小錢直一」。次七分,三銖,曰「麼錢一十」。(麼,小也。)次八分,五銖,曰「幼錢二十」。次九分,七銖,曰「中錢三十」。次一寸,九銖,曰」壯錢四十」。因前」大錢五十」,是為錢貨六品。直各如其文。黃金重一斤,直錢萬。朱提銀重八兩為一流,直一千五百八十。(朱提,縣名,屬犍為,出善銀。朱音殊,提音上支反。)他銀一流直千。是為銀貨二品。元龜岠冉長尺二寸,(冉,龜甲緣也。岠,至也。度背兩邊緣尺二寸也。)直二千一百六十,為大貝十朋。(兩貝為朋。朋直二百一十六,元龜十朋,故二千一百六十。)公龜九寸,直五百,為壯貝十朋。侯龜七寸以上,直三百,為麼貝十朋。子龜五寸以上,直百,為小貝十朋。是為龜寶四品。大貝四寸八分以上,二枚為一朋,直二百一十六。壯貝三寸六分以上,二枚為一朋,直五十。麼貝二寸四分以上,二枚為一朋,直三十。小貝寸二分以上,二枚為一朋,直十。不盈寸二分,漏度不得為朋,率枚直錢三。是為貝貨五品。大布、次布、第布、壯布、中布、差布、厚布、幼布、麼布、小布。小布長寸五分,重十五銖,文曰」小布一百」。自小布以上,各相長一分,相重一銖,文各為其布名,直各加一百。上至大布,長二寸四分,重一兩,而直千錢矣。是為布貨十品。(布亦錢。)凡寶貨五物,六名,二十八品。鑄作錢布,皆用銅,殽以鏈錫,(許慎云:「鏈,銅屬也。」然則以鏈及錫雜銅而為錢也。鏈音連。)文質周郭放漢五銖錢雲。(放,依。)其金銀與他物雜,色不純好,龜不盈五寸,貝不盈六分,皆不得為寶貨。元龜為蔡,非四民所得居,有者入太卜受直。
qí hòu bǎi xìng kuì luàn, qí huò bù xíng, mín sī yǐ wǔ zhū qián shì mǎi, mǎng huàn zhī, xià zhào gǎn xié wǔ zhū qián zhě wèi huò zhòng, tóu zhū sì yì. yú shì nóng shāng shī yè, shí huò jù fèi, mín tì qì yú shì dào. zuò mài mǎi tián zhái nú bì zhù qián dǐ zuì zhě, zì gōng qīng dài fū zhì shù rén bù kě chēng shù. mǎng zhī mín chóu, nǎi dàn xíng xiǎo qián zhí yī yǔ dà qián wǔ shí, èr pǐn bìng xíng, guī bèi bù shǔ suì fèi.
其後百姓憒亂,其貨不行,民私以五銖錢市買,莽患之,下詔「敢挾五銖錢者為惑眾,投諸四裔」。於是農商失業,食貨俱廢,民涕泣於市道。坐賣買田宅奴婢、鑄錢抵罪者,自公卿大夫至庶人不可稱數。莽知民愁,迺但行小錢直一與大錢五十,二品並行,龜貝布屬遂廢。
mǎng tiān fèng yuán nián, fù shēn xià jīn yín guī bèi zhī huò, pō zēng jiǎn qí jià zhí, ér bà dà xiǎo qián. gǎi zuò huò bù, zhǎng èr cùn wǔ fēn, guǎng yī cùn, shǒu zhǎng bā fēn yǒu qí, guǎng bā fēn, qí yuán hǎo jìng èr fēn bàn, zú zhī zhǎng bā fēn, xián guǎng èr fēn, qí wén yòu yuē huò, zuǒ yuē bù, zhòng èr shí wǔ zhū, zhí huò quán èr shí wǔ. huò quán jìng yī cùn, zhòng wǔ zhū, wén yòu yuē huò, zuǒ yuē quán, méi zhí yī. yǔ huò bù èr pǐn bìng xíng. yòu yǐ dà qián xíng jiǔ, bà zhī, kǒng mín xié bù zhǐ, nǎi lìng mín qiě dú xíng dà qián, yǔ xīn huò quán jù méi zhí yī, bìng xíng, jǐn liù nián, wú dé fù xié dà qián yǐ. měi yī yì qián, mín yòng pò yè ér dà xiàn xíng. mǎng yǐ sī zhù qián sǐ jí fēi jǔ bǎo huò tóu sì yì fàn fǎ zhě duō, bù kě shèng xíng, nǎi gèng qīng qí fǎ: sī zhù zuò quán bù zhě, yǔ qī zǐ méi wèi guān nú bì lì jí bǐ wǔ zhī ér bù jǔ gào, yǔ tóng zuì bǐ yīn pín wèi fǎn. fēi jǔ bǎo huò, mín fá zuò yī suì, lì miǎn guān. fàn zhě yù zhòng, jí wǔ rén xiāng zuò jiē méi rù, jùn guó kǎn chē tiě suǒ, chuán sòng zhǎng ān zhōng guān, zhōng guān, zhǔ zhù qián zhě. chóu kǔ sǐ zhě shí liù qī.
莽天鳳元年,復申下金銀龜貝之貨,頗增減其價直,而罷大小錢。改作貨布,長二寸五分,廣一寸,首長八分有奇,廣八分,其圓好徑二分半,足枝長八分,閒廣二分,其文右曰「貨」,左曰」布」,重二十五銖,直貨泉二十五。貨泉徑一寸,重五銖,文右曰「貨」,左曰」泉」,枚直一。與貨布二品並行。又以大錢行久,罷之,恐民挾不止,迺令民且獨行大錢,與新貨泉俱枚直一,並行,盡六年,毋得復挾大錢矣。每壹易錢,民用破業而大陷刑。莽以私鑄錢死及非沮寶貨投四裔、犯法者多,不可勝行,迺更輕其法:私鑄作泉布者,與妻子沒為官奴婢;吏及比伍知而不舉告,與同罪;(比音頻未反。)非沮寶貨,民罰作一歲,吏免官。犯者愈眾,及五人相坐皆沒入,郡國檻車鐵璅,傳送長安鍾官,(鍾官,主鑄錢者。)愁苦死者十六七。
hàn qián jiù yòng wǔ zhū, zì wáng mǎng gǎi gé, bǎi xìng jiē bù biàn zhī. jí gōng sūn shù fèi tóng qián, zhì tiě guān zhù tiě qián, bǎi xìng huò bì bù xíng. huáng fǔ mì gāo shì chuán yuē: guō tài guò shǐ bì, sòng yíng zhé zài qū yāo, tài yī chuán yī ér qù. bì mén rén guài ér wèn zhī, bì yuē: tiě qián yě, gù yǐ èr dāng yī ěr. shí tóng yáo yuē: huáng niú bái fù, wǔ zhū dāng fù. hào shì zhě qiè yán: wáng mǎng chēng huáng, shù yù jì zhī, gù chēng bái fù, wǔ zhū hàn huò, yán hàn dāng fù bìng tiān xià.
漢錢舊用五銖,自王莽改革,百姓皆不便之。及公孫述廢銅錢,置鐵官鑄鐵錢,百姓貨幣不行。(皇甫謐高士傳曰:郭泰過史弼,送迎輒再屈腰,泰一傳揖而去。弼門人怪而問之,弼曰:「鐵錢也,故以二當一耳。」)時童謠曰:「黃牛白腹,五銖當復。」好事者竊言:」王莽稱黃,述欲繼之,故稱白腹,五銖漢貨,言漢當復並天下。」
hòu hàn guāng wǔ chú wáng mǎng huò quán. zì mǎng luàn hòu, huò bì zá yòng bù bó jīn sù. jiàn wǔ shí liù nián, mǎ yuán shàng shū yuē: fù guó zhī běn, zài yú shí huò, yí rú jiù zhù wǔ zhū qián. dì cóng zhī, yú shì fù zhù wǔ zhū qián, tiān xià yǐ wèi biàn.
後漢光武除王莽貨泉。自莽亂後,貨幣雜用布帛金粟。建武十六年,馬援上書曰:「富國之本,在於食貨,宜如舊鑄五銖錢。」帝從之,於是復鑄五銖錢,天下以為便。
jí zhāng dì shí, gǔ jià guì, xiàn guān jīng yòng bù zú, cháo tíng yōu zhī. shàng shū zhāng lín yán: jīn fēi dàn gǔ guì, bǎi wù jiē guì, cǐ qián jiàn gù ěr. yí lìng tiān xià xī yǐ bù bó wèi zū, shì mǎi jiē yòng zhī, fēng qián wù chū, rú cǐ zé bǎi wù jiē jiàn yǐ. dì yòng qí yán, shǎo shí fù zhǐ.
及章帝時,穀價貴,縣官經用不足,朝廷憂之。尚書張林言:「今非但穀貴,百物皆貴,此錢賤故爾。宜令天下悉以布帛為租,市買皆用之,封錢勿出,如此則百物皆賤矣。」帝用其言,少時復止。
hé dì shí, yǒu shàng shū yán, rén yǐ huò qīng qián báo, gù zhì pín kùn, yí gǎi zhù dà qián. shì xià sì fǔ qún liáo jí tài xué néng yán zhī shì. xiào lián liú táo shàng yì yuē: dāng jīn zhī yōu, bù zài yú huò, zài hu mín jī. gài mín kě bǎi nián wú huò, bù kě yī zhāo yǒu jī, gù shí wèi zhì jí yě. yì zhě bù dá nóng zhí zhī běn, duō yán zhù yě zhī biàn, huò yù yīn yuán xíng zhà yǐ jiǎ guó lì, guó lì jiāng jǐn, qǔ zhě zhēng jìng, zào zhù zhī duān, yú shì hū shēng. gài wàn rén zhù zhī, yī rén duó zhī, yóu bù néng gěi, kuàng jīn yī rén zhù zhī, zé wàn rén duó zhī hū! fū yù mín yīn cái fù, yào zài zhǐ yì jìn duó, zé bǎi xìng bù láo ér zú. bì xià yù zhù qián qí huò yǐ jiù qí bì, cǐ yóu yǎng yú fèi dǐng zhī zhōng, qī niǎo liè huǒ zhī shàng. dì jìng bù zhù qián.
和帝時,有上書言,人以貨輕錢薄,故致貧困,宜改鑄大錢。事下四府群僚及太學能言之士。孝廉劉陶上議曰:「當今之憂,不在於貨,在乎民飢。蓋民可百年無貨,不可一朝有飢,故食為至急也。議者不達農殖之本,多言鑄冶之便,或欲因緣行詐以賈國利,國利將盡,取者爭競,造鑄之端,於是乎生。蓋萬人鑄之,一人奪之,猶不能給,況今一人鑄之,則萬人奪之乎!夫欲民殷財阜,要在止役禁奪,則百姓不勞而足。陛下欲鑄錢齊貨以救其弊,此猶養魚沸鼎之中,棲鳥烈火之上。」帝竟不鑄錢。
jí líng dì zuò wǔ zhū qián, ér yǒu sì chū dào, lián yú biān yuán, yǒu shí zhě yóu zhī yuē: qǐ fēi jīng shī pò huài, cǐ sì chū sàn yú sì fāng hū?
及靈帝作五銖錢,而有四出道,連於邊緣,有識者尤之曰:「豈非京師破壞,此四出散於四方乎?」
zhì dǒng zhuō fén gōng shì, nǎi jié luán jià, xī xìng zhǎng ān, xī huài wǔ zhū qián, gèng zhù xiǎo qián, dà wǔ fēn. jǐn qǔ luò yáng jí zhǎng ān tóng rén fēi lián zhī shǔ chōng gǔ zhù. qí qián wú lún guō wén zhāng, bù biàn shí rén, yóu shì huò qīng ér wù guì, gǔ yī hú zhì qián shù bǎi wàn.
至董卓焚宮室,乃劫鑾駕,西幸長安,悉壞五銖錢,更鑄小錢,大五分。盡取洛陽及長安銅人飛廉之屬充鼓鑄。其錢無輪郭文章,不便時人,由是貨輕而物貴,穀一斛至錢數百萬。
cáo gōng wèi xiāng, yú shì bà zhī, hái yòng wǔ zhū. shì shí bù zhù qián jì jiǔ, huò běn bù duō, yòu gèng wú zēng yì, gù gǔ jiàn ér yǐ.
曹公為相,於是罷之,還用五銖。是時不鑄錢既久,貨本不多,又更無增益,故穀賤而已。
wèi wén dì huáng chū èr nián, bà wǔ zhū qián, shǐ bǎi xìng yǐ gǔ bó wèi shì mǎi. zhì míng dì dài, qián fèi gǔ yòng jì jiǔ, rén xián qiǎo wěi jiàn duō, jìng shī gǔ yǐ yào lì, zuò báo juàn yǐ wèi shì. suī chù yǐ yán xíng, ér bù néng jìn yě. sī mǎ zhī děng jǔ cháo dà yì, yǐ wèi yòng qián fēi tú fēng guó, yì suǒ yǐ shěng xíng, jīn ruò gèng zhù wǔ zhū, yú shì wèi biàn. dì nǎi gèng lì wǔ zhū qián, zhì jìn yòng zhī, bù wén yǒu suǒ gǎi chuàng. shǔ xiān zhǔ liú bèi gōng liú zhāng, yǔ shì zhòng yuē: ruò shì dìng, fǔ kù bǎi xìng, gū wú qǔ yān. jí bá chéng dū, shì zhòng jiē shě gān gē, fù zhū kù cáng qǔ bǎo wù, jūn yòng bù zú, bèi shén yōu zhī. xī cáo yuàn liú bā yuē: yì ěr, dàn dāng zhù qián, yī zhí bǎi qián, píng zhū wù jià, lìng lì wèi guān shì. bèi cóng zhī, shù yuè zhī jiān, fǔ kù chōng shí. wén yuē zhí bǎi, yì yǒu lēi wèi wǔ zhū zhě, dà xiǎo chèng liǎng rú yī yān. bìng jìng qī fēn, zhòng sì zhū. wú sūn quán jiā píng wǔ nián, zhù dà qián, yī dāng wǔ bǎi, wén yuē dà quán wǔ bǎi, jìng yī cùn sān fēn, zhòng shí èr zhū. ér shǐ lì rén shū tóng, jì zhù bì, shè dào zhù zhī kē. chì wū yuán nián, zhù yī dāng qiān dà qián, jìng yī cùn sì fēn, zhòng shí liù zhū. gù lǚ méng dìng jīng zhōu, sūn quán cì qián yī yì. qián jì tài guì, dàn yǒu kòng míng, rén xián huàn zhī. hòu quán lìng yuē: wǎng rì zhù dà qián, yún yǐ guǎng huò, gù tīng zhī. jīn wén rén yì bù yǐ wèi biàn, qí shěng zhī, zhù wèi qì wù, guān wù fù chū yě. sī jiā yǒu zhě, bìng yǐ shū cáng, píng bì qí zhí, wù yǒu suǒ wǎng.
魏文帝黃初二年,罷五銖錢,使百姓以穀帛為市買。至明帝代,錢廢穀用既久,人閒巧偽漸多,競濕穀以要利,作薄絹以為市。雖處以嚴刑,而不能禁也。司馬芝等舉朝大議,以為用錢非徒豐國,亦所以省刑,今若更鑄五銖,於事為便。帝乃更立五銖錢,至晉用之,不聞有所改創。(蜀先主劉備攻劉璋,與士眾約:「若事定,府庫百姓,孤無取焉。」及拔成都,士眾皆舍干戈,赴諸庫藏取寶物,軍用不足,備甚憂之。西曹掾劉巴曰:「易耳,但當鑄錢,一直百錢,平諸物價,令吏為官市。」備從之,數月之間,府庫充實。文曰直百,亦有勒為五銖者,大小秤兩如一焉。並徑七分,重四銖。吳孫權嘉平五年,鑄大錢,一當五百,文曰「大泉五百」,徑一寸三分,重十二銖。而使吏人輸銅,計鑄畢,設盜鑄之科。赤烏元年,鑄一當千大錢,徑一寸四分,重十六銖。故呂蒙定荊州,孫權賜錢一億。錢既太貴,但有空名,人閒患之。後權令曰:「往日鑄大錢,雲以廣貨,故聽之。今聞人意不以為便,其省之,鑄為器物,官勿復出也。私家有者,並以輸藏,平畀其直,勿有所枉。」)
jìn yuán dì guò jiāng, yòng sūn shì chì wū jiù qián, qīng zhòng zá xíng. dà zhě wèi zhī bǐ lún, zhōng zhě wèi zhī sì wén. wú xìng shěn chōng yòu zhù xiǎo qián, wèi zhī shěn láng qián. qián jì bù duō, yóu shì shāo guì.
晉元帝過江,用孫氏赤烏舊錢,輕重雜行。大者謂之比輪,中者謂之四文。吳興沈充又鑄小錢,謂之沈郎錢。錢既不多,由是稍貴。
xiào wǔ dì tài yuán sān nián, zhào yuē: qián, guó zhī zhòng bǎo, xiǎo rén tān lì, xiāo huài wú yǐ, jiān sī dāng yǐ wèi yì. guǎng zhōu yí rén, bǎo guì tóng gǔ, ér zhōu jìng sù bù chū tóng, wén guān sī jiǎ rén jiē tān bǐ lún qián jīn liǎng chà zhòng, yǐ rù guǎng zhōu, huò yǔ yí rén, zhù bài zuò gǔ. qí zhòng wèi jìn zhì, dé zhě kē zuì.
孝武帝太元三年,詔曰:「錢,國之重寶,小人貪利,銷壞無已,監司當以為意。廣州夷人,寶貴銅鼓,而州境素不出銅,聞官私賈人皆貪比輪錢斤兩差重,以入廣州,貨與夷人,鑄敗作鼓。其重為禁制,得者科罪。」
ān dì yuán xìng zhōng, huán xuán fǔ zhèng, lì yì yù fèi qián yòng gǔ bó. kǒng lín zhī yì yuē: hóng fàn bā zhèng, huò wèi shí cì, qǐ bù yǐ jiāo yì zhī suǒ zī, wèi yòng zhī zhì yào zhě hū? ruò shǐ bǎi xìng yòng lì yú wèi qián, zé shì fáng wèi shēng zhī yè, jìn zhī kě yě. jīn nóng zì wù gǔ, gōng zì wù qì, gè yì qí yè, hé cháng zhì qín yú qián. gù shèng wáng zhì wú yòng zhī huò, yǐ tōng yǒu yòng zhī cái, jì wú huǐ bài zhī fèi, yòu shěng yùn zhì zhī kǔ, cǐ qián suǒ yǐ sì gōng guī bèi, lì dài bù fèi zhě yě. gǔ bó běn chōng yú yī shí, jīn fēn yǐ wèi huò, zé zhì sǔn shén duō. yòu láo huǐ yú shāng fàn zhī shǒu, hào qì yú gē jié zhī yòng, cǐ zhī wèi bì, zhe yú mù qián. gù zhōng yáo yuē:' qiǎo wěi zhī rén, jìng shī gǔ yǐ yào lì, zhì báo juàn yǐ chōng zī.' wèi dài zhì yǐ yán xíng, fú néng jìn yě. shì yǐ sī mǎ zhī yǐ wèi yòng qián fēi tú fēng guó, yì suǒ yǐ shěng xíng. qián zhī bù yòng, yóu yú bīng luàn jī jiǔ, zì zhì yú fèi, yǒu yóu ér rán, hàn mò shì yě. jīn jì yòng ér fèi zhī, zé bǎi xìng dùn wáng qí lì. jīn jì dù tiān xià zhī gǔ, yǐ zhōu tiān xià zhī shí, huò cāng kù chōng yì, huò liáng mí dòu chǔ, yǐ xiāng zī tōng, zé pín zhě yǎng fù, zhì zhī zhī dào, shí jiǎ yú qián. yī zhāo duàn zhī, biàn wèi qì wù, shì yǒu qián wú liáng zhī rén, jiē zuò ér jī kùn, cǐ duàn zhī yòu lì bì yě. qiě jù jīn yòng qián zhī chù bù wèi pín, yòng gǔ zhī chù bù wèi fù, yòu rén xí lái jiǔ, gé zhī yuàn huò. yǔ yuē:' lì bù bǎi, bù yì yè.' kuàng yòu qián biàn yú gǔ yě. wèi míng dì shí, qián fèi gǔ yòng, sì shí nián yǐ. yǐ bù biàn yú rén, nǎi jǔ cháo dà yì, jīng cái dá zhèng zhī shì, mò bù yǐ yí fù yòng qián, xià wú yì qíng, cháo wú yì lùn. bǐ shàng shě gǔ bó ér yòng qián, zú yǐ míng gǔ bó zhī bì, zhe yú yǐ shì yě. dài huò wèi wèi shì bù yòng qián jiǔ, jī cáng jù wàn, gù yù xíng zhī, lì gōng fù guó. sī dài bù rán. jìn wén qǔ jiù fàn zhī móu, ér xiān chéng jì zhī xìn, yǐ wèi suī yǒu yī shí zhī xūn, bù rú wàn dài zhī yì. yú shí míng xián zài liè, jūn zǐ yíng cháo, dà móu tiān xià zhī lì hài, jiāng dìng jīng guó zhī yào shù. ruò gǔ shí biàn qián, yì bù mèi dāng shí zhī jìn lì, ér fèi yǒng yòng zhī tōng yè, duàn kě zhī yǐ. sī shí yóu kùn ér sī gé, gǎi ér gèng zhāng ěr. jìn xiào wǔ zhī mò, tiān xià wú shì, shí hé nián fēng, bǎi xìng lè yè, gǔ bó yīn fù, jǐ hū jiā gěi rén zú, yàn zhī shì shí, qián yòu bù fáng rén yě. yú wèi jiù bì zhī shù, wú qǔ yú fèi qián. cháo yì duō tóng lín zhī, gù xuán yì bù xíng. shěn yuē yuē: rén shēng suǒ zī, yuē shí yǔ huò, huò yǐ tōng bì, shí wèi rén tiān. shì yǐ jiǔ jí bō yú nóng huáng, shí péng xìng yú shàng dài. xī chún rén wèi lí, qíng shì shū guǎ, fèng shēng shàn jǐ, shì yǒu yì tóng. yī fū gōng gēng, zé yú cān wěi shì pǐ fù wù zhī, zé jiān yì pī tǐ. suī mào qiān zhī dào, tōng yòng jì fá, guī bèi zhī yì, wèi gōng gài qīng. ér shì yǒu é biàn, jiān bì dà qǐ. hūn zuò yì kǔ, gù sè rén qù ér cóng shāng. shāng zi shì yì, mò yè liú ér jìn guǎng. quán bì suǒ tōng, fēi fù shǐ zào zhī yì yě. yú shì jìng shōu hǎn zhì zhī zhēn, yuǎn xù wèi míng zhī huò. míng zhū cuì yǔ, wú zú ér chí cǎi jì wén xī, fēi bù dài yì. tiān xià dàng dàng, xián yǐ qì běn wèi shì. fēng yǎn zé tóng duō rěn zhī zī, jī xiōng yòu jiǎn tián jiā zhī xù. qián suī yíng chǐ, qiě bù liáo jī yú yáo nián bèi huò rú shān, xìn wú jiù kě yú tāng dài. qí wèi cī bìng, yì yǐ shēn yǐ. gù yí yī bà qián huò, zhuān yòng gǔ bó, shǐ rén zhī yì shēng zhī lù, fēi cǐ mò yóu. fū qiān pǐ wèi huò, shì nán yú huái bì wàn hú wèi shì, wèi yì yú yuè xiāng. sī kě shǐ mò jì zì jìn, yóu shí zhī fǎn. ér nián dài tuī yí, rén xìng shì tì, huò kù yíng xiǔ guàn ér gāo lǐn wèi chōng, huò jiā yǒu cáng qiǎng ér liáng chóu hǎn pì. ruò shì gǎi yī zhāo, fèi ér mò yòng, jiāo yì suǒ jì, zhāo xī wú dài. suī zhì hū yào shù, ér fēi kě zú xíng. xiān yí xuē huá zhǐ wěi, hái chún fǎn gǔ, dǐ bì yōu fēng, juān zhū qīng hè. rán hòu qū yī dài zhī rén, fǎn gēng sāng zhī lù, shǐ jiān sù xiàn yì, tóng yú shuǐ huǒ. jì ér dàng dí huán fǎ, xiāo zhù wú yí, lì zhì chuí tǒng, yǒng chuán yú hòu. bǐ wū chēng rén, qǐ yī táng dài. huán xuán zhī qí shǐ ér bù jué qí zhōng, lín zhī dǔ qí mò ér bù tǒng qí běn, qǐ lǜ kāi sāi, jiāng yī wǎng zhī tán kě rán hū. qián liáng zhāng guǐ tài fǔ cān jūn suǒ fǔ yán yú guǐ yuē: gǔ yǐ jīn bèi pí bì wèi huò, xī gǔ bó liáng dù zhī hào. èr hàn zhì wǔ zhū qián, tōng yì bù zhì. jìn tài shǐ zhōng, hé xī huāng fèi, suì bù yòng qián. liè pǐ yǐ wèi duàn shù, jiān bù jì huài, shì yì yòu nán, tú huài nǚ gōng, bù rèn yī yòng, bì zhī shén yě. jīn zhōng zhōu suī luàn, cǐ fāng quán ān, yí fù wǔ zhū, yǐ jì tōng biàn zhī huì. guǐ nà zhī, lì zhì zhǔn bù yòng qián, qián suì dà xíng, rén lài qí lì.
安帝元興中,桓玄輔政,立議欲廢錢用穀帛。孔琳之議曰:「洪範八政,貨為食次,豈不以交易之所資,為用之至要者乎?若使百姓用力於為錢,則是妨為生之業,禁之可也。今農自務穀,工自務器,各肄其業,何嘗致勤於錢。故聖王制無用之貨,以通有用之財,既無毀敗之費,又省運致之苦,此錢所以嗣功龜貝,歷代不廢者也。穀帛本充於衣食,今分以為貨,則致損甚多。又勞毀於商販之手,耗棄於割截之用,此之為弊,著於目前。故鍾繇曰:'巧偽之人,競濕穀以要利,制薄絹以充資。'魏代制以嚴刑,弗能禁也。是以司馬芝以為用錢非徒豐國,亦所以省刑。錢之不用,由於兵亂積久,自致於廢,有由而然,漢末是也。今既用而廢之,則百姓頓亡其利。今計度天下之穀,以周天下之食,或倉庫充溢,或糧靡斗儲,以相資通,則貧者仰富,致之之道,實假於錢。一朝斷之,便為棄物,是有錢無糧之人,皆坐而飢困,此斷之又立弊也。且據今用錢之處不為貧,用穀之處不為富,又人習來久,革之怨惑。語曰:'利不百,不易業。'況又錢便於穀也。魏明帝時,錢廢穀用,四十年矣。以不便於人,乃舉朝大議,精才達政之士,莫不以宜復用錢,下無異情,朝無異論。彼尚舍穀帛而用錢,足以明穀帛之弊,著於已試也。代或謂魏氏不用錢久,積藏巨萬,故欲行之,利公富國。斯殆不然。晉文取舅犯之謀,而先成季之信,以為雖有一時之勛,不如萬代之益。於時名賢在列,君子盈朝,大謀天下之利害,將定經國之要術。若穀實便錢,義不昧當時之近利,而廢永用之通業,斷可知矣。斯實由困而思革,改而更張耳。近孝武之末,天下無事,時和年豐,百姓樂業,穀帛殷阜,幾乎家給人足,驗之事實,錢又不妨人也。愚謂救弊之術,無取於廢錢。」朝議多同琳之,故玄議不行。(沈約曰:「人生所資,曰食與貨,貨以通幣,食為人天。是以九棘播於農皇,十朋興於上代。昔醇人未離,情嗜疏寡,奉生贍己,事有異同。一夫躬耕,則餘餐委室;疋婦務織,則兼衣被體。雖貿遷之道,通用濟乏,龜貝之益,為功蓋輕。而事有訛變,奸弊大起。昏作役苦,故穡人去而從商。商子事逸,末業流而浸廣。泉幣所通,非復始造之意也。於是競收罕至之珍,遠蓄未名之貨。明珠翠羽,無足而馳;采罽文犀,飛不待翼。天下蕩蕩,咸以棄本為事。豐衍則同多稔之資,飢凶又減田家之蓄。錢雖盈尺,且不療飢於堯年;貝或如山,信無救渴於湯代。其為疵病,亦已深矣。固宜一罷錢貨,專用穀帛,使人知役生之路,非此莫由。夫千疋為貨,事難於懷璧;萬斛為市,未易於越鄉。斯可使末伎自禁,游食知反。而年代推移,人興事替,或庫盈朽貫而高廩未充,或家有藏鏹而良疇罕辟。若事改一朝,廢而莫用,交易所寄,朝夕無待。雖致乎要術,而非可卒行。先宜削華止偽,還醇返古,抵璧幽峰,捐珠清壑。然後驅一代之人,反耕桑之路,使縑粟羨溢,同於水火。既而蕩滌圜法,銷鑄無遺,立制垂統,永傳於後。比屋稱仁,豈伊唐代。桓玄知其始而不覺其終,琳之睹其末而不統其本,豈慮開塞,將一往之談可然乎。」前涼張軌太府參軍索輔言於軌曰:」古以金貝皮幣為貨,息穀帛量度之耗。二漢制五銖錢,通易不滯。晉泰始中,河西荒廢,遂不用錢。裂疋以為段數,縑布既壞,市易又難,徒壞女工,不任衣用,弊之甚也。今中州雖亂,此方全安,宜復五銖,以濟通變之會。」軌納之,立制准布用錢,錢遂大行,人賴其利。)