strong lǐ sān shí èr yán gé sān shí èr jiā lǐ shí qī strong
礼三十二 沿革三十二 嘉礼十七
tiān zǐ zhuī zūn zǔ kǎo bǐ
天子追尊祖考妣
shàng zūn hào tóng zhōu hàn wèi jìn sòng qí liáng chén hòu wèi běi qí hòu zhōu suí dà táng
(上尊号同 周 汉 魏 晋 宋 齐 梁 陈 后魏 北齐 后周 隋大唐)
zhōu wǔ wáng zhuī zūn wáng tài wáng dǎn fù wáng jì lì wén wáng chāng, lú zhí yuē:" tài wáng, wáng jì zhī fù yě. měi dà gù chēng zhī. wáng jì, wén wáng zhī fù yě. tài wáng shí shǐ jiǎn shāng, wáng jì suí wèi, wén wáng huái bǎo, wáng yè suǒ xìng, gù zhuī wáng yě. sān bǐ yì tóng zūn qí hào." suǒ yǐ zhuī zhī, bù yǐ bēi lín zūn yě. bù yòng zhū hóu zhī hào lín tiān zǐ yě. zhuī wáng tài wáng wáng jì yǐ xià zhě, yǐ wáng jī zhī suǒ yóu yě. wén wáng chēng wáng zǎo yǐ, yú yīn yóu wèi zhū hóu, yú shì zhe yān.
周武王追尊王太王亶父、王季历、文王昌,(卢植曰:"太王,王季之父也。美大故称之。王季,文王之父也。太王实始翦商,王季绥畏,文王怀保,王业所兴,故追王也。三妣亦同尊其号。")所以追之,不以卑临尊也。(不用诸侯之号临天子也。追王太王、王季以下者,以王迹之所由也。文王称王早矣,於殷犹为诸侯,於是著焉。)
hàn gāo dì wǔ rì yī zhāo tài gōng, tài gōng jiā lìng shuō tài gōng yuē:" tiān wú èr rì, shì wú èr wáng. tài gōng suī fù, nǎi rén chén yě, nài hé shǐ rén zhǔ cháo rén chén? rú cǐ, zé wēi zhòng bù xíng yǐ." hòu shàng cháo tài gōng, tài gōng yōng huì, yíng mén què xíng. shàng dà jīng, xià fú tài gōng. tài gōng yuē:" dì, rén zhǔ, nài hé yǐ wǒ luàn tiān xià fǎ!" shàng shàn jiā lìng yán, cì huáng jīn wǔ bǎi jīn. zhào yuē:" rén zhī zhì qīn, mò dà yú fù zǐ. gù fù yǒu tiān xià chuán zhī yú zi, zi yǒu tiān xià guī zūn yú fù, cǐ rén dào jí yě. zhèn píng bào luàn, yǐ ān tiān xià, cǐ jiē tài gōng zhī jiào xùn yě." nǎi zūn tài gōng wèi" tài shàng huáng". hòu hàn xún yuè yuē:" xiào jīng yún:' gù suī tiān zǐ, bì yǒu zūn yě, yán yǒu fù yě.' wáng zhě fù shì sān lǎo yǐ shì tiān xià, suǒ yǐ míng xiào yě. wú fù yóu shè sān lǎo zhī lǐ, kuàng qí cún zhě hū! xiào mò dà yú yán fù, gù zi zūn bù jiā yú fù mǔ. jiā lìng zhī yán, yú shì guò yǐ." jìn mǐn huái tài zǐ lìng wèn zhōng shù zǐ liú bǎo yún:" tài gōng jiā lìng shuō tài gōng, wéi shì? wèi fēi?" duì yuē:" xún yuè lùn cì jiā lìng wèi fēi, chén yǐ yuè bù shí gāo dì yì. gāo dì suī guì wèi tiān zǐ, shì fù bù shī zi zhī lǐ. shí jí wèi yǐ liù nián, ér bù jiā fù hào, shì yǐ jiā lìng yán' suī fù nǎi rén chén yě', yán wú kě zūn jìng míng hào, dāng yú rén chén tóng lǐ, yù yǐ cǐ gǎn dòng zhī. dì wén jiā lìng yán nǎi wù, jí lì hào tài shàng huáng, dé rén zǐ zūn fù zhī dào. ruò bù wén jiā lìng yán, fù zhōng wú hào yǐ. jiā lìng shuō shì yě." yòu zhuī zūn bǐ yuē" zhāo líng hòu".
汉高帝五日一朝太公,太公家令说太公曰:"天无二日,士无二王。太公虽父,乃人臣也,奈何使人主朝人臣?如此,则威重不行矣。"后上朝太公,太公拥篲,迎门卻行。上大惊,下扶太公。太公曰:"帝,人主,奈何以我乱天下法!"上善家令言,赐黄金五百斤。诏曰:"人之至亲,莫大於父子。故父有天下传之於子,子有天下归尊於父,此人道极也。朕平暴乱,以安天下,此皆太公之教训也。"乃尊太公为"太上皇"。(后汉荀悦曰:"孝经云:'故虽天子,必有尊也,言有父也。'王者父事三老以示天下,所以明孝也。无父犹设三老之礼,况其存者乎!孝莫大於严父,故子尊不加於父母。家令之言,於是过矣。"晋愍怀太子令问中庶子刘宝云:"太公家令说太公,为是?为非?"对曰:"荀悦论赐家令为非,臣以悦不识高帝意。高帝虽贵为天子,事父不失子之礼。时即位已六年,而不加父号,是以家令言'虽父乃人臣也',言无可尊敬名号,当与人臣同礼,欲以此感动之。帝闻家令言乃悟,即立号太上皇,得人子尊父之道。若不闻家令言,父终无号矣。家令说是也。")又追尊妣曰"昭灵后"。
wèi wén dì jí wáng wèi, shàng shū lìng huán jiē děng zòu:" chén wén zūn zǔ jìng zōng, gǔ zhī dà yì. gù liù dài zhī jūn, wèi cháng bù zhuī chóng shǐ zǔ, xiǎn zhāng suǒ chū. xiān wáng yīng qī bō luàn, qǐ wèi dà yè, rán mí miào wèi yǒu yì hào, fēi chóng xiào jìng shì wú qióng zhī yì yě. tài wèi gōng hóu, yí yǒu zūn hào, suǒ yǐ biǎo gōng chóng dé fā shì xiǎn míng zhě yě. gù yì yán qián kūn, jiē yuē dà dé, yán dà rén yǔ tiān dì hé. chén děng yǐ wéi, tài wèi gōng hóu, dàn yù shèng zhé, yǐ jì qún pǐn, kě wèi zī shǐ, qí gōng dé zhī hào, mò guò yú tài wáng."
魏文帝即王位,尚书令桓阶等奏:"臣闻尊祖敬宗,古之大义。故六代之君,未尝不追崇始祖,显彰所出。先王应期拨乱,启魏大业,然祢庙未有异号,非崇孝敬示无穷之义也。太尉公侯,宜有尊号,所以表功崇德发事显名者也。故易言乾坤,皆曰大德,言大人与天地合。臣等以为,太尉公侯,诞育圣哲,以济群品,可谓资始,其功德之号,莫过於太王。"
zhào yuē:" qián zòu yǐ cháo chē yíng zhōng cháng shì dà zhǎng qiū tè jìn jūn hóu shén zhǔ, rán jūn hóu bù yí dàn yī gù jué chéng cháo chē yě. lǐ yǒu zūn qīn zhī yì, wèi kě yī zhū wáng bǐ, gèng yì."
诏曰:"前奏以朝车迎中常侍大长秋特进君侯神主,然君侯不宜但依故爵乘朝车也。礼有尊亲之义,为可依诸王比,更议。"
bó shì jì jiǔ sūn qīn děng yì:" àn chūn qiū zhī yì, wǔ děng zhū hóu zú zàng jiē chēng gōng, nǎi yǔ wáng zhě zhī hòu sòng gōng tóng hào, rán chén zǐ bāo chóng qí jūn fù. yǐ cǐ yán zhī, zhōng cháng shì dà zhǎng qiū tè jìn jūn hóu, dàn yù tài huáng, dǔ shēng wǔ wáng, yǎn yǒu sì fāng, qí gōng dé zhī hào, mò guò tài wáng. jīn yíng shén zhǔ, yí chéng wáng chē, yòu yí xiān qiǎn shǐ zhě shàng shì hào wèi' tài wáng'." yú shì hàn dì zhuī shì wèi" tài wáng". jí shòu shàn, zhuī zūn tài wáng wèi" tài huáng dì", kǎo wǔ wáng wèi" wǔ huáng dì", zūn wáng tài hòu wèi" huáng tài hòu".
博士祭酒孙钦等议:"按春秋之义,五等诸侯卒葬皆称公,乃与王者之后宋公同号,然臣子褒崇其君父。以此言之,中常侍大长秋特进君侯,诞育太皇,笃生武王,奄有四方,其功德之号,莫过太王。今迎神主,宜乘王车,又宜先遣使者上谥号为'太王'。"於是汉帝追谥为"太王"。及受禅,追尊太王为"太皇帝",考武王为"武皇帝",尊王太后为"皇太后"。
míng dì tài hé sān nián liù yuè, sī kōng chén qún děng yì yǐ wéi:" zhōu wǔ zhuī zūn tài wáng wáng jì wén wáng jiē wèi wáng, shì shí zhōu tiān zǐ yǐ wáng wèi hào, zhuī zūn jí tóng, gù wèi bù yǐ bēi lín zūn yě. wèi yǐ huáng dì wèi hào, jīn zhuī hào huáng gāo zǔ zhōng cháng shì dà zhǎng qiū tè jìn jūn wèi wáng, nǎi yǐ bēi lín zūn yě. gù hàn zǔ zūn qí fù wèi shàng huáng, zì shì hòu yǐ zhū hóu wèi dì zhě, jiē zūn qí fù wèi huáng yě. dà zhǎng qiū tè jìn jūn yí hào shāng huáng, zài zhǔ yí yǐ jīn gēn chē, kě qiǎn dà hóng lú chí jié, chéng dà shǐ chē, cóng zōu qí, fèng yìn shòu, jí yè miào yǐ tài láo gào cí." cóng zhī.
明帝太和三年六月,司空陈群等议以为:"周武追尊太王、王季、文王皆为王,是时周天子以王为号,追尊即同,故谓不以卑临尊也。魏以皇帝为号,今追号皇高祖中常侍大长秋特进君为王,乃以卑临尊也。故汉祖尊其父为上皇,自是后以诸侯为帝者,皆尊其父为皇也。大长秋特进君宜号商皇,载主宜以金根车,可遣大鸿胪持节,乘大使车,从驺骑,奉印绶,即邺庙以太牢告祠。"从之。
yòu zhào yuē:" gài wén zūn yán zǔ kǎo, suǒ yǐ chéng tāng wén wǔ, shí zào shāng zhōu, kè chāng wáng yè, ér shī shū zhī yì, zhuī zūn jì qì. zì wǒ wèi shì zhī chéng tiān xù, jì fā jī yú gāo huáng, gāo huáng zhī fù chǔ shì jūn, jīng shén yōu yuǎn, hào chēng wǎng jì, fēi suǒ yǐ chóng xiào zhòng běn yě. qí lìng gōng qīng yǐ xià huì yì hào shì."
又诏曰:"盖闻尊严祖考,所以成汤文武,实造商周,克昌王业,而诗书之义,追尊稷契。自我魏室之承天序,既发迹於高皇,高皇之父处士君,精神幽远,号称罔记,非所以崇孝重本也。其令公卿以下会议号谥。"
shì zhōng liú yè yì:" zhōu wáng suǒ yǐ hòu jì wèi zǔ zhě, yǐ qí táng zhī zhū hóu, zuǒ yáo yǒu dà gōng, míng zài sì diǎn gù yě. zhì yú hàn shì zhī chū, zhuī shì zhī yì, bù guò qí fù. shàng bǐ zhōu shì, zé dà wèi fā jī zì gāo huáng ér shǐ xià lùn hàn shì, zé zhuī shì zhī lǐ bù jí qí zǔ. yè sī yǐ wéi zhuī zūn zhī yì, yí qí gāo huáng ér yǐ."
侍中刘晔议:"周王所以后稷为祖者,以其唐之诸侯,佐尧有大功,名在祀典故也。至於汉氏之初,追谥之义,不过其父。上比周室,则大魏发迹自高皇而始;下论汉氏,则追谥之礼不及其祖。晔思以为追尊之义,宜齐高皇而已。"
shì zhōng móu xí yì yǐ wéi:" yuán zhě yī yě, shǒu yě, qì zhī chū yě. shì yǐ zhōu wén yǎn yì, yǐ guān sì dé, zhòng ní zuò chūn qiū, yǐ tǒng sān zhèng. yòu shì fǎ yuē:' xíng yì yuè rén yuē yuán, zūn rén guì dé yuē yuán.' chǔ shì jūn yí zhuī jiā shì hào yuē' yuán huáng'."
侍中缪袭议以为:"元者一也,首也,气之初也。是以周文演易,以冠四德,仲尼作春秋,以统三正。又谥法曰:'行义悦人曰元,尊仁贵德曰元。'处士君宜追加谥号曰'元皇'。"
tài fù zhōng yáo yì:" àn lǐ xiǎo jì yuē:' qīn qīn yǐ sān wèi wǔ, yǐ wǔ wèi jiǔ, shàng shā xià shā páng shā ér qīn bì yǐ.' nǎi táng yáo zhī suǒ yǐ dūn xù yú jiǔ zú yě. qí lǐ shàng shā yú wǔ, fēi bù xiào jìng yú zǔ yě xià shā yú wǔ, fēi bù cí ài yú qí sūn yě páng shā yú wǔ, fēi bù dǔ yǒu yú kūn dì yě. gù wèi zú shǔ, yǐ lǐ shā zhī. chǔ shì jūn qí shù zài liù, yú shǔ yǐ jǐn, qí miào dāng huǐ, qí zhǔ dāng qiān. jīn ruò zhuī chóng dì wáng zhī hào, tiān xià sù bù wén qí shòu mìng zhī fú, zé shì wǔ huáng dì zhì fēng mù yǔ qín láo tiān xià wèi fēi gōng yě. tuī yǐ rén qíng, pǔ tiān shuài tǔ bù xí cǐ yì, chǔ shì jūn míng shén bù ān cǐ lǐ. jīn zhū bó shì yǐ lǐ duàn zhī, qí yì kě cóng." zhào cóng zhī.
太傅锺繇议:"按礼小记曰:'亲亲以三为五,以五为九,上杀下杀旁杀而亲毕矣。'乃唐尧之所以敦叙於九族也。其礼上杀於五,非不孝敬於祖也;下杀於五,非不慈爱於其孙也;旁杀於五,非不笃友於昆弟也。故为族属,以礼杀之。处士君其数在六,於属已尽,其庙当毁,其主当迁。今若追崇帝王之号,天下素不闻其受命之符,则是武皇帝栉风沐雨、勤劳天下为非功也。推以人情,普天率土不袭此议,处士君明神不安此礼。今诸博士以礼断之,其议可从。"诏从之。
jìn wǔ dì shòu shàn hòu, tài shǐ yuán nián, zhuī zūn huáng zǔ xuān wáng yuē" xuān huáng dì", bó kǎo jǐng wáng yuē" jǐng huáng dì", huáng kǎo wén wáng yuē" wén huáng dì", xuān wáng fēi zhāng shì wèi" xuān mù huáng hòu", zūn tài fēi wáng shì wèi" huáng tài hòu".
晋武帝受禅后,泰始元年,追尊皇祖宣王曰"宣皇帝",伯考景王曰"景皇帝",皇考文王曰"文皇帝",宣王妃张氏为"宣穆皇后",尊太妃王氏为"皇太后"。
sòng wǔ dì shòu shàn, zhuī zūn huáng kǎo wèi" xiào mù huáng dì", huáng bǐ wèi" xiào mù huáng hòu". cè yuē:" wéi yǒng chū yuán nián qī yuè, huáng dì jǐn qiǎn mǒu guān mǒu, fèng cè shàng huáng kǎo zūn hào yuē' xiào mù huáng dì'. yǎng wéi shèng líng, miǎo yān zǔ yuǎn. xī yǒu zhōu pī chóng, zuò xīng chāng jì, qí zài wèi jìn, yì shēn qíng lǐ, suǒ yǐ yù zhuī lái xiào, suǒ yīn zhě běn. jǐn jī shì shàng dài, kǎo zhū lìng zhǔn, chēng wèi jì jí, qíng diǎn yōu suì. suǒ yǐ yǎng shùn tiān rén, fǔ mù lǜ tǔ, zài xīn yuǎn mù, shù yún yǒu wèi." zhuī zūn xiān hòu cè yuē:" wéi nián yuè shuò, huáng dì jǐn qiǎn mǒu guān mǒu, fèng cè shàng huáng bǐ zūn hào yuē' xiào mù huáng hòu'. fú wéi huáng bǐ, zī kūn hòu zhī xìng, tǐ mǔ yí zhī dé, děng měi jiāng yuán, qí liè rèn sì, xùn mù zhōng guī, huà liú zì yuǎn, yīng lì yùn qī, xiǎng zī tiān wèi. jǐn yī qián diǎn, jìng fèng dà lǐ, yǎng mù shèng shàn zhī ài, fǔ zēng liǎo é zhī sī."
宋武帝受禅,追尊皇考为"孝穆皇帝",皇妣为"孝穆皇后"。策曰:"维永初元年七月,皇帝谨遣某官某,奉策上皇考尊号曰'孝穆皇帝'。仰惟圣灵,邈焉阻远。昔有周丕崇,祚兴昌季,其在魏晋,亦申情礼,所以聿追来孝,所因者本。谨稽式上代,考诸令准,称谓既极,情典攸遂。所以仰顺天人,俯穆率土,在心远慕,庶云有慰。"追尊先后策曰:"维年月朔,皇帝谨遣某官某,奉策上皇妣尊号曰'孝穆皇后'。伏惟皇妣,资坤厚之性,体母仪之德,等美姜嫄,齐列任姒,训穆中闺,化流自远,膺历运期,飨兹天位。谨依前典,敬奉大礼,仰慕圣善之爱,俯增蓼莪之思。"
qí gāo dì shòu shàn, zhuī zūn huáng kǎo yuē" xuān huáng dì", huáng bǐ yuē" xiào huáng hòu".
齐高帝受禅,追尊皇考曰"宣皇帝",皇妣曰"孝皇后"。
liáng wǔ dì shòu shàn, zhuī zūn kǎo yuē" wén huáng dì", bǐ yuē" xiàn huáng hòu".
梁武帝受禅,追尊考曰"文皇帝",妣曰"献皇后"。
chén wǔ dì shòu shàn, zhuī zūn kǎo yuē" jǐng huáng dì", bǐ dǒng shì yuē" ān huáng hòu".
陈武帝受禅,追尊考曰"景皇帝",妣董氏曰"安皇后"。
hòu wèi dào wǔ dì chēng zūn hào hòu, zhuī zūn yuǎn zǔ èr shí yú dài, jiē chēng huáng dì, zé lì dài wèi wén yě. bù fù gèng zài shì hào yān.
后魏道武帝称尊号后,追尊远祖二十馀代,皆称皇帝,则历代未闻也。不复更载谥号焉。
běi qí wén xuān dì shòu dōng wèi chán, zhuī zūn zǔ wèi" wén mù huáng dì", bǐ wèi" wén mù huáng hòu", kǎo wèi" xiàn wǔ huáng dì", xiōng wèi" wén xiāng huáng dì", mǔ wèi" huáng tài hòu".
北齐文宣帝受东魏禅,追尊祖为"文穆皇帝",妣为"文穆皇后",考为"献武皇帝",兄为"文襄皇帝",母为"皇太后"。
hòu zhōu mǐn dì shòu xī wèi chán, chēng tiān wáng, zhuī zūn kǎo yuē" wén wáng". hòu qí dì míng dì lì, chēng dì hào, zhuī zūn wén wáng yuē" wén huáng dì". hòu qí dì wǔ dì lì, zhuī zūn yuē" dé huáng dì".
后周闵帝受西魏禅,称天王,追尊考曰"文王"。后其弟明帝立,称帝号,追尊文王曰"文皇帝"。后其弟武帝立,追尊曰"德皇帝"。
suí wén dì shòu shàn, zhuī zūn kǎo yuē" wǔ yuán huáng dì", bǐ yuē" yuán míng huáng hòu".
隋文帝受禅,追尊考曰"武元皇帝",妣曰"元明皇后"。
dà táng wǔ dé yuán nián wǔ yuè, zhuī shì gāo zǔ wèi" xuān jiǎn gōng", zēng zǔ wèi" yì wáng", zǔ wèi" jǐng huáng dì", fù wèi" yuán huáng dì." tiān bǎo èr nián sān yuè, zhuī zūn jiù yáo wèi" dé míng huáng dì", liáng wǔ zhāo wáng wèi" xìng shèng huáng dì". réng gè lì miào, měi suì sì mèng yuè xiǎng jì. zhì bǎo yìng zhōng, lǐ yí shǐ dù hóng jiàn qǐng tíng sì shí xiàn xiǎng.
大唐武德元年五月,追谥高祖为"宣简公",曾祖为"懿王",祖为"景皇帝",父为"元皇帝。"天宝二年三月,追尊咎繇为"德明皇帝",凉武昭王为"兴圣皇帝"。仍各立庙,每岁四孟月享祭。至宝应中,礼仪使杜鸿渐请停四时献享。
tiān zǐ chóng suǒ shēng mǔ zhuī chóng tóng dōng jìn sòng
天子崇所生母(追崇同 东晋 宋)
dōng jìn xiào wǔ dì tài yuán zhōng, chóng jìn suǒ shēng mǔ lǐ shì wèi huáng tài fēi. xú miǎo yǔ fàn níng shū, fǎng qí shì. níng dá wèi:" zi bù dé jué mìng mǔ. fēi shì tài zǐ fù hào, bì yě zhèng míng, nìng kě yǐ chēng mǔ yě?" miǎo zhòng yǔ níng shū yuē:" lǐ, tiān zǐ zhī fēi yuē hòu, guān jū chēng hòu fēi zhī dé, fēi hòu zhī míng, kě wèi dà tóng, suǒ yǐ xiàn zhāng huáng jí lǐ chóng wù bèi zhě, zài yú cǐ yě. gù tài hòu zhī hào dìng yú qián cháo, ér dāng jīn suǒ lǜ yóu yě. ruò bì yù fú zhāng tóng yú hòu, ér míng hào yì yú fēi, zé kě yīn fū rén zhī chēng, ér jiā huáng tài yǐ míng zūn. suī yī lǐ, rán yú wén wù zhī zhāng, yóu wèi jǐn chóng gāo zhī jí, cǐ yòu jīn zhī suǒ yí, bù dé kě xíng yě. zú xià xián tài zǐ qī chēng fēi, rán gǔ wú cǐ chēng, chū yú hòu dài. jīn yǒu huáng tài zhī bié, shì kě lùn chǔ xié?" níng yòu dá yuē:" àn gōng yáng zhuàn' mǔ yǐ zǐ guì', dāng yǐ cǐ yì wèi yǔn. lǐ yǒu jūn zhī mǔ fēi fū rén zhě, yǐ cǐ tuī zhī, wáng zhě zhī mǔ yì hé bì jiē hòu hū? suǒ wéi zūn mǔ, fēi biàn jí zūn hào yě. bìng hòu pǐ dí, jī cún chūn qiū. wèi yì chēng huáng tài fū rén, xià huáng hòu yī děng, wèi bǐ sān gōng, cǐ jūn mǔ zhī jí hào yě. chēng fū rén, zé xiān hòu zhī chén yě. jiā huáng tài, zé zhì zūn zhī mǔ yě. huáng, jūn zhī wèi yě. jūn tài fū rén, qǐ bù yǔn hū!" yīn zhòng kān yǔ xú miǎo shū yún:" hòu zhě, fù rén zhī guì hào, zài qī zé yán hòu, zài mǔ zé jiā tài. lǐ, tiān zǐ zhī fēi chēng hòu, guān jū yuē hòu fēi zhī dé, hòu fēi èr míng, qí yì yī yě. shè shǐ zhèng hòu chù nèi, guì qiè bì bù kě chēng fēi." miǎo yòu dá xú gān shū yún:" mǔ yǐ zǐ guì, gǔ liáng yì yǒu qí yì, gù yuē' fèng rén zhī mǔ zé kě'. yòu huì chéng fēng zàng, zhe yán lǐ yě. dàn míng suī fū rén, ér shí shū tóng tǐ, gù gǎn pèi yàn, qún chén wú fú, suǒ fú yǐ wéi yì yě. zhèng yún' jìn chén cóng fú, wéi jūn suǒ fú', ruò dí fū rén mò, zé yǒu zhì zhòng zhě, gù yuē wéi jūn suǒ fú zhī ěr. yǔ jūn tóng zhòng, zì shī jìn chén cān pū, ér fēi sān qīng wǔ dài fū, nèi yǒu zōng miào zhī jì, wài yǒu wáng bó zhī mìng, hé dé yǐ sī fú fèi zhèng. gù shù mǔ wèi fū rén, shàng zhī bù dé yǐ gàn zōng miào, wài zhī bù dé yǐ jiē hóu bó, wéi guó nèi shēn qí sī ér chóng qí yí, yì rú hóu bó zǐ nán zhī chén, yú nèi chēng jūn yuē gōng ěr. suī rén jūn sì qíng xíng fú, ér qīng dài fū bù cóng, suǒ yǐ zhī shàng yǒu tiān wáng yě. miǎo wǎng lái dá shì fàn wǔ zi, yǐ qí xù yún yún sī qíng diǎn, shì yǐ tài fēi chē qí fú zhāng, bèi rú tài hòu, wéi bù gǎn cóng yú zōng miào. lǐ yòu yuē' bǎi guān bù chēng chén', suǒ yǐ lìng wú fú zhī zhì yě. fàn yú shí dōu wèi bù yīng tóng huáng hòu fú zhāng, yǐ zūn lìng yì nán zhī, zì sāi yǐ. shū chuán liǎo wú tiān zǐ shù mǔ zhī wén, qiě qiè chú nǚ jūn fū rén, kě wèi tōng chēng, rú wǔ děng jué jiē chēng gōng ěr. tiān wáng zhī yǔ huáng hòu, wèi wén èr qí hào zhě, suǒ yǐ guān zhī qíng lǐ, ér dìng tài fēi zhī chēng, liáng yǒu yóu yǐ. yí tóng zhì jí, gù shàng bǐ chēng huáng. qū yú jiāo miào, gù yuǎn bì kàng lì, bù yuē hòu ér yuē fēi. yīn míng qiú shí, kě wèi zhì hū lǐ zhě. tài hòu yǔ fēi, yì wú yì zhě. jiǎ lìng guó jūn zài shì, zì dāng chēng fū rén. dàn wáng diǎn wú èr míng, bù dé yǐ guó gōng fū rén wéi yù ěr." tài yuán shí jiǔ nián, yòu zhào zhuī chóng zhèng tài hòu. shàng shū lìng wáng xún zòu:" xià lǐ guān xiáng zhèng. àn tài cháng chén yìn děng yì, yǐ chūn qiū zhī yì, mǔ yǐ zǐ guì, gù zhòng zi chéng fēng xián chēng fū rén. jīng yún' kǎo zhòng zi zhī gōng', míng bù pèi shí yě. qiě hàn wén zhāo èr tài hòu, bìng xì zǐ hào. yí yuǎn zhǔn chūn qiū kǎo gōng zhī yì, jìn mó èr hàn bù pèi zhī diǎn, zūn hào jì zhèng, yí gǎi zhù xīn miào. xiǎn chóng zūn chēng, zé wǎng jí zhī qíng shēn bié jiàn qǐn miào, zé yán mí zhī dào zhe xì zǐ wèi chēng, jiān míng guì zhī suǒ yóu: yī jǔ ér sān yì yǐ yǔn, gù zhé wáng zhī gāo zhì. kě rú yìn děng yì, zhuī zūn kuài jī tài fēi wèi' jiǎn wén huáng tài hòu' yě."
东晋孝武帝太元中,崇进所生母李氏为皇太妃。(徐邈与范甯书,访其事。甯答谓:"子不得爵命母。妃是太子妇号,必也正名,宁可以称母也?"邈重与甯书曰:"礼,天子之妃曰后,关雎称后妃之德,妃后之名,可谓大同,所以宪章皇极礼崇物备者,在於此也。故太后之号定於前朝,而当今所率由也。若必欲服章同於后,而名号异於妃,则可因夫人之称,而加皇太以明尊。虽一理,然於文物之章,犹未尽崇高之极,此又今之所疑,不得可行也。足下嫌太子妻称妃,然古无此称,出於后代。今有皇太之别,是可论处邪?"甯又答曰:"按公羊传'母以子贵',当以此义为允。礼有君之母非夫人者,以此推之,王者之母亦何必皆后乎?所为尊母,非便极尊号也。并后匹嫡,讥存春秋。谓议称皇太夫人,下皇后一等,位比三公,此君母之极号也。称夫人,则先后之臣也。加皇太,则至尊之母也。皇,君之谓也。君太夫人,岂不允乎!"殷仲堪与徐邈书云:"后者,妇人之贵号,在妻则言后,在母则加太。礼,天子之妃称后,关雎曰后妃之德,后妃二名,其义一也。设使正后处内,贵妾必不可称妃。"邈又答徐乾书云:"母以子贵,穀梁亦有其义,故曰'赗人之母则可'。又会成风葬,著言礼也。但名虽夫人,而实殊同体,故敢配厌,群臣无服,所服以为异也。郑云'近臣从服,唯君所服',若嫡夫人殁,则有制重者,故曰唯君所服之耳。与君同重,自施近臣骖仆,而非三卿五大夫,内有宗庙之祭,外有王伯之命,何得以私服废正。故庶母为夫人,上之不得以干宗庙,外之不得以接侯伯,唯国内申其私而崇其仪,亦如侯伯子男之臣,於内称君曰公耳。虽人君肆情行服,而卿大夫不从,所以知上有天王也。邈往来答释范武子,以其序云云私情典,是以太妃车旗服章,备如太后,唯不敢从於宗庙。礼又曰'百官不称臣',所以令无服之制也。范於时都谓不应同皇后服章,以尊令议难之,自塞矣。书传了无天子庶母之文,且妾除女君、夫人,可为通称,如五等爵皆称公耳。天王之与皇后,未闻二其号者,所以关之情礼,而定太妃之称,良有由矣。宜同至极,故上比称皇。屈於郊庙,故远避伉俪,不曰后而曰妃。因名求实,可谓志乎礼者。太后与妃,义无异者。假令国君在事,自当称夫人。但王典无二名,不得以国公夫人为喻耳。")太元十九年,又诏追崇郑太后。尚书令王珣奏:"下礼官详正。按太常臣胤等议,以春秋之义,母以子贵,故仲子、成风咸称夫人。经云'考仲子之宫',明不配食也。且汉文、昭二太后,并系子号。宜远准春秋考宫之义,近摹二汉不配之典,尊号既正,宜改筑新庙。显崇尊称,则罔极之情申;别建寝庙,则严祢之道著;系子为称,兼明贵之所由:一举而三义以允,固哲王之高致。可如胤等议,追尊会稽太妃为'简文皇太后'也。"
sòng wén dì yuán jiā yuán nián, sī kōng lù shàng shū shì chén xiàn zhī děng yán:" fú wéi xiān jié yú, róu míng sāi yuān, guāng bèi liù liè, dé zhāo kūn fàn, xùn qià mǔ yí, yòng néng qǐ zuò shèng míng, yǎn zhái sì hǎi. ér tiān zuò yǒng wéi, yán qīn mò dǎi. chén děng cān xiáng, yuǎn zhǔn chūn qiū, jìn jī hàn jìn, jǐn zhuī shàng zūn hào wèi huáng tài hòu, lǐ guān zhuàn shì, yòng chóng qǐn miào."
宋文帝元嘉元年,司空、录尚书事臣羡之等言:"伏惟先婕妤,柔明塞渊,光备六列,德昭坤范,训洽母仪,用能启祚圣明,奄宅四海。而天祚永违,严亲莫逮。臣等参详,远准春秋,近稽汉晋,谨追上尊号为皇太后,礼官撰谥,用崇寝庙。"
zhū hóu chóng suǒ shēng mǔ yì
诸侯崇所生母议
hòu hàn xǔ shèn wǔ jīng yì yì yún:" qiè mǔ zhī zǐ wèi jūn, zi dé zūn qí mǔ wèi fū rén. àn chūn qiū gōng yáng shuō, qiè zi lì wèi jūn, mǔ dé chēng fū rén. gù shàng táng chēng qiè, qū yú dí xià táng chēng fū rén, zūn xíng guó jiā. zé shì shù qǐ wéi rén jūn, mǔ yì bù dé chēng fū rén. fù mǔ zhě, zi zhī tiān yě, zi bù dé jué mìng fù mǔ. zhì yú qiè zi wèi jūn jué qí mǔ zhě, yǐ qiè běn jiē shì zūn zhě, yǒu suǒ yīn yě. gǔ liáng shuō, lǔ xī gōng lì qiè mǔ chéng fēng wèi fū rén, rù zōng miào, shì zi ér jué mǔ yě, yǐ qiè wèi qī, fēi lǐ yě. gù chūn qiū zuǒ shì shuō, chéng fēng dé lì wèi fū rén, mǔ yǐ zǐ guì. jǐn àn shàng shū, shùn wèi tiān zǐ, gǔ sǒu wèi shì, míng qǐ yú pǐ shù zhě, zi bù dé jué fù mǔ yě. zhì yú lǔ xī gōng běn qiè zi, zūn mǔ chéng fēng wèi xiǎo jūn, jīng wú jī wén, gōng yáng zuǒ shì yì shì yě."
后汉许慎五经异义云:"妾母之子为君,子得尊其母为夫人。按春秋公羊说,妾子立为君,母得称夫人。故上堂称妾,屈於嫡;下堂称夫人,尊行国家。则士庶起为人君,母亦不得称夫人。父母者,子之天也,子不得爵命父母。至於妾子为君爵其母者,以妾本接事尊者,有所因也。穀梁说,鲁僖公立妾母成风为夫人,入宗庙,是子而爵母也,以妾为妻,非礼也。故春秋左氏说,成风得立为夫人,母以子贵。谨按尚书,舜为天子,瞽叟为士,明起於匹庶者,子不得爵父母也。至於鲁僖公本妾子,尊母成风为小君,经无讥文,公羊、左氏义是也。"
zhèng xuán bó yuē:" lǐ sāng fú fù wèi zhǎng zǐ sān nián, yǐ jiāng chuán zhòng gù yě zhòng zi zé wèi zhī zhōu, míng wú èr dí yě. nǚ jūn zú, guì qiè jì shì, shè qí shì ěr, bù dé fù lì fū rén. lǔ xī gōng qiè mǔ wèi fū rén zhě, nǎi yuán zhuāng fū rén āi jiāng yǒu shā zi bān mǐn gōng zhī zuì, yīng biǎn gù yě. āi jiāng hōng yú qí, biǎn zhī, jīng zài xī yuán nián dōng shí èr yuè dīng sì, fū rén shì zhī sàng zhì zì qí, qù jiāng shì yě. huán fū rén wén jiāng shā fū, biǎn zhī, jīng zài zhuāng yuán nián chūn sān yuè, fū rén xùn yú qí. qí yǔ jiāng shì qīng zhòng chà yě. jìn hàn lǚ hòu shā qī fū rén jí shù zǐ zhào wáng, bù rén, fèi bù dé pèi shí, wén dì gèng zūn qí mǔ báo hòu, fēi qí bǐ yé? qiè zi lì zhě dé zūn qí mǔ, lǐ wèi zhī yǒu yě."
郑玄駮曰:"礼丧服父为长子三年,以将传重故也;众子则为之周,明无二嫡也。女君卒,贵妾继室,摄其事耳,不得复立夫人。鲁僖公妾母为夫人者,乃缘庄夫人哀姜有杀子般、闵公之罪,应贬故也。(哀姜薨於齐,贬之,经在僖元年冬十二月丁巳,夫人氏之丧至自齐,去姜是也。桓夫人文姜杀夫,贬之,经在庄元年春三月,夫人逊於齐。其与姜氏轻重差也。)近汉吕后杀戚夫人及庶子赵王,不仁,废不得配食,文帝更尊其母薄后,非其比耶?妾子立者得尊其母,礼未之有也。"
yuán zhǔn zhèng lùn yún:" shí sú zhī lùn yuē:' shù zǐ wèi gōng, kě yǐ zūn qí mǔ wèi fū rén, chūn qiū zhī yì, mǔ yǐ zǐ guì.' àn yǐn gōng èr nián, fū rén zǐ shì hōng. wǔ nián, kǎo zhòng zi zhī gōng. shàng chēng fū rén, xià bù yīng fù yán zhòng zi, míng qí yǔ qiè wèi qī yě. qín rén lái guī chéng fēng zhī suì, bù chēng fū rén, míng qí sī zūn, bù tōng yú lín guó yě. zuǒ shì chuán yuē:' bìng hòu pǐ dí, luàn zhī běn yě.' yuán zhǔn yuē:" bìng hòu, rú fū rén zhě liù shì yě. pǐ dí, yuán fēi zú, lì qiè wèi fū rén shì yě." gōng yáng yì yún' mǔ yǐ zǐ guì'. shuō yuē: gǔ liáng yún qín rén lái guī chéng fēng zhī suì, qín bù yún fū rén yě. jiù wài bù yún fū rén ér jiàn zhèng yān. fū shēn wéi guó jūn ér mǔ wèi qiè shù, zǐ sūn suǒ bù rěn, chén xià suǒ bù ān, gù sī chēng yú guó zhōng, bù jiā jìng wài, cǐ rén zǐ zhī qíng, guó rén zhī sī, ér wáng yú lǐ fǎ zhī zhèng yě. jiǎ yǒu shù zǐ shù rén, bìng wèi sān gōng, yù gè zūn qí mǔ, jiāng hé yǐ zhǐ zhī? fēi shèng rén zhě wú fǎ, cǐ dà luàn zhī dào yě."
袁准正论云:"时俗之论曰:'庶子为公,可以尊其母为夫人,春秋之义,母以子贵。'按隐公二年,夫人子氏薨。五年,考仲子之宫。上称夫人,下不应复言仲子,明其与妾为妻也。秦人来归成风之襚,不称夫人,明其私尊,不通於邻国也。左氏传曰:'并后匹嫡,乱之本也。'(袁准曰:"并后,如夫人者六是也。匹嫡,元妃卒,立妾为夫人是也。")公羊亦云'母以子贵'。说曰:穀梁云秦人来归成风之襚,秦不云夫人也。就外不云夫人而见正焉。夫身为国君而母为妾庶,子孙所不忍,臣下所不安,故私称於国中,不加境外,此人子之情,国人之私,而亡於礼法之正也。假有庶子数人,并为三公,欲各尊其母,将何以止之?非圣人者无法,此大乱之道也。"
zhī shù lì wèi tiān zǐ zhuī zūn běn qīn yì hàn hòu hàn wèi qí
支庶立为天子追尊本亲议(汉 后汉 魏 齐)
hàn xuān dì zhuī zūn zǔ wèi tài zǐ shǐ huáng sūn, zhào yuē:" gù huáng tài zǐ zài hú, wèi yǒu hào shì." yǒu sī qǐng yuē:" lǐ' wéi rén hòu zhě, wèi zhī zǐ yě'. gù jiàng qí fù mǔ bù dé jì, zūn zǔ zhī yì yě. bì xià wèi xiào zhāo dì hòu, chéng zǔ zōng zhī sì, zhì lǐ bù yú xián, jǐn xíng shì xiào zhāo dì suǒ wéi. shǐ huáng sūn shì yí yuē' dào', mǔ yuē' dào hòu', bǐ zhū hóu wáng yuán, zhì fèng yì sān bǎi jiā, yuē' dào yuán'. gù huáng tài zǐ shì yuē' lì', zhì fèng yì èr bǎi jiā, yuē' lì yuán' shǐ liáng dì yuē' lì fū rén', zhì shǒu zhǒng sān shí jiā, yuán yuē' lì hòu yuán'. zhì zhǎng chéng, zhōu wèi fèng shǒu rú fǎ." yǒu sī fù yán:" lǐ' fù wèi shì, zi wèi tiān zǐ, jì yǐ tiān zǐ'. dào yuán yí chēng zūn hào yuē' huáng kǎo', lì miào, yīn yuán wèi qǐn, yǐ shí jiàn xiǎng. yì fèng yuán rén mǎn qiān liù bǎi jiā. zūn lì fū rén yuē' lì hòu', zhì yuán fèng yì, jí yì lì yuán gè mǎn sān bǎi jiā."
汉宣帝追尊祖卫太子、史皇孙,诏曰:"故皇太子在湖,未有号谥。"有司请曰:"礼'为人后者,为之子也'。故降其父母不得祭,尊祖之义也。陛下为孝昭帝后,承祖宗之祀,制礼不逾闲,谨行视孝昭帝所为。史皇孙谥宜曰'悼',母曰'悼后',比诸侯王园,置奉邑三百家,曰'悼园'。故皇太子谥曰'戾',置奉邑二百家,曰'戾园';史良娣曰'戾夫人',置守冢三十家,园曰'戾后园'。置长丞,周卫奉守如法。"有司复言:"礼'父为士,子为天子,祭以天子'。悼园宜称尊号曰'皇考',立庙,因园为寝,以时荐享。益奉园人满千六百家。尊戾夫人曰'戾后',置园奉邑,及益戾园各满三百家。"
āi dì chū rù wèi tài zǐ, zǔ mǔ fù tài hòu mǔ dīng hòu jiē zài guó, zì yǐ dìng táo gōng wáng wèi chēng. àn yuán dì fù zhāo yí yǒu chǒng, chǎn yī nán, wèi dìng táo gōng wáng. dì bēng, zhāo yí suí wáng guī guó, chēng dìng táo tài hòu. gōng wáng hōng, zǐ dài wèi wáng. wáng mǔ yuē dīng jī. chéng dì wú jì sì, lì dìng táo wáng wèi tài zǐ. zhào yí chǔ xiào wáng wèi dìng táo wáng, fèng gōng wáng hòu. zhào fù tài hòu yǔ dīng hòu zì jū dìng táo guó. chéng dì bēng, tài zǐ lì, shì wèi āi dì. jí jí wèi, gāo chāng hóu dǒng hóng shàng yán, yí lì dìng táo gōng wáng hòu wèi huáng tài hòu. shì xià yǒu sī. hóng yuē:" qín zhuāng xiāng wáng, mǔ běn xià shì, ér wèi huá yáng fū rén suǒ zi. jí jí wèi, jù chēng tài hòu. jīn yí lì dìng táo gōng wáng hòu wèi huáng tài hòu." zuǒ jiāng jūn shī dān hé zòu hóng:" zhī huáng tài hòu zhì zūn zhī hào, tiān xià yī tǒng, ér chēng yǐn wáng qín yǐ wéi bǐ yù, guà wù shèng cháo, bù dào." dì xīn lì, qiān ràng, nà dān yán, miǎn hóng wèi shù rén. shí fù tài hòu dà nù, yào yù bì chēng zūn hào. guà yīn guà.
哀帝初入为太子,祖母傅太后、母丁后皆在国,自以定陶恭王为称。(按元帝傅昭仪有宠,产一男,为定陶恭王。帝崩,昭仪随王归国,称定陶太后。恭王薨,子代为王。王母曰丁姬。成帝无继嗣,立定陶王为太子。诏移楚孝王为定陶王,奉恭王后。诏傅太后与丁后自居定陶国。成帝崩,太子立,是为哀帝。)及即位,高昌侯董宏上言,宜立定陶恭王后为皇太后。事下有司。(宏曰:"秦庄襄王,母本夏氏,而为华阳夫人所子。及即位,俱称太后。今宜立定陶恭王后为皇太后。")左将军师丹劾奏宏:"知皇太后至尊之号,天下一统,而称引亡秦以为比喻,诖误圣朝,不道。"帝新立,谦让,纳丹言,免宏为庶人。(时傅太后大怒,要欲必称尊号。诖音挂。)
hòu dì bái, lìng wáng tài huáng tài hòu xià zhào zūn dìng táo gōng wáng wèi" gōng huáng". āi dì chū, chéng dì mǔ chēng tài huáng tài hòu, chéng dì zhào huáng hòu chēng huáng tài hòu. yòu yuē chūn qiū" mǔ yǐ zǐ guì", suì zūn fù tài hòu wèi" gōng huáng tài hòu", dīng jī wèi" gōng huáng hòu". láng zhōng lìng líng bāo fù zòu yán:" dìng táo gōng huáng tài hòu gōng huáng hòu, jiē bù yí fù yǐn dìng táo fān guó zhī míng, yǐ guān dà hào. chē mǎ yī fú, yí jiē chēng huáng, zhì lì èr qiān dàn yǐ xià, gè gōng jué zhí. yòu yí wèi gōng huáng lì miào jīng shī." dì fù xià yì yǒu sī, jiē yǐ wéi yí rú bāo yán.
后帝白,令王太皇太后下诏尊定陶恭王为"恭皇"。(哀帝初,成帝母称太皇太后,成帝赵皇后称皇太后。)又曰春秋"母以子贵",遂尊傅太后为"恭皇太后",丁姬为"恭皇后"。郎中令泠褒复奏言:"定陶恭皇太后、恭皇后,皆不宜复引定陶藩国之名,以冠大号。车马衣服,宜皆称皇,置吏二千石以下,各供厥职。又宜为恭皇立庙京师。"帝复下议有司,皆以为宜如褒言。
dà sī kōng shī dān yòu yuē:" shèng wáng zhì lǐ, qǔ fǎ yú tiān dì, gù zūn bēi zhī lǐ, suǒ yǐ zhèng tiān dì zhī wèi, bù kě luàn yě. jīn dìng táo gōng huáng tài hòu gōng huáng hòu yǐ' dìng táo gōng' wèi hào zhě, mǔ cóng zǐ qī cóng fū zhī yì yě. yù lì guān zhì lì, chē fú yǔ tài huáng tài hòu bìng, fēi suǒ yǐ míng zūn bēi wú èr shàng zhī yì yě. dìng táo gōng huáng hào shì qián yǐ dìng, yì bù dé fù gǎi. lǐ:' fù wèi shì, zi wèi tiān zǐ, jì yǐ tiān zǐ, qí shī fú yǐ shì fú.' zi wú jué fù zhī yì, zūn fù mǔ yě. wéi rén hòu zhě wèi zhī zǐ, gù wèi suǒ hòu fú zhǎn shuāi sān nián, jiàng qí fù mǔ zhōu, míng zūn běn zǔ ér zhòng zhèng tǒng yě. xiào chéng huáng dì shèng ēn shēn yuǎn, gù wèi gōng wáng lì hòu, chéng jì sì, jīn gōng huáng zhǎng wèi yī guó tài zǔ, wàn dài bù huǐ, ēn yì yǐ bèi. bì xià jì jì tǐ xiān dì, chí zhòng dà zōng, chéng zōng miào tiān dì shè jì zhī sì, yì bù dé fù chéng dìng táo gōng huáng jì rù qí miào. jīn yù lì miào yú jīng shī, ér shǐ chén xià jì zhī, shì wú zhǔ yě. yòu qīn jǐn dāng huǐ, kōng qù yī guó tài zǔ bù huī zhī sì, ér jiù wú zhǔ dāng huǐ bù zhèng zhī lǐ, fēi suǒ yǐ zūn hòu gōng huáng yě." yóu shì shàng nù, cè miǎn dān.
大司空师丹又曰:"圣王制礼,取法於天地,故尊卑之礼,所以正天地之位,不可乱也。今定陶恭皇太后、恭皇后以'定陶恭'为号者,母从子、妻从夫之义也。欲立官置吏,车服与太皇太后并,非所以明尊卑无二上之义也。定陶恭皇号谥前已定,义不得复改。礼:'父为士,子为天子,祭以天子,其尸服以士服。'子无爵父之义,尊父母也。为人后者为之子,故为所后服斩衰三年,降其父母周,明尊本祖而重正统也。孝成皇帝圣恩深远,故为恭王立后,承祭祀,今恭皇长为一国太祖,万代不毁,恩义已备。陛下既继体先帝,持重大宗,承宗庙天地社稷之祀,义不得复承定陶恭皇祭入其庙。今欲立庙於京师,而使臣下祭之,是无主也。又亲尽当毁,空去一国太祖不隳之祀,而就无主当毁不正之礼,非所以尊厚恭皇也。"由是上怒,策免丹。
hòu suì yú, xià zhào yuē:" hàn jiā zhī zhì, tuī qīn qīn yǐ zhe zūn zūn. dìng táo gōng huáng zhī hào, bù yí fù chēng' dìng táo'. qí zūn gōng huáng tài hòu wèi' dì tài tài hòu', dīng hòu wèi' dì tài hòu'." hòu gèng hào dì tài tài hòu wèi" huáng tài tài hòu". huáng tài tài hòu bēng, hé zàng, chēng xiào yuán fù huáng hòu líng, qí hòu wèi wáng mǎng huǐ fā biǎn hào.
后岁馀,下诏曰:"汉家之制,推亲亲以著尊尊。定陶恭皇之号,不宜复称'定陶'。其尊恭皇太后为'帝太太后',丁后为'帝太后'。"后更号帝太太后为"皇太太后"。皇太太后崩,合葬,称孝元傅皇后陵,其后为王莽毁发贬号。
hòu hàn ān dì jiàn guāng yuán nián, yǒu sī shàng yán:" huáng kǎo qīng hé xiào wáng, zhì dé chún yì, hán hóng guāng dà, jì shòu dì zhǐ, zài shēng míng shèng. jiù zhāng fǎ zhì, yí yǒu zūn hào, bù yí chēng wáng, yí yuē' xiào dé huáng', bǐ yuē' xiào dé hòu', zǔ bǐ sòng guì rén yuē' jìng yǐn hòu'." zhào yuē:" qí gào cí gāo miào, shǐ sī tú zhèn chí jié, dà hóng lú tè jìn lè píng hóu cháng fù, fèng cè xǐ shòu, dào qīng hé shàng zūn hào." huán dì jí zūn wèi, zhuī zūn zǔ hé jiān xiào wáng yuē" xiào mù huáng", bǐ zhào shì yuē" xiào mù hòu", kǎo lí wú hóu yuē" xiào chóng huáng", zūn mǔ yuē" xiào chóng bó yuán guì rén". líng dì jí zūn wèi, zhuī zūn zǔ wèi" xiào yuán huáng", bǐ xià shì wèi" xiào yuán hòu", kǎo wèi" xiào rén huáng", mǔ dǒng shì wèi" shèn yuán guì rén".
后汉安帝建光元年,有司上言:"皇考清河孝王,至德纯懿,含弘光大,既受帝祉,载生明圣。旧章法制,宜有尊号,不宜称王,宜曰'孝德皇',妣曰'孝德后',祖妣宋贵人曰'敬隐后'。"诏曰:"其告祠高庙,使司徒震持节,大鸿胪、特进、乐平侯常副,奉策玺绶,到清河上尊号。"桓帝即尊位,追尊祖河间孝王曰"孝穆皇",妣赵氏曰"孝穆后",考蠡吾侯曰"孝崇皇",尊母曰"孝崇博园贵人"。灵帝即尊位,追尊祖为"孝元皇",妣夏氏为"孝元后",考为"孝仁皇",母董氏为"慎园贵人"。
wèi wén dì zhì, yǐ hòu rú yǐ páng zhī rù sì dà wèi, bù dé jiā fù mǔ zūn hào. zhào yuē:" yī hàn zǔ zhī zūn tài shàng huáng shì yě. qiě lǐ' bù yǐ fù mìng cí wáng fù mìng'. hàn shì zhū hóu zhī rù, jiē shòu tiān zǐ zhī mìng yìn yú zōng yě ér yóu gù qí sī qīn, tiě nǐ tiān hào, qǐ suǒ wèi wéi rén hòu zhī yì zāi! hòu dài ruò yǒu zhū hóu rù sì zhě, jiē bù dé zhuī jiā qí sī kǎo wèi huáng bǐ wèi hòu yě. zhì yǒu nìng mèi yāo huò zhī rén yù yuè shí zhǔ, miù jiàn fēi yì zhī shì yǐ luàn zhèng tǒng zhě, cǐ gǔ gōng dà chén suǒ dāng qín zhū yě. qí zhe hū jiǎ lìng, shū zhī jīn cè, cáng zhū zōng miào, fù hū sān fǔ, shàng shū zhōng shū yì dāng gè cáng yī tòng."
魏文帝制,以后如以旁枝入嗣大位,不得加父母尊号。诏曰:"依汉祖之尊太上皇是也。且礼'不以父命辞王父命'。汉氏诸侯之入,皆受天子之命胤於宗也;而犹顾其私亲,僣拟天号,岂所谓为人后之义哉!后代若有诸侯入嗣者,皆不得追加其私考为皇、妣为后也。致有佞媚妖惑之人欲悦时主,谬建非义之事以乱正统者,此股肱大臣所当禽诛也。其著乎甲令,书之金策,藏诸宗庙,副乎三府,尚书中书亦当各藏一通。"
qí míng dì jí zūn wèi, zhuī zūn kǎo shǐ ān zhēn wáng wèi" jǐng huáng", bǐ fēi wèi" yì hòu."
齐明帝即尊位,追尊考始安贞王为"景皇",妣妃为"懿后。"
zhuī xī mìng yì
追锡命议
hòu hàn xǔ shèn wǔ jīng yì yì yún:" chūn qiū gōng yáng gǔ liáng shuō, wáng shǐ róng shū xī lǔ huán gōng mìng, zhuī xī sǐ zhě, fēi lǐ yě. sǐ zhě gōng kě zhuī ér xī, rú yǒu zuì, yòu kě zhuī ér xíng yé? chūn qiū zuǒ shì jī qí xī cuàn shì zhī jūn, wú jī xī sǐ zhě zhī wén yě."
后汉许慎五经异议云:"春秋公羊、穀梁说,王使荣叔锡鲁桓公命,追锡死者,非礼也。死者功可追而锡,如有罪,又可追而刑耶?春秋左氏讥其锡篡弑之君,无讥锡死者之文也。"
wáng hóu zài sàng xí jué yì duó qíng fù wèi dà táng
王侯在丧袭爵议(夺情附 魏 大唐)
wèi shàng shū zòu, yǐ gù hàn xiàn dì dí sūn dù shì xiāng hòu liú kāng xí jué, jiǎ shòu shǐ zhě bài shòu, kāng sù fú. qín jìng yì:" àn zhōu lǐ, tiān zǐ gōng qīng zhū hóu, jí fú jiē xuán miǎn zhū lǐ, xuán yī xūn shang yǒu sàng xiōng zé biàn zhī má miǎn fǔ shang, bāng jūn má miǎn yǐ shang. yún má miǎn zhě, zé sù miǎn má bù jiā cǎi sè, yòu biàn qí shang. yì fēi chún jí, yì bù chún xiōng. hàn shì chéng qín, gǎi liù miǎn zhī zhì, yǐ xuán guān jiàng yī yī fú ér yǐ. yǒu sàng xiōng zhī shì, zé biàn jí fú yǐ cóng jiǎn yì. gù zhū wáng hōng, qiǎn shǐ zhě bài sì zǐ wèi wáng, zé xuán guān cuī dié, fú sù yǐ chéng zhào mìng, shì qì, rán hòu fǎn sāng fú. kǎo zhī qián diǎn, zé chà zhōu shū lùn zhī hàn shì, zé hé cháng zhì."
魏尚书奏,以故汉献帝嫡孙杜氏乡侯刘康袭爵,假授使者拜授,康素服。秦静议:"按周礼,天子公卿诸侯,吉服皆玄冕朱里,玄衣纁裳;有丧凶则变之麻冕黼裳,邦君麻冕蚁裳。云麻冕者,则素冕麻不加采色,又变其裳。亦非纯吉,亦不纯凶。汉氏承秦,改六冕之制,以玄冠绛衣一服而已。有丧凶之事,则变吉服以从简易。故诸王薨,遣使者拜嗣子为王,则玄冠縗绖,服素以承诏命,事讫,然后反丧服。考之前典,则差周书;论之汉室,则合常制。"
wáng sù yì:" zūn zhě lín bēi, bù zhì cuī má, gù wèi zhī sù fú. jīn kāng chù sān nián sàng, zài cuī dié zhī zhōng, ruò yīn sàng yǐ mìng zhī, zé wú fù sù fú. ruò yǐ zūn chóng wáng mìng, zé jí fú yǐ bài shòu. àn shàng shū, kāng wáng shòu cè mìng, jí fú ér shòu zhī. shì bì, yòu yǐ jí fú chū yìng mén nèi, yǐ mìng zhū hóu. jiē chū, rán hòu wáng shì miǎn fú. gù chén yǐ wéi zhū hóu shòu tiān zǐ zhī mìng, yí yǐ jí fú. yòu lǐ, chù sān nián zhī sàng, ér dāng chú fù xiōng zhī sāng fú, chú fú zú shì, rán hòu fǎn sāng fú. zé shòu tiān zǐ mìng zhě, yì yí fú qí mìng fú, shǐ zhě chū, fǎn sāng fú, jí wèi ér kū, jì hé yú lǐ, yòu hé rén qíng." zhào cóng zhī.
王肃议:"尊者临卑,不制縗麻,故为之素服。今康处三年丧,在縗绖之中,若因丧以命之,则无复素服。若以尊崇王命,则吉服以拜受。按尚书,康王受策命,吉服而受之。事毕,又以吉服出应门内,以命诸侯。皆出,然后王释冕服。故臣以为诸侯受天子之命,宜以吉服。又礼,处三年之丧,而当除父兄之丧服,除服卒事,然后反丧服。则受天子命者,亦宜服其命服,使者出,反丧服,即位而哭,既合於礼,又合人情。"诏从之。
àn chéng wáng bēng, kāng wáng jí wèi, shàng zōng fèng tóng mào, wáng zài bài sān jì. àn zhèng xuán yuē:" jí wèi bì lǐ zhī zhě, yǐ shén zhī jì chéng zhī yě. yǐ lǐ jì chéng zhī zhě, lǐ zhuó, yǐn zhì chǐ bù rù kǒu yuē jì, jì jū zhòng sàng, dàn xíng qí lǐ, ér bù qǔ qí wèi." yòu lǐ shǐ guān jiā jué, yì jiē lǐ zhī, suǒ yǐ jiā chóng yǐ chéng qí zūn yě. yòu hàn jiù yí" zhū wáng dí zǐ sì wèi, shòu bài bì, lì yú mén wài, shǐ zhě jì chū, bài sòng hái, shēng, jì lǐ qì, yòu zài bài". zhèng yǔ kāng wáng jí wèi shì tóng. gǔ jīn xiāng cān, shì wú wéi zhě.
按成王崩,康王即位,上宗奉同瑁,王再拜三祭。(按郑玄曰:"即位必醴之者,以神之哜成之也。以醴哜成之者,醴浊,饮至齿不入口曰哜,既居重丧,但行其礼,而不取其味。")又礼始冠加爵,亦皆醴之,所以加崇以成其尊也。又汉旧仪"诸王嫡子嗣位,受拜毕,立於门外,使者既出,拜送还,升,哜醴讫,又再拜"。正与康王即位事同。古今相参,事无违者。
wáng sù yòu yì:" fán fèng shén jì sì zé yǒu shòu zuò zhī jué, jiā qìng shì zé yǒu jiào lǐ zhī yí. ruò jūn hōng ér tài zǐ jí wèi, gū zhī wèi, wú jiào lǐ zhī yí. chéng wáng bìng kùn, nǎi zhào qún chén, xùn yǐ jìng bǎo yuán zǐ. míng rì, chéng wáng bēng. jì dà liǎn, qún chén yǐ cè shū xuān chéng wáng mìng, yǐ mìng kāng wáng. shì wèi shòu gù mìng zhī jiè, fēi jí wèi zhī shì. wáng cóng sān sù sān jì, shàng zōng yuē xiǎng, ér bù jì lǐ yě. cǐ wáng zhě suí shí zhī lǐ, fēi cháng xíng zhī diǎn, bù kě yǐ wéi bài zhū hóu dí zǐ zhī yí. xí jué zhī rì, nǎi xiào zǐ xiào sūn suǒ yǐ zēng āi qī zhī huái, fēi lǐ zhī suǒ shī, zhí wèi zhī wáng mìng suǒ jiā, ér shǐ zhě yòu jì chū, wèi zhī shòu shén zhī lǐ, fù fēi kuì diàn zhī shí. àn bài chén sī wáng zǐ zhì wèi jì běi wáng, yòu yǔ jīn yì, yóu xū wáng jì lǐ bì, rán hòu shǐ zhě chū. jīn jù zhèng xuán shuō, jí wèi lǐ zhī yǐ chéng qí lǐ, yóu yù yú shǐ zhě jì chū bù shè kuì diàn ér dú jì lǐ, chén yóu yǐ wéi fēi lǐ zhī zhōng. jīn jīng shī tíng bài zhū hóu sì zǐ, wú shì yǒu jì lǐ.' tiān zǐ cì zhū hóu dài fū miǎn biàn fú yú tài miào. guī shè diàn, fú cì fú, yú sī hū yǒu guān jiào, ér wú guān lǐ'. cǐ wèi zhū hóu dài fū yǐ píng jí shòu cì fú yú tiān zǐ tài miào, guī shè jì yú qí miào, fú cì fú, ér shòu guān lǐ zhī lǐ yě. kě yī cǐ, shǐ zhě jì chū, gōng yóu fú mìng fú, shè diàn ér gào. yòu lǐ xiǎo xiáng zhī jì, rán hòu jì zhī. cǐ zì gào qí miào, fēi wáng mìng zhī suǒ jiā. rú lǐ bù jì, jì gào fǎn fú, jì wèi ér kū, jì hé yú lǐ, yòu hé rén qíng." zhào cóng zhī.
王肃又议:"凡奉神祭祀则有受祚之爵,嘉庆事则有醮醴之仪。若君薨而太子即位,孤之位,无醮醴之仪。成王病困,乃召群臣,训以敬保元子。明日,成王崩。既大敛,群臣以策书宣成王命,以命康王。是为受顾命之戒,非即位之事。王从三宿三祭,上宗曰飨,而不哜醴也。此王者随时之礼,非常行之典,不可以为拜诸侯嫡子之仪。袭爵之日,乃孝子孝孙所以增哀戚之怀,非礼之所施,直谓之王命所加,而使者又既出,谓之受神之醴,复非馈奠之时。按拜陈思王子志为济北王,又与今异,犹须王哜醴毕,然后使者出。今据郑玄说,即位醴之以成其礼,犹愈於使者既出不设馈奠而独哜醴,臣犹以为非礼之衷。今京师廷拜诸侯嗣子,无事有哜醴。'天子赐诸侯大夫冕弁服於太庙。归设奠,服赐服,於斯乎有冠醮,而无冠醴'。此谓诸侯大夫以平吉受赐服於天子太庙,归设祭於其庙,服赐服,而受冠醴之礼也。可依此,使者既出,公犹服命服,设奠而告。又礼小祥之祭,然后哜之。此自告其庙,非王命之所加。如礼不哜,既告反服,既位而哭,既合於礼,又合人情。"诏从之。
gāo táng lóng yì bài shòu yí:" àn jiù diǎn, tiān zǐ qiǎn shǐ zhě jī chē fú cè mìng mìng zhū hóu sì wèi zhī lǐ: shàng qīng wèi shǐ zhě, sì jūn qiǎn shàng qīng jí fú yíng yú jìng, zì jí fú láo yú jiāo, guǎn zōng miào, zhì sūn xì, gào qī rì, shòu mìng yú zǔ miào. shè sàng zhǔ, bù jǐ yán yú hù yǒu zhī qián. mìng chē shè yú tíng, xī shàng, ān chē sì mǎ jiē zài qí chē zhī dōng. shǐ zhě fèng cè fú yìn shòu, jiā shè bǎn cè yú qí shàng, shēng zì xī jiē, dōng miàn. nèi shǐ zài yòu. sì jūn duān wěi yǐ rù, shēng zì zuò jiē, xī miàn lì. shǐ zhě yǐ huáng dì mìng mìng miǎn, nèi shǐ zàn zhī. sì jūn jiàng yú liǎng jiē jiān, běi miàn zài bài qǐ shǒu. shǐ zhě xuān mìng yuē:' wú xià bài.' sì jūn shēng, chéng bài. nèi shǐ jiā zhào bǎn cè mìng yú fú shàng yǐ dōng. sì jūn jìn ér xī, yà shòu yú liǎng yíng jiān. jiē xuán fù wèi. sì jūn shì duān wěi fú, jiàng, shēng, chéng bài rú chū. shǐ zhě jiàng chū, shēng chē. sì jūn bài sòng yú mén wài. xiū xiǎng zèng jiàn zhī lǐ. shǐ guī, sì jūn sòng zhì yú jìng. sì jūn shì miǎn, fú sù biàn gé huán cuī dié chǐ chāng shì fǎn mèi, xiū diàn jì zhī lǐ, gào yú bìn gōng qì, nǎi shì biàn dié, fǎn sāng fú. cǐ qí dà lüè yě, qí tā zé tóng zhī."
高堂隆议拜受仪:"按旧典,天子遣使者赍车服策命命诸侯嗣位之礼:上卿为使者,嗣君遣上卿吉服迎於境,自吉服劳於郊,馆宗庙,致飧饩,告期日,受命於祖庙。设丧主,布几筵於户牖之前。命车设於庭,西上,安车驷马皆在其车之东。使者奉策服印绶,加设版策于其上,升自西阶,东面。内史在右。嗣君端委以入,升自阼阶,西面立。使者以皇帝命命冕,内史赞之。嗣君降於两阶间,北面再拜稽首。使者宣命曰:'无下拜。'嗣君升,成拜。内史加诏版策命於服上以东。嗣君进而西,迓受於两楹间。皆旋复位。嗣君释端委服,降,升,成拜如初。使者降出,升车。嗣君拜送於门外。修享赠饯之礼。使归,嗣君送至於境。嗣君释冕,服素弁葛环縗绖袳(昌氏反)袂,修奠祭之礼,告於殡宫讫,乃释弁绖,反丧服。此其大略也,其他则同之。"
dà táng wǔ dé èr nián zhēng yuè, shàng shū zuǒ chéng cuī shàn wèi zòu yuē:" yù qiú zhōng chén, bì yú xiào zǐ. bǐ wéi shí duō jīn gé, pō zūn mò dié zhī yì, dīng yōu zhī shì, lì cóng qǐ fù, wú shí zhī bèi, bù fù qī róng. rú bù jiū hé, kǒng shāng fēng sú." zhì yuē:" wén guān zāo fù mǔ sāng, tīng qù zhí."
大唐武德二年正月,尚书左丞崔善为奏曰:"欲求忠臣,必於孝子。比为时多金革,颇遵墨绖之义,丁忧之士,例从起复,无识之辈,不复戚容。如不纠劾,恐伤风俗。"制曰:"文官遭父母丧,听去职。"
diào lù èr nián, zhōng shū shè rén ōu yáng tōng qǐ fù běn guān. měi rù cháo, bì tú xiǎn, zhì chéng mén wài, rán hòu zhe xuē wà ér cháo. zhí sù zài shěng, zé xí dì jí gǎo. fēi gōng shì bù yán, yì wèi qǐ chǐ. guī bì cuī dié, hào tòng wú héng. guó cháo duó qíng zhě duō yǐ, wéi tōng néng hé diǎn lǐ.
调露二年,中书舍人欧阳通起复本官。每入朝,必徒跣,至城门外,然后著鞾袜而朝。直宿在省,则席地藉藁。非公事不言,亦未启齿。归必縗绖,号恸无恒。(国朝夺情者多矣,唯通能合典礼。)
wǔ tài hòu cháng ān sān nián zhēng yuè, chì:" sān nián zhī sàng, zì fēi cóng jūn gèng jí zhě, bù dé zhé zòu qǐ fù."
武太后长安三年正月,敕:"三年之丧,自非从军更籍者,不得辄奏起复。"
zhì guǎng dé èr nián sān yuè, chì:" sān nián zhī sàng, wèi zhī dá lǐ. zì fēi jīn gé, bù kě cóng quán. qí wén guān zì jīn yǐ hòu, bìng xǔ zhōng zhì, yī qiè bù dé zhé yǒu zòu qǐng."
至广德二年三月,敕:"三年之丧,谓之达礼。自非金革,不可从权。其文官自今以后,并许终制,一切不得辄有奏请。"