strong zhí guān shí liù strong
职官十六
wén sàn guān
文散官
kāi fǔ yí tóng sān sī
开府仪同三司
hàn wén dì yuán nián, shǐ yòng sòng chāng wèi wèi jiāng jūn, wèi yà sān sī. hòu hàn zhāng dì jiàn chū sān nián, shǐ shǐ chē qí jiāng jūn mǎ fáng bān tóng sān sī. tóng sān sī zhī míng, zì cǐ shǐ yě. shāng dì yán píng yuán nián, dèng zhì wèi chē qí jiāng jūn, yí tóng sān sī. yí tóng zhī míng, zì cǐ shǐ yě. yòu xiàn dì yǐ fú wán wèi fǔ guó jiāng jūn, yí bǐ sān sī. wèi huáng quán yǐ chē qí jiāng jūn kāi fǔ yí tóng sān sī. kāi fǔ zhī míng, zì cǐ shǐ yě. hàn mò fèn wēi jiāng jūn, jìn jiāng yòu fú bō fǔ guó jiāng jūn, bìng jiā dà, ér yí tóng sān sī. jiāng zuǒ yǐ lái, jiāng jūn zé zhōng zhèn fǔ sì zhèn yǐ shàng huò jiā dà, yú guān zé zuǒ yòu guāng lù dài fu yǐ shàng, bìng dé yí tóng sān sī. qí kāi fǔ yí tóng sān sī rú gōng. liáng kāi fǔ yí tóng sān sī, wèi cì sān gōng. zhū jiàng jūn zuǒ yòu guāng lù dài fu yōu zhě zé jiā zhī, tóng sān gōng zhì guān shǔ. zì jìn yǐ lái, yòu yǒu rú kāi fǔ tóng sān sī zhī yí zhě, zì yáng hù shǐ yān. hàn mò lǚ bù kāi fǔ rú sān sī, qí tā wú wén. zhì jìn yáng hù wèi chē qí jiāng jūn jīng zhōu zhū jūn shì, jiā kāi fǔ rú tóng sān sī zhī yí. lěi nián qiān ràng, bù pì shì, bù bèi liáo shǔ. jí shǐ yǒu suǒ mìng pì shì, wèi dào ér zú, bù dé chú shǔ. hòu dāng yáng hóu dù yuán kǎi biǎo āi qí jiā wú yìn sì, guān wú mìng shì, qǐng gèng yì zhī. zhào bù xǔ. jiāng zuǒ yì duō yǒu zhī. liáng shěn yuē wèi shì zhōng yòu guāng lù dài fu, xú miǎn wèi yuē qǐng sān sī zhī yí, wǔ dì bù xǔ. yòu shào líng wáng lún wèi píng nán jiāng jūn, xiāng zhōu cì shǐ wáng mào wèi shǐ chí jié sàn qí cháng shì piào qí jiāng jūn, bìng tóng sān sī zhī yí. hòu wèi yì yǒu zhī. pǔ tài chū, tè yǐ ěr zhū shì lóng wèi yí tóng sān sī, wèi cì shàng gōng. běi qí yì yǒu yí tóng sān sī zhě, rèn chéng wáng jiē děng zhū wáng duō wèi zhī. jiē, hù jiē fǎn. yòu yǒu kāi fǔ yí tóng sān sī jí yí tóng sān sī. hòu zhōu jiàn dé sì nián, gǎi kāi fǔ yí tóng sān sī wèi kāi fǔ yí tóng dà jiàng jūn, réng zēng zhì shàng kāi fǔ yí tóng dà jiàng jūn. yòu gǎi yí tóng sān sī wèi yí tóng dà jiàng jūn, réng zēng zhì shàng yí tóng dà jiàng jūn. suí wén dì bìng yǐ wéi sàn guān. yòu zhū wèi gè zhì kāi fǔ, zuǒ xūn wèi kāi fǔ zuǒ yì yī kāi fǔ èr kāi fǔ sān kāi fǔ sì kāi fǔ, jí wǔ wèi wǔ hòu lǐng jūn dōng gōng lǐng bīng kāi fǔ zhǔn cǐ. fǔ zhì kāi fǔ yī rén. yòu yǒu yí tóng fǔ, yí tóng yǐ xià zhì yuán yǔ kāi fǔ tóng. chū kāi fǔ yí tóng sān sī wèi sì pǐn sàn shí guān, zhì yáng dì, yòu gǎi wéi cóng yī pǐn, tóng hàn wèi zhī zhì, wèi cì sān gōng. dà táng wǔ dé qī nián, gǎi shàng kāi fǔ yí tóng sān sī wèi shàng qīng chē dū wèi, kāi fǔ yí tóng sān sī wèi qīng chē dū wèi, yí tóng sān sī wèi qí dū wèi. hòu yòu yǐ kāi fǔ yí tóng sān sī wéi wén sàn guān. kāi yuán yǐ qián jiù lì, kāi fǔ tè jìn suī bù dài zhí shì, jiē gěi fèng lù, dé yǔ cháo huì, bān liè yī běn pǐn zhī cì, jiē chóng guān shèng dé bà jù jiù xián zhě jū zhī. tiān bǎo liù zài zhēng yuè zhì, nèi wài wén wǔ wǔ pǐn yǐ shàng guān, fù zǔ wú zī yīn zhě, qí suǒ yòng yīn, yí tóng zǐ sūn yòng yīn zhī lì.
汉文帝元年,始用宋昌为卫将军,位亚三司。后汉章帝建初三年,始使车骑将军马防班同三司。同三司之名,自此始也。殇帝延平元年,邓骘为车骑将军,仪同三司。仪同之名,自此始也。(又献帝以伏完为辅国将军,仪比三司。)魏黄权以车骑将军开府仪同三司。开府之名,自此始也。汉末奋威将军,晋江右伏波、辅国将军,并加大,而仪同三司。江左以来,将军则中、镇、抚、四镇以上或加大,馀官则左右光禄大夫以上,并得仪同三司。齐开府仪同三司如公。梁开府仪同三司,位次三公。诸将军、左右光禄大夫优者则加之,同三公置官属。自晋以来,又有如开府同三司之仪者,自羊祜始焉。(汉末吕布开府如三司,其他无闻。至晋羊祜为车骑将军、荆州诸军事,加开府如同三司之仪。累年谦让,不辟士,不备僚属。及始有所命辟士,未到而卒,不得除署。后当阳侯杜元凯表哀其家无胤嗣,官无命士,请更议之。诏不许。)江左亦多有之。(梁沈约为侍中、右光禄大夫,徐勉为约请三司之仪,武帝不许。又邵陵王纶为平南将军,湘州刺史王茂为使持节、散骑常侍、骠骑将军,并同三司之仪。)后魏亦有之。普泰初,特以尔朱世隆为仪同三司,位次上公。北齐亦有仪同三司者,(任城王湝等诸王多为之。湝,户皆反。)又有开府仪同三司及仪同三司。后周建德四年,改开府仪同三司为开府仪同大将军,仍增置上开府仪同大将军。又改仪同三司为仪同大将军,仍增置上仪同大将军。隋文帝并以为散官。又诸卫各置开府,(左勋卫开府、左翊一开府、二开府、三开府、四开府,及武卫、武候、领军、东宫领兵开府准此。)府置开府一人。又有仪同府,仪同以下置员与开府同。初开府仪同三司为四品散实官,至炀帝,又改为从一品,同汉魏之制,位次三公。大唐武德七年,改上开府仪同三司为上轻车都尉,开府仪同三司为轻车都尉,仪同三司为骑都尉。后又以开府仪同三司为文散官。开元以前旧例,开府特进虽不带职事,皆给俸禄,得与朝会,班列依本品之次,皆崇官盛德、罢剧就閒者居之。(天宝六载正月制,内外文武五品以上官,父祖无资荫者,其所用荫,宜同子孙用荫之例。)
tè jìn
特进
hàn zhì, zhū hóu gōng dé yōu shèng cháo tíng suǒ jìng yì zhě, cì wèi tè jìn, wèi zài sān gōng xià. gù chéng dū hóu wáng shāng yǐ tè jìn lǐng chéng mén bīng, zhì mù fǔ, dé jǔ lì rú jiāng jūn, shì yě. hòu hàn huáng hòu fù xiōng, lǜ wèi tè jìn hóu, cháo huì wèi cì sān gōng. suí zhì yuē:" tè jìn jiù wèi cóng gōng, guāng wǔ yǐ dèng yǔ liè hóu jiù dì, tè jìn fèng cháo qǐng. shì tè jìn yǐn jiàn zhī chēng, wú guān dìng tǐ yě." ér dòu dǔ jìn wèi tè jìn, dé jǔ lì, jiàn lǐ yī sān gōng. zì èr hàn jí wèi jìn yǐ wéi jiā guān, cóng běn guān chē fú, wú lì zú. tài pú yáng xiù xùn wèi, bài tè jìn, jiā sàn qí cháng shì, wú yú guān, gù gěi lì zú chē fú. qí yú jiā tè jìn zhě, wéi shí qí lù cì, liè qí bān wèi ér yǐ, bù bié gěi tè jìn lì zú chē fú. jìn huì dì yuán kāng zhōng dìng lìng, tè jìn wèi cì zhū gōng, zài kāi fǔ piào qí shàng, guān jìn xián liǎng liáng guān, hēi jiè zé, wǔ shí cháo fú, pèi shuǐ cāng yù. shí fèng rì sì hú. tài kāng èr nián, shǐ cì chūn juàn wǔ shí pǐ, qiū juàn bǎi wǔ shí pǐ, mián bǎi wǔ shí jīn. yuán kāng yuán nián, gěi cài tián bā qǐng, tián zōu bā rén. lì xià hòu bù jí tián zhě, shí fèng yī nián. zhì zhǔ bù gōng cáo shǐ mén tíng cháng mén xià shū zuǒ gè yī rén, gěi ān chē hēi ěr, jià yù yī rén, lù chē shī ěr hòu hù yī chéng. wú zhāng shòu. qí shí wèi cóng gōng, chén yīn zhī. hòu wèi běi qí yòng rén, jiē yǐ jiù dé jiù xián zhě jū zhī. suí wén dì yǐ wéi sàn guān, bù lǐ shì. yáng dì jí wèi, fèi tè jìn guān. dà táng wéi wén sàn guān. yú jù kāi fǔ piān.
汉制,诸侯功德优盛、朝廷所敬异者,赐位特进,位在三公下。故成都侯王商以特进领城门兵,置幕府,得举吏如将军,是也。后汉皇后父兄,率为特进侯,朝会位次三公。(隋志曰:“特进旧位从公,光武以邓禹列侯就第,特进奉朝请。是特进引见之称,无官定体也。”)而窦笃进位特进,得举吏,见礼依三公。自二汉及魏晋以为加官,从本官车服,无吏卒。太仆羊琇逊位,拜特进,加散骑常侍,无馀官,故给吏卒车服。其馀加特进者,唯食其禄赐,列其班位而已,不别给特进吏卒车服。晋惠帝元康中定令,特进位次诸公,在开府、骠骑上,冠进贤两梁冠,黑介帻,五时朝服,佩水苍玉。(食俸日四斛。太康二年,始赐春绢五十疋,秋绢百五十疋,绵百五十斤。元康元年,给菜田八顷,田驺八人。立夏后不及田者,食俸一年。置主簿、功曹史、门亭长、门下书佐各一人,给安车黑耳,驾御一人,辂车施耳后户一乘。)无章绶。齐时位从公,陈因之。后魏北齐用人,皆以旧德就閒者居之。隋文帝以为散官,不理事。炀帝即位,废特进官。大唐为文散官。(馀具开府篇。)
guāng lù dài fu yǐ xià
光禄大夫以下
qín shí, guāng lù xūn shǔ guān yǒu zhōng dài fū. hàn wǔ dì tài chū yuán nián, gēng míng guāng lù dài fu. hàn zhì yuē:" fū zhě, fú yě, fū yě. shī yuē:' yīn shì fū mǐn, guàn jiāng yú jīng.' míng dāng yǐ qí jī fū zhī néng shì jūn fù yě." yín zhāng qīng shòu. zhǎng yì lùn, shǔ guāng lù xūn. mén wài tè shī xíng mǎ, yǐ jīng bié zhī. wú cháng shì, wéi gù wèn yìng duì, zhào mìng suǒ shǐ, wú yuán. hòu hàn guāng lù dài fu sān rén. fán zhū guó sì wáng zhī sàng, zé zhǎng diào, duō yǐ wéi bài jiǎ fèng zèng zhī shǐ jí jiān hù sāng shì. wèi shì yǐ lái wú yuán, zhuǎn yōu zhòng, bù fù yǐ wéi shǐ mìng zhī guān. qí zhū gōng gào lǎo, jiē jiā bài cǐ wèi jí zài cháo xiǎn zhí, fù yòng jiā zhī. wèi wén dì yǐ yáng biāo wèi guāng lù dài fu, cì jǐ zhàng yī páo. yīn cháo huì yǐn jiàn, lìng biāo zhe bù dān yī lù pí guān, zhàng ér rù, dài yǐ bīn kè zhī lǐ. jí jìn shòu mìng, zhì zuǒ yòu guāng lù dài fu, jiǎ jīn zhāng zǐ shòu, ér guāng lù dài fu rú gù, jiā jīn zhāng zǐ shòu, bìng yǔ qīng tóng. jìn xián liǎng liáng guān, hēi jiè zé, wǔ shí cháo fú, pèi shuǐ cāng yù. bìng lù cì bān wèi lì zú jiē yǔ tè jìn tóng. fù yǐ wéi yōu chóng zhī zhì, ér zhū gōng xùn wèi, bù fù jiā zhī. qí yǐ wéi jiā guān zhě, wéi jiǎ zhāng shòu lù cì bān wèi ér yǐ, bù bié gěi chē fú lì zú yě. huò gèng bài shàng gōng, huò yǐ běn fēng shí gōng lù. qí zhū qīng yǐn zhōng cháo dà guān nián lǎo zhì shì zhě, jí nèi wài zhī zhí jiā cǐ zhě, qián hòu shén zhòng. yóu shì huò yīn dé kāi fǔ, huò jìn jiā jīn zhāng zǐ shòu, yòu fù yǐ wéi lǐ zèng zhī guān. běn yǐ yǒu qīng guān zhě, bù fù zhòng gěi. qí yú jiē gěi. qí jiǎ yín zhāng qīng shòu zhě, wèi zài jīn zǐ jiāng jūn xià, zhū qīng shàng. tài shǐ zhōng, wéi tài zǐ zhān shì yáng yáo jiā jǐ shì zhōng guāng lù dài fu. jiā bīng zhī zhì, zhū suǒ gōng jǐ yī sān pǐn jiāng jūn. jìn xuān dì zǐ píng yuán wáng gàn bài guāng lù dài fu, jiā shì zhōng, tè jiǎ jīn zhāng zǐ shòu, bān cì sān sī. qí yú zì rú jiù zhì, zhōng wǔ huì xiào huái sān shì. shí fèng rì sān hú. tài kāng èr nián, shǐ gěi chūn juàn wǔ shí pǐ, qiū juàn bǎi pǐ, mián bǎi jīn. huì dì yuán kāng yuán nián, shǐ gěi cài tián liù qǐng, tián zōu liù rén, zhì zhǔ bù gōng cáo shǐ mén tíng cháng mén xià shū zuǒ gè yī rén. sòng shì yīn zhī. qí zuǒ yòu guāng lù dài fu, jiē jù jiù chǐ, wèi cóng gōng, kāi fǔ zhì zuǒ lì rú gōng. nián zhòng jiā qīn xìn èr shí rén. wèi jìn yǐ lái wú yuán. yǐ zuǒ yòu guāng lù dài fu guāng lù sān dài fū jiē yín zhāng qīng shòu, qí zhòng zhě zhào jiā jīn zhāng zǐ shòu, zé wèi zhī jīn zǐ guāng lù dài fu. qí zhòng zhě jì yǒu jīn zǐ zhī hào, gù wèi běn guāng lù wèi yín qīng guāng lù dài fu. jìn shí wáng qiào zhī wèi yín qīng guāng lù dài fu. lè ān rèn xiá wèi guāng lù, jiù wáng yàn qǐ yī piàn jīn, yàn nǎi qǐ zhuǎn wéi jīn zǐ, shì yě. yóu shǔ guāng lù xūn. liáng yòu yǒu zuǒ yòu jīn zǐ guāng lù dài fu, shì lì bù shàng shū, zuǒ yòu guāng lù dài fu shì zhū cáo, bìng yǎng lǎo bìng. chén yīn zhī. zì jìn yǐ hòu duō wèi jiān guān. hòu wèi yǒu guāng lù dài fu, jīn zǐ yín qīng guāng lù dài fu. běi qí jiē yǐ jiù dé jiù xián zhě jū zhī, yǔ tè jìn tóng. hòu zhōu yǒu zuǒ yòu jīn zǐ zuǒ yòu yín qīng sì guāng lù dài fu. suí yǒu guāng lù dài fu zuǒ yòu guāng lù dài fu, jiē wèi sàn guān, bù lǐ shì. dà táng chū yóu yǒu zuǒ yòu zhī míng. zhēn guān yǐ hòu, wéi yuē guāng lù dài fu jīn zǐ guāng lù yín qīng guāng lù, bìng wéi wén sàn guān. àn qián dài guāng lù dài fu, shǐ jiā jīn zhāng zǐ shòu jí yín zhāng qīng shòu zhě bìng zūn chóng zhī, hé zài guāng lù zhī shàng. hòu wèi dìng lìng wù, suì yīn réng bù gǎi.
秦时,光禄勋属官有中大夫。汉武帝太初元年,更名光禄大夫。(汉志曰:“夫者,扶也,肤也。诗曰:'殷士肤敏,灌将于京。'明当以其肌肤知能侍君父也。”)银章青绶。掌议论,属光禄勋。门外特施行马,以旌别之。无常事,唯顾问应对,诏命所使,无员。后汉光禄大夫三人。凡诸国嗣王之丧,则掌吊,多以为拜假赗赠之使及监护丧事。魏氏以来无员,转优重,不复以为使命之官。其诸公告老,皆家拜此位;及在朝显职,复用加之。(魏文帝以杨彪为光禄大夫,赐几杖衣袍。因朝会引见,令彪著布单衣、鹿皮冠,杖而入,待以宾客之礼。)及晋受命,置左右光禄大夫,假金章紫绶,而光禄大夫如故,加金章紫绶,并与卿同。进贤两梁冠,黑介帻,五时朝服,佩水苍玉。并禄赐、班位、吏卒皆与特进同。复以为优崇之制,而诸公逊位,不复加之。其以为加官者,唯假章绶、禄赐、班位而已,不别给车服、吏卒也。或更拜上公,或以本封食公禄。其诸卿尹中朝大官年老致仕者,及内外之职加此者,前后甚众。由是或因得开府,或进加金章紫绶,又复以为礼赠之官。本已有卿官者,不复重给。其馀皆给。其假银章青绶者,位在金紫将军下,诸卿上。泰始中,唯太子詹事杨珧加给事中光禄大夫。加兵之制,诸所供给依三品将军。(晋宣帝子平原王幹拜光禄大夫,加侍中,特假金章紫绶,班次三司。)其馀自如旧制,终武惠孝怀三世。(食俸日三斛。太康二年,始给春绢五十疋,秋绢百疋,绵百斤。惠帝元康元年,始给菜田六顷,田驺六人,置主簿、功曹史、门亭长、门下书佐各一人。)宋氏因之。齐左右光禄大夫,皆据旧齿,位从公,开府置佐吏如公。年重加亲信二十人。魏晋以来无员。以左右光禄大夫、光禄三大夫皆银章青绶,其重者诏加金章紫绶,则谓之金紫光禄大夫。其重者既有金紫之号,故谓本光禄为银青光禄大夫。(晋时王翘之为银青光禄大夫。)乐安任遐为光禄,就王晏乞一片金,晏乃启转为金紫,是也。犹属光禄勋。梁又有左右金紫光禄大夫,视吏部尚书,左右光禄大夫视诸曹,并养老病。陈因之。自晋以后多为兼官。后魏有光禄大夫,金紫、银青光禄大夫。北齐皆以旧德就閒者居之,与特进同。后周有左右金紫、左右银青四光禄大夫。隋有光禄大夫、左右光禄大夫,皆为散官,不理事。大唐初犹有左右之名。贞观以后,唯曰光禄大夫、金紫光禄、银青光禄,并为文散官。(按前代光禄大夫,始加金章紫绶及银章青绶者并尊崇之,合在光禄之上。后魏定令误,遂因仍不改。)
zhèng yì dài fū tōng yì dài fū, jiē suí zhì sàn guān, gài qǔ qín dài fū zhǎng lùn yì zhī yì. dà táng bìng yīn zhī.
正议大夫、通议大夫,皆隋置散官,盖取秦大夫掌论议之义。大唐并因之。
tài zhōng dài fū, qín guān, yì zhǎng lùn yì. hàn yīn zhī. āi dì chū lì, yù shǐ dài fū wáng jiā zòu yuē:" sū lìng fā qǐ wèi dào, yù qiǎn dài fū shǐ, shí jiàn dài fū wú kě shǐ zhě, zhào zhōu zhì lìng yǐn féng, bài wèi jiàn dài fū, qiǎn zhī. jīn zhū dài fū yǒu cái zhě shén shǎo, yí yù xù yǎng yě." hòu hàn zhì èr shí rén. hòu hàn zhāng zhàn zì zi xiào, bài tài zhōng dài fū, jū zhōng dōng mén hòu shě, gù rén hào wèi zhōng dōng mén jūn. yòu kuí xiāo guǎng zhì zhí wèi, yǐ zì zūn gāo. zhèng xìng zhǐ zhī, yuē:" fū tài zhōng dài fū shǐ chí jié guān, jiē wáng zhě zhī qì, fēi rén chén suǒ dāng zhì yě." hú guǎng yún:" jiàn yì guāng lù tài zhōng zhōng sàn dài fū, cǐ sì děng yú gǔ lǐ jiē wèi tiān zǐ zhī xià dài fū, liè guó zhī shàng qīng." wèi yǐ lái wú yuán. jìn shì zhōng chéng lì bù, jiàng cháo fú, jìn xián yī liáng guān, jiè zé. tài shǐ mò, zhào chú wáng lǎn wèi tài zhōng dài fū, lù cì yǔ qīng tóng. liáng běi qí jiē yǒu, dà táng yì yǒu zhī.
太中大夫,秦官,亦掌论议。汉因之。(哀帝初立,御史大夫王嘉奏曰:“苏令发起为盗,欲遣大夫使,时见大夫无可使者,召盩厔令尹逢,拜为谏大夫,遣之。今诸大夫有材者甚少,宜预畜养也。”)后汉置二十人。(后汉张湛字子孝,拜太中大夫,居中东门候舍,故人号为中东门君。又隗嚣广置职位,以自尊高。郑兴止之,曰:“夫太中大夫、使持节官,皆王者之器,非人臣所当制也。”胡广云:“谏议、光禄、太中、中散大夫,此四等於古礼皆为天子之下大夫,列国之上卿。”)魏以来无员。晋视中丞、吏部,绛朝服,进贤一梁冠,介帻。泰始末,诏除王览为太中大夫,禄赐与卿同。梁、北齐皆有,大唐亦有之。
zhōng dài fū, qín guān. hàn wǔ gǎi wéi guāng lù dài fu. zì hòu wú wén. běi qí yǒu zhī, dà táng yòu zhì zhī. lóng shuò èr nián qī yuè zhì, zhū wáng chéng dí fēng jùn wáng zhě, chū shēn cóng sì pǐn xià xù.
中大夫,秦官。汉武改为光禄大夫。自后无闻。北齐有之,大唐又置之。(龙朔二年七月制,诸王承嫡封郡王者,出身从四品下叙。)
zhōng sàn dài fū, wáng mǎng suǒ zhì. hòu hàn yīn zhī, hòu zhì sān shí rén. hàn guān yuē:" guāng wǔ zhōng xīng zhì." wèi jìn wú yuán. qí liáng shì huáng mén shì láng, pǐn fú guān zé yǔ tài zhōng tóng. chén yì yǒu zhī, dà táng yòu zhì zhī.
中散大夫,王莽所置。后汉因之,后置三十人。(汉官曰:“光武中兴置。”)魏晋无员。齐梁视黄门侍郎,品服冠帻与太中同。陈亦有之,大唐又置之。
cháo yì dài fū, suí zhì sàn guān, yǐ qǔ hàn zhū dài fū dé shàng fèng cháo yì wéi míng. dà táng yīn zhī.
朝议大夫,隋置散官,以取汉诸大夫得上奉朝议为名。大唐因之。
cháo qǐng dài fū, suí zhì sàn guān, qǔ hàn jiāng jūn gōng qīng nián gāo dé zhòng zhě, yǐ liè hóu jiù dì tè jìn fèng cháo qǐng zhī yì. dà táng yīn zhī. lóng shuò zhì, zhū wáng zhòng zi fēng jùn gōng zhě, chū shēn cóng wǔ pǐn shàng xù.
朝请大夫,隋置散官,取汉将军公卿年高德重者,以列侯就第特进奉朝请之义。大唐因之。(龙朔制,诸王众子封郡公者,出身从五品上叙。)
cháo sàn dài fū, suí zhì sàn guān. dà táng yīn zhī. zì zhèng yì yǐ xià, jīn bìng wéi wén sàn guān.
朝散大夫,隋置散官。大唐因之。自正议以下,今并为文散官。
cháo yì láng chéng yì láng, bìng suí zhì sàn guān. dà táng yīn zhī. xiǎn qìng wǔ nián bā yuè zhì, jùn gōng chū shēn zhèng liù pǐn xià xù.
朝议郎、承议郎,并隋置散官。大唐因之。(显庆五年八月制,郡公出身正六品下叙。)
tōng yì láng, suí zhì sàn guān. suí wén dì yú lì bù bié zhì cháo yì tōng yì cháo qǐng cháo sàn jǐ shì chéng fèng rú lín wén lín děng bā láng, wǔ qí tún qí xiāo qí yóu qí fēi qí lǚ qí yún qí yǔ qí bā wèi. qí pǐn zé zhèng liù pǐn yǐ xià, cóng jiǔ pǐn yǐ shàng. shàng jiē wèi láng, xià jiē wèi wèi. sàn guān fān zhí, cháng chū shǐ jiān jiǎn. zhì yáng dì jiē bà. dà táng gǎi tōng yì wèi fèng yì láng. xiǎn qìng zhì, xiàn gōng chū shēn cóng liù pǐn shàng xù.
通议郎,隋置散官。(隋文帝於吏部别置朝议、通议、朝请、朝散、给事、承奉、儒林、文林等八郎,武骑、屯骑、骁骑、游骑、飞骑、旅骑、云骑、羽骑八尉。其品则正六品以下,从九品以上。上阶为郎,下阶为尉。散官番直,常出使监检。至炀帝皆罢。)大唐改通议为奉议郎。(显庆制,县公出身从六品上叙。)
tōng zhí láng, suí zhì, sān shí rén. gài cǎi jìn sòng yǐ lái zhū guān jiē yǒu tōng zhí, wèi guān gāo xià ér tōng wèi sù zhí zhě yě, yīn cǐ wéi míng. dà táng yīn zhī.
通直郎,隋置,三十人。盖采晋宋以来诸官皆有通直,谓官高下而通为宿直者也,因此为名。大唐因之。
cháo qǐng láng, suí zhì sàn guān. gài cǎi jìn sòng qí liáng chén bìng yǒu fèng cháo qǐng yuán wéi míng. dà táng yīn zhī. xiǎn qìng zhì, hóu chū shēn zhèng qī pǐn shàng xù.
朝请郎,隋置散官。盖采晋、宋、齐、梁、陈并有奉朝请员为名。大唐因之。(显庆制,侯出身正七品上叙。)
xuān dé láng cháo sàn láng, bìng suí zhì sàn guān. dà táng yīn zhī. xiǎn qìng zhì, bó chū shēn zhèng qī pǐn xià xù, zi chū shēn cóng qī pǐn shàng xù.
宣德郎、朝散郎,并隋置散官。大唐因之。(显庆制,伯出身正七品下叙,子出身从七品上叙。)
yóu qí wèi, suí zhì sàn guān. dà táng gǎi wéi xuān yì láng. gài qǔ liáng xuān yì jiāng jūn zhī míng. xiǎn qìng zhì, nán chū shēn cóng qī pǐn xià xù.
游骑尉,隋置散官。大唐改为宣义郎。盖取梁宣义将军之名。(显庆制,男出身从七品下叙。)
jǐ shì láng, zhēng shì láng chéng fèng láng, bìng suí zhì sàn guān. dà táng yīn zhī.
给事郎,徵事郎、承奉郎,并隋置散官。大唐因之。
chéng wù láng, dà táng zhì, gài yīn suí shàng shū shěng èr shí sì sī chéng wù láng zhī míng yě.
承务郎,大唐置,盖因隋尚书省二十四司承务郎之名也。
rú lín láng, suí zhì sàn guān, gài qǔ qián shǐ rú lín chuán zhī yì. dà táng yīn zhī.
儒林郎,隋置散官,盖取前史儒林传之义。大唐因之。
dēng shì láng, dà táng zhì.
登仕郎,大唐置。
wén lín láng, suí zhì sàn guān, gài qǔ běi qí wén lín guǎn zhēng wén xué zhī shì yǐ chōng zhī yì. dà táng yīn zhī.
文林郎,隋置散官,盖取北齐文林馆徵文学之士以充之义。大唐因之。
jiāng shì láng, suí zhì sàn guān. dà táng yīn zhī. zì cháo yì láng yǐ xià, jīn bìng wéi wén sàn guān. qí sàn guān, zì wǔ pǐn yī běn pǐn yī fú ér wú lù fèng, bù cháo huì. zì liù pǐn yǐ xià, huáng yī zhí hù, yú shàng shū shěng fēn fān shàng xià. liǎng fān yǐ shàng, jí biàn suí fān xǔ jiǎn, tōng shí wù zhě shǐ dé cān xuǎn. wǔ dé lìng: zhí shì gāo zhě jiě sàn guān qiàn yī jiē bù zhì zhě wèi jiān, zhí shì bēi zhě bù jiě sàn guān. zhēn guān shí yī nián gǎi lìng, yǐ zhí shì gāo zhě wèi shǒu, zhí shì bēi zhě wèi xíng. qí qiàn yī jiē yī jiù wèi jiān, yǔ dāng jiē zhě jiē jiě sàn guān. guān jiē xiāng dāng, wú xíng wú shǒu. qí zǐ sūn yòng yīn, jiē yī sàn guān. qí hòu lèi lì fēn cuò, nán kě xī jǔ. gān fēng yuán nián zhēng yuè zhì, nèi wài guān jiǔ pǐn yǐ shàng jiā yī jiē, qī pǐn yǐ shàng jiā èr jiē, bā pǐn yǐ xià gèng jiā xūn zhuǎn. gān fēng yǐ qián wèi yǒu fàn jiē, yīng rù sān pǐn, jiē yǐ ēn jiù tè bài. rù wǔ pǐn zhě duō yīn xuǎn xù, jì jiē zhì cháo sàn dài fū yǐ shàng, zòu qǔ jìn zhǐ. měi nián liàng duō shǎo jìn xù, yú yī běn pǐn shòu guān. ruò mǎn sān jì zhì, jí yī qiè tīng rù. gān fēng yǐ hòu, shǐ yǒu fàn jiē rù wǔ pǐn sān pǐn.
将仕郎,隋置散官。大唐因之。自朝议郎以下,今并为文散官。(其散官,自五品依本品衣服而无禄俸,不朝会。自六品以下,黄衣执笏,於尚书省分番上下。两番以上,即便随番许拣,通时务者始得参选。武德令:职事高者解散官欠一阶不至者为兼,职事卑者不解散官。贞观十一年改令,以职事高者为守,职事卑者为行。其欠一阶依旧为兼,与当阶者皆解散官。官阶相当,无行无守。其子孙用荫,皆依散官。其后类例纷错,难可悉举。乾封元年正月制,内外官九品以上加一阶,七品以上加二阶,八品以下更加勋转。乾封以前未有泛阶,应入三品,皆以恩旧特拜。入五品者多因选叙,计阶至朝散大夫以上,奏取进止。每年量多少进叙,馀依本品授官。若满三计至,即一切听入。乾封以后,始有泛阶入五品、三品。)
wǔ sàn guān
武散官
piào qí jiāng jūn
骠骑将军
hàn wǔ dì yuán shòu èr nián, shǐ yòng huò qù bìng wèi piào qí jiāng jūn. dìng lìng, lìng piào qí jiāng jūn zhì lù yǔ dà jiàng jūn děng. guāng wǔ zhōng xīng, yǐ jǐng dān wèi piào qí dà jiàng jūn, wèi zài sān gōng xià. míng dì chū jí wèi, yǐ dì dōng píng wáng cāng yǒu xián cái, yǐ wéi piào qí jiāng jūn, yǐ wáng gù, wèi zài gōng shàng. cāng wèi piào qí fǔ zhèng, kāi dōng gé, yán yīng xióng. jí cāng guī guó, yǒu piào qí shí lì dīng mù zhōu xǔ, yǐ cāng jìng xián xià shì, bù rěn qù zhī, suì wèi wáng jiā dài fū, shù shí nián shì zǔ jí sūn, dì wén bāo měi zhī. shù nián fù bà. qí guān shǔ fù jiàn dà jiàng jūn hòu. wèi jìn qí bìng yǒu zhī. liáng zá hào zhōng yì yǒu. chén hòu zhǔ yǐ xiāo mó hē wèi shì zhōng piào qí dà jiàng jūn, jiā zuǒ guāng lù dài fu, tè kāi huáng gé, shī xíng mǎ, tīng shì qǐn táng zhì chī wěi, rú sān gōng zhì. hòu wèi chū, jiā dà zé zài sān sī shàng. tài hé zhōng zhì, jiā dà zé zài dū du zhōng wài zhū jūn xià. hòu zhōu yì yǒu zhī. suí kāi huáng zhōng, zhì piào qí jiāng jūn fǔ, měi fǔ zhì piào qí chē qí jiāng jūn gè èr rén. shí qī nián, bān tóng shòu fú yú piào qí chē qí fǔ. yáng dì gǎi piào qí wèi yīng yáng láng jiāng, gǎi chē qí wèi yīng yáng fù láng jiāng. dà táng fù gǎi wéi chē qí piào qí, qí zhì rú kāi huáng ér yì fù wēi yǐ. gù wǔ dé yuán nián zhào, yǐ jūn tóu wèi piào qí jiāng jūn, jūn fù wèi chē qí jiāng jūn. yòu zhào tài zǐ zhū lǜ fǔ, gè zhì piào qí jiāng jūn wǔ yuán, chē qí jiāng jūn shí yuán. hòu jiē shěng zhī. xiǎn qìng yuán nián, nǎi fù zhì piào qí dà jiàng jūn, wèi wǔ sàn guān.
汉武帝元狩二年,始用霍去病为骠骑将军。定令,令骠骑将军秩禄与大将军等。光武中兴,以景丹为骠骑大将军,位在三公下。明帝初即位,以弟东平王苍有贤才,以为骠骑将军,以王故,位在公上。(苍为骠骑辅政,开东閤,延英雄。及苍归国,有骠骑时吏丁牧、周栩,以苍敬贤下士,不忍去之,遂为王家大夫,数十年事祖及孙,帝闻褒美之。)数年复罢。(其官属附见大将军后。)魏、晋、齐并有之。梁杂号中亦有。陈后主以萧摩诃为侍中、骠骑大将军,加左光禄大夫,特开黄閤,施行马,听事寝堂置鸱尾,如三公制。后魏初,加大则在三司上。太和中制,加大则在都督中外诸军下。后周亦有之。隋开皇中,置骠骑将军府,每府置骠骑、车骑将军各二人。十七年,颁铜兽符於骠骑、车骑府。炀帝改骠骑为鹰扬郎将,改车骑为鹰扬副郎将。大唐复改为车骑、骠骑,其制如开皇而益复微矣。故武德元年诏,以军头为骠骑将军,军副为车骑将军。(又诏太子诸率府,各置骠骑将军五员,车骑将军十员。)后皆省之。显庆元年,乃复置骠骑大将军,为武散官。
fǔ guó jiāng jūn
辅国将军
hòu hàn xiàn dì zhì fǔ guó jiāng jūn, yǐ fú wán wèi zhī. jìn wáng jùn píng wú hòu, bài fǔ guó dà jiàng jūn. yǒu sī zòu fǔ guó yī bǐ wèi wèi dá guān, bù zhì sī mǎ, bù gěi guān qí. zhào yī zhēng zhèn gěi wǔ bǎi dà chē, zēng bīng wǔ bǎi rén wéi fǔ guó yíng, gěi qīn qí bǎi rén, guān qí shí rén, zhì sī mǎ. sòng míng dì tài shǐ sì nián, gǎi wéi fǔ shī jiāng jūn, hòu fèi dì yù yuán huī èr nián fù gù. liáng hòu wèi hòu zhōu suí bìng yǒu zhī. dà táng fǔ guó dà jiàng jūn wèi wǔ sàn guān.
后汉献帝置辅国将军,以伏完为之。晋王濬平吴后,拜辅国大将军。有司奏辅国依比未为达官,不置司马,不给官骑。诏依征、镇给五百大车,增兵五百人为辅国营,给亲骑百人,官骑十人,置司马。宋明帝泰始四年,改为辅师将军,后废帝昱元徽二年复故。梁、后魏、后周、隋并有之。大唐辅国大将军为武散官。
zhèn jūn jiāng jūn yǐ xià
镇军将军以下
zhèn jūn dà jiàng jūn, wèi zhì, wén dì yǐ chén qún wèi zhī. jìn zé yáng jùn hú fèn bìng lǐng zhèn jūn jiāng jūn. qí hòu zhōu suí yì yǒu zhī. dà táng yīn zhī.
镇军大将军,魏置,文帝以陈群为之。晋则杨骏、胡奋并领镇军将军。齐、后周、隋亦有之。大唐因之。
guàn jūn jiāng jūn, wèi zhì, yǐ wén qīn wèi zhī. gài yīn shǐ jì chǔ yì dì yǐ sòng yì wèi qīng zi guàn jūn hàn wǔ dì yǐ huò qù bìng gōng guān sān jūn fēng guàn jūn hóu zhī yì yě. jìn yì yǒu zhī. jīn zhāng zǐ shòu, gěi wǔ shí cháo fú, wǔ guān, pèi shuǐ cāng yù. lì dài bìng yǒu. suí wén dì zhì yì jūn děng sì shí sān hào jiāng jūn, pǐn fán shí liù děng, wèi sàn hào jiāng jūn, yǐ jiā fàn shòu. jū cáo yǒu zhí wù zhě wèi zhí shì guān, wú zhí wù zhě wèi sàn guān. wǔ guān shàng zhù guó yǐ xià wèi sàn shí guān, jiāng jūn wèi sàn hào guān. zhì yáng dì shí, dìng lìng bà zhī. dà táng yīn zhī.
冠军将军,魏置,以文钦为之。盖因史记楚义帝以宋义为卿子冠军、汉武帝以霍去病功冠三军封冠军侯之义也。晋亦有之。金章紫绶,给五时朝服,武冠,佩水苍玉。历代并有。(隋文帝置翊军等四十三号将军,品凡十六等,为散号将军,以加汎授。居曹有职务者为执事官,无职务者为散官。武官上柱国以下为散实官,将军为散号官。至炀帝时,定令罢之。)大唐因之。
yún huī jiāng jūn, liáng zhì zá hào. chén jí dà táng bìng yǒu zhī.
云麾将军,梁置杂号。陈及大唐并有之。
zhōng wǔ jiàng jūn, liáng zhì zá hào. chén yǒu zhī, dà táng yīn zhī.
忠武将军,梁置杂号。陈有之,大唐因之。
zhuàng wǔ jiàng jūn, liáng zhì zá hào. chén yǒu zhī, dà táng yīn zhī.
壮武将军,梁置杂号。陈有之,大唐因之。
xuān wēi jiāng jūn, dà táng zhì.
宣威将军,大唐置。
míng wēi jiāng jūn, liáng zhì zá hào. hòu wèi yì yǒu zhī. dà táng yīn zhī.
明威将军,梁置杂号。后魏亦有之。大唐因之。
dìng yuǎn jiāng jūn, liáng zhì zá hào. dà táng yīn zhī.
定远将军,梁置杂号。大唐因之。
níng yuǎn jiāng jūn, jìn zhì. dà táng yīn zhī.
宁远将军,晋置。大唐因之。
yóu qí jiāng jūn, wèi zhì. chén yǒu zhī. dà táng yīn zhī.
游骑将军,魏置。陈有之。大唐因之。
yóu jī jiāng jūn, hàn zhì. wǔ dì yǐ sū jiàn hán shuō wèi zhī. hòu hàn dèng chén yì wèi zhī. jìn jí chén bìng yǒu zhī. dà táng yīn zhī. yòu zhì huái huà dà jiàng jūn guī dé jiāng jūn yǐ shòu fān guān.
游击将军,汉置。武帝以苏建、韩说为之。后汉邓晨亦为之。晋及陈并有之。大唐因之。又置怀化大将军、归德将军以授蕃官。
zhū xiào wèi
诸校尉
hàn wǔ dì chū zhì zhōng lěi tún qí bù bīng yuè qí zhǎng shuǐ hú qí shè shēng hǔ bēn děng xiào wèi wèi bā xiào, gè yǒu sī mǎ. hòu hàn yǐ tún qí yuè qí bù bīng cháng shuǐ shè shēng wèi wǔ xiào, jiē zhǎng sù wèi bīng, àn dà jià lǔ bù, wǔ xiào wèi zài qián, gè yǒu gǔ chuī yī bù. gè yǒu sī mǎ, cài zhì hàn yí yuē:" wǔ yíng sī mǎ jiàn xiào wèi, zhí bǎn bù bài." bìng shǔ běi jūn zhōng hòu. shí wǔ xiào guān xiǎn zhí xián ér fǔ sì kuān chǎng, yú fú guāng lì, jì qiǎo bì gěi, gù duō yǐ huáng zú fèi fǔ jū zhī. zhì líng dì, yòu zhì xī yuán bā xiào wèi. qí míng yuē shàng jūn zhōng jūn xià jūn diǎn jūn zhù jūn zuǒ jūn jí zuǒ yòu xiào wèi. zì wèi jìn yǐ xià, wǔ xiào zhī míng yǔ hòu hàn tóng. wéi hòu wèi wǔ xiào gè zhì èr shí rén.
汉武帝初置中垒、屯骑、步兵、越骑、长水、胡骑、射声、虎贲等校尉为八校,各有司马。后汉以屯骑、越骑、步兵、长水、射声为五校,皆掌宿卫兵,(按大驾卤簿,五校尉在前,各有鼓吹一部。)各有司马,(蔡质汉仪曰:“五营司马见校尉,执版不拜。”)并属北军中候。时五校官显职閒而府寺宽敞,舆服光丽,伎巧必给,故多以皇族肺腑居之。至灵帝,又置西园八校尉。(其名曰上军、中军、下军、典军、助军、佐军及左右校尉。)自魏晋以下,五校之名与后汉同。唯后魏五校各置二十人。
zhōng lěi xiào wèi, hàn zhǎng běi jūn yíng lěi mén nèi, yòu wài zhǎng xī yù. hòu hàn shěng zhōng lěi, dàn zhì běi mén zhōng hòu, zhǎng jiān wǔ yíng. tún qí xiào wèi, hàn zhǎng qí shì, hòu hàn chū gǎi wéi xiāo qí, jiàn wǔ shí wǔ nián fù jiù. bù bīng xiào wèi, hàn zhǎng shàng lín yuàn mén tún bīng. jìn ruǎn jí wén bù bīng chú yíng rén shàn niàng, yǒu zhù jiǔ sān bǎi hú, nǎi qiú wèi zhī. zhì suí shǔ yīng yáng fǔ. yuè qí xiào wèi, hàn zhǎng yuè qí, yuè rén nèi fù yǐ wéi qí yě. hòu hàn chū gǎi wéi qīng jīn zuǒ xiào wèi, jiàn wǔ shí wǔ nián fù jiù. zhǎng shuǐ xiào wèi, hàn zhǎng zhǎng shuǐ xuān qū hú qí, xuān qū guān míng, hú qí zhī tún yú xuān qū zhě. sòng zhì yǐn wéi zhāo yuē:" zhǎng shuǐ xiào wèi diǎn hú qí, jiù jìn zhǎng shuǐ, gù yǐ wéi míng. zhǎng shuǐ gài guān zhōng xiǎo shuǐ míng yě." yòu zhǔ wū huán qí yě. hú qí xiào wèi, hàn zhǎng chí yáng hú qí, bù cháng zhì. hú qí zhī tún chí yáng zhě, hòu hàn bìng zhǎng shuǐ yě. shè shēng xiào wèi, hàn zhǎng dài zhào shè shēng shì, gōng shè zhě míng míng zhōng wén shēng shè zé zhōng zhī, yīn yǐ míng yě. xū dài suǒ mìng ér shè, gù yuē dài zhào shè shēng. hǔ bēn xiào wèi, hàn zhǎng qīng chē, hòu hàn bìng shè shēng. chéng mén xiào wèi, hàn zhǎng jīng shī chéng mén tún bīng, fán bā tún. hòu hàn zhǎng luò yáng chéng mén shí èr suǒ, ruò zhōu lǐ sī mén. jìn gàn bǎo zhù yuē:" rú jīn xiào wèi yě." biāo yáo xiào wèi, hàn wǔ yǐ huò qù bìng wèi zhī. hù wū huán xiào wèi, hàn wǔ dì shí, wū huán shǔ hàn, shǐ yú yōu zhōu bù zhì zhī, yōng jié jiān lǐng. zhì hòu hàn, yì wèi zhī lǐng wū huán xiào wèi. hòu hàn zhǔ wū huán hú, bìng lǐng xiān bēi. lǐ yīng wèi cǐ guān. wù jǐ xiào wèi, hàn yuán dì chū yuán yuán nián zhì. jiǎ yǐ bǐng dīng gēng xīn rén guǐ jiē yǒu zhèng wèi, wéi wù jǐ jì zhì ěr. cǐ suǒ zhì xiào wèi, yì wú cháng jū, gù qǔ wù jǐ wéi míng. yī shuō wù jǐ jū zhōng, zhèn fù sì fāng. hàn suǒ zhì xiào wèi, yì chù xī yù zhī zhōng fǔ zhū guó yě. hù qiāng xiào wèi, hòu hàn zài liáng zhōu bù, chí jié, zhí rú hù wū huán, zhǔ xī qiāng. yuán kāng zhōng, gǎi wéi liáng zhōu cì shǐ. rú lín xiào wèi, shǔ xiān zhǔ yǐ zhōu qún wèi zhī. nán mán xiào wèi, jìn wǔ dì yú xiāng yáng zhì zhī. yuán kāng zhōng, jīng zhōu cì shǐ lǐng. jiāng zuǒ chū shěng, xún yòu zhì yú jiāng líng. qí shū yuē:" jìn sòng zhī jì, cì shǐ duō bù lǐng nán mán, bié yǐ zhòng rén jū zhī. wéi qí yù zhāng jùn wáng yí wèi nán mán xiào wèi jīng xiāng èr zhōu cì shǐ." nán yí xiào wèi, jìn wǔ dì yú níng zhōu zhì zhī. jí jiāng zuǒ, gǎi yuē zhèn mán xiào wèi. xī róng xiào wèi, jìn wǔ dì yú cháng ān zhì zhī. yuán kāng zhōng, gǎi wéi yōng zhōu cì shǐ. ān dì yì xī zhōng, yòu zhì, zhì hàn zhōng. níng mán xiào wèi, jìn ān dì zhì, zhì xiāng yáng, yǐ shòu lǔ zōng zhī. hù sān bā xiào wèi. sòng zhì. qí jiàn yuán èr nián, gǎi wéi cì shǐ.
中垒校尉,(汉掌北军营垒门内,又外掌西域。后汉省中垒,但置北门中候,掌监五营。)屯骑校尉,(汉掌骑士,后汉初改为骁骑,建武十五年复旧。)步兵校尉,(汉掌上林苑门屯兵。晋阮籍闻步兵厨营人善酿,有贮酒三百斛,乃求为之。至隋属鹰扬府。)越骑校尉,(汉掌越骑,越人内附以为骑也。后汉初改为青巾左校尉,建武十五年复旧。)长水校尉,(汉掌长水、宣曲胡骑,宣曲观名,胡骑之屯於宣曲者。宋志引韦昭曰:“长水校尉典胡骑,厩近长水,故以为名。长水盖关中小水名也。”又主乌桓骑也。)胡骑校尉,(汉掌池阳胡骑,不常置。胡骑之屯池阳者,后汉并长水也。)射声校尉,(汉掌待诏射声士,工射者冥冥中闻声射则中之,因以名也。须待所命而射,故曰待诏射声。)虎贲校尉,(汉掌轻车,后汉并射声。)城门校尉,(汉掌京师城门屯兵,凡八屯。后汉掌雒阳城门十二所,若周礼司门。晋干宝注曰:“如今校尉也。”)骠姚校尉,(汉武以霍去病为之。)护乌桓校尉,(汉武帝时,乌桓属汉,始於幽州部置之,拥节监领。至后汉,亦谓之领乌桓校尉。后汉主乌桓胡,并领鲜卑。李膺为此官。)戊己校尉,(汉元帝初元元年置。甲乙丙丁庚辛壬癸皆有正位,唯戊己寄治耳。此所置校尉,亦无常居,故取戊己为名。一说戊己居中,镇覆四方。汉所置校尉,亦处西域之中抚诸国也。)护羌校尉,(后汉在凉州部,持节,职如护乌桓,主西羌。元康中,改为凉州刺史。)儒林校尉,(蜀先主以周群为之。)南蛮校尉,(晋武帝於襄阳置之。元康中,荆州刺史领。江左初省,寻又置於江陵。齐书曰:“晋宋之际,刺史多不领南蛮,别以重人居之。唯齐豫章郡王嶷为南蛮校尉、荆湘二州刺史。”)南夷校尉,(晋武帝於宁州置之。及江左,改曰镇蛮校尉。)西戎校尉,(晋武帝於长安置之。元康中,改为雍州刺史。安帝义熙中,又置,治汉中。)宁蛮校尉,(晋安帝置,治襄阳,以授鲁宗之。)护三巴校尉。(宋置。齐建元二年,改为刺史。)
wǔ qí wèi tún qí wèi xiāo qí wèi yóu qí wèi fēi qí wèi lǚ qí wèi yún qí wèi yǔ qí wèi jiàn jié wèi fèn wǔ wèi xuān huì wèi suí dé wèi huái rén wèi shǒu yì wèi fèng chéng wèi lì xìn wèi, dōu shí liù wèi, bìng suí zhì, yǐ wéi wǔ sàn guān.
武骑尉、屯骑尉、骁骑尉、游骑尉、飞骑尉、旅骑尉、云骑尉、羽骑尉、建节尉、奋武尉、宣惠尉、绥德尉、怀仁尉、守义尉、奉诚尉、立信尉,都十六尉,并隋置,以为武散官。
zhāo wǔ zhèn wēi zhì guǒ yì wèi xuān jié yù wǔ rén yǒng bèi róng bā xiào wèi, gè yǒu fù wèi, bìng dà táng cǎi qián dài zhū xiào wèi yǐ xià jiù míng zhì. zì zhèn jūn jiāng jūn yǐ xià wèi wǔ sàn guān.
昭武、振威、致果、翊卫、宣节、御侮、仁勇、倍戎八校尉,各有副尉,并大唐采前代诸校尉以下旧名置。自镇军将军以下为武散官。
xūn guān
勋官
shàng zhù guó zhù guó, jiē chǔ zhī chǒng guān. chǔ huái wáng shǐ zhù guó zhāo yáng jiāng bīng gōng qí. chén zhěn wèn chǔ guó zhī fǎ, pò jūn shā jiāng zhě hé yǐ guì zhī, zhāo yáng yuē" qí guān wèi shàng zhù guó" shì yě. chén shèng wèi wáng, cài cì wèi shàng zhù guó. lì dài wú wén. zhì hòu wèi xiào zhuāng, yǐ ěr zhū róng yǒu yì dài zhī gōng, bài wèi zhù guó dà jiàng jūn, wèi zài chéng xiàng shàng. yòu bài dà chéng xiàng tiān zhù dà jiàng jūn, zēng zuǒ lì. jí róng bài hòu, tiān zhù jí zhù guó jiāng jūn guān suì fèi. tiān zhù zhī míng, zūn chóng mò èr. xī wáng mǎng mò, liú bó shēng qǐ bīng, zì hào zhù tiān dà jiàng jūn. ér liáng mò hóu jǐng kè jiàn yè hòu, yì zì wèi yǔ zhòu dà jiàng jūn dū du liù hé zhū jūn shì. zhì dà tǒng zhōng, shǐ yǐ yǔ wén tài wèi zhī. qí hòu gōng cān zuǒ mìng shēng shí jù zhòng zhě, yì jū cǐ zhí. zì dà tǒng shí liù nián yǐ qián, rèn zhě fán yǒu bā rén. yǔ wén tài yuán xīn lǒng xī gōng huì lǐ bì dú gū xìn zhào guì yú jǐn hóu mò chén chóng. shí yǔ wén tài rèn zǒng bǎi kuí, dū zhōng wài jūn shì. yuán xīn yǐ wèi shì yì qī, cóng róng jìn tà ér yǐ. qí yú liù rén gè dū èr dà jiàng jūn, fán shí èr dà jiàng jūn. dāng shí róng shèng, mò yǐ wéi bǐ. qí chēng mén fá zhě, xián tuī bā zhù guó jiā. qí hòu gōng chén wèi zhì zhù guó zhě zhòng yǐ, xián shì sàn zhì, wú fù tǒng yù yě. hòu zhōu jiàn dé sì nián, zēng zhì shàng zhù guó dà jiàng jūn. suí zhì shàng zhù guó zhù guó, yǐ chóu xūn láo, bìng wèi sàn guān, shí bù lǐ shì. yáng xuán gǎn yǐ fù sù jūn gōng wèi zhì zhù guó, yǔ qí fù jù wèi dì èr pǐn, cháo huì zé qí liè, hòu wén dì nǎi mìng xuán gǎn jiàng yī děng yě. dà táng gǎi wéi shàng zhù guó jí zhù guó.
上柱国、柱国,皆楚之宠官。楚怀王使柱国昭阳将兵攻齐。陈轸问楚国之法,破军杀将者何以贵之,昭阳曰”其官为上柱国”是也。(陈胜为王,蔡赐为上柱国。)历代无闻。至后魏孝庄,以尔朱荣有翊戴之功,拜为柱国大将军,位在丞相上。又拜大丞相、天柱大将军,增佐吏。及荣败后,天柱及柱国将军官遂废。(天柱之名,尊崇莫二。昔王莽末,刘伯升起兵,自号柱天大将军。而梁末侯景克建业后,亦自为宇宙大将军、都督六合诸军事。)至大统中,始以宇文泰为之。其后功参佐命、声实俱重者,亦居此职。自大统十六年以前,任者凡有八人。(宇文泰、元欣、陇西公讳、李弼、独孤信、赵贵、于谨、侯莫陈崇。)时宇文泰任总百揆,督中外军事。元欣以魏氏懿戚,从容禁闼而已。其馀六人各督二大将军,凡十二大将军。当时荣盛,莫以为比。其称门阀者,咸推八柱国家。其后功臣位至柱国者众矣,咸是散秩,无复统御也。后周建德四年,增置上柱国大将军。隋置上柱国、柱国,以酬勋劳,并为散官,实不理事。(杨玄感以父素军功位至柱国,与其父俱为第二品,朝会则齐列,后文帝乃命玄感降一等也。)大唐改为上柱国及柱国。
qín yǒu hù jūn dū wèi, hàn yīn zhī. gāo dì shí, yǐ chén píng wèi hù jūn zhōng wèi, jǐn hù zhū jiàng, rán zé fù yǐ dū wèi wèi zhōng wèi. chén píng wèi hù jūn zhōng wèi, rén chán zhī yuē:" píng shòu zhū jiàng jīn, duō zhě dé shàn chǔ, jīn shǎo zhě dé è chù." wǔ dì yuán shòu sì nián, yǐ hù jūn dū wèi shǔ dà sī mǎ, yú shí fù wèi dū wèi yǐ. chéng dì suí hé yuán nián, jū dà sī mǎ fǔ, bǐ sī zhí. āi dì yuán shòu yuán nián, gēng míng yuē sī kòu. píng dì yuán shǐ yuán nián, gēng míng hù jūn. chū, hán ān guó yǐ hù jūn jiāng jūn jī xiōng nú, zhào chōng guó yǐ dà jiàng jūn dū wèi jī wǔ dū yě. hàn dōng jīng shěng. bān gù wèi dà jiàng jūn zhōng hù jūn, lì jiāng jūn mù fǔ, fēi hàn cháo liè zhí. wèi wǔ dì wèi chéng xiàng, yǐ hán hào wèi hù jūn, shǐ huàn wèi lǐng jūn, yì fēi hàn guān yě. jiàn ān shí èr nián, gǎi hù jūn wèi zhōng hù jūn, lǐng jūn wèi zhōng lǐng jūn. wèi chū yīn zhì hù jūn jiāng jūn, zhǔ wǔ guān xuǎn, lì lǐng jūn. jìn shì zé bù lì yǐ. lì dài shǐ jí jiē yún hù jūn jiāng jūn zhǔ wǔ guān xuǎn, zé lǐng jūn wú zhǔ xuǎn zhī wén. wéi táo zǎo zhí guān yào lù yún" lǐng jūn jiāng jūn zhǔ wǔ guān xuǎn jǔ", ér hù jūn bù yán zhǔ xuǎn. yòu yǐn cáo zhāo shū shù xiào shī xù yuē:" yú nián sān shí, qiān zhōng lǐng jūn, zǒng liù jūn zhī yào, bǐng xuǎn jǔ zhī jī." yǐ cǐ wéi zhèng. jīn àn: hàn gāo dì chū, yǐ chén píng wèi hù jūn zhōng wèi, lìng yǐ zhǔ wǔ guān xuǎn yǐ, gù píng yǒu shòu jīn zhī chán. yòu wèi lüè yún:" hù jūn zhī guān, zǒng tǒng zhū jiàng, zhǔ wǔ guān xuǎn. qián hòu dāng cǐ guān zhě, bù néng zhǐ huò lù. gù jiǎng jì wèi hù jūn, shí yǒu yáo yuē:' yù qiú yá mén, dāng de qiān pǐ wǔ bǎi rén dū, dé wǔ bǎi pǐ.' sī mǎ xuān wáng yǔ jì shàn, wén cǐ shēng yǐ wèn jì, jì wú yǐ jiě zhī. jí xià hóu xuán dài jì, gù bù néng zhǐ jué rén shì. jí jìn jǐng dì dài xuán wèi zhōng hù jūn, zhěng dùn fǎ fēn, rén mò gǎn fàn zhě." yòu wáng yǐn jìn shū yuē:" jǐng dì wèi zhōng hù jūn, zuò xuǎn yòng zhī fǎ, jǔ bù yuè gōng, lì wú sī yān." yòu jìn qǐ jū zhù yún:" wǔ dì zhào yuē' zhōng hù jūn zhí diǎn róng xuǎn, yí dé gàn cái', suì yǐ yáng xiù wèi zhī." sòng zhì yòu yún zhǔ wǔ guān xuǎn. àn cǐ, zé hù jūn zhǔ xuǎn míng yǐ. ér táo zǎo suǒ yán lǐng jūn zhǔ xuǎn jí zhāo shū zhī xù zhě, dāng yīn shěng bìng zhī jì, wèi yī zhī quán yí, fēi lì dài zhī héng zhì. yuán dì yǒng chāng yuán nián, shěng hù jūn bìng lǐng jūn. míng dì tài níng èr nián fù zhì. wèi jìn jiāng yòu lǐng hù gè lǐng yíng bīng. jiāng zuǒ yǐ lái, lǐng jūn bù fù bié zhì yíng, zǒng guǎn èr wèi xiāo qí cái guān zhū yíng, hù jūn yóu bié yǒu yíng yě. zhōu yǐ yǔ liàng wáng xī zhī xiè ān wáng biāo zhī děng bìng wèi hù jūn. sòng hù jūn jiāng jūn yī rén, zhǎng wài jūn. lǐng hù zī zhòng zhě wèi lǐng jūn jiāng jūn hù jūn jiāng jūn, zī qīng zhě wèi zhōng lǐng jūn zhōng hù jūn. qí guān shǔ yǒu zhǎng shǐ sī mǎ gōng cáo zhǔ bù wǔ guān, shòu mìng chū zhēng zé zhì cān jūn. qí liáng chén bìng yǒu zhī. běi qí hù jūn fǔ tǒng sì zhōng láng jiàng, jiē zhì zuǒ shǐ. suí yáng dì shí èr wèi, měi wèi zhì hù jūn sì rén, yǐ fù jiāng jūn, jiāng jūn wú zé yī rén shè. xún gǎi hù jūn wèi hǔ bēn láng jiāng. dà táng cǎi qián dài jiù míng, zhì shàng hù jūn hù jūn.
秦有护军都尉,汉因之。高帝时,以陈平为护军中尉,尽护诸将,然则复以都尉为中尉。(陈平为护军中尉,人谗之曰:“平受诸将金,多者得善处,金少者得恶处。”)武帝元狩四年,以护军都尉属大司马,於时复为都尉矣。(成帝绥和元年,居大司马府,比司直。)哀帝元寿元年,更名曰司寇。平帝元始元年,更名护军。(初,韩安国以护军将军击匈奴,赵充国以大将军都尉击武都也。)汉东京省。班固为大将军中护军,隶将军幕府,非汉朝列职。魏武帝为丞相,以韩浩为护军,史奂为领军,亦非汉官也。建安十二年,改护军为中护军,领军为中领军。魏初因置护军将军,主武官选,隶领军。晋世则不隶矣。(历代史籍皆云护军将军主武官选,则领军无主选之文。唯陶藻职官要录云”领军将军主武官选举”,而护军不言主选。又引曹昭叔述孝诗叙曰:“余年三十,迁中领军,总六军之要,秉选举之机。”以此为证。今按:汉高帝初,以陈平为护军中尉,令已主武官选矣,故平有受金之谗。又魏略云:“护军之官,总统诸将,主武官选。前后当此官者,不能止货赂。故蒋济为护军,时有谣曰:'欲求牙门,当得千匹;五百人督,得五百匹。'司马宣王与济善,闻此声以问济,济无以解之。及夏侯玄代济,故不能止绝人事。及晋景帝代玄为中护军,整顿法分,人莫敢犯者。”又王隐晋书曰:“景帝为中护军,作选用之法,举不越功,吏无私焉。”又晋起居注云:“武帝诏曰'中护军职典戎选,宜得幹才',遂以羊琇为之。”宋志又云主武官选。按此,则护军主选明矣。而陶藻所言领军主选及昭叔之叙者,当因省并之际,为一之权宜,非历代之恒制。)元帝永昌元年,省护军并领军。明帝太宁二年复置。魏晋江右领护各领营兵。江左以来,领军不复别置营,总管二卫、骁骑、材官诸营,护军犹别有营也。(周顗、庾亮、王羲之、谢安、王彪之等并为护军。)宋护军将军一人,掌外军。领、护资重者为领军将军、护军将军,资轻者为中领军、中护军。(其官属有长史、司马、功曹、主簿、五官,受命出征则置参军。)齐、梁、陈并有之。北齐护军府统四中郎将,皆置佐史。隋炀帝十二卫,每卫置护军四人,以副将军,将军无则一人摄。寻改护军为虎贲郎将。大唐采前代旧名,置上护军、护军。
qīng chē jiāng jūn, hàn wǔ dì zhì, yǐ gōng sūn hè wèi zhī. yòu yǒu qīng chē xiào wèi. liáng chén hòu wèi běi qí yì yǒu qīng chē jiāng jūn. dà táng cǎi jiù míng, zhì shàng qīng chē dū wèi qīng chē dū wèi.
轻车将军,汉武帝置,以公孙贺为之。又有轻车校尉。梁、陈、后魏、北齐亦有轻车将军。大唐采旧名,置上轻车都尉、轻车都尉。
qí dū wèi, hàn wǔ dì zhì, yǐ lǐ líng wèi zhī. gēng shǐ chū yì yǒu, gù shí yáo yún:" làn yáng wèi, qí dū wèi." jìn yǐ hòu lì dài jiē yǒu zhī. dà táng cǎi jiù míng, zhì shàng qí dū wèi qí dū wèi.
骑都尉,汉武帝置,以李陵为之。更始初亦有,故时谣云:“烂羊胃,骑都尉。”晋以后历代皆有之。大唐采旧名,置上骑都尉、骑都尉。
xiāo qí wèi fēi qí wèi yún qí wèi wǔ qí wèi, bìng suí zhì, wèi wǔ sàn guān. dà táng cǎi zhì, zì shàng zhù guó yǐ xià bìng wèi xūn guān.
骁骑尉、飞骑尉、云骑尉、武骑尉,并隋置,为武散官。大唐采置,自上柱国以下并为勋官。
hòu fēi jí nèi guān mìng fù fù
后妃(及内官命妇附)
xī dì kù yǒu sì fēi, yǐ xiàng hòu fēi sì xīng. qí yī míng zhě wèi zhèng fēi, yú sān xiǎo zhě wèi cì fēi. dì yáo yīn yān. zhì shùn, bù gào ér qǔ, bù lì zhèng fēi, dàn sān fēi ér yǐ, wèi zhī fū rén. lí sāo suǒ gē xiāng fū rén, shùn fēi yě. xià hòu shì zēng yǐ sān sān ér jiǔ, hé shí èr rén. chūn qiū shuō yún" tiān zǐ qǔ shí èr nǚ", jí xià zhì yě. yǐ yú xià jí zhōu zhì chà zhī, zé yīn rén yòu zēng yǐ sān jiǔ èr shí qī, hé sān shí jiǔ rén. zhōu rén shàng fǎ dì kù, lì zhèng fēi, yòu sān èr shí qī wèi bā shí yī rén yǐ zēng zhī, hé bǎi èr shí yī rén. qí wèi hòu yě, fū rén yě, pín yě, shì fù yě, nǚ yù yě, wǔ zhě xiāng cān, yǐ dìng zūn bēi yān. yǐ shàng zhèng xuán suǒ yún. gù lǐ yuē:" gǔ zhě tiān zǐ hòu lì liù gōng, sān fū rén, jiǔ pín, èr shí qī shì fù, bā shí yī yù qī, yǐ tīng tiān xià zhī nèi zhì. tiān zǐ lì liù guān, sān gōng, jiǔ qīng, èr shí qī dài fū, bā shí yī yuán shì, yǐ tīng tiān xià zhī wài zhì." zhū hóu zhī fū rén jiē mìng yú tiān zǐ." fū rén bù mìng yú tiān zǐ, zì lǔ zhāo gōng shǐ yě". zhōu zhì, tóng xìng bǎi shì bù hūn. lǔ zhāo qǔ wú, yǐ tóng xìng gǎi wèi zhī wú mèng zǐ, gù bù gào yú tiān zǐ, tiān zǐ yì bù mìng.
昔帝喾有四妃,以象后妃四星。其一明者为正妃,馀三小者为次妃。帝尧因焉。至舜,不告而娶,不立正妃,但三妃而已,谓之夫人。(离骚所歌湘夫人,舜妃也。)夏后氏增以三三而九,合十二人。春秋说云”天子娶十二女”,即夏制也。以虞夏及周制差之,则殷人又增以三九二十七,合三十九人。周人上法帝喾,立正妃,又三二十七为八十一人以增之,合百二十一人。其位后也,夫人也,嫔也,世妇也,女御也,五者相参,以定尊卑焉。(以上郑玄所云。)故礼曰:“古者天子后立六宫,三夫人,九嫔,二十七世妇,八十一御妻,以听天下之内治。天子立六官,三公,九卿,二十七大夫,八十一元士,以听天下之外治。”诸侯之夫人皆命於天子。”夫人不命於天子,自鲁昭公始也”。(周制,同姓百世不婚。鲁昭娶吴,以同姓改谓之吴孟子,故不告於天子,天子亦不命。)
hàn xìng, yīn qín zhī chēng, dì zǔ mǔ chēng tài huáng tài hòu, dì mǔ chēng huáng tài hòu, zhèng dí chēng huáng hòu, huáng hòu zhī zūn móu yú tiān zǐ, xǐ shòu rú zhī. fán huáng hòu chēng jiāo fáng zhě, shī yún:" jiāo liáo zhī shí, fán yǎn yíng shēng." guó rén xiàn qí fán xìng, yǐ jiāo tú shì, yì qǔ wēn nuǎn chú è qì yě. qiè jiē chēng fū rén. yòu yǒu měi rén shì èr qiān dàn, bǐ shǎo shàng zào. liáng rén shì bā bǎi shí, bǐ zuǒ shù zhǎng. bā zǐ shì qiān dàn, bǐ zhōng gèng. qī zǐ shì bā bǎi shí, bǐ yòu shù zhǎng. zhǎng shǐ shì liù bǎi shí, bǐ wǔ dài fū. shǎo shǐ shì sì bǎi shí, bǐ gōng chéng. jié yú wǔ dì jiā zhì, shì shàng qīng, bǐ liè hóu. xíng é wǔ dì jiā zhì, shì zhōng èr qiān dàn, bǐ guān zhōng hóu. róng huá wǔ dì jiā zhì, shì zhēn èr qiān dàn, bǐ dà shàng zào. chōng yī wǔ dì jiā zhì, shì qiān dàn, bǐ zuǒ gèng. zhāo yí yuán dì jiā zhì, wèi shì chéng xiàng, jué bǐ zhū hóu wáng. wǔ guān shì sān bǎi shí. shùn cháng shì èr bǎi shí. wú juān gòng hé yú líng bǎo lín liáng shǐ yè zhě jiē shì bǎi shí. shàng jiā rén zǐ zhōng jiā rén zǐ. shì yǒu zhì dòu shí. wǔ guān yǐ xià, sǐ zàng sī mǎ mén wài. qí tài zǐ yǒu fēi, yǒu liáng dì, yǒu rú zǐ, qī qiè fán sān děng. zi jiē chēng huáng sūn, huáng sūn qī qiè wú wèi hào, jiē chēng jiā rén. guāng wǔ zhōng xīng, xī quē cǐ hào, wéi huáng hòu rú jiù. yǒu guì rén guì rén jīn yìn zǐ shòu. měi rén gōng rén cǎi nǚ, jiē wú lù zhì, sì shí shǎng cì ér yǐ. hàn fǎ cháng yīn bā yuè suàn mín, qiǎn zhōng dài fū yǔ yè tíng chéng jí xiāng gōng, yú luò yáng xiāng zhōng, yuè shì liáng jiā tóng nǚ, nián shí sān yǐ shàng èr shí yǐ xià zī sè duān lì hé fǎ xiāng zhě, zài hái hòu gōng, zé shì kě fǒu. wèi wǔ dì yīn xī hàn zhì fū rén zhāo yí jié yú róng huá měi rén. wén dì zēng zhì guì pín guì pín fū rén bìng wèi cì huáng hòu, jué wú suǒ shì. shū yuàn wèi cì yù shǐ dài fū, jué bǐ xiàn gōng. xiū róng bǐ tíng hòu. shùn chéng míng dì chú shùn chéng. liáng rén. shì qiān dàn. míng dì yòu zēng shū fēi wèi shì xiàng guó, jué bǐ zhū hóu wáng. zhāo huá bǐ xiāng hòu. xiū yí. bǐ guān nèi hóu. zì fū rén yǐ xià, jué fán shí èr děng. míng dì yóu yàn zài nèi, yòu xuǎn nǚ zǐ liù rén wéi nǚ shàng shū, diǎn shěng wài zòu shì yě. jìn yīn wèi zhì. sòng chū, duō yīn jiù zhì. xiào wǔ dì xiào jiàn sān nián, zhì guì fēi, bǐ xiàng guó. jìn guì pín, bǐ chéng xiàng. guì rén, bǐ sān sī. yǐ wéi sān nián rén. yòu zhì zhāo yí zhāo róng zhāo huá, yǐ dài xiū huá xiū yí xiū róng. yòu zhì zhōng cái rén chōng yī, yǐ wéi sàn wèi. qí hòu huò shěng huò gǎi, bù néng xī jǔ. fèi dì jí wèi, shàng míng dì chén guì fēi zūn hào yuē huáng tài fēi, yī jìn xiào wǔ lǐ tài fēi gù shì, zhì jiā lìng yī rén. gǎi zhū guó tài fēi yuē dà fēi. yīn yí. qí jiāng zuǒ sì dài, hù xiāng yán xí, wú dà yì tóng. sòng qián fèi dì yǐ xīn cài gōng zhǔ hào wèi xiè guì fēi, jiā hǔ bēn lóng qí, chū jǐng rù bì. qí yǒng míng yuán nián, yǒu sī zòu guì fēi shū fēi bìng jiā jīn zhāng zǐ shòu, pèi yú tián yù. zì hòu wèi yǐ xià, bān hào miù luàn, bù zú wèi jì. dà táng nèi guān yǒu huì fēi lì fēi huá fēi sān rén, zhèng yī pǐn. shū yí dé yí xián yí shùn yí wǎn yí fāng yí liù rén, zhèng èr pǐn. měi rén sì rén, zhèng sān pǐn. cái rén qī rén, zhèng sì pǐn. gōng guān yǒu chà. chū, wǔ dé jiǔ nián, zhào yuē:" wáng zhě nèi zhí, qǔ xiàng tiān guān, zhào zì gǔ xī, jù yǒu jié wén. mò dài shē yín, sōu suàn wú dù. mǐn zī shēn bì, jiǔ lí qīn zú. yī shí jiǎn shěng, gè cóng qǔ pìn." zì shì zhōng gōng qián hòu suǒ chū sān qiān yú rén. zhēn guān èr nián, zhōng shū shè rén lǐ bǎi yào shàng fēng shì yuē:" qiè wén dà ān gōng jí yè tíng nèi, wú yòng gōng rén, dòng yǒu shù wàn. yī shí zhī fèi, gù zì fán duō, yōu bì zhī yuān, zú shāng hé qi. kàng yáng wéi hài, yì huò yóu zī." tài zōng wèi shì chén yuē:" suí shì mò nián, qiú cǎi wú yǐ. cǐ jiē jié rén cái lì, shēn suǒ bù qǔ. qiě sǎ sǎo zhī yú, gèng hé suǒ yòng. jīn jiāng chū zhī, rèn qiú kàng lì. fēi dú shěng fèi xī rén, yì dé gè suì qí xìng." yú shì lìng shàng shū yòu chéng dài zhòu jǐ shì zhōng dù zhèng lún děng yú yè tíng xī mén jiǎn chū zhī. xuán zōng kāi yuán èr nián, zhào yuē:" gǔ zhě sān fū rén jiǔ pín èr shí qī shì fù bā shí yī yù nǚ, yǐ bèi nèi zhí yān. zhèn gōng yīng dà bǎo, pō xún jiù hào, ér liù gōng kuàng wèi, wèi fù yú zhōu lǐ. bā yuè suàn rén, bù xíng yú hàn fǎ. zhì ér jiāng hòu jìn jiàn, yǒng xiàng tuō zān, yuán àng yǒu yán, shàng lín yǐn xí, cǐ zé zhèn zhī suǒ mù, wèi zēng wàng yě. qǐng zhě rén pō xuān huá, liú wén dào lù, yǐ wéi zhèn qiú shēng sè, xuǎn bèi yè tíng. qǐ yú zhì zhī wèi fú, hé sī yán zhī wàng zuò. wǎng yuán tài píng gōng zhǔ, zhé jìn rén rù gōng, shí yǐ shì xū shùn cóng, wèi néng jù yì. jiàn bù xián mò ruò nèi xǐng, yù zhǐ bàng mò ruò zì xiū, gǎi ér gēng zhāng, sǔn zhī kě yě. fēi pín yǐ xià, bèi dāng jiǎn zé, shǐ hái qí jiā."
汉兴,因秦之称,帝祖母称太皇太后,帝母称皇太后,正嫡称皇后,(皇后之尊侔於天子,玺绶如之。凡皇后称椒房者,诗云:“椒聊之实,繁衍盈升。”国人羡其繁兴,以椒涂室,亦取温暖除恶气也。)妾皆称夫人。又有美人、(视二千石,比少上造。)良人、(视八百石,比左庶长。)八子、(视千石,比中更。)七子、(视八百石,比右庶长。)长使、(视六百石,比五大夫。)少使、(视四百石,比公乘。)婕妤、(武帝加置,视上卿,比列侯。)娙娥、(武帝加置,视中二千石,比关中侯。)容华、(武帝加置,视真二千石,比大上造。)充衣、(武帝加置,视千石,比左更。)昭仪、(元帝加置,位视丞相,爵比诸侯王。)五官、(视三百石。)顺常、(视二百石。)无涓、共和、娱灵、保林、良使、夜者、(皆视百石。)上家人子、中家人子。(视有秩斗食。五官以下,死葬司马门外。)其太子有妃,有良娣,有孺子,妻妾凡三等。子皆称皇孙,皇孙妻妾无位号,皆称家人。光武中兴,悉阙此号,唯皇后如旧。有贵人、(贵人金印紫绶。)美人、宫人、采女,皆无禄秩,四时赏赐而已。(汉法常因八月算民,遣中大夫与掖庭丞及相工,於洛阳乡中,阅视良家童女,年十三以上二十以下姿色端丽合法相者,载还后宫,择视可否。)魏武帝因西汉置夫人、昭仪、婕妤、容华、美人。文帝增置贵嫔、(贵嫔、夫人并位次皇后,爵无所视。)淑媛、(位次御史大夫,爵比县公。)脩容、(比亭侯。)顺成、(明帝除顺成。)良人。(视千石。)明帝又增淑妃、(位视相国,爵比诸侯王。)昭华、(比乡侯。)脩仪。(比关内侯。)自夫人以下,爵凡十二等。(明帝游宴在内,又选女子六人为女尚书,典省外奏事也。)晋因魏制。宋初,多因旧制。孝武帝孝建三年,置贵妃,(比相国。)进贵嫔,(比丞相。)贵人,(比三司。)以为三年人。又置昭仪、昭容、昭华,以代脩华、脩仪、脩容。又置中才人、充衣,以为散位。其后或省或改,不能悉举。废帝即位,上明帝陈贵妃尊号曰皇太妃,依晋孝武李太妃故事,置家令一人。改诸国太妃曰大妃。(音怡。)其江左四代,互相沿袭,无大异同。(宋前废帝以新蔡公主号为谢贵妃,加虎贲龙旂,出警入跸。齐永明元年,有司奏贵妃、淑妃并加金章紫绶,佩于窴玉。)自后魏以下,班号谬乱,不足为纪。大唐内官有惠妃、丽妃、华妃三人,(正一品。)淑仪、德仪、贤仪、顺仪、婉仪、芳仪六人,(正二品。)美人四人,(正三品。)才人七人,(正四品。)宫官有差。(初,武德九年,诏曰:“王者内职,取象天官,肇自古昔,具有节文。末代奢淫,搜算无度。悯兹深闭,久离亲族。一时减省,各从娶聘。”自是中宫前后所出三千馀人。贞观二年,中书舍人李百药上封事曰:“窃闻大安宫及掖庭内,无用宫人,动有数万。衣食之费,固自烦多,幽闭之冤,足伤和气。亢阳为害,亦或由兹。”太宗谓侍臣曰:“隋氏末年,求采无已。此皆竭人财力,深所不取。且洒扫之馀,更何所用。今将出之,任求伉俪。非独省费息人,亦得各遂其性。”於是令尚书右丞戴胄、给事中杜正伦等於掖庭西门简出之。玄宗开元二年,诏曰:“古者三夫人、九嫔、二十七世妇、八十一御女,以备内职焉。朕恭膺大宝,颇循旧号,而六宫旷位,未副於周礼。八月算人,不行於汉法。至而姜后进谏,永巷脱簪,袁盎有言,上林引席,此则朕之所慕,未曾忘也。顷者人颇諠譁,流闻道路,以为朕求声色,选备掖庭。岂余志之未孚,何斯言之妄作。往缘太平公主,辄进人入宫,时以事须顺从,未能拒抑。见不贤莫若内省,欲止谤莫若自修,改而更张,损之可也。妃嫔以下,备当简择,使还其家。”)
fán sān dài zhī zhì, zhū hóu zhī fù yuē fū rén, fū zhī yán fú. dài fū yuē rú rén, rú zhī yán shǔ. shì yuē fù rén, fù zhī yán fú. shù rén yuē qī. qī zhī yán qí. gōng hóu yǒu fū rén, yǒu shì fù, yǒu qī, yǒu qiè. biǎn yú tiān zǐ yě. wú hòu yǔ pín, qù shàng zhōng. bāng jūn zhī qī, jūn chēng zhī yuē fū rén, fū rén zì chēng yú tiān zǐ yuē lǎo fù. zì chēng yú tiān zǐ, wèi jǐ nèi zhū hóu zhī fū rén zhù jì, ruò shí shì jiàn. zì chēng yú zhū hóu yuē guǎ xiǎo jūn, wèi xiǎng lái zhāo zhū hóu zhī shí. zì chēng yú qí jūn yuē xiǎo tóng. ruò yún wèi chéng rén yě. bāng rén chēng zhī yuē jūn fū rén. yì bāng rén chēng zhī, yì yuē jūn fū rén. zì shì fù yǐ xià zhě, zì chēng yuē bì zǐ. bì zhī yán bēi yě. yú qí jūn chēng cǐ, yǐ jiē jiàn tǐ dí, gù xián qí dāng. fán fù rén wú jué, cóng fū zhī jué, zuò yǐ fū zhī chǐ. jué wèi fū mìng wèi dài fū, zé qī wéi mìng fù. zhì qín hàn, fù rén shǐ yǒu fēng jūn zhī hào. cài yōng dú duàn yuē:" hàn yì xìng fù rén yǐ ēn zé fēng zhě yuē jūn, bǐ cháng gōng zhǔ." shǐ jì yuē: hàn yǒu píng yuán jūn jí jǐng dì wáng huáng hòu zhī mǔ yě, xiū chéng jūn jí wǔ dì mǔ wáng tài hòu qián fū jīn shì zhī nǚ yě. hòu hàn shū yuē:" cuī yīn zēng zǔ mǔ shī shì, néng tōng jīng xué bǎi jiā zhī yán, wáng mǎng cì hào yí chéng fū rén, jīn yìn zǐ shòu, wén xuān dān gǔ, xiǎn yú xīn shì zhī shì." yòu, dèng hòu lín cháo, jué qí tài fū rén wéi xīn yě jūn, wàn hù gōng tāng mù yì, hōng, zèng cháng gōng zhǔ, chì shòu, shì yuē jìng jūn. yòu, liáng jì qī sūn shòu, fēng wèi xiāng chéng jūn, jiān shí yáng dí zū, suì yòu rù wǔ qiān wàn, jiā cì chì shòu, bǐ cháng gōng zhǔ. yòu, liáng shāng fū rén yīn shì hōng, zhuī hào kāi fēng jūn, cì yìn shòu. yòu, líng dì fēng rǔ mǔ sòng é wèi shān yáng jūn, wǔ qiān hù. zuǒ xióng zòu yuē:" shàng shū gù shì wú rǔ mǔ jué yì zhī zhì, wéi xiào ān huáng dì biàn luàn jiù diǎn, fēng jué ā mǔ wáng shèng wèi yě wáng jūn, shēng wèi tiān xià suǒ jǔ jué, sǐ wèi tiān xià suǒ huān kuài. chū fēng yě wáng, hàn yáng dì dòng, jīn fēng shān yáng jūn, jīng chéng fù zhèn. zhuān zhèng zài yīn, qí zāi yóu jí." yòu, dǒng zhuō wèi xiàng guó, fēng qí mǔ wèi chí yáng jūn, zhì lìng chéng. gōng zhǔ yǒu yì sī zhī zhì. lì dài gōng zhǔ gè fù yú wáng hóu piān nèi. yuán shòu èr nián, shǐ lìng liè hóu tài fū rén fū rén zhū hóu wáng zǐ jí lì èr qiān dàn huǒ wú de shàn zhēng bǔ. rú chún yuē:" liè hóu zhī qī chēng fū rén, liè hóu sǐ, zi fù wèi liè hóu, nǎi dé chēng tài fū rén. zi bù wéi liè hóu, zé bù dé chēng zhī." jìn yì yǒu zhī. yáng hù zú èr suì ér wú píng, wǔ dì liú tì yuē:" cǐ yáng tài fù zhī gōng yě." yīn yǐ cè gào hù miào, réng yī xiāo hé gù shì, fēng qí fū rén xià hòu shì wèi wàn suì xiāng jūn, shí yì wǔ qiān hù. yòu, tài shǐ liù nián, zhào tài fù shòu guāng gōng zhèng chōng tài bǎo lǎng líng gōng hé céng, jiē jiǎ fū rén shì zǐ yìn shòu, shí běn zhì sān fēn zhī yī, jiē rú jùn gōng hóu bǐ. yòu, wáng dǎo qī zú, zèng jīn zhāng zǐ shòu. yòu, yú tán mǔ yì bài wèi wǔ chāng hóu tài fū rén, jiā jīn zhāng zǐ shòu. tán lì yǎng táng yú jiā, wáng dǎo yǐ xià jiē jiù bài yè. yòu, wéi chěng mǔ sòng shì, qí fù shòu yǐ zhōu guān yīn yì. chěng shì fú jiān wèi tài cháng, nǎi jiù sòng jiā lì jiǎng táng, zhì shēng yuán yī bǎi èr shí rén, gé jiàng shā màn shòu yè, hào sòng wèi xuān wén jūn. qí yú duō quē. sòng pó yáng xiàn hóu mèng huái yù shàng mǔ tán shì bài guó tài fū rén, yǒu sī zòu xǔ zhī. yù shǐ zhōng chéng yuán bào yǐ wéi fù rén cóng fū zhī jué, huái yù fù chuò jiàn rèn dà sī nóng, qí qī bù yí cóng zǐ, zòu miǎn shàng shū yòu pú yè liú liǔ zuǒ chéng xú xiàn zhī láng hé shào zhī guān. zhào bìng shú lùn. hòu zhōu xuān dì lìng nèi wài mìng fù jiē zhí hù, qí bài miào jí tiān tāi, jiē fǔ fú. suí gāo liáng nǚ zǐ xǐ shì, shì wèi nán yuè shǒu lǐng, yǒu gōng, zhào cè wèi gāo liáng jùn tài fū rén, lài xiù xiǎn yóu luò, sì mǎ ān chē, jīng jié lǔ bù, yī rú cì shǐ zhī yí. hòu cè wèi qiáo tài fū rén, réng kāi qiáo guó tài fū rén mù fǔ, zhì zhǎng shǐ yǐ xià guān shǔ.
凡三代之制,诸侯之妇曰夫人,(夫之言扶。)大夫曰孺人,(孺之言属。)士曰妇人,(妇之言服。)庶人曰妻。(妻之言齐。)公侯有夫人,有世妇,有妻,有妾。(贬於天子也。无后与嫔,去上中。)邦君之妻,君称之曰夫人,夫人自称於天子曰老妇。(自称於天子,谓几内诸侯之夫人助祭,若时事见。)自称於诸侯曰寡小君,(谓飨来朝诸侯之时。)自称於其君曰小童。(若云未成人也。)邦人称之曰君夫人。(异邦人称之,亦曰君夫人。)自世妇以下者,自称曰婢子。(婢之言卑也。於其君称此,以接见体敌,故嫌其当。)凡妇人无爵,从夫之爵,坐以夫之齿。(爵谓夫命为大夫,则妻为命妇。)至秦汉,妇人始有封君之号。(蔡邕独断曰:“汉异姓妇人以恩泽封者曰君,比长公主。”史记曰:汉有平原君即景帝王皇后之母也,脩成君即武帝母王太后前夫金氏之女也。后汉书曰:“崔骃曾祖母师氏,能通经学百家之言,王莽赐号仪成夫人,金印紫绶,文轩丹毂,显於新室之世。”又,邓后临朝,爵其太夫人为新野君,万户供汤沐邑,薨,赠长公主,赤绶,谥曰敬君。又,梁冀妻孙寿,封为襄城君,兼食阳翟租,岁又入五千万,加赐赤绶,比长公主。又,梁商夫人阴氏薨,追号开封君,赐印绶。又,灵帝封乳母宋娥为山阳君,五千户。左雄奏曰:“尚书故事无乳母爵邑之制,唯孝安皇帝变乱旧典,封爵阿母王圣为野王君,生为天下所咀嚼,死为天下所欢快。初封野王,汉阳地动,今封山阳君,京城复震。专政在阴,其灾尤急。”又,董卓为相国,封其母为池阳君,置令丞。)公主有邑司之制。(历代公主各附於王侯篇内。)元寿二年,始令列侯太夫人、夫人、诸侯王子及吏二千石伙无得擅徵补。(如淳曰:“列侯之妻称夫人,列侯死,子复为列侯,乃得称太夫人。子不为列侯,则不得称之。”晋亦有之。羊祜卒二岁而吴平,武帝流涕曰:”此羊太傅之功也。”因以策告祜庙,仍依萧何故事,封其夫人夏侯氏为万岁乡君,食邑五千户。又,泰始六年,诏太傅寿光公郑冲、太保朗陵公何曾,皆假夫人、世子印绶,食本秩三分之一,皆如郡公侯比。又,王导妻卒,赠金章紫绶。又,虞潭母亦拜为武昌侯太夫人,加金章紫绶。潭立养堂於家,王导以下皆就拜谒。又,韦逞母宋氏,其父授以周官音义。逞仕苻坚为太常,乃就宋家立讲堂,置生员一百二十人,隔绛纱幔受业,号宋为宣文君。)其馀多阙。(宋鄱阳县侯孟怀玉上母檀氏拜国太夫人,有司奏许之。御史中丞袁豹以为妇人从夫之爵,怀玉父绰见任大司农,其妻不宜从子,奏免尚书右仆射刘柳、左丞徐羡之、郎何邵之官。诏并赎论。后周宣帝令内外命妇皆执笏,其拜庙及天台,皆俯伏。隋高凉女子洗氏,世为南越首领,有功,诏册为高凉郡太夫人,赉绣幰油络,驷马安车,旌节卤簿,一如刺史之仪。后册为谯太夫人,仍开谯国太夫人幕府,置长史以下官属。)
dà táng wài mìng fù zhī zhì: huáng dì fēi pín jí tài zǐ liáng dì yǐ xià wèi nèi mìng fù, gōng zhǔ jí wáng fēi yǐ xià wèi wài mìng fù. jīn nèi mìng fù jù zhí yuán lìng zhōng. qí zhì dà yuē jiē chū yú hàn wèi, bù fù zhòng xù. zhū wáng mǔ qī jí fēi sì wáng shào wáng mǔ qī yì tóng. wén wǔ guān yī pǐn jí guó gōng qí fēi shǐ fēng zhě, dài sān pǐn yǐ shàng, yì tóng. mǔ qī wèi guó fū rén, sān pǐn yǐ shàng mǔ qī wèi jùn fū rén, sì pǐn mǔ qī wèi jùn jūn, ruò xūn guān èr pǐn yǒu fēng, yì tóng sì pǐn. wǔ pǐn mǔ qī wèi xiàn jūn. ruò xūn guān sān pǐn yǒu fēng zhě, yì tóng wǔ pǐn. sàn guān tóng zhí shì. ruò xūn guān sì pǐn yǒu fēng, mǔ qī wèi xiāng jūn, qí mǔ yì hào jiē jiā tài, gè shì fū zǐ zhī pǐn. ruò fú zi liǎng yǒu guān jí jué, huò yī rén yǒu guān jí jué zhě, jiē cóng gāo yīn. qí bù yīn fū zǐ bié jiā yì hào zhě, fū rén yún mǒu pǐn fū rén, jùn jūn yún mǒu pǐn jùn jūn. xiàn jūn xiāng jūn zhǔn cǐ. zhū shù zǐ yǒu wǔ pǐn yǐ shàng guān fēng zhě, ruò dí mǔ zài, suǒ shēng zhī mǔ bù dé wèi tài fēi yǐ xià. wú zhě tīng zhī. qí chéng zhòng zhě bù hé. zhōng zōng shí, wéi huáng hòu biǎo qǐng zhū fù rén bù yīn fū zǐ ér jiā yì hào, xǔ tóng jiàn rèn zhí shì, tīng zǐ sūn yòng yīn, mén shī qǐ jǐ. zhì cóng zhī. wǔ tài hòu shí, qì dān kòu píng zhōu, píng zhōu cì shǐ zōu bǎo yīng qī xī shì lǜ chéng nèi nǚ zǐ zhù shǒu, zéi suì tuì, fēng wèi chéng jié fū rén. yòu, xián hēng yuán nián, zèng wǔ tài hòu mǔ wèi lǔ guó tài fū rén, shì yuē zhōng liè. kāi yuán bā nián wǔ yuè chì:" zhǔn lìng wáng qī wèi fēi, wén wǔ guān jí guó gōng qī wèi guó fū rén. mǔ jiā tài zì. yī rén yǒu guān jí jué zhě, tīng cóng gāo xù. dàn wáng zhě míng qì, shū ēn huò bān yì xìng, qī hé cóng fū shòu zhì, jiǎ lìng gèng wú bié tiáo. lǜ xún jiù zhāng, xū yī wǎng lì. zì jīn yǐ hòu, jùn sì wáng jí yì xìng wáng mǔ qī, bìng yí zhǔn lìng wèi fēi." zhēn yuán liù nián, tài cháng qīng cuī zòng zòu:" zhū guó wáng mǔ wèi yǒu fēng hào, qǐng zūn diǎn gù wèi mǒu guó tài fēi." lì bù láng zhōng liǔ miǎn děng zhuàng chēng:" lì dài gù shì jí liù diǎn, wú gōng zhǔ mǔ chēng hào. fú qǐng xiáng yú wáng mǔ yī děng, mìng wèi tài yí, gè yǐ gōng zhǔ běn fēng jiā tài yí zhī shàng." cóng zhī.
大唐外命妇之制:(皇帝妃嫔及太子良娣以下为内命妇,公主及王妃以下为外命妇。今内命妇具职员令中。其制大约皆出於汉魏,不复重叙。)诸王母妻及妃、(嗣王邵王母妻亦同。)文武官一品及国公(其非始封者,带三品以上,亦同。)母妻为国夫人,三品以上母妻为郡夫人,四品母妻为郡君,(若勋官二品有封,亦同四品。)五品母妻为县君。(若勋官三品有封者,亦同五品。)散官同职事。若勋官四品有封,母妻为乡君,其母邑号皆加太,各视夫子之品。(若夫子两有官及爵,或一人有官及爵者,皆从高荫。)其不因夫子别加邑号者,夫人云某品夫人,郡君云某品郡君。(县君、乡君准此。)诸庶子有五品以上官封者,若嫡母在,所生之母不得为太妃以下。(无者听之。其承重者不合。)中宗时,韦皇后表请诸妇人不因夫子而加邑号,许同见任职事,听子孙用荫,门施棨戟。制从之。(武太后时,契丹寇平州,平州刺史邹保英妻奚氏率城内女子助守,贼遂退,封为诚节夫人。又,咸亨元年,赠武太后母为鲁国太夫人,谥曰忠烈。)开元八年五月敕:“准令王妻为妃,文武官及国公妻为国夫人。母加太字。一人有官及爵者,听从高叙。但王者名器,殊恩或颁异姓,妻合从夫受秩,甲令更无别条。率循旧章,须依往例。自今已后,郡嗣王及异姓王母妻,并宜准令为妃。”贞元六年,太常卿崔纵奏:“诸国王母未有封号,请遵典故为某国太妃。”吏部郎中柳冕等状称:“历代故事及六典,无公主母称号。伏请降於王母一等,命为太仪,各以公主本封加太仪之上。”从之。