strong lǐ sān shí èr yán gé sān shí èr jiā lǐ shí qī strong
禮三十二 沿革三十二 嘉禮十七

tiān zǐ zhuī zūn zǔ kǎo bǐ
天子追尊祖考妣

shàng zūn hào tóng zhōu　 hàn　 wèi　 jìn　 sòng　 qí　 liáng　 chén　 hòu wèi　 běi qí　 hòu zhōu　 suí dà táng
（上尊號同 周　漢　魏　晉　宋　齊　梁　陳　後魏　北齊　後周　隋大唐）

zhōu wǔ wáng zhuī zūn wáng tài wáng dǎn fù wáng jì lì wén wáng chāng, lú zhí yuē:" tài wáng, wáng jì zhī fù yě. měi dà gù chēng zhī. wáng jì, wén wáng zhī fù yě. tài wáng shí shǐ jiǎn shāng, wáng jì suī wèi, wén wáng huái bǎo, wáng yè suǒ xìng, gù zhuī wáng yě. sān bǐ yì tóng zūn qí hào." suǒ yǐ zhuī zhī, bù yǐ bēi lín zūn yě. bù yòng zhū hóu zhī hào lín tiān zǐ yě. zhuī wáng tài wáng wáng jì yǐ xià zhě, yǐ wáng jī zhī suǒ yóu yě. wén wáng chēng wáng zǎo yǐ, yú yīn yóu wèi zhū hóu, yú shì zhe yān.
周武王追尊王太王亶父、王季歷、文王昌，（盧植曰："太王，王季之父也。美大故稱之。王季，文王之父也。太王實始翦商，王季綏畏，文王懷保，王業所興，故追王也。三妣亦同尊其號。"）所以追之，不以卑臨尊也。（不用諸侯之號臨天子也。追王太王、王季以下者，以王跡之所由也。文王稱王早矣，於殷猶為諸侯，於是著焉。）

hàn gāo dì wǔ rì yī zhāo tài gōng, tài gōng jiā lìng shuō tài gōng yuē:" tiān wú èr rì, shì wú èr wáng. tài gōng suī fù, nǎi rén chén yě, nài hé shǐ rén zhǔ cháo rén chén? rú cǐ, zé wēi zhòng bù xíng yǐ." hòu shàng cháo tài gōng, tài gōng yōng huì, yíng mén què xíng. shàng dà jīng, xià fú tài gōng. tài gōng yuē:" dì, rén zhǔ, nài hé yǐ wǒ luàn tiān xià fǎ!" shàng shàn jiā lìng yán, cì huáng jīn wǔ bǎi jīn. zhào yuē:" rén zhī zhì qīn, mò dà yú fù zǐ. gù fù yǒu tiān xià chuán zhī yú zi, zi yǒu tiān xià guī zūn yú fù, cǐ rén dào jí yě. zhèn píng bào luàn, yǐ ān tiān xià, cǐ jiē tài gōng zhī jiào xùn yě." nǎi zūn tài gōng wèi" tài shàng huáng". hòu hàn xún yuè yuē:" xiào jīng yún:' gù suī tiān zǐ, bì yǒu zūn yě, yán yǒu fù yě.' wáng zhě fù shì sān lǎo yǐ shì tiān xià, suǒ yǐ míng xiào yě. wú fù yóu shè sān lǎo zhī lǐ, kuàng qí cún zhě hū! xiào mò dà yú yán fù, gù zi zūn bù jiā yú fù mǔ. jiā lìng zhī yán, yú shì guò yǐ." jìn mǐn huái tài zǐ lìng wèn zhōng shù zǐ liú bǎo yún:" tài gōng jiā lìng shuō tài gōng, wèi shì? wèi fēi?" duì yuē:" xún yuè lùn cì jiā lìng wèi fēi, chén yǐ yuè bù shí gāo dì yì. gāo dì suī guì wèi tiān zǐ, shì fù bù shī zi zhī lǐ. shí jí wèi yǐ liù nián, ér bù jiā fù hào, shì yǐ jiā lìng yán' suī fù nǎi rén chén yě', yán wú kě zūn jìng míng hào, dāng yǔ rén chén tóng lǐ, yù yǐ cǐ gǎn dòng zhī. dì wén jiā lìng yán nǎi wù, jí lì hào tài shàng huáng, dé rén zǐ zūn fù zhī dào. ruò bù wén jiā lìng yán, fù zhōng wú hào yǐ. jiā lìng shuō shì yě." yòu zhuī zūn bǐ yuē" zhāo líng hòu".
漢高帝五日一朝太公，太公家令說太公曰："天無二日，士無二王。太公雖父，乃人臣也，奈何使人主朝人臣？如此，則威重不行矣。"後上朝太公，太公擁篲，迎門卻行。上大驚，下扶太公。太公曰："帝，人主，奈何以我亂天下法！"上善家令言，賜黃金五百斤。詔曰："人之至親，莫大於父子。故父有天下傳之於子，子有天下歸尊於父，此人道極也。朕平暴亂，以安天下，此皆太公之教訓也。"乃尊太公為"太上皇"。（後漢荀悅曰："孝經云：'故雖天子，必有尊也，言有父也。'王者父事三老以示天下，所以明孝也。無父猶設三老之禮，況其存者乎！孝莫大於嚴父，故子尊不加於父母。家令之言，於是過矣。"晉愍懷太子令問中庶子劉寶云："太公家令說太公，為是？為非？"對曰："荀悅論賜家令為非，臣以悅不識高帝意。高帝雖貴為天子，事父不失子之禮。時即位已六年，而不加父號，是以家令言'雖父乃人臣也'，言無可尊敬名號，當與人臣同禮，欲以此感動之。帝聞家令言乃悟，即立號太上皇，得人子尊父之道。若不聞家令言，父終無號矣。家令說是也。"）又追尊妣曰"昭靈後"。

wèi wén dì jí wáng wèi, shàng shū lìng huán jiē děng zòu:" chén wén zūn zǔ jìng zōng, gǔ zhī dà yì. gù liù dài zhī jūn, wèi cháng bù zhuī chóng shǐ zǔ, xiǎn zhāng suǒ chū. xiān wáng yīng qī bō luàn, qǐ wèi dà yè, rán mí miào wèi yǒu yì hào, fēi chóng xiào jìng shì wú qióng zhī yì yě. tài wèi gōng hóu, yí yǒu zūn hào, suǒ yǐ biǎo gōng chóng dé fā shì xiǎn míng zhě yě. gù yì yán qián kūn, jiē yuē dà dé, yán dà rén yǔ tiān dì hé. chén děng yǐ wèi, tài wèi gōng hóu, dàn yù shèng zhé, yǐ jì qún pǐn, kě wèi zī shǐ, qí gōng dé zhī hào, mò guò yú tài wáng."
魏文帝即王位，尚書令桓階等奏："臣聞尊祖敬宗，古之大義。故六代之君，未嘗不追崇始祖，顯彰所出。先王應期撥亂，啟魏大業，然禰廟未有異號，非崇孝敬示無窮之義也。太尉公侯，宜有尊號，所以表功崇德發事顯名者也。故易言乾坤，皆曰大德，言大人與天地合。臣等以為，太尉公侯，誕育聖哲，以濟群品，可謂資始，其功德之號，莫過於太王。"

zhào yuē:" qián zòu yǐ cháo chē yíng zhōng cháng shì dà zhǎng qiū tè jìn jūn hóu shén zhǔ, rán jūn hóu bù yí dàn yī gù jué chéng cháo chē yě. lǐ yǒu zūn qīn zhī yì, wèi kě yī zhū wáng bǐ, gèng yì."
詔曰："前奏以朝車迎中常侍大長秋特進君侯神主，然君侯不宜但依故爵乘朝車也。禮有尊親之義，為可依諸王比，更議。"

bó shì jì jiǔ sūn qīn děng yì:" àn chūn qiū zhī yì, wǔ děng zhū hóu zú zàng jiē chēng gōng, nǎi yǔ wáng zhě zhī hòu sòng gōng tóng hào, rán chén zǐ bāo chóng qí jūn fù. yǐ cǐ yán zhī, zhōng cháng shì dà zhǎng qiū tè jìn jūn hóu, dàn yù tài huáng, dǔ shēng wǔ wáng, yǎn yǒu sì fāng, qí gōng dé zhī hào, mò guò tài wáng. jīn yíng shén zhǔ, yí chéng wáng chē, yòu yí xiān qiǎn shǐ zhě shàng shì hào wèi' tài wáng'." yú shì hàn dì zhuī shì wèi" tài wáng". jí shòu chán, zhuī zūn tài wáng wèi" tài huáng dì", kǎo wǔ wáng wèi" wǔ huáng dì", zūn wáng tài hòu wèi" huáng tài hòu".
博士祭酒孫欽等議："按春秋之義，五等諸侯卒葬皆稱公，乃與王者之後宋公同號，然臣子褒崇其君父。以此言之，中常侍大長秋特進君侯，誕育太皇，篤生武王，奄有四方，其功德之號，莫過太王。今迎神主，宜乘王車，又宜先遣使者上諡號為'太王'。"於是漢帝追諡為"太王"。及受禪，追尊太王為"太皇帝"，考武王為"武皇帝"，尊王太后為"皇太后"。

míng dì tài hé sān nián liù yuè, sī kōng chén qún děng yì yǐ wèi:" zhōu wǔ zhuī zūn tài wáng wáng jì wén wáng jiē wèi wáng, shì shí zhōu tiān zǐ yǐ wáng wèi hào, zhuī zūn jí tóng, gù wèi bù yǐ bēi lín zūn yě. wèi yǐ huáng dì wèi hào, jīn zhuī hào huáng gāo zǔ zhōng cháng shì dà zhǎng qiū tè jìn jūn wèi wáng, nǎi yǐ bēi lín zūn yě. gù hàn zǔ zūn qí fù wèi shàng huáng, zì shì hòu yǐ zhū hóu wèi dì zhě, jiē zūn qí fù wèi huáng yě. dà zhǎng qiū tè jìn jūn yí hào shāng huáng, zài zhǔ yí yǐ jīn gēn chē, kě qiǎn dà hóng lú chí jié, chéng dà shǐ chē, cóng zōu qí, fèng yìn shòu, jí yè miào yǐ tài láo gào cí." cóng zhī.
明帝太和三年六月，司空陳群等議以為："周武追尊太王、王季、文王皆為王，是時周天子以王為號，追尊即同，故謂不以卑臨尊也。魏以皇帝為號，今追號皇高祖中常侍大長秋特進君為王，乃以卑臨尊也。故漢祖尊其父為上皇，自是後以諸侯為帝者，皆尊其父為皇也。大長秋特進君宜號商皇，載主宜以金根車，可遣大鴻臚持節，乘大使車，從騶騎，奉印綬，即鄴廟以太牢告祠。"從之。

yòu zhào yuē:" gài wén zūn yán zǔ kǎo, suǒ yǐ chéng tāng wén wǔ, shí zào shāng zhōu, kè chāng wáng yè, ér shī shū zhī yì, zhuī zūn jì qì. zì wǒ wèi shì zhī chéng tiān xù, jì fā jī yú gāo huáng, gāo huáng zhī fù chù shì jūn, jīng shén yōu yuǎn, hào chēng wǎng jì, fēi suǒ yǐ chóng xiào zhòng běn yě. qí lìng gōng qīng yǐ xià huì yì hào shì."
又詔曰："蓋聞尊嚴祖考，所以成湯文武，實造商周，克昌王業，而詩書之義，追尊稷契。自我魏室之承天序，既發跡於高皇，高皇之父處士君，精神幽遠，號稱罔記，非所以崇孝重本也。其令公卿以下會議號諡。"

shì zhōng liú yè yì:" zhōu wáng suǒ yǐ hòu jì wèi zǔ zhě, yǐ qí táng zhī zhū hóu, zuǒ yáo yǒu dà gōng, míng zài sì diǎn gù yě. zhì yú hàn shì zhī chū, zhuī shì zhī yì, bù guò qí fù. shàng bǐ zhōu shì, zé dà wèi fā jī zì gāo huáng ér shǐ xià lùn hàn shì, zé zhuī shì zhī lǐ bù jí qí zǔ. yè sī yǐ wèi zhuī zūn zhī yì, yí qí gāo huáng ér yǐ."
侍中劉曄議："周王所以后稷為祖者，以其唐之諸侯，佐堯有大功，名在祀典故也。至於漢氏之初，追諡之義，不過其父。上比周室，則大魏發跡自高皇而始；下論漢氏，則追諡之禮不及其祖。曄思以為追尊之義，宜齊高皇而已。"

shì zhōng móu xí yì yǐ wèi:" yuán zhě yī yě, shǒu yě, qì zhī chū yě. shì yǐ zhōu wén yǎn yì, yǐ guān sì dé, zhòng ní zuò chūn qiū, yǐ tǒng sān zhèng. yòu shì fǎ yuē:' xíng yì yuè rén yuē yuán, zūn rén guì dé yuē yuán.' chù shì jūn yí zhuī jiā shì hào yuē' yuán huáng'."
侍中繆襲議以為："元者一也，首也，氣之初也。是以周文演易，以冠四德，仲尼作春秋，以統三正。又諡法曰：'行義悅人曰元，尊仁貴德曰元。'處士君宜追加諡號曰'元皇'。"

tài fù zhōng yáo yì:" àn lǐ xiǎo jì yuē:' qīn qīn yǐ sān wèi wǔ, yǐ wǔ wèi jiǔ, shàng shā xià shā páng shā ér qīn bì yǐ.' nǎi táng yáo zhī suǒ yǐ dūn xù yú jiǔ zú yě. qí lǐ shàng shā yú wǔ, fēi bù xiào jìng yú zǔ yě xià shā yú wǔ, fēi bù cí ài yú qí sūn yě páng shā yú wǔ, fēi bù dǔ yǒu yú kūn dì yě. gù wèi zú shǔ, yǐ lǐ shā zhī. chù shì jūn qí shù zài liù, yú shǔ yǐ jǐn, qí miào dāng huǐ, qí zhǔ dāng qiān. jīn ruò zhuī chóng dì wáng zhī hào, tiān xià sù bù wén qí shòu mìng zhī fú, zé shì wǔ huáng dì zhì fēng mù yǔ qín láo tiān xià wèi fēi gōng yě. tuī yǐ rén qíng, pǔ tiān shuài tǔ bù xí cǐ yì, chù shì jūn míng shén bù ān cǐ lǐ. jīn zhū bó shì yǐ lǐ duàn zhī, qí yì kě cóng." zhào cóng zhī.
太傅鍾繇議："按禮小記曰：'親親以三為五，以五為九，上殺下殺旁殺而親畢矣。'乃唐堯之所以敦敘於九族也。其禮上殺於五，非不孝敬於祖也；下殺於五，非不慈愛於其孫也；旁殺於五，非不篤友於昆弟也。故為族屬，以禮殺之。處士君其數在六，於屬已盡，其廟當毀，其主當遷。今若追崇帝王之號，天下素不聞其受命之符，則是武皇帝櫛風沐雨、勤勞天下為非功也。推以人情，普天率土不襲此議，處士君明神不安此禮。今諸博士以禮斷之，其議可從。"詔從之。

jìn wǔ dì shòu chán hòu, tài shǐ yuán nián, zhuī zūn huáng zǔ xuān wáng yuē" xuān huáng dì", bó kǎo jǐng wáng yuē" jǐng huáng dì", huáng kǎo wén wáng yuē" wén huáng dì", xuān wáng fēi zhāng shì wèi" xuān mù huáng hòu", zūn tài fēi wáng shì wèi" huáng tài hòu".
晉武帝受禪後，泰始元年，追尊皇祖宣王曰"宣皇帝"，伯考景王曰"景皇帝"，皇考文王曰"文皇帝"，宣王妃張氏為"宣穆皇后"，尊太妃王氏為"皇太后"。

sòng wǔ dì shòu chán, zhuī zūn huáng kǎo wèi" xiào mù huáng dì", huáng bǐ wèi" xiào mù huáng hòu". cè yuē:" wéi yǒng chū yuán nián qī yuè, huáng dì jǐn qiǎn mǒu guān mǒu, fèng cè shàng huáng kǎo zūn hào yuē' xiào mù huáng dì'. yǎng wéi shèng líng, miǎo yān zǔ yuǎn. xī yǒu zhōu pī chóng, zuò xìng chāng jì, qí zài wèi jìn, yì shēn qíng lǐ, suǒ yǐ yù zhuī lái xiào, suǒ yīn zhě běn. jǐn jī shì shàng dài, kǎo zhū lìng zhǔn, chēng wèi jì jí, qíng diǎn yōu suì. suǒ yǐ yǎng shùn tiān rén, fǔ mù lǜ tǔ, zài xīn yuǎn mù, shù yún yǒu wèi." zhuī zūn xiān hòu cè yuē:" wéi nián yuè shuò, huáng dì jǐn qiǎn mǒu guān mǒu, fèng cè shàng huáng bǐ zūn hào yuē' xiào mù huáng hòu'. fú wéi huáng bǐ, zī kūn hòu zhī xìng, tǐ mǔ yí zhī dé, děng měi jiāng yuán, qí liè rèn sì, xùn mù zhōng guī, huà liú zì yuǎn, yīng lì yùn qī, xiǎng zī tiān wèi. jǐn yī qián diǎn, jìng fèng dà lǐ, yǎng mù shèng shàn zhī ài, fǔ zēng liǎo é zhī sī."
宋武帝受禪，追尊皇考為"孝穆皇帝"，皇妣為"孝穆皇后"。策曰："維永初元年七月，皇帝謹遣某官某，奉策上皇考尊號曰'孝穆皇帝'。仰惟聖靈，邈焉阻遠。昔有周丕崇，祚興昌季，其在魏晉，亦申情禮，所以聿追來孝，所因者本。謹稽式上代，考諸令准，稱謂既極，情典攸遂。所以仰順天人，俯穆率土，在心遠慕，庶雲有慰。"追尊先後策曰："維年月朔，皇帝謹遣某官某，奉策上皇妣尊號曰'孝穆皇后'。伏惟皇妣，資坤厚之性，體母儀之德，等美姜嫄，齊列任姒，訓穆中閨，化流自遠，膺歷運期，饗茲天位。謹依前典，敬奉大禮，仰慕聖善之愛，俯增蓼莪之思。"

qí gāo dì shòu chán, zhuī zūn huáng kǎo yuē" xuān huáng dì", huáng bǐ yuē" xiào huáng hòu".
齊高帝受禪，追尊皇考曰"宣皇帝"，皇妣曰"孝皇后"。

liáng wǔ dì shòu chán, zhuī zūn kǎo yuē" wén huáng dì", bǐ yuē" xiàn huáng hòu".
梁武帝受禪，追尊考曰"文皇帝"，妣曰"獻皇后"。

chén wǔ dì shòu chán, zhuī zūn kǎo yuē" jǐng huáng dì", bǐ dǒng shì yuē" ān huáng hòu".
陳武帝受禪，追尊考曰"景皇帝"，妣董氏曰"安皇后"。

hòu wèi dào wǔ dì chēng zūn hào hòu, zhuī zūn yuǎn zǔ èr shí yú dài, jiē chēng huáng dì, zé lì dài wèi wén yě. bù fù gèng zài shì hào yān.
後魏道武帝稱尊號後，追尊遠祖二十餘代，皆稱皇帝，則歷代未聞也。不復更載諡號焉。

běi qí wén xuān dì shòu dōng wèi chán, zhuī zūn zǔ wèi" wén mù huáng dì", bǐ wèi" wén mù huáng hòu", kǎo wèi" xiàn wǔ huáng dì", xiōng wèi" wén xiāng huáng dì", mǔ wèi" huáng tài hòu".
北齊文宣帝受東魏禪，追尊祖為"文穆皇帝"，妣為"文穆皇后"，考為"獻武皇帝"，兄為"文襄皇帝"，母為"皇太后"。

hòu zhōu mǐn dì shòu xī wèi chán, chēng tiān wáng, zhuī zūn kǎo yuē" wén wáng". hòu qí dì míng dì lì, chēng dì hào, zhuī zūn wén wáng yuē" wén huáng dì". hòu qí dì wǔ dì lì, zhuī zūn yuē" dé huáng dì".
後周閔帝受西魏禪，稱天王，追尊考曰"文王"。後其弟明帝立，稱帝號，追尊文王曰"文皇帝"。後其弟武帝立，追尊曰"德皇帝"。

suí wén dì shòu chán, zhuī zūn kǎo yuē" wǔ yuán huáng dì", bǐ yuē" yuán míng huáng hòu".
隋文帝受禪，追尊考曰"武元皇帝"，妣曰"元明皇后"。

dà táng wǔ dé yuán nián wǔ yuè, zhuī shì gāo zǔ wèi" xuān jiǎn gōng", zēng zǔ wèi" yì wáng", zǔ wèi" jǐng huáng dì", fù wèi" yuán huáng dì." tiān bǎo èr nián sān yuè, zhuī zūn jiù yáo wèi" dé míng huáng dì", liáng wǔ zhāo wáng wèi" xìng shèng huáng dì". réng gè lì miào, měi suì sì mèng yuè xiǎng jì. zhì bǎo yīng zhōng, lǐ yí shǐ dù hóng jiàn qǐng tíng sì shí xiàn xiǎng.
大唐武德元年五月，追諡高祖為"宣簡公"，曾祖為"懿王"，祖為"景皇帝"，父為"元皇帝。"天寶二年三月，追尊咎繇為"德明皇帝"，涼武昭王為"興聖皇帝"。仍各立廟，每歲四孟月享祭。至寶應中，禮儀使杜鴻漸請停四時獻享。

tiān zǐ chóng suǒ shēng mǔ zhuī chóng tóng dōng jìn　 sòng　
天子崇所生母（追崇同 東晉　宋）　

dōng jìn xiào wǔ dì tài yuán zhōng, chóng jìn suǒ shēng mǔ lǐ shì wèi huáng tài fēi. xú miǎo yǔ fàn níng shū, fǎng qí shì. níng dá wèi:" zi bù dé jué mìng mǔ. fēi shì tài zǐ fù hào, bì yě zhèng míng, níng kě yǐ chēng mǔ yě?" miǎo zhòng yǔ níng shū yuē:" lǐ, tiān zǐ zhī fēi yuē hòu, guān jū chēng hòu fēi zhī dé, fēi hòu zhī míng, kě wèi dà tóng, suǒ yǐ xiàn zhāng huáng jí lǐ chóng wù bèi zhě, zài yú cǐ yě. gù tài hòu zhī hào dìng yú qián cháo, ér dāng jīn suǒ lǜ yóu yě. ruò bì yù fú zhāng tóng yú hòu, ér míng hào yì yú fēi, zé kě yīn fū rén zhī chēng, ér jiā huáng tài yǐ míng zūn. suī yī lǐ, rán yú wén wù zhī zhāng, yóu wèi jǐn chóng gāo zhī jí, cǐ yòu jīn zhī suǒ yí, bù dé kě xíng yě. zú xià xián tài zǐ qī chēng fēi, rán gǔ wú cǐ chēng, chū yú hòu dài. jīn yǒu huáng tài zhī bié, shì kě lùn chù xié?" níng yòu dá yuē:" àn gōng yáng chuán' mǔ yǐ zi guì', dāng yǐ cǐ yì wèi yǔn. lǐ yǒu jūn zhī mǔ fēi fū rén zhě, yǐ cǐ tuī zhī, wáng zhě zhī mǔ yì hé bì jiē hòu hū? suǒ wèi zūn mǔ, fēi biàn jí zūn hào yě. bìng hòu pǐ dí, jī cún chūn qiū. wèi yì chēng huáng tài fū rén, xià huáng hòu yī děng, wèi bǐ sān gōng, cǐ jūn mǔ zhī jí hào yě. chēng fū rén, zé xiān hòu zhī chén yě. jiā huáng tài, zé zhì zūn zhī mǔ yě. huáng, jūn zhī wèi yě. jūn tài fū rén, qǐ bù yǔn hū!" yīn zhòng kān yǔ xú miǎo shū yún:" hòu zhě, fù rén zhī guì hào, zài qī zé yán hòu, zài mǔ zé jiā tài. lǐ, tiān zǐ zhī fēi chēng hòu, guān jū yuē hòu fēi zhī dé, hòu fēi èr míng, qí yì yī yě. shè shǐ zhèng hòu chù nèi, guì qiè bì bù kě chēng fēi." miǎo yòu dá xú gān shū yún:" mǔ yǐ zi guì, gǔ liáng yì yǒu qí yì, gù yuē' fèng rén zhī mǔ zé kě'. yòu huì chéng fēng zàng, zhe yán lǐ yě. dàn míng suī fū rén, ér shí shū tóng tǐ, gù gǎn pèi yàn, qún chén wú fú, suǒ fú yǐ wèi yì yě. zhèng yún' jìn chén cóng fú, wéi jūn suǒ fú', ruò dí fū rén mò, zé yǒu zhì zhòng zhě, gù yuē wéi jūn suǒ fú zhī ěr. yǔ jūn tóng zhòng, zì shī jìn chén cān pū, ér fēi sān qīng wǔ dài fū, nèi yǒu zōng miào zhī jì, wài yǒu wáng bó zhī mìng, hé dé yǐ sī fú fèi zhèng. gù shù mǔ wèi fū rén, shàng zhī bù dé yǐ gàn zōng miào, wài zhī bù dé yǐ jiē hóu bó, wéi guó nèi shēn qí sī ér chóng qí yí, yì rú hóu bó zǐ nán zhī chén, yú nèi chēng jūn yuē gōng ěr. suī rén jūn sì qíng xíng fú, ér qīng dài fū bù cóng, suǒ yǐ zhī shàng yǒu tiān wáng yě. miǎo wǎng lái dá shì fàn wǔ zi, yǐ qí xù yún yún sī qíng diǎn, shì yǐ tài fēi chē qí fú zhāng, bèi rú tài hòu, wéi bù gǎn cóng yú zōng miào. lǐ yòu yuē' bǎi guān bù chēng chén', suǒ yǐ lìng wú fú zhī zhì yě. fàn yú shí dōu wèi bù yīng tóng huáng hòu fú zhāng, yǐ zūn lìng yì nán zhī, zì sāi yǐ. shū chuán le wú tiān zǐ shù mǔ zhī wén, qiě qiè chú nǚ jūn fū rén, kě wèi tōng chēng, rú wǔ děng jué jiē chēng gōng ěr. tiān wáng zhī yǔ huáng hòu, wèi wén èr qí hào zhě, suǒ yǐ guān zhī qíng lǐ, ér dìng tài fēi zhī chēng, liáng yǒu yóu yǐ. yí tóng zhì jí, gù shàng bǐ chēng huáng. qū yú jiāo miào, gù yuǎn bì kàng lì, bù yuē hòu ér yuē fēi. yīn míng qiú shí, kě wèi zhì hū lǐ zhě. tài hòu yǔ fēi, yì wú yì zhě. jiǎ lìng guó jūn zài shì, zì dāng chēng fū rén. dàn wáng diǎn wú èr míng, bù dé yǐ guó gōng fū rén wèi yù ěr." tài yuán shí jiǔ nián, yòu zhào zhuī chóng zhèng tài hòu. shàng shū lìng wáng xún zòu:" xià lǐ guān xiáng zhèng. àn tài cháng chén yìn děng yì, yǐ chūn qiū zhī yì, mǔ yǐ zi guì, gù zhòng zi chéng fēng xián chēng fū rén. jīng yún' kǎo zhòng zi zhī gōng', míng bù pèi shí yě. qiě hàn wén zhāo èr tài hòu, bìng xì zǐ hào. yí yuǎn zhǔn chūn qiū kǎo gōng zhī yì, jìn mó èr hàn bù pèi zhī diǎn, zūn hào jì zhèng, yí gǎi zhú xīn miào. xiǎn chóng zūn chēng, zé wǎng jí zhī qíng shēn bié jiàn qǐn miào, zé yán mí zhī dào zhe xì zǐ wèi chēng, jiān míng guì zhī suǒ yóu: yī jǔ ér sān yì yǐ yǔn, gù zhé wáng zhī gāo zhì. kě rú yìn děng yì, zhuī zūn huì jī tài fēi wèi' jiǎn wén huáng tài hòu' yě."
東晉孝武帝太元中，崇進所生母李氏為皇太妃。（徐邈與范甯書，訪其事。甯答謂："子不得爵命母。妃是太子婦號，必也正名，寧可以稱母也？"邈重與甯書曰："禮，天子之妃曰後，關雎稱后妃之德，妃後之名，可謂大同，所以憲章皇極禮崇物備者，在於此也。故太后之號定於前朝，而當今所率由也。若必欲服章同於後，而名號異於妃，則可因夫人之稱，而加皇太以明尊。雖一理，然於文物之章，猶未盡崇高之極，此又今之所疑，不得可行也。足下嫌太子妻稱妃，然古無此稱，出於後代。今有皇太之別，是可論處邪？"甯又答曰："按公羊傳'母以子貴'，當以此義為允。禮有君之母非夫人者，以此推之，王者之母亦何必皆後乎？所為尊母，非便極尊號也。並後匹嫡，譏存春秋。謂議稱皇太夫人，下皇后一等，位比三公，此君母之極號也。稱夫人，則先後之臣也。加皇太，則至尊之母也。皇，君之謂也。君太夫人，豈不允乎！"殷仲堪與徐邈書云："後者，婦人之貴號，在妻則言後，在母則加太。禮，天子之妃稱後，關雎曰后妃之德，后妃二名，其義一也。設使正後處內，貴妾必不可稱妃。"邈又答徐乾書云："母以子貴，穀梁亦有其義，故曰'賵人之母則可'。又會成風葬，著言禮也。但名雖夫人，而實殊同體，故敢配厭，群臣無服，所服以為異也。鄭雲'近臣從服，唯君所服'，若嫡夫人歿，則有制重者，故曰唯君所服之耳。與君同重，自施近臣驂仆，而非三卿五大夫，內有宗廟之祭，外有王伯之命，何得以私服廢正。故庶母為夫人，上之不得以干宗廟，外之不得以接侯伯，唯國內申其私而崇其儀，亦如侯伯子男之臣，於內稱君曰公耳。雖人君肆情行服，而卿大夫不從，所以知上有天王也。邈往來答釋范武子，以其序云云私情典，是以太妃車旗服章，備如太后，唯不敢從於宗廟。禮又曰'百官不稱臣'，所以令無服之制也。范於時都謂不應同皇后服章，以尊令議難之，自塞矣。書傳了無天子庶母之文，且妾除女君、夫人，可為通稱，如五等爵皆稱公耳。天王之與皇后，未聞二其號者，所以關之情禮，而定太妃之稱，良有由矣。宜同至極，故上比稱皇。屈於郊廟，故遠避伉儷，不曰後而曰妃。因名求實，可謂志乎禮者。太后與妃，義無異者。假令國君在事，自當稱夫人。但王典無二名，不得以國公夫人為喻耳。"）太元十九年，又詔追崇鄭太后。尚書令王珣奏："下禮官詳正。按太常臣胤等議，以春秋之義，母以子貴，故仲子、成風咸稱夫人。經雲'考仲子之宮'，明不配食也。且漢文、昭二太后，並系子號。宜遠准春秋考宮之義，近摹二漢不配之典，尊號既正，宜改築新廟。顯崇尊稱，則罔極之情申；別建寢廟，則嚴禰之道著；系子為稱，兼明貴之所由：一舉而三義以允，固哲王之高致。可如胤等議，追尊會稽太妃為'簡文皇太后'也。"

sòng wén dì yuán jiā yuán nián, sī kōng lù shàng shū shì chén xiàn zhī děng yán:" fú wéi xiān jié yú, róu míng sāi yuān, guāng bèi liù liè, dé zhāo kūn fàn, xùn qià mǔ yí, yòng néng qǐ zuò shèng míng, yǎn zhái sì hǎi. ér tiān zuò yǒng wéi, yán qīn mò dǎi. chén děng cān xiáng, yuǎn zhǔn chūn qiū, jìn jī hàn jìn, jǐn zhuī shàng zūn hào wèi huáng tài hòu, lǐ guān zhuàn shì, yòng chóng qǐn miào."
宋文帝元嘉元年，司空、錄尚書事臣羨之等言："伏惟先婕妤，柔明塞淵，光備六列，德昭坤範，訓洽母儀，用能啟祚聖明，奄宅四海。而天祚永違，嚴親莫逮。臣等參詳，遠准春秋，近稽漢晉，謹追上尊號為皇太后，禮官撰諡，用崇寢廟。"

zhū hóu chóng suǒ shēng mǔ yì
諸侯崇所生母議

hòu hàn xǔ shèn wǔ jīng yì yì yún:" qiè mǔ zhī zǐ wèi jūn, zi dé zūn qí mǔ wèi fū rén. àn chūn qiū gōng yáng shuō, qiè zi lì wèi jūn, mǔ dé chēng fū rén. gù shàng táng chēng qiè, qū yú dí xià táng chēng fū rén, zūn xíng guó jiā. zé shì shù qǐ wèi rén jūn, mǔ yì bù dé chēng fū rén. fù mǔ zhě, zi zhī tiān yě, zi bù dé jué mìng fù mǔ. zhì yú qiè zi wèi jūn jué qí mǔ zhě, yǐ qiè běn jiē shì zūn zhě, yǒu suǒ yīn yě. gǔ liáng shuō, lǔ xī gōng lì qiè mǔ chéng fēng wèi fū rén, rù zōng miào, shì zi ér jué mǔ yě, yǐ qiè wèi qī, fēi lǐ yě. gù chūn qiū zuǒ shì shuō, chéng fēng dé lì wèi fū rén, mǔ yǐ zi guì. jǐn àn shàng shū, shùn wèi tiān zǐ, gǔ sǒu wèi shì, míng qǐ yú pǐ shù zhě, zi bù dé jué fù mǔ yě. zhì yú lǔ xī gōng běn qiè zi, zūn mǔ chéng fēng wèi xiǎo jūn, jīng wú jī wén, gōng yáng zuǒ shì yì shì yě."
後漢許慎五經異義云："妾母之子為君，子得尊其母為夫人。按春秋公羊說，妾子立為君，母得稱夫人。故上堂稱妾，屈於嫡；下堂稱夫人，尊行國家。則士庶起為人君，母亦不得稱夫人。父母者，子之天也，子不得爵命父母。至於妾子為君爵其母者，以妾本接事尊者，有所因也。穀梁說，魯僖公立妾母成風為夫人，入宗廟，是子而爵母也，以妾為妻，非禮也。故春秋左氏說，成風得立為夫人，母以子貴。謹按尚書，舜為天子，瞽叟為士，明起於匹庶者，子不得爵父母也。至於魯僖公本妾子，尊母成風為小君，經無譏文，公羊、左氏義是也。"

zhèng xuán bó yuē:" lǐ sàng fú fù wèi zhǎng zi sān nián, yǐ jiāng chuán zhòng gù yě zhòng zi zé wèi zhī zhōu, míng wú èr dí yě. nǚ jūn zú, guì qiè jì shì, shè qí shì ěr, bù dé fù lì fū rén. lǔ xī gōng qiè mǔ wèi fū rén zhě, nǎi yuán zhuāng fū rén āi jiāng yǒu shā zi bān mǐn gōng zhī zuì, yīng biǎn gù yě. āi jiāng hōng yú qí, biǎn zhī, jīng zài xī yuán nián dōng shí èr yuè dīng sì, fū rén shì zhī sàng zhì zì qí, qù jiāng shì yě. huán fū rén wén jiāng shā fū, biǎn zhī, jīng zài zhuāng yuán nián chūn sān yuè, fū rén xùn yú qí. qí yǔ jiāng shì qīng zhòng chà yě. jìn hàn lǚ hòu shā qī fū rén jí shù zǐ zhào wáng, bù rén, fèi bù dé pèi shí, wén dì gèng zūn qí mǔ báo hòu, fēi qí bǐ yé? qiè zi lì zhě dé zūn qí mǔ, lǐ wèi zhī yǒu yě."
鄭玄駮曰："禮喪服父為長子三年，以將傳重故也；眾子則為之周，明無二嫡也。女君卒，貴妾繼室，攝其事耳，不得復立夫人。魯僖公妾母為夫人者，乃緣莊夫人哀姜有殺子般、閔公之罪，應貶故也。（哀姜薨於齊，貶之，經在僖元年冬十二月丁巳，夫人氏之喪至自齊，去姜是也。桓夫人文姜殺夫，貶之，經在莊元年春三月，夫人遜於齊。其與姜氏輕重差也。）近漢呂后殺戚夫人及庶子趙王，不仁，廢不得配食，文帝更尊其母薄後，非其比耶？妾子立者得尊其母，禮未之有也。"

yuán zhǔn zhèng lùn yún:" shí sú zhī lùn yuē:' shù zǐ wèi gōng, kě yǐ zūn qí mǔ wèi fū rén, chūn qiū zhī yì, mǔ yǐ zi guì.' àn yǐn gōng èr nián, fū rén zǐ shì hōng. wǔ nián, kǎo zhòng zi zhī gōng. shàng chēng fū rén, xià bù yīng fù yán zhòng zi, míng qí yǔ qiè wèi qī yě. qín rén lái guī chéng fēng zhī suì, bù chēng fū rén, míng qí sī zūn, bù tōng yú lín guó yě. zuǒ shì chuán yuē:' bìng hòu pǐ dí, luàn zhī běn yě.' yuán zhǔn yuē:" bìng hòu, rú fū rén zhě liù shì yě. pǐ dí, yuán fēi zú, lì qiè wèi fū rén shì yě." gōng yáng yì yún' mǔ yǐ zi guì'. shuō yuē: gǔ liáng yún qín rén lái guī chéng fēng zhī suì, qín bù yún fū rén yě. jiù wài bù yún fū rén ér jiàn zhèng yān. fū shēn wèi guó jūn ér mǔ wèi qiè shù, zi sūn suǒ bù rěn, chén xià suǒ bù ān, gù sī chēng yú guó zhōng, bù jiā jìng wài, cǐ rén zǐ zhī qíng, guó rén zhī sī, ér wáng yú lǐ fǎ zhī zhèng yě. jiǎ yǒu shù zǐ shù rén, bìng wèi sān gōng, yù gè zūn qí mǔ, jiāng hé yǐ zhǐ zhī? fēi shèng rén zhě wú fǎ, cǐ dà luàn zhī dào yě."
袁准正論云："時俗之論曰：'庶子為公，可以尊其母為夫人，春秋之義，母以子貴。'按隱公二年，夫人子氏薨。五年，考仲子之宮。上稱夫人，下不應復言仲子，明其與妾為妻也。秦人來歸成風之襚，不稱夫人，明其私尊，不通於鄰國也。左氏傳曰：'並後匹嫡，亂之本也。'（袁准曰："並後，如夫人者六是也。匹嫡，元妃卒，立妾為夫人是也。"）公羊亦云'母以子貴'。說曰：穀梁雲秦人來歸成風之襚，秦不雲夫人也。就外不雲夫人而見正焉。夫身為國君而母為妾庶，子孫所不忍，臣下所不安，故私稱於國中，不加境外，此人子之情，國人之私，而亡於禮法之正也。假有庶子數人，並為三公，欲各尊其母，將何以止之？非聖人者無法，此大亂之道也。"

zhī shù lì wèi tiān zǐ zhuī zūn běn qīn yì hàn　 hòu hàn　 wèi　 qí
支庶立為天子追尊本親議（漢　後漢　魏　齊）

hàn xuān dì zhuī zūn zǔ wèi tài zǐ shǐ huáng sūn, zhào yuē:" gù huáng tài zǐ zài hú, wèi yǒu hào shì." yǒu sī qǐng yuē:" lǐ' wèi rén hòu zhě, wèi zhī zǐ yě'. gù jiàng qí fù mǔ bù dé jì, zūn zǔ zhī yì yě. bì xià wèi xiào zhāo dì hòu, chéng zǔ zōng zhī sì, zhì lǐ bù yú xián, jǐn xíng shì xiào zhāo dì suǒ wèi. shǐ huáng sūn shì yí yuē' dào', mǔ yuē' dào hòu', bǐ zhū hóu wáng yuán, zhì fèng yì sān bǎi jiā, yuē' dào yuán'. gù huáng tài zǐ shì yuē' lì', zhì fèng yì èr bǎi jiā, yuē' lì yuán' shǐ liáng dì yuē' lì fū rén', zhì shǒu zhǒng sān shí jiā, yuán yuē' lì hòu yuán'. zhì zhǎng chéng, zhōu wèi fèng shǒu rú fǎ." yǒu sī fù yán:" lǐ' fù wèi shì, zi wèi tiān zǐ, jì yǐ tiān zǐ'. dào yuán yí chēng zūn hào yuē' huáng kǎo', lì miào, yīn yuán wèi qǐn, yǐ shí jiàn xiǎng. yì fèng yuán rén mǎn qiān liù bǎi jiā. zūn lì fū rén yuē' lì hòu', zhì yuán fèng yì, jí yì lì yuán gè mǎn sān bǎi jiā."
漢宣帝追尊祖衛太子、史皇孫，詔曰："故皇太子在湖，未有號諡。"有司請曰："禮'為人後者，為之子也'。故降其父母不得祭，尊祖之義也。陛下為孝昭帝後，承祖宗之祀，制禮不踰閑，謹行視孝昭帝所為。史皇孫諡宜曰'悼'，母曰'悼後'，比諸侯王園，置奉邑三百家，曰'悼園'。故皇太子諡曰'戾'，置奉邑二百家，曰'戾園'；史良娣曰'戾夫人'，置守冢三十家，園曰'戾後園'。置長丞，周衛奉守如法。"有司復言："禮'父為士，子為天子，祭以天子'。悼園宜稱尊號曰'皇考'，立廟，因園為寢，以時薦享。益奉園人滿千六百家。尊戾夫人曰'戾後'，置園奉邑，及益戾園各滿三百家。"

āi dì chū rù wèi tài zǐ, zǔ mǔ fù tài hòu mǔ dīng hòu jiē zài guó, zì yǐ dìng táo gōng wáng wèi chēng. àn yuán dì fù zhāo yí yǒu chǒng, chǎn yī nán, wèi dìng táo gōng wáng. dì bēng, zhāo yí suí wáng guī guó, chēng dìng táo tài hòu. gōng wáng hōng, zǐ dài wèi wáng. wáng mǔ yuē dīng jī. chéng dì wú jì sì, lì dìng táo wáng wèi tài zǐ. zhào yí chǔ xiào wáng wèi dìng táo wáng, fèng gōng wáng hòu. zhào fù tài hòu yǔ dīng hòu zì jū dìng táo guó. chéng dì bēng, tài zǐ lì, shì wèi āi dì. jí jí wèi, gāo chāng hóu dǒng hóng shàng yán, yí lì dìng táo gōng wáng hòu wèi huáng tài hòu. shì xià yǒu sī. hóng yuē:" qín zhuāng xiāng wáng, mǔ běn xià shì, ér wèi huá yáng fū rén suǒ zi. jí jí wèi, jù chēng tài hòu. jīn yí lì dìng táo gōng wáng hòu wèi huáng tài hòu." zuǒ jiāng jūn shī dān hé zòu hóng:" zhī huáng tài hòu zhì zūn zhī hào, tiān xià yī tǒng, ér chēng yǐn wáng qín yǐ wèi bǐ yù, guà wù shèng cháo, bù dào." dì xīn lì, qiān ràng, nà dān yán, miǎn hóng wèi shù rén. shí fù tài hòu dà nù, yào yù bì chēng zūn hào. guà yīn guà.
哀帝初入為太子，祖母傅太后、母丁後皆在國，自以定陶恭王為稱。（按元帝傅昭儀有寵，產一男，為定陶恭王。帝崩，昭儀隨王歸國，稱定陶太后。恭王薨，子代為王。王母曰丁姬。成帝無繼嗣，立定陶王為太子。詔移楚孝王為定陶王，奉恭王后。詔傅太后與丁後自居定陶國。成帝崩，太子立，是為哀帝。）及即位，高昌侯董宏上言，宜立定陶恭王后為皇太后。事下有司。（宏曰："秦莊襄王，母本夏氏，而為華陽夫人所子。及即位，俱稱太后。今宜立定陶恭王后為皇太后。"）左將軍師丹劾奏宏："知皇太后至尊之號，天下一統，而稱引亡秦以為比喻，詿誤聖朝，不道。"帝新立，謙讓，納丹言，免宏為庶人。（時傅太后大怒，要欲必稱尊號。詿音掛。）

hòu dì bái, lìng wáng tài huáng tài hòu xià zhào zūn dìng táo gōng wáng wèi" gōng huáng". āi dì chū, chéng dì mǔ chēng tài huáng tài hòu, chéng dì zhào huáng hòu chēng huáng tài hòu. yòu yuē chūn qiū" mǔ yǐ zi guì", suì zūn fù tài hòu wèi" gōng huáng tài hòu", dīng jī wèi" gōng huáng hòu". láng zhōng lìng líng bāo fù zòu yán:" dìng táo gōng huáng tài hòu gōng huáng hòu, jiē bù yí fù yǐn dìng táo fān guó zhī míng, yǐ guān dà hào. chē mǎ yī fú, yí jiē chēng huáng, zhì lì èr qiān dàn yǐ xià, gè gōng jué zhí. yòu yí wèi gōng huáng lì miào jīng shī." dì fù xià yì yǒu sī, jiē yǐ wèi yí rú bāo yán.
後帝白，令王太皇太后下詔尊定陶恭王為"恭皇"。（哀帝初，成帝母稱太皇太后，成帝趙皇后稱皇太后。）又曰春秋"母以子貴"，遂尊傅太后為"恭皇太后"，丁姬為"恭皇后"。郎中令泠褒復奏言："定陶恭皇太后、恭皇后，皆不宜復引定陶藩國之名，以冠大號。車馬衣服，宜皆稱皇，置吏二千石以下，各供厥職。又宜為恭皇立廟京師。"帝復下議有司，皆以為宜如褒言。

dà sī kōng shī dān yòu yuē:" shèng wáng zhì lǐ, qǔ fǎ yú tiān dì, gù zūn bēi zhī lǐ, suǒ yǐ zhèng tiān dì zhī wèi, bù kě luàn yě. jīn dìng táo gōng huáng tài hòu gōng huáng hòu yǐ' dìng táo gōng' wèi hào zhě, mǔ cóng zi qī cóng fū zhī yì yě. yù lì guān zhì lì, chē fú yǔ tài huáng tài hòu bìng, fēi suǒ yǐ míng zūn bēi wú èr shàng zhī yì yě. dìng táo gōng huáng hào shì qián yǐ dìng, yì bù dé fù gǎi. lǐ:' fù wèi shì, zi wèi tiān zǐ, jì yǐ tiān zǐ, qí shī fú yǐ shì fú.' zi wú jué fù zhī yì, zūn fù mǔ yě. wèi rén hòu zhě wèi zhī zǐ, gù wèi suǒ hòu fú zhǎn shuāi sān nián, jiàng qí fù mǔ zhōu, míng zūn běn zǔ ér zhòng zhèng tǒng yě. xiào chéng huáng dì shèng ēn shēn yuǎn, gù wèi gōng wáng lì hòu, chéng jì sì, jīn gōng huáng zhǎng wèi yī guó tài zǔ, wàn dài bù huǐ, ēn yì yǐ bèi. bì xià jì jì tǐ xiān dì, chí zhòng dà zōng, chéng zōng miào tiān dì shè jì zhī sì, yì bù dé fù chéng dìng táo gōng huáng jì rù qí miào. jīn yù lì miào yú jīng shī, ér shǐ chén xià jì zhī, shì wú zhǔ yě. yòu qīn jǐn dāng huǐ, kōng qù yī guó tài zǔ bù huī zhī sì, ér jiù wú zhǔ dāng huǐ bù zhèng zhī lǐ, fēi suǒ yǐ zūn hòu gōng huáng yě." yóu shì shàng nù, cè miǎn dān.
大司空師丹又曰："聖王制禮，取法於天地，故尊卑之禮，所以正天地之位，不可亂也。今定陶恭皇太后、恭皇后以'定陶恭'為號者，母從子、妻從夫之義也。欲立官置吏，車服與太皇太后並，非所以明尊卑無二上之義也。定陶恭皇號諡前已定，義不得復改。禮：'父為士，子為天子，祭以天子，其屍服以士服。'子無爵父之義，尊父母也。為人後者為之子，故為所後服斬衰三年，降其父母周，明尊本祖而重正統也。孝成皇帝聖恩深遠，故為恭王立後，承祭祀，今恭皇長為一國太祖，萬代不毀，恩義已備。陛下既繼體先帝，持重大宗，承宗廟天地社稷之祀，義不得復承定陶恭皇祭入其廟。今欲立廟於京師，而使臣下祭之，是無主也。又親盡當毀，空去一國太祖不隳之祀，而就無主當毀不正之禮，非所以尊厚恭皇也。"由是上怒，策免丹。

hòu suì yú, xià zhào yuē:" hàn jiā zhī zhì, tuī qīn qīn yǐ zhe zūn zūn. dìng táo gōng huáng zhī hào, bù yí fù chēng' dìng táo'. qí zūn gōng huáng tài hòu wèi' dì tài tài hòu', dīng hòu wèi' dì tài hòu'." hòu gèng hào dì tài tài hòu wèi" huáng tài tài hòu". huáng tài tài hòu bēng, hé zàng, chēng xiào yuán fù huáng hòu líng, qí hòu wèi wáng mǎng huǐ fā biǎn hào.
後歲餘，下詔曰："漢家之制，推親親以著尊尊。定陶恭皇之號，不宜復稱'定陶'。其尊恭皇太后為'帝太太后'，丁後為'帝太后'。"後更號帝太太后為"皇太太后"。皇太太后崩，合葬，稱孝元傅皇后陵，其後為王莽毀發貶號。

hòu hàn ān dì jiàn guāng yuán nián, yǒu sī shàng yán:" huáng kǎo qīng hé xiào wáng, zhì dé chún yì, hán hóng guāng dà, jì shòu dì zhǐ, zài shēng míng shèng. jiù zhāng fǎ zhì, yí yǒu zūn hào, bù yí chēng wáng, yí yuē' xiào dé huáng', bǐ yuē' xiào dé hòu', zǔ bǐ sòng guì rén yuē' jìng yǐn hòu'." zhào yuē:" qí gào cí gāo miào, shǐ sī tú zhèn chí jié, dà hóng lú tè jìn lè píng hóu cháng fù, fèng cè xǐ shòu, dào qīng hé shàng zūn hào." huán dì jí zūn wèi, zhuī zūn zǔ hé jiān xiào wáng yuē" xiào mù huáng", bǐ zhào shì yuē" xiào mù hòu", kǎo lí wú hóu yuē" xiào chóng huáng", zūn mǔ yuē" xiào chóng bó yuán guì rén". líng dì jí zūn wèi, zhuī zūn zǔ wèi" xiào yuán huáng", bǐ xià shì wèi" xiào yuán hòu", kǎo wèi" xiào rén huáng", mǔ dǒng shì wèi" shèn yuán guì rén".
後漢安帝建光元年，有司上言："皇考清河孝王，至德純懿，含弘光大，既受帝祉，載生明聖。舊章法制，宜有尊號，不宜稱王，宜曰'孝德皇'，妣曰'孝德後'，祖妣宋貴人曰'敬隱後'。"詔曰："其告祠高廟，使司徒震持節，大鴻臚、特進、樂平侯常副，奉策璽綬，到清河上尊號。"桓帝即尊位，追尊祖河間孝王曰"孝穆皇"，妣趙氏曰"孝穆後"，考蠡吾侯曰"孝崇皇"，尊母曰"孝崇博園貴人"。靈帝即尊位，追尊祖為"孝元皇"，妣夏氏為"孝元後"，考為"孝仁皇"，母董氏為"慎園貴人"。

wèi wén dì zhì, yǐ hòu rú yǐ páng zhī rù sì dà wèi, bù dé jiā fù mǔ zūn hào. zhào yuē:" yī hàn zǔ zhī zūn tài shàng huáng shì yě. qiě lǐ' bù yǐ fù mìng cí wáng fù mìng'. hàn shì zhū hóu zhī rù, jiē shòu tiān zǐ zhī mìng yìn yú zōng yě ér yóu gù qí sī qīn, tiě nǐ tiān hào, qǐ suǒ wèi wèi rén hòu zhī yì zāi! hòu dài ruò yǒu zhū hóu rù sì zhě, jiē bù dé zhuī jiā qí sī kǎo wèi huáng bǐ wèi hòu yě. zhì yǒu nìng mèi yāo huò zhī rén yù yuè shí zhǔ, miù jiàn fēi yì zhī shì yǐ luàn zhèng tǒng zhě, cǐ gǔ gōng dà chén suǒ dāng qín zhū yě. qí zhe hū jiǎ lìng, shū zhī jīn cè, cáng zhū zōng miào, fù hū sān fǔ, shàng shū zhōng shū yì dāng gè cáng yī tòng."
魏文帝制，以後如以旁枝入嗣大位，不得加父母尊號。詔曰："依漢祖之尊太上皇是也。且禮'不以父命辭王父命'。漢氏諸侯之入，皆受天子之命胤於宗也；而猶顧其私親，僣擬天號，豈所謂為人後之義哉！後代若有諸侯入嗣者，皆不得追加其私考為皇、妣為後也。致有佞媚妖惑之人慾悅時主，謬建非義之事以亂正統者，此股肱大臣所當禽誅也。其著乎甲令，書之金策，藏諸宗廟，副乎三府，尚書中書亦當各藏一通。"

qí míng dì jí zūn wèi, zhuī zūn kǎo shǐ ān zhēn wáng wèi" jǐng huáng", bǐ fēi wèi" yì hòu."
齊明帝即尊位，追尊考始安貞王為"景皇"，妣妃為"懿後。"

zhuī xī mìng yì
追錫命議

hòu hàn xǔ shèn wǔ jīng yì yì yún:" chūn qiū gōng yáng gǔ liáng shuō, wáng shǐ róng shū xī lǔ huán gōng mìng, zhuī xī sǐ zhě, fēi lǐ yě. sǐ zhě gōng kě zhuī ér xī, rú yǒu zuì, yòu kě zhuī ér xíng yé? chūn qiū zuǒ shì jī qí xī cuàn shì zhī jūn, wú jī xī sǐ zhě zhī wén yě."
後漢許慎五經異議云："春秋公羊、穀梁說，王使榮叔錫魯桓公命，追錫死者，非禮也。死者功可追而錫，如有罪，又可追而刑耶？春秋左氏譏其錫篡弒之君，無譏錫死者之文也。"

wáng hóu zài sàng xí jué yì duó qíng fù wèi　 dà táng
王侯在喪襲爵議（奪情附 魏　大唐）

wèi shàng shū zòu, yǐ gù hàn xiàn dì dí sūn dù shì xiāng hóu liú kāng xí jué, jiǎ shòu shǐ zhě bài shòu, kāng sù fú. qín jìng yì:" àn zhōu lǐ, tiān zǐ gōng qīng zhū hóu, jí fú jiē xuán miǎn zhū lǐ, xuán yī xūn shang yǒu sàng xiōng zé biàn zhī má miǎn fǔ shang, bāng jūn má miǎn yǐ shang. yún má miǎn zhě, zé sù miǎn má bù jiā cǎi sè, yòu biàn qí shang. yì fēi chún jí, yì bù chún xiōng. hàn shì chéng qín, gǎi liù miǎn zhī zhì, yǐ xuán guān jiàng yī yī fú ér yǐ. yǒu sàng xiōng zhī shì, zé biàn jí fú yǐ cóng jiǎn yì. gù zhū wáng hōng, qiǎn shǐ zhě bài sì zǐ wèi wáng, zé xuán guān cuī dié, fú sù yǐ chéng zhào mìng, shì qì, rán hòu fǎn sàng fú. kǎo zhī qián diǎn, zé chà zhōu shū lùn zhī hàn shì, zé hé cháng zhì."
魏尚書奏，以故漢獻帝嫡孫杜氏鄉侯劉康襲爵，假授使者拜授，康素服。秦靜議："按周禮，天子公卿諸侯，吉服皆玄冕朱里，玄衣纁裳；有喪凶則變之麻冕黼裳，邦君麻冕蟻裳。雲麻冕者，則素冕麻不加采色，又變其裳。亦非純吉，亦不純凶。漢氏承秦，改六冕之制，以玄冠絳衣一服而已。有喪凶之事，則變吉服以從簡易。故諸王薨，遣使者拜嗣子為王，則玄冠縗絰，服素以承詔命，事訖，然後反喪服。考之前典，則差周書；論之漢室，則合常制。"

wáng sù yì:" zūn zhě lín bēi, bù zhì cuī má, gù wèi zhī sù fú. jīn kāng chù sān nián sàng, zài cuī dié zhī zhōng, ruò yīn sàng yǐ mìng zhī, zé wú fù sù fú. ruò yǐ zūn chóng wáng mìng, zé jí fú yǐ bài shòu. àn shàng shū, kāng wáng shòu cè mìng, jí fú ér shòu zhī. shì bì, yòu yǐ jí fú chū yīng mén nèi, yǐ mìng zhū hóu. jiē chū, rán hòu wáng shì miǎn fú. gù chén yǐ wèi zhū hóu shòu tiān zǐ zhī mìng, yí yǐ jí fú. yòu lǐ, chù sān nián zhī sàng, ér dāng chú fù xiōng zhī sàng fú, chú fú zú shì, rán hòu fǎn sàng fú. zé shòu tiān zǐ mìng zhě, yì yí fú qí mìng fú, shǐ zhě chū, fǎn sàng fú, jí wèi ér kū, jì hé yú lǐ, yòu hé rén qíng." zhào cóng zhī.
王肅議："尊者臨卑，不制縗麻，故為之素服。今康處三年喪，在縗絰之中，若因喪以命之，則無復素服。若以尊崇王命，則吉服以拜受。按尚書，康王受策命，吉服而受之。事畢，又以吉服出應門內，以命諸侯。皆出，然後王釋冕服。故臣以為諸侯受天子之命，宜以吉服。又禮，處三年之喪，而當除父兄之喪服，除服卒事，然後反喪服。則受天子命者，亦宜服其命服，使者出，反喪服，即位而哭，既合於禮，又合人情。"詔從之。

àn chéng wáng bēng, kāng wáng jí wèi, shàng zōng fèng tóng mào, wáng zài bài sān jì. àn zhèng xuán yuē:" jí wèi bì lǐ zhī zhě, yǐ shén zhī jì chéng zhī yě. yǐ lǐ jì chéng zhī zhě, lǐ zhuó, yǐn zhì chǐ bù rù kǒu yuē jì, jì jū zhòng sàng, dàn xíng qí lǐ, ér bù qǔ qí wèi." yòu lǐ shǐ guān jiā jué, yì jiē lǐ zhī, suǒ yǐ jiā chóng yǐ chéng qí zūn yě. yòu hàn jiù yí" zhū wáng dí zǐ sì wèi, shòu bài bì, lì yú mén wài, shǐ zhě jì chū, bài sòng hái, shēng, jì lǐ qì, yòu zài bài". zhèng yǔ kāng wáng jí wèi shì tóng. gǔ jīn xiāng cān, shì wú wéi zhě.
按成王崩，康王即位，上宗奉同瑁，王再拜三祭。（按鄭玄曰："即位必醴之者，以神之嚌成之也。以醴嚌成之者，醴濁，飲至齒不入口曰嚌，既居重喪，但行其禮，而不取其味。"）又禮始冠加爵，亦皆醴之，所以加崇以成其尊也。又漢舊儀"諸王嫡子嗣位，受拜畢，立於門外，使者既出，拜送還，升，嚌醴訖，又再拜"。正與康王即位事同。古今相參，事無違者。

wáng sù yòu yì:" fán fèng shén jì sì zé yǒu shòu zuò zhī jué, jiā qìng shì zé yǒu jiào lǐ zhī yí. ruò jūn hōng ér tài zǐ jí wèi, gū zhī wèi, wú jiào lǐ zhī yí. chéng wáng bìng kùn, nǎi zhào qún chén, xùn yǐ jìng bǎo yuán zǐ. míng rì, chéng wáng bēng. jì dà liǎn, qún chén yǐ cè shū xuān chéng wáng mìng, yǐ mìng kāng wáng. shì wèi shòu gù mìng zhī jiè, fēi jí wèi zhī shì. wáng cóng sān sù sān jì, shàng zōng yuē xiǎng, ér bù jì lǐ yě. cǐ wáng zhě suí shí zhī lǐ, fēi cháng xíng zhī diǎn, bù kě yǐ wèi bài zhū hóu dí zǐ zhī yí. xí jué zhī rì, nǎi xiào zǐ xiào sūn suǒ yǐ zēng āi qī zhī huái, fēi lǐ zhī suǒ shī, zhí wèi zhī wáng mìng suǒ jiā, ér shǐ zhě yòu jì chū, wèi zhī shòu shén zhī lǐ, fù fēi kuì diàn zhī shí. àn bài chén sī wáng zǐ zhì wèi jì běi wáng, yòu yǔ jīn yì, yóu xū wáng jì lǐ bì, rán hòu shǐ zhě chū. jīn jù zhèng xuán shuō, jí wèi lǐ zhī yǐ chéng qí lǐ, yóu yù yú shǐ zhě jì chū bù shè kuì diàn ér dú jì lǐ, chén yóu yǐ wèi fēi lǐ zhī zhōng. jīn jīng shī tíng bài zhū hóu sì zǐ, wú shì yǒu jì lǐ.' tiān zǐ cì zhū hóu dài fū miǎn biàn fú yú tài miào. guī shè diàn, fú cì fú, yú sī hū yǒu guān jiào, ér wú guān lǐ'. cǐ wèi zhū hóu dài fū yǐ píng jí shòu cì fú yú tiān zǐ tài miào, guī shè jì yú qí miào, fú cì fú, ér shòu guān lǐ zhī lǐ yě. kě yī cǐ, shǐ zhě jì chū, gōng yóu fú mìng fú, shè diàn ér gào. yòu lǐ xiǎo xiáng zhī jì, rán hòu jì zhī. cǐ zì gào qí miào, fēi wáng mìng zhī suǒ jiā. rú lǐ bù jì, jì gào fǎn fú, jì wèi ér kū, jì hé yú lǐ, yòu hé rén qíng." zhào cóng zhī.
王肅又議："凡奉神祭祀則有受祚之爵，嘉慶事則有醮醴之儀。若君薨而太子即位，孤之位，無醮醴之儀。成王病困，乃召群臣，訓以敬保元子。明日，成王崩。既大斂，群臣以策書宣成王命，以命康王。是為受顧命之戒，非即位之事。王從三宿三祭，上宗曰饗，而不嚌醴也。此王者隨時之禮，非常行之典，不可以為拜諸侯嫡子之儀。襲爵之日，乃孝子孝孫所以增哀戚之懷，非禮之所施，直謂之王命所加，而使者又既出，謂之受神之醴，復非饋奠之時。按拜陳思王子志為濟北王，又與今異，猶須王嚌醴畢，然後使者出。今據鄭玄說，即位醴之以成其禮，猶愈於使者既出不設饋奠而獨嚌醴，臣猶以為非禮之衷。今京師廷拜諸侯嗣子，無事有嚌醴。'天子賜諸侯大夫冕弁服於太廟。歸設奠，服賜服，於斯乎有冠醮，而無冠醴'。此謂諸侯大夫以平吉受賜服於天子太廟，歸設祭於其廟，服賜服，而受冠醴之禮也。可依此，使者既出，公猶服命服，設奠而告。又禮小祥之祭，然後嚌之。此自告其廟，非王命之所加。如禮不嚌，既告反服，既位而哭，既合於禮，又合人情。"詔從之。

gāo táng lóng yì bài shòu yí:" àn jiù diǎn, tiān zǐ qiǎn shǐ zhě jī chē fú cè mìng mìng zhū hóu sì wèi zhī lǐ: shàng qīng wèi shǐ zhě, sì jūn qiǎn shàng qīng jí fú yíng yú jìng, zì jí fú láo yú jiāo, guǎn zōng miào, zhì sūn xì, gào qī rì, shòu mìng yú zǔ miào. shè sàng zhǔ, bù jǐ yán yú hù yǒu zhī qián. mìng chē shè yú tíng, xī shàng, ān chē sì mǎ jiē zài qí chē zhī dōng. shǐ zhě fèng cè fú yìn shòu, jiā shè bǎn cè yú qí shàng, shēng zì xī jiē, dōng miàn. nèi shǐ zài yòu. sì jūn duān wěi yǐ rù, shēng zì zuò jiē, xī miàn lì. shǐ zhě yǐ huáng dì mìng mìng miǎn, nèi shǐ zàn zhī. sì jūn jiàng yú liǎng jiē jiān, běi miàn zài bài qǐ shǒu. shǐ zhě xuān mìng yuē:' wú xià bài.' sì jūn shēng, chéng bài. nèi shǐ jiā zhào bǎn cè mìng yú fú shàng yǐ dōng. sì jūn jìn ér xī, yà shòu yú liǎng yíng jiān. jiē xuán fù wèi. sì jūn shì duān wěi fú, jiàng, shēng, chéng bài rú chū. shǐ zhě jiàng chū, shēng chē. sì jūn bài sòng yú mén wài. xiū xiǎng zèng jiàn zhī lǐ. shǐ guī, sì jūn sòng zhì yú jìng. sì jūn shì miǎn, fú sù biàn gé huán cuī dié chǐ chāng shì fǎn mèi, xiū diàn jì zhī lǐ, gào yú bìn gōng qì, nǎi shì biàn dié, fǎn sàng fú. cǐ qí dà lüè yě, qí tā zé tóng zhī."
高堂隆議拜受儀："按舊典，天子遣使者齎車服策命命諸侯嗣位之禮：上卿為使者，嗣君遣上卿吉服迎於境，自吉服勞於郊，館宗廟，致飧餼，告期日，受命於祖廟。設喪主，布几筵於戶牖之前。命車設於庭，西上，安車駟馬皆在其車之東。使者奉策服印綬，加設版策於其上，升自西階，東面。內史在右。嗣君端委以入，升自阼階，西面立。使者以皇帝命命冕，內史贊之。嗣君降於兩階間，北面再拜稽首。使者宣命曰：'無下拜。'嗣君升，成拜。內史加詔版策命於服上以東。嗣君進而西，迓受於兩楹間。皆旋復位。嗣君釋端委服，降，升，成拜如初。使者降出，升車。嗣君拜送於門外。修享贈餞之禮。使歸，嗣君送至於境。嗣君釋冕，服素弁葛環縗絰袳（昌氏反）袂，修奠祭之禮，告於殯宮訖，乃釋弁絰，反喪服。此其大略也，其他則同之。"

dà táng wǔ dé èr nián zhēng yuè, shàng shū zuǒ chéng cuī shàn wèi zòu yuē:" yù qiú zhōng chén, bì yú xiào zǐ. bǐ wèi shí duō jīn gé, pō zūn mò dié zhī yì, dīng yōu zhī shì, lì cóng qǐ fù, wú shí zhī bèi, bù fù qī róng. rú bù jiū hé, kǒng shāng fēng sú." zhì yuē:" wén guān zāo fù mǔ sàng, tīng qù zhí."
大唐武德二年正月，尚書左丞崔善為奏曰："欲求忠臣，必於孝子。比為時多金革，頗遵墨絰之義，丁憂之士，例從起復，無識之輩，不復戚容。如不糾劾，恐傷風俗。"制曰："文官遭父母喪，聽去職。"

diào lù èr nián, zhōng shū shè rén ōu yáng tōng qǐ fù běn guān. měi rù cháo, bì tú xiǎn, zhì chéng mén wài, rán hòu zhe xuē wà ér cháo. zhí sù zài shěng, zé xí dì jí gǎo. fēi gōng shì bù yán, yì wèi qǐ chǐ. guī bì cuī dié, hào tòng wú héng. guó cháo duó qíng zhě duō yǐ, wéi tōng néng hé diǎn lǐ.
調露二年，中書舍人歐陽通起複本官。每入朝，必徒跣，至城門外，然後著鞾襪而朝。直宿在省，則席地藉藁。非公事不言，亦未啟齒。歸必縗絰，號慟無恆。（國朝奪情者多矣，唯通能合典禮。）

wǔ tài hòu zhǎng ān sān nián zhēng yuè, chì:" sān nián zhī sàng, zì fēi cóng jūn gèng jí zhě, bù dé zhé zòu qǐ fù."
武太后長安三年正月，敕："三年之喪，自非從軍更籍者，不得輒奏起復。"

zhì guǎng dé èr nián sān yuè, chì:" sān nián zhī sàng, wèi zhī dá lǐ. zì fēi jīn gé, bù kě cóng quán. qí wén guān zì jīn yǐ hòu, bìng xǔ zhōng zhì, yī qiè bù dé zhé yǒu zòu qǐng."
至廣德二年三月，敕："三年之喪，謂之達禮。自非金革，不可從權。其文官自今以後，並許終制，一切不得輒有奏請。"