strong zhí guān shí liù strong
職官十六

wén sàn guān
文散官

kāi fǔ yí tóng sān sī
開府儀同三司

hàn wén dì yuán nián, shǐ yòng sòng chāng wèi wèi jiāng jūn, wèi yà sān sī. hòu hàn zhāng dì jiàn chū sān nián, shǐ shǐ chē qí jiāng jūn mǎ fáng bān tóng sān sī. tóng sān sī zhī míng, zì cǐ shǐ yě. shāng dì yán píng yuán nián, dèng zhì wèi chē qí jiāng jūn, yí tóng sān sī. yí tóng zhī míng, zì cǐ shǐ yě. yòu xiàn dì yǐ fú wán wèi fǔ guó jiāng jūn, yí bǐ sān sī. wèi huáng quán yǐ chē qí jiāng jūn kāi fǔ yí tóng sān sī. kāi fǔ zhī míng, zì cǐ shǐ yě. hàn mò fèn wēi jiāng jūn, jìn jiāng yòu fú bō fǔ guó jiāng jūn, bìng jiā dà, ér yí tóng sān sī. jiāng zuǒ yǐ lái, jiāng jūn zé zhōng zhèn fǔ sì zhèn yǐ shàng huò jiā dà, yú guān zé zuǒ yòu guāng lù dài fū yǐ shàng, bìng dé yí tóng sān sī. qí kāi fǔ yí tóng sān sī rú gōng. liáng kāi fǔ yí tóng sān sī, wèi cì sān gōng. zhū jiāng jūn zuǒ yòu guāng lù dài fū yōu zhě zé jiā zhī, tóng sān gōng zhì guān shǔ. zì jìn yǐ lái, yòu yǒu rú kāi fǔ tóng sān sī zhī yí zhě, zì yáng hù shǐ yān. hàn mò lǚ bù kāi fǔ rú sān sī, qí tā wú wén. zhì jìn yáng hù wèi chē qí jiāng jūn jīng zhōu zhū jūn shì, jiā kāi fǔ rú tóng sān sī zhī yí. lěi nián qiān ràng, bù pì shì, bù bèi liáo shǔ. jí shǐ yǒu suǒ mìng pì shì, wèi dào ér zú, bù dé chú shǔ. hòu dāng yáng hóu dù yuán kǎi biǎo āi qí jiā wú yìn sì, guān wú mìng shì, qǐng gèng yì zhī. zhào bù xǔ. jiāng zuǒ yì duō yǒu zhī. liáng shěn yuē wèi shì zhōng yòu guāng lù dài fū, xú miǎn wèi yuē qǐng sān sī zhī yí, wǔ dì bù xǔ. yòu shào líng wáng lún wèi píng nán jiāng jūn, xiāng zhōu cì shǐ wáng mào wèi shǐ chí jié sàn qí cháng shì biāo qí jiāng jūn, bìng tóng sān sī zhī yí. hòu wèi yì yǒu zhī. pǔ tài chū, tè yǐ ěr zhū shì lóng wèi yí tóng sān sī, wèi cì shàng gōng. běi qí yì yǒu yí tóng sān sī zhě, rèn chéng wáng jiē děng zhū wáng duō wèi zhī. jiē, hù jiē fǎn. yòu yǒu kāi fǔ yí tóng sān sī jí yí tóng sān sī. hòu zhōu jiàn dé sì nián, gǎi kāi fǔ yí tóng sān sī wèi kāi fǔ yí tóng dà jiāng jūn, réng zēng zhì shàng kāi fǔ yí tóng dà jiāng jūn. yòu gǎi yí tóng sān sī wèi yí tóng dà jiāng jūn, réng zēng zhì shàng yí tóng dà jiāng jūn. suí wén dì bìng yǐ wèi sàn guān. yòu zhū wèi gè zhì kāi fǔ, zuǒ xūn wèi kāi fǔ zuǒ yì yī kāi fǔ èr kāi fǔ sān kāi fǔ sì kāi fǔ, jí wǔ wèi wǔ hòu lǐng jūn dōng gōng lǐng bīng kāi fǔ zhǔn cǐ. fǔ zhì kāi fǔ yī rén. yòu yǒu yí tóng fǔ, yí tóng yǐ xià zhì yuán yǔ kāi fǔ tóng. chū kāi fǔ yí tóng sān sī wèi sì pǐn sàn shí guān, zhì yáng dì, yòu gǎi wèi cóng yī pǐn, tóng hàn wèi zhī zhì, wèi cì sān gōng. dà táng wǔ dé qī nián, gǎi shàng kāi fǔ yí tóng sān sī wèi shàng qīng chē dū wèi, kāi fǔ yí tóng sān sī wèi qīng chē dū wèi, yí tóng sān sī wèi qí dū wèi. hòu yòu yǐ kāi fǔ yí tóng sān sī wèi wén sàn guān. kāi yuán yǐ qián jiù lì, kāi fǔ tè jìn suī bù dài zhí shì, jiē gěi fèng lù, dé yǔ cháo huì, bān liè yī běn pǐn zhī cì, jiē chóng guān shèng dé bà jù jiù xián zhě jū zhī. tiān bǎo liù zài zhēng yuè zhì, nèi wài wén wǔ wǔ pǐn yǐ shàng guān, fù zǔ wú zī yīn zhě, qí suǒ yòng yīn, yí tóng zi sūn yòng yīn zhī lì.
漢文帝元年，始用宋昌為衛將軍，位亞三司。後漢章帝建初三年，始使車騎將軍馬防班同三司。同三司之名，自此始也。殤帝延平元年，鄧騭為車騎將軍，儀同三司。儀同之名，自此始也。（又獻帝以伏完為輔國將軍，儀比三司。）魏黃權以車騎將軍開府儀同三司。開府之名，自此始也。漢末奮威將軍，晉江右伏波、輔國將軍，並加大，而儀同三司。江左以來，將軍則中、鎮、撫、四鎮以上或加大，餘官則左右光祿大夫以上，並得儀同三司。齊開府儀同三司如公。梁開府儀同三司，位次三公。諸將軍、左右光祿大夫優者則加之，同三公置官屬。自晉以來，又有如開府同三司之儀者，自羊祜始焉。（漢末呂布開府如三司，其他無聞。至晉羊祜為車騎將軍、荊州諸軍事，加開府如同三司之儀。累年謙讓，不辟士，不備僚屬。及始有所命辟士，未到而卒，不得除署。後當陽侯杜元凱表哀其家無胤嗣，官無命士，請更議之。詔不許。）江左亦多有之。（梁沈約為侍中、右光祿大夫，徐勉為約請三司之儀，武帝不許。又邵陵王綸為平南將軍，湘州刺史王茂為使持節、散騎常侍、驃騎將軍，並同三司之儀。）後魏亦有之。普泰初，特以爾朱世隆為儀同三司，位次上公。北齊亦有儀同三司者，（任城王湝等諸王多為之。湝，戶皆反。）又有開府儀同三司及儀同三司。後周建德四年，改開府儀同三司為開府儀同大將軍，仍增置上開府儀同大將軍。又改儀同三司為儀同大將軍，仍增置上儀同大將軍。隋文帝並以為散官。又諸衛各置開府，（左勛衛開府、左翊一開府、二開府、三開府、四開府，及武衛、武候、領軍、東宮領兵開府准此。）府置開府一人。又有儀同府，儀同以下置員與開府同。初開府儀同三司為四品散實官，至煬帝，又改為從一品，同漢魏之制，位次三公。大唐武德七年，改上開府儀同三司為上輕車都尉，開府儀同三司為輕車都尉，儀同三司為騎都尉。後又以開府儀同三司為文散官。開元以前舊例，開府特進雖不帶職事，皆給俸祿，得與朝會，班列依本品之次，皆崇官盛德、罷劇就閒者居之。（天寶六載正月制，內外文武五品以上官，父祖無資蔭者，其所用蔭，宜同子孫用蔭之例。）

tè jìn
特進

hàn zhì, zhū hóu gōng dé yōu shèng cháo tíng suǒ jìng yì zhě, cì wèi tè jìn, wèi zài sān gōng xià. gù chéng dū hóu wáng shāng yǐ tè jìn lǐng chéng mén bīng, zhì mù fǔ, dé jǔ lì rú jiāng jūn, shì yě. hòu hàn huáng hòu fù xiōng, lǜ wèi tè jìn hóu, cháo huì wèi cì sān gōng. suí zhì yuē: tè jìn jiù wèi cóng gōng, guāng wǔ yǐ dèng yǔ liè hóu jiù dì, tè jìn fèng cháo qǐng. shì tè jìn yǐn jiàn zhī chēng, wú guān dìng tǐ yě. ér dòu dǔ jìn wèi tè jìn, dé jǔ lì, jiàn lǐ yī sān gōng. zì èr hàn jí wèi jìn yǐ wèi jiā guān, cóng běn guān chē fú, wú lì zú. tài pú yáng xiù xùn wèi, bài tè jìn, jiā sàn qí cháng shì, wú yú guān, gù gěi lì zú chē fú. qí yú jiā tè jìn zhě, wéi shí qí lù cì, liè qí bān wèi ér yǐ, bù bié gěi tè jìn lì zú chē fú. jìn huì dì yuán kāng zhōng dìng lìng, tè jìn wèi cì zhū gōng, zài kāi fǔ biāo qí shàng, guān jìn xián liǎng liáng guān, hēi jiè zé, wǔ shí cháo fú, pèi shuǐ cāng yù. shí fèng rì sì hú. tài kāng èr nián, shǐ cì chūn juàn wǔ shí pǐ, qiū juàn bǎi wǔ shí pǐ, mián bǎi wǔ shí jīn. yuán kāng yuán nián, gěi cài tián bā qǐng, tián zōu bā rén. lì xià hòu bù jí tián zhě, shí fèng yī nián. zhì zhǔ bù gōng cáo shǐ mén tíng zhǎng mén xià shū zuǒ gè yī rén, gěi ān chē hēi ěr, jià yù yī rén, hé chē shī ěr hòu hù yī chéng. wú zhāng shòu. qí shí wèi cóng gōng, chén yīn zhī. hòu wèi běi qí yòng rén, jiē yǐ jiù dé jiù xián zhě jū zhī. suí wén dì yǐ wèi sàn guān, bù lǐ shì. yáng dì jí wèi, fèi tè jìn guān. dà táng wèi wén sàn guān. yú jù kāi fǔ piān.
漢制，諸侯功德優盛、朝廷所敬異者，賜位特進，位在三公下。故成都侯王商以特進領城門兵，置幕府，得舉吏如將軍，是也。後漢皇后父兄，率為特進侯，朝會位次三公。（隋志曰：「特進舊位從公，光武以鄧禹列侯就第，特進奉朝請。是特進引見之稱，無官定體也。」）而竇篤進位特進，得舉吏，見禮依三公。自二漢及魏晉以為加官，從本官車服，無吏卒。太僕羊琇遜位，拜特進，加散騎常侍，無餘官，故給吏卒車服。其餘加特進者，唯食其祿賜，列其班位而已，不別給特進吏卒車服。晉惠帝元康中定令，特進位次諸公，在開府、驃騎上，冠進賢兩梁冠，黑介幘，五時朝服，佩水蒼玉。（食俸日四斛。太康二年，始賜春絹五十疋，秋絹百五十疋，綿百五十斤。元康元年，給菜田八頃，田騶八人。立夏後不及田者，食俸一年。置主簿、功曹史、門亭長、門下書佐各一人，給安車黑耳，駕御一人，輅車施耳後戶一乘。）無章綬。齊時位從公，陳因之。後魏北齊用人，皆以舊德就閒者居之。隋文帝以為散官，不理事。煬帝即位，廢特進官。大唐為文散官。（餘具開府篇。）

guāng lù dài fū yǐ xià
光祿大夫以下

qín shí, guāng lù xūn shǔ guān yǒu zhōng dài fū. hàn wǔ dì tài chū yuán nián, gēng míng guāng lù dài fū. hàn zhì yuē: fū zhě, fú yě, fū yě. shī yuē:' yīn shì fū mǐn, guàn jiāng yú jīng.' míng dāng yǐ qí jī fū zhī néng shì jūn fù yě. yín zhāng qīng shòu. zhǎng yì lùn, shǔ guāng lù xūn. mén wài tè shī xíng mǎ, yǐ jīng bié zhī. wú cháng shì, wéi gù wèn yīng duì, zhào mìng suǒ shǐ, wú yuán. hòu hàn guāng lù dài fū sān rén. fán zhū guó sì wáng zhī sàng, zé zhǎng diào, duō yǐ wèi bài jiǎ fèng zèng zhī shǐ jí jiān hù sàng shì. wèi shì yǐ lái wú yuán, zhuǎn yōu zhòng, bù fù yǐ wèi shǐ mìng zhī guān. qí zhū gōng gào lǎo, jiē jiā bài cǐ wèi jí zài cháo xiǎn zhí, fù yòng jiā zhī. wèi wén dì yǐ yáng biāo wèi guāng lù dài fū, cì jǐ zhàng yī páo. yīn cháo huì yǐn jiàn, lìng biāo zhe bù dān yī lù pí guān, zhàng ér rù, dài yǐ bīn kè zhī lǐ. jí jìn shòu mìng, zhì zuǒ yòu guāng lù dài fū, jiǎ jīn zhāng zǐ shòu, ér guāng lù dài fū rú gù, jiā jīn zhāng zǐ shòu, bìng yǔ qīng tóng. jìn xián liǎng liáng guān, hēi jiè zé, wǔ shí cháo fú, pèi shuǐ cāng yù. bìng lù cì bān wèi lì zú jiē yǔ tè jìn tóng. fù yǐ wèi yōu chóng zhī zhì, ér zhū gōng xùn wèi, bù fù jiā zhī. qí yǐ wèi jiā guān zhě, wéi jiǎ zhāng shòu lù cì bān wèi ér yǐ, bù bié gěi chē fú lì zú yě. huò gèng bài shàng gōng, huò yǐ běn fēng shí gōng lù. qí zhū qīng yǐn zhōng cháo dà guān nián lǎo zhì shì zhě, jí nèi wài zhī zhí jiā cǐ zhě, qián hòu shén zhòng. yóu shì huò yīn dé kāi fǔ, huò jìn jiā jīn zhāng zǐ shòu, yòu fù yǐ wèi lǐ zèng zhī guān. běn yǐ yǒu qīng guān zhě, bù fù zhòng gěi. qí yú jiē gěi. qí jiǎ yín zhāng qīng shòu zhě, wèi zài jīn zǐ jiāng jūn xià, zhū qīng shàng. tài shǐ zhōng, wéi tài zǐ zhān shì yáng yáo jiā gěi shì zhōng guāng lù dài fū. jiā bīng zhī zhì, zhū suǒ gōng gěi yī sān pǐn jiāng jūn. jìn xuān dì zǐ píng yuán wáng gàn bài guāng lù dài fū, jiā shì zhōng, tè jiǎ jīn zhāng zǐ shòu, bān cì sān sī. qí yú zì rú jiù zhì, zhōng wǔ huì xiào huái sān shì. shí fèng rì sān hú. tài kāng èr nián, shǐ gěi chūn juàn wǔ shí pǐ, qiū juàn bǎi pǐ, mián bǎi jīn. huì dì yuán kāng yuán nián, shǐ gěi cài tián liù qǐng, tián zōu liù rén, zhì zhǔ bù gōng cáo shǐ mén tíng zhǎng mén xià shū zuǒ gè yī rén. sòng shì yīn zhī. qí zuǒ yòu guāng lù dài fū, jiē jù jiù chǐ, wèi cóng gōng, kāi fǔ zhì zuǒ lì rú gōng. nián zhòng jiā qīn xìn èr shí rén. wèi jìn yǐ lái wú yuán. yǐ zuǒ yòu guāng lù dài fū guāng lù sān dài fū jiē yín zhāng qīng shòu, qí zhòng zhě zhào jiā jīn zhāng zǐ shòu, zé wèi zhī jīn zǐ guāng lù dài fū. qí zhòng zhě jì yǒu jīn zǐ zhī hào, gù wèi běn guāng lù wèi yín qīng guāng lù dài fū. jìn shí wáng qiào zhī wèi yín qīng guāng lù dài fū. lè ān rèn xiá wèi guāng lù, jiù wáng yàn qǐ yī piàn jīn, yàn nǎi qǐ zhuǎn wèi jīn zǐ, shì yě. yóu shǔ guāng lù xūn. liáng yòu yǒu zuǒ yòu jīn zǐ guāng lù dài fū, shì lì bù shàng shū, zuǒ yòu guāng lù dài fū shì zhū cáo, bìng yǎng lǎo bìng. chén yīn zhī. zì jìn yǐ hòu duō wèi jiān guān. hòu wèi yǒu guāng lù dài fū, jīn zǐ yín qīng guāng lù dài fū. běi qí jiē yǐ jiù dé jiù xián zhě jū zhī, yǔ tè jìn tóng. hòu zhōu yǒu zuǒ yòu jīn zǐ zuǒ yòu yín qīng sì guāng lù dài fū. suí yǒu guāng lù dài fū zuǒ yòu guāng lù dài fū, jiē wèi sàn guān, bù lǐ shì. dà táng chū yóu yǒu zuǒ yòu zhī míng. zhēn guān yǐ hòu, wéi yuē guāng lù dài fū jīn zǐ guāng lù yín qīng guāng lù, bìng wèi wén sàn guān. àn qián dài guāng lù dài fū, shǐ jiā jīn zhāng zǐ shòu jí yín zhāng qīng shòu zhě bìng zūn chóng zhī, hé zài guāng lù zhī shàng. hòu wèi dìng lìng wù, suì yīn réng bù gǎi.
秦時，光祿勛屬官有中大夫。漢武帝太初元年，更名光祿大夫。（漢志曰：「夫者，扶也，膚也。詩曰：'殷士膚敏，灌將於京。'明當以其肌膚知能侍君父也。」）銀章青綬。掌議論，屬光祿勛。門外特施行馬，以旌別之。無常事，唯顧問應對，詔命所使，無員。後漢光祿大夫三人。凡諸國嗣王之喪，則掌吊，多以為拜假賵贈之使及監護喪事。魏氏以來無員，轉優重，不復以為使命之官。其諸公告老，皆家拜此位；及在朝顯職，復用加之。（魏文帝以楊彪為光祿大夫，賜几杖衣袍。因朝會引見，令彪著布單衣、鹿皮冠，杖而入，待以賓客之禮。）及晉受命，置左右光祿大夫，假金章紫綬，而光祿大夫如故，加金章紫綬，並與卿同。進賢兩梁冠，黑介幘，五時朝服，佩水蒼玉。並祿賜、班位、吏卒皆與特進同。復以為優崇之制，而諸公遜位，不復加之。其以為加官者，唯假章綬、祿賜、班位而已，不別給車服、吏卒也。或更拜上公，或以本封食公祿。其諸卿尹中朝大官年老致仕者，及內外之職加此者，前後甚眾。由是或因得開府，或進加金章紫綬，又復以為禮贈之官。本已有卿官者，不復重給。其餘皆給。其假銀章青綬者，位在金紫將軍下，諸卿上。泰始中，唯太子詹事楊珧加給事中光祿大夫。加兵之制，諸所供給依三品將軍。（晉宣帝子平原王幹拜光祿大夫，加侍中，特假金章紫綬，班次三司。）其餘自如舊制，終武惠孝懷三世。（食俸日三斛。太康二年，始給春絹五十疋，秋絹百疋，綿百斤。惠帝元康元年，始給菜田六頃，田騶六人，置主簿、功曹史、門亭長、門下書佐各一人。）宋氏因之。齊左右光祿大夫，皆據舊齒，位從公，開府置佐吏如公。年重加親信二十人。魏晉以來無員。以左右光祿大夫、光祿三大夫皆銀章青綬，其重者詔加金章紫綬，則謂之金紫光祿大夫。其重者既有金紫之號，故謂本光祿為銀青光祿大夫。（晉時王翹之為銀青光祿大夫。）樂安任遐為光祿，就王晏乞一片金，晏乃啟轉為金紫，是也。猶屬光祿勛。梁又有左右金紫光祿大夫，視吏部尚書，左右光祿大夫視諸曹，並養老病。陳因之。自晉以後多為兼官。後魏有光祿大夫，金紫、銀青光祿大夫。北齊皆以舊德就閒者居之，與特進同。後周有左右金紫、左右銀青四光祿大夫。隋有光祿大夫、左右光祿大夫，皆為散官，不理事。大唐初猶有左右之名。貞觀以後，唯曰光祿大夫、金紫光祿、銀青光祿，並為文散官。（按前代光祿大夫，始加金章紫綬及銀章青綬者並尊崇之，合在光祿之上。後魏定令誤，遂因仍不改。）

zhèng yì dài fū tōng yì dài fū, jiē suí zhì sàn guān, gài qǔ qín dài fū zhǎng lùn yì zhī yì. dà táng bìng yīn zhī.
正議大夫、通議大夫，皆隋置散官，蓋取秦大夫掌論議之義。大唐並因之。

tài zhōng dài fū, qín guān, yì zhǎng lùn yì. hàn yīn zhī. āi dì chū lì, yù shǐ dài fū wáng jiā zòu yuē: sū lìng fā qǐ wèi dào, yù qiǎn dài fū shǐ, shí jiàn dài fū wú kě shǐ zhě, zhào zhōu zhì lìng yǐn féng, bài wèi jiàn dài fū, qiǎn zhī. jīn zhū dài fū yǒu cái zhě shén shǎo, yí yù chù yǎng yě. hòu hàn zhì èr shí rén. hòu hàn zhāng zhàn zì zi xiào, bài tài zhōng dài fū, jū zhōng dōng mén hòu shě, gù rén hào wèi zhōng dōng mén jūn. yòu kuí xiāo guǎng zhì zhí wèi, yǐ zì zūn gāo. zhèng xìng zhǐ zhī, yuē: fū tài zhōng dài fū shǐ chí jié guān, jiē wáng zhě zhī qì, fēi rén chén suǒ dāng zhì yě. hú guǎng yún: jiàn yì guāng lù tài zhōng zhōng sàn dài fū, cǐ sì děng yú gǔ lǐ jiē wèi tiān zǐ zhī xià dài fū, liè guó zhī shàng qīng. wèi yǐ lái wú yuán. jìn shì zhōng chéng lì bù, jiàng cháo fú, jìn xián yī liáng guān, jiè zé. tài shǐ mò, zhào chú wáng lǎn wèi tài zhōng dài fū, lù cì yǔ qīng tóng. liáng běi qí jiē yǒu, dà táng yì yǒu zhī.
太中大夫，秦官，亦掌論議。漢因之。（哀帝初立，御史大夫王嘉奏曰：「蘇令發起為盜，欲遣大夫使，時見大夫無可使者，召盩厔令尹逢，拜為諫大夫，遣之。今諸大夫有材者甚少，宜預畜養也。」）後漢置二十人。（後漢張湛字子孝，拜太中大夫，居中東門候舍，故人號為中東門君。又隗囂廣置職位，以自尊高。鄭興止之，曰：「夫太中大夫、使持節官，皆王者之器，非人臣所當制也。」胡廣云：「諫議、光祿、太中、中散大夫，此四等於古禮皆為天子之下大夫，列國之上卿。」）魏以來無員。晉視中丞、吏部，絳朝服，進賢一梁冠，介幘。泰始末，詔除王覽為太中大夫，祿賜與卿同。梁、北齊皆有，大唐亦有之。

zhōng dài fū, qín guān. hàn wǔ gǎi wèi guāng lù dài fū. zì hòu wú wén. běi qí yǒu zhī, dà táng yòu zhì zhī. lóng shuò èr nián qī yuè zhì, zhū wáng chéng dí fēng jùn wáng zhě, chū shēn cóng sì pǐn xià xù.
中大夫，秦官。漢武改為光祿大夫。自後無聞。北齊有之，大唐又置之。（龍朔二年七月制，諸王承嫡封郡王者，出身從四品下敘。）

zhōng sàn dài fū, wáng mǎng suǒ zhì. hòu hàn yīn zhī, hòu zhì sān shí rén. hàn guān yuē: guāng wǔ zhōng xìng zhì. wèi jìn wú yuán. qí liáng shì huáng mén shì láng, pǐn fú guān zé yǔ tài zhōng tóng. chén yì yǒu zhī, dà táng yòu zhì zhī.
中散大夫，王莽所置。後漢因之，後置三十人。（漢官曰：「光武中興置。」）魏晉無員。齊梁視黃門侍郎，品服冠幘與太中同。陳亦有之，大唐又置之。

cháo yì dài fū, suí zhì sàn guān, yǐ qǔ hàn zhū dài fū dé shàng fèng cháo yì wèi míng. dà táng yīn zhī.
朝議大夫，隋置散官，以取漢諸大夫得上奉朝議為名。大唐因之。

cháo qǐng dài fū, suí zhì sàn guān, qǔ hàn jiāng jūn gōng qīng nián gāo dé zhòng zhě, yǐ liè hóu jiù dì tè jìn fèng cháo qǐng zhī yì. dà táng yīn zhī. lóng shuò zhì, zhū wáng zhòng zi fēng jùn gōng zhě, chū shēn cóng wǔ pǐn shàng xù.
朝請大夫，隋置散官，取漢將軍公卿年高德重者，以列侯就第特進奉朝請之義。大唐因之。（龍朔制，諸王眾子封郡公者，出身從五品上敘。）

cháo sàn dài fū, suí zhì sàn guān. dà táng yīn zhī. zì zhèng yì yǐ xià, jīn bìng wèi wén sàn guān.
朝散大夫，隋置散官。大唐因之。自正議以下，今並為文散官。

cháo yì láng chéng yì láng, bìng suí zhì sàn guān. dà táng yīn zhī. xiǎn qìng wǔ nián bā yuè zhì, jùn gōng chū shēn zhèng liù pǐn xià xù.
朝議郎、承議郎，並隋置散官。大唐因之。（顯慶五年八月制，郡公出身正六品下敘。）

tōng yì láng, suí zhì sàn guān. suí wén dì yú lì bù bié zhì cháo yì tōng yì cháo qǐng cháo sàn gěi shì chéng fèng rú lín wén lín děng bā láng, wǔ qí tún qí xiāo qí yóu qí fēi qí lǚ qí yún qí yǔ qí bā wèi. qí pǐn zé zhèng liù pǐn yǐ xià, cóng jiǔ pǐn yǐ shàng. shàng jiē wèi láng, xià jiē wèi wèi. sàn guān fān zhí, cháng chū shǐ jiān jiǎn. zhì yáng dì jiē bà. dà táng gǎi tōng yì wèi fèng yì láng. xiǎn qìng zhì, xiàn gōng chū shēn cóng liù pǐn shàng xù.
通議郎，隋置散官。（隋文帝於吏部別置朝議、通議、朝請、朝散、給事、承奉、儒林、文林等八郎，武騎、屯騎、驍騎、游騎、飛騎、旅騎、雲騎、羽騎八尉。其品則正六品以下，從九品以上。上階為郎，下階為尉。散官番直，常出使監檢。至煬帝皆罷。）大唐改通議為奉議郎。（顯慶制，縣公出身從六品上敘。）

tōng zhí láng, suí zhì, sān shí rén. gài cǎi jìn sòng yǐ lái zhū guān jiē yǒu tōng zhí, wèi guān gāo xià ér tōng wèi sù zhí zhě yě, yīn cǐ wèi míng. dà táng yīn zhī.
通直郎，隋置，三十人。蓋采晉宋以來諸官皆有通直，謂官高下而通為宿直者也，因此為名。大唐因之。

cháo qǐng láng, suí zhì sàn guān. gài cǎi jìn sòng qí liáng chén bìng yǒu fèng cháo qǐng yuán wèi míng. dà táng yīn zhī. xiǎn qìng zhì, hóu chū shēn zhèng qī pǐn shàng xù.
朝請郎，隋置散官。蓋采晉、宋、齊、梁、陳並有奉朝請員為名。大唐因之。（顯慶制，侯出身正七品上敘。）

xuān dé láng cháo sàn láng, bìng suí zhì sàn guān. dà táng yīn zhī. xiǎn qìng zhì, bó chū shēn zhèng qī pǐn xià xù, zi chū shēn cóng qī pǐn shàng xù.
宣德郎、朝散郎，並隋置散官。大唐因之。（顯慶制，伯出身正七品下敘，子出身從七品上敘。）

yóu qí wèi, suí zhì sàn guān. dà táng gǎi wèi xuān yì láng. gài qǔ liáng xuān yì jiāng jūn zhī míng. xiǎn qìng zhì, nán chū shēn cóng qī pǐn xià xù.
游騎尉，隋置散官。大唐改為宣義郎。蓋取梁宣義將軍之名。（顯慶制，男出身從七品下敘。）

gěi shì láng, zhēng shì láng chéng fèng láng, bìng suí zhì sàn guān. dà táng yīn zhī.
給事郎，徵事郎、承奉郎，並隋置散官。大唐因之。

chéng wù láng, dà táng zhì, gài yīn suí shàng shū shěng èr shí sì sī chéng wù láng zhī míng yě.
承務郎，大唐置，蓋因隋尚書省二十四司承務郎之名也。

rú lín láng, suí zhì sàn guān, gài qǔ qián shǐ rú lín chuán zhī yì. dà táng yīn zhī.
儒林郎，隋置散官，蓋取前史儒林傳之義。大唐因之。

dēng shì láng, dà táng zhì.
登仕郎，大唐置。

wén lín láng, suí zhì sàn guān, gài qǔ běi qí wén lín guǎn zhēng wén xué zhī shì yǐ chōng zhī yì. dà táng yīn zhī.
文林郎，隋置散官，蓋取北齊文林館徵文學之士以充之義。大唐因之。

jiāng shì láng, suí zhì sàn guān. dà táng yīn zhī. zì cháo yì láng yǐ xià, jīn bìng wèi wén sàn guān. qí sàn guān, zì wǔ pǐn yī běn pǐn yī fú ér wú lù fèng, bù cháo huì. zì liù pǐn yǐ xià, huáng yī zhí hù, yú shàng shū shěng fēn fān shàng xià. liǎng fān yǐ shàng, jí biàn suí fān xǔ jiǎn, tōng shí wù zhě shǐ dé cān xuǎn. wǔ dé lìng: zhí shì gāo zhě jiě sàn guān qiàn yī jiē bù zhì zhě wèi jiān, zhí shì bēi zhě bù jiě sàn guān. zhēn guān shí yī nián gǎi lìng, yǐ zhí shì gāo zhě wèi shǒu, zhí shì bēi zhě wèi xíng. qí qiàn yī jiē yī jiù wèi jiān, yǔ dāng jiē zhě jiē jiě sàn guān. guān jiē xiāng dāng, wú xíng wú shǒu. qí zi sūn yòng yīn, jiē yī sàn guān. qí hòu lèi lì fēn cuò, nán kě xī jǔ. gān fēng yuán nián zhēng yuè zhì, nèi wài guān jiǔ pǐn yǐ shàng jiā yī jiē, qī pǐn yǐ shàng jiā èr jiē, bā pǐn yǐ xià gèng jiā xūn zhuǎn. gān fēng yǐ qián wèi yǒu fàn jiē, yīng rù sān pǐn, jiē yǐ ēn jiù tè bài. rù wǔ pǐn zhě duō yīn xuǎn xù, jì jiē zhì cháo sàn dài fū yǐ shàng, zòu qǔ jìn zhǐ. měi nián liàng duō shǎo jìn xù, yú yī běn pǐn shòu guān. ruò mǎn sān jì zhì, jí yī qiè tīng rù. gān fēng yǐ hòu, shǐ yǒu fàn jiē rù wǔ pǐn sān pǐn.
將仕郎，隋置散官。大唐因之。自朝議郎以下，今並為文散官。（其散官，自五品依本品衣服而無祿俸，不朝會。自六品以下，黃衣執笏，於尚書省分番上下。兩番以上，即便隨番許揀，通時務者始得參選。武德令：職事高者解散官欠一階不至者為兼，職事卑者不解散官。貞觀十一年改令，以職事高者為守，職事卑者為行。其欠一階依舊為兼，與當階者皆解散官。官階相當，無行無守。其子孫用蔭，皆依散官。其後類例紛錯，難可悉舉。乾封元年正月制，內外官九品以上加一階，七品以上加二階，八品以下更加勛轉。乾封以前未有泛階，應入三品，皆以恩舊特拜。入五品者多因選敘，計階至朝散大夫以上，奏取進止。每年量多少進敘，餘依本品授官。若滿三計至，即一切聽入。乾封以後，始有泛階入五品、三品。）

wǔ sàn guān
武散官

biāo qí jiāng jūn
驃騎將軍

hàn wǔ dì yuán shòu èr nián, shǐ yòng huò qù bìng wèi biāo qí jiāng jūn. dìng lìng, lìng biāo qí jiāng jūn zhì lù yǔ dà jiāng jūn děng. guāng wǔ zhōng xìng, yǐ jǐng dān wèi biāo qí dà jiāng jūn, wèi zài sān gōng xià. míng dì chū jí wèi, yǐ dì dōng píng wáng cāng yǒu xián cái, yǐ wèi biāo qí jiāng jūn, yǐ wáng gù, wèi zài gōng shàng. cāng wèi biāo qí fǔ zhèng, kāi dōng gé, yán yīng xióng. jí cāng guī guó, yǒu biāo qí shí lì dīng mù zhōu xǔ, yǐ cāng jìng xián xià shì, bù rěn qù zhī, suì wèi wáng jiā dài fū, shù shí nián shì zǔ jí sūn, dì wén bāo měi zhī. shù nián fù bà. qí guān shǔ fù jiàn dà jiāng jūn hòu. wèi jìn qí bìng yǒu zhī. liáng zá hào zhōng yì yǒu. chén hòu zhǔ yǐ xiāo mó hē wèi shì zhōng biāo qí dà jiāng jūn, jiā zuǒ guāng lù dài fū, tè kāi huáng gé, shī xíng mǎ, tīng shì qǐn táng zhì chī wěi, rú sān gōng zhì. hòu wèi chū, jiā dà zé zài sān sī shàng. tài hé zhōng zhì, jiā dà zé zài dū du zhōng wài zhū jūn xià. hòu zhōu yì yǒu zhī. suí kāi huáng zhōng, zhì biāo qí jiāng jūn fǔ, měi fǔ zhì biāo qí chē qí jiāng jūn gè èr rén. shí qī nián, bān tóng shòu fú yú biāo qí chē qí fǔ. yáng dì gǎi biāo qí wèi yīng yáng láng jiāng, gǎi chē qí wèi yīng yáng fù láng jiāng. dà táng fù gǎi wèi chē qí biāo qí, qí zhì rú kāi huáng ér yì fù wēi yǐ. gù wǔ dé yuán nián zhào, yǐ jūn tóu wèi biāo qí jiāng jūn, jūn fù wèi chē qí jiāng jūn. yòu zhào tài zǐ zhū lǜ fǔ, gè zhì biāo qí jiāng jūn wǔ yuán, chē qí jiāng jūn shí yuán. hòu jiē shěng zhī. xiǎn qìng yuán nián, nǎi fù zhì biāo qí dà jiāng jūn, wèi wǔ sàn guān.
漢武帝元狩二年，始用霍去病為驃騎將軍。定令，令驃騎將軍秩祿與大將軍等。光武中興，以景丹為驃騎大將軍，位在三公下。明帝初即位，以弟東平王蒼有賢才，以為驃騎將軍，以王故，位在公上。（蒼為驃騎輔政，開東閤，延英雄。及蒼歸國，有驃騎時吏丁牧、周栩，以蒼敬賢下士，不忍去之，遂為王家大夫，數十年事祖及孫，帝聞褒美之。）數年復罷。（其官屬附見大將軍後。）魏、晉、齊並有之。梁雜號中亦有。陳後主以蕭摩訶為侍中、驃騎大將軍，加左光祿大夫，特開黃閤，施行馬，聽事寢堂置鴟尾，如三公制。後魏初，加大則在三司上。太和中制，加大則在都督中外諸軍下。後周亦有之。隋開皇中，置驃騎將軍府，每府置驃騎、車騎將軍各二人。十七年，頒銅獸符於驃騎、車騎府。煬帝改驃騎為鷹揚郎將，改車騎為鷹揚副郎將。大唐復改為車騎、驃騎，其制如開皇而益復微矣。故武德元年詔，以軍頭為驃騎將軍，軍副為車騎將軍。（又詔太子諸率府，各置驃騎將軍五員，車騎將軍十員。）後皆省之。顯慶元年，乃復置驃騎大將軍，為武散官。

fǔ guó jiāng jūn
輔國將軍

hòu hàn xiàn dì zhì fǔ guó jiāng jūn, yǐ fú wán wèi zhī. jìn wáng jùn píng wú hòu, bài fǔ guó dà jiāng jūn. yǒu sī zòu fǔ guó yī bǐ wèi wèi dá guān, bù zhì sī mǎ, bù gěi guān qí. zhào yī zhēng zhèn gěi wǔ bǎi dà chē, zēng bīng wǔ bǎi rén wèi fǔ guó yíng, gěi qīn qí bǎi rén, guān qí shí rén, zhì sī mǎ. sòng míng dì tài shǐ sì nián, gǎi wèi fǔ shī jiāng jūn, hòu fèi dì yù yuán huī èr nián fù gù. liáng hòu wèi hòu zhōu suí bìng yǒu zhī. dà táng fǔ guó dà jiāng jūn wèi wǔ sàn guān.
後漢獻帝置輔國將軍，以伏完為之。晉王濬平吳後，拜輔國大將軍。有司奏輔國依比未為達官，不置司馬，不給官騎。詔依征、鎮給五百大車，增兵五百人為輔國營，給親騎百人，官騎十人，置司馬。宋明帝泰始四年，改為輔師將軍，後廢帝昱元徽二年復故。梁、後魏、後周、隋並有之。大唐輔國大將軍為武散官。

zhèn jūn jiāng jūn yǐ xià
鎮軍將軍以下

zhèn jūn dà jiāng jūn, wèi zhì, wén dì yǐ chén qún wèi zhī. jìn zé yáng jùn hú fèn bìng lǐng zhèn jūn jiāng jūn. qí hòu zhōu suí yì yǒu zhī. dà táng yīn zhī.
鎮軍大將軍，魏置，文帝以陳群為之。晉則楊駿、胡奮並領鎮軍將軍。齊、後周、隋亦有之。大唐因之。

guān jūn jiāng jūn, wèi zhì, yǐ wén qīn wèi zhī. gài yīn shǐ jì chǔ yì dì yǐ sòng yì wèi qīng zi guān jūn hàn wǔ dì yǐ huò qù bìng gōng guān sān jūn fēng guān jūn hóu zhī yì yě. jìn yì yǒu zhī. jīn zhāng zǐ shòu, gěi wǔ shí cháo fú, wǔ guān, pèi shuǐ cāng yù. lì dài bìng yǒu. suí wén dì zhì yì jūn děng sì shí sān hào jiāng jūn, pǐn fán shí liù děng, wèi sàn hào jiāng jūn, yǐ jiā fàn shòu. jū cáo yǒu zhí wù zhě wèi zhí shì guān, wú zhí wù zhě wèi sàn guān. wǔ guān shàng zhù guó yǐ xià wèi sàn shí guān, jiāng jūn wèi sàn hào guān. zhì yáng dì shí, dìng lìng bà zhī. dà táng yīn zhī.
冠軍將軍，魏置，以文欽為之。蓋因史記楚義帝以宋義為卿子冠軍、漢武帝以霍去病功冠三軍封冠軍侯之義也。晉亦有之。金章紫綬，給五時朝服，武冠，佩水蒼玉。歷代並有。（隋文帝置翊軍等四十三號將軍，品凡十六等，為散號將軍，以加汎授。居曹有職務者為執事官，無職務者為散官。武官上柱國以下為散實官，將軍為散號官。至煬帝時，定令罷之。）大唐因之。

yún huī jiāng jūn, liáng zhì zá hào. chén jí dà táng bìng yǒu zhī.
雲麾將軍，梁置雜號。陳及大唐並有之。

zhōng wǔ jiāng jūn, liáng zhì zá hào. chén yǒu zhī, dà táng yīn zhī.
忠武將軍，梁置雜號。陳有之，大唐因之。

zhuàng wǔ jiāng jūn, liáng zhì zá hào. chén yǒu zhī, dà táng yīn zhī.
壯武將軍，梁置雜號。陳有之，大唐因之。

xuān wēi jiāng jūn, dà táng zhì.
宣威將軍，大唐置。

míng wēi jiāng jūn, liáng zhì zá hào. hòu wèi yì yǒu zhī. dà táng yīn zhī.
明威將軍，梁置雜號。後魏亦有之。大唐因之。

dìng yuǎn jiāng jūn, liáng zhì zá hào. dà táng yīn zhī.
定遠將軍，梁置雜號。大唐因之。

níng yuǎn jiāng jūn, jìn zhì. dà táng yīn zhī.
寧遠將軍，晉置。大唐因之。

yóu qí jiāng jūn, wèi zhì. chén yǒu zhī. dà táng yīn zhī.
游騎將軍，魏置。陳有之。大唐因之。

yóu jī jiāng jūn, hàn zhì. wǔ dì yǐ sū jiàn hán shuō wèi zhī. hòu hàn dèng chén yì wèi zhī. jìn jí chén bìng yǒu zhī. dà táng yīn zhī. yòu zhì huái huà dà jiāng jūn guī dé jiāng jūn yǐ shòu fān guān.
游擊將軍，漢置。武帝以蘇建、韓說為之。後漢鄧晨亦為之。晉及陳並有之。大唐因之。又置懷化大將軍、歸德將軍以授蕃官。

zhū xiào wèi
諸校尉

hàn wǔ dì chū zhì zhōng lěi tún qí bù bīng yuè qí zhǎng shuǐ hú qí shè shēng hǔ bì děng xiào wèi wèi bā xiào, gè yǒu sī mǎ. hòu hàn yǐ tún qí yuè qí bù bīng zhǎng shuǐ shè shēng wèi wǔ xiào, jiē zhǎng sù wèi bīng, àn dà jià lǔ bù, wǔ xiào wèi zài qián, gè yǒu gǔ chuī yī bù. gè yǒu sī mǎ, cài zhì hàn yí yuē: wǔ yíng sī mǎ jiàn xiào wèi, zhí bǎn bù bài. bìng shǔ běi jūn zhōng hòu. shí wǔ xiào guān xiǎn zhí xián ér fǔ sì kuān chǎng, yú fú guāng lì, jì qiǎo bì gěi, gù duō yǐ huáng zú fèi fǔ jū zhī. zhì líng dì, yòu zhì xī yuán bā xiào wèi. qí míng yuē shàng jūn zhōng jūn xià jūn diǎn jūn zhù jūn zuǒ jūn jí zuǒ yòu xiào wèi. zì wèi jìn yǐ xià, wǔ xiào zhī míng yǔ hòu hàn tóng. wéi hòu wèi wǔ xiào gè zhì èr shí rén.
漢武帝初置中壘、屯騎、步兵、越騎、長水、胡騎、射聲、虎賁等校尉為八校，各有司馬。後漢以屯騎、越騎、步兵、長水、射聲為五校，皆掌宿衛兵，（按大駕鹵簿，五校尉在前，各有鼓吹一部。）各有司馬，（蔡質漢儀曰：「五營司馬見校尉，執版不拜。」）並屬北軍中候。時五校官顯職閒而府寺寬敞，輿服光麗，伎巧必給，故多以皇族肺腑居之。至靈帝，又置西園八校尉。（其名曰上軍、中軍、下軍、典軍、助軍、佐軍及左右校尉。）自魏晉以下，五校之名與後漢同。唯後魏五校各置二十人。

zhōng lěi xiào wèi, hàn zhǎng běi jūn yíng lěi mén nèi, yòu wài zhǎng xī yù. hòu hàn shěng zhōng lěi, dàn zhì běi mén zhōng hòu, zhǎng jiān wǔ yíng. tún qí xiào wèi, hàn zhǎng qí shì, hòu hàn chū gǎi wèi xiāo qí, jiàn wǔ shí wǔ nián fù jiù. bù bīng xiào wèi, hàn zhǎng shàng lín yuàn mén tún bīng. jìn ruǎn jí wén bù bīng chú yíng rén shàn niàng, yǒu zhù jiǔ sān bǎi hú, nǎi qiú wèi zhī. zhì suí shǔ yīng yáng fǔ. yuè qí xiào wèi, hàn zhǎng yuè qí, yuè rén nèi fù yǐ wèi qí yě. hòu hàn chū gǎi wèi qīng jīn zuǒ xiào wèi, jiàn wǔ shí wǔ nián fù jiù. zhǎng shuǐ xiào wèi, hàn zhǎng zhǎng shuǐ xuān qū hú qí, xuān qū guān míng, hú qí zhī tún yú xuān qū zhě. sòng zhì yǐn wéi zhāo yuē: zhǎng shuǐ xiào wèi diǎn hú qí, jiù jìn zhǎng shuǐ, gù yǐ wèi míng. zhǎng shuǐ gài guān zhōng xiǎo shuǐ míng yě. yòu zhǔ wū huán qí yě. hú qí xiào wèi, hàn zhǎng chí yáng hú qí, bù cháng zhì. hú qí zhī tún chí yáng zhě, hòu hàn bìng zhǎng shuǐ yě. shè shēng xiào wèi, hàn zhǎng dài zhào shè shēng shì, gōng shè zhě míng míng zhōng wén shēng shè zé zhōng zhī, yīn yǐ míng yě. xū dài suǒ mìng ér shè, gù yuē dài zhào shè shēng. hǔ bì xiào wèi, hàn zhǎng qīng chē, hòu hàn bìng shè shēng. chéng mén xiào wèi, hàn zhǎng jīng shī chéng mén tún bīng, fán bā tún. hòu hàn zhǎng luò yáng chéng mén shí èr suǒ, ruò zhōu lǐ sī mén. jìn gàn bǎo zhù yuē: rú jīn xiào wèi yě. biāo yáo xiào wèi, hàn wǔ yǐ huò qù bìng wèi zhī. hù wū huán xiào wèi, hàn wǔ dì shí, wū huán shǔ hàn, shǐ yú yōu zhōu bù zhì zhī, yōng jié jiān lǐng. zhì hòu hàn, yì wèi zhī lǐng wū huán xiào wèi. hòu hàn zhǔ wū huán hú, bìng lǐng xiān bēi. lǐ yīng wèi cǐ guān. wù jǐ xiào wèi, hàn yuán dì chū yuán yuán nián zhì. jiǎ yǐ bǐng dīng gēng xīn rén guǐ jiē yǒu zhèng wèi, wéi wù jǐ jì zhì ěr. cǐ suǒ zhì xiào wèi, yì wú cháng jū, gù qǔ wù jǐ wèi míng. yī shuō wù jǐ jū zhōng, zhèn fù sì fāng. hàn suǒ zhì xiào wèi, yì chù xī yù zhī zhōng fǔ zhū guó yě. hù qiāng xiào wèi, hòu hàn zài liáng zhōu bù, chí jié, zhí rú hù wū huán, zhǔ xī qiāng. yuán kāng zhōng, gǎi wèi liáng zhōu cì shǐ. rú lín xiào wèi, shǔ xiān zhǔ yǐ zhōu qún wèi zhī. nán mán xiào wèi, jìn wǔ dì yú xiāng yáng zhì zhī. yuán kāng zhōng, jīng zhōu cì shǐ lǐng. jiāng zuǒ chū shěng, xún yòu zhì yú jiāng líng. qí shū yuē: jìn sòng zhī jì, cì shǐ duō bù lǐng nán mán, bié yǐ zhòng rén jū zhī. wéi qí yù zhāng jùn wáng yí wèi nán mán xiào wèi jīng xiāng èr zhōu cì shǐ. nán yí xiào wèi, jìn wǔ dì yú níng zhōu zhì zhī. jí jiāng zuǒ, gǎi yuē zhèn mán xiào wèi. xī róng xiào wèi, jìn wǔ dì yú zhǎng ān zhì zhī. yuán kāng zhōng, gǎi wèi yōng zhōu cì shǐ. ān dì yì xī zhōng, yòu zhì, zhì hàn zhōng. níng mán xiào wèi, jìn ān dì zhì, zhì xiāng yáng, yǐ shòu lǔ zōng zhī. hù sān bā xiào wèi. sòng zhì. qí jiàn yuán èr nián, gǎi wèi cì shǐ.
中壘校尉，（漢掌北軍營壘門內，又外掌西域。後漢省中壘，但置北門中候，掌監五營。）屯騎校尉，（漢掌騎士，後漢初改為驍騎，建武十五年復舊。）步兵校尉，（漢掌上林苑門屯兵。晉阮籍聞步兵廚營人善釀，有貯酒三百斛，乃求為之。至隋屬鷹揚府。）越騎校尉，（漢掌越騎，越人內附以為騎也。後漢初改為青巾左校尉，建武十五年復舊。）長水校尉，（漢掌長水、宣曲胡騎，宣曲觀名，胡騎之屯於宣曲者。宋志引韋昭曰：「長水校尉典胡騎，廄近長水，故以為名。長水蓋關中小水名也。」又主烏桓騎也。）胡騎校尉，（漢掌池陽胡騎，不常置。胡騎之屯池陽者，後漢並長水也。）射聲校尉，（漢掌待詔射聲士，工射者冥冥中聞聲射則中之，因以名也。須待所命而射，故曰待詔射聲。）虎賁校尉，（漢掌輕車，後漢並射聲。）城門校尉，（漢掌京師城門屯兵，凡八屯。後漢掌雒陽城門十二所，若周禮司門。晉干寶注曰：「如今校尉也。」）驃姚校尉，（漢武以霍去病為之。）護烏桓校尉，（漢武帝時，烏桓屬漢，始於幽州部置之，擁節監領。至後漢，亦謂之領烏桓校尉。後漢主烏桓胡，並領鮮卑。李膺為此官。）戊己校尉，（漢元帝初元元年置。甲乙丙丁庚辛壬癸皆有正位，唯戊己寄治耳。此所置校尉，亦無常居，故取戊己為名。一說戊己居中，鎮覆四方。漢所置校尉，亦處西域之中撫諸國也。）護羌校尉，（後漢在涼州部，持節，職如護烏桓，主西羌。元康中，改為涼州刺史。）儒林校尉，（蜀先主以周群為之。）南蠻校尉，（晉武帝於襄陽置之。元康中，荊州刺史領。江左初省，尋又置於江陵。齊書曰：「晉宋之際，刺史多不領南蠻，別以重人居之。唯齊豫章郡王嶷為南蠻校尉、荊湘二州刺史。」）南夷校尉，（晉武帝於寧州置之。及江左，改曰鎮蠻校尉。）西戎校尉，（晉武帝於長安置之。元康中，改為雍州刺史。安帝義熙中，又置，治漢中。）寧蠻校尉，（晉安帝置，治襄陽，以授魯宗之。）護三巴校尉。（宋置。齊建元二年，改為刺史。）

wǔ qí wèi tún qí wèi xiāo qí wèi yóu qí wèi fēi qí wèi lǚ qí wèi yún qí wèi yǔ qí wèi jiàn jié wèi fèn wǔ wèi xuān huì wèi suī dé wèi huái rén wèi shǒu yì wèi fèng chéng wèi lì xìn wèi, dōu shí liù wèi, bìng suí zhì, yǐ wèi wǔ sàn guān.
武騎尉、屯騎尉、驍騎尉、游騎尉、飛騎尉、旅騎尉、雲騎尉、羽騎尉、建節尉、奮武尉、宣惠尉、綏德尉、懷仁尉、守義尉、奉誠尉、立信尉，都十六尉，並隋置，以為武散官。

zhāo wǔ zhèn wēi zhì guǒ yì wèi xuān jié yù wǔ rén yǒng bèi róng bā xiào wèi, gè yǒu fù wèi, bìng dà táng cǎi qián dài zhū xiào wèi yǐ xià jiù míng zhì. zì zhèn jūn jiāng jūn yǐ xià wèi wǔ sàn guān.
昭武、振威、致果、翊衛、宣節、禦侮、仁勇、倍戎八校尉，各有副尉，並大唐采前代諸校尉以下舊名置。自鎮軍將軍以下為武散官。

xūn guān
勛官

shàng zhù guó zhù guó, jiē chǔ zhī chǒng guān. chǔ huái wáng shǐ zhù guó zhāo yáng jiāng bīng gōng qí. chén zhěn wèn chǔ guó zhī fǎ, pò jūn shā jiāng zhě hé yǐ guì zhī, zhāo yáng yuē qí guān wèi shàng zhù guó shì yě. chén shèng wèi wáng, cài cì wèi shàng zhù guó. lì dài wú wén. zhì hòu wèi xiào zhuāng, yǐ ěr zhū róng yǒu yì dài zhī gōng, bài wèi zhù guó dà jiāng jūn, wèi zài chéng xiàng shàng. yòu bài dà chéng xiàng tiān zhù dà jiāng jūn, zēng zuǒ lì. jí róng bài hòu, tiān zhù jí zhù guó jiāng jūn guān suì fèi. tiān zhù zhī míng, zūn chóng mò èr. xī wáng mǎng mò, liú bó shēng qǐ bīng, zì hào zhù tiān dà jiāng jūn. ér liáng mò hóu jǐng kè jiàn yè hòu, yì zì wèi yǔ zhòu dà jiāng jūn dū du liù hé zhū jūn shì. zhì dà tǒng zhōng, shǐ yǐ yǔ wén tài wèi zhī. qí hòu gōng cān zuǒ mìng shēng shí jù zhòng zhě, yì jū cǐ zhí. zì dà tǒng shí liù nián yǐ qián, rèn zhě fán yǒu bā rén. yǔ wén tài yuán xīn lǒng xī gōng huì lǐ bì dú gū xìn zhào guì yú jǐn hóu mò chén chóng. shí yǔ wén tài rèn zǒng bǎi kuí, dū zhōng wài jūn shì. yuán xīn yǐ wèi shì yì qī, cóng róng jìn tà ér yǐ. qí yú liù rén gè dū èr dà jiāng jūn, fán shí èr dà jiāng jūn. dāng shí róng shèng, mò yǐ wèi bǐ. qí chēng mén fá zhě, xián tuī bā zhù guó jiā. qí hòu gōng chén wèi zhì zhù guó zhě zhòng yǐ, xián shì sàn zhì, wú fù tǒng yù yě. hòu zhōu jiàn dé sì nián, zēng zhì shàng zhù guó dà jiāng jūn. suí zhì shàng zhù guó zhù guó, yǐ chóu xūn láo, bìng wèi sàn guān, shí bù lǐ shì. yáng xuán gǎn yǐ fù sù jūn gōng wèi zhì zhù guó, yǔ qí fù jù wèi dì èr pǐn, cháo huì zé qí liè, hòu wén dì nǎi mìng xuán gǎn jiàng yī děng yě. dà táng gǎi wèi shàng zhù guó jí zhù guó.
上柱國、柱國，皆楚之寵官。楚懷王使柱國昭陽將兵攻齊。陳軫問楚國之法，破軍殺將者何以貴之，昭陽曰」其官為上柱國」是也。（陳勝為王，蔡賜為上柱國。）歷代無聞。至後魏孝莊，以爾朱榮有翊戴之功，拜為柱國大將軍，位在丞相上。又拜大丞相、天柱大將軍，增佐吏。及榮敗後，天柱及柱國將軍官遂廢。（天柱之名，尊崇莫二。昔王莽末，劉伯升起兵，自號柱天大將軍。而梁末侯景克建業後，亦自為宇宙大將軍、都督六合諸軍事。）至大統中，始以宇文泰為之。其後功參佐命、聲實俱重者，亦居此職。自大統十六年以前，任者凡有八人。（宇文泰、元欣、隴西公諱、李弼、獨孤信、趙貴、于謹、侯莫陳崇。）時宇文泰任總百揆，督中外軍事。元欣以魏氏懿戚，從容禁闥而已。其餘六人各督二大將軍，凡十二大將軍。當時榮盛，莫以為比。其稱門閥者，咸推八柱國家。其後功臣位至柱國者眾矣，咸是散秩，無復統御也。後周建德四年，增置上柱國大將軍。隋置上柱國、柱國，以酬勳勞，並為散官，實不理事。（楊玄感以父素軍功位至柱國，與其父俱為第二品，朝會則齊列，後文帝乃命玄感降一等也。）大唐改為上柱國及柱國。

qín yǒu hù jūn dū wèi, hàn yīn zhī. gāo dì shí, yǐ chén píng wèi hù jūn zhōng wèi, jǐn hù zhū jiāng, rán zé fù yǐ dū wèi wèi zhōng wèi. chén píng wèi hù jūn zhōng wèi, rén chán zhī yuē: píng shòu zhū jiāng jīn, duō zhě dé shàn chù, jīn shǎo zhě dé è chù. wǔ dì yuán shòu sì nián, yǐ hù jūn dū wèi shǔ dà sī mǎ, yú shí fù wèi dū wèi yǐ. chéng dì suī hé yuán nián, jū dà sī mǎ fǔ, bǐ sī zhí. āi dì yuán shòu yuán nián, gēng míng yuē sī kòu. píng dì yuán shǐ yuán nián, gēng míng hù jūn. chū, hán ān guó yǐ hù jūn jiāng jūn jī xiōng nú, zhào chōng guó yǐ dà jiāng jūn dū wèi jī wǔ dū yě. hàn dōng jīng shěng. bān gù wèi dà jiāng jūn zhōng hù jūn, lì jiāng jūn mù fǔ, fēi hàn cháo liè zhí. wèi wǔ dì wèi chéng xiàng, yǐ hán hào wèi hù jūn, shǐ huàn wèi lǐng jūn, yì fēi hàn guān yě. jiàn ān shí èr nián, gǎi hù jūn wèi zhōng hù jūn, lǐng jūn wèi zhōng lǐng jūn. wèi chū yīn zhì hù jūn jiāng jūn, zhǔ wǔ guān xuǎn, lì lǐng jūn. jìn shì zé bù lì yǐ. lì dài shǐ jí jiē yún hù jūn jiāng jūn zhǔ wǔ guān xuǎn, zé lǐng jūn wú zhǔ xuǎn zhī wén. wéi táo zǎo zhí guān yào lù yún lǐng jūn jiāng jūn zhǔ wǔ guān xuǎn jǔ, ér hù jūn bù yán zhǔ xuǎn. yòu yǐn cáo zhāo shū shù xiào shī xù yuē: yú nián sān shí, qiān zhōng lǐng jūn, zǒng liù jūn zhī yào, bǐng xuǎn jǔ zhī jī. yǐ cǐ wèi zhèng. jīn àn: hàn gāo dì chū, yǐ chén píng wèi hù jūn zhōng wèi, lìng yǐ zhǔ wǔ guān xuǎn yǐ, gù píng yǒu shòu jīn zhī chán. yòu wèi lüè yún: hù jūn zhī guān, zǒng tǒng zhū jiāng, zhǔ wǔ guān xuǎn. qián hòu dāng cǐ guān zhě, bù néng zhǐ huò lù. gù jiǎng jì wèi hù jūn, shí yǒu yáo yuē:' yù qiú yá mén, dāng dé qiān pǐ wǔ bǎi rén dū, dé wǔ bǎi pǐ.' sī mǎ xuān wáng yǔ jì shàn, wén cǐ shēng yǐ wèn jì, jì wú yǐ jiě zhī. jí xià hóu xuán dài jì, gù bù néng zhǐ jué rén shì. jí jìn jǐng dì dài xuán wèi zhōng hù jūn, zhěng dùn fǎ fēn, rén mò gǎn fàn zhě. yòu wáng yǐn jìn shū yuē: jǐng dì wèi zhōng hù jūn, zuò xuǎn yòng zhī fǎ, jǔ bù yuè gōng, lì wú sī yān. yòu jìn qǐ jū zhù yún: wǔ dì zhào yuē' zhōng hù jūn zhí diǎn róng xuǎn, yí dé gàn cái', suì yǐ yáng xiù wèi zhī. sòng zhì yòu yún zhǔ wǔ guān xuǎn. àn cǐ, zé hù jūn zhǔ xuǎn míng yǐ. ér táo zǎo suǒ yán lǐng jūn zhǔ xuǎn jí zhāo shū zhī xù zhě, dāng yīn shěng bìng zhī jì, wèi yī zhī quán yí, fēi lì dài zhī héng zhì. yuán dì yǒng chāng yuán nián, shěng hù jūn bìng lǐng jūn. míng dì tài níng èr nián fù zhì. wèi jìn jiāng yòu lǐng hù gè lǐng yíng bīng. jiāng zuǒ yǐ lái, lǐng jūn bù fù bié zhì yíng, zǒng guǎn èr wèi xiāo qí cái guān zhū yíng, hù jūn yóu bié yǒu yíng yě. zhōu yǐ yǔ liàng wáng xī zhī xiè ān wáng biāo zhī děng bìng wèi hù jūn. sòng hù jūn jiāng jūn yī rén, zhǎng wài jūn. lǐng hù zī zhòng zhě wèi lǐng jūn jiāng jūn hù jūn jiāng jūn, zī qīng zhě wèi zhōng lǐng jūn zhōng hù jūn. qí guān shǔ yǒu zhǎng shǐ sī mǎ gōng cáo zhǔ bù wǔ guān, shòu mìng chū zhēng zé zhì cān jūn. qí liáng chén bìng yǒu zhī. běi qí hù jūn fǔ tǒng sì zhōng láng jiāng, jiē zhì zuǒ shǐ. suí yáng dì shí èr wèi, měi wèi zhì hù jūn sì rén, yǐ fù jiāng jūn, jiāng jūn wú zé yī rén shè. xún gǎi hù jūn wèi hǔ bì láng jiāng. dà táng cǎi qián dài jiù míng, zhì shàng hù jūn hù jūn.
秦有護軍都尉，漢因之。高帝時，以陳平為護軍中尉，盡護諸將，然則復以都尉為中尉。（陳平為護軍中尉，人讒之曰：「平受諸將金，多者得善處，金少者得惡處。」）武帝元狩四年，以護軍都尉屬大司馬，於時復為都尉矣。（成帝綏和元年，居大司馬府，比司直。）哀帝元壽元年，更名曰司寇。平帝元始元年，更名護軍。（初，韓安國以護軍將軍擊匈奴，趙充國以大將軍都尉擊武都也。）漢東京省。班固為大將軍中護軍，隸將軍幕府，非漢朝列職。魏武帝為丞相，以韓浩為護軍，史奐為領軍，亦非漢官也。建安十二年，改護軍為中護軍，領軍為中領軍。魏初因置護軍將軍，主武官選，隸領軍。晉世則不隸矣。（歷代史籍皆雲護軍將軍主武官選，則領軍無主選之文。唯陶藻職官要錄雲」領軍將軍主武官選舉」，而護軍不言主選。又引曹昭叔述孝詩敘曰：「餘年三十，遷中領軍，總六軍之要，秉選舉之機。」以此為證。今按：漢高帝初，以陳平為護軍中尉，令已主武官選矣，故平有受金之讒。又魏略云：「護軍之官，總統諸將，主武官選。前後當此官者，不能止貨賂。故蔣濟為護軍，時有謠曰：'欲求牙門，當得千匹；五百人督，得五百匹。'司馬宣王與濟善，聞此聲以問濟，濟無以解之。及夏侯玄代濟，故不能止絕人事。及晉景帝代玄為中護軍，整頓法分，人莫敢犯者。」又王隱晉書曰：「景帝為中護軍，作選用之法，舉不越功，吏無私焉。」又晉起居注云：「武帝詔曰'中護軍職典戎選，宜得幹才'，遂以羊琇為之。」宋志又雲主武官選。按此，則護軍主選明矣。而陶藻所言領軍主選及昭叔之敘者，當因省並之際，為一之權宜，非歷代之恆制。）元帝永昌元年，省護軍並領軍。明帝太寧二年復置。魏晉江右領護各領營兵。江左以來，領軍不復別置營，總管二衛、驍騎、材官諸營，護軍猶別有營也。（周顗、庾亮、王羲之、謝安、王彪之等並為護軍。）宋護軍將軍一人，掌外軍。領、護資重者為領軍將軍、護軍將軍，資輕者為中領軍、中護軍。（其官屬有長史、司馬、功曹、主簿、五官，受命出征則置參軍。）齊、梁、陳並有之。北齊護軍府統四中郎將，皆置佐史。隋煬帝十二衛，每衛置護軍四人，以副將軍，將軍無則一人攝。尋改護軍為虎賁郎將。大唐采前代舊名，置上護軍、護軍。

qīng chē jiāng jūn, hàn wǔ dì zhì, yǐ gōng sūn hè wèi zhī. yòu yǒu qīng chē xiào wèi. liáng chén hòu wèi běi qí yì yǒu qīng chē jiāng jūn. dà táng cǎi jiù míng, zhì shàng qīng chē dū wèi qīng chē dū wèi.
輕車將軍，漢武帝置，以公孫賀為之。又有輕車校尉。梁、陳、後魏、北齊亦有輕車將軍。大唐采舊名，置上輕車都尉、輕車都尉。

qí dū wèi, hàn wǔ dì zhì, yǐ lǐ líng wèi zhī. gēng shǐ chū yì yǒu, gù shí yáo yún: làn yáng wèi, qí dū wèi. jìn yǐ hòu lì dài jiē yǒu zhī. dà táng cǎi jiù míng, zhì shàng qí dū wèi qí dū wèi.
騎都尉，漢武帝置，以李陵為之。更始初亦有，故時謠云：「爛羊胃，騎都尉。」晉以後歷代皆有之。大唐采舊名，置上騎都尉、騎都尉。

xiāo qí wèi fēi qí wèi yún qí wèi wǔ qí wèi, bìng suí zhì, wèi wǔ sàn guān. dà táng cǎi zhì, zì shàng zhù guó yǐ xià bìng wèi xūn guān.
驍騎尉、飛騎尉、雲騎尉、武騎尉，並隋置，為武散官。大唐采置，自上柱國以下並為勛官。

hòu fēi jí nèi guān mìng fù fù
后妃（及內官命婦附）

xī dì kù yǒu sì fēi, yǐ xiàng hòu fēi sì xīng. qí yī míng zhě wèi zhèng fēi, yú sān xiǎo zhě wèi cì fēi. dì yáo yīn yān. zhì shùn, bù gào ér qǔ, bù lì zhèng fēi, dàn sān fēi ér yǐ, wèi zhī fū rén. lí sāo suǒ gē xiāng fū rén, shùn fēi yě. xià hòu shì zēng yǐ sān sān ér jiǔ, hé shí èr rén. chūn qiū shuō yún tiān zǐ qǔ shí èr nǚ, jí xià zhì yě. yǐ yú xià jí zhōu zhì chà zhī, zé yīn rén yòu zēng yǐ sān jiǔ èr shí qī, hé sān shí jiǔ rén. zhōu rén shàng fǎ dì kù, lì zhèng fēi, yòu sān èr shí qī wèi bā shí yī rén yǐ zēng zhī, hé bǎi èr shí yī rén. qí wèi hòu yě, fū rén yě, pín yě, shì fù yě, nǚ yù yě, wǔ zhě xiāng cān, yǐ dìng zūn bēi yān. yǐ shàng zhèng xuán suǒ yún. gù lǐ yuē: gǔ zhě tiān zǐ hòu lì liù gōng, sān fū rén, jiǔ pín, èr shí qī shì fù, bā shí yī yù qī, yǐ tīng tiān xià zhī nèi zhì. tiān zǐ lì liù guān, sān gōng, jiǔ qīng, èr shí qī dài fū, bā shí yī yuán shì, yǐ tīng tiān xià zhī wài zhì. zhū hóu zhī fū rén jiē mìng yú tiān zǐ. fū rén bù mìng yú tiān zǐ, zì lǔ zhāo gōng shǐ yě. zhōu zhì, tóng xìng bǎi shì bù hūn. lǔ zhāo qǔ wú, yǐ tóng xìng gǎi wèi zhī wú mèng zǐ, gù bù gào yú tiān zǐ, tiān zǐ yì bù mìng.
昔帝嚳有四妃，以象后妃四星。其一明者為正妃，餘三小者為次妃。帝堯因焉。至舜，不告而娶，不立正妃，但三妃而已，謂之夫人。（離騷所歌湘夫人，舜妃也。）夏后氏增以三三而九，合十二人。春秋說雲」天子娶十二女」，即夏制也。以虞夏及周制差之，則殷人又增以三九二十七，合三十九人。周人上法帝嚳，立正妃，又三二十七為八十一人以增之，合百二十一人。其位後也，夫人也，嬪也，世婦也，女御也，五者相參，以定尊卑焉。（以上鄭玄所云。）故禮曰：「古者天子後立六宮，三夫人，九嬪，二十七世婦，八十一御妻，以聽天下之內治。天子立六官，三公，九卿，二十七大夫，八十一元士，以聽天下之外治。」諸侯之夫人皆命於天子。」夫人不命於天子，自魯昭公始也」。（周制，同姓百世不婚。魯昭娶吳，以同姓改謂之吳孟子，故不告於天子，天子亦不命。）

hàn xìng, yīn qín zhī chēng, dì zǔ mǔ chēng tài huáng tài hòu, dì mǔ chēng huáng tài hòu, zhèng dí chēng huáng hòu, huáng hòu zhī zūn móu yú tiān zǐ, xǐ shòu rú zhī. fán huáng hòu chēng jiāo fáng zhě, shī yún: jiāo liáo zhī shí, fán yǎn yíng shēng. guó rén xiàn qí fán xìng, yǐ jiāo tú shì, yì qǔ wēn nuǎn chú è qì yě. qiè jiē chēng fū rén. yòu yǒu měi rén shì èr qiān dàn, bǐ shǎo shàng zào. liáng rén shì bā bǎi shí, bǐ zuǒ shù zhǎng. bā zǐ shì qiān dàn, bǐ zhōng gèng. qī zǐ shì bā bǎi shí, bǐ yòu shù zhǎng. zhǎng shǐ shì liù bǎi shí, bǐ wǔ dài fū. shǎo shǐ shì sì bǎi shí, bǐ gōng chéng. jié yú wǔ dì jiā zhì, shì shàng qīng, bǐ liè hóu. xíng é wǔ dì jiā zhì, shì zhōng èr qiān dàn, bǐ guān zhōng hóu. róng huá wǔ dì jiā zhì, shì zhēn èr qiān dàn, bǐ dà shàng zào. chōng yī wǔ dì jiā zhì, shì qiān dàn, bǐ zuǒ gèng. zhāo yí yuán dì jiā zhì, wèi shì chéng xiàng, jué bǐ zhū hóu wáng. wǔ guān shì sān bǎi shí. shùn cháng shì èr bǎi shí. wú juān gòng hé yú líng bǎo lín liáng shǐ yè zhě jiē shì bǎi shí. shàng jiā rén zǐ zhōng jiā rén zǐ. shì yǒu zhì dòu shí. wǔ guān yǐ xià, sǐ zàng sī mǎ mén wài. qí tài zǐ yǒu fēi, yǒu liáng dì, yǒu rú zǐ, qī qiè fán sān děng. zi jiē chēng huáng sūn, huáng sūn qī qiè wú wèi hào, jiē chēng jiā rén. guāng wǔ zhōng xìng, xī què cǐ hào, wéi huáng hòu rú jiù. yǒu guì rén guì rén jīn yìn zǐ shòu. měi rén gōng rén cǎi nǚ, jiē wú lù zhì, sì shí shǎng cì ér yǐ. hàn fǎ cháng yīn bā yuè suàn mín, qiǎn zhōng dài fū yǔ yè tíng chéng jí xiāng gōng, yú luò yáng xiāng zhōng, yuè shì liáng jiā tóng nǚ, nián shí sān yǐ shàng èr shí yǐ xià zī sè duān lì hé fǎ xiāng zhě, zài hái hòu gōng, zé shì kě fǒu. wèi wǔ dì yīn xī hàn zhì fū rén zhāo yí jié yú róng huá měi rén. wén dì zēng zhì guì pín guì pín fū rén bìng wèi cì huáng hòu, jué wú suǒ shì. shū yuàn wèi cì yù shǐ dài fū, jué bǐ xiàn gōng. xiū róng bǐ tíng hòu. shùn chéng míng dì chú shùn chéng. liáng rén. shì qiān dàn. míng dì yòu zēng shū fēi wèi shì xiāng guó, jué bǐ zhū hóu wáng. zhāo huá bǐ xiāng hóu. xiū yí. bǐ guān nèi hóu. zì fū rén yǐ xià, jué fán shí èr děng. míng dì yóu yàn zài nèi, yòu xuǎn nǚ zǐ liù rén wèi nǚ shàng shū, diǎn shěng wài zòu shì yě. jìn yīn wèi zhì. sòng chū, duō yīn jiù zhì. xiào wǔ dì xiào jiàn sān nián, zhì guì fēi, bǐ xiāng guó. jìn guì pín, bǐ chéng xiàng. guì rén, bǐ sān sī. yǐ wèi sān nián rén. yòu zhì zhāo yí zhāo róng zhāo huá, yǐ dài xiū huá xiū yí xiū róng. yòu zhì zhōng cái rén chōng yī, yǐ wèi sàn wèi. qí hòu huò shěng huò gǎi, bù néng xī jǔ. fèi dì jí wèi, shàng míng dì chén guì fēi zūn hào yuē huáng tài fēi, yī jìn xiào wǔ lǐ tài fēi gù shì, zhì jiā lìng yī rén. gǎi zhū guó tài fēi yuē dà fēi. yīn yí. qí jiāng zuǒ sì dài, hù xiāng yán xí, wú dà yì tóng. sòng qián fèi dì yǐ xīn cài gōng zhǔ hào wèi xiè guì fēi, jiā hǔ bì lóng qí, chū jǐng rù bì. qí yǒng míng yuán nián, yǒu sī zòu guì fēi shū fēi bìng jiā jīn zhāng zǐ shòu, pèi yú tián yù. zì hòu wèi yǐ xià, bān hào miù luàn, bù zú wèi jì. dà táng nèi guān yǒu huì fēi lì fēi huá fēi sān rén, zhèng yī pǐn. shū yí dé yí xián yí shùn yí wǎn yí fāng yí liù rén, zhèng èr pǐn. měi rén sì rén, zhèng sān pǐn. cái rén qī rén, zhèng sì pǐn. gōng guān yǒu chà. chū, wǔ dé jiǔ nián, zhào yuē: wáng zhě nèi zhí, qǔ xiàng tiān guān, zhào zì gǔ xī, jù yǒu jié wén. mò dài shē yín, sōu suàn wú dù. mǐn zī shēn bì, jiǔ lí qīn zú. yī shí jiǎn shěng, gè cóng qǔ pìn. zì shì zhōng gōng qián hòu suǒ chū sān qiān yú rén. zhēn guān èr nián, zhōng shū shè rén lǐ bǎi yào shàng fēng shì yuē: qiè wén dà ān gōng jí yè tíng nèi, wú yòng gōng rén, dòng yǒu shù wàn. yī shí zhī fèi, gù zì fán duō, yōu bì zhī yuān, zú shāng hé qì. kàng yáng wèi hài, yì huò yóu zī. tài zōng wèi shì chén yuē: suí shì mò nián, qiú cǎi wú yǐ. cǐ jiē jié rén cái lì, shēn suǒ bù qǔ. qiě sǎ sǎo zhī yú, gèng hé suǒ yòng. jīn jiāng chū zhī, rèn qiú kàng lì. fēi dú shěng fèi xī rén, yì dé gè suì qí xìng. yú shì lìng shàng shū yòu chéng dài zhòu gěi shì zhōng dù zhèng lún děng yú yè tíng xī mén jiǎn chū zhī. xuán zōng kāi yuán èr nián, zhào yuē: gǔ zhě sān fū rén jiǔ pín èr shí qī shì fù bā shí yī yù nǚ, yǐ bèi nèi zhí yān. zhèn gōng yīng dà bǎo, pō xún jiù hào, ér liù gōng kuàng wèi, wèi fù yú zhōu lǐ. bā yuè suàn rén, bù xíng yú hàn fǎ. zhì ér jiāng hòu jìn jiàn, yǒng xiàng tuō zān, yuán àng yǒu yán, shàng lín yǐn xí, cǐ zé zhèn zhī suǒ mù, wèi zēng wàng yě. qǐng zhě rén pō xuān huá, liú wén dào lù, yǐ wèi zhèn qiú shēng sè, xuǎn bèi yè tíng. qǐ yú zhì zhī wèi fú, hé sī yán zhī wàng zuò. wǎng yuán tài píng gōng zhǔ, zhé jìn rén rù gōng, shí yǐ shì xū shùn cóng, wèi néng jù yì. jiàn bù xián mò ruò nèi shěng, yù zhǐ bàng mò ruò zì xiū, gǎi ér gèng zhāng, sǔn zhī kě yě. fēi pín yǐ xià, bèi dāng jiǎn zé, shǐ hái qí jiā.
漢興，因秦之稱，帝祖母稱太皇太后，帝母稱皇太后，正嫡稱皇后，（皇后之尊侔於天子，璽綬如之。凡皇后稱椒房者，詩云：「椒聊之實，繁衍盈升。」國人羨其繁興，以椒塗室，亦取溫暖除惡氣也。）妾皆稱夫人。又有美人、（視二千石，比少上造。）良人、（視八百石，比左庶長。）八子、（視千石，比中更。）七子、（視八百石，比右庶長。）長使、（視六百石，比五大夫。）少使、（視四百石，比公乘。）婕妤、（武帝加置，視上卿，比列侯。）娙娥、（武帝加置，視中二千石，比關中侯。）容華、（武帝加置，視真二千石，比大上造。）充衣、（武帝加置，視千石，比左更。）昭儀、（元帝加置，位視丞相，爵比諸侯王。）五官、（視三百石。）順常、（視二百石。）無涓、共和、娛靈、保林、良使、夜者、（皆視百石。）上家人子、中家人子。（視有秩斗食。五官以下，死葬司馬門外。）其太子有妃，有良娣，有孺子，妻妾凡三等。子皆稱皇孫，皇孫妻妾無位號，皆稱家人。光武中興，悉闕此號，唯皇后如舊。有貴人、（貴人金印紫綬。）美人、宮人、采女，皆無祿秩，四時賞賜而已。（漢法常因八月算民，遣中大夫與掖庭丞及相工，於洛陽鄉中，閱視良家童女，年十三以上二十以下姿色端麗合法相者，載還後宮，擇視可否。）魏武帝因西漢置夫人、昭儀、婕妤、容華、美人。文帝增置貴嬪、（貴嬪、夫人並位次皇后，爵無所視。）淑媛、（位次御史大夫，爵比縣公。）脩容、（比亭侯。）順成、（明帝除順成。）良人。（視千石。）明帝又增淑妃、（位視相國，爵比諸侯王。）昭華、（比鄉侯。）脩儀。（比關內侯。）自夫人以下，爵凡十二等。（明帝游宴在內，又選女子六人為女尚書，典省外奏事也。）晉因魏制。宋初，多因舊制。孝武帝孝建三年，置貴妃，（比相國。）進貴嬪，（比丞相。）貴人，（比三司。）以為三年人。又置昭儀、昭容、昭華，以代脩華、脩儀、脩容。又置中才人、充衣，以為散位。其後或省或改，不能悉舉。廢帝即位，上明帝陳貴妃尊號曰皇太妃，依晉孝武李太妃故事，置家令一人。改諸國太妃曰大妃。（音怡。）其江左四代，互相沿襲，無大異同。（宋前廢帝以新蔡公主號為謝貴妃，加虎賁龍旂，出警入蹕。齊永明元年，有司奏貴妃、淑妃並加金章紫綬，佩於窴玉。）自後魏以下，班號謬亂，不足為紀。大唐內官有惠妃、麗妃、華妃三人，（正一品。）淑儀、德儀、賢儀、順儀、婉儀、芳儀六人，（正二品。）美人四人，（正三品。）才人七人，（正四品。）宮官有差。（初，武德九年，詔曰：「王者內職，取象天官，肇自古昔，具有節文。末代奢淫，搜算無度。憫茲深閉，久離親族。一時減省，各從娶聘。」自是中宮前後所出三千餘人。貞觀二年，中書舍人李百藥上封事曰：「竊聞大安宮及掖庭內，無用宮人，動有數萬。衣食之費，固自煩多，幽閉之冤，足傷和氣。亢陽為害，亦或由茲。」太宗謂侍臣曰：「隋氏末年，求采無已。此皆竭人財力，深所不取。且灑掃之餘，更何所用。今將出之，任求伉儷。非獨省費息人，亦得各遂其性。」於是令尚書右丞戴胄、給事中杜正倫等於掖庭西門簡出之。玄宗開元二年，詔曰：「古者三夫人、九嬪、二十七世婦、八十一御女，以備內職焉。朕恭膺大寶，頗循舊號，而六宮曠位，未副於周禮。八月算人，不行於漢法。至而姜後進諫，永巷脫簪，袁盎有言，上林引席，此則朕之所慕，未曾忘也。頃者人頗諠譁，流聞道路，以為朕求聲色，選備掖庭。豈余志之未孚，何斯言之妄作。往緣太平公主，輒進人入宮，時以事須順從，未能拒抑。見不賢莫若內省，欲止謗莫若自修，改而更張，損之可也。妃嬪以下，備當簡擇，使還其家。」）

fán sān dài zhī zhì, zhū hóu zhī fù yuē fū rén, fū zhī yán fú. dài fū yuē rú rén, rú zhī yán shǔ. shì yuē fù rén, fù zhī yán fú. shù rén yuē qī. qī zhī yán qí. gōng hóu yǒu fū rén, yǒu shì fù, yǒu qī, yǒu qiè. biǎn yú tiān zǐ yě. wú hòu yǔ pín, qù shàng zhōng. bāng jūn zhī qī, jūn chēng zhī yuē fū rén, fū rén zì chēng yú tiān zǐ yuē lǎo fù. zì chēng yú tiān zǐ, wèi jǐ nèi zhū hóu zhī fū rén zhù jì, ruò shí shì jiàn. zì chēng yú zhū hóu yuē guǎ xiǎo jūn, wèi xiǎng lái cháo zhū hóu zhī shí. zì chēng yú qí jūn yuē xiǎo tóng. ruò yún wèi chéng rén yě. bāng rén chēng zhī yuē jūn fū rén. yì bāng rén chēng zhī, yì yuē jūn fū rén. zì shì fù yǐ xià zhě, zì chēng yuē bì zǐ. bì zhī yán bēi yě. yú qí jūn chēng cǐ, yǐ jiē jiàn tǐ dí, gù xián qí dāng. fán fù rén wú jué, cóng fū zhī jué, zuò yǐ fū zhī chǐ. jué wèi fū mìng wèi dài fū, zé qī wèi mìng fù. zhì qín hàn, fù rén shǐ yǒu fēng jūn zhī hào. cài yōng dú duàn yuē: hàn yì xìng fù rén yǐ ēn zé fēng zhě yuē jūn, bǐ zhǎng gōng zhǔ. shǐ jì yuē: hàn yǒu píng yuán jūn jí jǐng dì wáng huáng hòu zhī mǔ yě, xiū chéng jūn jí wǔ dì mǔ wáng tài hòu qián fū jīn shì zhī nǚ yě. hòu hàn shū yuē: cuī yīn zēng zǔ mǔ shī shì, néng tōng jīng xué bǎi jiā zhī yán, wáng mǎng cì hào yí chéng fū rén, jīn yìn zǐ shòu, wén xuān dān gǔ, xiǎn yú xīn shì zhī shì. yòu, dèng hòu lín cháo, jué qí tài fū rén wèi xīn yě jūn, wàn hù gōng tāng mù yì, hōng, zèng zhǎng gōng zhǔ, chì shòu, shì yuē jìng jūn. yòu, liáng jì qī sūn shòu, fēng wèi xiāng chéng jūn, jiān shí yáng dí zū, suì yòu rù wǔ qiān wàn, jiā cì chì shòu, bǐ zhǎng gōng zhǔ. yòu, liáng shāng fū rén yīn shì hōng, zhuī hào kāi fēng jūn, cì yìn shòu. yòu, líng dì fēng rǔ mǔ sòng é wèi shān yáng jūn, wǔ qiān hù. zuǒ xióng zòu yuē: shàng shū gù shì wú rǔ mǔ jué yì zhī zhì, wéi xiào ān huáng dì biàn luàn jiù diǎn, fēng jué ā mǔ wáng shèng wèi yě wáng jūn, shēng wèi tiān xià suǒ jǔ jué, sǐ wèi tiān xià suǒ huān kuài. chū fēng yě wáng, hàn yáng dì dòng, jīn fēng shān yáng jūn, jīng chéng fù zhèn. zhuān zhèng zài yīn, qí zāi yóu jí. yòu, dǒng zhuō wèi xiāng guó, fēng qí mǔ wèi chí yáng jūn, zhì lìng chéng. gōng zhǔ yǒu yì sī zhī zhì. lì dài gōng zhǔ gè fù yú wáng hóu piān nèi. yuán shòu èr nián, shǐ lìng liè hóu tài fū rén fū rén zhū hóu wáng zǐ jí lì èr qiān dàn huǒ wú dé shàn zhēng bǔ. rú chún yuē: liè hóu zhī qī chēng fū rén, liè hóu sǐ, zi fù wèi liè hóu, nǎi dé chēng tài fū rén. zi bù wèi liè hóu, zé bù dé chēng zhī. jìn yì yǒu zhī. yáng hù zú èr suì ér wú píng, wǔ dì liú tì yuē: cǐ yáng tài fù zhī gōng yě. yīn yǐ cè gào hù miào, réng yī xiāo hé gù shì, fēng qí fū rén xià hòu shì wèi wàn suì xiāng jūn, shí yì wǔ qiān hù. yòu, tài shǐ liù nián, zhào tài fù shòu guāng gōng zhèng chōng tài bǎo lǎng líng gōng hé céng, jiē jiǎ fū rén shì zǐ yìn shòu, shí běn zhì sān fēn zhī yī, jiē rú jùn gōng hóu bǐ. yòu, wáng dǎo qī zú, zèng jīn zhāng zǐ shòu. yòu, yú tán mǔ yì bài wèi wǔ chāng hóu tài fū rén, jiā jīn zhāng zǐ shòu. tán lì yǎng táng yú jiā, wáng dǎo yǐ xià jiē jiù bài yè. yòu, wéi chěng mǔ sòng shì, qí fù shòu yǐ zhōu guān yīn yì. chěng shì fú jiān wèi tài cháng, nǎi jiù sòng jiā lì jiǎng táng, zhì shēng yuán yī bǎi èr shí rén, gé jiàng shā màn shòu yè, hào sòng wèi xuān wén jūn. qí yú duō què. sòng pó yáng xiàn hóu mèng huái yù shàng mǔ tán shì bài guó tài fū rén, yǒu sī zòu xǔ zhī. yù shǐ zhōng chéng yuán bào yǐ wèi fù rén cóng fū zhī jué, huái yù fù chuò jiàn rèn dà sī nóng, qí qī bù yí cóng zi, zòu miǎn shàng shū yòu pú shè liú liǔ zuǒ chéng xú xiàn zhī láng hé shào zhī guān. zhào bìng shú lùn. hòu zhōu xuān dì lìng nèi wài mìng fù jiē zhí hù, qí bài miào jí tiān tāi, jiē fǔ fú. suí gāo liáng nǚ zǐ xǐ shì, shì wèi nán yuè shǒu lǐng, yǒu gōng, zhào cè wèi gāo liáng jùn tài fū rén, lài xiù xiǎn yóu luò, sì mǎ ān chē, jīng jié lǔ bù, yī rú cì shǐ zhī yí. hòu cè wèi qiào tài fū rén, réng kāi qiào guó tài fū rén mù fǔ, zhì zhǎng shǐ yǐ xià guān shǔ.
凡三代之制，諸侯之婦曰夫人，（夫之言扶。）大夫曰孺人，（孺之言屬。）士曰婦人，（婦之言服。）庶人曰妻。（妻之言齊。）公侯有夫人，有世婦，有妻，有妾。（貶於天子也。無後與嬪，去上中。）邦君之妻，君稱之曰夫人，夫人自稱於天子曰老婦。（自稱於天子，謂幾內諸侯之夫人助祭，若時事見。）自稱於諸侯曰寡小君，（謂饗來朝諸侯之時。）自稱於其君曰小童。（若雲未成人也。）邦人稱之曰君夫人。（異邦人稱之，亦曰君夫人。）自世婦以下者，自稱曰婢子。（婢之言卑也。於其君稱此，以接見體敵，故嫌其當。）凡婦人無爵，從夫之爵，坐以夫之齒。（爵謂夫命為大夫，則妻為命婦。）至秦漢，婦人始有封君之號。（蔡邕獨斷曰：「漢異姓婦人以恩澤封者曰君，比長公主。」史記曰：漢有平原君即景帝王皇后之母也，脩成君即武帝母王太后前夫金氏之女也。後漢書曰：「崔駰曾祖母師氏，能通經學百家之言，王莽賜號儀成夫人，金印紫綬，文軒丹轂，顯於新室之世。」又，鄧後臨朝，爵其太夫人為新野君，萬戶供湯沐邑，薨，贈長公主，赤綬，諡曰敬君。又，梁冀妻孫壽，封為襄城君，兼食陽翟租，歲又入五千萬，加賜赤綬，比長公主。又，梁商夫人陰氏薨，追號開封君，賜印綬。又，靈帝封乳母宋娥為山陽君，五千戶。左雄奏曰：「尚書故事無乳母爵邑之制，唯孝安皇帝變亂舊典，封爵阿母王聖為野王君，生為天下所咀嚼，死為天下所歡快。初封野王，漢陽地動，今封山陽君，京城復震。專政在陰，其災尤急。」又，董卓為相國，封其母為池陽君，置令丞。）公主有邑司之制。（歷代公主各附於王侯篇內。）元壽二年，始令列侯太夫人、夫人、諸侯王子及吏二千石伙無得擅徵補。（如淳曰：「列侯之妻稱夫人，列侯死，子復為列侯，乃得稱太夫人。子不為列侯，則不得稱之。」晉亦有之。羊祜卒二歲而吳平，武帝流涕曰：」此羊太傅之功也。」因以策告祜廟，仍依蕭何故事，封其夫人夏侯氏為萬歲鄉君，食邑五千戶。又，泰始六年，詔太傅壽光公鄭沖、太保朗陵公何曾，皆假夫人、世子印綬，食本秩三分之一，皆如郡公侯比。又，王導妻卒，贈金章紫綬。又，虞潭母亦拜為武昌侯太夫人，加金章紫綬。潭立養堂於家，王導以下皆就拜謁。又，韋逞母宋氏，其父授以周官音義。逞仕苻堅為太常，乃就宋家立講堂，置生員一百二十人，隔絳紗幔受業，號宋為宣文君。）其餘多闕。（宋鄱陽縣侯孟懷玉上母檀氏拜國太夫人，有司奏許之。御史中丞袁豹以為婦人從夫之爵，懷玉父綽見任大司農，其妻不宜從子，奏免尚書右僕射劉柳、左丞徐羨之、郎何邵之官。詔並贖論。後周宣帝令內外命婦皆執笏，其拜廟及天台，皆俯伏。隋高涼女子洗氏，世為南越首領，有功，詔冊為高涼郡太夫人，賚繡幰油絡，駟馬安車，旌節鹵簿，一如刺史之儀。後冊為譙太夫人，仍開譙國太夫人幕府，置長史以下官屬。）

dà táng wài mìng fù zhī zhì: huáng dì fēi pín jí tài zǐ liáng dì yǐ xià wèi nèi mìng fù, gōng zhǔ jí wáng fēi yǐ xià wèi wài mìng fù. jīn nèi mìng fù jù zhí yuán lìng zhōng. qí zhì dà yuē jiē chū yú hàn wèi, bù fù zhòng xù. zhū wáng mǔ qī jí fēi sì wáng shào wáng mǔ qī yì tóng. wén wǔ guān yī pǐn jí guó gōng qí fēi shǐ fēng zhě, dài sān pǐn yǐ shàng, yì tóng. mǔ qī wèi guó fū rén, sān pǐn yǐ shàng mǔ qī wèi jùn fū rén, sì pǐn mǔ qī wèi jùn jūn, ruò xūn guān èr pǐn yǒu fēng, yì tóng sì pǐn. wǔ pǐn mǔ qī wèi xiàn jūn. ruò xūn guān sān pǐn yǒu fēng zhě, yì tóng wǔ pǐn. sàn guān tóng zhí shì. ruò xūn guān sì pǐn yǒu fēng, mǔ qī wèi xiāng jūn, qí mǔ yì hào jiē jiā tài, gè shì fū zǐ zhī pǐn. ruò fú zi liǎng yǒu guān jí jué, huò yī rén yǒu guān jí jué zhě, jiē cóng gāo yīn. qí bù yīn fū zǐ bié jiā yì hào zhě, fū rén yún mǒu pǐn fū rén, jùn jūn yún mǒu pǐn jùn jūn. xiàn jūn xiāng jūn zhǔn cǐ. zhū shù zǐ yǒu wǔ pǐn yǐ shàng guān fēng zhě, ruò dí mǔ zài, suǒ shēng zhī mǔ bù dé wèi tài fēi yǐ xià. wú zhě tīng zhī. qí chéng zhòng zhě bù hé. zhōng zōng shí, wéi huáng hòu biǎo qǐng zhū fù rén bù yīn fū zǐ ér jiā yì hào, xǔ tóng jiàn rèn zhí shì, tīng zi sūn yòng yīn, mén shī qǐ jǐ. zhì cóng zhī. wǔ tài hòu shí, qì dān kòu píng zhōu, píng zhōu cì shǐ zōu bǎo yīng qī xī shì lǜ chéng nèi nǚ zǐ zhù shǒu, zéi suì tuì, fēng wèi chéng jié fū rén. yòu, xián hēng yuán nián, zèng wǔ tài hòu mǔ wèi lǔ guó tài fū rén, shì yuē zhōng liè. kāi yuán bā nián wǔ yuè chì: zhǔn lìng wáng qī wèi fēi, wén wǔ guān jí guó gōng qī wèi guó fū rén. mǔ jiā tài zì. yī rén yǒu guān jí jué zhě, tīng cóng gāo xù. dàn wáng zhě míng qì, shū ēn huò bān yì xìng, qī hé cóng fū shòu zhì, jiǎ lìng gèng wú bié tiáo. lǜ xún jiù zhāng, xū yī wǎng lì. zì jīn yǐ hòu, jùn sì wáng jí yì xìng wáng mǔ qī, bìng yí zhǔn lìng wèi fēi. zhēn yuán liù nián, tài cháng qīng cuī zòng zòu: zhū guó wáng mǔ wèi yǒu fēng hào, qǐng zūn diǎn gù wèi mǒu guó tài fēi. lì bù láng zhōng liǔ miǎn děng zhuàng chēng: lì dài gù shì jí liù diǎn, wú gōng zhǔ mǔ chēng hào. fú qǐng jiàng yú wáng mǔ yī děng, mìng wèi tài yí, gè yǐ gōng zhǔ běn fēng jiā tài yí zhī shàng. cóng zhī.
大唐外命婦之制：（皇帝妃嬪及太子良娣以下為內命婦，公主及王妃以下為外命婦。今內命婦具職員令中。其制大約皆出於漢魏，不復重敘。）諸王母妻及妃、（嗣王邵王母妻亦同。）文武官一品及國公（其非始封者，帶三品以上，亦同。）母妻為國夫人，三品以上母妻為郡夫人，四品母妻為郡君，（若勛官二品有封，亦同四品。）五品母妻為縣君。（若勛官三品有封者，亦同五品。）散官同職事。若勛官四品有封，母妻為鄉君，其母邑號皆加太，各視夫子之品。（若夫子兩有官及爵，或一人有官及爵者，皆從高蔭。）其不因夫子別加邑號者，夫人云某品夫人，郡君雲某品郡君。（縣君、鄉君准此。）諸庶子有五品以上官封者，若嫡母在，所生之母不得為太妃以下。（無者聽之。其承重者不合。）中宗時，韋皇后表請諸婦人不因夫子而加邑號，許同見任職事，聽子孫用蔭，門施棨戟。制從之。（武太后時，契丹寇平州，平州刺史鄒保英妻奚氏率城內女子助守，賊遂退，封為誠節夫人。又，咸亨元年，贈武太后母為魯國太夫人，諡曰忠烈。）開元八年五月敕：「准令王妻為妃，文武官及國公妻為國夫人。母加太字。一人有官及爵者，聽從高敘。但王者名器，殊恩或頒異姓，妻合從夫受秩，甲令更無別條。率循舊章，須依往例。自今已後，郡嗣王及異姓王母妻，並宜准令為妃。」貞元六年，太常卿崔縱奏：「諸國王母未有封號，請遵典故為某國太妃。」吏部郎中柳冕等狀稱：「歷代故事及六典，無公主母稱號。伏請降於王母一等，命為太儀，各以公主本封加太儀之上。」從之。