strong zhí guān shí sì strong
職官十四
zhōu jùn shàng
州郡上
sī lì xiào wèi
司隸校尉
sī lì, zhōu guān yě, zhǎng wǔ lì zhī fǎ, biàn qí wù ér zhǎng qí zhèng lìng, wǔ lì, wèi zuì lì sì dí zhī lì yě. wù wèi yī fú bīng qì zhī shǔ. shuài qí mín ér bǔ dào zéi.
司隸,周官也,掌五隸之法,辨其物而掌其政令,(五隸,謂罪隸、四翟之隸也。物謂衣服、兵器之屬。)帥其民而捕盜賊。
hàn wǔ dì zhēng hé sì nián, chū zhì sī lì xiào wèi, chí jié, cóng zhōng dōu guān tú qiān èr bǎi rén, zhōng dōu guān, jīng shī zhū guān fǔ. bǔ wū gǔ, dū dà jiān huá. dū wèi chá shì zhī. hòu bà qí bīng. chá sān fǔ sān hé hóng nóng. jìn zhì yuē: hàn wǔ dì chū zhì shí sān zhōu cì shǐ gè yī rén. yòu zhì sī lì xiào wèi, chá sān fǔ sān hé hóng nóng qī jùn. yuán dì chū yuán sì nián, qù jié, hòu zhū gé fēng wèi sī lì yòu jiā jié, xún fù qù zhī. sī lì qù jié, zì fēng shǐ yě. zhū gé fēng wèi sī lì, wú suǒ huí bì, jīng shī yǔ yuē: xián hé kuò, féng zhū gé. yán xián zhě hé jiǔ kuò bù xiāng jiàn, yǐ féng zhū gé gù yě. shì zhōng xǔ zhāng yǐ wài shǔ guì xìng, bīn kè fàn fǎ, yǔ zhāng xiāng lián. fēng yù hé zòu, shì féng zhāng chū, fēng zhù chē jǔ jié zhāo zhāng yuē: xià! yù shōu zhī. zhāng chí qù, fēng bēn chē zhú zhī, zhāng tū rù diàn dé miǎn. yīn cǐ chéng dì suì shōu fēng jié. chéng dì yuán yán sì nián shěng. suī hé èr nián, āi dì fù zhì, dàn wèi sī lì, chú xiào wèi zì. guān jìn xián guān, shǔ dà sī kōng, bǐ sī zhí. sī lì zhǎng chá huáng tài zǐ yǐ xià, xíng mǎ nèi shì jiē zhǔ zhī. zhuān dào ér xíng, zhuān xí ér zuò. chū chú, jiē yè liǎng fǔ. liǎng fǔ wèi chéng xiàng yù shǐ yě. wéi juān xūn chū wèi sī lì, bù kěn yè chéng xiàng yù shǐ dài fū, hòu wèi dí fāng jìn zòu miǎn. yòu hàn shū yuē: bào xuān zì zǐ dōu. míng jīng, wèi sī lì. chéng xiàng kǒng guāng xíng yuán líng, guān shǔ xíng chí dào zhōng, xuān shǐ liǎn zhǐ chéng xiàng yuàn shǐ, méi rù qí chē mǎ, cuī rǔ zǎi xiàng. shì xià yù shǐ zhōng chéng, guān yù bǔ, cóng shì bì mén bù nà. xuān zuò bì jù shǐ zhě, dà bù jìng, xià yù. bó shì dì zǐ wáng xián jǔ fān tài xué xià, yuē: yù jiù bào sī lì zhě, huì cǐ xià. zhū shēng huì zhě qiān yú rén. cháo rì, zhē chéng xiàng kǒng guāng zì yán, chéng xiàng chē bù de xíng. xuān zuì jiǎn sǐ yī děng. liè yì jì yuē: zì xuān zhì zi yǒng sūn yù, jù wèi sī lì xiào wèi, qí wèi gōng jiē fù chéng cōng mǎ. jīng shī gē zhī yuē:' bào shì cōng, sān rù sī lì zài rù gōng. mǎ suī pí, xíng bù gōng. yòu wáng jùn wèi sī lì xiào wèi, zòu miǎn chéng xiàng kuāng héng. yòu gài kuān ráo wèi sī lì, yì wú suǒ huí bì.
漢武帝征和四年,初置司隸校尉,持節,從中都官徒千二百人,(中都官,京師諸官府。)捕巫蠱,督大奸猾。(督謂察視之。)後罷其兵。察三輔、三河、弘農。(晉志曰:「漢武帝初置十三州刺史各一人。又置司隸校尉,察三輔、三河、弘農七郡。」)元帝初元四年,去節,後諸葛豐為司隸又加節,尋復去之。司隸去節,自豐始也。(諸葛豐為司隸,無所迴避,京師語曰:「閒何闊,逢諸葛。」言閒者何久闊不相見,以逢諸葛故也。侍中許章以外屬貴幸,賓客犯法,與章相連。豐欲劾奏,適逢章出,豐駐車舉節招章曰:「下!」欲收之。章馳去,豐奔車逐之,章突入殿得免。因此成帝遂收豐節。)成帝元延四年省。綏和二年,哀帝復置,但為司隸,(除校尉字。)冠進賢冠,屬大司空,比司直。司隸掌察皇太子以下,行馬內事皆主之。專道而行,專席而坐。初除,皆謁兩府。(兩府謂丞相、御史也。惟涓勛初為司隸,不肯謁丞相、御史大夫,後為翟方進奏免。又漢書曰:「鮑宣字子都。明經,為司隸。丞相孔光行園陵,官屬行馳道中,宣使斂止丞相掾史,沒入其車馬,摧辱宰相。事下御史中丞,官欲捕,從事閉門不納。宣坐閉拒使者,大不敬,下獄。博士弟子王咸舉幡太學下,曰:「欲救鮑司隸者,會此下。」諸生會者千餘人。朝日,遮丞相孔光自言,丞相車不得行。宣罪減死一等。列異記曰:「自宣至子永孫昱,俱為司隸校尉,其為公皆復乘驄馬。京師歌之曰:'鮑氏驄,三入司隸再入公。馬雖疲,行步工。」又王駿為司隸校尉,奏免丞相匡衡。又蓋寬饒為司隸,亦無所迴避。)
hòu hàn fù wèi sī lì xiào wèi, suǒ bù hé nán yǐn hé nèi yòu fú fēng zuǒ féng yì jīng zhào yǐn hé dōng hóng nóng fán qī jùn, zhì hé nán luò yáng. běi qí shū yuē: hòu hàn fán huáng zú bù dé diǎn sān hé, gài jì qí qīn ér xī xíng jī zhī dì. wú suǒ bù jiū, wéi bù chá sān gōng. hòu hàn jiāng féng shàng yán xuān lìng sī lì xiào wèi dū chá sān gōng, chén yuán yì yǐ wèi bù yí shǐ yǒu sī xǐng chá gōng fǔ, nǎi zhǐ. tíng yì chù jiǔ qīng shàng, cháo hè chù gōng qīng xià. bào yǒng wèi sī lì, bào huī wèi dōu guān cóng shì, bìng bù bì qiáng yù. zhào cè yuē: guì qī qiě dāng liǎn shǒu, yǐ bì èr bào. bào yǒng zi yù, fù wèi sī lì, chū bài, shǐ fēng hú jiàng xí. guāng wǔ qiǎn wèn yù yuē: yǒu suǒ guài fǒu? duì yuē: chén wén gù shì, tōng guān wén shū bù zhe xìng, yòu dāng sī tú lù bù, guài shǐ sī lì xià shū ér zhe xìng yě. shàng yuē: wú yù lìng tiān xià zhī zhōng chén zhī zǐ fù wèi sī lì. yòu zhōng cháng shì wáng fǔ cáo jié děng yòng shì, shàng shū lìng yáng qiú cháng tuò shǒu fǔ bì yuē: dāng lìng yáng qiú zuò sī lì, cǐ bèi gǎn ěr. hòu jí bài sī lì, qiú liè chē qí dǎo cóng, dāng rù sī lì fǔ, luò yáng zéi bǔ yuàn jiē gù mò shòu gōng fǔ yuàn xiào lián yě, yāo jiàn dào cè. qiú nù yuē: luò yáng dū yì, lì dāng dé xióng hǔ gǎn bó shì zhě, nǎi yòng xī shǔ dāng xiào wèi chē yé? bù zú wū biān zhàng, qiě jǔ pū zhī. yú shì wēi fēng zhèn liè. míng rì yì què xiè ēn, suì biǎo hé wáng fǔ, zì lín kǎo, fù zǐ jiē sǐ yú zhàng xià, nǎi zhé fǔ shī, shǔ yuē zéi chén wáng fǔ. yú shì quán mén gǔ lì, jiē què mù shǔ bù. cáo jié jiàn fǔ shī, nǎi shōu lèi rù yán qiú zuì. dì xǐ wèi wèi wèi. qiú kòu tóu yuē: yuàn jiǎ chén yī yuè, bì lìng chái láng chī xiāo xī fú qí gū. yòu, lǐ yīng zì yuán lǐ, bài sī lì xiào wèi. zhāng ràng dì shuò wèi yě wáng lìng, tān cán wú dào, wèi yīng ér táo cáng ràng shě zhù zhōng. yīng lǜ jiāng lì pò zhù qǔ shuò, fù yù shā zhī. ràng sù yuān yú dì, dì zhào ràng yīng. yīng yuē: xī zhòng ní wèi lǔ sī kòu, qī rì ér zhū shǎo zhèng mǎo. jīn chén dào guān yǐ jī xún, jù yǐ yān liú wèi qiān, bù yì huò sù jí zhī zuì. qǐ liú wǔ rì, kè tiǎn yuán è. dì wèi ràng yuē: rǔ dì zhī zuì yě. zì shì huàn guān píng qì, xiū mù bù gǎn fù chū. dì wèn qí gù, bìng kòu tóu qì yuē: wèi lǐ sī lì. fán sī lì shǔ guān, yǒu cóng shì shǐ shí èr rén. qí dōu guān cóng shì shǐ, zhì wèi xióng jù, zhǔ chá bǎi guān zhī fàn fǎ zhě. hú téng zì zi shēng, pì jīng zhōu bù nán yáng cóng shì, yù huán dì nán xún zhì nán yáng, qiān qí wàn chéng, hū zhào qiú suǒ, bù kě kān. téng zòu yuē: tiān zǐ wú wài, chéng yú suǒ zài, jí wèi jīng shī. qǐng jīng zhōu cì shǐ bǐ sī lì, chén bǐ dōu guān cóng shì, nán yáng shǒu bǐ hé nán yǐn, wǎn lìng bǐ luò yáng lìng. xǔ zhī. yú shì dà jiāng jūn wáng mǎ, xī cáo yuàn zhào téng. téng nǎi zuò dōu guān cóng shì hú tóu zhào yuàn, yuàn nǎi jué, xī xíng cí xiè, yóu shì bù gǎn zhé yǒu hū zhào.
後漢復為司隸校尉,所部河南尹、河內、右扶風、左馮翊、京兆尹、河東、弘農凡七郡,治河南洛陽。(北齊書曰:「後漢凡皇族不得典三河,蓋忌其親而惜形跡之地。」)無所不糾,唯不察三公。(後漢江馮上言」宣令司隸校尉督察三公」,陳元議以為不宜使有司省察公輔,乃止。)廷議處九卿上,朝賀處公卿下。(鮑永為司隸,鮑恢為都官從事,並不避強御。詔策曰:「貴戚且當斂手,以避二鮑。」鮑永子昱,復為司隸,初拜,使封胡降檄。光武遣問昱曰:「有所怪否?」對曰:「臣聞故事,通官文書不著姓,又當司徒露布,怪使司隸下書而著姓也。」上曰:「吾欲令天下知忠臣之子復為司隸。」又中常侍王甫、曹節等用事,尚書令陽球常唾手拊髀曰:「當令陽球作司隸,此輩敢爾。」後及拜司隸,球列車騎導從,當入司隸府,雒陽賊捕掾皆故墨綬公府掾孝廉也,邀見道側。球怒曰:「雒陽都邑,吏當得熊虎敢搏噬者,乃用鼷鼠當校尉車耶?不足汙鞭杖,且舉撲之。」於是威風振烈。明日詣闕謝恩,遂表劾王甫,自臨考,父子皆死於杖下,乃磔甫屍,署曰「賊臣王甫」。於是權門股慄,皆雀目鼠步。曹節見甫屍,乃收淚入言球罪。帝徙為衛尉。球叩頭曰:「願假臣一月,必令豺狼鴟鴞悉伏其辜。」又,李膺字元禮,拜司隸校尉。張讓弟朔為野王令,貪殘無道,畏膺而逃藏讓舍柱中。膺率將吏破柱取朔,付獄殺之。讓訴冤於帝,帝召讓膺。膺曰:「昔仲尼為魯司寇,七日而誅少正卯。今臣到官已積旬,懼以淹流為諐,不意獲速疾之罪。乞留五日,克殄元惡。」帝謂讓曰:「汝弟之罪也。」自是宦官屏氣,休沐不敢復出。帝問其故,並叩頭泣曰:「畏李司隸。」)凡司隸屬官,有從事史十二人。其都官從事史,至為雄劇,主察百官之犯法者。(胡騰字子升,辟荊州部南陽從事,遇桓帝南巡至南陽,千騎萬乘,呼召求索,不可堪。騰奏曰:「天子無外,乘輿所在,即為京師。請荊州刺史比司隸,臣比都官從事,南陽守比河南尹,宛令比雒陽令。」許之。於是大將軍亡馬,西曹掾召騰。騰乃作都官從事鵠頭召掾,掾乃覺,膝行辭謝,由是不敢輒有呼召。)
wèi jìn sī lì yǔ èr hàn tóng. liú cōng tiě hào, zhì zuǒ yòu sī lì. sī lì yú duān mén wài zuò, zài zhū qīng shàng, jué xí. qí rù diàn, àn běn pǐn zhì zài zhū qīng xià, bù jué xí. wèi zhōng huì wèi sī lì, suī zài wài sī, shí zhèng sǔn yì, dāng shì yǔ duó, wú bù bì zōng. jìn zhū gōng zàn yún: liú yì zì zhòng xióng, wèi sī lì, zòu tài wèi hé céng shàng shū liú shí fù zǐ jí yáng xiù zhāng tuó děng suǒ fàn láng jí. sī jùn shǒu lìng shì xiāng lián jí guān fēng tóu yìn shòu zhě shén zhòng, jiē yǐ wèi yì néng jì zhū gé fēng gài kuān ráo. chū yǐ sī lì guān shǔ zhì zhì rú zhōu yí, ér sú chēng zhī sī zhōu. jiàn tài kāng jì. jí wèi jìn, nǎi yǐ jīng fǔ suǒ bù dìng míng, zhì sī zhōu, yǐ sī lì xiào wèi tǒng zhī. jí dōng jìn dù jiāng, bà sī lì xiào wèi guān, biàn qí zhí wèi yáng zhōu cì shǐ.
魏晉司隸與二漢同。(劉聰僣號,置左右司隸。)司隸於端門外坐,在諸卿上,絕席。其入殿,按本品秩在諸卿下,不絕席。(魏鍾會為司隸,雖在外司,時政損益,當世與奪,無不必綜。晉諸公贊云:「劉毅字仲雄,為司隸,奏太尉何曾、尚書劉寔父子及羊琇、張佗等所犯狼藉。司郡守令事相連及觀風投印綬者甚眾,皆以為毅能繼諸葛豐、蓋寬饒。)初以司隸官屬制置如州儀,而俗稱之司州。(見太康記。)及魏晉,乃以京輔所部定名,置司州,以司隸校尉統之。及東晉渡江,罷司隸校尉官,變其職為揚州刺史。
hòu wèi běi qí wèi sī zhōu mù.
後魏、北齊為司州牧。
hòu zhōu yǒu sī lì xià dài fū, zhǎng wǔ lì jí tú zhě, bǔ dào zéi qiú zhí zhī shì, shǔ dà sī kòu.
後周有司隸下大夫,掌五隸及徒者,捕盜賊囚執之事,屬大司寇。
suí chū yǒu yōng zhōu mù. hòu yáng dì zhì sī lì tái, yǒu dài fū yī rén, zhǎng zhū xún chá. xuē dào héng wèi sī lì dài fū, bié jià èr rén, fēn chá jī nèi, yī rén àn dōng dōu, yī rén àn jīng shī. hòu yòu bà sī lì tái. péi yùn wèi yù shǐ dài fū, yù zhòng jǐ quán, lìng yú shì jī zòu bà sī lì cì shǐ yǐ xià guān shǔ. ér liú sī lì cóng shì zhī míng, bù wèi cháng yuán, lín shí xuǎn jīng guān qīng míng zhě quán shè yǐ xíng.
隋初有雍州牧。後煬帝置司隸台,有大夫一人,掌諸巡察。薛道衡為司隸大夫,別駕二人,分察畿內,一人按東都,一人按京師。後又罷司隸台。(裴蘊為御史大夫,欲重己權,令虞世基奏罷司隸刺史以下官屬。)而留司隸從事之名,不為常員,臨時選京官清明者權攝以行。
dà táng wú sī lì xiào wèi, ér yǒu jīng jī cǎi fǎng shǐ, yì qí zhí yě.
大唐無司隸校尉,而有京畿採訪使,亦其職也。
zhōu mù cì shǐ
州牧刺史
huáng dì lì sì jiān, yǐ zhì wàn guó.
黃帝立四監,以治萬國。
táng yǒu jiǔ zhōu.
唐有九州。
shùn zhì shí èr zhōu, yǒu mù.
舜置十二州,有牧。
xià wèi jiǔ zhōu mù.
夏為九州牧。
yīn zhōu bā mìng yuē mù.
殷周八命曰牧。
qín zhì jiān chá yù shǐ.
秦置監察御史。
hàn xìng shěng zhī. zhì huì dì sān nián, yòu qiǎn yù shǐ jiān sān fǔ jùn, chá cí sòng, suǒ chá zhī shì fán jiǔ tiáo, jiān zhě èr suì gèng zhī. cháng yǐ shí yuè zòu shì, shí èr yuè hái jiān. qí hòu zhū zhōu fù zhì jiān chá yù shǐ. wén dì shí sān nián, yǐ yù shǐ bù fèng fǎ, xià shī qí zhí, nǎi qiǎn chéng xiàng shǐ chū cì bìng dū jiān chá yù shǐ. wǔ dì yuán fēng yuán nián, yù shǐ zhǐ bù fù jiān. zhì wǔ nián, nǎi zhì bù cì shǐ, zhǎng fèng zhào liù tiáo chá zhōu, fán shí èr zhōu yān. hàn zhì, cì shǐ yǐ liù tiáo wèn shì, fēi tiáo suǒ wèn jí bù xǐng. yī tiáo, qiáng zōng háo yòu tián zhái yú zhì, yǐ qiáng líng ruò, yǐ zhòng bào guǎ. èr tiáo, èr qiān dàn bù fèng zhào shū, zūn chéng diǎn zhì, bèi gōng xiàng sī, páng zhào shǒu lì, qīn yú bǎi xìng, jù liǎn wèi jiān. sān tiáo, èr qiān dàn bù xù yí yù, fēng lì shā rén, nù zé rèn xíng, xǐ zé rèn shǎng, fán rǎo kè bào, bō jié lí yuán, wèi bǎi xìng suǒ jí, shān bēng shí liè, yāo xiáng é yán. sì tiáo, èr qiān dàn xuǎn shǔ bù píng, gǒu ā suǒ ài, bì xián chǒng wán. wǔ tiáo, èr qiān dàn zǐ dì shì hù róng shì, qǐng tuō suǒ jiān. liù tiáo, èr qiān dàn wéi gōng xià bǐ, ē fù háo qiáng, tōng xíng huò lù, gē sǔn zhèng lìng. jū bù jiǔ suì, jǔ wèi shǒu xiāng. chéng dì suī hé yuán nián, yǐ wèi cì shǐ wèi xià dài fū ér lín èr qiān dàn, qīng zhòng bù xiāng zhǔn, nǎi gèng wèi zhōu mù, zhì zhēn èr qiān dàn, wèi cì jiǔ qīng, jiǔ qīng quē yǐ gāo dì bǔ. shì shí, hé wǔ yǔ dí fāng jìn zòu yuē: gǔ xuǎn zhū hóu xián zhě yǐ wèi zhōu bó. jīn bù cì shǐ jū mù bó zhī wèi, xuǎn dì dà lì, suǒ jiàn wèi gāo zhì jiǔ qīng, suǒ è lì tuì, rèn zhòng zhí dà. chūn qiū zhī yì, yòng guì lǐ jiàn, bù yǐ bēi lín zūn. cì shǐ wèi xià dài fū, ér lín èr qiān dàn, qīng zhòng bù xiāng zhǔn. qǐng bà cì shǐ, gèng zhì zhōu mù, yǐ yīng gǔ zhì. zòu kě. āi dì jiàn píng èr nián, fù wèi cì shǐ. shí zhū bó yòu zòu yuē: hàn jiā lì zhì jùn xiàn, bù cì shǐ fèng shǐ diǎn zhōu, dū chá jùn guó, lì rén ān níng. gù shì, jū bù jiǔ suì jǔ wèi shǒu xiāng, qí yǒu yì cái gōng xiào zhù zhě zhé dēng zhuó. zhì bēi shǎng hòu, xián quàn gōng lè jìn. jīn zēng zhì wèi mù, yǐ gāo dì bǔ jiǔ qīng, qí zhōng cái zé gǒu zì shǒu ér yǐ, kǒng gōng xiào líng yí, jiān guǐ bù jīn. chén qǐng bà mù, zhì cì shǐ rú gù. zòu kě. yuán shòu èr nián, fù wèi mù. hé wǔ zì jūn gōng, wèi yáng zhōu cì shǐ, jǔ zòu èr qiān dàn lì bì xiān lù zhāng, fú zuì zhě wèi kuī chú, miǎn zhī ér yǐ, bù fù jí fǎ, jiǔ jiāng tài shǒu dài shèng xíng zhì duō bù fǎ, qián cì shǐ yǐ qí dà rú, duō yōu róng zhī. wǔ shǐ cóng shì lián dé qí zuì, shèng jù, zì miǎn. hòu huǐ wǔ yú cháo, wǔ wén zhī, zhōng bù yáng qí è. huáng bà wèi yáng zhōu cì shǐ, zhì yǒu jī, hàn xuān zhào cì chē gài, tè gāo yī zhàng, bié jià zhǔ bù chē, tí yóu píng ní yú shì qián, yǐ zhāng yǒu dé.
漢興省之。至惠帝三年,又遣御史監三輔郡,察詞訟,所察之事凡九條,監者二歲更之。常以十月奏事,十二月還監。其後諸州復置監察御史。文帝十三年,以御史不奉法,下失其職,乃遣丞相史出刺並督監察御史。武帝元封元年,御史止不復監。至五年,乃置部刺史,掌奉詔六條察州,凡十二州焉。(漢制,刺史以六條問事,非條所問即不省。一條,強宗豪右田宅逾制,以強凌弱,以眾暴寡。二條,二千石不奉詔書,遵承典制,背公向私,旁詔守利,侵漁百姓,聚斂為奸。三條,二千石不恤疑獄,風厲殺人,怒則任刑,喜則任賞,煩擾刻暴,剝截黎元,為百姓所疾,山崩石裂,妖祥訛言。四條,二千石選署不平,苟阿所愛,蔽賢寵頑。五條,二千石子弟恃怙榮勢,請託所監。六條,二千石違公下比,阿附豪強,通行貨賂,割損正令。)居部九歲,舉為守相。成帝綏和元年,以為刺史位下大夫而臨二千石,輕重不相准,乃更為州牧,秩真二千石,位次九卿,九卿缺以高第補。(是時,何武與翟方進奏曰:「古選諸侯賢者以為州伯。今部刺史居牧伯之位,選第大吏,所薦位高至九卿,所惡立退,任重職大。春秋之義,用貴理賤,不以卑臨尊。刺史位下大夫,而臨二千石,輕重不相准。請罷刺史,更置州牧,以應古制。」奏可。)哀帝建平二年,復為刺史。(時朱博又奏曰:「漢家立置郡縣,部刺史奉使典州,督察郡國,吏人安寧。故事,居部九歲舉為守相,其有異材功效著者輒登擢。秩卑賞厚,咸勸功樂進。今增秩為牧,以高第補九卿,其中材則苟自守而已,恐功效陵夷,奸宄不禁。臣請罷牧,置刺史如故。」奏可。)元壽二年,復為牧。(何武字君公,為揚州刺史,舉奏二千石吏必先露章,服罪者為虧除,免之而已,不復極法,九江太守戴聖行治多不法,前刺史以其大儒,多優容之。武使從事廉得其罪,聖懼,自免。後毀武於朝,武聞之,終不揚其惡。黃霸為揚州刺史,治有績,漢宣詔賜車蓋,特高一丈,別駕主簿車,緹油屏泥於軾前,以彰有德。)
hòu hàn guāng wǔ jiàn wǔ shí bā nián, fù wèi cì shǐ. wài shí èr zhōu gè yī rén, qí yī zhōu shǔ sī lì xiào wèi. hàn cì shǐ shèng chuán zhōu xíng jùn guó, wú shì suǒ zhì, zhōng xìng suǒ zhì yǒu dìng chù. jiù cháng yǐ bā yuè xún xíng suǒ bù, cháng yǐ qiū fēn háng bù, jùn guó gè qiǎn yī lì yíng zhī jiè shàng. lù qiú tú, kǎo diàn zuì. bù chēng zhí zhě wèi diàn, qí yǒu néng zhě wèi zuì. chū suì jǐn yì jīng dū zòu shì, zhōng xìng dàn yīn jì lì, bù fù zì yì jīng shī. jiàn wǔ shí yī nián, chū duàn zhōu mù zì hái zòu shì. suī fù mǔ zhī sàng, bù dé qù zhí. yuán jiā yuán nián, chū tīng cì shǐ èr qiān dàn xíng sān nián fú. yán xī èr nián fù duàn zhī. huò wèi zhōu fǔ wèi wài tái. xiè yí wú wèi jīng zhōu cì shǐ, dì wǔ lún jiàn zhī yuē: xún gōng jiǎn néng, wèi wài tái zhī biǎo tīng shēng chá shí, wèi jiǔ bó zhī guān. líng dì zhōng píng wǔ nián, gǎi cì shǐ, wéi zhì mù. shì shí tiān xià fāng luàn, háo jié gè yù jù yǒu zhōu jùn, ér liú yān liú yú bìng zì jiǔ qīng chū lǐng zhōu mù, zhōu mù zhī rèn, zì cǐ zhòng yǐ. jiù zhì, zhōu mù zòu èr qiān dàn zhǎng lì bù rèn wèi zhě, shì jiē xiān xià sān gōng, sān gōng qiǎn yuàn shǐ àn yàn, rán hòu chù tuì. guāng wǔ jí wèi, yòng fǎ míng chá, bù fù wěi sān fǔ, gù quán guī jǔ cì zhī lì. lǐ yīng wèi qīng zhōu cì shǐ, shǒu lìng wèi wēi míng, wén fēng qì guān. guō jí zì xì hóu, zài wèi bīng zhōu, qǐng zhōu zhōng xióng jùn yǐ wèi shī yǒu, zhāo xī cān zhèng, fēn lù yǐ yǎng zhī. chū xíng bù dào měi jì, shù bǎi xiǎo ér qí zhú mǎ yíng sòng, wèn shǐ jūn hé rì hái, jí lìng bié jià jì rì gào zhī. jí hái rù měi jì, xiān qī yī rì, jí jí zhǐ yě tíng, xū qī nǎi wǎng. yòu zhǒng gǎo zì jǐng bó, wèi liáng zhōu, bèi zhēng hái. lì mín yì què, fù liú yī nián. qiān hàn yáng tài shǒu, róng yí nán nǚ zhì jiè gòng xiāng cí, shí lǐ bù dé chéng chē. yòu jiǎ cóng zì mèng jiān, wèi jiāo zhǐ cì shǐ, shí zhōu rén fǎn, cóng dào nǎi ān. xiàng lù gē yuē: jiǎ fù lái wǎn, shǐ wǒ xiān fǎn, jīn jiàn qīng píng, lì bù gǎn fàn. qiān jì zhōu, jiù diǎn, chuán chē cān jià, chuí chì wéi shang, cóng yuē: cì shǐ dāng yuǎn shì tīng, fǎn zì yǎn sāi hū? nǎi lìng qiān zhī, bǎi chéng wén fēng zhèn sǒng. yòu, bǎi lǐ sōng wèi xú zhōu cì shǐ, zhōu hàn, chuán chē suǒ jīng, gān yǔ bì zhù. yòu, guō hè zì qiáo qīng, wèi jīng zhōu, bǎi xìng gē yuē: jué dé rén míng guō qiáo qīng. dì cì sān gōng zhī fú, qù chān lù miǎn, shǐ bǎi xìng jiàn zhī, yǐ zhāng yǒu dé. yòu, zhōu chéng wèi jiāo zhǐ cì shǐ, jǔ zòu èr jùn huì zhuó tài shǒu, shǔ xiàn jiě yìn shòu qì guān zhě sì shí yú chéng. yòu, wéi kāng dài fù wèi jīng zhōu, fù chū zhǐ chuán, kāng rù guān, shí rén róng zhī.
後漢光武建武十八年,復為刺史。外十二州各一人,其一州屬司隸校尉。漢刺史乘傳周行郡國,無適所治,中興所治有定處。舊常以八月巡行所部,(常以秋分行部,郡國各遣一吏迎之界上。)錄囚徒,考殿最。(不稱職者為殿,其有能者為最。)初歲盡詣京都奏事,中興但因計吏,不復自詣京師。(建武十一年,初斷州牧自還奏事。)雖父母之喪,不得去職。(元嘉元年,初聽刺史二千石行三年服。延熹二年復斷之。)或謂州府為外台。(謝夷吾為荊州刺史,第五倫薦之曰:「尋功簡能,為外台之表;聽聲察實,為九伯之冠。」)靈帝中平五年,改刺史,唯置牧。是時天下方亂,豪傑各欲據有州郡,而劉焉、劉虞並自九卿出領州牧,州牧之任,自此重矣。舊制,州牧奏二千石長吏不任位者,事皆先下三公,三公遣掾史按驗,然後黜退。光武即位,用法明察,不復委三府,故權歸舉刺之吏。(李膺為青州刺史,守令畏威明,聞風棄官。郭伋字細侯,再為并州,請州中雄俊以為師友,朝夕參政,分祿以養之。初行部到美稷,數百小兒騎竹馬迎送,問使君何日還,伋令別駕計日告之。及還入美稷,先期一日,伋即止野亭,須期乃往。又種暠字景伯,為梁州,被徵還。吏民詣闕,復留一年。遷漢陽太守,戎夷男女至界共相辭,十里不得乘車。又賈琮字孟堅,為交趾刺史,時州人反,琮到乃安。巷路歌曰:「賈父來晚,使我先反,今見清平,吏不敢飯。」遷冀州,舊典,傳車驂駕,垂赤帷裳,琮曰:「刺史當遠視聽,反自掩塞乎?」乃令褰之,百城聞風振悚。又,百里嵩為徐州刺史,州旱,傳車所經,甘雨必注。又,郭賀字喬卿,為荊州,百姓歌曰:「厥德仁明郭喬卿。」帝賜三公之服,去襜露冕,使百姓見之,以彰有德。又,周乘為交趾刺史,舉奏二郡穢濁太守,屬縣解印綬棄官者四十餘城。又,韋康代父為荊州,父出止傳,康入官,時人榮之。)
wèi jìn wèi cì shǐ, rèn zhòng zhě wèi shǐ chí jié dū du, qīng zhě wèi chí jié, jiē tóng yìn mò shòu, jìn xián liǎng liáng guān, jiàng cháo fú lǐng bīng zhě wǔ guān. ér jìn bà sī lì xiào wèi, zhì sī zhōu, jiāng zuǒ zé yáng zhōu cì shǐ. wèi jiǎ kuí zì liáng dào, wèi jīng hé zhōu cì shǐ, kuí yuē: zhōu běn jiān jùn, wèi chá èr qiān dàn yǐ xià. qí zhuàng jiē yán yán néng yīng yáng yǒu dū chá zhī cái, bù yán ān jìng kuān rén yǒu kǎi tì zhī dé yě. yú shì bù rú fǎ zhě, jiē zòu miǎn zhī. dì yuē: kuí zhēn cì shǐ yě, bù gào tiān xià, dāng yǐ jīng hé zhōu wèi fǎ. dāng yáng hóu dù yuán kǎi wèi jīng zhōu, rén hào wèi dù fù. jiù shuǐ dào wéi miǎn hàn dá jiāng líng qiān shù bǎi lǐ. jūn nǎi kāi yáng kǒu, qǐ xià shuǐ, dǎo hóng dòng, dá bā líng, jìng jìn qiān yú lǐ. nán tǔ měi ér yáo yuē: hòu shì wú pàn yóu dù wēng, shú shí zhì míng yǔ yǒng gōng. yòu, wú yǐn zhī zhào wèi guǎng zhōu, zhōu jiè yǒu tān quán, fù lǎo yún: yǐn cǐ shuǐ shǐ lián shì biàn tān. yǐn zhī xiān zhì shuǐ, zhuó ér yǐn zhī, fù shī yuē: gǔ rén yún cǐ shuǐ, yī yǐn zhòng qiān jīn. ruò shǐ yí qí yǐn, zhōng dāng bù yì xīn. zì wèi yǐ lái, shù xìng wèi zhōu ér wú jiāng jūn zhě, wèi zhī dān chē cì shǐ. shù xìng wèi fēi dì zú. fán dān chē cì shǐ, jiā dū jìn yī pǐn, dū du jìn èr pǐn, bù lùn chí jié jiǎ jié. jìn zhì, cì shǐ sān nián yī rù zòu. jiǎ wǔ zhào shū yuē: cì shǐ xián mìng, guó zhī wài tái, qí fēi suǒ bù ér zài jìng zhě, cì shǐ bìng jiū zhī.
魏晉為刺史,任重者為使持節都督,輕者為持節,皆銅印墨綬,進賢兩梁冠,絳朝服;領兵者武冠。而晉罷司隸校尉,置司州,江左則揚州刺史。(魏賈逵字梁道,為荊河州刺史,逵曰:」州本監郡,謂察二千石以下。其狀皆言嚴能鷹揚有督察之才,不言安靜寬仁有愷悌之德也。」於是不如法者,皆奏免之。帝曰:「逵真刺史也,布告天下,當以荊河州為法。」當陽侯杜元凱為荊州,人號為杜父。舊水道惟沔漢達江陵千數百里。君乃開陽口,起夏水,導洪洞,達巴陵,徑近千餘里。南土美而謠曰:「後世無叛由杜翁,孰識智名與勇功。」又,吳隱之召為廣州,州界有貪泉,父老云:「飲此水使廉士變貪。」隱之先至水,酌而飲之,賦詩曰:「古人云此水,一飲重千金。若使夷齊飲,終當不易心。」)自魏以來,庶姓為州而無將軍者,謂之單車刺史。(庶姓謂非帝族。)凡單車刺史,加督進一品,都督進二品,不論持節、假節。晉制,刺史三年一入奏。(甲午詔書曰:「刺史銜命,國之外台,其非所部而在境者,刺史並糾之。」)
sòng yǔ wèi tóng.
宋與魏同。
liáng cì shǐ shòu bài zhī míng rì, cí gōng miào ér xíng, jiē chí jié. liáng cài dào gōng zì huái jiǎn, chū wèi shǐ chí jié yòu jiāng jūn sī zhōu cì shǐ. hòu wèi wéi sī zhōu, huì dào gōng bìng dǔ, hū qí xiōng dì jí zhū jiāng yuē: yǐ sǐ gù jié, wú lìng wú méi yǒu yí hèn. lìng qǔ suǒ chí jié yuē: bǐng mìng chū jiāng, píng cǐ ér yǐ, jì bù hái cháo, yù yǔ tóng shì, kě yǔ guān jiù xiāng suí yě. yòu hé yìn zì zi jì, wèi jiàn ān tài shǒu, mín bù rěn qī. fú là fàng qiú hái jiā, jí qī ér zhì. yòu, ān chéng kāng wáng xiù dū du yōng liáng nán běi qín sì zhōu zhū jūn shì, yōng zhōu cì shǐ, yǒu jí, bǎi xìng shāng jiǎ xián wèi qǐng mìng. jì hōng, sì zhōu rén liè shang wèi bái mào, āi kū sòng yíng. yòu, xià hóu dǎn zì shì lóng, dì kuí zì jì lóng, bìng rèn jīng hé zhōu cì shǐ. zhōu rén gē yuē: wǒ zhī yǒu zhōu, rèn réng xià hóu, qián xiōng hòu dì, bù zhèng yōu yōu.
梁刺史受拜之明日,辭宮廟而行,皆持節。(梁蔡道恭字懷儉,出為使持節、右將軍、司州刺史。後魏圍司州,會道恭病篤,呼其兄弟及諸將曰:「以死固節,無令吾沒有遺恨。」令取所持節曰:「稟命出疆,憑此而已,既不還朝,欲與同逝,可與棺柩相隨也。」又何胤字子季,為建安太守,民不忍欺。伏臘放囚還家,及期而至。又,安成康王秀都督雍、梁、南北秦四州諸軍事,雍州刺史,有疾,百姓商賈咸為請命。既薨,四州人裂裳為白帽,哀哭送迎。又,夏侯亶字世龍,弟夔字季龍,並任荊河州刺史。州人歌曰:「我之有州,任仍夏侯,前兄後弟,布政優優。」)
hòu wèi tiān cì èr nián, yòu zhì, zhū zhōu zhì sān cì shǐ, huáng shì yī rén, yì xìng èr rén, bǐ gǔ zhī shàng zhōng xià sān shì yě. jùn zhì sān tài shǒu, xiàn zhì sān lìng zhǎng. xiào wén tài hé zhōng, cì zhí lìng. jù guān pǐn piān. shàng dǎng wáng tiān mù shì xí bīng zhōu cì shǐ. yòu, lǐ chóng wèi bīng zhōu, zhōu jiù duō jié dào, chóng nǎi cūn zhì yī lóu, lóu xuán yī gǔ, dào fā zé jī zhī, é qǐng zhī jiān, shēng bù bǎi lǐ, suì duō qín huò. zhū zhōu gǔ lóu zì chóng shǐ. zì hòu wèi běi qí, zé sī zhōu yuē mù. ér běi qí zhì zhōu wèi shàng zhōng xià sān děng, měi děng yòu yǒu shàng zhōng xià zhī chà, zì shàng shàng zhōu zhì xià xià zhōu fán jiǔ děng.
後魏天賜二年,又制,諸州置三刺史,皇室一人,異姓二人,比古之上中下三士也。郡置三太守,縣置三令長。孝文太和中,次職令。(具官品篇。上黨王天穆世襲并州刺史。又,李崇為并州,州舊多劫盜,崇乃村置一樓,樓懸一鼓,盜發則擊之,俄頃之間,聲布百里,遂多擒獲。諸州鼓樓自崇始。)自後魏、北齊,則司州曰牧。而北齊制州為上中下三等,每等又有上中下之差,自上上州至下下州凡九等。
hòu zhōu zé yōng zhōu yuē mù. ér zhì cì shǐ chū chú, fèng cí zhī rì, bèi liè lǔ bù. fán zǒng guǎn cì shǐ zé jiā shǐ chí jié zhū jūn shì, yǐ cǐ wèi cháng. jí sū chuò wèi liù tiáo zhī zhì, chū wén dì bǐng wèi zhèng, lìng bǎi guān sòng xí, qí mù shǒu lìng zhǎng fēi tōng liù tiáo jí jì zhàng zhě, bù dé jū guān. liù tiáo zhī zhì, qí lüè yuē: qí yī xiān zhì xīn, xīn bù qīng jìng zé sī lǜ wàng shēng, jiàn lǐ bù míng, shì yǐ zhì mín zhī yào, zài yú qīng xīn ér yǐ. qí èr dūn jiào huà. qí sān jǐn dì lì. qí sì zhuó xián liáng. qí wǔ xù yù sòng. qí liù jūn fù yì. jìng dì dà xiàng yuán nián, zhào zǒng guǎn cì shǐ jí xíng bīng zhě jiā chí jié, yú xī bà zhī.
後周則雍州曰牧。而制刺史初除,奉辭之日,備列鹵簿。凡總管刺史則加使持節諸軍事,以此為常。及蘇綽為六條之制,初文帝秉魏政,令百官誦習,其牧守令長非通六條及計帳者,不得居官。(六條之制,其略曰:其一先治心,心不清淨則思慮妄生,見理不明,是以治民之要,在於清心而已。其二敦教化。其三盡地利。其四擢賢良。其五恤獄訟。其六均賦役。)靜帝大象元年,詔總管刺史及行兵者加持節,餘悉罷之。
suí yōng zhōu zhì mù. yú zhōu bìng zhì cì shǐ, yì tóng běi qí jiǔ děng zhī zhì. zǒng guǎn cì shǐ jiā shǐ chí jié. zhì kāi huáng sān nián, bà jùn, yǐ zhōu tǒng xiàn. zì shì cì shǐ zhī míng cún ér zhí fèi. hòu suī yǒu cì shǐ, jiē tài shǒu zhī hù míng, lǐ yī jùn ér yǐ, fēi jiù cì shǐ zhī zhí. àn wèi zhì shǐ chí jié, chǒng fèng shǐ guān zhī rèn. suí shì fèi jùn, ér yǐ cì shǐ mù rén, jì fēi shǐ guān, zé hé bà chí jié zhī chēng. qí shí zhì zhì, bù yǐ míng shí xiāng fù wèi yì, réng jiù cún zhī. hòu gǎi wèi tài shǒu, yì fù bù xǐng, suǒ yǐ shǐ chí jié zhī míng, jí yú biān yuǎn xiǎo jùn, nǎi bù zhēng diǎn gù zhī shī. cì shǐ xiàn lìng, sān nián yī qiān. zhū yǒu bīng chù, zé cì shǐ dài jūn shì yǐ tǒng zhī. yáng dì nǎi bié zhì dū wèi lǐng bīng, bīng bù shǔ jùn. shí sì nián, gǎi jiǔ děng zhōu xiàn wèi shàng zhōng zhōng xià xià, fán sì děng. liú rén ēn wèi máo zhōu cì shǐ, zhì jī hào tiān xià dì yī, zhuó bài xíng bù shàng shū. yáng dì dà yè chū, fù bà zhōu zhì jùn. wèi sī lì tái, dài fū yī rén xún chá jī nèi, yòu yǒu sī lì cì shǐ, fáng yàn qiān cháng wèi zhī. qí cì shǐ shí sì rén xún chá jī wài zhū jùn, yì yǒu liù tiáo zhī zhì, yǔ hàn liù tiáo bù tóng. cóng shì sì shí rén, fù cì shǐ xún chá. měi nián èr yuè chéng yáo xún jùn xiàn, shí yuè rù zòu.
隋雍州置牧。餘州並置刺史,亦同北齊九等之制。總管刺史加使持節。至開皇三年,罷郡,以州統縣。自是刺史之名存而職廢。(後雖有刺史,皆太守之互名,理一郡而已,非舊刺史之職。按魏置使持節,寵奉使官之任。隋氏廢郡,而以刺史牧人,既非使官,則合罷持節之稱。其時制置,不以名實相副為意,仍舊存之。後改為太守,亦復不省,所以使持節之名,及於邊遠小郡,乃不徵典故之失。)刺史、縣令,三年一遷。諸有兵處,則刺史帶軍事以統之。(煬帝乃別置都尉領兵,兵不屬郡。)十四年,改九等州縣為上、中、中下、下,凡四等。(劉仁恩為毛州刺史,治績號天下第一,擢拜刑部尚書。)煬帝大業初,復罷州置郡。為司隸台,大夫一人巡察畿內,(又有司隸刺史,房彥謙嘗為之。)其刺史十四人巡察畿外諸郡,亦有六條之制,(與漢六條不同。)從事四十人,副刺史巡察。每年二月乘軺巡郡縣,十月入奏。
dà táng wǔ dé yuán nián, bà jùn zhì zhōu, gǎi tài shǒu wèi cì shǐ, ér yōng zhōu zhì mù. zhì shén lóng èr nián èr yuè, fēn tiān xià wèi shí dào, zhì xún chá shǐ èr shí rén, yī dào èr rén. yǐ zuǒ yòu tái jí nèi wài guān wǔ pǐn yǐ xià jiān míng qīng jìn zhě wèi zhī. jiān àn jùn xiàn, zài qī ér dài. zhì jǐng yún èr nián, gǎi zhì àn chá shǐ, dào gè yī rén. kāi yuán shí nián shěng, shí qī nián fù zhì. èr shí èr nián, gǎi zhì cǎi fǎng chù zhì shǐ, qí yǒu róng lǚ zhī dì, jí zhì jié dù shǐ, réng gè zhì yìn. tiān bǎo jiǔ nián sān yuè chì: běn zhì cǎi fǎng shǐ, lìng jǔ dà gāng, ruò dà xiǎo bì yóu, shì yī rén jiān lǐ shù jùn. zì jīn yǐ hòu, cǎi fǎng shǐ dàn fǎng chá shàn è, jǔ qí dà gāng, zì yú jùn wù suǒ yǒu zòu qǐng, bìng wěi jùn shǒu, bù xū gàn jí. zhì yú suǒ bù zhī dà jùn. zhì dé zhī hòu, gǎi cǎi fǎng shǐ wèi guān chá, guān chá jiē bìng lǐng dōu tuán liàn shǐ. qí liáo shǔ suí shì zēng zhì. fēn tiān xià wèi sì shí yú dào, dà zhě shí yú zhōu, xiǎo zhě èr sān zhōu, gè yīn qí shān chuān qū yù wèi zhì. zhū dào zēng jiǎn bù héng, shǐ míng yán gé bù yī, jǔ qí zhí lì, zé jiē gǔ zhī cì shǐ yún.
大唐武德元年,罷郡置州,改太守為刺史,而雍州置牧。至神龍二年二月,分天下為十道,置巡察使二十人,(一道二人。)以左右台及內外官五品以下堅明清勁者為之。兼按郡縣,再期而代。至景雲二年,改置按察使,道各一人。開元十年省,十七年復置。二十二年,改置採訪處置使,(其有戎旅之地,即置節度使,仍各置印。天寶九年三月敕:「本置採訪使,令舉大綱,若大小必由,是一人兼理數郡。自今以後,採訪使但訪察善惡,舉其大綱,自餘郡務所有奏請,並委郡守,不須干及。」)治於所部之大郡。(至德之後,改採訪使為觀察,觀察皆並領都團練使。其僚屬隨事增置。分天下為四十餘道,大者十餘州,小者二三州,各因其山川區域為制。諸道增減不恆,使名沿革不一,舉其職例,則皆古之刺史雲。)
zǒng lùn zhōu zuǒ
總論州佐
bié jià zhì zhōng zhǔ bù gōng cáo shū zuǒ bù jùn guó cóng shì diǎn jùn shū zuǒ jì jiǔ cóng shì zhōng zhèng
(別駕 治中 主簿 功曹書佐 部郡國從事 典郡書佐 祭酒從事 中正)
zhōu zhī zuǒ lì, hàn yǒu bié jià zhì zhōng zhǔ bù gōng cáo shū zuǒ bù cáo bù cáo cóng shì shǐ, zhǔ qián gǔ bù shū. bīng cáo bīng cáo cóng shì shǐ yǒu jūn shì zé zhì zhī, yǐ zhǔ bīng mǎ. bù jùn guó cóng shì shǐ diǎn jùn shū zuǒ děng guān. yòu yǒu xiào jīng shī, zhǔ jiān shì jīng. yuè lìng shī, zhǔ shí jié cí sì. lǜ lìng shī, zhǔ píng fǎ lǜ. jiē zhōu zì pì chú, tōng wèi bǎi shí. yòu hòu hàn shū huò yún zhì liù bǎi shí. zhí yǔ sī lì guān shǔ tóng, wéi wú dōu guān cóng shì. hàn wèi zhī jì, fù zēng jì jiǔ wén xué cóng shì yuán. jìn yòu yǒu wǔ měng cóng shì yuán. qí zhōu biān yuǎn yǒu shān xiǎn kòu zéi zhě, zhì gōng mǎ cóng shì wǔ shí rén. lì dài zhí yuán, hù xiāng yīn xí, suī xiǎo yǒu gēng yì, ér dà dǐ bù yì. zì wèi jìn yǐ hòu, cì shǐ duō dài jiāng jūn. kāi fǔ zé zhōu yǔ fǔ gè zhì liáo shǔ, zhōu guān lǐ mín, bié jià zhì zhōng yǐ xià shì. fǔ guān lǐ róng. zhǎng shǐ sī mǎ děng guān shì. hòu wèi jiù yǐ zhōu mù qīn rén, bān jiǔ tiáo zhī zhì, shǐ qián zhèng xuǎn lì, yǐ dài hòu rén. xiàn wén dì gé zhì, cì shǐ shǒu zǎi dào guān zhī rì, yǎng zì jǔ zé, yǐ wèi xuǎn guān, ruò jiǎn rèn shī suǒ, yǐ wǎng shàng lùn. zì xiào míng xiào chāng yǐ hòu, sì fāng duō nán, cì shǐ tài shǒu jiē wèi dāng bù dū du, suī wú bīng shì, jiē lì liáo zuǒ, pō wèi fán rǎo. gāo lóng zhī nǎi biǎo qǐng, zì fēi biān yào jiàn yǒu bīng mǎ zhě, xī jiē duàn zhī. běi qí shàng shàng zhōu cì shǐ shǔ guān zuǒ lì hé sān bǎi jiǔ shí sān rén, yǐ xià zhōu dì jiǎn shí rén. qí zhōu jùn zuǒ lì, jiē zhōu fǔ pì chú. jí hòu zhǔ shī zhèng, cì zhū nìng xìng mài guān, fēn zhōu jùn, xià dǎi xiāng guān, duō jiàng zhōng zhǐ. gù yǒu chì yòng zhōu zhǔ bù jùn gōng cáo zhě. hòu zhōu cì shǐ fǔ guān zé mìng yú tiān cháo, zhōu lì bìng mù shǒu zì zhì. zhì suí yǐ zhōu wèi jùn, wú fù jūn fǔ, zé zhōu fǔ zhī lì biàn wèi jùn guān yǐ. dà táng wú zhōu fǔ zhī míng, ér yǒu cǎi fǎng shǐ jí jié dù shǐ. jié dù shǐ shuō zài dū du piān. cǎi fǎng shǐ yǒu pàn guān èr rén, fēn pàn shàng shū liù háng shì jí zhōu xiàn bù shū. zhī shǐ èr rén, fēn shǐ chū rù, zhí rú jié dù shǐ zhī suí jūn. tuī guān yī rén, tuī jū yù sòng. jiē shǐ zì pì zhào, rán hòu shàng wén. qí wèi fèng bào zhě chēng shè. qí jié dù fáng yù děng shǐ liáo zuǒ pì zòu zhī lì, yì rú zhī. jīn jǔ zhōu zhī jiù zhí, yǐ liè yú zuǒ. jiù zhí wèi suí yǐ qián guān zhí.
州之佐吏,漢有別駕、治中、主簿、功曹書佐、簿曹、(簿曹從事史,主錢穀簿書。)兵曹、(兵曹從事史有軍事則置之,以主兵馬。)部郡國從事史、典郡書佐等官。(又有孝經師,主監試經。月令師,主時節祠祀。律令師,主平法律。)皆州自辟除,通為百石。(又後漢書或雲秩六百石。)職與司隸官屬同,唯無都官從事。漢魏之際,復增祭酒、文學從事員。晉又有武猛從事員。(其州邊遠有山險寇賊者,置弓馬從事五十人。)歷代職員,互相因襲,雖小有更易,而大抵不異。自魏晉以後,刺史多帶將軍。開府則州與府各置僚屬,州官理民,(別駕、治中以下是。)府官理戎。(長史、司馬等官是。)後魏舊以州牧親人,班九條之制,使前政選吏,以待後人。獻文帝革制,刺史守宰到官之日,仰自舉擇,以為選官,若簡任失所,以罔上論。自孝明孝昌以後,四方多難,刺史、太守皆為當部都督,雖無兵事,皆立僚佐,頗為煩擾。高隆之乃表請,自非邊要見有兵馬者,悉皆斷之。北齊上上州刺史屬官佐吏合三百九十三人,以下州遞減十人。其州郡佐吏,皆州府辟除。及後主失政,賜諸佞幸賣官,分州郡,下逮鄉官,多降中旨。故有敕用州主簿、郡功曹者。後周刺史府官則命於天朝,州吏並牧守自置。至隋以州為郡,無復軍府,則州府之吏變為郡官矣。大唐無州府之名,而有採訪使及節度使。(節度使說在都督篇。)採訪使有判官二人,(分判尚書六行事及州縣簿書。)支使二人,(分使出入,職如節度使之隨軍。)推官一人,(推鞫獄訟。)皆使自辟召,然後上聞。其未奉報者稱攝。(其節度、防禦等使寮佐辟奏之例,亦如之。)今舉州之舊職,以列於左。(舊職謂隋以前官職。)
bié jià cóng shì shǐ yī rén, cóng cì shǐ xíng bù, bié chéng yī chéng chuán chē, gù wèi zhī bié jià, hàn zhì yě. lì dài jiē yǒu. hòu hàn zhōu jǐng wèi jīng hé zhōu, pì chén fān wèi bié jià, fān bù jiù, jǐng tí bié jià yú yuē chén zhòng jǔ zuò, bù fù gèng pì, fān huáng kǒng qǐ shì zhí. yuán shào lǐng jì zhōu, yǐ shěn pèi wèi bié jià, wěi yǐ fù xīn, bìng zǒng mù fǔ. shào yòu yǐ tián fēng wèi bié jià, fēng quàn yíng tiān zǐ, shào bù nà. jí bài, yuē: wú cán tián bié jià. jìn wáng xiáng wèi xú zhōu bié jià, yǐ gǔ gōng zhī zhōng, jiū hé yì zhòng, zhōu jìng huò níng. rén gē yuē: hǎi yí zhī kāng, shí lài wáng xiáng. bāng guó bù kōng, bié jià zhī gōng. liè shì chuán yuē: kǒng xún zì jù qīng, wèi bié jià, chē jiù yǒu píng xīng, rú cì shǐ chē, cì shǐ yīn nù, yù qù bié jià chē píng xīng. xún yuē:' chè qù píng xīng, huǐ guó jiù yí, bié jià kě qù, píng xīng bù kě shěng.' nǎi zhǐ. guǎn níng jí pì wén yún: zhōu mín guǎn dàn, yàn què zhī jiàn, qī cháo tóng zhī huá. bié jià zhě, míng jūn zhī yǔ yì, yí dé yīng rú. wáng chéng xiàng jí yǒu jiào yuē: gù hé lǐ shí qīng mǐn, shào jīn duān yòu, yí dé qí cái, yǐ wèi bié jià. yǔ liàng jí dá guō yù shū yún: bié jià, jiù yǔ cì shǐ bié chéng tóng liú, xuān wáng huà yú wàn lǐ, qí rèn jū cì shǐ zhī bàn. liáng shí bié jià guān pǐn, yáng zhōu shì huáng mén láng, nán xú zhōu shì sàn qí cháng shì. suí jí dà táng bìng wèi jùn guān. shuō zài jùn zuǒ hòu.
別駕從事史一人,從刺史行部,別乘一乘傳車,故謂之別駕,漢制也。歷代皆有。(後漢周景為荊河州,辟陳蕃為別駕,蕃不就,景題別駕輿曰」陳仲舉座」,不復更辟,蕃惶恐起視職。袁紹領冀州,以審配為別駕,委以腹心,並總幕府。紹又以田豐為別駕,豐勸迎天子,紹不納。及敗,曰:」吾慚田別駕。」晉王祥為徐州別駕,以股肱之忠,糾合義眾,州境獲寧。人歌曰:」海沂之康,實賴王祥。邦國不空,別駕之功。」烈士傳曰:」孔恂字巨卿,為別駕,車舊有屏星,如刺史車,刺史因怒,欲去別駕車屏星。恂曰:'徹去屏星,毀國舊儀,別駕可去,屏星不可省。'乃止。」管寧集辟文云:」州民管誕,燕雀之賤,棲朝桐之華。別駕者,明君之羽翼,宜得英儒。」王丞相集有教曰:」顧和理識清敏,劭今端右,宜得其才,以為別駕。」庾亮集答郭豫書云:」別駕,舊與刺史別乘同流,宣王化於萬里,其任居刺史之半。」梁時別駕官品,揚州視黃門郎,南徐州視散騎常侍。)隋及大唐並為郡官。(說在郡佐後。)
zhì zhōng cóng shì shǐ yī rén, jū zhōng zhì shì, zhǔ zhòng cáo wén shū, hàn zhì yě. lì dài jiē yǒu. shǔ páng tǒng yǐ cóng shì shǒu lěi yáng lìng, bù zhì, miǎn guān. lǔ sù yí xiān zhǔ shū yuē: páng shì yuán fēi bǎi lǐ zhī cái, shǐ chù zhì zhōng bié jià zhī rèn, shǐ dāng zhǎn qí jì zú ěr. nǎi yǐ wèi zhì zhōng. jìn xī jiàn wèi zhì zhōng. yòu, chē yìn wèi huán wēn zhì zhōng, yǒu huì bù tóng, wēn zhé yún wú chē gōng bù lè. liáng suī xiāng zì shī qīng, wèi yáng zhōu zhì zhōng, xiāng fù zhōng cǐ guān, nǎi gù cí. wǔ dì xǔ tīng, yǔ fǔ sī mǎ huàn xiè jū zhī. suí wèi jùn guān, dà táng gǎi wèi sī mǎ. shuō zài jùn zuǒ hòu.
治中從事史一人,居中治事,主眾曹文書,漢制也。歷代皆有。(蜀龐統以從事守耒陽令,不治,免官。魯肅遺先主書曰:「龐士元非百里之才,使處治中、別駕之任,始當展其驥足耳。」乃以為治中。晉郗鑒為治中。又,車胤為桓溫治中,有會不同,溫輒雲「無車公不樂」。梁眭襄字師卿,為揚州治中,襄父終此官,乃固辭。武帝許聽,與府司馬換廨居之。)隋為郡官,大唐改為司馬。(說在郡佐後。)
zhǔ bù yī rén, lù mén xià zhòng shì, shěng shǔ wén shū, hàn zhì yě. lì dài zhì suí jiē yǒu. jìn xí záo chǐ zì yàn wēi, wèi huán wēn jīng zhōu zhǔ bù, qīn yù shēn mì. shí yǔ yuē: tú sān shí nián kàn rú shū, bù rú yī yì xí zhǔ bù.
主簿一人,錄門下眾事,省署文書,漢制也。歷代至隋皆有。(晉習鑿齒字彥威,為桓溫荊州主簿,親遇深密。時語曰:「徒三十年看儒書,不如一詣習主簿。」)
gōng cáo shū zuǒ yī rén, zhǔ xuǎn yòng, hàn zhì yě. qí sī lì gōng cáo cóng shì shǐ, jiān lù zhòng shì. yīng shào hàn bǎi guān biǎo yuē: sī lì gōng cáo cóng shì jí zhōu zhì zhōng cóng shì yě. jìn yǐ lái, gǎi gōng cáo wèi xī cáo shū zuǒ. sòng yǒu bié jià xī cáo, zhǔ lì jí xuǎn jǔ, jí hàn zhī gōng cáo shū zuǒ yě.
功曹書佐一人,主選用,漢制也。其司隸功曹從事史,兼錄眾事。(應劭漢百官表曰:「司隸功曹從事即州治中從事也。」)晉以來,改功曹為西曹書佐。宋有別駕西曹,主吏及選舉,即漢之功曹書佐也。
bù jùn guó cóng shì shǐ, měi jùn guó gè yī rén, hàn zhì yě. zhǔ dū cù wén shū, jǔ fēi fǎ. hòu hàn qiáo xuán zì gōng zǔ, wèi liáng xiàn gōng cáo. jīng hé zhōu cì shǐ zhōu jǐng xíng bù dào liáng guó, xuán yè jǐng, yīn fú dì yán chén xiāng yáng chāng zuì è, qǐ wèi bù jùn cóng shì, qióng lǐ qí zuì. jǐng zhuàng xuán yì, jí shǔ qiǎn zhī. xuán dào, jù kǎo zāng zuì. liáng jì chí xí jiù zhī, jǐng chéng zhǐ zhào xuán hái. xí zhì bù fā, àn zhī yì jí. chāng zuò kǎn chē zhēng, xuán yóu shì zhù míng. yòu, zhū zhèn zì bó hòu, wèi zhōu cóng shì, zòu jì yīn tài shǒu dān kuāng zāng zuì. sān fǔ yàn yuē: chē rú jī qī mǎ rú gǒu, jí è rú fēng zhū bó hòu.
部郡國從事史,每郡國各一人,漢制也。主督促文書,舉非法。(後漢喬玄字公祖,為梁縣功曹。荊河州刺史周景行部到梁國,玄謁景,因伏地言陳相羊昌罪惡,乞為部郡從事,窮理其罪。景壯玄意,即署遣之。玄到,具考贓罪。梁冀馳檄救之,景承旨召玄還。檄至不發,按之益急。昌坐檻車徵,玄由是著名。又,朱震字伯厚,為州從事,奏濟陰太守單匡贓罪。三府諺曰:「車如雞棲馬如狗,疾惡如風朱伯厚。」)
diǎn jùn shū zuǒ, měi jùn guó gè yī rén, hàn zhì yě. gè zhǔ yī jùn wén shū, yǐ jùn lì bǔ, suì mǎn yī gēng.
典郡書佐,每郡國各一人,漢制也。各主一郡文書,以郡吏補,歲滿一更。
jì jiǔ cóng shì shǐ, hàn wèi yǐ lái zhì. sòng shì fēn zhǎng zhū cáo bīng zéi cāng hù shuǐ kǎi zhī shì. zì jiāng zuǒ yáng zhōu wú jì jiǔ, ér yǐ zhǔ bù zhì shì.
祭酒從事史,漢魏以來置。宋世分掌諸曹兵、賊、倉、戶、水、鎧之事。自江左揚州無祭酒,而以主簿治事。
zhōng zhèng, chén shèng wèi chǔ wáng, yǐ zhū fáng wèi zhōng zhèng, ér bù yán zhí shì. liǎng hàn wú wén. wèi sī kōng chén qún yǐ tiān tāi xuǎn yòng, bù jǐn rén cái, zé zhōu zhī cái yōu yǒu zhāo jiàn zhě, chú wèi zhōng zhèng, zì bá rén cái, quán dìng jiǔ pǐn, zhōu jùn jiē zhì. wú yǒu tài gōng píng, yì qí rèn yě. wú xí wēn wèi jīng zhōu tài gōng píng. tài gōng píng jí zhōu dōu yě. hòu pān mì wèi shàng shū pú shè, dài wēn wèi gōng píng, shén dé zhōu lǐ zhī chēng. jìn xuān dì jiā zhì dà zhōng zhèng, gù yǒu dà xiǎo zhōng zhèng, qí yòng rén shén zhòng. jìn liú yì zì zhòng xióng, nián qī shí yǐ gào lǎo, hòu jǔ wèi qīng zhōu dà zhōng zhèng. shàng shū yǐ yì xuán chē zhì shì, bù yí láo yǐ suì wù. sūn yǐn biǎo yuē: sī tú wèi shū sī lì yán xún yǔ yì nián chǐ xiāng jìn, guǎn sì shí wàn hù zhōu, jiān dǒng sī bǎi liáo, zǒng shè jī yào. shū suǒ tǒng yīn guǎng, jiān zhí jiǔ pǐn, quán shí liù zhōu, yì zhě bù yǐ wèi jù. xī zhèng wǔ gōng nián guò bā shí, rù wèi sī tú. yì zhì qì cōng míng, yī zhōu pǐn dì, bù zú láo qí sī lǜ. yì suì wèi zhōu dōu, quán zhèng rén liú, qīng zhuó qū bié. qí suǒ dàn biǎn, zì qīn guì shǐ. yòu gàn bǎo chēng, jìn xuān dì chú jiǔ pǐn, zhì dà zhōng zhèng. jìn lìng yuē: dà xiǎo zhōng zhèng wèi nèi guān zhě, tīng yuè sān huì yì shàng dōng mén wài, shè màn chén xí. yòu liú yì shàng biǎo: cì shǐ chū lín zhōu, dà zhōng zhèng xuǎn zhōu lǐ cái yè gāo zhě jiān zhǔ bù cóng shì, yíng cì shǐ. ruò lì bù xuǎn yòng, yóu xià zhōng zhèng, wèn rén shì suǒ zài fù zǔ wèi zhuàng. yòu jìn qǐ jū zhù yuē: pú shè zhū gé huī qǐ chēng: zhōu dōu dà zhōng zhèng wèi lì bù shàng shū, jí láng sī tú zuǒ zhǎng shǐ yuàn shǔ jiē wèi zhōng zhèng. chén jīn lǐng lì bù, qǐng jiě dà zhōng zhèng. yǐ wèi dōu zhōng zhèng, zhí jú sī lǐ, bù yí jiān yě. qí liáng yì zhòng yān. liáng shěn yuē qiān shì zhōng guāng lù dài fū, lǐng tài zǐ zhān shì, yáng zhōu dà zhōng zhèng, guān shàng shū bā tiáo shì. hòu wèi yǒu zhī. xiào wén yún: zhōng zhèng zhī rèn bì xū dé cái yè jiān zī zhě. tài wǔ dì shí, cuī hào wèi jì zhōu zhōng zhèng. běi qí jùn xiàn jiē yǒu, qí běn zhōu zhōng zhèng yǐ jīng guān wèi zhī. qián míng zhōng, xíng shào wèi zhōng shū jiān, tóng jùn xǔ dūn yǔ shào jìng běn zhōu zhōng zhèng, suì píng fù sòng qīn dào, chū shào wèi cì shǐ. suí yǒu zhōu dōu, qí rèn yì zhòng. jìn wáng guǎng wèi yōng zhōu mù, sī kōng yáng xióng pú shè gāo jiǒng bìng wèi zhōu dōu. dà táng wú.
中正,陳勝為楚王,以朱房為中正,而不言職事。兩漢無聞。魏司空陳群以天台選用,不盡人才,擇州之才優有昭鑒者,除為中正,自拔人才,銓定九品,州郡皆置。吳有太公平,亦其任也。(吳習溫為荊州太公平。太公平即州都也。後潘秘為尚書僕射,代溫為公平,甚得州里之稱。)晉宣帝加置大中正,故有大小中正,其用人甚重。(晉劉毅字仲雄,年七十已告老,後舉為青州大中正。尚書以毅懸車致仕,不宜勞以碎務。孫尹表曰:」司徒魏舒、司隸嚴詢與毅年齒相近,管四十萬戶州,兼董司百寮,總攝機要。舒所統殷廣,兼執九品,銓十六州,議者不以為劇。昔鄭武公年過八十,入為司徒。毅志氣聰明,一州品第,不足勞其思慮。」毅遂為州都,銓正人流,清濁區別。其所彈貶,自親貴始。又干寶稱,晉宣帝除九品,置大中正。晉令曰:「大小中正為內官者,聽月三會議上東門外,設幔陳席。」又劉毅上表:「刺史初臨州,大中正選州里才業高者兼主簿從事,迎刺史。若吏部選用,猶下中正,問人事所在、父祖位狀。」又晉起居注曰:「僕射諸葛恢啟稱:州都大中正為吏部尚書,及郎、司徒左長史掾屬皆為中正。臣今領吏部,請解大中正。以為都中正,職局司理,不宜兼也。」)齊、梁亦重焉。(梁沈約遷侍中、光祿大夫,領太子詹事,揚州大中正,關尚書八條事。)後魏有之。(孝文云:「中正之任必須得才業兼資者。」太武帝時,崔浩為冀州中正。)北齊郡縣皆有,其本州中正以京官為之。(乾明中,邢劭為中書監,同郡許惇與劭競本州中正,遂憑附宋欽道,出劭為刺史。)隋有州都,其任亦重。(晉王廣為雍州牧,司空楊雄、僕射高熲並為州都。)大唐無。
dū du zǒng guǎn jié dù tuán liàn dōu tǒng děng shǐ fù
都督(總管、節度、團練、都統等使附)
hòu hàn guāng wǔ jiàn wǔ chū, zhēng fá sì fāng, shǐ quán zhì dū jūn yù shǐ, shì jìng bà. jiàn ān zhōng, wèi wǔ wèi xiāng, shǐ qiǎn dà jiāng jūn dū zhī. ér yuán shào fēn jǔ shòu suǒ tǒng zhū jūn wèi sān dū dū. shào yǐ jǔ shòu guō tú chún yú qióng gè diǎn yī jūn. wèi wǔ zhēng sūn quán hái, yòu shǐ xià hóu dūn dū èr shí liù jūn.
後漢光武建武初,征伐四方,始權置督軍御史,事竟罷。建安中,魏武為相,始遣大將軍督之。而袁紹分沮授所統諸軍為三都督。(紹以沮授、郭圖、淳于瓊各典一軍。)魏武征孫權還,又使夏侯惇督二十六軍。
wèi wén dì huáng chū sān nián, shǐ zhì dū du zhū zhōu jūn shì, huò lǐng cì shǐ. yòu, shàng jūn dà jiāng jūn cáo zhēn dū du zhōng wài zhū jūn, jiǎ huáng yuè, zé zǒng tǒng wài nèi zhū jūn yǐ. míng dì tài hé sì nián, sī mǎ xuān wáng zhēng shǔ, jiā hào dà dū dū. gāo guì xiāng gōng zhèng yuán èr nián, sī mǎ wén wáng dū du zhōng wài zhū jūn, xún jiā dà dū dū.
魏文帝黃初三年,始置都督諸州軍事,或領刺史。又,上軍大將軍曹真都督中外諸軍,假黃鉞,則總統外內諸軍矣。明帝太和四年,司馬宣王征蜀,加號大都督。高貴鄉公正元二年,司馬文王都督中外諸軍,尋加大都督。
jìn shòu wèi chán, zé dū du zhū jūn wèi shàng, jiān zhū jūn cì zhī, dū zhū jūn wèi xià. shǐ chí jié wèi shàng, chí jié cì zhī, jiǎ jié wèi xià. shǐ chí jié dé shā èr qiān dàn yǐ xià. chí jié shā wú guān wèi rén, ruò jūn shì, dé yǔ shǐ chí jié tóng. jiǎ jié, wéi jūn shì dé shā fàn jūn lìng zhě. jí fá wú zhī yì, yǐ jiǎ chōng wèi shǐ chí jié jiǎ huáng yuè dà dū dū, zǒng tǒng liù shī. jiān gěi yǔ bǎo gǔ chuī tí chuáng bīng wàn rén qí èr qiān, zhì zuǒ yòu zhǎng shǐ sī mǎ cóng shì zhōng láng, zēng cān jūn qí sī mǎ gè shí rén, zhàng xià sī mǎ èr shí rén, dà chē guān qí gè sān shí rén. tài kāng zhōng, dū du zhī jūn shì, cì shǐ lǐ rén, gè yòng rén yě. huì dì mò, nǎi bìng rèn, fēi yào zhōu zé dān wèi cì shǐ. yǔ yì dū du zhēng tǎo zhū jūn shì, zhèn xiāng yáng, suī huái zhāo nà, lì kè guǎn, zhì diǎn bīn cān jūn. jiāng zuǒ yǐ lái, dū du zhōng wài yóu zhòng, wéi wáng dǎo děng quán zhòng zhě nǎi jū zhī.
晉受魏禪,則都督諸軍為上,監諸軍次之,督諸軍為下。使持節為上,持節次之,假節為下。使持節得殺二千石以下。持節殺無官位人,若軍事,得與使持節同。假節,唯軍事得殺犯軍令者。及伐吳之役,以賈充為使持節、假黃鉞、大都督,總統六師。(兼給羽葆、鼓吹、緹幢、兵萬人、騎二千,置左右長史、司馬、從事中郎,增參軍、騎司馬各十人,帳下司馬二十人,大車、官騎各三十人。)太康中,都督知軍事,刺史理人,各用人也。惠帝末,乃並任,非要州則單為刺史。(庾翼都督征討諸軍事,鎮襄陽,綏懷招納,立客館,置典賓參軍。)江左以來,都督中外尤重,唯王導等權重者乃居之。
sòng shì rén chén zé wú jū zhě, wéi jiāng xià wáng yì gōng dé jiǎ huáng yuè. jiǎ huáng yuè zé zhuān lù jié jiāng, fēi rén chén cháng qì. yòu yǒu dū du zhū zhōu zhū jūn shì zhě, zé wèi cháng zhí. jiù yuē jiān mǒu zhōu zhū jūn shì, wén dì jí wèi, gǎi jiān wèi dū du.
宋氏人臣則無居者,唯江夏王義恭得假黃鉞。假黃鉞則專戮節將,非人臣常器。又有都督諸州諸軍事者,則為常職。舊曰監某州諸軍事,文帝即位,改監為都督。
hòu wèi yǒu dū du zhōng wài zhū jūn shì. yǒng ān yǐ hòu, jìn yuǎn duō shì, zhì jīng jī dà dū dū, zǒng shè jūn rén, lì fǔ zhì zuǒ.
後魏有都督中外諸軍事。永安以後,近遠多事,置京畿大都督,總攝軍人,立府置佐。
hòu zhōu gǎi dū du zhū jūn shì wèi zǒng guǎn, zé zǒng guǎn wèi dū du zhī rèn yǐ. yòu yǒu dà dū dū shuài dū du dū du.
後周改都督諸軍事為總管,則總管為都督之任矣。又有大都督、帥都督、都督。
zhì suí sān dū dū bìng yǐ wèi sàn guān. yáng dì gǎi dà dū dū wèi xiào wèi, shuài dū du wèi lǚ shuài, dū du wèi duì zhèng. dà táng wǔ dé qī nián, gǎi shàng dà dū dū wèi xiāo qí wèi, dà dū dū wèi fēi qí wèi, shuài dū du wèi yún qí wèi, dū du wèi wǔ qí wèi. àn cǐ zé dū du zhī míng wēi yǐ. suí wén dì yǐ bìng yì jīng yáng sì zhōu zhì dà zǒng guǎn. bìng yì yáng sān zhōu yǐ qīn wáng lín tǒng, wéi jīng zhōu yǐ wéi shì kāng wèi zhī, shí lùn yǐ wèi měi. qí yú zǒng guǎn fǔ zhì yú zhū zhōu, liè wèi shàng zhōng xià sān děng, jiā shǐ chí jié, yáng dì xī bà zhī.
至隋三都督並以為散官。煬帝改大都督為校尉,帥都督為旅帥,都督為隊正。(大唐武德七年,改上大都督為驍騎尉,大都督為飛騎尉,帥都督為雲騎尉,都督為武騎尉。)按此則都督之名微矣。隋文帝以並、益、荊、揚四州置大總管。(並、益、揚三州以親王臨統,唯荊州以韋世康為之,時論以為美。)其餘總管府置於諸州,列為上中下三等,加使持節,煬帝悉罷之。
dà táng zhū zhōu fù yǒu zǒng guǎn, yì jiā hào shǐ chí jié. cì shǐ jiā hào chí jié. wǔ dé yuán nián, zhū zhōu zǒng guǎn yì jiā hào shǐ chí jié. wǔ nián, yǐ míng jīng bìng yōu jiāo wǔ zhōu wèi dà zǒng guǎn fǔ. qī nián, gǎi dà zǒng guǎn fǔ wèi dà dū dū fǔ, zǒng guǎn fǔ wèi dū du fǔ. jiù míng zhōu yǐ zhì dū du fǔ, wǔ dé sì nián fèi fǔ, zhì dà xíng tái. fù yǒu xíng jūn dà zǒng guǎn zhě, gài yǒu zhēng fá zé zhì yú suǒ zhēng zhī dào, yǐ dū jūn shì. zì wǔ dé yǐ lái, yì yǒu yuán shuài zhī hào. tài zōng wèi qín wáng, jiā xī tǎo yuán shuài. zhōng zōng wèi zhōu wáng, wèi táo hé dào yuán shuài. ruì zōng wèi xiāng wáng, wèi bīng zhōu dào héng jūn yuán shuài. ān lù shān fǎn hòu, tiān bǎo shí wǔ zài, gē shū hàn wèi zhū dào bīng mǎ yuán shuài. qí hòu lǐ guāng bì guō zi yí fù wèi fù yuán shuài. lǐ huán lǐ ruò yōu lǐ miǎn yòu wèi bīng mǎ dōu tǒng. gài cóng qí yí yě. tài jí chū, yǐ bìng yì jīng yáng wèi sì dà dū dū fǔ. kāi yuán shí qī nián, jiā lù zhōu wèi wǔ yān. qí yú dū du dìng wèi shàng zhōng xià děng. shàng dū du fǔ wǔ, zhōng dū du fǔ shí sān, xià dū dū fǔ shí liù. qián hòu zhì zhì, gǎi yì bù héng, nán kě bèi xù. fán dà dū dū fǔ, zhì dà dū dū yī rén, zhǎng suǒ guǎn dū du zhū zhōu chéng huáng bīng mǎ jiǎ zhàng shí liáng zhèn shù děng. qīn wáng wèi zhī, duō yáo lǐng. qí rèn yì duō wèi zèng guān. zhǎng shǐ jū fǔ yǐ zǒng qí shì. gè yǒu zhǎng shǐ sī mǎ lù shì gōng cáo yǐ xià guān shǔ, dàn yuán shù duō shǎo yǔ zhū zhōu fǔ yǒu chà, qí zhí shì bù yì, jù jùn zuǒ piān. fēn tiān xià zhōu xiàn zhì wèi zhū dào, měi dào zhì shǐ, zhì yú suǒ bù. jí cǎi fǎng fáng yù děng shǐ yě. qí biān fāng yǒu kòu róng zhī dì, zé jiā yǐ jīng jié, wèi zhī jié dù shǐ. zì jǐng yún èr nián sì yuè, shǐ yǐ hè bá yán sì wèi liáng zhōu dū du, chōng hé xī jié dù shǐ. qí hòu zhū dào yīn tóng cǐ hào, dé yǐ jūn shì zhuān shā. xíng zé jiàn jié, fǔ shù liù dào, wài rèn zhī zhòng mò bǐ yān. běn jiē jiān zhī dù yíng tián shǐ, kāi yuán jiǔ nián shí yī yuè chì, qí hé dōng hé běi bù xū bié zhì, bìng lìng jié dù shǐ jiān chōng. yǒu fù shǐ yī rén, fù èr shǐ. xíng jūn sī mǎ yī rén, shēn xí fǎ lìng, zì hàn wèi zhì suí, zǒng róng chū zhēng, zé cì shǐ dū du jiāng jūn děng guān zhì zhǎng shǐ sī mǎ zhū cáo cān jūn, wèi zhī liáo zuǒ, àn guān zhì sī. dà táng běn zhì, dà zǒng guǎn nǎi qián dài zhuān zhēng zhī rèn, qí liáo zuǒ yì duō tóng zhī. zì hòu gǎi wèi jié dù dà shǐ, zhì fù shǐ pàn guān yǐ wèi liáo zuǒ, rú qián dài zhǎng shǐ yǐ xià zhī rèn. rán zhǎng shǐ sī mǎ jí zhū cáo shì yuē guān míng, fù dà shǐ fù shǐ pàn guān nǎi wèi shǐ zhí. yǒu suǒ gǎi yì, hé suí fǔ zhǔ. zhì dà shǐ zé yǒu fù shǐ yǐ xià, jīn ruò gǎi míng, shǐ fǔ bù hé shè guān chōng qí liáo lì. gài yīn shòu rèn zhě mò xiáng qí yuán, jì yǒu fù shǐ, yòu zhì sī mǎ, cān zá zhòng shè, suì wèi qí lì. kuàng bù biāo yú jiǎ lìng, gù xū qū bié zhe dìng héng guī yě. pàn guān èr rén, fēn pàn cāng bīng qí zhòu sì cáo shì, fù shǐ jí xíng jūn sī mǎ tōng shǔ. zhǎng shū jì yī rén, zhǎng biǎo zòu shū xí. qí shū yuē: sòng jiāng xià wáng yì gōng qǔ qiū jù yuán wèi zhǎng shū jì. cān móu wú yuán, huò yī rén, huò èr rén, cān yì móu huà. suí jūn sì rén. fēn shǐ chū rù. kāi yuán zhōng, fán bā jié dù shǐ, qì xī hé xī lǒng yòu shuò fāng hé dōng yōu zhōu jiàn nán lǐng nán, cǐ bā jié dù yě. hòu gèng zēng jiā, jiān gǎi míng hào. gài gǔ zhī chí jié dū du jiāng zuǒ sì zhōng láng jiāng, jìn dài xíng jūn zǒng guǎn zhī rèn. fán jiāng shuài chū xíng, bīng mǎn wàn rén yǐ shàng, zé zhì zhǎng shǐ, sī mǎ, cāng bīng děng cáo cān jūn. ruò wàn rén yǐ xià, yuán shù dì jiǎn. zì zhì dé yǐ lái, tiān xià duō nán, zhū dào jiē jù bīng, zēng jié dù shǐ wèi èr shí yú dào. qí fēi jié dù shǐ zhě, wèi zhī fáng yù shǐ, yǐ cǎi fǎng shǐ bìng lǐng zhī. cǎi fǎng lǐ zhōu xiàn, fáng yù lǐ jūn shì. chū jié dù yǔ cǎi fǎng gè zhì yī rén, tiān bǎo zhōng shǐ yī rén jiān lǐng zhī. dài zōng wèi guǎng píng wáng shí, chōng tiān xià bīng mǎ yuán shuài, qīn zǒng shī lǚ, kè dìng huò luàn. yǐ dà chén sù jiāng guō zi yí lǐ guāng bì děng suí qí fāng miàn yǐ wèi fù, wèi zhī fù yuán shuài, yǐ dū zhū dào shì. jí huáng dì jiàn zuò, yǐ yōng wáng wèi zhī. wáng shēng chǔ gōng ér yuán shuài què. qián yuán zhōng, yòu zhì dōu tǒng shǐ, jiān zǒng guǎn zhū dào, huò lǐng sān dào, huò lǐng wǔ dào, jiē gǔ fāng yuè mù bó zhī rèn yě. shàng yuán mò, shěng dōu tǒng, hòu yòu gǎi fáng yù shǐ wèi dōu tuán liàn shǒu zhuō shǐ, jiē zhǔ bīng shì, ér wú jīng jié, liáo shǔ yì jiǎn. yǒu fù shǐ yī rén zhǎng èr shǐ shì, pàn guān èr rén fēn pàn jūn shì. zì yǒng tài yǐ lái, dōu tuán liàn shǐ shāo yǒu jiā zhì cān móu zhě. ruò cháo jìn zé zhì liú hòu, zé qí rén ér rèn zhī. sòng wǔ dì qǐ yì tǎo huán xuán, jì píng jīng kǒu, xiàng jiàn yè, yǐ mèng chǎng wèi zhǎng shǐ, zǒng shè hòu shì. jí tǎo sī mǎ xiū zhī, fá jīng zhōu, yǐ zhōng jūn jiāng jūn liú dào lín jiān liú fǔ shì, jiē liú hòu zhī rèn yě. zì hòu wú dài wú zhī, bù fù biàn jǔ.
大唐諸州復有總管,亦加號使持節。(刺史加號持節。)武德元年,諸州總管亦加號使持節。五年,以洺、荊、並、幽、交五州為大總管府。七年,改大總管府為大都督府,總管府為都督府。(舊洺州已置都督府,武德四年廢府,置大行台。)復有行軍大總管者,蓋有征伐則置於所征之道,以督軍事。自武德以來,亦有元帥之號。太宗為秦王,加西討元帥。中宗為周王,為洮河道元帥。睿宗為相王,為并州道行軍元帥。(安祿山反後,天寶十五載,哥舒翰為諸道兵馬元帥。其後李光弼、郭子儀復為副元帥。李峘、李若幽、李勉又為兵馬都統。蓋從其宜也。)太極初,以並、益、荊、揚為四大都督府。開元十七年,加潞州為五焉。其餘都督定為上中下等。(上都督府五,中都督府十三,下都督府十六。)前後制置,改易不恆,難可備敘。凡大都督府,置大都督一人,(掌所管都督諸州城隍、兵馬、甲仗、食糧、鎮戍等。)親王為之,多遙領。其任亦多為贈官。長史居府以總其事。(各有長史、司馬、錄事、功曹以下官屬,但員數多少與諸州府有差,其職事不異,具郡佐篇。)分天下州縣制為諸道,每道置使,治於所部。(即採訪、防禦等使也。)其邊方有寇戎之地,則加以旌節,謂之節度使。自景雲二年四月,始以賀拔延嗣為涼州都督,充河西節度使。其後諸道因同此號,得以軍事專殺。行則建節,府樹六纛,外任之重莫比焉。本皆兼支度、營田使,開元九年十一月敕,其河東、河北不須別置,並令節度使兼充。有副使一人,(副貳使。)行軍司馬一人,(申習法令,自漢魏至隋,總戎出征,則刺史、都督、將軍等官置長史、司馬、諸曹參軍,為之寮佐,按官置司。大唐本制,大總管乃前代專征之任,其寮佐亦多同之。自後改為節度大使,置副使、判官以為寮佐,如前代長史以下之任。然長史、司馬及諸曹是曰官名,副大使、副使、判官乃為使職。有所改易,合隨府主。置大使則有副使以下,今若改名,使府不合設官充其寮吏。蓋因授任者莫詳其源,既有副使,又置司馬,參雜重設,遂為其例。況不標於甲令,固須區別著定恆規也。)判官二人,(分判倉、兵、騎、胄四曹事,副使及行軍司馬通署。)掌書記一人,(掌表奏書檄。齊書曰:「宋江夏王義恭取丘巨源為掌書記。」)參謀無員,(或一人,或二人,參議謀畫。)隨軍四人。(分使出入。)開元中,凡八節度使,(磧西、河西、隴右、朔方、河東、幽州、劍南、嶺南,此八節度也。後更增加,兼改名號。)蓋古之持節都督江左四中郎將,近代行軍總管之任。(凡將帥出行,兵滿萬人以上,則置長史,司馬,倉、兵等曹參軍。若萬人以下,員數遞減。自至德以來,天下多難,諸道皆聚兵,增節度使為二十餘道。其非節度使者,謂之防禦使,以採訪使並領之。採訪理州縣,防禦理軍事。初節度與採訪各置一人,天寶中始一人兼領之。代宗為廣平王時,充天下兵馬元帥,親總師旅,克定禍亂。以大臣宿將郭子儀、李光弼等隨其方面以為副,謂之副元帥,以督諸道事。及皇帝踐祚,以雍王為之。王升儲宮而元帥闕。乾元中,又置都統使,監總管諸道,或領三道,或領五道,皆古方岳牧伯之任也。上元末,省都統,後又改防禦使為都團練守捉使,皆主兵事,而無旌節,寮屬亦減。有副使一人掌貳使事,判官二人分判軍事。自永泰以來,都團練使稍有加置參謀者。)若朝覲則置留後,擇其人而任之。(宋武帝起義討桓玄,既平京口,向建業,以孟昶為長史,總攝後事。及討司馬休之,伐荊州,以中軍將軍劉道鄰監留府事,皆留後之任也。自後無代無之,不復遍舉。)
dōu hù
都護
hàn xuān dì dì jié èr nián, chū zhì xī yù dōu hù, wèi jiā guān yě. huò yǐ qí dū wèi jiàn dài fū shǐ hù xī yù sān shí liù guó, yǒu fù xiào wèi. shǐ yǐ zhèng jí wèi zhī, hòu fèi.
漢宣帝地節二年,初置西域都護,為加官也。或以騎都尉、諫大夫使護西域三十六國,有副校尉。始以鄭吉為之,後廢。
zhì hòu hàn yǒng píng shí qī nián, fù zhì. bān chāo wèi xī yù dōu hù, dà pò yān qí yù lí, zhǎn qí wáng, zì shì xī yù xiáng fú, nà zhì zhě wǔ shí yú guó.
至後漢永平十七年,復置。(班超為西域都護,大破焉耆、尉犁,斬其王,自是西域降服,納質者五十餘國。)
jìn sòng yǐ hòu, yǒu dōu hù zhī guān, yì qí rèn yě. qí shū yuē: guǎng zhōu xī nán yǒu èr jiāng, chuān yuán shēn yuǎn, bié zhì dōu hù, zhuān zhēng tǎo zhī shì. chén bó chāo wèi xī jiāng dū hù, shěn yǐ wèi nán jiāng dū hù.
晉宋以後,有都護之官,亦其任也。(齊書曰:「廣州西南有二江,川源深遠,別置都護,專征討之事。陳伯超為西江都護,沈顗為南江都護。」)
dà táng yǒng huī zhōng, shǐ yú biān fāng zhì ān dōng ān xī ān nán ān běi sì dà dū hù fǔ, hòu yòu jiā dān yú běi tíng dōu hù fǔ. lín dé yuán nián, gǎi yún zhōng dōu hù wèi dān yú dū hù. fǔ zhì dōu hù yī rén, zhǎng suǒ tǒng zhū fān wèi fǔ zhēng tǎo chì hòu, ān jí fān rén jí zhū shǎng fá, xù lù xūn gōng, zǒng pàn fǔ shì. fù dōu hù èr rén, zhǎng èr dōu hù shì. qí ān běi dān yú zé zhì yī rén. zhǎng shǐ sī mǎ gè yī rén. lù shì gōng cáo cāng cáo hù cáo bīng cáo fǎ cáo cān jūn gè yī rén, cān jūn shì sān rén. qí ān běi dān yú wéi yǒu sī mǎ cāng cáo bīng cáo gè yī rén, yú bìng bù zhì.
大唐永徽中,始於邊方置安東、安西、安南、安北四大都護府,後又加單于北庭都護府。(麟德元年,改雲中都護為單于都護。)府置都護一人,(掌所統諸蕃慰撫、征討、斥堠,安輯蕃人及諸賞罰,敘錄勛功,總判府事。)副都護二人,(掌貳都護事。其安北單于則置一人。)長史、司馬各一人。(錄事、功曹、倉曹、戶曹、兵曹、法曹參軍各一人,參軍事三人。其安北單于唯有司馬、倉曹、兵曹各一人,餘並不置。)