strong zhí guān shí wǔ strong
職官十五
zhōu jùn xià
州郡下
jīng yǐn jīng zhào yǐn zuǒ féng yì yòu fú fēng hé nán yǐn liú shǒu fù
京尹(京兆尹 左馮翊 右扶風 河南尹 留守附)
zhōu guān yǒu nèi shǐ, qín yīn zhī, zhǎng zhì jīng shī. hàn jǐng dì èr nián, fēn zhì zuǒ yòu nèi shǐ. wǔ dì tài chū yuán nián, gēng míng yòu nèi shǐ wèi jīng zhào yǐn, jué gāo yuē jīng, shí yì yuē zhào. dà zhòng suǒ jù, gù yuē jīng zhào. gēng míng zuǒ nèi shǐ wèi zuǒ féng yì. féng, fǔ. yì, zuǒ yě. chū qín guān yǒu zhǔ jué zhōng wèi, zhǎng liè hóu. hàn jǐng dì zhōng yuán liù nián, gēng míng dū wèi. wǔ dì tài chū yuán nián, gēng míng yòu fú fēng. fú, zhù. fēng, huà yě. yǔ zuǒ féng yì jīng zhào yǐn shì wèi sān fǔ, zhì zhǎng ān chéng zhōng. sān fǔ huáng tú yuē: zhǎng ān yǐ dōng wèi jīng zhào, zhǎng líng yǐ běi wèi zuǒ féng yì, wèi chéng yǐ xī wèi yòu fú fēng. jiē zhì zài chéng zhōng. gù zhào guǎng hàn tàn yuē: luàn wú zhì zhě èr fǔ yě, chéng de jiān zhī, zhí chà yì ěr. yín zhāng qīng shòu, jìn xián liǎng liáng guān, jiàng cháo fú, pèi shuǐ cāng yù. zhì yì fán zhōu, suǒ jiān jùn wèi jīng shī, zhì yǐn yī rén, chéng yī rén. zhào guǎng hàn zì zǐ dōu, wèi jīng zhào yǐn, yǐ hé yán jiē shì, tuī gōng yú yuàn lì, fā yú zhì chéng. lì jiàn zhě, jiē shū xiě xīn fù. guǎng hàn tiān xìng jīng yú lì shì, yóu shàn wèi gōu jù, yǐ dé rén qíng, qí fā jiān tī fú rú shén. dōng yù dāng duàn, xiān wèi diào guān, jiē yuē sǐ wú suǒ hèn. yòu zhāng chǎng wèi yǐn, yī rì bǔ zhū tōu dé shù bǎi rén, yóu shì bāo gǔ xī míng, shì wú tōu dào. yòu wáng zūn wáng zhāng wáng jùn bìng wèi jīng zhào, jiē yǒu míng. jīng shī chēng yuē: qián yǒu zhào zhāng, hòu yǒu sān wáng. hàn chū, sān fǔ zhì zhǎng ān. hòu hàn dōu luò yáng, zhì hé nán yǐn, yǐ sān fǔ líng miào suǒ zài, bù gǎi qí hào, dàn jiǎn qí zhì, yǔ tài shǒu tóng. hòu hàn yán dǔ zì shū gù, jí biān fèng jiē wèi jīng zhào yǐn, bìng yǒu xióng míng. yǔ yuē: qián yǒu zhào zhāng, hòu yǒu biān yán. zhào zhāng wèi zhào guǎng hàn jí zhāng chǎng. hòu hàn zuǒ féng yì yòu fú fēng shǔ sī lì, xún shěng. wèi jìn wèi jīng zhào tài shǒu. hòu zhōu dōu guān zhōng, yòu wèi jīng zhào jùn. suí jīng zhào jùn zhì yǐn bìng zuǒ lì, hé èr bǎi sì shí sì rén. dà táng jīng zhào fǔ běn wèi yōng zhōu, zhì mù yī rén, yǐ qīn wáng wèi zhī. tài zōng wèi qín wáng zhōng zōng wèi yīng wáng ruì zōng wèi xiāng wáng shí, bìng jū qí rèn, duō yǐ zhǎng shǐ lǐ rén. kāi yuán yuán nián, gǎi yōng zhōu wèi jīng zhào fǔ, zhì mù rú gù. zhǎng xuān fēng dǎo sú, sù qīng suǒ bù. huò yǐ qīn wáng jū gé ér yáo lǐng yān. chū yōng zhōu zhì bié jià, yǐ èr mù zhī shì. yǒng huī zhōng, gǎi bié jià wèi zhǎng shǐ. kāi yuán chū, gǎi yōng zhōu zhǎng shǐ wèi jīng zhào yǐn, zǒng lǐ zhòng wù. fán qián dài dì wáng suǒ dōu, jiē yuē yǐn. nán cháo yuē dān yáng yǐn, hòu wèi chū yuē dài yǐn, dōng wèi yuē wèi yǐn, qí yuē qīng dōu yǐn.
周官有內史,秦因之,掌治京師。漢景帝二年,分置左右內史。武帝太初元年,更名右內史為京兆尹,(絕高曰京,十億曰兆。大眾所聚,故曰京兆。)更名左內史為左馮翊。(馮,輔。翊,佐也。)初秦官有主爵中尉,掌列侯。漢景帝中元六年,更名都尉。武帝太初元年,更名右扶風。(扶,助。風,化也。)與左馮翊、京兆尹是為三輔,治長安城中。(三輔黃圖曰:長安以東為京兆,長陵以北為左馮翊,渭城以西為右扶風。」皆治在城中。故趙廣漢嘆曰:「亂吾治者二輔也,誠得兼之,直差易耳。」)銀章青綬,進賢兩梁冠,絳朝服,佩水蒼玉。秩異凡州,所監郡為京師,置尹一人,丞一人。(趙廣漢字子都,為京兆尹,以和顏接士,推功於掾吏,發於至誠。吏見者,皆輸寫心腹。廣漢天性精於吏事,尤善為鈎距,以得人情,其發奸擿伏如神。冬獄當斷,先為調棺,皆曰」死無所恨」。又張敞為尹,一日捕諸偷得數百人,由是枹鼓稀鳴,市無偷盜。又王尊、王章、王駿並為京兆,皆有名。京師稱曰:「前有趙、張,後有三王。」)漢初,三輔治長安。後漢都洛陽,置河南尹,以三輔陵廟所在,不改其號,但減其秩,與太守同。(後漢延篤字叔固,及邊鳳皆為京兆尹,並有雄名。語曰:」前有趙、張,後有邊、延。」趙張謂趙廣漢及張敞。)後漢左馮翊、右扶風屬司隸,尋省。魏晉為京兆太守。後周都關中,又為京兆郡。隋京兆郡置尹並佐吏,合二百四十四人。大唐京兆府本為雍州,置牧一人,以親王為之。太宗為秦王、中宗為英王、睿宗為相王時,並居其任,多以長史理人。開元元年,改雍州為京兆府,置牧如故。掌宣風導俗,肅清所部。或以親王居閣而遙領焉。初雍州置別駕,以貳牧之事。永徽中,改別駕為長史。開元初,改雍州長史為京兆尹,總理眾務。凡前代帝王所都,皆曰尹。(南朝曰丹陽尹,後魏初曰代尹,東魏曰魏尹,齊曰清都尹。)
hé nán yǐn, qí dì zài zhōu wèi wáng chéng. chéng wáng mìng jūn chén fēn zhèng dōng jiāo chéng zhōu, yuē yǐn zī dōng jiāo. gài jīn hé nán mù zhī rèn, yì liú shǒu zhī shǐ. qín jiān tiān xià, zhì sān chuān shǒu. sān chuān, hé luò yī yě. qín mò lǐ yóu wèi sān chuān shǒu. hàn xìng, gēng míng sān chuān wèi hé nán, hòu zēng shǒu wèi tài shǒu. wáng mǎng gǎi tài shǒu wèi dà yǐn, gǎi hé nán dà yǐn wèi bǎo zhōng xìn qīng. guāng wǔ zhōng xìng, xǐ dōu luò yáng, gǎi tài shǒu wèi yǐn, zhāng shòu fú zhì yǔ jīng zhào tóng. zhǔ jīng dū, tè fèng cháo qǐng. lǐ yīng wèi hé nán yǐn. wèi jìn jiē wèi hé nán yǐn. wèi sī mǎ zhī wèi hé nán yǐn, mò yǒu jí zhě. yòu jìn fù gǔ wèi hé nán yǐn, yǒu dà yì yú mín, jiē yǐn qí duān jī, ruò bù yóu jǐ chū. gù dāng shí wú hè hè zhī míng, rén jiǔ ér hòu ān. hòu wèi tài hé zhōng, qiān dōu luò yáng, yòu zhì hé nán yǐn. dōng wèi zhì luò zhōu cì shǐ. hòu zhōu zhì luò zhōu zǒng guǎn, xún bà zhī. suí chū wèi luò zhōu cì shǐ, fù wèi hé nán nèi shǐ. fán zi gài jiǎn xiào hé nán nèi shǐ, lǚ yǒu zhì jī. wén dì wèi yuē: jīn wèi gōng bié zào yù lín fú, yǐ dài tóng shòu. dà yè chū, wèi jīng hé zhōu cì shǐ, yòu wèi hé nán tài shǒu, xún wèi hé nán yǐn, yǔ jīng zhào tóng. dà táng wǔ dé sì nián, zhì luò zhōu dū du. zhēn guān shí qī nián, gǎi wèi cì shǐ. xiǎn qìng èr nián, zhì dōng dōu, gǎi cì shǐ wèi zhǎng shǐ. ér luò zhōu běn zhì mù yī rén, yǐ qīn wáng wèi zhī, zhōng zōng wèi zhōu wáng shí, jí wèi wáng zhòng jùn shí jū qí rèn, duō yǐ zhǎng shǐ lǐ rén. zhì kāi yuán yuán nián, gǎi luò zhōu wèi hé nán fǔ, gǎi zhǎng shǐ wèi yǐn. qí mù yǐn zhī zhì, yī rú jīng zhào. zhū cáo liáo zuǒ yì rú zhī. gè yǒu shǎo yǐn èr yuán, tōng pàn fǔ shì. jīng zhào shǎo yǐn, wèi jìn yǐ lái zhì zhōng zhī rèn. suí wén dì gǎi wèi sī mǎ, yáng dì yòu gǎi wèi zàn zhì, hòu yòu gǎi wèi chéng. wǔ dé chū, fù wèi zhì zhōng. yǒng huī yuán nián, yǐ dà huáng dì huì gǎi wèi sī mǎ. běn yī yuán, tài jí yuán nián, yōng luò èr zhōu gè jiā sī mǎ yī yuán, fēn wèi zuǒ yòu. kāi yuán yuán nián bìng gǎi wèi shǎo yǐn. kāi yuán yǐ hòu, zēng zhì tài yuán fǔ wèi běi jīng, guān shǔ zhì zhì xī tóng liǎng jīng. chū, wǔ tài hòu zhǎng shòu yuán nián, yǐ bīng zhōu hòu zhī gù lǐ, gǎi wèi běi dōu, shén lóng chū fèi. kāi yuán shí yī nián, yòu yǐ bīng zhōu gāo zǔ qǐ yì zhī shǐ, fù zhì tài yuán fǔ, hào yuē běi jīng. chū, kāi yuán yuán nián zhēng yuè, yú pú zhōu zhì zhōng dōu, gǎi zhōu wèi hé zhōng fǔ, zhì liù yuè ér bà. hòu shàng yuán yuán nián, fù zhì qí zhōu wèi fèng xiáng fǔ, yòu yǐ yì zhōu wèi chéng dū fǔ.
河南尹,其地在周為王城。成王命君陳分正東郊成周,曰「尹茲東郊」。(蓋今河南牧之任,亦留守之始。)秦兼天下,置三川守。(三川,河、洛、伊也。秦末李由為三川守。)漢興,更名三川為河南,後增守為太守。王莽改太守為大尹,改河南大尹為保忠信卿。光武中興,徙都洛陽,改太守為尹,章綬服秩與京兆同。主京都,特奉朝請。(李膺為河南尹。)魏晉皆為河南尹。(魏司馬芝為河南尹,莫有及者。又晉傅嘏為河南尹,有大益於民,皆隱其端跡,若不由己出。故當時無赫赫之名,人久而後安。)後魏太和中,遷都洛陽,又置河南尹。東魏置洛州刺史。後周置洛州總管,尋罷之。隋初為洛州刺史,復為河南內史。(樊子蓋檢校河南內史,屢有治績。文帝謂曰:「今為公別造玉麟符,以代銅獸。」)大業初,為荊河州刺史,又為河南太守,尋為河南尹,與京兆同。大唐武德四年,置洛州都督。貞觀十七年,改為刺史。顯慶二年,置東都,改刺史為長史。而洛州本置牧一人,以親王為之,中宗為周王時,及衛王重俊實居其任,多以長史理人。至開元元年,改洛州為河南府,改長史為尹。其牧尹之制,一如京兆。(諸曹僚佐亦如之。)各有少尹二員,通判府事。(京兆少尹,魏晉以來治中之任。隋文帝改為司馬,煬帝又改為贊治,後又改為丞。武德初,復為治中。永徽元年,以大皇帝諱改為司馬。本一員,太極元年,雍、洛二州各加司馬一員,分為左右。開元元年並改為少尹。)開元以後,增置太原府為北京,官屬制置悉同兩京。(初,武太后長壽元年,以并州後之故里,改為北都,神龍初廢。開元十一年,又以并州高祖起義之始,復置太原府,號曰北京。初,開元元年正月,於蒲州置中都,改州為河中府,至六月而罷。後上元元年,復置岐州為鳳翔府,又以益州為成都府。)
liú shǒu, zhōu zhī jūn chén, shì qí rèn yě. cǐ hòu wú wén. hòu hàn hé dì nán xún, cí yuán miào. zhāng yǔ yǐ tài wèi jiān wèi liú shǒu. jìn zhāng fāng jié huì dì xìng zhǎng ān, pú shè xún fān děng yǔ qí yí guān zài luò yáng wèi liú tái, chéng zhì xíng shì, hào wèi dōng xī tái. zhì ān dì shí, liú yù zhì liú tái, jù bǎi guān. yòu hòu wèi xiào wén nán fá, yǐ tài wèi yuán pī guǎng líng wáng yǔ liú shǒu jīng shuài, bìng jiā shǐ chí jié. dà táng liú shǒu zhī zhì, gài yīn cǐ yě. gāo zōng yí fèng yuán nián, sī nóng qīng wéi xī jī wèi dōng dōu liú shǒu. shí yǒu dào shì zhū qīn suì, wèi zhōng gōng suǒ shǐ, zhì dōu, suǒ wèi héng zì. jī zhí ér qiú zhī, yīn zòu yuē: dào shì jiǎ chēng zhōng gōng qū shǐ, yī yǐ xíng shì, chén kǒng kuī sǔn huáng míng, wèi huò huàn zhī jiàn. gāo zōng tè fā zhōng shǐ cì shū rěn yù, réng yún bù xū lòu xiè. wǔ tài hòu lín cháo, chuí gǒng sān nián, wén chāng yòu chéng xiàng sū liáng sì wèi jīng liú shǒu. shí shàng fāng jiān péi fěi gōng jiǎn xiào jīng yuàn, jiāng yù yuàn zhōng guǒ cài, yǐ shōu qí lì. liáng sì bó zhī yuē: xī gōng yí xiāng lǔ, yóu néng bá kuí qù zhī, wèi wén wàn chéng zhī zhǔ yù qí guǒ cài, yǐ yǔ xià rén zhēng lì.
留守,周之君陳,似其任也。此後無聞。後漢和帝南巡,祠園廟。張禹以太尉兼衛留守。晉張方劫惠帝幸長安,僕射荀藩等與其遺官在洛陽為留台,承制行事,號為東西台。至安帝時,劉裕置留台,具百官。又後魏孝文南伐,以太尉元丕、廣陵王羽留守京帥,並加使持節。大唐留守之制,蓋因此也。(高宗儀鳳元年,司農卿韋夕機為東都留守。時有道士朱欽遂,為中宮所使,至都,所為橫恣。機執而囚之,因奏曰:」道士假稱中宮驅使,依倚形勢,臣恐虧損皇明,為禍患之漸。」高宗特發中使賜書忍諭,仍雲不須漏泄。武太后臨朝,垂拱三年,文昌右丞相蘇良嗣為京留守。時尚方監裴匪躬檢校京苑,將鬻苑中果菜,以收其利。良嗣駮之曰:「昔公儀相魯,猶能拔葵去織,未聞萬乘之主鬻其果菜,以與下人爭利。」)
jùn tài shǒu
郡太守
jùn shǒu, qín guān. qín miè zhū hóu, yǐ qí dì wèi jùn, zhì shǒu chéng wèi gè yī rén. shǒu zhì mín, chéng zuǒ zhī, wèi diǎn bīng.
郡守,秦官。秦滅諸侯,以其地為郡,置守、丞、尉各一人。守治民,丞佐之,尉典兵。
hàn jǐng dì zhōng yuán èr nián, gēng míng jùn shǒu wèi tài shǒu. fán zài jùn guó, jiē zhǎng zhì mín, jìn xián quàn gōng, jué sòng jiǎn jiān. cháng yǐ chūn xíng suǒ zhǔ xiàn, qiū dōng qiǎn wú hài lì àn xùn zhū qiú, píng qí zuì fǎ, lùn kè diàn zuì, àn lǜ yǒu wú hài dōu lì, yán rú gōng píng lì. hàn shū: xiāo hé yǐ wén wú hài, wèi pèi zhǔ lì yuàn. bìng jǔ xiào lián. hàn zhì, suì jǐn, qiǎn shàng jì yuàn shǐ gè yī rén, tiáo shàng jùn nèi zhòng shì, wèi zhī jì xié bù. jùn wèi zhū hóu wáng guó zhě, zhì nèi shǐ yǐ zhǎng tài shǒu zhī rèn. xuān dì yǐ wèi tài shǒu, lì mín zhī běn, shù biàn yì zé xià bù ān, mín zhī qí jiāng jiǔ bù kě qī wǎng, nǎi fú cóng qí jiào huà. měi bài cì shǐ shǒu xiāng, zhé qīn jiàn wèn, guān qí suǒ yáo, tuì ér kǎo chá, yǐ zhì qí yán. zhì, zhèng. cháng chēng yuē: yǔ wǒ gòng lǐ zhě, wéi liáng èr qiān dàn hū! shì yǐ hàn shì liáng lì, yú shì wèi shèng, chēng zhōng xìng yān. jí àn wèi dōng hǎi tài shǒu, zhì guān hǎo qīng jìng, zé chéng shǐ rèn zhī, zé qí dà zhǐ ér yǐ. àn duō bìng, wò gé nèi bù chū. suì yú, dōng hǎi dà zhì. zhào wèi huái yáng shǒu, ér àn cí zhī. shàng yuē: jūn báo huái yáng yé? wú yù de jūn zhòng, wò ér zhì zhī. nǎi xíng. yòu wáng zūn wèi dōng jùn tài shǒu, hé yì dī huài, zūn zhí guī, qǐng yǐ shēn tián jīn dī, ér shuǐ shāo què. yòu féng lì zì shèng qīng, yǔ dì yě wáng xiāng dài wèi xī hé shàng jùn. rén gē zhī yuē: dà féng jūn, xiǎo féng jūn, xiōng dì jì zhǒng xiāng yīn xún, cōng míng xián zhì huì lì mín, zhèng rú lǔ wèi dé huà jūn, zhōu gōng kāng shū yóu èr jūn. yòu zhào xìn chén zì wēng qīng, wèi nán yáng, mín hào wèi zhào fù. gōng suì zì shǎo qīng, wèi bó hǎi, mín yǒu dài chí dāo jiàn zhě, shǐ mài jiàn mǎi niú, mài dāo mǎi dú, yuē: hé wèi dài niú ér pèi dú hū! yòu wén wēng wèi shǔ jùn, xiū qǐ xué gōng, tiān xià jùn guó jiē lì xué xiào guān, zì wén wēng shǐ yě. yòu huáng bà wèi yǐng chuān, yǐ lǐ yì jiào yù fàn fǎ zhě, fěng xiǎo lìng zì shā, fēng huà dà xíng, yǐ lǐ xíng yóu yì, zēng zhì zhōng èr qiān dàn, zhēng wèi jīng zhào yǐn, ér zhì chéng xiàng, fù yǐ lǐ yì wèi zhì. yòu hàn zá shì yuē: jiǎng mǎn wèi shàng dǎng, qí zi wàn wèi běi dì dū wèi, tóng zhào zhēng jiàn. xuān dì yuē:' fù zǐ gē fú xié!' jí zhào mǎn wèi huái yáng xiāng, wàn wèi hóng nóng shǒu. shǐ jì yuē: dù zhōu wèi yù shǐ dài fū, jiā liǎng zi, jiā hé wèi shǒu. yòu xún lì chuán xù yuē: wáng chéng huáng bà zhū yì gōng suì zhèng hóng zhào xìn chén děng, suǒ jū mín fù, suǒ qù jiàn sī, shēng yǒu róng hào, sǐ jiàn fèng cí. yuán dì jiàn zhāo èr nián, yì sān hé dà jùn tài shǒu zhì. fán hù shí èr wàn wèi dà jùn. dì yòu xià zhì, lìng zhū hóu wáng xiàng wèi zài tài shǒu xià. chéng dì suī hé yuán nián, shěng nèi shǐ, yǐ xiāng zhì mín, zé xiāng zhí wèi tài shǒu. āi dì chū, yù shǐ dài fū wáng jiā shàng shū yuē: jìn rì gōng qīng yǐ xià, biàn yì cù jí, shù gǎi gèng zhèng shì. lì huò jū guān shù yuè ér tuì, sòng gù yíng xīn, jiāo cuò dào lù. èr qiān dàn qīng jiàn, lì rén màn yì, zé yǒu lí pàn zhī xīn. qián shān yáng wáng tú zòng héng, lì shì lín nán, mò kěn fú jié sǐ yì zhě, yǐ shǒu xiāng wēi quán sù duó yě. gù chéng dì huǐ zhī, zhào èr qiān dàn bù yǐ gù zòng wèi zuì, cì jīn yǐ hòu qí yì. chéng yǐ guó jiā yǒu jí, qǔ bàn yú èr qiān dàn, èr qiān dàn zūn zhòng nán wēi, nǎi néng shǐ xià. gù shàng shū zhāng wén bì yǒu' gǎn gào zhī' zì nǎi xià, suǒ yǐ dīng níng gào zhě zhī cí. jīn èr qiān dàn bù cì shǐ sān fǔ xiàn lìng yǒu cái rèn zhí zhě, ruò yǒu guò chà, yí kě kuò lüè, lìng jǐn lì zhě yǒu suǒ quàn. cǐ fāng jīn jí wù, guó jiā zhī lì yě. wáng mǎng gǎi tài shǒu yuē dà yǐn.
漢景帝中元二年,更名郡守為太守。凡在郡國,皆掌治民,進賢勸功,決訟檢奸。常以春行所主縣,秋冬遣無害吏按訊諸囚,平其罪法,論課殿最,(按律有無害都吏,言如公平吏。漢書:「蕭何以文無害,為沛主吏掾。」)並舉孝廉。漢制,歲盡,遣上計掾史各一人,條上郡內眾事,謂之計偕簿。郡為諸侯王國者,置內史以掌太守之任。宣帝以為太守,吏民之本,數變易則下不安,民知其將久不可欺罔,乃服從其教化。每拜刺史守相,輒親見問,觀其所繇,退而考察,以質其言。(質,正。)常稱曰:「與我共理者,唯良二千石乎!」是以漢世良吏,於是為盛,稱中興焉。(汲黯為東海太守,治官好清靜,擇丞史任之,責其大指而已。黯多病,臥閤內不出。歲餘,東海大治。召為淮陽守,而黯辭之。上曰:」君薄淮陽耶?吾欲得君重,臥而治之。」乃行。又王尊為東郡太守,河溢堤壞,尊執圭,請以身填金堤,而水稍卻。又馮立字聖卿,與弟野王相代為西河、上郡。人歌之曰:「大馮君,小馮君,兄弟繼踵相因循,聰明賢智惠吏民,政如魯、衛德化均,周公、康叔猶二君。」又召信臣字翁卿,為南陽,民號為召父。龔遂字少卿,為渤海,民有帶持刀劍者,使賣劍買牛,賣刀買犢,曰:「何為帶牛而佩犢乎!」又文翁為蜀郡,修起學宮,天下郡國皆立學校官,自文翁始也。又黃霸為潁川,以禮義教喻犯法者,諷曉令自殺,風化大行,以禮行尤異,增秩中二千石,徵為京兆尹,而至丞相,復以禮義為治。又漢雜事曰:「蔣滿為上黨,其子萬為北地都尉,同詔徵見。宣帝曰:'父子割符邪!'即詔滿為淮陽相,萬為弘農守。」史記曰:「杜周為御史大夫,家兩子,夾河為守。」又循吏傳敘曰:「王成、黃霸、朱邑、龔遂、鄭弘、召信臣等,所居民富,所去見思,生有榮號,死見奉祠。」元帝建昭二年,益三河大郡太守秩。凡戶十二萬為大郡。帝又下制,令諸侯王相位在太守下。)成帝綏和元年,省內史,以相治民,則相職為太守。(哀帝初,御史大夫王嘉上疏曰:「近日公卿以下,變易促急,數改更政事。吏或居官數月而退,送故迎新,交錯道路。二千石輕賤,吏人慢易,則有離叛之心。前山陽亡徒縱橫,吏士臨難,莫肯伏節死義者,以守相威權素奪也。故成帝悔之,詔二千石不以故縱為罪,賜金以厚其意。誠以國家有急,取辦於二千石,二千石尊重難危,乃能使下。故尚書章文必有'敢告之'字乃下,所以丁寧告者之辭。今二千石、部刺史、三輔縣令有材任職者,若有過差,宜可闊略,令盡力者有所勸。此方今急務,國家之利也。」)王莽改太守曰大尹。
hòu hàn yì zhòng qí rèn, kòu xún zì zi yì, wèi yǐng chuān shǒu, bài zhí jīn wú. hòu guāng wǔ xìng yǐng chuān, bǎi xìng zhē dào yuē: yuàn bì xià fù jiè kòu jūn yī nián. nǎi liú zhèn zhī. yòu zhāng kān zì jūn yóu, chū qù shǔ jùn, chéng zhé yuán chē ér yǐ. hòu wèi yú yáng, yáo yuē: sāng wú fù zhī, mài suì liǎng qí. zhāng jūn wèi zhèng, lè bù kě zhī. yòu sòng jūn zì shū xiáng, wèi jiǔ jiāng, huáng fēi nán dào jiǔ jiāng jiè, zhé dōng xī fēn. yòu lián fàn zì shū dù, wèi shǔ jùn, mín gē yuē: lián shū dù, lái hé mù, píng shēng wú rú jīn wǔ cōng. yòu féng qín zēng zǔ yáng, xuān dì shí wèi hóng nóng tài shǒu. shēng bā nán, jiē diǎn jùn, zhào wèi jiān hào wèi wàn shí. yòu zhèng hóng zì jù jūn, wèi lín huái, tiān hàn, suí chē zhì yǔ, bái lù fāng dào, jiā gǔ ér xíng. yòu wèi lǎng wèi hé nèi, yǐ qīng yán wèi zhì, wèi sān hé zhī biǎo. yòu huáng chāng wèi shǔ jùn, wèi dào shí, shǔ yǒu tóng yáo yuē: liǎng rì chū, chǐ bīng jí. yòu dù shī wèi nán yáng, rén fāng zhī zhào xìn chén, yǔ yuē: qián yǒu zhào gōng, hòu yǒu dù mǔ. yòu mèng cháng zì bó zhōu, wèi hé pǔ, ér zhū hái. yòu liú kūn wèi hóng nóng, hǔ fù zi dù hé. yòu wáng táng zì jìng bó, wèi bā jùn, mín shēng wèi lì cí. yòu hé chǎng wèi rǔ nán, jí wén sú lì yǐ kē kè qiú míng chēng, lì chūn rì, cháng zhào dū yóu hái fǔ, fēn qiǎn rú shù dà lì àn xíng shǔ xiàn, shì yǐ jùn zhōng wú yuān shēng. huò yǐ shàng shū lìng pú shè chū wèi jùn shǒu, zhōng lí yì huáng xiāng huán róng hú guǎng shì yě. huò zì jùn shǒu rù wèi sān gōng. yú yán dì wǔ lún huán yú bào yù shì yě. liú chǒng zì zǔ róng, wèi huì jī tài shǒu, gǒu bù yè fèi. jiāng qù, shān yīn fù lǎo qī bā shí rén jī bǎi qián sòng chǒng, chǒng wèi xuǎn shòu yī dà qián, gù rén hào wèi qǔ yī qián. hòu rù jū jiǔ liè, sì dēng sān shì yě.
後漢亦重其任,(寇恂字子翼,為潁川守,拜執金吾。後光武幸潁川,百姓遮道曰:「願陛下復借寇君一年。」乃留鎮之。又張堪字君游,初去蜀郡,乘折轅車而已。後為漁陽,謠曰:「桑無附枝,麥穗兩岐。張君為政,樂不可支。」又宋均字叔庠,為九江,蝗蜚南到九江界,輒東西分。又廉範字叔度,為蜀郡,民歌曰:「廉叔度,來何暮,平生無襦今五蔥。」又馮勤曾祖揚,宣帝時為弘農太守。生八男,皆典郡,趙魏間號為萬石。又鄭弘字巨君,為臨淮,天旱,隨車致雨,白鹿方道,夾轂而行。又魏朗為河內,以清嚴為治,為三河之表。又黃昌為蜀郡,未到時,蜀有童謠曰:「兩日出,尺兵戢。」又杜詩為南陽,人方之召信臣,語曰:「前有召公,後有杜母。」又孟嘗字伯周,為合浦,而珠還。又劉昆為弘農,虎負子渡河。又王堂字敬伯,為巴郡,民生為立祠。又何敞為汝南,疾文俗吏以苛刻求名稱,立春日,常召督郵還府,分遣儒術大吏按行屬縣,是以郡中無冤聲。)或以尚書令、僕射出為郡守,(鍾離意、黃香、桓榮、胡廣是也。)或自郡守入為三公。(虞延、第五倫、桓虞、鮑昱是也。劉寵字祖榮,為會稽太守,狗不夜吠。將去,山陰父老七八十人齎百錢送寵,寵為選受一大錢,故人號為取一錢。後入居九列,四登三事也。)
sān guó shí yǒu jùn shǒu guó xiāng nèi shǐ.
三國時有郡守、國相、內史。
jìn jùn shǒu jiē jiā jiāng jūn, wú zhě wèi chǐ. wáng dǎo, yǒng jiā mò, qiān dān yáng tài shǒu, jiā fǔ guó jiāng jūn. dǎo shàng jiān yuē: xī wèi wǔ, dá zhèng zhī zhǔ yě, xún wén ruò, gōng chén zhī zuì yě, fēng bù guò tíng hòu. cāng shū, ài zi zhī chǒng, zèng bù guò bié bù sī mǎ. jīn zhě lín jùn, bù wèn xián yú, jiē jiā zhòng hào, zhé yǒu gǔ gài. yǒu bù dé zhě wèi chǐ. dǎo tāo míng qiè wèi, qǔ wěn yí diǎn. jǐn sòng gǔ gài jiā chóng zhī wù, qǐng cóng dǎo shǐ. dì jiā ér cóng zhī. chū, tài shǐ zhōng, zhào shǒu xiāng sān zài yī xún shǔ xiàn, bì yǐ chūn, cǐ gǔ zhě suǒ yǐ shù zhí shěng sú xuān fēng zhǎn yì yě. yòu shān gōng qǐ shì yuē: jìn zhì, chūn xià nóng yuè bù qiān gǎi zhǎng lì jùn shǒu xiàn lìng zhī shǔ, yǐ qí fáng nóng shì gù yě. jìn sòng shǒu xiāng nèi shǐ, bìng yín zhāng qīng shòu, jìn xián liǎng liáng guān. liáng xiè fěi zì jìng chōng, qí shí wèi yì xìng tài shǒu, jiā zhì zhōng èr qiān dàn. bù xǐng zá shì, xī fù gāng jì. yuē: wú bù néng zuò zhǔ zhě lì, dàn néng zuò tài shǒu ěr. yòu rèn fǎng wèi wú xìng tài shǒu, qīng jié. yǒu rén dào gài yǔ dì qià cóng fǎng wèi shān zé yóu. bèi dài ér hái, wú yī, shěn yuē yí qún yíng yě.
晉郡守皆加將軍,無者為恥。(王導,永嘉末,遷丹陽太守,加輔國將軍。導上箋曰:「昔魏武,達政之主也,荀文若,功臣之最也,封不過亭侯。倉舒,愛子之寵,贈不過別部司馬。今者臨郡,不問賢愚,皆加重號,輒有鼓蓋。有不得者為恥。導饕名竊位,取紊彝典。謹送鼓蓋加崇之物,請從導始。」帝嘉而從之。初,泰始中,詔守相三載一巡屬縣,必以春,此古者所以述職省俗、宣風展義也。又山公啟事曰:「晉制,春夏農月不遷改長吏郡守縣令之屬,以其妨農事故也。」)晉宋守相、內史,並銀章青綬,進賢兩梁冠。(梁謝朏字敬沖,齊時為義興太守,加秩中二千石。不省雜事,悉付綱紀。曰:「吾不能作主者吏,但能作太守耳。」又任昉為吳興太守,清潔。友人到溉與弟洽從昉為山澤游。被代而還,無衣,沈約遺裙迎也。)
hòu wèi chū, jùn zhì sān tài shǒu. shuō zài cì shǐ piān. xiào wén chū, èr qiān dàn néng jìng èr jùn zhì sān jùn zhě, qiān wèi cì shǐ. shuō zài xiàn lìng piān. tài hé zhōng, cì zhí lìng, jùn tài shǒu nèi shǐ xiāng xiàn lìng, bìng yǐ liù nián wèi xiàn.
後魏初,郡置三太守。(說在刺史篇。)孝文初,二千石能靜二郡至三郡者,遷為刺史。(說在縣令篇。)太和中,次職令,郡太守、內史、相、縣令,並以六年為限。
běi qí zhì, jùn wèi shàng zhōng xià sān děng, měi děng yòu yǒu shàng zhōng xià zhī chà, zì shàng shàng jùn zhì xià xià jùn fán jiǔ děng.
北齊制,郡為上中下三等,每等又有上中下之差,自上上郡至下下郡凡九等。
hòu zhōu jùn tài shǒu gè yǐ hù duō shǎo dìng pǐn mìng.
後周郡太守各以戶多少定品命。
suí jùn tài shǒu rú běi qí jiǔ děng zhī zhì. zhì kāi huáng sān nián, bà tiān xià zhū jùn, yǐ zhōu tǒng xiàn. yáng shàng xī shàng biǎo yuē: dāng jīn jùn xiàn bèi duō yú gǔ, shí yáng jiǔ mù, rén shǎo guān duō, qǐng cún yào qù xián, bìng xiǎo wèi dà. dì jiā zhī, suì bà zhū jùn. dà yè sān nián, yòu gǎi zhōu wèi jùn, jùn zhì dà shǒu.
隋郡太守如北齊九等之制。至開皇三年,罷天下諸郡,以州統縣。(楊尚希上表曰:「當今郡縣倍多於古,十羊九牧,人少官多,請存要去閒,並小為大。」帝嘉之,遂罷諸郡。)大業三年,又改州為郡,郡置大守。
dà táng wǔ dé yuán nián, gǎi jùn wèi zhōu, gǎi tài shǒu wèi cì shǐ, jiā hào chí jié. zǒng guǎn zé jiā shǐ chí jié. àn wèi jìn zhì, yǒu shǐ chí jié chí jié jiǎ jié. shǐ chí jié dé lù èr qiān dàn yǐ xià, chí jié dé lù wú guān rén, ruò jūn shì dé yǔ shǐ chí jié tóng, jiǎ jié wéi jūn shì dé lù fàn lìng zhě. jiē shì cì shǐ jiān zǒng jūn róng, ruò jīn cǎi fǎng jié dù shǐ yě. zì sòng qí yǐ jiàng, suī tiān xià fēn liè, qí zhōu jùn jiàn zhòng. jí suí kāi huáng chū, yǒu zhōu sān bǎi yī shí, jùn wǔ bǎi bā. yǐ guān fán rén bì, suì fèi jùn, biàn yǐ zhōu qīn rén, zé cì shǐ rú tài shǒu zhī zhí. zì hòu suī guān míng lǚ gǎi, ér zhí shì bù yì. gài zhì zhì zhī jì, bù xiáng yuán běn, yīn xí jiù míng, suì yǒu chí jié zhū jūn zhī xū chēng. qí shǔ guān bié jià yǐ xià, lù shì gōng hù zhū cáo cān jūn shì, yì duō hàn jìn zhī zhì, ruò jīn zhī jié dù cǎi fǎng fù shǐ pàn guān zhī rèn. běn zhì bié jià, chéng yī chē xíng bù, qí cān jūn lù shì jiē zuǒ róng lǚ, jīn bìng wú qí shí, qǐ suǒ wèi bì yě zhèng míng zhě hū! yòu àn jiā cì shǐ chí jié jūn shì zhī míng, yǐ wèi róng chǒng, zé biān huāng wàn lǐ sān shù bǎi hù xiǎo jùn, yì tóng cǐ hào, yòu wú yǐ bié yuǎn jìn xiǎo dà zhī chà qīng zhòng xián jù zhī yì yě. xiǎn qìng yuán nián, dū du fǔ jí shàng zhōu gè zhì zhí dāo shí wǔ rén, zhōng zhōu xià zhōu gè zhì shí rén. hòu jiā hào wèi shǐ chí jié zhū jūn shì, ér shí wú jié, dàn bān tóng yú fú ér yǐ. tiān bǎo yuán nián, gǎi zhōu wèi jùn, cì shǐ wèi tài shǒu. hàn wén dì èr nián, chū yǔ jùn shǒu wèi tóng hǔ fú zhú shǐ fú, shuō zài fú bǎo láng piān. zhì suí kāi huáng qī nián, yòu bié bān qīng lóng fú yú dōng fāng zǒng guǎn cì shǐ, xī fāng yǐ zōu yú, nán fāng zhū què, běi fāng xuán wǔ. jiǔ nián, yòu bān mù yú fú yú zǒng guǎn cì shǐ, cí yī xióng sān. zhì shí nián, xī bān mù yú fú yú wǔ pǐn yǐ shàng guān. yì níng èr nián, bà zhú shǐ fú, bān yín tù fú yú zhū jùn. dà táng wǔ dé yuán nián, yòu gǎi yín tù fú wèi tóng yú fú. zì shì zhōu jùn shǐ shǒu gēng xiāng wèi míng, qí shí yī yě. tài zōng chū lǐ tiān xià yě, zhòng qīn rén zhī rèn, shū dū shǒu zhī míng yú píng, fǔ yǎng shì yān, qí rén shàn è, bì shū qí xià, shì yǐ zhōu jùn wú bù lǜ lǐ. zhēn guān zhōng, jiǎ dūn shí wèi ráo yáng lìng, yǒu néng míng. shí zhì dà gōng yǐ shàng bù dé lián zhí. dūn shí xiōng dūn yí fù wèi yíng zhōu cì shǐ, cháo tíng yǐ qí xiōng dì lián jǐn, xǔ lìng tóng zhōu, jìng bù qiān tì, shí rén róng zhī. dūn shí lì qiān luò zhōu zhǎng shǐ. chū dūn yí wèi luò zhōu cì shǐ, shén yǒu huì zhèng, bǎi xìng shù bēi sòng měi. jí dūn shí qù zhí, yòu lì sòng yú xiōng bēi zhī bàng, gù rén hū wèi táng dì bēi. dǎi zhēn guān zhī mò, shēng píng jì jiǔ, qún shì duō mù shěng gé, bù lè wài rèn. qí zhé chōng guǒ yì yǒu cái lì zhě, xiān rù wèi zhōng láng láng jiāng, cì bǔ jùn shǒu, qí qīng yě rú shì. wǔ tài hòu lín cháo, chuí gǒng èr nián, zhū zhōu dū du cì shǐ, bìng zhǔn jīng guān dài yú. zhǎng ān sì nián, nà yán lǐ jiào tóng píng zhāng shì táng xiū jǐng zòu yuē: qiè yǐ wù yì zhòng nèi guān ér qīng wài zhí, fán suǒ chū shǒu, duō yīn biǎn lèi, fēi suǒ yǐ chéng fēng sú ān wàn rén. chén qǐng zé cái yú tái gé shěng sì zhī zhōng, fēn diǎn dà zhōu, gòng kāng shù zhèng. chén děng qǐng chuò jìn shì, shuài xiān jù liáo. tài hòu nǎi lìng shū míng cǎi zhī, zhōng zhě dāng xíng. yú shì fèng gé shì láng wéi sì lì yù shǐ dài fū yáng zài sī děng èr shí rén zhōng zhī, jiē yǐ běn guān jiǎn xiào cì shǐ. hòu èr shí rén nèi yǐ zhèng jī kě chēng zhě, dú cháng zhōu cì shǐ xuē guāng qiān xú zhōu cì shǐ sī mǎ zhōng èr rén ér yǐ. dāng shí fù yǒu wèi yuán wài cì shǐ zhě. yǒng chāng zhōng, chéng wáng lǐ qiān lǐ lì qiān xiāng zhōu yuán wài cì shǐ. shén lóng chū, yǐ qiào wáng zhòng fú zhī fēi, zhāng yì zhī shēng yě, biǎn zhòng fú wèi pú zhōu yuán wài cì shǐ. jiē bù lǐng zhōu wù. kāi yuán zhōng, dìng tiān xià zhōu fǔ, zì jīng dū jí dū du dōu hù fǔ zhī wài, yǐ jìn jī zhī zhōu wèi sì fǔ. tóng huá qí pú sì zhōu wèi zhī sì fǔ. bā nián, dū du cì shǐ pǐn bēi zhě, jiè fēi yú dài. àn wǔ dé lìng, sān wàn hù yǐ shàng wèi shàng zhōu. yǒng huī lìng, èr wàn hù yǐ shàng wèi shàng zhōu. xiǎn qìng yuán nián jiǔ yuè chì, hù mǎn sān wàn yǐ shàng wèi shàng zhōu, èr wàn yǐ shàng wèi zhōng zhōu. xiān yǐ wèi shàng zhōu zhōng zhōu zhě, réng jiù. zhì kāi yuán shí bā nián sān yuè chì, tài píng shí jiǔ, hù kǒu rì yīn, yí yǐ sì wàn hù yǐ shàng wèi shàng zhōu, èr wàn wǔ qiān hù wèi zhōng zhōu, bù hàn èr wàn hù wèi xià zhōu. liù qiān hù yǐ shàng wèi shàng xiàn, sān qiān hù yǐ shàng wèi zhōng xiàn, bù mǎn èr qiān hù wèi xià xiàn. qí yú wèi liù xióng zhèng shǎn biàn jiàng huái wèi liù zhōu wèi liù xióng. shí wàng sòng bó huá xǔ rǔ jìn míng guó wèi xiāng shí zhōu wèi shí wàng. shí jǐn chū yǒu shí jǐn zhōu, hòu rù jǐn zhě shén duō, bù fù jù liè. jí shàng zhōng xià zhī chà. fán hù sì wàn yǐ shàng wèi shàng zhōu, èr wàn wǔ qiān yǐ shàng wèi zhōng zhōu, bù mǎn èr wàn wèi xià zhōu. yì yǒu bù yuē hù kǒu yǐ bié chì wèi shàng zhōu zhě. yòu wèi jìn jī zhě wèi jī nèi zhōu, hù suī bù mǎn sì wàn, yì wèi shàng zhōu. qí qīn wáng rèn zhōng xià zhōu cì shǐ zhě, yì wèi shàng zhōu. wáng qù rèn hòu, jí yī jiù shì. tiān bǎo zhōng, tōng jì tiān xià fán shàng zhōu yī bǎi jiǔ, zhōng zhōu èr shí jiǔ, xià zhōu yī bǎi bā shí jiǔ, zǒng sān bǎi èr shí qī zhōu yě. shí nán hǎi tài shǒu liú jù lín, yǐ zāng zuì, zhào zhàng shā zhī. zì zhì dé zhī hòu, zhōu xiàn diāo bì, cì shǐ zhī rèn, dà wèi jīng xuǎn. zhū zhōu shǐ gè yǒu bīng zhèn, cì shǐ jiē jiā tuán liàn shǐ, gù qí rèn zhòng yǐ.
大唐武德元年,改郡為州,改太守為刺史,加號持節。(總管則加使持節。按魏晉制,有使持節、持節、假節。使持節得戮二千石以下,持節得戮無官人,若軍事得與使持節同,假節唯軍事得戮犯令者。皆是刺史兼總軍戎,若今採訪節度使也。自宋齊以降,雖天下分裂,其州郡漸眾。及隋開皇初,有州三百一十,郡五百八。以官煩人弊,遂廢郡,便以州親人,則刺史如太守之職。自後雖官名屢改,而職事不易。蓋制置之際,不詳源本,因習舊名,遂有持節諸軍之虛稱。其屬官別駕以下,錄事、功、戶諸曹參軍事,亦多漢晉之制,若今之節度採訪副使判官之任。本置別駕,乘一車行部,其參軍、錄事皆佐戎旅,今並無其實,豈所謂必也正名者乎!又按加刺史持節軍事之名,以為榮寵,則邊荒萬里三數百戶小郡,亦同此號,又無以別遠近小大之差、輕重閒劇之異也。顯慶元年,都督府及上州各置執刀十五人,中州下州各置十人。)後加號為使持節諸軍事,而實無節,但頒銅魚符而已。天寶元年,改州為郡,刺史為太守。(漢文帝二年,初與郡守為銅虎符、竹使符,說在符寶郎篇。至隋開皇七年,又別頒青龍符於東方總管刺史,西方以騶虞,南方朱雀,北方玄武。九年,又頒木魚符於總管刺史,雌一雄三。至十年,悉頒木魚符於五品以上官。義寧二年,罷竹使符,頒銀兔符於諸郡。大唐武德元年,又改銀兔符為銅魚符。)自是州郡史守更相為名,其實一也。太宗初理天下也,重親人之任,疏督守之名於屏,俯仰視焉,其人善惡,必書其下,是以州郡無不率理。(貞觀中,賈敦實為饒陽令,有能名。時制大功以上不得聯職。敦實兄敦頤復為瀛州刺史,朝廷以其兄弟廉謹,許令同州,竟不遷替,時人榮之。敦實歷遷洛州長史。初敦頤為洛州刺史,甚有惠政,百姓樹碑頌美。及敦實去職,又立頌於兄碑之傍,故人呼為」棠棣碑」。)逮貞觀之末,昇平既久,群士多慕省閣,不樂外任。其折衝果毅有材力者,先入為中郎、郎將,次補郡守,其輕也如是。武太后臨朝,垂拱二年,諸州都督刺史,並准京官帶魚。長安四年,納言李嶠、同平章事唐休璟奏曰:」竊以物議重內官而輕外職,凡所出守,多因貶累,非所以澄風俗、安萬人。臣請擇才於台閤省寺之中,分典大州,共康庶政。臣等請輟近侍,率先具僚。」太后乃令書名采之,中者當行。於是鳳閣侍郎韋嗣立、御史大夫楊再思等二十人中之,皆以本官檢校刺史。(後二十人內以政績可稱者,獨常州刺史薛光謙、徐州刺史司馬鍾二人而已。)當時復有為員外刺史者。(永昌中,成王李千里歷遷襄州員外刺史。神龍初,以譙王重福之妃,張易之甥也,貶重福為濮州員外刺史。皆不領州務。)開元中,定天下州府,自京都及都督、都護府之外,以近畿之州為四輔。(同、華、岐、蒲四州謂之四輔。八年,都督刺史品卑者,借緋魚袋。按武德令,三萬戶以上為上州。永徽令,二萬戶以上為上州。顯慶元年九月敕,戶滿三萬以上為上州,二萬以上為中州。先以為上州、中州者,仍舊。至開元十八年三月敕,太平時久,戶口日殷,宜以四萬戶以上為上州,二萬五千戶為中州,不漢二萬戶為下州。六千戶以上為上縣,三千戶以上為中縣,不滿二千戶為下縣。)其餘為六雄、(鄭、陝、汴、絳、懷、魏六州為六雄。)十望、(宋、亳、滑、許、汝、晉、洺、虢、衛、相十州為十望。)十緊、(初有十緊州,後入緊者甚多,不復具列。)及上中下之差。(凡戶四萬以上為上州,二萬五千以上為中州,不滿二萬為下州。亦有不約戶口以別敕為上州者。又謂近畿者為畿內州,戶雖不滿四萬,亦為上州。其親王任中、下州刺史者,亦為上州。王去任後,即依舊式。天寶中,通計天下凡上州一百九,中州二十九,下州一百八十九,總三百二十七州也。時南海太守劉巨麟,以贓罪,詔杖殺之。自至德之後,州縣凋弊,刺史之任,大為精選。諸州始各有兵鎮,刺史皆加團練使,故其任重矣。)
zǒng lùn jùn zuǒ
總論郡佐
jùn chéng bié jià zhǎng shǐ sī mǎ lù shì cān jūn sī gōng sī cāng sī hù sī bīng sī fǎ sī shì cān jūn shì jīng xué bó shì yī bó shì zhōng zhèng tōng shǒu wǔ guān yuàn dū yóu jùn wèi
(郡丞 別駕 長史 司馬 錄事參軍 司功 司倉 司戶 司兵 司法 司士 參軍事 經學博士 醫博士 中正 通守 五官掾 督郵 郡尉)
jùn zhī zuǒ lì, qín hàn yǒu chéng wèi, chéng yǐ zuǒ shǒu, wèi diǎn wǔ zhí. hòu hàn zhū jùn gè zhì zhū cáo yuàn shǐ, lüè rú gōng fǔ cáo, wú dōng xī cáo. cài zhì hàn yí yuē: hé nán fǔ yuàn chū kǎo, yǔ cóng shì tóng. yòu hòu hàn shū yuē: míng chóng bù rù zhōng mù, hé nán yǐn yí bù shí, shǐ rén shù yuàn wǎng lián zhī. shì yě. jìn sòng yǐ xià, suī guān cáo míng pǐn hù yǒu yì tóng, dà dǐ lüè rú hàn zhì. běi qí shàng jùn tài shǒu shǔ guān hé èr bǎi yī shí èr rén, yǐ xià jùn dì jiǎn zhī. suí chū yǐ zhōu wèi jùn, wú fù jūn fǔ, zé zhōu fǔ zhī zhí, cān wèi jùn guān. gù yǒu zhǎng shǐ, sī mǎ, lù shì cān jūn, gōng hù bīng fǎ děng qī cáo, shāo yǔ jīn zhì tóng. kāi huáng sān nián, zhào zuǒ guān yǐ cáo wèi míng zhě, bìng gǎi wèi sī. shí èr nián, zhū zhōu sī cóng shì wèi míng zhě, bìng gǎi wèi cān jūn. yòu zhì, cì shǐ èr zuǒ měi suì mù gèng rù cháo shàng kǎo kè. yáng dì zhì tōng shǒu, zàn zhì, dōng xī cáo yuàn, zhǔ bù, sī gōng cāng hù bīng fǎ shì děng shū zuǒ, gè yīn jùn zhī dà xiǎo ér wèi zēng jiǎn. gǎi háng cān jūn wèi xíng shū zuǒ. dà táng zhōu fǔ zuǒ lì yǔ suí zhì tóng, yǒu bié jià zhǎng shǐ sī mǎ yī rén, dà dū dū fǔ sī mǎ yǒu zuǒ yòu èr yuán. fán bié jià zhǎng shǐ sī mǎ, tōng wèi zhī shàng zuǒ. lù shì cān jūn, jīng fǔ wèi zhī sī lù cān jūn, zhì èr rén. yú bìng wèi lù shì cān jūn. dà fǔ yǔ shàng dū du fǔ yì èr rén, yú fǔ zhōu yī rén. sī gōng sī cāng sī hù sī bīng sī fǎ sī shì děng liù cān jūn. jǐng lóng sān nián, zhū zhōu jiā zhì sī tián, kāi yuán zhōng shěng. qián yuán zhī hòu, yòu fēn sī hù zhì cān jūn yī yuán, wèi zài sī hù xià. zhū fǔ zé yuē tián cáo, kāi yuán zhōng shěng. qián yuán zhī hòu, yòu fēn sī hù zhì yān. yǐ qí fèi zhì bù héng, gù bù liè yú cǐ. zài fǔ wèi cáo, zài zhōu wèi sī. fǔ yuē gōng cáo cāng cáo, zhōu yuē sī gōng sī cāng. dà yǔ shàng fǔ zhì èr yuán, zhōu zhì yī yuán, zì sī gōng yǐ xià, tōng wèi zhī pàn sī. cān jūn shì gè yǒu chà, jīng fǔ cān jūn shì yǒu liù yuán, yú fǔ zhōu huò sì huò sān. bó shì yī yuán, yī bó shì yī yuán, dà fán yǐ zhōu fǔ dà xiǎo ér wèi zēng jiǎn.
郡之佐吏,秦漢有丞、尉,丞以佐守,尉典武職。後漢諸郡各置諸曹掾史,略如公府曹,無東西曹。(蔡質漢儀曰:「河南府掾出考,與從事同。」又後漢書曰:」螟蟲不入中牟,河南尹疑不實,使仁恕掾往廉之。」是也。)晉宋以下,雖官曹名品互有異同,大抵略如漢制。北齊上郡太守屬官合二百一十二人,以下郡遞減之。隋初以州為郡,無復軍府,則州府之職,參為郡官。故有長史,司馬,錄事參軍,功、戶、兵、法等七曹,稍與今制同。開皇三年,詔佐官以曹為名者,並改為司。十二年,諸州司從事為名者,並改為參軍。又制,刺史二佐每歲暮更入朝上考課。煬帝置通守,贊治,東西曹掾,主簿,司功、倉、戶、兵、法、士等書佐,各因郡之大小而為增減。改行參軍為行書佐。大唐州府佐吏與隋制同,有別駕、長史、司馬一人,(大都督府司馬有左右二員。凡別駕、長史、司馬,通謂之上佐。)錄事參軍,(京府謂之司錄參軍,置二人。餘並為錄事參軍。大府與上都督府亦二人,餘府州一人。)司功、司倉、司戶、司兵、司法、司士等六參軍。(景龍三年,諸州加置司田,開元中省。乾元之後,又分司戶置參軍一員,位在司戶下。諸府則曰田曹,開元中省。乾元之後,又分司戶置焉。以其廢置不恆,故不列於此。)在府為曹,在州為司。(府曰功曹、倉曹,州曰司功、司倉。)大與上府置二員,州置一員,(自司功以下,通謂之判司。)參軍事各有差,(京府參軍事有六員,餘府州或四或三。)博士一員,醫博士一員,大凡以州府大小而為增減。
jùn chéng: qín zhì zhī, yǐ zuǒ shǒu. hàn yīn ér bù gǎi. hàn huáng bà wèi hé dōng jùn chéng. hòu hàn zhào wēn zì zi róu, wèi jīng zhào jùn chéng, tàn yuē: zhàng fū dāng xióng fēi, ān néng cí fú. suì qì guān qù, hòu guān zhì sān gōng. jìn chéng dì xián kāng qī nián, shěng zhū jùn chéng. wéi dān yáng chéng bù xǐng. sòng wén dì yuán jiā sì nián fù zhì. qí liáng yǒu zhī. zhì suí kāi huáng sān nián, gǎi bié jià zhì zhōng wèi zhǎng shǐ sī mǎ. zhì yáng dì yòu bà zhǎng shǐ sī mǎ, zhì zàn zhì yī rén, hòu yòu gǎi jùn zàn zhì wèi chéng, wèi zài tōng shǒu xià. jīn jùn chéng fèi yǐ, qí zhí fù fēn wèi bié jià zhǎng shǐ sī mǎ. shuō zài běn piān. zì suí wèi jùn fǔ zhī guān, qù cóng shì shǐ. suí zhào guǐ wèi qí zhōu bié jià, yǒu néng míng, zài zhōu sì nián, kǎo jī lián zuì. zhào zhēng rù cháo, fù lǎo huī tì suí zhú yuē: gōng qīng rú shuǐ, qǐng zhuó yī bēi shuǐ fèng jiàn. guǐ shòu ér yǐn zhī. dà táng yǒng huī èr nián, gǎi wèi zhǎng shǐ. qián shàng yuán nián, fù zhì bié jià, duō yǐ huáng zú wèi zhī. shén lóng zhōng fèi. kāi yuán chū fù zhì, shǐ tōng yòng shù xìng. tiān bǎo bā zài, yǐ xuán zōng yóu lù zhōu bié jià rù dìng nèi nán, suì dēng dà wèi, nǎi fèi bié jià guān. zhì dé zhōng fù zhì. zhū fǔ zhōu gè yī rén, ér dà dū dū fǔ bù zhì, tōng pàn qí shì, yǐ èr dū du cì shǐ zhī zhí.
郡丞:秦置之,以佐守。漢因而不改。(漢黃霸為河東郡丞。後漢趙溫字子柔,為京兆郡丞,嘆曰:「丈夫當雄飛,安能雌伏。」遂棄官去,後官至三公。)晉成帝咸康七年,省諸郡丞。(唯丹陽丞不省。)宋文帝元嘉四年復置。齊、梁有之。至隋開皇三年,改別駕、治中為長史、司馬。至煬帝又罷長史、司馬,置贊治一人,後又改郡贊治為丞,位在通守下。今郡丞廢矣,其職復分為別駕、長史、司馬。(說在本篇。)自隋為郡府之官,去從事史。(隋趙軌為齊州別駕,有能名,在州四年,考績連最。詔徵入朝,父老揮涕隨逐曰:」公清如水,請酌一杯水奉餞。」軌受而飲之。)大唐永徽二年,改為長史。前上元年,復置別駕,多以皇族為之。神龍中廢。開元初復置,始通用庶姓。天寶八載,以玄宗由潞州別駕入定內難,遂登大位,乃廢別駕官。至德中復置。諸府州各一人,而大都督府不置,通判其事,以貳都督刺史之職。
zhǎng shǐ: qín zhì jùn chéng, qí jùn dāng biān shù zhě, chéng wèi zhǎng shǐ, zhǎng bīng mǎ. hàn yīn ér bù gǎi. gǔ jīn zhù yuē: shǒu xiāng bìng, chéng zhǎng shǐ xíng shì, hòu bà biān jùn tài shǒu chéng, ér zhǎng shǐ lǐng chéng zhí. qí hòu zhǎng shǐ suì wèi jūn fǔ guān. zhì suí wèi jùn guān. dà táng chū wú. yǒng huī èr nián, gǎi bié jià wèi zhī. qí hòu èr zhí bìng zhì, fǔ zhōu gè yī rén. wáng fǔ zhǎng shǐ lǐ fǔ shì, yú fǔ tōng pàn ér yǐ.
長史:秦置郡丞,其郡當邊戍者,丞為長史,掌兵馬。漢因而不改。(古今注曰:「守相病,丞、長史行事,後罷邊郡太守丞,而長史領丞職。」)其後長史遂為軍府官。至隋為郡官。大唐初無。永徽二年,改別駕為之。其後二職並置,府州各一人。王府長史理府事,餘府通判而已。
sī mǎ: běn zhǔ wǔ zhī guān. zì wèi jìn yǐ hòu, cì shǐ duō dài jiāng jūn, kāi fǔ zhě zé zhì fǔ liáo. sī mǎ wèi jūn fǔ zhī guān, lǐ jūn shì. jìn xiè yì zì wú yì, huán wēn pì wèi ān xī sī mǎ, zài wēn zuò, àn zé xiào yǒng rú cháng. wēn yuē: wǒ fāng wài sī mǎ yě. sòng zhì, sī mǎ tóng yìn mò shòu, jiàng cháo fú, wǔ guān. zhì suí fèi zhōu fǔ zhī rèn, wú fù sī mǎ, ér yǒu zhì zhōng yān. zhì zhōng, jiù zhōu zhí yě, jiù wèi suí yǐ qián. zhōu fèi, suì wèi jùn guān. shuō zài zhōu zuǒ hòu zhì zhōng piān. kāi huáng sān nián, gǎi zhì zhōng wèi sī mǎ. suí fáng gōng yì wèi zé zhōu sī mǎ, yǒu yì jī, qiān dé zhōu sī mǎ, lǐ wèi tiān xià zhī zuì. wén dì yuē: cǐ nǎi shàng tiān shè jì zhī suǒ yòu, qǐ zhèn guǎ báo néng zhì zhī hū? qiān hǎi zhōu cì shǐ. yáng dì yòu gǎi sī mǎ jí zhǎng shǐ, bìng zhì zàn zhì yī rén, xún yòu gǎi zàn zhì wèi jùn chéng. dà táng wǔ dé chū, fù wèi zhì zhōng. zhēn guān èr shí sān nián, gāo zōng jí wèi, suì gǎi zhū zhōu zhì zhōng bìng wèi sī mǎ. zhǎng ān yuán nián, luò yōng bìng jīng yáng yì liù zhōu zhì zuǒ yòu sī mǎ gè yī yuán. sì nián fù jiù. tài jí yuán nián yòu zhì, sì dà dū dū fǔ zhì zuǒ yòu sī mǎ gè yī yuán. suǒ zhí yǔ zhǎng shǐ tóng.
司馬:本主武之官。自魏晉以後,刺史多帶將軍,開府者則置府僚。司馬為軍府之官,理軍事。(晉謝奕字無奕,桓溫闢為安西司馬,在溫座,岸幘嘯詠如常。溫曰:「我方外司馬也。」)宋制,司馬銅印墨綬,絳朝服,武冠。至隋廢州府之任,無復司馬,而有治中焉。治中,舊州職也,(舊謂隋以前。)州廢,遂為郡官。(說在州佐後治中篇。)開皇三年,改治中為司馬。(隋房恭懿為澤州司馬,有異績,遷德州司馬,理為天下之最。文帝曰:」此乃上天社稷之所祐,豈朕寡薄能致之乎?」遷海州刺史。)煬帝又改司馬及長史,並置贊治一人,尋又改贊治為郡丞。大唐武德初,復為治中。貞觀二十三年,高宗即位,遂改諸州治中並為司馬。(長安元年,洛、雍、並、荊、揚、益六州置左右司馬各一員。四年復舊。太極元年又制,四大都督府置左右司馬各一員。)所職與長史同。
lù shì cān jūn: jìn zhì. běn wèi gōng fǔ guān, fēi zhōu jùn zhí yě. zhǎng zǒng lù zhòng cáo wén bù, jǔ dàn shàn è. hòu dài cì shǐ yǒu jūn ér kāi fǔ zhě, bìng zhì zhī. zì hòu hàn yǒu jùn zhǔ bù, guān zhí yǔ zhōu zhǔ bù tóng. hòu hàn wáng táng zì jìng bó, wèi rǔ nán tài shǒu, jiào yuàn shǐ yuē: gǔ rén láo yú qiú xián, yì yú rèn shǐ. qí xiàn zhāng cháo yòu, jiǎn hé cái zhí, wěi gōng cáo chén fān. kuāng zhèng lǐ wù, shí yí bǔ què, rèn zhǔ bù yīng sì. zì cǐ bù fù móu yǒu cí jiào, jùn nèi chēng lǐ. yòu wáng yǔn zì zi shī, shì jùn wèi zhǔ bù. jìn táo kǎn qiū fǎ zǔ děng bìng wèi zhī. suí chū yǐ lù shì cān jūn wèi jùn guān, zé bīng zhōu jùn zhǔ bù zhī zhí yǐ. yáng dì yòu zhì zhǔ bù. dà táng wǔ dé yuán nián, fù wèi lù shì cān jūn. kāi yuán chū, gǎi jīng yǐn shǔ guān yuē sī lù cān jūn, zhǎng fù shì jù jī, shěng shǔ chāo mù, jiū dàn bù nèi fēi wéi, jiān yìn gěi zhǐ bǐ zhī shì. qián yuán yuán nián, jiā jìn yī pǐn, réng shēng yī zī. yuán nián jiàn yín yuè yòu zhì, fán xiàn lìng pàn sī yǔ lù shì yì lǐ, zūn qí rèn yě.
錄事參軍:晉置。本為公府官,非州郡職也。掌總錄眾曹文簿,舉彈善惡。後代刺史有軍而開府者,並置之。自後漢有郡主簿,官職與州主簿同。(後漢王堂字敬伯,為汝南太守,教掾史曰:「古人勞於求賢,逸於任使。其憲章朝右,簡覈才職,委功曹陳蕃。匡政理務,拾遺補闕,任主簿應嗣。」自此不復繆有辭教,郡內稱理。又王允字子師,仕郡為主簿。晉陶侃、丘法祖等並為之。)隋初以錄事參軍為郡官,則并州郡主簿之職矣。煬帝又置主簿。大唐武德元年,復為錄事參軍。開元初,改京尹屬官曰司錄參軍,掌付事句稽,省署鈔目,糾彈部內非違,監印、給紙筆之事。(乾元元年,加進一品,仍升一資。元年建寅月又制,凡縣令判司與錄事異禮,尊其任也。)
sī gōng cān jūn: liǎng hàn yǒu gōng cáo shǐ, zhǔ xuǎn shǔ gōng láo. hòu hàn fàn pāng zì mèng bó, rǔ nán tài shǒu zōng zī qǐng wèi gōng cáo, wěi rèn zhèng shì, chōu bá yōu lòu, bù guǐ zhě jiē sǎo jī. pāng wài shēng lǐ sòng wèi xiāng qū suǒ qì, zhōng guān yǐ sòng qǐng zī, pāng yǐ fēi qí rén, bù zhào. zī qiān nù, chuí shū zuǒ, zuǒ yuē: níng shòu chī sǐ, pāng bù kě wéi. nǎi zhǐ. jùn zhōng zhōng rén yǐ xià mò bù guī yuàn, nǎi zhǐ pāng suǒ yòng wèi zhī fàn dǎng. yáo yuē: rǔ nán tài shǒu fàn mèng bó, nán yáng zōng zī zhǔ huà nuò. yòu cén zhì zì gōng xiào, nán yáng tài shǒu chéng jìn qǐng wèi gōng cáo, yáo yuē: nán yáng tài shǒu cén gōng xiào, hóng nóng chéng jìn dàn zuò xiào. yòu xǔ shào zì zi jiāng, wèi jùn gōng cáo. fǔ zhōng wén zi jiāng wèi lì, mò bù gǎi cāo guī xíng. zi jiāng zhèng jī zhí héng, yǔn qí fēng sú, suǒ chēng rú lóng zhī shēng, suǒ biǎn rú duò yú yuān. lì dài jiē tóng. jìn shān tāo, nián sì shí shǐ wèi jùn gōng cáo, hòu wèi zhì sī tú. yòu liú yì zì zhòng xióng, yáng píng tài shǒu dù shù xuǎn jǔ wèi gōng cáo, yuè yú, shā tài jùn lì bǎi yú rén. sān wèi qiān yuē: dàn wén liú gōng cáo, bù wén dù fǔ jūn. jué lù yuē: sūn chén wèi gōng cáo shí yuè, yǒu gǎo yī shù, mù wò qí zhōng. běi qí zhū zhōu yǒu gōng cáo cān jūn. suí yì rán, jí bà jùn zhì zhōu, yǐ cáo wèi míng zhě gǎi yuē sī. yáng dì bà zhōu zhì jùn, gǎi yuē sī gōng shū zuǒ. dà táng gǎi yuē sī gōng cān jūn. kāi yuán chū, jīng yǐn shǔ guān jí zhū dū du fǔ bìng yuē gōng cáo cān jūn, ér liè jùn zé yuē sī gōng cān jūn. lìng zhǎng guān yuán jì sì lǐ lè xué xiào xuǎn jǔ biǎo shū yī shì kǎo kè sàng zàng zhī shì.
司功參軍:兩漢有功曹史,主選署功勞。(後漢范滂字孟博,汝南太守宗資請為功曹,委任政事,抽拔幽陋,不軌者皆掃跡。滂外甥李頌為鄉曲所棄,中官以頌請資,滂以非其人,不召。資遷怒,捶書佐,佐曰:「寧受笞死,滂不可違。」乃止。郡中中人以下莫不歸怨,乃指滂所用謂之范黨。謠曰:「汝南太守范孟博,南陽宗資主畫諾。」又岑晊字公孝,南陽太守成瑨請為功曹,謠曰:「南陽太守岑公孝,弘農成瑨但坐嘯。」又許劭字子將,為郡功曹。府中聞子將為吏,莫不改操歸行。子將正機執衡,允齊風俗,所稱如龍之升,所貶如墮於淵。)歷代皆同。(晉山濤,年四十始為郡功曹,後位至司徒。又劉毅字仲雄,陽平太守杜恕選舉為功曹,月餘,沙汰郡吏百餘人。三魏僉曰:「但聞劉功曹,不聞杜府君。」決錄曰:「孫晨為功曹十月,有藁一束,暮臥其中。」)北齊諸州有功曹參軍。隋亦然,及罷郡置州,以曹為名者改曰司。煬帝罷州置郡,改曰司功書佐。大唐改曰司功參軍。開元初,京尹屬官及諸都督府並曰功曹參軍,而列郡則曰司功參軍。令掌官員、祭祀、禮樂、學校、選舉、表疏、醫筮、考課、喪葬之事。
sī cāng cān jūn: liǎng hàn yǒu cāng cáo shǐ, zhǔ cāng kù. hòu hàn dài jiù zì jǐng chéng, shì jùn wèi cāng cáo yuàn. cì shǐ hé qí tài shǒu, qiǎn bù cóng shì àn cāng kù bù lǐng, wǔ dú cān zhì, jùn shì suì shì. běi qí yǐ xià bìng tóng gōng cáo. dà táng yì zhǎng cāng lǐn bāo chú cái wù chán shì zhī shì.
司倉參軍:兩漢有倉曹史,主倉庫。(後漢戴就字景成,仕郡為倉曹掾。刺史劾其太守,遣部從事案倉庫簿領,五毒參至,郡事遂釋。)北齊以下並同功曹。大唐亦掌倉廩、包廚、財物、廛市之事。
sī hù cān jūn: hàn wèi yǐ xià yǒu hù cáo yuàn, zhǔ mín hù. hòu hàn lù jī lǐ hé jiē shì jùn wèi hù cáo shǐ, hé guān zhì sī kōng. běi qí yǐ xià yǔ gōng cáo tóng. dà táng zhǎng hù kǒu jí zhàng hūn jià tián zhái zá yáo dào lù zhī shì.
司戶參軍:漢魏以下有戶曹掾,主民戶。(後漢陸績、李郃皆仕郡為戶曹史,郃官至司空。)北齊以下與功曹同。大唐掌戶口、籍帳、婚嫁、田宅、雜徭、道路之事。
sī bīng cān jūn: hàn sī lì shǔ guān yǒu bīng cáo cóng shì shǐ, gài yǒu jūn shì zé zhì zhī, yǐ zhǔ bīng shì. zhì běi qí yǐ hòu, bìng tóng gōng cáo. dà táng zhǎng jūn fáng fēng yì chuán sòng mǎ mén jìn tián liè yí zhàng zhī shì. jǐng lóng sì nián, xǔ zhōu sī bīng yàn qīn róng shàng biǎo zhí jiàn, zhào pū shā zhī.
司兵參軍:漢司隸屬官有兵曹從事史,蓋有軍事則置之,以主兵事。至北齊以後,並同功曹。大唐掌軍防、烽驛傳送馬、門禁、田獵、儀仗之事。(景龍四年,許州司兵燕欽融上表直諫,詔撲殺之。)
sī fǎ cān jūn: liǎng hàn yǒu jué cáo zéi cáo yuàn, zhǔ xíng fǎ. lì dài jiē yǒu, huò wèi zhī zéi cáo, huò wèi fǎ cáo, huò wèi mò cáo. hòu hàn shū yuē: zhōu yàn, xuān dì shí wèi jùn jué cáo yuàn. tài shǒu yù wǎng shā qiú, yàn shù jiàn bù tīng, suì shā qiú. qiú jiā yì què chēng yuān, zhào qiǎn fù kǎo. yàn wèi tài shǒu yuē:' yuàn jǐn dìng wén shū, jiē shǔ yàn míng, fǔ jūn dàn yán shí bìng ér yǐ.' shǐ shōu yàn, yàn suì sǐ zhī. yàn yǒu wǔ zǐ, jiē zhì cì shǐ tài shǒu. yòu huáng chāng yì wèi jùn jué cáo shǐ. yòu guō hóng wèi yǐng chuān jùn jué cáo yuàn, zhì yù zhì sān shí nián, yòng fǎ píng zhèng, jùn nèi bǐ zhī dōng hǎi yú gōng. suí yǐ hòu yǔ gōng cáo tóng. suí chén xiào yì wèi dōng jùn sī fǎ shū zuǒ, tài shǒu sū wēi yù shā yī qiú, gù jiàn, bù xǔ, nǎi jiě yī qǐng xiān shòu sǐ, nǎi zhǐ. hòu zhì shì yù shǐ rǔ zhōu cì shǐ. dà táng zhǎng lǜ lìng dìng zuì dào zéi zāng shú zhī shì.
司法參軍:兩漢有決曹賊曹掾,主刑法。歷代皆有,或謂之賊曹,或為法曹,或為墨曹。(後漢書曰:「周燕,宣帝時為郡決曹掾。太守欲枉殺囚,燕數諫不聽,遂殺囚。囚家詣闕稱冤,詔遣覆考。燕謂太守曰:'願謹定文書,皆署燕名,府君但言時病而已。'使收燕,燕遂死之。燕有五子,皆至刺史、太守。」又黃昌亦為郡決曹史。又郭弘為潁川郡決曹掾,治獄至三十年,用法平正,郡內比之東海於公。)隋以後與功曹同。(隋陳孝意為東郡司法書佐,太守蘇威欲殺一囚,固諫,不許,乃解衣請先受死,乃止。後至侍御史、汝州刺史。)大唐掌律令、定罪、盜賊、贓贖之事。
sī shì cān jūn: liǎng hàn wú wén. běi qí yǐ hòu yǔ gōng cáo tóng. dà táng zhǎng guǎn hé jīn yíng zào qiáo liáng xiè yǔ zhī shì.
司士參軍:兩漢無聞。北齊以後與功曹同。大唐掌管河津、營造、橋樑、廨宇之事。
cān jūn shì: hòu hàn líng dì shí, táo qiān yǐ yōu zhōu cì shǐ cān sī kōng chē qí zhāng wēn jūn shì. xiàn dì shí, sūn jiān yì wèi zhāng wēn cān jūn. xún yù cān chéng xiàng jūn shì sūn chǔ cān shí bāo jūn shì shì yě. chǔ qīng bāo, wèi yuē: tiān zǐ mìng wǒ cān qīng jūn shì jìn shí jūn fǔ nǎi zhì wèi guān yuán. zhōng jūn yáng hù zhì cān jūn èr rén. tài wèi yáng jùn zhì cān jūn liù rén. lì dài jiē yǒu. dié suí wèi jùn guān, wèi zhī shū zuǒ. dà táng gǎi wèi cān jūn, zhǎng zhí shì dū shǒu, wú cháng zhí, yǒu shì zé chū shǐ. qián dài yòu yǒu xíng cān jūn zhě, jìn hé xián wáng yóng yǐ tài zǎi fǔ zhèng, shǐ zhì zhī, zhǎng shǐ mìng. lì dài jiē yǒu. dà táng wéi wáng fǔ yǒu zhī, yú zé wú yǐ.
參軍事:後漢靈帝時,陶謙以幽州刺史參司空車騎張溫軍事。(獻帝時,孫堅亦為張溫參軍。荀彧參丞相軍事、孫楚參石苞軍事是也。楚輕苞,謂曰:「天子命我參卿軍事」)晉時軍府乃置為官員。(中軍羊祜置參軍二人。太尉楊濬置參軍六人。)歷代皆有。垤隋為郡官,謂之書佐。大唐改為參軍,掌直侍督守,無常職,有事則出使。(前代又有行參軍者,晉河閒王顒以太宰輔政,始置之,掌使命。歷代皆有。大唐惟王府有之,餘則無矣。)
jīng xué bó shì: hàn jùn guó jiē yǒu wén xué yuàn. hàn zhèng chóng wèi jùn wén xué. hòu hàn guāng wǔ wèn gōng chén yuē: zhū qīng bù zāo jì huì, zì dù jué lù hé suǒ zhì hū? dèng yǔ yuē: chén shǎo cháng xué wèn, kě jùn wén xué. lì dài duō què. suí pān huī wèi zhōu bó shì. dà táng fǔ jùn zhì jīng xué bó shì gè yī rén, zhǎng yǐ wǔ jīng jiào shòu xué shēng, duō hán mén bǐ rú wèi zhī. zhù jiào xué shēng gè yǒu chà.
經學博士:漢郡國皆有文學掾。(漢鄭崇為郡文學。後漢光武問功臣曰:「諸卿不遭際會,自度爵祿何所至乎?」鄧禹曰:「臣少嘗學問,可郡文學。」)歷代多闕。(隋潘徽為州博士。)大唐府郡置經學博士各一人,掌以五經教授學生,多寒門鄙儒為之。(助教、學生各有差。)
yī bó shì: yī rén, dà táng kāi yuán shí yī nián qī yuè zhì zhì, jiē pǐn tóng lù shì. měi zhōu xiě běn cǎo bǎi yī jí yàn fāng, yǔ jīng shǐ tóng zhù. qí nián jiǔ yuè, yù zhuàn guǎng jì fāng wǔ juǎn, bān tiān xià. zhēn yuán shí èr nián èr yuè, yù zhuàn guǎng lì fāng wǔ juǎn, bān tiān xià. zì jīn yǐ hòu, zhū zhōu fǔ yīng què yī bó shì, yí lìng zhǎng shǐ gè zì fǎng qiú xuǎn shì, qǔ rén yì yè yōu zhǎng kān xiào yòng zhě, jù yǐ míng wén. yǐ chū shēn rén jí qián zī guān biàn yǔ zhèng shòu, qí wèi chū shēn qiě lìng quán zhī. sì kǎo hòu, zhōu sī zòu yǔ zhèng shòu. yú zhǔn héng shì, lì bù gèng bù xū xuǎn jí.
醫博士:一人,大唐開元十一年七月制置,階品同錄事。每州寫本草、百一集驗方,與經史同貯。其年九月,御撰廣濟方五卷,頒天下。貞元十二年二月,御撰廣利方五卷,頒天下。「自今以後,諸州府應闕醫博士,宜令長史各自訪求選試,取人藝業優長堪效用者,具以名聞。已出身人及前資官便與正授,其未出身且令權知。四考後,州司奏與正授。餘准恆式,吏部更不須選集」。
zhōng zhèng: wèi zhì. zhōng zhèng zhī shǐ, yǐ jù zhōu zhōng zhèng piān. jìn zhū zhōng zhèng lǜ yī guó suǒ tuī, tái gé qǔ xìn. hòu wèi xiào míng zhèng guāng yuán nián, bà zhū jùn zhōng zhèng. běi qí jùn xiàn jiē yǒu zhī, tā shǐ duō què. suí chū yǒu, hòu bà ér yǒu zhōu dōu. dà táng bìng wú cǐ guān. měi suì yè shì fú shū suǒ guān jí xiāng yǐn jiǔ zhī lǐ, zé sī gōng cān jūn zhǔ qí shì.
中正:魏置。(中正之始,已具州中正篇。)晉諸中正率一國所推,台閣取信。後魏孝明正光元年,罷諸郡中正。北齊郡縣皆有之,他史多闕。隋初有,後罷而有州都。大唐並無此官。每歲頁士符書所關及鄉飲酒之禮,則司功參軍主其事。
tōng shǒu: suí yáng dì zhì, měi jùn gè yī rén, wèi cì tài shǒu, ér jīng zhào hé nán wèi zhī nèi shǐ. dà táng wú.
通守:隋煬帝置,每郡各一人,位次太守,而京兆、河南謂之內史。大唐無。
wǔ guān yuàn: hòu hàn yǒu zhī, shǔ gōng cáo jí zhū cáo shì. hòu hàn liàng fǔ zì hàn rú, shì jùn wèi wǔ guān yuàn. xià dà hàn, tài shǒu zì qí dǎo, wú yīng. fǔ nǎi zì pù tíng zhōng, zhù yuē: fǔ wèi gǔ gōng, bù néng jìn jiàn nà zhōng, jiàn xián qù è, hé diào yīn yáng, chéng shùn tiān yì. nǎi jī xīn yǐ zì huán, gòu huǒ qí páng, yuē: ruò rì zhōng bù yǔ, jiāng zì fén. wèi jí zhōng ér yǔ zhù. jīn wú.
五官掾:後漢有之,署功曹及諸曹事。(後漢諒輔字漢儒,仕郡為五官掾。夏大旱,太守自祈禱,無應。輔乃自曝庭中,祝曰:「輔為股肱,不能進諫納忠,薦賢去惡,和調陰陽,承順天意。」乃積薪以自環,構火其旁,曰:「若日中不雨,將自焚。」未及中而雨注。)今無。
dū yóu: hàn yǒu zhī, zhǎng jiān shǔ xiàn, yǒu dōng xī nán běi zhōng bù, wèi zhī wǔ bù dū yóu yě. gù dū yóu, gōng cáo zhī jí wèi. hàn yǐn wēng guī wèi hé dōng dū yóu. shí tài shǒu tián yán nián fēn hé dōng èr shí bā xiàn wèi liǎng bù, hóng rú bù fén běi, wēng guī bù fén nán, jǔ fǎ jiē dé qí zuì. shǔ xiàn zhǎng lì suī zhōng shāng, mò yǒu yuàn zhě. yòu sūn bǎo wèi jīng zhào yǐn, yǐ lì qiū rì, shǔ gù lì hóu wén wèi dōng bù dū yóu. chì zhī yuē: jīn rì yīng sǔn shǐ jī, dāng shùn tiān qì qǔ jiān è, yǐ chéng yán shuāng zhī zhū. hòu hàn ōu yáng shè wèi rǔ nán tài shǒu, rǔ nán jiù sú, shí yuè xiāng huì, bǎi lǐ nèi xiàn jiē jī niú jiǔ yàn yǐn, lín xiǎng lǐ bì, shè jiào yuē: xī bù dū yóu yáo yán, tiān zī zhōng zhēn, bù yán ér zhì, yí xiǎn zhī yú cháo. zhǔ bù dú jiào qì, gōng cáo zhì yùn qián yuē: sī zhèng jǔ gōng, yǐ jūn zhī zuì, zào xiè yú tiān. àn yán zī xìng tān xié, wǎng shàng hài rén. míng fǔ yǐ è wèi shàn, gǔ gōng yǐ zhí cóng qū. chén yùn gǎn zài bài fèng gōng. shè cán, bù zhī suǒ yán. mén xià yuàn zhèng jìng jìn yuē: jūn míng chén zhí, gōng cáo qiè zhí, míng fǔ dé yě, kě wú shòu gōng. shè yuē: shí shè zhī zuì yě, jìng shòu gōng. yùn miǎn guān xiè, suì bù yàn ér bà. yòu chén qiú wèi fán yáng lìng, shí wèi jùn shǒu fěng xiàn qiú huì, qiú bù yǔ, tài shǒu nù, wō dū yóu lìng zhú qiú. dū yóu bù kěn, yuē: wèi jùn shí wǔ chéng, dú fán yáng yǒu yì zhèng, jīn zhú zhī, jiāng zhì yì yú tiān xià. tài shǒu nǎi zhǐ.
督郵:漢有之,掌監屬縣,有東西南北中部,謂之五部督郵也。故督郵,功曹之極位。(漢尹翁歸為河東督郵。時太守田延年分河東二十八縣為兩部,閎孺部汾北,翁歸部汾南,舉法皆得其罪。屬縣長吏雖中傷,莫有怨者。又孫寶為京兆尹,以立秋日,署故吏侯文為東部督郵。敕之曰:「今日鷹隼始擊,當順天氣取奸惡,以成嚴霜之誅。」後漢歐陽歙為汝南太守,汝南舊俗,十月鄉會,百里內縣皆齎牛酒宴飲,臨饗禮畢,歙教曰:「西部督郵繇延,天資忠貞,不嚴而治,宜顯之於朝。」主簿讀教訖,功曹郅惲前曰:「司正舉觥,以君之罪,造謝於天。按延資性貪邪,罔上害人。明府以惡為善,股肱以直從曲。臣惲敢再拜奉觥。」歙慚,不知所言。門下掾鄭敬進曰:「君明臣直,功曹切直,明府德也,可無受觥。」歙曰:「實歙之罪也,敬受觥。」惲免冠謝,遂不宴而罷。又陳球為繁陽令,時魏郡守諷縣求賄,球不與,太守怒,撾督郵令逐球。督郵不肯,曰:「魏郡十五城,獨繁陽有異政,今逐之,將致議於天下。」太守乃止。)
jùn wèi: jīng fǔ shǔ guó děng dū wèi fù. qín guān yǒu jùn wèi, zhǎng zuǒ shǒu, diǎn wǔ zhí jiǎ zú. hàn fán jùn kǒu èr shí wàn, jǔ yī rén diǎn bīng, jìn bèi dào zéi. jǐng dì gēng míng yuē dū wèi. wǔ dì yuán dǐng sì nián, yòu zhì sān fǔ dū wèi gè èr rén, jī chū rù. biān jùn zhì nóng dū wèi, zhǔ tún tián zhí gǔ. yòu zhì shǔ guó dū wèi, zhǔ mán yí jiàng zhě. zhōng xìng jiàn wǔ qī nián, shěng zhū jùn dū wèi, bìng zhí tài shǒu, wú dōu shì zhī yì. hàn jiù yí yuē: mín nián èr shí sān wèi zhèng, yī suì yǐ wèi wèi shì, yī suì wèi cái guān qí shì, xí shè yù chí zhèn. bā yuè, tài shǒu dū wèi lìng zhǎng xiāng chéng wèi huì dōu shì, kè diàn zuì. shuǐ jiā wèi lóu chuán, yì xí zhàn shè. nián wǔ shí liù lǎo shuāi, nǎi dé miǎn wèi mín, jiù tián. jīn nǎi bà qí yì. měi yǒu jù zéi, jùn lín shí zhì dū wèi, shì qì bà. yòu shěng guān dū wèi, wéi biān jùn wǎng wǎng zhì dū wèi jí shǔ guó dū wèi. sòng zhì yuē: guāng wǔ shěng jùn wèi, hòu wǎng wǎng zhì dōng nán xī běi sì bù dū wèi. shāo yǒu fèn xiàn, zhì mín bǐ jùn. ān dì yǐ xī qiāng shèng, sān fǔ yǒu líng yuán zhī shǒu, nǎi fù zhì yòu fú fēng dū wèi yú yōng, jīng zhào hǔ yá dū wèi yú zhǎng ān. zì hòu wú wén. zhì suí yáng dì shí, bié zhì dū wèi lǐng bīng, yǔ jùn bù xiāng zhī. yòu zhì jīng fǔ dū wèi, lì fǔ yú tóng guān, zhǔ bīng zhèn. dà táng wú qí zhì.
郡尉:(京輔屬國等都尉附。)秦官有郡尉,掌佐守,典武職甲卒。漢凡郡口二十萬,舉一人典兵,禁備盜賊。景帝更名曰都尉。武帝元鼎四年,又置三輔都尉各二人,譏出入。邊郡置農都尉,主屯田殖穀。又置屬國都尉,主蠻夷降者。中興建武七年,省諸郡都尉,並職太守,無都試之役。(漢舊儀曰:「民年二十三為正,一歲以為衛士,一歲為材官騎士,習射御馳陣。八月,太守、都尉、令、長、相、丞、尉會都試,課殿最。水家為樓船,亦習戰射。年五十六老衰,乃得免為民,就田。」今乃罷其役。)每有劇賊,郡臨時置都尉,事訖罷。又省關都尉,唯邊郡往往置都尉及屬國都尉。(宋志曰:「光武省郡尉,後往往置東南西北四部都尉。」)稍有分縣,治民比郡。安帝以西羌盛,三輔有陵園之守,乃復置右扶風都尉於雍,京兆虎牙都尉於長安。自後無聞。至隋煬帝時,別置都尉領兵,與郡不相知。又置京輔都尉,立府於潼關,主兵鎮。大唐無其制。
xiàn lìng
縣令
zhōu guān yǒu xiàn zhèng, sì bǎi lǐ wèi xiàn. gè zhǎng qí xiàn zhī zhèng lìng ér shǎng fá zhī. chūn qiū shí, liè guó xiāng miè, duō yǐ qí dì wèi xiàn, zé xiàn dà ér jùn xiǎo. gù chuán yún: shàng dài fū shòu xiàn, xià dài fū shòu jùn. zhōu shū zuò luò piān yuē: qiān lǐ bǎi xiàn, xiàn yǒu sì jùn. xiàn yì zhī zhǎng yuē zǎi, yuē yǐn, yuē gōng, yuē dài fū, jìn wèi zhī dài fū, lǔ wèi wèi zhī zǎi, chǔ wèi zhī gōng yǐn. qí zhí yī yě. kǒng zǐ wèi zhōng dōu zǎi yī nián, sì fāng jiē zé zhī, yóu zhōng dōu zǎi wèi sī kōng. yòu qí wēi wáng jí wèi, zhào jí mò dài fū yǔ zhī yuē: zi jū jí mò, huǐ rì zhì, rán wú shǐ rén shì jí mò, tián yě pì, mín rén gěi, guān wú liú shì, dōng fāng yǐ níng, shì zi bù shì wú zuǒ yòu yǐ qiú míng yě. fēng zhī wàn jiā. zhào ā dài fū yǔ yuē: zì zi zhī shǒu ā, míng rì wén, rán shǐ shì ā, tián yě bù pì, mín rén pín kǔ, shì zi yǐ bì hòu wú zuǒ yòu yǐ qiú míng yě. nǎi pēng ā dài fū, zuǒ yòu cháng chēng zhě jiē bìng pēng zhī. suì qǐ bīng jī zhū hóu, zhū hóu zhèn jù. rén rén bù gǎn shì fēi, wù jǐn qí chéng, qí guó dà zhì. yòu zi chǎn lǐ zhèng, rén bù néng qī. mì zi jiàn lǐ dān fù, rén bù rěn qī. xī mén bào lǐ yè, rén bù gǎn qī. zhì yú zhàn guó, zé jùn dà ér xiàn xiǎo yǐ. gù gān mào wèi qín wǔ wáng yuē: yí yáng dà xiàn, míng yuē xiàn, qí shí jùn yě.
周官有縣正,(四百里為縣。)各掌其縣之政令而賞罰之。春秋時,列國相滅,多以其地為縣,則縣大而郡小。故傳云:「上大夫受縣,下大夫受郡。」(周書作雒篇曰:「千里百縣,縣有四郡。」)縣邑之長曰宰,曰尹,曰公,曰大夫,(晉謂之大夫,魯、衛謂之宰,楚謂之公、尹。)其職一也。(孔子為中都宰一年,四方皆則之,由中都宰為司空。又齊威王即位,召即墨大夫語之曰:「子居即墨,毀日至,然吾使人視即墨,田野辟,民人給,官無留事,東方以寧,是子不事吾左右以求名也。」封之萬家。召阿大夫語曰:「自子之守阿,名日聞,然使視阿,田野不辟,民人貧苦,是子以幣厚吾左右以求名也。」乃烹阿大夫,左右常稱者皆並烹之。遂起兵擊諸侯,諸侯震懼。人人不敢飾非,務盡其誠,齊國大治。又子產理鄭,人不能欺。宓子賤理單父,人不忍欺。西門豹理鄴,人不敢欺。)至於戰國,則郡大而縣小矣。故甘茂謂秦武王曰:「宜陽大縣,名曰縣,其實郡也。」
hàn zhì, liè hóu suǒ shí xiàn yuē guó, huáng tài hòu gōng zhǔ suǒ shí yuē yì, yǒu mán yí yuē dào. fán xiàn wàn hù yǐ shàng wèi lìng, jiǎn wàn hù wèi zhǎng, hóu guó wèi xiāng, zhì cì yì rú zhī. jiē qín zhì yě, hàn yīn zhī. hàn shū yuē: fán xiàn dà shuài fāng bǎi lǐ, mín chóu zé jiǎn, xī zé kuàng. chéng dì suī hé yuán nián, zhǎng xiāng mò shòu. āi dì jiàn píng èr nián, fù huáng shòu. qiū dōng jí kè, shàng jì yú shǔ jùn guó. hú guǎng yún: qiū dōng suì jǐn, gè jì xiàn hù kǒu kěn tián, qián gǔ rù chū, dào zéi duō shǎo, shàng jí bù. chéng wèi yǐ xià suì yì jùn, kè xiào qí gōng. gōng duō yóu wèi zuì zhě, yú tíng wèi láo miǎn zhī, yǐ quàn qí hòu. fù duō yóu wèi diàn zhě, yú hòu cáo duì zé, yǐ jiū dài màn yě. zhuō mào wèi mì lìng, láo xīn zhūn zhūn, shì mín rú zi, mín bù wèi qī. guāng wǔ chū jí wèi, zhào yuē: qián mì lìng zhuō mào, néng wèi rén suǒ bù néng wèi. fū míng guān tiān xià, dāng shòu tiān xià zhòng shǎng. jīn yǐ mào wèi tài fù, fēng xiù dé hóu, shí yì èr qiān hù. yǐ mào zhǎng zi wèi tài zhōng dài fū, cì zǐ wèi láng zhōng. yòu lǔ gōng zì zhòng kāng, wèi zhōng mù lìng, zhuān yǐ dé wèi zhì, míng bù fàn jìng, zhì xún qí páng, tóng zǐ yǒu rén xīn, cǐ sān yì yě. gōng guān zhì sī tú. yòu zhōu róng zì píng sūn, zhǎng dòu xiàn zòng bào, róng cháng pái zòu zhī. jí dòu shì bài, róng zì yǎn lìng zhuó wèi shàng shū lìng. yòu liú kūn zì huán gōng, wèi jiāng líng lìng, xiàn lián zāi huǒ, kūn zhé xiàng huǒ kòu tóu, jiàng yǔ zhǐ fēng. yòu dài fēng wèi xī huá lìng, dà hàn, qí dǎo wú huò, nǎi jī xīn zì fén, huǒ qǐ ér dà jiàng. yòu wáng huàn wèi luò yáng lìng, rén wèi lì cí. jí huán dì shì huáng lǎo dào, huǐ zhū páng cí, wéi tè zhào mì xiàn liú zhuō mào miào jí huàn cí yě. yòu hàn guān yuē: míng dì lín guān, jiàn luò yáng lìng chē qí, yì hé nán yǐn, jí zhì ér fēi, yóu qí tài shèng, chì qù xuān suī. shí yǎn shī zhǎng zhì yǒu néng míng, yǐ shì yì tái, yīn qǔ cì zhī, xià xiàn suì yǐ wèi gù shì. qí jùn yǒu yán guān tiě guān gōng guān dōu shuǐ guān zhě, suí shì guǎng xiá, zhì lìng zhǎng jí chéng, zhì cì jiē rú xiàn. dào wú fēn tǔ, gěi jūn lì. hòu hàn fán jùn xiàn, chū yán duō zhě zhì yán guān, zhǔ yán shuì chū tiě duō zhě zhì tiě guān, zhǔ gǔ zhù yǒu gōng duō zhě zhì gōng guān, zhǔ shuì wù yǒu shuǐ chí jí yú lì duō zhě, zhì shuǐ guān, zhǔ píng shuǐ, shōu yú shuì. suǒ zài zhū xiàn jūn chà lì gèng gěi zhī, shǔ lì suí shì, bù jù xiàn yuán.
漢制,列侯所食縣曰國,皇太后、公主所食曰邑,有蠻夷曰道。凡縣萬戶以上為令,減萬戶為長,侯國為相,秩次亦如之。皆秦制也,漢因之。(漢書曰:「凡縣大率方百里,民稠則減,稀則曠。」)成帝綏和元年,長、相墨綬。哀帝建平二年,復黃綬。秋冬集課,上計於屬郡國。(胡廣云:「秋冬歲盡,各計縣戶口墾田,錢穀入出,盜賊多少,上集簿。丞尉以下歲詣郡,課校其功。功多尤為最者,於庭慰勞勉之,以勸其後。負多尤為殿者,於後曹對責,以糾怠慢也。」卓茂為密令,勞心諄諄,視民如子,民不慰欺。光武初即位,詔曰:「前密令卓茂,能為人所不能為。夫名冠天下,當受天下重賞。今以茂為太傅,封褎德侯,食邑二千戶。」以茂長子為太中大夫,次子為郎中。又魯恭字仲康,為中牟令,專以德為治,螟不犯境,雉馴其旁,童子有仁心,此三異也。恭官至司徒。又周榮字平孫,掌竇憲縱暴,榮常排奏之。及竇氏敗,榮自郾令擢為尚書令。又劉昆字桓公,為江陵令,縣連災火,昆輒向火叩頭,降雨止風。又戴封為西華令,大旱,祈禱無獲,乃積薪自焚,火起而大降。又王渙為洛陽令,人為立祠。及桓帝事黃老道,毀諸旁祠,唯特詔密縣留卓茂廟及渙祠也。又漢官曰:「明帝臨觀,見洛陽令車騎,意河南尹,及至而非,尤其泰盛,敕去軒綏。時偃師長治有能名,以事詣台,因取賜之,下縣遂以為故事。」)其郡有鹽官、鐵官、工官、都水官者,隨事廣狹,置令長及丞,秩次皆如縣。道無分土,給均吏。(後漢凡郡縣,出鹽多者置鹽官,主鹽稅;出鐵多者置鐵官,主鼓鑄;有工多者置工官,主稅物;有水池及魚利多者,置水官,主平水,收漁稅。所在諸縣均差吏更給之,署吏隨事,不具縣員。)
jìn zhì, dà xiàn lìng yǒu zhì jī, guān bào yǐ dà jùn. shān gōng qǐ shì yuē: wēn lìng xǔ qí děng, bìng jiàn néng míng, suī zài zhí gè rì qiǎn, yí xiǎn bào dà jùn, yǐ quàn tiān xià. zhào yuē: àn qí zī lì, xī zì zú wèi jùn shǒu, gè yǐ zài zhí rì qiǎn, zé yí jǐn qí zhèng jī, bù yí sù tā zhuǎn yě. bù jīng zǎi xiàn, bù dé rù wèi tái láng.
晉制,大縣令有治績,官報以大郡。(山公啟事曰:「溫令許奇等,並見能名,雖在職各日淺,宜顯報大郡,以勸天下。」詔曰:「按其資歷,悉自足為郡守,各以在職日淺,則宜盡其政績,不宜速他轉也。」)不經宰縣,不得入為台郎。
sòng zhū xiàn shǔ lìng, tóng yìn mò shòu, jìn xián liǎng liáng guān. zì jìn sòng yǐ hòu, lìng zhǎng guó xiāng jiē rú hàn zhì. qí fù yǎn zì jì guī, wèi shān yīn lìng, fù sēng yòu, yì wèi shān yīn lìng. fù zǐ bìng zhe qí jī. shì yún zhū fù yǒu zhì xiàn pǔ, zi sūn xiāng chuán, bù yǐ shì rén. liáng gù xiàn zhī zì shì sī, wèi jiàn kāng lìng. jīng shī yǐn jiǔ dé chún zhǐ zhě, zhé hào wèi gù jiàn kāng, wèi qí qīng qiě měi yě. yòu hé yuǎn zì yì fāng, zì wǔ chāng tài shǒu chú míng, hòu qǐ wèi wǔ kāng lìng, yù lì lián jié, chú yín sì, wǔ dì wén qí néng, zhuó wèi xuān chéng tài shǒu. zì xiàn lìng wèi jìn jī dà jùn, jìn dài wèi yǒu. yòu zhāng jì zì gōng qiáo, wèi shàn xiàn lìng, duō wèi shān shuǐ yóu. jí shān zéi zuò luàn, yòu bǎo quán xiàn jìng. yòu xiāo jǐng zì zi zhāo, wèi yǒng níng lìng. yǒng jiā tài shǒu bǎng jùn mén yuē: zhū xiàn yǒu yí zhì, kě jiù yǒng níng lìng jué zhī.
宋諸縣署令,銅印墨綬,進賢兩梁冠。自晉宋以後,令、長、國相皆如漢制。(齊傅琰字季珪,為山陰令,父僧祐,亦為山陰令。父子並著奇績。世雲「諸傅有治縣譜,子孫相傳,不以示人」。梁顧憲之字士思,為建康令。京師飲酒得醇旨者,輒號為顧建康,謂其清且美也。又何遠字義方,自武昌太守除名,後起為武康令,愈勵廉節,除淫祀,武帝聞其能,擢為宣城太守。自縣令為近畿大郡,近代未有。又張稷字公喬,為剡縣令,多為山水游。及山賊作亂,又保全縣境。又蕭景字子昭,為永寧令。永嘉太守榜郡門曰:「諸縣有疑滯,可就永寧令決之。」)
hòu wèi xiàn zhì sān lìng zhǎng. shuō zài cì shǐ piān. xiào wén chū zhì, xiàn lìng néng jìng yī xiàn jié dào zhě, jiān lǐ èr xiàn, jí shí qí lù néng jìng èr xiàn zhě, jiān lǐ sān xiàn, sān nián qiān wèi jùn shǒu. èr qiān dàn néng jìng èr jùn zhě, jiān lǐ, zhì sān jùn, yì rú zhī, sān nián qiān wèi cì shǐ. tài hé zhōng, cì zhí lìng, qí lù shén hòu. hòu wèi xiào wén yǐ běi zhōng fǔ zhǎng shǐ péi yù zhōng shū shì láng cuī liàng bìng qīng pín, yù yǐ fèng lù yōu zhī, nǎi yǐ liàng dài yě wáng lìng, yù dài wēn xiàn lìng, shí rén róng zhī. qí hòu lìng zhǎng yòng rén yì zá, dàn xuǎn qín jiù lìng shǐ wèi zhī, ér jìn shēn zhī liú chǐ jū qí wèi.
後魏縣置三令長。(說在刺史篇。)孝文初制,縣令能靜一縣劫盜者,兼理二縣,即食其祿;能靜二縣者,兼理三縣,三年遷為郡守。二千石能靜二郡者,兼理,至三郡,亦如之,三年遷為刺史。太和中,次職令,其祿甚厚。(後魏孝文以北中府長史裴聿、中書侍郎崔亮並清貧,欲以俸祿優之,乃以亮帶野王令,聿帶溫縣令,時人榮之。)其後令長用人益雜,但選勤舊令史為之,而縉紳之流恥居其位。
běi qí zhì xiàn wèi shàng zhōng xià sān děng, měi děng yòu yǒu shàng zhōng xià zhī chà, zì shàng shàng xiàn zhì xià xià xiàn fán jiǔ děng. rán yóu yīn xún hòu wèi, yòng rén làn zá, zhì yú shì liú chǐ jū zhī. yuán wén yáo suì zòu yú wǔ chéng dì, qǐng gé zhī, nǎi mì lìng sōu yáng shì zhòu zǐ dì, kǒng qí cí sù, zǒng zhào jí shén wǔ mén, xuān zhǐ wèi yù ér qiǎn. zì cǐ xiàn lìng shǐ yǐ shì rén wèi zhī.
北齊制縣為上中下三等,每等又有上中下之差,自上上縣至下下縣凡九等。然猶因循後魏,用人濫雜,至於士流恥居之。元文遙遂奏於武成帝,請革之,乃密令搜揚世胄子弟,恐其辭訴,總召集神武門,宣旨慰諭而遣。自此縣令始以士人為之。
suí xiàn yǒu lìng, yǒu zhǎng. yáng dì yǐ dà xìng zhǎng ān hé nán luò yáng sì xiàn lìng, bìng zēng zhèng wǔ pǐn. zhū xiàn jiē yǐ suǒ guǎn xián jù jí chōng yào zhī chù, yǐ wèi děng jí. kāi huáng shí sān nián, yǐ lín yǐng lìng liú kuàng zhì zhèng yóu yì, zhuó wèi jǔ zhōu cì shǐ. yòu wèi dé shēn wèi guì xiāng zhǎng, zhuǎn guǎn táo zhǎng, guì xiāng mín lì hào qì qǐng liú, zhào xǔ zhī. guì xiāng mín lì gē hū mǎn dào, guǎn táo hé jìng bēi kū.
隋縣有令,有長。煬帝以大興、長安、河南、洛陽四縣令,並增正五品。諸縣皆以所管閒劇及衝要之處,以為等級。(開皇十三年,以臨潁令劉曠治政尤異,擢為莒州刺史。又魏德深為貴鄉長,轉館陶長,貴鄉民吏號泣請留,詔許之。貴鄉民吏歌呼滿道,館陶合境悲哭。)
dà táng xiàn yǒu chì sān fǔ gòng yǒu liù xiàn. jī bā shí èr. wàng qī shí bā. jǐn bǎi yī shí yī. shàng sì bǎi sì shí liù. zhōng èr bǎi jiǔ shí liù. xià wǔ bǎi wǔ shí sì. qī děng zhī chà. jīng dū suǒ zhì wèi chì xiàn, jīng zhī páng yì wèi jī xiàn. qí yú zé yǐ hù kǒu duō shǎo zī dì měi è wèi chà. fán yī qiān wǔ bǎi qī shí sān xiàn, lìng gè yī rén. tiān bǎo sì zài, liǔ shēng wèi zhǎng ān lìng, yǒu zāng zuì, cháo táng zhàng shā zhī.
大唐縣有赤、(三府共有六縣。)畿、(八十二。)望、(七十八。)緊、(百一十一。)上、(四百四十六。)中、(二百九十六。)下、(五百五十四。)七等之差。(京都所治為赤縣,京之旁邑為畿縣。其餘則以戶口多少、資地美惡為差。)凡一千五百七十三縣,令各一人。(天寶四載,柳升為長安令,有贓罪,朝堂杖殺之。)
zǒng lùn xiàn zuǒ chéng zhǔ bù wèi wǔ bǎi fù
總論縣佐(丞 主簿 尉 五百附)
hàn xiàn yǒu chéng wèi jí zhū cáo yuàn. duō yǐ běn jùn rén wèi zhī, sān fǔ zé jiān yòng tā jùn. jí suí shì gé xuǎn, jǐn yòng tā jùn rén. hòu xiàn zhū cáo lüè rú jùn yuán. qiáo xuán wèi xiàn gōng cáo, shì jù bù jùn cóng shì piān. yòu shēng xiān ní hé wèi xiàn gōng cáo, xiàn lìng qiǎn ní hé bài xí yè bā jùn tài shǒu. yòu wǔ guān wèi tíng yuàn, xiāng wǔ bù, chūn xià wèi quàn nóng yuàn, qiū dōng wèi zhì dù yuàn. hòu hàn yuán yán zì jì píng, wài huáng lìng niú shù lǐ qǐng yán wèi tíng yuàn. fàn dān wèi gōng cáo, pú yáng qián wèi zhǔ bù, cháng gòng yán tán ér yǐ. jìn xiàn yǒu zhǔ bù, gōng cáo, tíng yuàn, fǎ cáo jīn cāng zéi cáo yuàn, bīng cáo zéi bǔ yuàn děng yuán. suí yáng dì gǎi xiàn wèi wèi xiàn zhèng, xún gǎi zhèng wèi hù cáo fǎ cáo, fēn sī yǐ chéng jùn zhī liù sī. qí jīng sì xiàn, zé jiā zhì gōng cáo wèi sān sī, sī gè èr rén. dà táng xiàn yǒu lìng, ér zhì qī sī, yī rú jùn zhì. wǔ dé yuán nián zhào: jīng lìng wǔ pǐn, chéng yī rén qī pǐn, zhèng liù rén bā pǐn. jī lìng liù pǐn, chéng yī rén qī pǐn, zhèng sì rén bā pǐn. shàng xiàn lìng liù pǐn, chéng yī rén bā pǐn, zhèng sì rén jiǔ pǐn, zhōng xià xiàn gè yǒu chà. chéng wèi fù èr, rú zhōu shàng zuǒ. zhǔ bù shàng xiá, rú lù shì cān jūn, qí cáo wèi zhī lù shì sī, bìng sī gōng yǐ xià liù cáo, zǒng zhī wèi qī sī. wèi fēn lǐ zhū cáo, rú zhōu pàn sī. lù shì shěng shòu fú lì, zuǒ shǐ xíng qí bù shū.
漢縣有丞、尉及諸曹掾。(多以本郡人為之,三輔則兼用他郡。及隋氏革選,盡用他郡人。)後縣諸曹略如郡員。(橋玄為縣功曹,事具部郡從事篇。又升先泥和為縣功曹,縣令遣泥和拜檄謁巴郡太守。)又五官為廷掾,鄉五部,春夏為勸農掾,秋冬為制度掾。(後漢爰延字季平,外黃令牛述禮請延為廷掾。范丹為功曹,濮陽潛為主簿,常共言談而已。)晉縣有主簿,功曹,廷掾,法曹、金、倉、賊曹掾,兵曹、賊捕掾等員。隋煬帝改縣尉為縣正,尋改正為戶曹、法曹,分司以承郡之六司。其京四縣,則加置功曹為三司,司各二人。大唐縣有令,而置七司,一如郡制。(武德元年詔:京令五品,丞一人七品,正六人八品。畿令六品,丞一人七品,正四人八品。上縣令六品,丞一人八品,正四人九品,中下縣各有差。)丞為副貳,(如州上佐。)主簿上轄,(如錄事參軍,其曹謂之錄事司,並司功以下六曹,總之為七司。)尉分理諸曹,(如州判司。)錄事省受符歷,佐史行其簿書。
chéng: hàn zhū xiàn jiē yǒu, yǒu jiān zhǔ xíng yù qiú tú. shǐ jì yuē: zhào bǔ huái nán tài zǐ, huái nán xiāng nù shòu chūn chéng liú tài zǐ jiàn bù qiǎn. rú chún zhù yuē: chéng zhǔ xíng yù qiú tú, gù zé zhī. hàn shū yuē: huáng bà wèi yǐng chuān tài shǒu, wù zài chéng jiù, quán ān zhǎng lì. xǔ chéng lǎo, bìng lóng, dū yóu bái yù zhú zhī, bà yuē: xǔ chéng lián lì, suī lǎo, shàng néng bài qǐ sòng yíng, zhèng pō zhòng tīng, hé shāng, qiě shàn zhù zhī, wú shī xián zhě yì. rú chún yuē: xǔ xiàn chéng yě. hòu hàn lìng zhǎng guó xiāng gè zhì chéng yī rén, shǔ wén shū, diǎn zhī cāng yù, shǔ zhū cáo yuàn shǐ. fán zhū xiàn shǔ chéng, jiē tóng yìn huáng shòu, jìn xián yī liáng guān. zì jìn hòu wú chéng. sòng shí wéi jiàn kāng yǒu yù chéng. suí jí dà táng xiàn chéng gè yī rén, tōng pàn xiàn shì. chì xiàn zhì èr rén.
丞:漢諸縣皆有,有兼主刑獄、囚徒。(史記曰:「詔捕淮南太子,淮南相怒壽春丞留太子建不遣。」如淳注曰:「丞主刑獄、囚徒,故責之。」漢書曰:「黃霸為潁川太守,務在成就,全安長吏。許丞老,病聾,督郵白欲逐之,霸曰:」許丞廉吏,雖老,尚能拜起送迎,正頗重聽,何傷,且善助之,毋失賢者意。」如淳曰:「許縣丞也。」)後漢令、長、國相各置丞一人,署文書,典知倉獄,署諸曹掾史。凡諸縣署丞,皆銅印黃綬,進賢一梁冠。自晉後無丞。宋時唯建康有獄丞。隋及大唐縣丞各一人,通判縣事。(赤縣置二人。)
zhǔ bù: wèi zhǔ zhū bù mù. hàn yǒu zhī. hòu hàn móu róng zì yù gōng, shì xiàn wèi zhǔ bù. shí xiàn lìng bèi zhāng jiàn kǎo, lì jiē wèi jù zì wū, ér róng dú zhèng jù, lüè kǎo kǔ dú, zhì nǎi tǐ shēng chóng qū, yīn zhuǎn huàn wǔ yù, yú shè sì nián, lìng zú yǐ zì miǎn. yòu níng yáng zhǔ bù yì què, sù qí xiàn lìng zhī wǎng, jī liù qī suì bù xǐng, nǎi fù shàng shū yuē: chén wèi bì xià zǐ, bì xià wèi chén fù, chén zhāng bǎi shàng, zhōng bù jiàn shěng, chén qǐ kě běi yì dān yú yǐ gào yuān hū? dì dà nù, hé yǐ dà nì. yú xǔ bó zhī yuē: zhǔ bù suǒ sòng, jūn fù zhī yuàn bǎi shàng bù dá, shì yǒu sī zhī guò. yòu chóu lǎn zì jì zhì, yī míng xiāng, chū wèi báo tíng zhǎng, yǒu chén yuán zhě, mǔ gào qí zi bù xiào, lǎn wèi chén cí xiào zhī dào, zú chéng xiào zǐ. kǎo chéng lìng wáng huàn, zhèng shàng yán měng, wén lǎn yǐ dé huà rén, shǔ wèi zhǔ bù. wèi lǎn yuē: zhǔ bù wén chén yuán zhī guò ér bù zuì, dé wú shǎo yīng zhān zhī zhì yé? lǎn yuē: yǐ wèi yīng zhān bù ruò luán fèng. huàn xiè yuē: zhǐ jí fēi luán fèng suǒ qī, bǎi lǐ fēi dà xián zhī lù. nǎi yǐ yuè fèng zī qiǎn, lìng rù tài xué, qí míng dà zhèn. jìn yì yǒu zhī. tā shǐ duō què. zì hàn yǐ lái jiē lìng zhǎng zì diào yòng, zhì suí shǐ zhì zhī. dà táng chì xiàn zhì èr rén, tā xiàn gè yī rén, zhǎng fù shì jù jī, shěng shǔ chāo mù, jiū zhèng xiàn nèi fēi wéi, jiān yìn, gěi zhǐ bǐ.
主簿:(謂主諸簿目。)漢有之。(後漢繆肜字豫公,仕縣為主簿。時縣令被章見考,吏皆畏懼自誣,而肜獨證據,掠考苦毒,至乃體生蟲蛆,因轉換五獄,逾涉四年,令卒以自免。又寧陽主簿詣闕,訴其縣令之枉,積六七歲不省,乃復上書曰:「臣為陛下子,陛下為臣父,臣章百上,終不見省,臣豈可北詣單于以告冤乎?」帝大怒,劾以大逆。虞詡駁之曰:」主簿所訟,君父之怨;百上不達,是有司之過。」又仇覽字季智,一名香,初為薄亭長,有陳元者,母告其子不孝,覽為陳慈孝之道,卒成孝子。考城令王渙,政尚嚴猛,聞覽以德化人,署為主簿。謂覽曰:「主簿聞陳元之過而不罪,得無少鷹鸇之志耶?」覽曰:「以為鷹鸇不若鸞鳳。」渙謝曰:「枳棘非鸞鳳所棲,百里非大賢之路。」乃以月俸資遣,令入太學,其名大振。)晉亦有之。他史多闕。(自漢以來皆令長自調用,至隋始置之。)大唐赤縣置二人,他縣各一人,掌付事句稽,省署鈔目,糾正縣內非違,監印,給紙筆。
wèi: hàn zhū xiàn jiē yǒu. zhǎng ān yǒu sì wèi, fēn wèi zuǒ yòu bù. hòu hàn lìng zhǎng guó xiāng yì jiē yǒu wèi. dà xiàn èr rén, xiǎo xiàn yī rén, zhǔ dào zéi, àn chá jiān guǐ, yīng shào hàn guān yuē: dà xiàn chéng zuǒ yòu wèi, suǒ wèi mìng qīng sān rén. xiǎo xiàn yī chéng yī wèi, mìng qīng èr rén. shǔ zhū cáo yuàn shǐ. biān xiàn yǒu zhàng sāi wèi, zhǎng jìn bèi qiāng yí fàn sāi. luò yáng yǒu sì wèi, dōng nán xī běi sì bù, cáo gōng wèi běi bù wèi shì yě. wèi yīn zhī. jìn luò yáng jiàn kāng jiē zhì liù bù wèi. sòng qí liáng chén bìng yīn zhī. yú xiàn rú hàn zhì. zhū xiàn dào wèi, tóng yìn huáng shòu, cháo fú, wǔ guān. jiāng zuǒ zhǐ dān yī jiè zé. běi qí shào xiàn zhì sān wèi. suí gǎi wèi zhèng, hòu zhì wèi, yòu fēn wèi hù cáo fǎ cáo. shuō zài xiàn zuǒ piān. dà táng chū, yīn suí zhì. wǔ dé yuán nián, wàn nián xiàn fǎ cáo sūn fú jiā shàng biǎo lùn shì, hòu wèi shàng shū yòu chéng. wǔ dé zhōng, fù gǎi wèi zhèng. qī nián sān yuè, fù gǎi wèi wèi. chì xiàn zhì liù yuán, tā xiàn gè yǒu chà, fēn pàn zhū sī shì. shàng xiàn èr yuán, wàn hù yǐ shàng zhě zēng yī yuán zhōng xiàn yī yuán, sì qiān hù yǐ shàng zhě zēng yī yuán zhōng xià xiàn yī yuán. zuǒ shǐ yǐ xià gè yǒu chà.
尉:漢諸縣皆有。(長安有四尉,分為左右部。)後漢令、長、國相亦皆有尉。大縣二人,小縣一人,主盜賊,案察奸宄,(應劭漢官曰:「大縣丞、左右尉,所謂命卿三人。小縣一丞一尉,命卿二人。」)署諸曹掾史。邊縣有障塞尉,掌禁備羌夷犯塞。(洛陽有四尉,東南西北四部,曹公為北部尉是也。)魏因之。晉洛陽、建康皆置六部尉。宋、齊、梁、陳並因之。餘縣如漢制。諸縣道尉,銅印黃綬,朝服,武冠。江左止單衣介幘。北齊邵縣置三尉。隋改為正,後置尉,又分為戶曹、法曹。(說在縣佐篇。)大唐初,因隋制。(武德元年,萬年縣法曹孫伏伽上表論事,後為尚書右丞。)武德中,復改為正。七年三月,復改為尉。赤縣置六員,他縣各有差,分判諸司事。(上縣二員,萬戶以上者增一員;中縣一員,四千戶以上者增一員;中下縣一員。佐史以下各有差。)
wǔ bǎi. sòng zhì yuē: wèi guān fǔ zhì shào gè zhì wǔ bǎi. yòu wéi yào yuē: wǔ bǎi zì běn wèi wǔ bó yě. wǔ, dāng yě. bó, dào yě. shǐ zhī dǎo yǐn, dāng dào mò zhōng yǐ qū chú yě. yòu zhōu lǐ qiū guān yǒu tiáo láng shì, zhǎng zhí biān yǐ qū pì, wáng chū rù zé bā rén jiā dào. cǐ jìn zhī yǐ. yòu hàn guān zhōng yǒu bó shǐ, zhǔ wèi zhū hóu guān qū shǐ bì lù yú dào mò zhōng, gù yán bó shǐ. cǐ qí bǐ yě. jīn zhōu xiàn guān yǒu zá zhí zhě, zhǎng xíng biān tà, měi guān chū, zé zhí chǔ dǎo yǐn, ā pì xíng lù, dài qí zhí yě.
五百。(宋志曰:「謂官府至邵各置五百。」又韋曜曰:「五百字本為伍伯也。伍,當也。伯,道也。使之導引,當道陌中以驅除也。」又周禮秋官有條狼氏,掌執鞭以趨辟,王出入則八人夾道。此近之矣。又漢官中有伯使,主為諸侯官驅使避路於道陌中,故言伯使。此其比也。今州縣官有雜職者,掌行鞭撻,每官出,則執楚導引,呵辟行路,殆其職也。)
xiāng guān
鄉官
zhōu lǐ yǒu xiāng shī xiāng lǎo xiāng dài fū zhī zhí, qí rèn dà yǐ. xiāng lǎo guǎn wàn èr qiān wǔ bǎi jiā. cì yǒu zhōu zhǎng èr qiān wǔ bǎi jiā wèi zhōu. dǎng zhèng wǔ bǎi jiā wèi dǎng. zú shī bǎi jiā wèi zú, fán shī zhě shuài yě. lǘ xū èr shí wǔ jiā wèi lǘ. fán xū zhě, yǒu cái zhì zhī chēng. bǐ shī wǔ zàn wèi bǐ. zàn zhǎng sì lǐ wèi zàn. lǐ zǎi wǔ lín wèi lǐ. lín zhǎng wǔ jiā wèi lín. jiē bù mìng zhī shì wèi zhī. jiē xiāng lǐ zhī guān yě. dà fán gè zhǎng qí xiāng dǎng zhōu lǐ zhī zhèng lǐ yún.
周禮有鄉師、鄉老、鄉大夫之職,其任大矣。(鄉老管萬二千五百家。)次有州長、(二千五百家為州。)黨正、(五百家為黨。)族師、(百家為族,凡師者帥也。)閭胥、(二十五家為閭。凡胥者,有才智之稱。)鄙師、(五酇為鄙。)酇長、(四里為酇。)里宰、(五鄰為里。)鄰長、(五家為鄰。皆不命之士為之。)皆鄉里之官也。大凡各掌其鄉黨州里之政理雲。
qín zhì, dà shuài shí lǐ yī tíng, tíng yǒu zhǎng shí tíng yī xiāng, xiāng yǒu sān lǎo yǒu zhì sè fū yóu jiǎo. fēng sú tōng yuē: yǒu zhì zhě, yán qí guān cái yǒu zhì ěr. sè zhě, shěng yě. fū, fù yě. yán dāng xiāo xī bǎi xìng, jūn qí fù yì. sān lǎo zhǎng jiào huà, sè fū zhí tīng sòng, shōu fù shuì, yóu jiǎo jiǎo xún jìn dào zéi.
秦制,大率十里一亭,亭有長;十亭一鄉,鄉有三老、有秩、嗇夫、游徼。(風俗通曰:「有秩者,言其官裁有秩耳。嗇者,省也。夫,賦也。言當消息百姓,均其賦役。」)三老掌教化,嗇夫職聽訟,收賦稅,游徼徼循禁盜賊。
hàn xiāng tíng jí guān jiē yī qín zhì yě. xiàn dà shuài fāng bǎi lǐ, qí rén chóu zé jiǎn, xī zé kuàng, xiāng tíng yì rú zhī. gāo hòu yuán nián, chū zhì xiào tì lì tián èr qiān dàn zhě yī rén, tè zhì xiào tì lì tián guān, ér zūn qí zhì, yù yǐ quàn lì tiān xià, lìng dūn xíng wù běn. hòu fèi. zhì wén dì shí èr nián, yòu zhì sān lǎo jí xiào tì lì tián, wú cháng yuán. píng dì yòu zhì wài dà lǘ shī guān.
漢鄉、亭及官皆依秦制也。縣大率方百里,其人稠則減,稀則曠,鄉、亭亦如之。高后元年,初置孝悌力田二千石者一人,(特置孝悌力田官,而尊其秩,欲以勸厲天下,令敦行務本。)後廢。至文帝十二年,又置三老及孝悌、力田,無常員。平帝又置外大、閭師官。
hòu hàn xiāng guān yǔ hàn tóng. yǒu zhì, jùn suǒ shǔ, zhì bǎi shí, xiāng hù wǔ qiān zé zhì yǒu zhì. zhǎng yī xiāng rén. qí xiāng xiǎo zhě, xiàn zhì sè fū yī rén. hòu hàn yuán yán zì jì píng, wèi xiāng sè fū, rén huà dà xíng, mín dàn wén sè fū, bù zhī jùn xiàn yě. jiē zhǔ zhī mín shàn è, wèi yì xiān hòu, zhī mín pín fù, wèi fù duō shǎo, píng qí chà pǐn. sān lǎo zhǎng jiào huà, fán yǒu xiào zǐ shùn sūn zhēn nǚ yì fù ràng cái jiù huàn jí xué shì wèi mín shì zhě, jiē biǎn biǎo qí mén, yǐ xìng shàn xíng. yòu yǒu xiāng zuǒ, shǔ xiāng, zhǔ mín shōu fù shuì. tíng yǒu tíng zhǎng, shí lǐ yī tíng, wǔ lǐ yī yóu, yóu jiān xiāng qù èr lǐ bàn, sī jiān dào. tíng zhǎng chí èr chǐ bǎn yǐ hé zéi, suǒ shéng yǐ shōu zhí zéi. tíng dà jiù míng tíng fù, hòu gǎi wèi zhǎng, huò wèi tíng fù yě. zhǔ jìn dào zéi. hòu hàn chén shí zì zhòng gōng, wèi xī mén tíng zhǎng. yòu chóu lǎn wèi báo tíng zhǎng, shuō zài zhǔ bù piān. yòu xiān xián chuán yuē: páng méng zì zi kāng, wèi xiàn tíng zhǎng. shí wèi xíng guò tíng, méng hòu yíng bài yè, jì ér zhì dùn tàn yuē: dà zhàng fū ān néng wèi rén yì zāi! suì qù zhī. zhì wáng mǎng shí, méng jiě guān guà dōng dōu mén ér dùn. lǐ yǒu lǐ kuí, mín yǒu shén wǔ, shàn è yǐ gào. lǐ kuí zhǎng yī lǐ bǎi jiā, shén zhǔ shí jiā, wǔ zhǔ wǔ jiā, yǐ xiāng jiǎn chá. mín yǒu shàn è, yǐ gào jiān guān.
後漢鄉官與漢同。有秩,郡所署,秩百石,(鄉戶五千則置有秩。)掌一鄉人。其鄉小者,縣置嗇夫一人。(後漢爰延字季平,為鄉嗇夫,仁化大行,民但聞嗇夫,不知郡縣也。)皆主知民善惡,為役先後,知民貧富,為賦多少,平其差品。三老掌教化,凡有孝子、順孫、貞女、義婦、讓財、救患及學士為民式者,皆扁表其門,以興善行。(又有鄉佐,屬鄉,主民收賦稅。)亭有亭長,(十里一亭,五里一郵,郵間相去二里半,司奸盜。亭長持二尺板以劾賊,索繩以收執賊。亭大舊名亭負,後改為長,或為亭父也。)主禁盜賊。(後漢陳寔字仲弓,為西門亭長。又仇覽為薄亭長,說在主簿篇。又先賢傳曰:「逄萌字子康,為縣亭長。時尉行過亭,萌候迎拜謁,既而擲盾嘆曰:「大丈夫安能為人役哉!」遂去之。至王莽時,萌解冠掛東都門而遁。)里有里魁,民有什伍,善惡以告。里魁掌一里百家,什主十家,伍主五家,以相檢察。民有善惡,以告監官。
jìn xiàn wǔ bǎi hù yǐ shàng jiē zhì yī xiāng, sān qiān hù yǐ shàng zhì èr xiāng, wǔ qiān hù yǐ shàng zhì sān xiāng, wàn hù yǐ shàng zhì sì xiāng. xiāng zhì sè fū yī rén. xiàn lǜ bǎi hù zhì lǐ lì yī rén. qí tǔ guǎng rén xī, tīng suí yí zhì lǐ lì, xiàn bù dé jiǎn wǔ shí hù. hù qiān yǐ shàng zhì xiào guān yuàn yī rén. xiàn jiē zhì fāng lüè lì sì rén.
晉縣五百戶以上皆置一鄉,三千戶以上置二鄉,五千戶以上置三鄉,萬戶以上置四鄉。鄉置嗇夫一人。縣率百戶置里吏一人。其土廣人稀,聽隨宜置里吏,限不得減五十戶。戶千以上置校官掾一人。縣皆置方略吏四人。
sòng wǔ jiā wèi wǔ, wǔ zhǎng zhǔ zhī èr wǔ wèi shén, shén zhǎng zhǔ zhī shén shí wèi lǐ, lǐ kuí zhǔ zhī shí lǐ wèi tíng, tíng zhǎng zhǔ zhī shí tíng wèi xiāng, xiāng yǒu xiāng zuǒ sān lǎo yǒu zhì sè fū yóu jiǎo gè yī rén, suǒ zhí yǔ qín hàn tóng.
宋五家為伍,伍長主之;二伍為什,什長主之;什十為里,里魁主之;十里為亭,亭長主之;十亭為鄉,鄉有鄉佐、三老、有秩、嗇夫、游徼各一人,所職與秦漢同。
suí yǐ zhōu qí zhōu jùn xiàn zhí, zì zhōu dōu jùn zhèng xiàn zhèng yǐ xià, jiē zhōu jùn jiāng xiàn lìng suǒ zì diào, yòng lǐ shí shì. zhì kāi huáng chū, bù zhī shí shì, yí wèi zhī xiāng guān. guān bié zhì pǐn, jiē lì bù chú shòu, měi suì kǎo diàn zuì. kāi huáng shí wǔ nián, bà zhōu xiàn xiāng guān.
隋以周齊州郡縣職,自州都、郡正、縣正以下,皆州郡將、縣令所自調,用理時事。至開皇初,不知時事,宜謂之鄉官。官別置品,皆吏部除授,每歲考殿最。開皇十五年,罷州縣鄉官。
dà táng fán bǎi hù wèi yī lǐ, lǐ zhì zhèng yī rén wǔ lǐ wèi yī xiāng, xiāng zhì qí lǎo yī rén. yǐ qí nián píng jǐn zhě, xiàn bǔ zhī, yì yuē fù lǎo. zhēn guān jiǔ nián, měi xiāng zhì zhǎng yī rén, zuǒ èr rén, zhì shí wǔ nián shěng. tài jí yuán nián, chū lìng lǎo rén nián jiǔ shí yǐ shàng bǎn shòu xià zhōu cì shǐ, zhū yī zhí xiàng hù. bā shí yǐ shàng bǎn shòu shàng zhōu sī mǎ, lǜ yī zhí mù hù. tiān bǎo qī zài, zhào fù lǎo liù shí bǎn shòu běn xiàn chéng, qī shí yǐ shàng shòu xiàn lìng. sān shí lǐ zhì yī yì, qí fēi tōng tú dà lù zé yuē guǎn. yì gè yǒu jiāng, yǐ zhōu lǐ fù qiáng zhī jiā zhǔ zhī, yǐ dài xíng lǐ. zì zhì dé zhī hòu, mín pín bù kān mìng, suì yǐ guān sī zhǎng yān. fán tiān xià shuǐ lù yì yī qiān wǔ bǎi bā shí qī.
大唐凡百戶為一里,里置正一人;五里為一鄉,鄉置耆老一人。以耆年平謹者,縣補之,亦曰父老。貞觀九年,每鄉置長一人,佐二人,至十五年省。太極元年,初令老人年九十以上板授下州刺史,朱衣執象笏。八十以上板授上州司馬,綠衣執木笏。天寶七載,詔父老六十板授本縣丞,七十以上授縣令。三十里置一驛,(其非通途大路則曰館。)驛各有將,以州里富強之家主之,以待行李。(自至德之後,民貧不堪命,遂以官司掌焉。凡天下水陸驛一千五百八十七。)
zhèn shù guān shì guān
鎮戍關市官
suí zhèn zhì jiāng fù, shù zhì zhǔ fù, guān shì zhì lìng chéng. dà táng yīn zhī, gè yǒu shàng zhōng xià sān děng. guān lìng, gǔ guān. shù zhǔ, jìn sòng zhī xiǎn zhí. zhèn jiāng, hòu zhōu zhī tōng bān. jīn yǐ qí bēi jiàn yǔ suí zhì tóng, gù jǔ suí ér yǐ.
隋鎮置將、副,戍置主、副,關市置令、丞。大唐因之,各有上中下三等。(關令,古官。戍主,晉宋之顯職。鎮將,後周之通班。今以其卑賤與隋制同,故舉隋而已。)
zhì shì guān
致仕官
zhōu zhì, dà nián qī shí zhì shì.
周制,大年七十致仕。
dà táng lìng, zhū zhí shì guān, qī shí tīng zhì shì. wǔ pǐn yǐ shàng shàng biǎo, liù pǐn yǐ xià shēn shěng zòu wén. zhū wén wǔ xuǎn rén, liù pǐn yǐ xià, yǒu lǎo bìng bù kān gōng wù yǒu láo kǎo jí xūn jī qíng yuàn jié jiē shòu sàn guān zhě, yī. qí wǔ pǐn yǐ shàng, jí nián suī shǎo, xíng róng shuāi lǎo zhě, yì tīng zhì shì. kāi yuán wǔ nián shí yuè chì, zhì shì guān sān pǐn yǐ shàng, bìng tīng cháo shuò wàng. èr shí wǔ nián zhēng yuè zhì, céng rèn wǔ pǐn yǐ shàng qīng zī guān, yǐ lǐ qù zhí zhě, suǒ sī jù lù míng zòu lǎo bìng bù kān lí wù zhě, yǔ zhì shì guān. tiān bǎo jiǔ zài sān yuè chì, rú wén liù pǐn yǐ xià zhì shì guān, sì zài zhī hòu, zhǔn gé bìng tíng. niàn qí shuāi lǎo, bì jí ān cún, qǐ xiàn gāo bēi, ér ēn yǒu chà jiàng. yīng liù pǐn yǐ xià zhì shì guān, bìng zhōng qí yú nián, réng yǒng wèi shì.
大唐令,諸職事官,七十聽致仕。五品以上上表,六品以下申省奏聞。諸文武選人,六品以下,有老病不堪公務、有勞考及勳績情願結階授散官者,依。其五品以上,籍年雖少,形容衰老者,亦聽致仕。開元五年十月敕,致仕官三品以上,並聽朝朔望。二十五年正月制,曾任五品以上清資官,以理去職者,所司具錄名奏;老病不堪釐務者,與致仕官。天寶九載三月敕,如聞六品以下致仕官,四載之後,准格並停。念其衰老,必藉安存,豈限高卑,而恩有差降。應六品以下致仕官,並終其餘年,仍永為式。