strong xuǎn jǔ yī strong
選舉一
xù
序
zì xī xī hòu, yīn yǐ wù mìng guān, shì jiǎn rén chún, wéi yǐ dào huà, shàng wú qiú yù yú xià, xià wú gàn jìn yú shàng, bǎi xìng zì zú, hǎi nèi yì ān, bú shì xián ér fēi yú, bù gū míng ér shàng xíng, tuī zé zhī diǎn, wú suǒ wén yān. yuán jì táng yú zhī guān rén yě, bǐ yì shuǐ tǔ, jī xī dì zài, fū wǔ jiào, zhèng wǔ xíng, bō bǎi gǔ, diǎn sān lǐ, zī yú sì yuè, míng yáng cè lòu, xún shì kǎo yán, gù jǔ wú shī dé. rán yóu sān zài kǎo jī, sān kǎo chù zhì yōu míng, liú sì xiōng zú, bù rén zhě yuǎn, sī zé xuǎn xián rèn néng zhī dà lüè yě. sān wáng zhī dài, pǔ sàn sú jiāo, nán yǐ dào yù, wù qín qí jiào, lì xiáng shú yú xiāng lǘ, jiàn hóng xué yú dū yì, xùn gōng qīng dài fū zhī zǐ dì, shè jùn zào zhī mù ér xù miǎn chéng zhī. zì yòu nián rù xué, zhì sì shí fāng shì, rán hòu xíng bèi yè quán, shì lǐ jī mào. qín hàn yǐ jiàng, nǎi yì yú sī. qí xíng jiào yě bù shēn, qí qǔ cái yě wù sù, yù rén jìn zì yú wǔ cháng zhī dào, jiē dēng rén shòu zhī yù, hé kě jí yǐ. fū shàng cái gài guǎ, zhōng cái zé duō, yǒu kě yí zhī xìng, dūn qí jiào fāng shàn. ruò bù dūn qí jiào, yù qiú duō xián, yì bù kě jí yǐ. fēi jīn rén duō bù xiào, gǔ rén duō cái néng, zài shī zhèng lì běn, shǐ zhī rán yě. ér kuàng yǐ yán qǔ shì, jì yǐ shī zhī, kǎo yán wéi huá, shī zhī yù yuǎn. ruò biàn zī dào, cái hé yuǎn hū?
自昔羲後,因以物命官,事簡人淳,唯以道化,上無求欲於下,下無干進於上,百姓自足,海內乂安,不是賢而非愚,不沽名而尚行,推擇之典,無所聞焉。爰洎唐、虞之官人也,俾乂水土,緝熙帝載,敷五教,正五刑,播百穀,典三禮,咨於四岳,明揚側陋,詢事考言,故舉無失德。然猶三載考績,三考黜陟幽明,流四凶族,不仁者遠,斯則選賢任能之大略也。三王之代,朴散俗澆,難以道馭,務勤其教,立庠塾於鄉閭,建黌學於都邑,訓公卿大夫之子弟,設俊、造之目而勖勉成之。自幼年入學,至四十方仕,然後行備業全,事理績茂。秦漢以降,乃異於斯。其行教也不深,其取材也務速,欲人浸漬於五常之道,皆登仁壽之域,何可及已。夫上材蓋寡,中材則多,有可移之性,敦其教方善。若不敦其教,欲求多賢,亦不可及已。非今人多不肖,古人多材能,在施政立本,使之然也。而況以言取士,既已失之,考言唯華,失之愈遠。若變茲道,材何遠乎?
dì yī lì dài zhì shàng
第一 歷代制上
dì èr lì dài zhì zhōng
第二 歷代制中
dì sān lì dài zhì xià kǎo jī
第三 歷代制下 考績
dì sì zá yì lùn shàng
第四 雜議論上
dì wǔ zá yì lùn zhōng
第五 雜議論中
dì liù zá yì lùn xià
第六 雜議論下
lì dài zhì shàng zhōu qín hàn hòu hàn
歷代制上(周 秦 漢 後漢)
zhōu guān dà sī tú zhí: yǐ xiāng sān wù jiào wàn mín, ér bīn xìng zhī: yī yuē liù dé, èr yuē liù háng, sān yuē liù yì. bìng jù xué piān zhōng. shī shū lǐ lè, wèi zhī sì shù. sì shù jì xiū, jiǔ nián dà chéng. fán shì zhī yǒu shàn, xiāng xiān lùn shì zhī xiù zhě, shēng zhū sī tú, yuē xuǎn shì sī tú lùn xuǎn shì zhī xiù zhě ér shēng zhū xué, yuē jùn shì jì shēng ér bù zhēng zhě, yuē zào shì dà lè zhèng lùn zào shì zhī xiù zhě shēng zhū sī mǎ, yuē jìn shì. sī mǎ lùn jìn shì zhī xián zhě jí xiāng lǎo qún lì xiàn xián néng zhī shū yú wáng, wáng zài bài shòu zhī, dēng yú tiān fǔ, cáng yú zǔ miào, nèi shǐ shū qí èr ér xíng yān. shū qí èr, wèi xiě qí fù běn. zài qí zhí yě, zé xiāng dài fū xiāng lǎo jǔ xián néng ér bīn qí lǐ, sī tú jiào sān wù ér xìng zhū xué, sī mǎ biàn guān cái yǐ dìng qí lùn, tài zǎi zhào fèi zhì ér chí qí bǐng, nèi shǐ zàn yǔ duó ér èr yú zhōng, sī shì zhǎng qí bǎn ér zhī qí shù. lùn dìng rán hòu guān zhī, rèn guān rán hòu jué zhī, wèi dìng rán hòu lù zhī. gài zé cái qǔ shì rú cǐ zhī xiáng yě.
周官大司徒職:「以鄉三物教萬民,而賓興之:一曰六德,二曰六行,三曰六藝。」(並具學篇中。)詩、書、禮、樂,謂之四術。四術既脩,九年大成。凡士之有善,鄉先論士之秀者,升諸司徒,曰選士;司徒論選士之秀者而升諸學,曰俊士;既升而不征者,曰造士;大樂正論造士之秀者升諸司馬,曰進士。司馬論進士之賢者及鄉老、群吏獻賢能之書於王,王再拜受之,登於天府,藏於祖廟,內史書其貳而行焉。(書其貳,謂寫其副本。)在其職也,則鄉大夫、鄉老舉賢能而賓其禮,司徒教三物而興諸學,司馬辯官材以定其論,太宰詔廢置而持其柄,內史贊與奪而貳於中,司士掌其版而知其數。論定然後官之,任官然後爵之,位定然後祿之。蓋擇材取士如此之詳也。
qín zì xiào gōng nè shāng yāng cè, fù guó qiáng bīng wèi wù, shì jìn zhī tú wéi pì tián yǔ shèng dí ér yǐ. yǐ zhì shǐ huáng, suì píng tiān xià.
秦自孝公訥商鞅策,富國強兵為務,仕進之途唯闢田與勝敵而已。以至始皇,遂平天下。
hàn gāo zǔ chū, wèi huáng lì zhì. zhì shí yī nián, nǎi xià zhào yuē: xián shì dài fū jì yǔ wǒ dìng yǒu tiān xià, ér bù yǔ wǒ gòng ān lì zhī, kě hū? yǒu kěn cóng wǒ yóu zhě, wú néng zūn róng zhī. yǐ bù gào tiān xià. qí yǒu chēng míng dé zhě, yù shǐ zhōng zhí fǎ jùn shǒu bì shēn quàn miǎn, qiǎn yì chéng xiàng fǔ, zhì qí xíng yì jí nián. yǒu qí rén ér bù yán zhě, miǎn guān. yòu zhì zhū hóu wáng dé zì chú nèi shǐ yǐ xià, hàn dú wèi zhì chéng xiàng yě.
漢高祖初,未遑立制。至十一年,乃下詔曰:「賢士大夫既與我定有天下,而不與我共安利之,可乎?有肯從我游者,吾能尊榮之。以布告天下。其有稱明德者,御史、中執法、郡守必身勸勉,遣詣丞相府,置其行、義及年。有其人而不言者,免官。」又制諸侯王得自除內史以下,漢獨為置丞相也。
huì dì sì nián, zhào jǔ rén xiào tì lì tián zhě, fù qí shēn.
惠帝四年,詔舉人孝悌力田者,復其身。
gāo hòu yuán nián, chū zhì xiào tì guān èr qiān dàn zhě yī rén. tè zhì cǐ guān ér zūn qí zhì, yù yǐ quàn miǎn tiān xià, gè lìng dūn xíng wù běn.
高后元年,初置孝悌官二千石者一人。(特置此官而尊其秩,欲以勸勉天下,各令敦行務本。)
wén dì yīn cháo cuò yán, wù nóng guì sù, zhào xǔ rén nà sù dé bài jué jí shú zuì.
文帝因晁錯言,務農貴粟,詔許人納粟得拜爵及贖罪。
zhì jǐng dì hòu yuán èr nián, zhào yuē: yǒu shì jí zī duō bù dé guān, wéi lián shì guǎ yù yì zú. jīn zī suàn shí yǐ shàng nǎi dé guān, zī shǎo zé bù dé guān, zhèn shén mǐn zhī. jiǎn zhì sì suàn de guān. yǒu shì jí, wèi jiǎ rén yǒu cái bù dé wèi lì. zī wàn qián, suàn bǎi èr shí yě. suàn shí, shí wàn yě. shí jí lì zhī tān, yǐ wèi yī shí zú, zhī róng rǔ, gù xiàn zī shí wàn nǎi dé wèi lì. lián shì wú zī, jiǎn zhì sì suàn, nǎi dé guān yě.
至景帝後元二年,詔曰:「有市籍貲多不得官,唯廉士寡慾易足。今貲算十以上乃得官,貲少則不得官,朕甚愍之。減至四算得官。」(有市籍,謂賈人有財不得為吏。貲萬錢,算百二十也。算十,十萬也。時疾吏之貪,以為衣食足,知榮辱,故限貲十萬乃得為吏。廉士無貲,減至四算,乃得官也。)
wǔ dì jiàn yuán chū, shǐ zhào tiān xià jǔ xián liáng fāng zhèng zhí yán jí jiàn zhī shì, qí lǐ shēn shāng hán fēi sū qín zhāng yí zhī yán, luàn guó zhèng, jiē bà zhī. shēn shāng hán xíng míng zhī xué, sū zhāng zòng héng zhī shuō, bìng bù yòng.
武帝建元初,始詔天下舉賢良方正直言極諫之士,其理申、商、韓非、蘇秦、張儀之言,亂國政,皆罷之。(申、商、韓刑名之學,蘇、張縱橫之說,並不用。)
yuán guāng yuán nián, jǔ xián liáng, dǒng zhòng shū duì yuē: jīn zhī jùn shǒu xiàn lìng, mín zhī shī shuài, suǒ shǐ chéng liú ér xuān huà yě. gù shī shuài bù xián, zé zhǔ dé bù xuān, ēn zé bù liú. jīn lì jì wú jiào xùn yú xià, huò bù chéng yòng zhǔ shàng zhī fǎ, bào nüè bǎi xìng, yǔ jiān wèi shì, yán xiǎo lì yǒu wèi jiān qī zhě, shǒu lìng bù jǔ, nǎi fǎn yǔ zhī jiāo yì qiú lì yě. pín qióng gū ruò, yuān kǔ shī zhí, shén bù chēng bì xià zhī yì. fū zhǎng lì duō chū yú láng zhōng zhōng láng, lì èr qiān dàn zǐ dì xuǎn láng lì, yòu yǐ fù zī, wèi bì xián yě. qiě gǔ suǒ wèi gōng zhě, yǐ rèn guān chēng zhí wèi chà, fēi wèi jī rì lèi jiǔ yě. gù xiǎo cái suī lèi rì, bù lí yú xiǎo guān xián cái suī wèi jiǔ, bù hài wèi fǔ zuǒ. shì yǐ yǒu sī jié lì jǐn zhì, wù zhì qí yè ér yǐ fù gōng. jīn zé bù rán, lèi rì yǐ qǔ guì, jī jiǔ yǐ zhì guān, shì yǐ lián chǐ mào luàn, xián bù xiào hùn xiáo yě. qǐng lìng zhū hóu liè qīng jùn shǒu èr qiān dàn, gè zé qí lì mín zhī xián zhě, suì gòng gè èr rén yǐ gěi sù wèi, qiě yǐ guān dà chén zhī néng suǒ gòng xián zhě yǒu shǎng, bù xiào zhě yǒu fá. fū rú shì, zhū hóu lì èr qiān dàn jiē jǐn xīn yú qiú xián, tiān xià zhī shì kě dé ér guān shǐ yě. shòu zhī yǐ guān, yǐ shǐ qí cái yě. wú yǐ rì yuè wèi gōng, shí shì xián néng wèi shàng, liàng cái ér shòu guān, lù dé ér dìng wèi, lù, wèi cún shì yě. zé lián chǐ shū lù, xián bù xiào yì chù yǐ. dì yú shì lìng jùn guó jǔ xiào lián gè yī rén. xiào, wèi shàn shì fù mǔ. lián, wèi qīng jié lián yú. yòu zhì: jùn guó kǒu èr shí wàn yǐ shàng suì chá yī rén, sì shí wàn yǐ shàng èr rén, liù shí wàn sān rén, bā shí wàn sì rén, bǎi wàn wǔ rén, bǎi èr shí wàn liù rén bù mǎn èr shí wàn, èr suì yī rén bù mǎn shí wàn, sān suì yī rén. xiàn yǐ sì kē: yī yuē dé xíng gāo miào, zhì jié qīng bái èr yuē xué tōng xíng xiū, jīng zhōng bó shì sān yuē míng xí fǎ lìng, zú yǐ jué yí, néng àn zhāng fù wèn, wén zhōng yù shǐ sì yuē gāng yì duō lüè, zāo shì bù huò, míng zú jué duàn, cái rèn sān fǔ xiàn lìng. zhì wǔ nián, yòu zhào zhēng lì rén yǒu míng dāng dài zhī wù, xí xiān shèng zhī shù zhě, xiàn cì gěi shí, lìng yǔ jì xié. jì zhě, shàng jì bù shǐ yě. jùn guó měi suì qiǎn yì jīng shī shàng zhī. xié zhě, jù yě. lìng suǒ zhēng zhī rén yǔ shàng jì zhě jù lái, ér xiàn cì gěi zhī shí yě.
元光元年,舉賢良,董仲舒對曰:「今之郡守、縣令,民之師帥,所使承流而宣化也。故師帥不賢,則主德不宣,恩澤不流。今吏既無教訓於下,或不承用主上之法,暴虐百姓,與奸為市,(言小吏有為奸欺者,守令不舉,乃反與之交易求利也。)貧窮孤弱,冤苦失職,甚不稱陛下之意。夫長吏多出於郎中、中郎,吏二千石子弟選郎吏,又以富貲,未必賢也。且古所謂功者,以任官稱職為差,非謂積日累久也。故小材雖累日,不離於小官;賢材雖未久,不害為輔佐。是以有司竭力盡智,務治其業而以赴功。今則不然,累日以取貴,積久以致官,是以廉恥貿亂,賢不肖混淆也。請令諸侯、列卿、郡守、二千石,各擇其吏民之賢者,歲貢各二人以給宿衛,且以觀大臣之能;所貢賢者有賞,不肖者有罰。夫如是,諸侯、吏二千石皆盡心於求賢,天下之士可得而官使也。(授之以官,以使其材也。)無以日月為功,實試賢能為上,量材而授官,祿德而定位,(錄,謂存視也。)則廉恥殊路,賢不肖異處矣。」帝於是令郡國舉孝廉各一人。(孝,謂善事父母。廉,謂清潔廉隅。)又制:」郡國口二十萬以上歲察一人,四十萬以上二人,六十萬三人,八十萬四人,百萬五人,百二十萬六人;不滿二十萬,二歲一人;不滿十萬,三歲一人。限以四科:一曰德行高妙,志節清白;二曰學通行修,經中博士;三曰明習法令,足以決疑,能按章覆問,文中御史;四曰剛毅多略,遭事不惑,明足決斷,材任三輔縣令。」至五年,又詔徵吏人有明當代之務,習先聖之術者,縣次給食,令與計偕。(計者,上計簿使也。郡國每歲遣詣京師上之。偕者,俱也。令所徵之人與上計者俱來,而縣次給之食也。)
yuán shuò yuán nián, yòu zhào yuē: fū běn rén zǔ yì, bāo dé lù xián, quàn shàn xíng bào, běn rén zǔ yì, wèi yǐ rén yì wèi běn shǐ. wǔ dì sān wáng suǒ yáo chāng yě. gù zhào zhí shì, xìng lián jǔ xiào, shù jǐ chéng fēng. fū' shí shì zhī yì, bì yǒu zhōng xìn sān rén bìng xíng, jué yǒu wǒ shī'. jīn huò zhì hé jùn ér bù jiàn yī rén, hé, bì yě. zǒng yī jùn zhī zhōng, gù yán hé jùn yě. shì huà bù xià jiū, ér jī xíng zhī jūn zǐ yōng yú shàng wén yě. jiū, jìng yě. yán jiàn yōng è, bù dé wén yú tiān zǐ yě. qiě jìn xián shòu shàng shǎng, bì xián méng xiǎn lù, gǔ zhī dào yě. qí yǔ zhōng èr qiān dàn lǐ guān bó shì yì bù jǔ zhě zuì. shì shí tiān xià shèn fǎ, mò gǎn miù jǔ, ér gòng shì gài xiān, gù yǒu sī zhào. yǒu sī zòu qǐng yì yuē: gǔ zhě, zhū hóu gòng shì, yī shì wèi zhī hǎo dé, shì, dé qí rén yě. zài shì wèi zhī xián xián, sān shì wèi zhī yǒu gōng, nǎi jiā jiǔ xī. jiǔ xī zhě, yī yuē chē mǎ, èr yuē yī fú, sān yuē lè xuán, sì yuē zhū hù, wǔ yuē nà bì, liù yuē hǔ bì bǎi rén, qī yuē fū yuè, bā yuē gōng shǐ, jiǔ yuē jù chàng. cǐ jiē tiān zǐ zhì dù, zūn zhī, gù shì shì xī yǔ, dàn shù shǎo ěr. rán jiǔ xī jīng běn wú wén, zhōu lǐ yǐ wèi jiǔ mìng, chūn qiū shuō yǒu zhī. fán jiǔ xī bèi wù, bó zhě shèng lǐ, qí huán jìn wén yóu bù néng bèi. jīn sān jìn xián biàn shòu zhī, shì bù rán yě. dāng shòu jìn xián zhī cì. shàng shū dà chuán yún: sān shì wèi zhī yǒu gōng, cì yǐ chē fú gōng shǐ. bù gòng shì, yī zé chù jué, zài zé chù dì, sān zé chù jué xuē dì bì yǐ. fū fù xià wǎng shàng zhě sǐ, fù shàng wǎng xià zhě xíng, yǔ wén guó zhèng ér wú yì yú rén zhě chì, zài shàng wèi ér bù néng jìn xián zhě tuì. qí bù jǔ xiào, bù fèng zhào, dāng yǐ bù jìng lùn wèi qí bù qiú shì bào guó yě. bù chá lián, wèi bù shèng rèn yě, dāng miǎn. zòu kě. fán jùn guó zhī guān, fēi fù xiāng, qí tā jì zì shǔ zhì. yòu diào shǔ liáo jí bù rén zhī xián zhě, jǔ wèi xiù cái lián lì, ér gòng yú wáng tíng, duō bài wèi láng. jū sān shǔ, wú cháng yuán, huò zhì qiān rén, shǔ guāng lù xūn. gù qīng xiào mù shǒu, jū xián dài zhào, huò jùn guó gòng sòng, gōng chē zhēng qǐ, xī zài yān. guāng lù xūn fù yú sān shǔ zhōng quán dì láng lì, suì jǔ xiù cái lián lì, chū wèi tā guān, yǐ bǔ què yuán. hòu hàn zhì tóng.
元朔元年,又詔曰:「夫本仁祖義,襃德祿賢,勸善刑暴,(本仁祖義,謂以仁義為本始。)五帝三王所繇昌也。故詔執事,興廉舉孝,庶幾成風。夫'十室之邑,必有忠信;三人並行,厥有我師'。今或至闔郡而不薦一人,(闔,閉也。總一郡之中,故言闔郡也。)是化不下究,而積行之君子壅於上聞也。(究,竟也。言見壅遏,不得聞於天子也。)且進賢受上賞,蔽賢蒙顯戮,古之道也。其與中二千石、禮官、博士議不舉者罪。」是時天下慎法,莫敢謬舉,而貢士蓋鮮,故有斯詔。有司奏請議曰:「古者,諸侯貢士,壹適謂之好德,(適,得其人也。)再適謂之賢賢,三適謂之有功,迺加九錫。(九錫者,一曰車馬,二曰衣服,三曰樂懸,四曰朱戶,五曰納陛,六曰虎賁百人,七曰鈇鉞,八曰弓矢,九曰秬鬯。此皆天子制度,尊之,故事事錫與,但數少耳。然九錫經本無文,周禮以為九命,春秋說有之。凡九錫備物,伯者盛禮,齊桓、晉文猶不能備。今三進賢便受之,似不然也。當受進賢之賜。尚書大傳云:」三適謂之有功,賜以車服、弓矢。」)不貢士,一則黜爵,再則黜地,三則黜爵削地畢矣。夫附下罔上者死,附上罔下者刑,與聞國政而無益於人者斥,在上位而不能進賢者退。其不舉孝,不奉詔,當以不敬論;(為其不求士報國也。)不察廉,為不勝任也,當免。」奏可。凡郡國之官,非傅相,其他既自署置。又調屬僚及部人之賢者,舉為秀才、廉吏,而貢於王庭,多拜為郎。居三署,無常員,或至千人,屬光祿勛。故卿、校、牧、守,居閒待詔,或郡國貢送,公車徵起,悉在焉。光祿勛復於三署中銓第郎吏,歲舉秀才、廉吏,出為他官,以補闕員。(後漢制同。)
yuán fēng wǔ nián, yòu zhào yuē: gài yǒu fēi cháng zhī gōng, bì dài fēi cháng zhī rén. gù mǎ huò bēn dì ér zhì qiān lǐ, dì, tà yě. bēn, zǒu yě. bēn dì zhě, chéng zhī jí bēn, lì zé tà rén. dì, tú jì fǎn. shì huò yǒu fù sú zhī lèi ér lì gōng míng. fù sú, wèi bèi shì jī lùn yě. lèi, lì ruì fǎn. fū fàn jià zhī mǎ, fàn, fù yě, yīn fāng yǒng fǎn. fù jià zhě, yán mǎ yǒu yì qì ér bù xún guǐ zhé yě. tuò chí zhī shì, tuò zhě, tuò luò wú jiǎn jú yě. chí zhě, fàng fèi bù zūn lǐ dù yě. tuò, yīn tǔ gè fǎn. yì zài yù zhī ér yǐ. qí lìng zhōu xiàn chá lì rén yǒu mào cái yì děng, mào cái yì děng zhě, chāo děng yì qún bù yǔ fán tóng yě. kě wèi jiāng xiāng jí shǐ jué guó zhě. jué yuǎn zhī guó.
元封五年,又詔曰:「蓋有非常之功,必待非常之人。故馬或奔踶而致千里,(踶,蹋也。奔,走也。奔踶者,乘之即奔,立則蹋人。踶,徒計反。)士或有負俗之累而立功名。(負俗,謂被世譏論也。累,力瑞反。)夫泛駕之馬,(泛,覆也,音芳勇反。覆駕者,言馬有逸氣而不循軌轍也。)跅弛之士,(跅者,跅落無檢局也。弛者,放廢不遵禮度也。跅,音吐各反。)亦在御之而已。其令州縣察吏人有茂材異等,(茂材異等者,超等軼群不與凡同也。)可為將相及使絕國者。」(絕遠之國。)
chū, gōng sūn hóng yǐ rú shù wèi chéng xiàng, tiān xià zhī xué, mí rán xiāng fēng. shí tài cháng kǒng zāng děng yuē: qǐng tài cháng bó shì guān zhì dì zǐ wǔ shí rén, fù qí shēn. tài cháng zé rén nián shí bā yǐ shàng yí zhuàng duān zhèng zhě, bǔ bó shì dì zǐ. jùn guó xiàn dào yì yǒu hǎo wén xué, jìng zhǎng shàng, sù zhèng jiào, shùn xiāng lǐ, chū rù bù bèi suǒ wén zhě, èr qiān dàn jǐn chá kě zhě, cháng yǔ jì xié, yì tài cháng, dé shòu yè rú dì zǐ. yī suì jiē zhé shì, néng tōng yī yì yǐ shàng, bǔ wén xué zhǎng gù quē. qí gāo dì kě yǐ wèi láng zhōng zhě, tài cháng jí zòu. jí yǒu xiù cái yì děng, zhé yǐ míng wén. qí bù shì xué ruò xià cái jí bù néng tōng yī yì, zhé bà zhī ér qǐng zhū bù chēng zhě, fá. shí wài shì sì yí, nèi què yòng dù, réng mù rén rù yáng gǔ nú bì, dé shòu guān zēng zhì, fù yì chú zuì, dà zhì fēng hóu qīng dài fū, xiǎo zhě láng lì. yáo shì lì dào zá ér duō duān, guān zhí hào fèi yǐ.
初,公孫弘以儒術為丞相,天下之學,靡然鄉風。時太常孔臧等曰:「請太常博士官置弟子五十人,復其身。太常擇人年十八以上儀狀端正者,補博士弟子。郡國、縣道邑有好文學,敬長上,肅政教,順鄉里,出入不悖所聞者,二千石謹察可者,常與計偕,詣太常,得受業如弟子。一歲皆輒試,能通一藝以上,補文學掌故缺。其高第可以為郎中者,太常籍奏。即有秀才異等,輒以名聞。其不事學若下材及不能通一藝,輒罷之;而請諸不稱者,罰。」時外事四夷,內闕用度,仍募人入羊、穀、奴婢,得授官增秩,復役除罪,大至封侯、卿、大夫,小者郎吏。繇是吏道雜而多端,官職耗廢矣。
xiào zhāo shǐ yuán chū, qiǎn gù tíng wèi wáng píng děng wǔ rén, qián wèi cǐ guān, jīn bù jū guān, jiē wèi zhī gù. chí jié xíng jùn guó, jǔ xián liáng.
孝昭始元初,遣故廷尉王平等五人,(前為此官,今不居官,皆謂之故。)持節行郡國,舉賢良。
xiào xuān dì shí, jiàn dài fū wáng jí shàng yán, yuē: jīn shǐ lì dé rèn zǐ dì, zǐ dì yǐ fù xiōng rèn wèi láng yě. lǜ duō jiāo ào, bù tōng gǔ jīn, ào yǔ ào tóng. zhì yú jī gōng lǐ rén, wú yì yú rén, cǐ fá tán suǒ wèi zuò yě. fá tán, shī piān míng, cì bù yòng xián yě. yí míng xuǎn qiú xián, chú rèn zǐ dì zhī lìng. huáng lóng chū, zhì: fán guān zhì liù bǎi shí zhě, bù dé jǔ wèi lián lì.
孝宣帝時,諫大夫王吉上言,曰:「今使吏得任子弟,(子弟以父兄任為郎也。)率多驕驁,不通古今,(驁與傲同。)至於積功理人,無益於人,此伐檀所為作也。(伐檀,詩篇名,刺不用賢也。)宜明選求賢,除任子弟之令。」黃龍初,制:「凡官秩六百石者,不得舉為廉吏。」
xiào yuán dì yǒng guāng yuán nián èr yuè, zhào chéng xiàng yù shǐ jǔ zhì pǔ dūn hòu, xùn ràng yǒu xíng zhě, guāng lù suì yǐ cǐ kē dì láng cóng guān. shǐ lìng chéng xiàng yù shǐ jǔ cǐ sì kē rén, yǐ zhuó yòng zhī, ér jiàn zài láng jí cóng guān, yòu lìng guāng lù měi suì yī cǐ kē kǎo xiào, dìng qí dì gāo xià, zhī qí rén xián fǒu yě. yòu zhào liè hóu jǔ mào cái. jiàn dài fū zhāng bó jǔ tài guān xiàn chéng chén tāng, xiàn chéng, zhǔ gòng xiàn wù. tāng yǒu zuì, bó zuò xuē hù èr bǎi. huì hōng, gù cì shì yuē móu hóu. yǐ qí suǒ jǔ bù dé rén, gù jiā è shì. móu zhě, wàng yě. qí wèi quàn lì yě rú shì, gù guān dé qí cái, wèi bì jiǔ ān. wèi lì zhě zhǎng zi sūn, jū guān zhě yǐ wèi xìng hào. sān dài yǐ jiàng, sī zhī wèi shèng. jiàn zhāo zhōng, yīn xī qiāng fǎn jí rì shí, jīng fáng zòu: bǎi guān gè shì qí gōng, zāi yì kě xī. suì zhào fáng zuò kǎo gōng kè zhī fǎ. jù kǎo jī piān.
孝元帝永光元年二月,詔丞相、御史舉質樸、敦厚,遜讓、有行者,光祿歲以此科第郎、從官。(始令丞相、御史舉此四科人,以擢用之,而見在郎及從官,又令光祿每歲依此科考校,定其第高下,知其人賢否也。)又詔列侯舉茂材。諫大夫張勃舉太官獻丞陳湯,(獻丞,主貢獻物。)湯有罪,勃坐削戶二百。會薨,故賜諡曰繆侯。(以其所舉不得人,故加惡諡。繆者,妄也。)其為勸勵也如是,故官得其材,位必久安。為吏者長子孫,居官者以為姓號。三代以降,斯之為盛。建昭中,因西羌反及日蝕,京房奏:」百官各試其功,災異可息。」遂詔房作考功課之法。(具考績篇。)
chéng dì jiàn shǐ sì nián, chū zhì cháng shì cáo shàng shū yī rén, zhǔ gōng qīng yòu yǒu èr qiān dàn cáo shàng shū yī rén, zhǎng jùn guó èr qiān dàn. gài xuǎn cáo zhī suǒ qǐ yě.
成帝建始四年,初置常侍曹尚書一人,主公卿;又有二千石曹尚書一人,掌郡國二千石。蓋選曹之所起也。
hàn zhū dì fán rì shí dì zhèn shān bēng chuān jié, tiān dì dà biàn, jiē zhào tiān xià jùn guó jǔ xián liáng fāng zhèng jí yán zhí jiàn zhī shì, lǜ yǐ wèi cháng. yòu qí yǒu yào rèn shǐ, jiē biāo qí mù ér lìng jǔ zhī. wáng mǎng shí, tài cháng xué zǐ dì suì jǔ jiǎ kē sì shí rén wèi láng zhōng, yǐ kē èr shí rén wèi tài zǐ shè rén, bǐng kē sì shí rén wèi wén xué zhǎng gù.
漢諸帝凡日蝕、地震、山崩、川竭,天地大變,皆詔天下郡國舉賢良方正極言直諫之士,率以為常。又其有要任使,皆標其目而令舉之。(王莽時,太常學子弟歲舉甲科四十人為郎中,乙科二十人為太子舍人,丙科四十人為文學掌故。)
hòu hàn guāng wǔ jiàn wǔ shí èr nián zhào: sān gōng jǔ mào cái gè yī rén, lián lì gè yī rén zuǒ yòu jiāng jūn suì chá lián lì gè èr rén guāng lù suì jǔ láng mào cái sì háng gè yī rén, chá lián lì sān rén zhōng èr qiān dàn suì chá lián lì gè yī rén tíng wèi dà sī nóng èr rén jiāng bīng jiāng jūn suì chá lián lì gè èr rén jiān yù shǐ sī lì zhōu mù suì jǔ mào cái gè yī rén. gǎi qián hàn cháng shì cáo shàng shū wèi lì cáo shàng shū. qí shí, xuǎn jǔ yú jùn guó shǔ gōng cáo, yú gōng fǔ shǔ dōng xī cáo, yú tiān tāi shǔ lì cáo shàng shū, yì yuē xuǎn bù, ér shàng shū lìng zǒng zhī. qí suǒ jìn yòng, jiā yǐ suì yuè xiān hòu zhī cì. fán jùn guó shǒu xiāng, shì shì wèi mǎn suì, bù dé chá jǔ xiào lián lián lì yǐ qí wèi jiǔ, bù zhōu zhī yě. suǒ zhēng jǔ lǜ jiē tè bài, bù fù jiǎn shì. shì huò jiǎo shì, bàng yì jiàn shēng.
後漢光武建武十二年詔:「三公舉茂才各一人,廉吏各一人;左右將軍歲察廉吏各二人;光祿歲舉郎、茂才、四行各一人,察廉吏三人;中二千石歲察廉吏各一人;廷尉、大司農二人;將兵將軍歲察廉吏各二人;監御史、司隸、州牧歲舉茂才各一人。」改前漢常侍曹尚書為吏曹尚書。其時,選舉於郡國屬功曹,於公府屬東西曹,於天台屬吏曹尚書,亦曰選部,而尚書令總之。其所進用,加以歲月先後之次。凡郡國守相,視事未滿歲,不得察舉孝廉、廉吏;以其未久,不周知也。所徵舉率皆特拜,不復簡試。士或矯飾,謗議漸生。
zhāng dì jiàn chū yuán nián, zhào yuē: fū xiāng jǔ lǐ xuǎn, bì lèi gōng láo. jīn cì shǐ shǒu xiāng bù míng zhēn wěi, mào cái xiào lián suì yǐ bǎi shù, hàn yuē xiù cái hòu hàn bì guāng wǔ huì, gù yuē mào cái. wèi yuē xiù cái. jì fēi néng zhe, ér dāng shòu zhī zhèng shì, shén wú wèi yě. měi xún qián dài jǔ rén gòng shì, huò qǐ quǎn mǔ, bù xì fá yuè. fū zòu yǐ yán, zé wén zhāng kě cǎi míng shì yǐ gōng, zé lǐ yǒu yì jī. wén zhì bīn bīn, zhèn shén jiā zhī. shǐ fù yòng qián hàn chéng xiàng gù shì, yǐ sì kē pì shì. wǔ dì yīn dǒng zhòng shū zhī yán lì zhì, gù shì zài chéng xiàng fǔ, jīn fù yòng zhī. dì yī kē bǔ xī cáo nán gé jì jiǔ, èr kē bǔ yì cáo, sān kē bǔ sì cí bā zòu, sì kē bǔ zéi jué. fán suǒ jǔ shì, xiān shì zhī yǐ zhí, nǎi dé chōng xuǎn. qí dé xíng yóu yì, bù yí shì zhí zhě, shū yú tā zhuàng jǔ fēi rén jiān bù jǔ zhě, zuì.
章帝建初元年,詔曰:「夫鄉舉里選,必累功勞。今刺史、守相不明真偽,茂才、孝廉歲以百數,(漢曰秀才;後漢避光武諱,故曰茂才。魏曰秀才。)既非能著,而當授之政事,甚無謂也。每尋前代舉人貢士,或起畎畝,不系閥閱。敷奏以言,則文章可采;明試以功,則理有異跡。文質斌斌,朕甚嘉之。」始復用前漢丞相故事,以四科辟士。(武帝因董仲舒之言立制,故事在丞相府,今復用之。第一科補西曹、南閤、祭酒,二科補議曹,三科補四辭八奏,四科補賊決。)凡所舉士,先試之以職,乃得充選。其德行尤異,不宜試職者,疏於他狀;舉非人兼不舉者,罪。
jiù zhì, dà jùn kǒu wǔ liù shí wàn jǔ xiào lián èr rén, xiǎo jùn èr shí wàn bìng yǒu mán yí zhě yì jǔ èr rén, hé dì yǐ wèi bù jūn, xià gōng qīng huì yì. sī tú dīng hóng sī kōng liú fāng shàng yán: fán kǒu lǜ zhī kē, yí yǒu jiē pǐn, mán yí zá cuò, bù dé wèi shù. zì jīn jùn guó lǜ èr shí wàn kǒu suì jǔ xiào lián yī rén, sì shí wàn èr rén, liù shí wàn sān rén, bā shí wàn sì rén, bǎi wàn wǔ rén, bǎi èr shí wàn liù rén. bù mǎn èr shí wàn, èr suì yī rén bù mǎn shí wàn, sān suì yī rén. dì cóng zhī. yòu zhì: yuán biān jùn kǒu shí wàn yǐ shàng, suì jǔ xiào lián yī rén bù mǎn shí wàn, èr suì jǔ yī rén wǔ wàn yǐ xià, sān suì yī rén. tuī xiào dāng shí hù kǒu, yī suì suǒ gòng bù guò èr bǎi yú rén.
舊制,大郡口五六十萬舉孝廉二人,小郡二十萬並有蠻夷者亦舉二人,和帝以為不均,下公卿會議。司徒丁鴻、司空劉方上言:「凡口率之科,宜有階品,蠻夷雜錯,不得為數。自今郡國率二十萬口歲舉孝廉一人,四十萬二人,六十萬三人,八十萬四人,百萬五人,百二十萬六人。不滿二十萬,二歲一人;不滿十萬,三歲一人。」帝從之。又制:「緣邊郡口十萬以上,歲舉孝廉一人;不滿十萬,二歲舉一人;五萬以下,三歲一人。」(推校當時戶口,一歲所貢不過二百餘人。)
ān dì yǒng chū èr nián, zhào: wáng guó guān shǔ mò shòu xià zhì láng yè zhě, jīng míng rèn bó shì, jū xiāng lǐ yǒu lián qīng xiào shùn zhī chēng, cái rèn lǐ rén zhě, guó xiāng suì yí míng, yǔ jì xié shàng shàng shū, gōng fǔ tōng diào, lìng dé wài bǔ.
安帝永初二年,詔:「王國官屬墨綬下至郎、謁者,經明任博士,居鄉里有廉清孝順之稱,才任理人者,國相歲移名,與計偕上尚書,公府通調,令得外補。」
shùn dì yòu zēng jiǎ yǐ kē yuán shí rén, chú jùn guó qí rú, jiē bǔ láng shè rén. yáng jiā yuán nián, shàng shū lìng zuǒ xióng yì gǎi chá jǔ zhī zhì, xiàn nián sì shí yǐ shàng, rú zhě shì jīng xué, wén lì shì zhāng zòu. rú yǒu yán huí zǐ qí zhī lèi, bù jū nián chǐ. shàng shū pú shè hú guǎng shàng shū guō qián děng bó zhī yuē: xuǎn jǔ yīn cái, wú jū dìng zhì. liù qí zhī cè, bù chū jīng xué zhèng ā zhī zhèng, fēi bì zhāng zòu. gān qí zhe yòng, nián guāi qiáng shì zhōng jiǎ yáng shēng, yì zài ruò guàn. hàn chéng zhōu qín, jiān lǎn yīn xià, zǔ dé shī jīng, cān zá bà guǐ, shèng zhǔ xián chén, dài yǐ zhì lǐ, gòng jǔ zhī zhì, mò huò huí gé. jīn yǐ yī chén zhī yán, bù kě miè lì jiù zhāng. jìng cóng xióng yì. yú shì xióng shàng yán: jùn guó xiào lián, gǔ zhī gòng shì, chū zé zǎi rén, xuān xié fēng jiào. ruò qí miàn qiáng, zé wú suǒ shī yòng. kǒng zǐ yuē' sì shí bù huò', lǐ chēng' qiáng shì'. qǐng zì jīn xiào lián nián bù mǎn sì shí, bù dé chá jǔ. jiē xiān yì gōng fǔ, zhū shēng shì jiā fǎ, rú yǒu yī jiā zhī xué, gù yuē jiā fǎ. wén lì kè jiān zòu, fù zhī duān mén, liàn qí xū shí, yǐ guān yì néng, yǐ měi fēng sú. yǒu bù chéng kē lìng zhě, zhèng qí zuì fǎ. ruò yǒu mào cái yì xíng, zì kě bù jū nián chǐ. dì cóng zhī, yú shì bān xià jùn guó. míng nián, yǒu guǎng líng xiào lián xú shū, nián wèi jí jǔ, tái láng yí ér jié zhī, duì yuē: zhào shū:' yǒu rú yán huí zǐ qí, bù jū nián chǐ.' shì gù běn jùn yǐ chén chōng xuǎn. láng bù néng qū. xióng jié zhī: xī yán huí wén yī zhī shí, xiào lián wén yī zhī jǐ? shū wú yǐ duì, nǎi qiǎn hái jùn. yú shì jì yīn tài shǒu hú guǎng děng shí yú rén jiē zuò miù jǔ miǎn chù, wéi rǔ nán chén fān yǐng chuān lǐ yīng xià pī chén qiú děng sān shí yú rén dé bài láng zhōng. zì shì mù shǒu wèi lì, mò gǎn qīng jǔ. xióng zài shàng shū, qì yú yǒng xī, shí yú nián xián, chá xuǎn qīng píng, duō de qí rén. xióng yòu zòu zhēng hǎi nèi míng rú wèi bó shì, shǐ gōng qīng zǐ dì wèi zhū shēng, yǒu zhì cāo zhě, jiā qí fèng lù. jí rǔ nán xiè lián hé nán zhào jiàn, nián shǐ shí èr, gè néng tōng jīng, xióng bìng zòu bài tóng zǐ láng. zì shì fù shū lái xué, yún jí jīng shī.
順帝又增甲乙科員十人,除郡國耆儒,皆補郎、舍人。陽嘉元年,尚書令左雄議改察舉之制,限年四十以上,儒者試經學,文吏試章奏。如有顏回、子奇之類,不拘年齒。尚書僕射胡廣、尚書郭虔等駮之曰:「選舉因才,無拘定製。六奇之策,不出經學;鄭、阿之政,非必章奏。甘、奇著用,年乖強仕;終、賈揚聲,亦在弱冠。漢承周、秦,兼覽殷、夏,祖德師經,參雜霸軌,聖主賢臣,代以致理,貢舉之制,莫或回革。今以一臣之言,不可滅戾舊章。」竟從雄議。於是雄上言:「郡國孝廉,古之貢士,出則宰人,宣協風教。若其面牆,則無所施用。孔子曰'四十不惑',禮稱'強仕'。請自今孝廉年不滿四十,不得察舉。皆先詣公府,諸生試家法,(儒有一家之學,故曰家法。)文吏課箋奏,副之端門,練其虛實,以觀異能,以美風俗。有不承科令者,正其罪法。若有茂才異行,自可不拘年齒。」帝從之,於是班下郡國。明年,有廣陵孝廉徐淑,年未及舉,台郎疑而詰之,對曰:「詔書:'有如顏回、子奇,不拘年齒。'是故本郡以臣充選。」郎不能屈。雄詰之:「昔顏回聞一知十,孝廉聞一知幾?」淑無以對,乃遣還郡。於是濟陰太守胡廣等十餘人皆坐謬舉免黜,唯汝南陳蕃、潁川李膺、下邳陳球等三十餘人得拜郎中。自是牧守畏栗,莫敢輕舉。雄在尚書,迄於永憙,十餘年閒,察選清平,多得其人。雄又奏徵海內名儒為博士,使公卿子弟為諸生,有志操者,加其俸祿。及汝南謝廉、河南趙建,年始十二,各能通經,雄並奏拜童子郎。自是負書來學,雲集京師。
shì zhōng zhāng héng shàng shū yuē: zì chū jǔ xiào lián, dào jīn èr bǎi nián, bì xiān xiào xíng, xíng yǒu yú lì, nǎi cǎo wén fǎ ěr. jīn zhào shū yī yǐ néng sòng zhāng jù jié zòu àn wèi xiàn, suī yǒu zhì xiào, bù dāng qí kē, suǒ wèi sǔn běn ér qiú mò zhě yě. zì gǎi shì yǐ lái, lèi yǒu yāo xīng zhèn liè zhī zāi, shì tiān yì bù ān yú cǐ fǎ gù yě.
侍中張衡上疏曰:」自初舉孝廉,到今二百年,必先孝行,行有餘力,乃草文法耳。今詔書一以能誦章句、結奏案為限,雖有至孝,不當其科,所謂損本而求末者也。自改試以來,累有妖星震裂之災,是天意不安於此法故也。」
hòu huáng qióng wèi shàng shū lìng, yǐ xióng qián suǒ shàng xiào lián zhī xuǎn, zhuān yòng rú xué wén lì, yú qǔ shì zhī yì yóu yǒu suǒ wéi, nǎi zòu zēng xiào tì jí néng cóng zhèng zhě, wèi sì kē. fàn yè yuē: hàn chū zhào jǔ xián liáng fāng zhèng, zhōu jùn chá xiào lián xiù cái, sī yì gòng shì zhī fāng yě. zhōng xìng yǐ hòu, fù zēng dūn pǔ yǒu dào xián néng zhí yán dú xíng gāo jié zhì zhí qīng bái dūn hòu zhī shǔ. róng lù jì guǎng, zì shì qiè míng wěi fú, jìn yǐ liú jìng. quán mén guì shì, qǐng yè fán xìng. zì zuǒ xióng rèn shì, xiàn nián shì cái, suī pō yǒu bù mì, gù yì yīn shí shí yí. ér huáng qióng hú guǎng zhāng héng cuī yuàn zhī tú, ní zhì jiù fāng, hù xiāng guǐ bó, xún míng zhě qū qí duǎn, suàn shí zhě tǐng qí xiào. xióng zài shàng shū, tiān xià bù gǎn miù xuǎn, shí yú nián xián, chēng wèi dé rén, sī yì xiào shí zhī zhēng hū? jiù diǎn, xuǎn jǔ wěi rèn sān fǔ, sān fǔ yǒu xuǎn, cān yì yuàn shǔ. zī qí xíng zhuàng, dù qí qì néng, shòu shì rèn yòng, zé yǐ chéng gōng. míng wú kě chá, rán hòu fù zhī shàng shū zhī jǔ cì, qǐng xià tíng wèi, fù àn xū shí, xíng qí zhū fá.
後黃瓊為尚書令,以雄前所上孝廉之選,專用儒學、文吏,於取士之義猶有所違,乃奏增孝悌及能從政者,為四科。(范曄曰:」漢初詔舉賢良、方正,州郡察孝廉、秀才,斯亦貢士之方也。中興以後,復增敦樸、有道、賢能、直言、獨行、高節、質直、清白、敦厚之屬。榮路既廣,自是竊名偽服,浸以流競。權門貴仕,請謁繁興。自左雄任事,限年試才,雖頗有不密,固亦因識時宜。而黃瓊、胡廣、張衡、崔瑗之徒,泥滯舊方,互相詭駮,循名者屈其短,算實者挺其效。雄在尚書,天下不敢謬選,十餘年閒,稱為得人,斯亦效實之徵乎?」舊典,選舉委任三府,三府有選,參議掾屬。咨其行狀,度其器能,受試任用,責以成功。名無可察,然後付之尚書之舉刺,請下廷尉,覆案虛實,行其誅罰。)
huán dì jiàn hé chū, zhào: zhū xué shēng nián shí liù yǐ shàng, bǐ jùn guó míng jīng, shì, cì dì shàng míng. gāo dì shí wǔ rén shàng dì shí liù rén wèi zhōng láng, zhōng dì shí qī rén wèi tài zǐ shè rén, xià dì shí qī rén wèi wáng jiā láng.
桓帝建和初,詔:「諸學生年十六以上,比郡國明經,試,次第上名。高第十五人、上第十六人為中郎,中第十七人為太子舍人,下第十七人為王家郎。」
yǒng shòu èr nián jiǎ wǔ, zhào fù kè shì zhū shēng, bǔ láng shè rén. qí hòu fù zhì: xué shēng mǎn èr suì, shì tōng èr jīng zhě, bǔ wén xué zhǎng gù qí bù néng tōng èr jīng zhě, xū hòu shì fù suí bèi shì, shì tōng èr jīng zhě, yì dé wèi wén xué zhǎng gù. qí yǐ wèi wén xué zhǎng gù zhě, mǎn èr suì, shì néng tōng sān jīng zhě, zhuó qí gāo dì, wèi tài zǐ shè rén qí bù dé dì zhě, hòu shì fù suí bèi shì, dì fù gāo zhě, yì dé wèi tài zǐ shè rén. yǐ wèi tài zǐ shè rén, mǎn èr suì, shì néng tōng sì jīng zhě, zhuó qí gāo dì, wèi láng zhōng qí bù dé dì zhě, hòu shì fù suí bèi shì, dì fù gāo zhě, yì dé wèi láng zhōng. yǐ wèi láng zhōng, mǎn èr suì, shì néng tōng wǔ jīng zhě, zhuó qí gāo dì, bǔ lì, suí cái ér yòng qí bù dé dì zhě, hòu shì fù suí bèi shì, dì fù gāo, yì dé bǔ lì.
永壽二年甲午,詔複課試諸生,補郎、舍人。其後複製:「學生滿二歲,試通二經者,補文學掌故;其不能通二經者,須後試復隨輩試,試通二經者,亦得為文學掌故。其已為文學掌故者,滿二歲,試能通三經者,擢其高第,為太子舍人;其不得第者,後試復隨輩試,第復高者,亦得為太子舍人。已為太子舍人,滿二歲,試能通四經者,擢其高第,為郎中;其不得第者,後試復隨輩試,第復高者,亦得為郎中。已為郎中,滿二歲,試能通五經者,擢其高第,補吏,隨才而用;其不得第者,後試復隨輩試,第復高,亦得補吏。」
qí hòu gāng jì huī wěn, fán suǒ xuǎn yòng, mò fēi qíng gù. shí yì yǐ zhōu jùn xiāng ā, rén qíng bǐ zhōu, nǎi zhì hūn yīn zhī jiā jí liǎng zhōu zhī rén bù dé xiāng lín. suì fù yǒu sān hù fǎ, sān hù, wèi hūn yīn zhī jiā jí liǎng zhōu bù dé jiāo hù wèi guān. shì shí shǐ bì qiān shān yáng tài shǒu, qí qī jù yě xuē shì nǚ, yǐ sān hù zì shàng, zhuǎn bài píng yuán xiāng shì yě. jìn wǎng yì mì, xuǎn yòng mí jiān. yōu jì èr zhōu jiǔ què, ér gōng fǔ xiàn yǐ sān hù, jīng shí bù bǔ. yì láng cài yōng shàng yán yuē: fú jiàn yōu jì jiù rǎng, kǎi mǎ suǒ chū, bǐ nián bīng jī, jiàn zhì kōng hào, què zhí jīng shí, lì rén yán shǔ. ér sān fǔ xuǎn jǔ, yú yuè bù dìng, yǐ bì sān hù. shí èr zhōu yǒu jìn, dāng qǔ èr zhōu ér yǐ. yòu èr zhōu zhī shì, huò fù xiàn yǐ suì yuè, hú yí yān chí, yǐ shī shì huì. yú yǐ wèi sān hù zhī jìn, jìn zhī báo zhě. dàn shēn yǐ wēi líng, míng qí xiàn lìng, zài rèn zhī rén, qǐ bù jiè jù, ér zuò shè sān hù, zì shēng liú ài xié? xī hán ān guó qǐ zì tú zhōng, zhū mǎi chén chū yú yōu jiàn, bìng yǐ cái yí, hái shǒu běn bāng. qǐ fù gù xún sān hù, jì yǐ mò zhì zhě hū? chén yuàn juān chú jìn jìn, qí zhū zhōu cì shǐ qì yòng kě shòu zhě, wú jū rì yuè sān hù, yǐ chà jué zhōng. líng dì bù xǐng. shì shí zhū bó shì shì jiǎ yǐ kē, zhēng dì gāo xià, gèng xiāng gào sòng, pō xíng huì lù, gǎi lán tái qī shū zhī jīng, yǐ hé qí sī wén zhě. dì nǎi zhào zhū rú chóu dìng wǔ jīng, ér xī shí yǐ kān qí wén, shǐ cài yōng děng shū wèi gǔ wén zhuàn lì sān tǐ, lì yú tài xué mén, wèi zhī shí jīng. yóu shì zhēng zhě nǎi xī. fán xué shì bù dé yǒu jīn yí gù jí, dū shū qí bǎn, jǔ zhǔ bǎo zhī. qí dū yóu bǎn zhuàng yuē: shēng shì ài jìng, sàng méi rú lǐ. tōng yì shàng shū xiào jīng lùn yǔ, jiān zōng zài jí, qióng wēi chǎn ào. shī shì mǒu guān, jiàn shòu mén tú wǔ shí rén yǐ shàng. yǐn jū lè dào, bù qiú wén dá. shēn wú jīn yí gù jí. sān shí liù shǔ, bù yǔ yāo è, jiāo tōng wáng hóu shǎng cì. xíng yīng sì kē, jīng rèn bó shì. xià shǔ mǒu guān mǒu jiǎ bǎo jǔ. shùn dì huì bǎo, gǎi chēng shǒu. shěn jì jì yuē: chū shùn dì tuī xīn xū jǐ, yán qǐ tiān xià zhī shì, yǐ xuán xūn yù bó zhēng lǔ yáng fán yīng. jì zhì, tiān zǐ wèi jiàng qǐn diàn, shè tán xí, dài rú shén míng. shàng shū fèng yǐn, yán wèn dé shī. yīng suǒ duì wéi cháng yán, wú hóng mó bó lüè kě yǐ dòng guān tīng. yáo shì liú sú xuān xiāo, yǐ wèi chù shì chún dào xū shēng, lóng sú ér yǐ, wù yì bù yǔn. shì shí yān huàn bǐng zhèng, yīn dǎng biàn tiān xià, gù shì jūn zǐ xiū wèi chái ǒu. tài xué zhū shēng sān wàn yú rén, guō tài jiǎ biāo wèi zhī guān, lǐ dù chén fàn wèi qí tú, gèng xiāng bāo zhòng, wēi yán gāo lùn, héng yì dé shī, cháo tíng zhèng xíng bì pǐn cái zhī. gōng qīng jiē wèi, yíng mén dào xǐ, zhé jié zì xià. yì zhě xián yǐ wèi wén rú fù xìng, wéi shēn tú pán yuē:' bù rán. dāng zhàn guó xián, chù shì gàn shí, liè guó zhī jūn, zhì yǒu yōng huì wèi qián qū zhě, zú zhì fén shū kēng rú zhī huò, zī qí zhào yǐ.' jì ér qún shì yǐ shàn è xiāng qū, huò jī wū xiāng jiā, yī bǐ yī cǐ, lián wèi gōu dǎng. ér yān shù děng gòu chéng xìn gù, nǎi wū gào qún shì yǐ jiāo jié shàn bàng, tú wèi bù guǐ. líng dì zhèn nù, xī lìng dài bǔ zhī. yú shì suì yǒu dǎng gù zhī yù. shǐ zì zhōu fú fáng zhí, chéng yú lǐ yīng zhāng jiǎn, míng shì sǐ yù zhōng zhě bǎi yú rén. qí zhī dǎng yīn yuán huò cí làn ér zhū xǐ jìn fèi zhě liù qī bǎi rén. cóng gǔ yǐ lái, zhū shēng zhī shèng mò rú shì, shàn rén sàng bài yì mò rú shì. xī zhòng ní yǒu yán yuē:' rén ér bù rén, jí zhī yǐ shén, luàn yě.' shì yǐ jūn zǐ zhī dào, guì àn rán ér rì zhāng. gù yī jǐn shàng jiǒng, è qí zhāo zhāo yě. jiē hū! shēn tú zi lóng qí zhī yán yú?
其後綱紀隳紊,凡所選用,莫非情故。時議以州郡相阿,人情比周,乃制婚姻之家及兩州之人不得相臨。遂復有「三互」法,(三互,謂婚姻之家及兩州不得交互為官。是時史弼遷山陽太守,其妻鉅野薛氏女,以三互自上,轉拜平原相是也。)禁網益密,選用彌艱。幽冀二州久闕,而公府限以三互,經時不補。議郎蔡邕上言曰:」伏見幽冀舊壤,鎧馬所出,比年兵飢,漸至空耗,闕職經時,吏人延屬。而三府選舉,逾月不定,以避三互。十二州有禁,當取二州而已。又二州之士,或復限以歲月,狐疑淹遲,以失事會。愚以為三互之禁,禁之薄者。但申以威靈,明其憲令,在任之人,豈不戒懼,而坐設三互,自生留閡邪?昔韓安國起自徒中,朱買臣出於幽賤,並以才宜,還守本邦。豈復顧循三互,繼以末制者乎?臣願蠲除近禁,其諸州刺史器用可授者,無拘日月、三互,以差厥中。」靈帝不省。是時諸博士試甲乙科,爭第高下,更相告訟,頗行賄賂,改蘭台漆書之經,以合其私文者。帝乃詔諸儒讎定五經,而鑴石以刊其文,使蔡邕等書為古文、篆、隸三體,立於太學門,謂之」石經」。由是爭者乃息。凡學士不得有金痍、痼疾,督書其版,舉主保之。(其督郵版狀曰:生事愛敬,喪沒如禮。通易、尚書、孝經、論語,兼綜載籍,窮微闡奧。師事某官,見授門徒五十人以上。隱居樂道,不求聞達。身無金痍、痼疾。三十六屬,不與妖惡,交通王侯賞賜。行應四科,經任博士。下署某官、某甲保舉。順帝諱保,改稱守。沈既濟曰:「初順帝推心虛己,延企天下之士,以玄纁玉帛徵魯陽樊英。既至,天子為降寢殿,設壇席,待如神明。尚書奉引,延問得失。英所對唯常言,無宏謨博略可以動觀聽。繇是流俗諠囂,以為處士純盜虛聲,聾俗而已,物議不允。是時閹宦秉政,姻黨遍天下,故士君子羞為儕偶。太學諸生三萬餘人,郭泰、賈彪為之冠,李、杜、陳、范為其徒,更相褒重,危言高論,橫議得失,朝廷政刑必品裁之。公卿皆畏,迎門倒屣,折節自下。議者咸以為文儒復興,唯申屠蟠曰:'不然。當戰國閒,處士干時,列國之君,至有擁篲為前驅者,卒致焚書坑儒之禍,茲其兆矣。'既而群士以善惡相驅,或譏誣相加,一彼一此,連為鈎黨。而閹豎等構成釁故,乃誣告群士以交結訕謗,圖為不軌。靈帝震怒,悉令逮捕之。於是遂有黨錮之獄。始自周福、房植,成於李膺、張儉,名士死獄中者百餘人。其支黨因緣或詞濫而誅徙禁廢者六七百人。從古以來,諸生之盛莫如是,善人喪敗亦莫如是。昔仲尼有言曰:'人而不仁,疾之以甚,亂也。'是以君子之道,貴闇然而日彰。故衣錦尚褧,惡其昭昭也。嗟乎!申屠子龍其知言歟?」)