strong xuǎn jǔ sān strong
選舉三
lì dài zhì xià dà táng kǎo jī
歷代制下(大唐) 考績
dà táng gòng shì zhī fǎ, duō xún suí zhì. shàng jùn suì sān rén, zhōng jùn èr rén, xià jùn yī rén, yǒu cái néng zhě wú cháng shù. qí cháng gòng zhī kē, yǒu xiù cái, yǒu míng jīng, yǒu jìn shì, yǒu míng fǎ, yǒu shū, yǒu suàn. zì jīng shī jùn xiàn jiē yǒu xué yān. bìng jù xué piān. měi suì zhòng dōng, jùn xiàn guǎn jiān kè shì qí chéng zhě, zhǎng lì huì shǔ liáo, shè bīn zhǔ, chén zǔ dòu, bèi guǎn xián, shēng yòng shǎo láo, xíng xiāng yǐn jiǔ lǐ, gē lù míng zhī shī, zhēng qí ài xù shǎo zhǎng ér guān yān. jì jiàn, ér yǔ jì xié. qí bù zài guǎn xué ér jǔ zhě, wèi zhī xiāng gòng. jiù lìng zhū jùn suī yī èr sān rén zhī xiàn, ér shí wú cháng shù. dào shàng shū shěng, shǐ yóu hù bù jí yuè, ér guān yú kǎo gōng kè shì, kě zhě wèi dì. wǔ dé jiù zhì, yǐ kǎo gōng láng zhōng jiān shì gòng jǔ. zhēn guān yǐ hòu, zé kǎo gōng yuán wài láng zhuān zhǎng zhī. lǜ yuē: zhū gòng jǔ fēi qí rén, wèi dé xíng guāi pì, bù rú jǔ zhuàng zhě. jí yīng gòng jǔ ér bù gòng jǔ zhě, wèi cái kān lì yòng, bì ér bù yán yě. yī rén tú yī nián, èr rén jiā yī děng, zuì zhǐ tú sān nián.
大唐貢士之法,多循隋制。上郡歲三人,中郡二人,下郡一人,有才能者無常數。其常貢之科,有秀才,有明經,有進士,有明法,有書,有算。自京師郡縣皆有學焉。(並具學篇。)每歲仲冬,郡縣館監課試其成者,長吏會屬僚,設賓主,陳俎豆,備管弦,牲用少牢,行鄉飲酒禮,歌鹿鳴之詩,徵耆艾、敘少長而觀焉。既餞,而與計偕。其不在館學而舉者,謂之鄉貢。舊令諸郡雖一、二、三人之限,而實無常數。到尚書省,始由戶部集閱,而關於考功課試,可者為第。(武德舊制,以考功郎中監試貢舉。貞觀以後,則考功員外郎專掌之。)律曰:「諸貢舉非其人,(謂德行乖僻,不如舉狀者。)及應貢舉而不貢舉者,(謂才堪利用,蔽而不言也。)一人徒一年,二人加一等,罪止徒三年。」
chū, xiù cái kē děng zuì gāo, shì fāng lüè cè wǔ tiáo, yǒu shàng shàng shàng zhōng shàng xià zhōng shàng, fán sì děng. zhēn guān zhōng, yǒu jǔ ér bù dì zhě, zuò qí zhōu zhǎng, yóu shì fèi jué. kāi yuán èr shí sì nián yǐ hòu, fù yǒu cǐ jǔ. qí shí yǐ jìn shì jiàn nán, ér xiù cái běn kē wú tiē jīng jí zá wén zhī xiàn, fǎn yì yú jìn shì. zhǔ sī yǐ qí kē fèi jiǔ, bù yù shōu jiǎng, yīng zhě duō luò zhī, sān shí nián lái wú jí dì zhě. zhì tiān bǎo chū, lǐ bù shì láng wéi zhì shǐ zòu qǐng, yǒu kān cǐ jǔ zhě, lìng guān zhǎng tè jiàn, qí cháng nián jǔ sòng zhě bìng tíng. zì shì shì zú suǒ qù xiāng, wéi míng jīng jìn shì èr kē ér yǐ. qí chū zhǐ shì cè, zhēn guān bā nián, zhào jiā jìn shì shì dú jīng shǐ yī bù.
初,秀才科等最高,試方略策五條,有上上、上中、上下、中上,凡四等。貞觀中,有舉而不第者,坐其州長,由是廢絕。(開元二十四年以後,復有此舉。其時以進士漸難,而秀才本科無帖經及雜文之限,反易於進士。主司以其科廢久,不欲收獎,應者多落之,三十年來無及第者。至天寶初,禮部侍郎韋陟始奏請,有堪此舉者,令官長特薦,其常年舉送者並停。)自是士族所趣鄉,唯明經、進士二科而已。其初止試策,貞觀八年,詔加進士試讀經史一部。
zhì diào lù èr nián, kǎo gōng yuán wài láng liú sī lì shǐ zòu èr kē bìng jiā tiē jīng. qí hòu, yòu jiā lǎo zi xiào jīng, shǐ jiān tōng zhī. yǒng lóng èr nián, zhào míng jīng tiē shí dé liù, jìn shì shì wén liǎng piān, shí wén lǜ zhě, rán hòu shì cè.
至調露二年,考功員外郎劉思立始奏二科並加帖經。其後,又加老子、孝經,使兼通之。永隆二年,詔明經帖十得六,進士試文兩篇,識文律者,然後試策。
wǔ tài hòu zài chū yuán nián èr yuè, cè wèn gòng rén yú luò chéng diàn, shù rì fāng le. diàn qián shì rén zì cǐ shǐ. zhǎng shòu sān nián zhì, shǐ lìng jǔ rén xiàn suì yuán huì, liè yú fāng wù qián, yǐ bèi chōng tíng. yīn zuǒ shí yí liú chéng qìng shàng shū zòu: sì fāng zhēn gòng, liè wèi tíng shí, ér jǔ rén bù cè, shén fēi zūn xián zhī yì. shàng cóng zhī. zhǎng shòu èr nián, tài hòu zì zhì chén guǐ liǎng piān, lìng gòng jǔ xí yè, tíng lǎo zi.
武太后載初元年二月,策問貢人於洛城殿,數日方了。殿前試人自此始。長壽三年制,始令舉人獻歲元會,列於方物前,以備充庭。(因左拾遺劉承慶上疏奏:「四方珍貢,列為庭實,而舉人不廁,甚非尊賢之意。」上從之。)長壽二年,太后自製臣軌兩篇,令貢舉習業,停老子。
zhǎng ān èr nián, jiào rén xí wǔ yì, qí hòu měi suì rú míng jīng jìn shì zhī fǎ, xíng xiāng yǐn jiǔ lǐ, sòng yú bīng bù. kāi yuán shí jiǔ nián, zhào wǔ gòng rén yǔ míng jīng jìn shì tóng háng xiāng yǐn jiǔ lǐ. qí kè shì zhī zhì, huà bó wèi wǔ guī, zhì zhī yú duǒ, qù zhī bǎi yǒu wǔ bù, nèi guī guǎng liù chǐ, jué guǎng liù chǐ yú sì guī, měi guī nèi liǎng biān gè guǎng sān chǐ. xuán gāo yǐ sān shí chǐ wèi xiàn. liè zuò yǐn shè, míng yuē zhǎng duǒ. gōng yòng yī shí lì, jiàn zhòng liù qián. yòu chuān tǔ wèi liè, qí zhǎng yǔ duǒ jūn, zhuì pí wèi liǎng lù, lì zhì qí shàng, chí mǎ shè zhī, míng yuē mǎ shè. lù zǐ zhǎng wǔ cùn, gāo sān cùn. gōng yòng qī dòu yǐ shàng lì. yòu duàn mù wèi rén, dài fāng bǎn yú dǐng. fán sì ǒu rén, hù liè liè shàng, chí mǎ rù liè, yùn qiāng zuǒ yòu chù, bì bǎn luò ér rén bù bó, míng yuē mǎ qiāng. qiāng zhǎng yī zhàng bā chǐ, jìng yī cùn wǔ fēn, zhòng bā jīn. qí mù rén shàng bǎn, fāng sān cùn wǔ fēn. jiē yǐ xuān hǎo bù shī zhě wèi shàng. jiān yǒu bù shè chuān zhá qiào guān fù zhòng shēn cái yán yǔ zhī xuǎn, tōng dé wǔ shàng zhě wèi dì. qí yú fù yǒu píng shè zhī kē, bù jū sè yì, gāo dì zhě shòu yǐ guān, qí cì yǐ lèi shēng. yòu zhì wèi tǔ mù mǎ yú lǐ lǘ xián, jiào rén xí qí. tiān bǎo liù zài zhēng yuè zhì: wén wǔ zhī dào, jì wéi bìng yòng, zōng jìng zhī yí, bù kě dú què. qí xiāng gòng wǔ jǔ rén shàng shěng, xiān lìng yè tài gōng miào. měi bài dà jiāng jí xíng shī kè jié, yì yí gào miào.
長安二年,教人習武藝,其後每歲如明經、進士之法,行鄉飲酒禮,送於兵部。(開元十九年,詔武貢人與明經、進士同行鄉飲酒禮。)其課試之制,畫帛為五規,置之於垛,去之百有五步,(內規廣六尺,橛廣六尺;餘四規,每規內兩邊各廣三尺。懸高以三十尺為限。)列坐引射,名曰」長垛」。(弓用一石力,箭重六錢。)又穿土為埒,其長與垛均,綴皮為兩鹿,歷置其上,馳馬射之,名曰」馬射」。(鹿子長五寸,高三寸。弓用七斗以上力。)又斷木為人,戴方版於頂。凡四偶人,互列埒上,馳馬入埒,運槍左右觸,必版落而人不踣,名曰」馬槍」。(槍長一丈八尺,徑一寸五分,重八斤。其木人上版,方三寸五分。)皆以儇好不失者為上。兼有步射、穿札、翹關、負重、身材、言語之選,通得五上者為第。其餘復有平射之科,不拘色役,高第者授以官,其次以類升。又制為土木馬於里閭閒,教人習騎。(天寶六載正月制:「文武之道,既惟並用,宗敬之儀,不可獨闕。其鄉貢武舉人上省,先令謁太公廟。每拜大將及行師克捷,亦宜告廟。」)
shén lóng èr nián èr yuè, zhì gòng jǔ rén tíng chén guǐ, yī jiù xí lǎo zi.
神龍二年二月,制貢舉人停臣軌,依舊習老子。
kāi yuán bā nián qī yuè, guó zi sī yè lǐ yuán cuǐ shàng yán: sān lǐ sān chuán jí máo shī shàng shū zhōu yì děng, bìng shèng xián wēi zhǐ. shēng rén jiào yè, bì shì zī jīng yuǎn, zé sī dào bù zhuì. jīn míng jīng suǒ xí, wù zài chū shēn, xián yǐ lǐ jì wén shǎo, rén jiē jìng dú. zhōu lǐ jīng bāng zhī guǐ zé, yí lǐ zhuāng jìng zhī kǎi mó, gōng yáng gǔ liáng, lì dài chóng xí, jīn liǎng jiān jí zhōu xiàn, yǐ dú xué wú yǒu, sì jīng dài jué. shì zī xùn yòu, bù kě yīn xún. qí xué shēng qǐng gè liàng pèi zuò yè, bìng gòng rén cān shì zhī, rì xí zhōu lǐ yí lǐ gōng yáng gǔ liáng. bìng qǐng tiē shí tōng wǔ, xǔ qí rù cè. yǐ cǐ kāi quàn, jí wàng sì hǎi jūn xí, jiǔ jīng gāi bèi. cóng zhī. èr shí yī nián, xuán zōng xīn zhù lǎo zi chéng, zhào tiān xià měi suì gòng shì, jiǎn shàng shū lùn yǔ cè, ér jiā lǎo zi yān. èr shí sì nián, zhì yí gòng jǔ yú lǐ bù, yǐ shì láng zhǎng zhī. yīn kǎo gōng yuán wài láng lǐ áng dǐ hē jìn shì lǐ quán wén zhāng, dà wèi quán suǒ líng jié, cháo yì yǐ láng guān dì qīng, gù yí yú lǐ bù, suì wèi yǒng zhì. èr shí wǔ nián èr yuè, zhì: míng jīng měi jīng tiē shí, qǔ tōng wǔ yǐ shàng, miǎn jiù shì yī tiē réng àn wèn dà yì shí tiáo, qǔ tōng liù yǐ shàng, miǎn shì jīng cè shí tiáo lìng dá shí wù cè sān dào, qǔ cū yǒu wén lǐ zhě yǔ jí dì. qí jìn shì tíng xiǎo jīng, zhǔn míng jīng tiē dà jīng shí tiē, qǔ tōng sì yǐ shàng, rán hòu zhǔn lì shì zá wén jí cè, kǎo tōng yǔ jí dì. qí míng jīng zhōng yǒu míng wǔ jīng yǐ shàng, shì wú bù tōng zhě jìn shì zhōng jiān yǒu jīng tōng yī shǐ, néng shì cè shí tiáo dé liù yǐ shàng zhě: zòu tīng jìn zhǐ. qí yīng shì jìn shì děng, chàng dì qì, jù suǒ shì zá wén jí cè, sòng zhōng shū mén xià xiáng fù. lǐ bù shì láng yáo yì zòu. xuán zōng fāng hóng dào huà, zhì èr shí jiǔ nián, shǐ yú jīng shī zhì chóng xuán guǎn, zhū zhōu zhì dào xué, shēng tú yǒu chà, jīng dū gè bǎi rén, zhū zhōu wú cháng yuán. xí lǎo zhuāng wén liè, wèi zhī sì zǐ. yīn dì yǔ guó zi jiān tóng. wèi zhī dào jǔ. jǔ sòng kè shì yǔ míng jīng tóng. fán jǔ sī kè shì zhī fǎ, tiē jīng zhě, yǐ suǒ xí jīng yǎn qí liǎng duān, zhōng xián kāi wéi yī xíng, cái zhǐ wèi tiē, fán tiē sān zì, suí shí zēng sǔn, kě fǒu bù yī, huò dé sì dé wǔ dé liù zhě wèi tōng. hòu jǔ rén jī duō, gù qí fǎ yì nán, wù yù luò zhī, zhì yǒu tiē gū zhāng jué jù, yí sì cān hù zhě yǐ huò zhī. shèn zhě, huò shàng dǐ qí zhù, xià yú yī èr zì, shǐ xún zhī nán zhī, wèi zhī dào bá. jì shén nán yǐ, ér jǔ rén zé yǒu qū lián gū jué suǒ yōu yǐn wèi shī fù ér sòng xí zhī, bù guò shí shù piān, zé nán zhě xī xiáng yǐ. qí yú píng wén dà yì, huò duō qiáng miàn yān.
開元八年七月,國子司業李元璀上言:「三禮、三傳及毛詩、尚書、周易等,並聖賢微旨。生人教業,必事資經遠,則斯道不墜。今明經所習,務在出身,咸以禮記文少,人皆競讀。周禮經邦之軌則,儀禮莊敬之楷模,公羊、穀梁,歷代崇習,今兩監及州縣,以獨學無友,四經殆絕。事資訓誘,不可因循。其學生請各量配作業,並貢人參試之,日習周禮、儀禮、公羊、穀梁。並請帖十通五,許其入策。以此開勸,即望四海均習,九經該備。」從之。二十一年,玄宗新注老子成,詔天下每歲貢士,減尚書、論語策,而加老子焉。二十四年,制移貢舉於禮部,以侍郎掌之。(因考功員外郎李昂詆訶進士李權文章,大為權所陵訐,朝議以郎官地輕,故移於禮部,遂為永制。)二十五年二月,制:」明經每經帖十,取通五以上,免舊試一帖;仍按問大義十條,取通六以上,免試經策十條;令答時務策三道,取粗有文理者與及第。其進士停小經,准明經帖大經十帖,取通四以上,然後準例試雜文及策,考通與及第。其明經中有明五經以上,試無不通者;進士中兼有精通一史,能試策十條得六以上者:奏聽進止。其應試進士等,唱第訖,具所試雜文及策,送中書、門下詳覆。」(禮部侍郎姚奕奏。)玄宗方弘道化,至二十九年,始於京師置崇玄館,諸州置道學,生徒有差,(京、都各百人,諸州無常員。習老、莊、文、列,謂之四子。蔭第與國子監同。)謂之「道舉」。舉送、課試與明經同。凡舉司課試之法,帖經者,以所習經掩其兩端,中閒開唯一行,裁紙為帖,凡帖三字,隨時增損,可否不一,或得四、得五、得六者為通。(後舉人積多,故其法益難,務欲落之,至有帖孤章絕句,疑似參互者以惑之。甚者,或上抵其注,下餘一二字,使尋之難知,謂之」倒拔」。既甚難矣,而舉人則有驅聯孤絕、索幽隱為詩賦而誦習之,不過十數篇,則難者悉詳矣。其於平文大義,或多牆面焉。)
tiān bǎo yuán nián, míng jīng tíng lǎo zi, jiā xí ěr yǎ. shí yī zài, lǐ bù shì láng yáng jùn shǐ kāi wèi sān xíng, bù dé tiē duàn jué yí sì zhī yán yě. míng jīng suǒ shì yī dà jīng jí xiào jīng lùn yǔ ěr yǎ, tiē gè yǒu chà tiē jì tōng ér kǒu wèn zhī, yī jīng wèn shí yì, dé liù zhě wèi tōng wèn tōng ér hòu shì cè, fán sān tiáo. sān shì jiē tōng zhě wèi dì. jìn shì suǒ shì yī dà jīng jí ěr yǎ, jiù zhì, tiē yī xiǎo jīng bìng zhù. kāi yuán èr shí wǔ nián, gǎi tiē dà jīng, qí ěr yǎ yì bìng tiē zhù. tiē jì tōng ér hòu shì wén shì fù gè yī piān, wén tōng ér hòu shì cè, fán wǔ tiáo. sān shì jiē tōng zhě wèi dì. jīng cè quán tōng wèi jiǎ dì, tōng sì yǐ shàng wèi yǐ dì. tōng sān tiē yǐ xià jí cè quán tōng ér tiē jīng wén bù tōng sì, huò tiē jīng tōng sì yǐ shàng ér cè bù tōng sì, jiē wèi bù dì. míng fǎ shì lǜ lìng gè shí tiē, shì cè gòng shí tiáo, lǜ qī tiáo, lìng sān tiáo. quán tōng wèi jiǎ, tōng bā yǐ shàng wèi yǐ, zì qī yǐ xià wèi bù dì. shū zhě shì shuō wén zì lín fán shí tiē, shuō wén liù tiē, zì lín sì tiē. kǒu shì wú cháng xiàn, jiē tōng zhě wèi dì. suàn zhě shì jiǔ zhāng hǎi dǎo sūn zi wǔ cáo zhāng qiū jiàn xià hóu yáng zhōu bì wǔ jīng zhuì shù jī gǔ, tiē gè yǒu chà, jiǔ zhāng sān tiē, wǔ jīng děng qī bù gè yī tiē, zhuì shù liù tiē, jī gǔ sì tiē. jiān shì wèn dà yì, jiē tōng zhě wèi dì. fán zhòng kē yǒu néng jiān xué, zé jiā chāo jiǎng, bù zài cháng xiàn.
天寶元年,明經停老子,加習爾雅。十一載,禮部侍郎楊浚始開為三行,(不得帖斷絕、疑似之言也。)明經所試一大經及孝經、論語、爾雅,帖各有差;帖既通而口問之,一經問十義,得六者為通;問通而後試策,凡三條。三試皆通者為第。進士所試一大經及爾雅,(舊制,帖一小經並注。開元二十五年,改帖大經,其爾雅亦並帖注。)帖既通而後試文試賦各一篇,文通而後試策,凡五條。三試皆通者為第。(經策全通為甲第,通四以上為乙第。通三帖以下及策全通而帖經文不通四,或帖經通四以上而策不通四,皆為不第。)明法試律令各十帖,試策共十條,(律七條,令三條。)全通為甲,通八以上為乙,自七以下為不第。書者試說文、字林凡十帖,(說文六帖,字林四帖。)口試無常限,皆通者為第。算者試九章、海島、孫子、五曹、張丘建、夏侯陽、周髀、五經、綴術、緝古,帖各有差,(九章三帖,五經等七部各一帖,綴術六帖,緝古四帖。)兼試問大義,皆通者為第。凡眾科有能兼學,則加超獎,不在常限。
àn lìng wén, kē dì xiù cái yǔ míng jīng tóng wèi sì děng, jìn shì yǔ míng fǎ tóng wèi èr děng. rán xiù cái zhī kē jiǔ fèi, ér míng jīng suī yǒu jiǎ yǐ bǐng dīng sì kē, jìn shì yǒu jiǎ yǐ èr kē, zì wǔ dé yǐ lái, míng jīng wéi yǒu dīng dì, jìn shì wéi yǐ kē ér yǐ. xiān shì zhī qī, mìng jǔ rén yè yú xiān shī, yǒu sī bo rì, sù zhāng yú guó xué, zǎi fǔ yǐ xià jiē huì ér guān yān. bó jí qún yì jiǎng lùn, ér tuì zhī lǐ bù. yuè shì zhī rì, jiē yán shè bīng wèi, jiàn jí wéi zhī, sōu suǒ yī fú, jī hē chū rù, yǐ fáng jiǎ làn yān. qí jìn shì, dà dǐ qiān rén dé dì zhě bǎi yī èr míng jīng bèi zhī, dé dì zhě shí yī èr. qí zhì zhào jǔ rén, bù yǒu cháng kē, jiē biāo qí mù ér sōu yáng zhī. shì zhī rì, huò zài diàn tíng, tiān zǐ qīn lín guān zhī. shì yǐ, hú qí míng yú zhōng kǎo zhī, wén cè gāo zhě tè shòu yǐ měi guān, qí cì yǔ chū shēn. kāi yuán yǐ hòu, sì hǎi yàn qīng, shì wú xián bù xiào, chǐ bù yǐ wén zhāng dá, qí yīng zhào ér jǔ zhě, duō zé èr qiān rén, shǎo yóu bù jiǎn qiān rén, suǒ shōu bǎi cái yǒu yī. lǐ bù yuán wài láng shěn jì jì yuē: chū, guó jiā zì xiǎn qìng yǐ lái, gāo zōng shèng gōng duō bù kāng, ér wǔ tài hòu rèn shì, cān jué dà zhèng, yǔ tiān zǐ bìng. tài hòu pō shè wén shǐ, hǎo diāo chóng zhī yì, yǒng lóng zhōng shǐ yǐ wén zhāng xuǎn shì. jí yǒng chún zhī hòu, tài hòu jūn lín tiān xià èr shí yú nián, dāng shí gōng qīng bǎi pì wú bù yǐ wén zhāng dá, yīn xún xiá jiǔ, jìn yǐ chéng fēng. yǐ zhì yú kāi yuán tiān bǎo zhī zhōng, shàng chéng gāo zǔ tài zōng zhī yí liè, xià jì sì shèng zhì píng zhī huà, xián rén zài cháo, liáng jiāng zài biān, jiā gěi hù zú, rén wú kǔ yǔ, sì yí lái tóng, hǎi nèi yàn rán. suī yǒu hóng yóu shàng lüè wú suǒ cuò, qí móu xióng wǔ wú suǒ fèn. bǎi yú nián xián, shēng yù zhǎng yǎng, bù zhī jīn gǔ zhī shēng, guàn suì zhī guāng, yǐ zhì yú lǎo. gù tài píng jūn zǐ wéi mén diào hù xuǎn, zhēng wén shè cè, yǐ qǔ lù wèi, cǐ xíng jǐ lì shēn zhī měi zhě yě. fù jiào qí zi, xiōng jiào qí dì, wú suǒ yì yè, dà zhě dēng tái gé, xiǎo zhě shì jùn xiàn, zī shēn fèng jiā, gè dé qí zú, wǔ chǐ tóng zǐ, chǐ bù yán wén mò yān. shì yǐ jìn shì wèi shì lín huá xuǎn, sì fāng guān tīng, xī qí fēng cǎi, měi suì dé dì zhī rén, bù jiā chén ér zhōu wén tiān xià. gù zhōng xián juàn yàn yùn cái yù xíng zhě, xián chū yú shì, ér jié jiān wú liáng zhě huò yǒu yān. gù shì fēi xiāng líng, huǐ chēng xiāng téng, huò shàn jié gōu dǎng, sī wèi méng shà, yǐ qǔ kē dì, ér shēng míng dòng tiān xià huò gōu zhí yǐn nì, cháo wèi piān yǒng, yǐ liè yú dào lù, dié xiāng tán zī, wú suǒ bù zhì yān.
按令文,科第秀才與明經同為四等,進士與明法同為二等。然秀才之科久廢,而明經雖有甲乙丙丁四科,進士有甲乙二科,自武德以來,明經唯有丁第,進士唯乙科而已。先試之期,命舉人謁於先師,有司卜日,宿張於國學,宰輔以下皆會而觀焉。博集群議講論,而退之禮部。閱試之日,皆嚴設兵衛,薦棘圍之,搜索衣服,譏訶出入,以防假濫焉。其進士,大抵千人得第者百一二;明經倍之,得第者十一二。其制詔舉人,不有常科,皆標其目而搜揚之。試之日,或在殿廷,天子親臨觀之。試已,糊其名於中考之,文策高者特授以美官,其次與出身。開元以後,四海晏清,士無賢不肖,恥不以文章達,其應詔而舉者,多則二千人,少猶不減千人,所收百才有一。(禮部員外郎沈既濟曰:「初,國家自顯慶以來,高宗聖躬多不康,而武太后任事,參決大政,與天子並。太后頗涉文史,好彫蟲之藝,永隆中始以文章選士。及永淳之後,太后君臨天下二十餘年,當時公卿百辟無不以文章達,因循遐久,浸以成風。以至於開元、天寶之中,上承高祖、太宗之遺烈,下繼四聖治平之化,賢人在朝,良將在邊,家給戶足,人無苦窳,四夷來同,海內晏然。雖有宏猷上略無所措,奇謀雄武無所奮。百餘年閒,生育長養,不知金鼓之聲,爟燧之光,以至於老。故太平君子唯門調戶選,徵文射策,以取祿位,此行己立身之美者也。父教其子,兄教其弟,無所易業,大者登台閣,小者仕郡縣,資身奉家,各得其足,五尺童子,恥不言文墨焉。是以進士為士林華選,四方觀聽,希其風采,每歲得第之人,不浹辰而周聞天下。故忠賢雋彥韞才毓行者,咸出於是,而桀奸無良者或有焉。故是非相陵,毀稱相騰,或扇結鈎黨,私為盟歃,以取科第,而聲名動天下;或鈎摭隱匿,嘲為篇詠,以列於道路,迭相談訾,無所不至焉。」)
bǎo yīng èr nián liù yuè, lǐ bù shì láng yáng wǎn zòu, zhū zhōu měi suì gòng rén, yī xiāng jǔ lǐ xuǎn, chá xiù cái xiào lián. chì zhǐ: zhōu xiàn měi suì chá xiào lián, qǔ zài xiāng lǘ yǒu xiào tì lián chǐ zhī xíng jiàn yān. wěi yǒu sī yǐ lǐ dài zhī, shì qí suǒ tōng zhī xué. wǔ jīng zhī nèi, jīng tōng yī jīng, jiān néng duì cè, dá yú lǐ tǐ zhě, bìng liàng xíng yè shòu guān. qí míng jīng jìn shì dào jǔ, bìng tíng. xuán fù gù yǐ.
寶應二年六月,禮部侍郎楊綰奏,諸州每歲貢人,依鄉舉里選,察秀才、孝廉。敕旨:「州縣每歲察孝廉,取在鄉閭有孝悌、廉恥之行薦焉。委有司以禮待之,試其所通之學。五經之內,精通一經,兼能對策,達於理體者,並量行業授官。其明經、進士、道舉,並停。」旋復故矣。
zhēn yuán èr nián liù yuè, chì: zì jīn yǐ hòu, qí zhū sè jǔ xuǎn rén zhōng, yǒu néng xí kāi yuán lǐ zhě, jǔ rén tóng yī jīng lì, xuǎn rén bù xiàn xuǎn shù, xǔ jí. wèn dà yì yī bǎi tiáo, shì cè sān dào, quán tōng zhě chāo zī yǔ guān, yì tōng qī shí tiáo, cè tōng liǎng dào yǐ shàng zhě fàng jí dì, yǐ xià bù zài fàng xiàn. qí yǒu sàn shì guān néng tōng zhě, yì yī zhèng yuán lì chù fēn. wǔ nián wǔ yuè, chì: zì jīn yǐ hòu, zhū sè rén zhōng yǒu xí sān lǐ zhě, qián zī jí chū shēn rén yī kē mù xuǎn lì, lì bù kǎo shì bái shēn yī gòng jǔ lì, lǐ bù kǎo shì. měi jīng wèn dà yì sān shí tiáo, shì cè sān dào. suǒ shì dà yì, réng wěi zhǔ sī yú cháo guān xué guān zhōng, jiǎn zé jīng tōng jīng shù sān wǔ rén wén zòu, zhǔ sī yǔ tóng shì wèn. yì cè quán tōng wèi shàng děng, tè jiā chāo jiǎng dà yì měi jīng tōng èr shí wǔ tiáo yǐ shàng, cè tōng liǎng dào yǐ shàng wèi cì děng, yī zī yǔ guān. rú xiān shì yuán wài shì guān zhě, tīng yī zhèng yuán lì. qí zhū xué shēng yuàn xí sān lǐ jí kāi yuán lǐ zhě, bìng tīng. réng yǒng wèi cháng shì. jiǔ nián wǔ yuè, chì: qí xí kāi yuán lǐ rén, wèn dà yì yī bǎi tiáo, shì cè sān dào, quán tōng zhě wèi shàng děng dà yì tōng bā shí tiáo yǐ shàng, cè liǎng dào yǐ shàng wèi cì děng yú yī qiè bìng zhǔn sān lǐ lì chù fēn. réng yǒng wèi cháng shì.
貞元二年六月,敕:「自今以後,其諸色舉選人中,有能習開元禮者,舉人同一經例,選人不限選數,許集。問大義一百條,試策三道,全通者超資與官,義通七十條,策通兩道以上者放及第,以下不在放限。其有散、試官能通者,亦依正員例處分。」五年五月,敕:「自今以後,諸色人中有習三禮者,前資及出身人依科目選例,吏部考試;白身依貢舉例,禮部考試。每經問大義三十條,試策三道。所試大義,仍委主司於朝官、學官中,揀擇精通經術三五人聞奏,主司與同試問。義策全通為上等,特加超獎;大義每經通二十五條以上,策通兩道以上為次等,依資與官。如先是員外、試官者,聽依正員例。其諸學生願習三禮及開元禮者,並聽。仍永為常式。」九年五月,敕:「其習開元禮人,問大義一百條,試策三道,全通者為上等;大義通八十條以上,策兩道以上為次等;餘一切並准三禮例處分。仍永為常式。」
qí xuǎn shòu zhī fǎ, yì tóng xún qián dài. fán zhū wáng jí zhí shì zhèng sān pǐn yǐ shàng, ruò wén wǔ sàn guān èr pǐn yǐ shàng jí dū du dōu hù shàng zhōu cì shǐ zhī zài jīng shī zhě, cè shòu. zhū wáng jí zhí shì èr pǐn yǐ shàng, ruò wén wǔ sàn guān yī pǐn, bìng lín xuān cè shòu qí zhí shì zhèng sān pǐn, sàn guān èr pǐn yǐ shàng jí dū du dōu hù shàng zhōu cì shǐ, bìng cháo táng cè. qì, jiē bài miào. cè yòng zhú jiǎn, shū yòng qī. wǔ pǐn yǐ shàng jiē zhì shòu. liù pǐn yǐ xià shǒu wǔ pǐn yǐ shàng jí shì wǔ pǐn yǐ shàng, jiē chì shòu. fán zhì chì shòu jí cè bài, jiē zǎi sī jìn nǐ. zì liù pǐn yǐ xià zhǐ shòu. qí shì pǐn jí liú wài guān, jiē pàn bǔ zhī. fán zhǐ shòu guān, xī yóu yú shàng shū, wén guān shǔ lì bù, wǔ guān shǔ bīng bù, wèi zhī quán xuǎn. wéi yuán wài láng yù shǐ jí gòng fèng zhī guān, zé fǒu. gòng fèng guān, ruò qǐ jū bǔ què shí yí zhī lèi, suī shì liù pǐn yǐ xià guān, ér jiē chì shòu, bù shǔ xuǎn sī. kāi yuán sì nián, shǐ yǒu cǐ zhì.
其選授之法,亦同循前代。凡諸王及職事正三品以上,若文武散官二品以上及都督、都護、上州刺史之在京師者,冊授。(諸王及職事二品以上,若文武散官一品,並臨軒冊授;其職事正三品,散官二品以上及都督、都護、上州刺史,並朝堂冊。訖,皆拜廟。冊用竹簡,書用漆。)五品以上皆制授。六品以下、守五品以上及視五品以上,皆敕授。凡制、敕授及冊拜,皆宰司進擬。自六品以下旨授。其視品及流外官,皆判補之。凡旨授官,悉由於尚書,文官屬吏部,武官屬兵部,謂之銓選。唯員外郎、御史及供奉之官,則否。(供奉官,若起居、補闕、拾遺之類,雖是六品以下官,而皆敕授,不屬選司。開元四年,始有此制。)
fán lì bù bīng bù wén wǔ xuǎn shì, gè fēn wèi sān quán, shàng shū diǎn qí yī, shì láng fēn qí èr. wén xuǎn, jiù zhì shàng shū zhǎng liù pǐn qī pǐn xuǎn, shì láng zhǎng bā pǐn jiǔ pǐn xuǎn. jǐng yún chū, sòng jǐng wèi lì bù shàng shū, shǐ tōng qí pǐn yuán ér fēn diǎn zhī, suì yǐ wèi cháng. fán xuǎn, shǐ yú mèng dōng, zhōng yú jì chūn. xiān shí, wǔ yuè bān gé yú jùn xiàn, shì rén kē xiàn ér jí zhī. chū, jiē tóu zhuàng yú běn jùn huò gù rèn suǒ, shù bà miǎn zhī yóu, ér shàng shàng shū shěng, xiàn shí yuè zhì shěng. nǎi kǎo hé zī xù jùn xiàn xiāng lǐ míng jí fù zǔ guān míng nèi wài zú yīn nián chǐ xíng zhuàng yōu liè kè zuì qiǎn fù xíng fàn, bì jù yān. yǐ tóng liú zhě wǔ wǔ wèi lián, yǐ jīng guān wǔ rén wèi bǎo, yī rén wèi shí, jiē liè míng jié kuǎn, bù dé yǒu xíng jiā zhī zǐ gōng jiǎ shū lèi jí jiǎ míng chéng wěi yǐn mào shēng jiàng zhī tú. yīng xuǎn zhě yǒu zhī rén zhī zhà mào ér jiū dé sān rén yǐ shàng zhě, yōu yǐ shòu zhī. qí shì zhī rì, chú chǎng yuán jí, jī chá fáng jiǎn, rú lǐ bù jǔ rén zhī fǎ.
凡吏部、兵部文武選事,各分為三銓,尚書典其一,侍郎分其二。文選,舊制尚書掌六品、七品選,侍郎掌八品、九品選。景雲初,宋璟為吏部尚書,始通其品員而分典之,遂以為常。凡選,始於孟冬,終於季春。(先時,五月頒格於郡縣,示人科限而集之。初,皆投狀於本郡或故任所,述罷免之由,而上尚書省,限十月至省。乃考覈資緒、郡縣鄉里名籍、父祖官名、內外族姻、年齒形狀、優劣課最、譴負刑犯,必具焉。以同流者五五為聯,以京官五人為保,一人為識,皆列名結款,不得有刑家之子、工賈殊類及假名承偽、隱冒升降之徒。應選者有知人之詐冒而糾得三人以上者,優以授之。其試之日,除場援棘,譏察防檢,如禮部舉人之法。)
qí zé rén yǒu sì shì: yī yuē shēn, qǔ qí tǐ mào fēng wěi. èr yuē yán, qǔ qí cí lùn biàn zhèng. sān yuē shū, qǔ qí kǎi fǎ qiú měi. sì yuē pàn. qǔ qí wén lǐ yōu zhǎng. sì shì kě qǔ, zé xiān hū dé xíng dé jūn yǐ cái, cái jūn yǐ láo. qí liù pǐn yǐ jiàng, jì zī liàng láo ér nǐ qí guān wǔ pǐn yǐ shàng, bù shì, liè míng shàng zhōng shū mén xià, tīng zhì chì chù fēn. fán xuǎn, shǐ jí ér shì, guān qí shū pàn yǐ shì ér quán, chá qí shēn yán yǐ quán ér zhù, xún qí biàn lì, ér nǐ qí guān. yǐ zhù ér chàng shì zhī, bù yàn zhě dé fǎn tōng qí cí, tā rì, gèng qí guān ér gào zhī rú chū. yòu bù yàn zhě, yì rú zhī. sān chàng ér bù fú, tīng dōng jí. fú zhě yǐ lèi xiāng cóng, zǎn zhī wèi jiǎ, xiān jiǎn pú shè, nǎi shàng mén xià shěng, gěi shì zhōng dú zhī, huáng mén shì láng shěng zhī, shì zhōng shěn zhī. bù shěn zhě, jiē dé bó xià. jì shěn, rán hòu shàng wén, zhǔ zhě shòu zhǐ ér fèng xíng yān. gè gěi yǐ fú, ér yìn qí shàng, wèi zhī gào shēn. qí wén yuē shàng shū lì bù gào shēn zhī yìn. zì chū shēn zhī rén, zhì yú gōng qīng, jiē gěi zhī. wǔ guān, zé shòu yú bīng bù. bīng bù wǔ xuǎn yì rán, kè shì zhī fǎ rú jǔ rén zhī zhì, qǔ qí qū gàn xióng wěi, yīng duì xiáng míng, yǒu xiāo yǒng cái yì jí kě wèi tǒng shuài zhě. ruò wén lì qiú wèi wǔ xuǎn, qǔ shēn zhǎng liù chǐ yǐ shàng, jí nián sì shí yǐ xià, qiáng yǒng kě yǐ tǒng rén zhě. wǔ fū qiú wèi wén xuǎn, qǔ shū pàn jīng gōng, yǒu lǐ rén zhī cái ér wú diàn fàn zhě. fán guān yǐ shòu chéng, jiē diàn tíng xiè ēn. qí qián zhōng lǐng nán mǐn zhōng jùn xiàn zhī guān, bù yóu lì bù, yǐ jīng guān wǔ pǐn yǐ shàng yī rén chōng shǐ jiù bǔ, yù shǐ yī rén jiān zhī, sì suì yī wǎng, wèi zhī nán xuǎn. fán jū guān yǐ nián wèi kǎo, liù pǐn yǐ xià sì kǎo wèi mǎn. wǔ dé chū, yīn suí jiù zhì, yǐ shí yī yuè qǐ xuǎn, zhì chūn zé tíng. zhì zhēn guān èr nián, liú lín fǔ wèi lì bù shì láng, yǐ xuǎn xiàn jì cù, duō bù jiù xī, suì zòu sì shí tīng xuǎn, suí dào zhù nǐ, dāng shí yǐ wèi biàn. shí jiǔ nián shí yī yuè, mǎ zhōu wèi lì bù shàng shū, yǐ lì bù sì shí tí héng, lüè wú xiū xiá, suì qǐng qǔ suǒ yóu wén jiě, shí yuè yī rì qǐ shěng, sān yuè sān shí rì bì.
其擇人有四事:一曰身,(取其體貌豐偉。)二曰言,(取其詞論辯正。)三曰書,(取其楷法遒美。)四曰判。(取其文理優長。)四事可取,則先乎德行;德均以才,才均以勞。其六品以降,計資量勞而擬其官;五品以上,不試,列名上中書、門下,聽制敕處分。凡選,始集而試,觀其書判;已試而銓,察其身、言;已銓而注,詢其便利,而擬其官。已注而唱示之,不厭者得反通其辭,他日,更其官而告之如初。又不厭者,亦如之。三唱而不服,聽冬集。服者以類相從,攢之為甲,先簡僕射,乃上門下省,給事中讀之,黃門侍郎省之,侍中審之。不審者,皆得駮下。既審,然後上聞,主者受旨而奉行焉。各給以符,而印其上,謂之」告身」。其文曰」尚書吏部告身之印」。自出身之人,至於公卿,皆給之。武官,則受於兵部。兵部武選亦然,課試之法如舉人之制,取其軀幹雄偉,應對詳明,有驍勇材藝及可為統帥者。若文吏求為武選,取身長六尺以上,籍年四十以下,強勇可以統人者。武夫求為文選,取書判精工,有理人之才而無殿犯者。凡官已受成,皆殿庭謝恩。其黔中、嶺南、閩中郡縣之官,不由吏部,以京官五品以上一人充使就補,御史一人監之,四歲一往,謂之」南選」。凡居官以年為考,六品以下四考為滿。(武德初,因隋舊制,以十一月起選,至春則停。至貞觀二年,劉林甫為吏部侍郎,以選限既促,多不究悉,遂奏四時聽選,隨到注擬,當時以為便。十九年十一月,馬周為吏部尚書,以吏部四時提衡,略無休暇,遂請取所由文解,十月一日起省,三月三十日畢。)
zì gāo zōng lín dé yǐ hòu, chéng píng jì jiǔ, rén kāng sú fù, qiú jìn zhě zhòng, xuǎn rén jiàn duō. zǒng zhāng èr nián, péi xíng jiǎn wèi sī liè shǎo cháng bó, shǐ shè zhǎng míng xìng lì bǎng, yǐn quán zhù zhī fǎ yòu dìng zhōu xiàn guān zī gāo xià shēng jiàng, yǐ wèi gù shì. qí hòu mò néng gé yān. zhì xuán zōng kāi yuán zhōng, xíng jiǎn zi guāng tíng wèi shì zhōng, yǐ xuǎn rén jì wú cháng xiàn, huò yǒu chū shēn èr shí yú nián ér bù huò lù zhě, fù zuò xún zī gé, dìng wèi xiàn yù. fán guān bà mǎn yǐ ruò gān xuǎn ér jí, gè yǒu chà děng, bēi guān duō xuǎn, gāo guān shǎo xuǎn, xián yú yī guàn, bì hé hū gé zhě, nǎi dé quán shòu. zì xià shēng shàng, xiàn nián niè jí, bù dé yú yuè. jiǔ yān bù shōu zhě, jiē hé zhī, wèi zhī shèng shū. suī xiǎo yǒu cháng guī, ér lūn cái zhī fāng shī yǐ. cǐ qǐ yú hòu wèi cuī liàng tíng nián zhī zhì yě. qí yǒu yì cái gāo xíng, tīng zhuó bù cì, rán yǒu qí zhì, ér wú qí shì. yǒu sī dàn shǒu wén fèng shì, xún zī lì ér yǐ.
自高宗麟德以後,承平既久,人康俗阜,求進者眾,選人漸多。總章二年,裴行儉為司列少常伯,始設「長名姓歷榜」,引銓注之法;又定州縣官資高下升降,以為故事。其後莫能革焉。至玄宗開元中,行儉子光庭為侍中,以選人既無常限,或有出身二十餘年而不獲祿者,復作「循資格」,定為限域。凡官罷滿以若干選而集,各有差等,卑官多選,高官少選,賢愚一貫,必合乎格者,乃得銓授。自下升上,限年躡級,不得逾越。久淹不收者,皆荷之,謂之」聖書」。雖小有常規,而掄材之方失矣。(此起於後魏崔亮停年之制也。)其有異才高行,聽擢不次,然有其制,而無其事。有司但守文奉式,循資例而已。
chū, lì bù xuǎn cái, jiāng qīn qí rén, fù qí lì shì, shǐ qǔ zhōu xiàn àn dú yí yì, shì qí duàn gē, ér guān qí néng fǒu, cǐ suǒ yǐ wèi pàn yě. àn: xiǎn qìng chū, huáng mén shì láng liú xiáng dào shàng shū yuē: jīn xíng shǔ děng láo mǎn, wéi cáo sī shì pàn, bù jiǎn shàn è, léi tóng zhù guān. cǐ zé shì pàn zhī suǒ qǐ yě. hòu rì yuè jìn jiǔ, xuǎn rén wěi duō, àn dú qiǎn jìn, bù zú wèi nán, nǎi cǎi jīng jí gǔ yì, jiǎ shè jiǎ yǐ, lìng qí pàn duàn. jì ér lái zhě yì zhòng, ér tōng jīng zhèng jí yòu bù zú yǐ wèi wèn, nǎi zhēng pì shū qū xué yǐn fú zhī yì wèn zhī, wéi jù rén zhī néng zhī yě. jiā zhě dēng yú kē dì, wèi zhī rù děng qí shén zhuō zhě wèi zhī lán lǚ, gè yǒu shēng jiàng. xuǎn rén yǒu gé xiàn wèi zhì, ér néng shì wén sān piān, wèi zhī hóng cí shì pàn sān tiáo, wèi zhī bá cuì, yì yuē chāo jué. cí měi zhě, dé bù jū xiàn ér shòu zhí.
初,吏部選才,將親其人,覆其吏事,始取州縣案牘疑議,試其斷割,而觀其能否,此所以為判也。(按:顯慶初,黃門侍郎劉祥道上疏曰:「今行署等勞滿,唯曹司試判,不簡善惡,雷同注官。」此則試判之所起也。)後日月浸久,選人猥多,案牘淺近,不足為難,乃采經籍古義,假設甲乙,令其判斷。既而來者益眾,而通經正籍又不足以為問,乃徵僻書、曲學、隱伏之義問之,惟懼人之能知也。佳者登於科第,謂之」入等」;其甚拙者謂之」藍縷」,各有升降。選人有格限未至,而能試文三篇,謂之「宏詞」;試判三條,謂之」拔萃」,亦曰「超絕」。詞美者,得不拘限而授職。
chū zhōu xiàn hùn tóng, wú děng jí zhī chà, fán suǒ bài shòu, huò zì dà ér qiān xiǎo, huò shǐ jìn ér hòu yuǎn, wú yǒu dìng zhì. qí hòu xuǎn rén jì duō, xù yòng bù gěi, suì lèi zēng jùn xiàn děng jí zhī chà, jùn zì fǔ zhì xià fán bā děng, xiàn zì chì zhì xià fán bā děng. qí zhé chōng fǔ yì yǒu chà děng. àn gé lìng, nèi wài guān wàn bā qiān bā shí wǔ yuán. ér hé rù guān zhě, zì zhū guǎn xué shēng yǐ jiàng, fán shí èr wàn yú yuán. hóng wén chóng wén guǎn xué shēng wǔ shí yuán, guó zi tài xué sì mén lǜ shū suàn fán èr qiān èr bǎi yī shí yuán, zhōu xiàn xué shēng liù wàn qī bǎi yī shí yuán liǎng jīng chóng xuán guǎn xué shēng èr bǎi yuán, zhū zhōu xué bù jì tài shǐ lì shēng sān shí liù yuán, tiān wén shēng bǎi wǔ shí yuán, tài yī tóng zhēn zhù zhū shēng èr bǎi yī shí yī yuán, tài bǔ bǔ shì shēng sān shí yuán qiān niú bèi shēn bā shí yuán, bèi shēn èr bǎi wǔ shí liù yuán, jìn mǎ shí liù yuán, zhāi láng bā bǎi liù shí èr yuán zhū sān wèi jiān mén zhí zhǎng sān wàn jiǔ qiān sì bǎi liù shí èr yuán zhū tún zhǔ fù qiān jiǔ bǎi bā shí sì yuán zhū zhé chōng fǔ lù shì fǔ shǐ qiān qī bǎi bā shí èr yuán, xiào wèi sān qiān wǔ bǎi liù shí sì yuán, zhí zhàng zhí chéng měi fǔ liù shí sì yuán, qīn shì zhàng nèi yī wàn yuán jí xián yuàn yù shū shǒu yī bǎi yuán hàn lín yào tóng shù bǎi yuán zhū tái shěng sì jiān jūn wèi fāng fǔ zhī xū lì, jí shàng zhōu shì lìng lù shì, shěng sī bǔ shòu zhě yuē liù qiān yú yuán. qí wài wén wǔ gòng shì jí yīng zhì wǎn láng niǎn jiǎo jūn gōng shǐ láo zhēng pì zòu jiàn shén tóng péi wèi, zhū yǐ qīn yīn bìng yì shù bǎi sī zá zhí, huò ēn cì chū shēn shòu zhí bù wèi cháng yuán zhě, bù kě xī shù. dà shuài yuē bā jiǔ rén zhēng guān yī yuán.
初州縣混同,無等級之差,凡所拜授,或自大而遷小,或始近而後遠,無有定製。其後選人既多,敘用不給,遂累增郡縣等級之差,(郡自輔至下凡八等,縣自赤至下凡八等。)其折衝府亦有差等。按格、令,內外官萬八千八十五員。而合入官者,自諸館學生以降,凡十二萬餘員。(弘文、崇文館學生五十員,國子、太學、四門、律、書、算凡二千二百一十員,州縣學生六萬七百一十員;兩京崇玄館學生二百員,諸州學不計;太史歷生三十六員,天文生百五十員,太醫童、針、祝諸生二百一十一員,太卜卜筮生三十員;千牛備身八十員,備身二百五十六員,進馬十六員,齋郎八百六十二員;諸三衛監門直長三萬九千四百六十二員;諸屯主、副千九百八十四員;諸折衝府錄事、府、史千七百八十二員,校尉三千五百六十四員,執仗、執乘每府六十四員,親事、帳內一萬員;集賢院御書手一百員;翰林藥童數百員;諸台、省、寺、監、軍、衛、坊、府之胥吏,及上州市令、錄事,省司補授者約六千餘員。)其外文武貢士及應制、挽郎、輦腳、軍功、使勞、徵辟、奏薦、神童、陪位,諸以親蔭並藝術百司雜直,或恩賜出身受職不為常員者,不可悉數。大率約八、九人爭官一員。
chū, wǔ dé zhōng, tiān xià bīng gé fāng xī, wàn xìng ān yè, shì bù qiú lù, guān bù chōng yuán, lì cáo nǎi yí dié zhōu fǔ, kè rén yīng jí, zhì zé shòu guān, wú suǒ tuì qiǎn. sì wǔ nián xián, qiú zhě jiàn duō, fāng shāo yǒu shā tài.
初,武德中,天下兵革方息,萬姓安業,士不求祿,官不充員,吏曹乃移牒州府,課人應集,至則授官,無所退遣。四五年閒,求者漸多,方稍有沙汰。
zhēn guān shí, jīng shī gǔ guì, shǐ fēn rén yú luò zhōu xuǎn jí, cān xuǎn zhě qī qiān rén, ér dé guān zhě liù qiān rén. shí tài zōng wèi lì bù shàng shū dù rú huì yuē: jīn lì bù qǔ rén, dú jǔ qí yán cí dāo bǐ, ér bù xiáng cái xíng, huò shòu zhí shù nián, rán hòu zuì zhāng, suī xíng lù jì jí, ér rén yǐ bì yǐ. rú zhī hé? duì yuē: xī liǎng hàn qǔ rén, bì běn yú xiāng lǘ xuǎn zhī, rán hòu rù guān, shì yǐ chēng hàn wèi duō shì. jīn měi suì xuǎn jí, dòng yú shù qiān rén, hòu mào shì cí, hé kě zhī yě. xuǎn cáo dàn xiào qí jiē pǐn ér yǐ. ruò lūn cái biàn xíng, wèi jiàn qí shù. shàng yóu shì jiāng yī hàn fǎ, lìng běn zhōu pì zhào, huì gōng chén yì xíng fēng jiàn, shì nǎi qǐn. tā rì, shàng yòu yuē: fū gǔ jīn zhì lǐ, zài yú dé xián. jīn gōng děng bù néng zhī, zhèn bù biàn shí, rì yuè qí shì, ér rén yuǎn yǐ. wú jiāng shǐ rén zì jǔ, rú zhī hé? wèi zhēng yuē: zhī rén zé zhì, zì zhī zhě míng. zhī rén chéng nán yǐ, ér zì zhī qǐ yì hū? qiě zì méi zì xuàn, shì nǚ zhī chǒu xíng, shì zhǎng jiāo jìng yě. bù kě. fù qǐn. shì shí, lì bù zhī fǎ xíng shǐ èr shí yú nián, suī yǐ wèi bì yǐ, ér wèi shén pāng liú, gù gōng qīng fǔ bì huò yǒu wèi zhī jué zhě. zhēn guān shí qī nián, lì bù shì láng gāo jì fǔ zhī xuǎn, fán suǒ quán zōng, shí chēng yǔn qiè, shí bā nián dú zhī xuǎn shì, tài zōng cì jīn bèi jìng yī miàn, yǐ biǎo qí qīng jiàn yān. tài zōng chū zhī qí wēi ér wèi jí gèng, yīn xún zhì yú yǒng huī zhōng, guān jì yǐ wěn, dài lín dé zhī hòu, bù shèng qí bì.
貞觀時,京師穀貴,始分人於洛州選集,參選者七千人,而得官者六千人。時太宗謂吏部尚書杜如晦曰:「今吏部取人,獨舉其言辭刀筆,而不詳才行,或授職數年,然後罪彰,雖刑戮繼及,而人已弊矣。如之何?」對曰:「昔兩漢取人,必本於鄉閭選之,然後入官,是以稱漢為多士。今每歲選集,動逾數千人,厚貌飾辭,何可知也。選曹但校其階品而已。若掄才辨行,未見其術。」上由是將依漢法,令本州辟召,會功臣議行封建,事乃寢。他日,上又曰:「夫古今致理,在於得賢。今公等不能知,朕不遍識,日月其逝,而人遠矣。吾將使人自舉,如之何?」魏徵曰:」知人則智,自知者明。知人誠難矣,而自知豈易乎?且自媒自衒,士女之醜行,是長澆競也。不可。」復寢。是時,吏部之法行始二十餘年,雖已為弊矣,而未甚滂流,故公卿輔弼或有未之覺者。(貞觀十七年,吏部侍郎高季輔知選,凡所銓綜,時稱允愜,十八年獨知選事,太宗賜金背鏡一面,以表其清鑒焉。)太宗初知其微而未及更,因循至於永徽中,官紀已紊,迨麟德之後,不勝其弊。
jí wǔ tài hòu lín cháo, wù yuè rén xīn, bù wèn xián yú, xuǎn jí zhě duō shōu zhī, zhí yuán bù zú, nǎi lìng lì bù dà zhì shì guān yǐ chù zhī, gù dāng shí yǒu chē zài dòu liàng zhī yáo. yòu yǐ dèng xuán tǐng yǒu táng yǐ lái, zhǎng xuǎn zhī shī, wú rú xuán tǐng zhě. shí huàn xiāo kě jí, xuǎn rén yīn mù wèi dèng kě, zuò dèng kě shī yǐ bàng zhī. xǔ zi rú wèi shì láng, wú suǒ zǎo jiàn, wěi chéng lìng shǐ, yī zī píng pèi. qí hòu, zhū mén rù shì zhě wěi zhòng, bù kě jìn zhǐ, yǒu wěi lì fú gào zhě, yǒu jiē chéng tā míng zhě, yǒu yuǎn rén wú qīn ér mǎi bǎo zhě, yǒu shì pàn zhī rì qiú rén dài zuò zhě, rú cǐ jiǎ làn, bù kě xī shù. wǔ tài hòu yòu yǐ lì bù xuǎn rén duō bù shí, nǎi lìng shì rì zì hú qí míng, àn kǎo yǐ dìng děng dì. hú míng zì cǐ shǐ yě. yǒu sī bù néng xiáng qiú gù shí, miè gé qí bì, shén gōng yuán nián chì: zì jīn yǐ hòu, běn shǎi chū shēn, jiě tiān wén zhě, jìn guān bù dé guò tài shǐ lìng yīn lè zhě, bù dé guò tài lè gǔ chuī shǔ lìng yī shù zhě, bù dé guò shàng yào fèng yù yīn yáng bǔ shì zhě, bù dé guò tài bo lìng jiě zào shí zhě, bù dé guò sī shàn shǔ lìng. yǒu cóng xūn guān pǐn zi liú wài guó guān cān zuǒ shì pǐn děng chū shēn zhě, zì jīn yǐ hòu, bù dé rèn jīng qīng yào děng guān ruò lèi xiàn yīng zhì sān pǐn, bù xū jìn jiē, měi yī jiē chóu xūn liǎng zhuǎn. ér nǎi fán shè děng jí, dì lì xuǎn fáng, gǒu yǐ yì zhī.
及武太后臨朝,務悅人心,不問賢愚,選集者多收之,職員不足,乃令吏部大置試官以處之,故當時有「車載」、」斗量」之謠。又以鄧玄挺、(有唐以來,掌選之失,無如玄挺者。時患消渴疾,選人因目為「鄧渴」,作鄧渴詩以謗之。)許子儒為侍郎,無所藻鑒,委成令史,依資平配。其後,諸門入仕者猥眾,不可禁止,有偽立符告者,有接承他名者,有遠人無親而買保者,有試判之日求人代作者,如此假濫,不可悉數。武太后又以吏部選人多不實,乃令試日自糊其名,暗考以定等第。糊名自此始也。有司不能詳求故實,滅革其弊,(神功元年敕:「自今以後,本色出身,解天文者,進官不得過太史令;音樂者,不得過太樂、鼓吹署令;醫術者,不得過尚藥奉御;陰陽卜筮者,不得過太卜令;解造食者,不得過司膳署令。有從勛官、品子、流外、國官、參佐、視品等出身者,自今以後,不得任京清要等官;若累限應至三品,不須進階,每一階酬勛兩轉。」)而乃繁設等級,遞立選防,苟以抑之。
jí shén lóng yǐ lái, fù zhì yuán wài guān èr qiān yú rén, jiān chāo shòu yān guān wèi yuán wài guān zhě yòu qiān yú rén. shí lǐ jiào jū xuǎn bù, yǐn yòng quán shì, yǐ qǔ shēng míng, gù ěr qí yuán wài guān xī píng shì yǔ zhèng guān fēn jìng, zhì xiāng ōu jī zhě. jí jiào fù rù xiàng, nǎi shēn wù zhī, shàng shū qǐng xī bān róng, shāo jiǎn chú shòu. shí zhōng gōng yòng shì, ēn zé héng chū, chú guān yǒu bù yóu zǎi sī, tè chì xié fēng biàn bài. yú shì nèi wài yíng yì, jū wú xiè shǔ, shí rén wèi zhī sān wú zuò chù, yán zǎi xiàng yù shǐ jí yuán wài guān yě. shí yǐ zhèng yīn wèi lì bù shì láng, dà nà huò huì, liú rén guò duō, wú què zhù nǐ, nì yòng sān nián què yuán, yú shì gāng jì dà wěn.
及神龍以來,復置員外官二千餘人,兼超授閹官為員外官者又千餘人。(時李嶠居選部,引用權勢,以取聲名,故爾其員外官悉憑恃與正官紛競,至相毆擊者。及嶠復入相,乃深悟之,上疏請惜班榮,稍減除授。)時中宮用事,恩澤橫出,除官有不由宰司,特敕斜封便拜。於是內外盈溢,居無廨署,時人謂之」三無坐處」,言宰相、御史及員外官也。時以鄭愔為吏部侍郎,大納貨賄,留人過多,無闕注擬,逆用三年闕員,於是綱紀大紊。
jí xiān tiān yǐ hòu, sòng jǐng wèi shàng shū, lǐ yì lú cóng yuàn wèi shì láng, fāng gé qián bì, liàng què liú rén. suī zī gāo kǎo shēn ér fēi cái shí zhě, bìng bà xuǎn. dāng shí xuǎn zhě shí bù shōu yī, yóu shì lì cáo zhī zhí fù lǐ yǐ. zì yǒu táng yǐ lái, jū lì bù zhě, wéi mǎ zài péi xíng jiǎn cuī xuán wěi wéi sì lì zuì wèi chēng zhí.
及先天以後,宋璟為尚書,李乂、盧從願為侍郎,方革前弊,量闕留人。雖資高考深而非才實者,並罷選。當時選者十不收一,由是吏曹之職復理矣。自有唐以來,居吏部者,唯馬載、裴行儉、崔玄暐、韋嗣立最為稱職。
kāi yuán shí sān nián, xuán zōng yòu yǐ lì bù xuǎn shì bù gōng, nǎi zhì shí quán shì rén. lǐ bù shàng shū sū tǐng, xíng bù shàng shū wéi kàng, gōng bù shàng shū lú cóng yuàn, yòu cháng shì xú jiān, yù shǐ zhōng chéng yǔ wén róng, cháo jí shǐ pú zhōu cì shǐ cuī lín, wèi zhōu cì shǐ cuī miǎn, jīng zhōu zhǎng shǐ wéi xū xīn, zhèng zhōu cì shǐ jiǎ céng, huái zhōu cì shǐ wáng qiū, gè zhǎng qí yī. shí zuǒ shù zǐ wú jīng shàng biǎo, jiàn yuē: yì chēng' jūn zǐ sī bù chū qí wèi', yán gè zhǐ qí suǒ, bù qīn guān yě. cǐ shí bǎi wáng zhǔn de. fú jiàn chì zhǐ lìng wéi kàng děng shí rén, fēn zhǎng lì bù quán xuǎn, jí shì pàn jiāng bì, jù zhào rù jìn zhōng jué dìng. suī yǒu lì bù shàng shū jí shì láng, jiē bù dé cān qí shì. yì zhě jiē yǐ bì xià qū shòu chán yán, bù xìn yú yǒu sī yě. rán zé jū shàng lín rén zhī dào, jīng bāng wěi sú zhī guī, bì zài tuī chéng, fāng néng gǎn wù. yì yòu wén yòng tiān xià zhī zhì lì zhě, mò ruò shǐ tiān xià xìn zhī, gù hàn guāng wǔ zhì chì xīn yú rén fù, liáng yǒu zhǐ zāi. xī wèi míng dì cháng zú zhì shàng shū shěng, shàng shū lìng chén jiǎo guì wèn yuē:' bì xià yù hé zhī?' dì yuē: yù àn xíng shěng sī wén bù. jiǎo yuē: cǐ shì chén zhī zhí fēn, fēi bì xià suǒ yí lín. ruò chén bù chēng zhí, zé jiù chù tuì, bì xià yí jí hái gōng.' dì cán ér fǎn. yòu, chén píng bǐng jí zhě, hàn jiā zhī zǎi xiàng yě, shàng bù duì qián gǔ zhī shù, bù wèn dòu sǐ zhī rén. gù zhī zì gǔ tiān zǐ zhì yú qīng shì, shǒu qí zhí fēn, ér bù kě zhé yǒu qīn yuè yě. kuàng wǒ dà táng wàn chéng zhī jūn, zhuō jué qiān gǔ zhī shàng, qǐ dé xià xíng xuǎn shì, dùn qǔ guài yú cháo yě hū? fán shì xuǎn rén shū pàn, bìng qǐng wěi zhī yǒu sī, réng tíng cǐ shí quán fēn xuǎn, yī jiù yǐ sān quán wèi dìng yě. míng nián, fù gù. èr shí sān nián qī yuè, lì bù shàng shū lǐ gǎo zòu yuē: fú jiàn gào shēn yìn yǔ cáo yìn wén tóng, xíng yòng cān zá, nán yǐ qū fēn, qǐng zhǔn sī xūn bīng bù yìn wén, jiā gào shēn liǎng zì. cóng zhī.
開元十三年,玄宗又以吏部選試不公,乃置十銓試人。(禮部尚書蘇頲,刑部尚書韋抗,工部尚書盧從願,右常侍徐堅,御史中丞宇文融,朝集使、蒲州刺史崔琳,魏州刺史崔沔,荊州長史韋虛心,鄭州刺史賈曾,懷州刺史王丘,各掌其一。時左庶子吳兢上表,諫曰:「易稱'君子思不出其位',言各止其所,不侵官也。此實百王準的。伏見敕旨令韋抗等十人,分掌吏部銓選,及試判將畢,遽召入禁中決定。雖有吏部尚書及侍郎,皆不得參其事。議者皆以陛下曲受讒言,不信於有司也。然則居上臨人之道,經邦緯俗之規,必在推誠,方能感物。抑又聞用天下之智力者,莫若使天下信之,故漢光武置赤心於人腹,良有旨哉。昔魏明帝嘗卒至尚書省,尚書令陳矯跪問曰:'陛下欲何之?'帝曰:『欲按行省司文簿。』矯曰:『此是臣之職分,非陛下所宜臨。若臣不稱職,則就黜退,陛下宜即還宮。'帝慚而返。又,陳平、丙吉者,漢家之宰相也,尚不對錢穀之數,不問斗死之人。故知自古天子至於卿士,守其職分,而不可輒有侵越也。況我大唐萬乘之君,卓絕千古之上,豈得下行選事,頓取怪於朝野乎?凡是選人書判,並請委之有司,仍停此十銓分選,依舊以三銓為定也。」)明年,復故。(二十三年七月,吏部尚書李暠奏曰:「伏見告身印與曹印文同,行用參雜,難以區分,請准司勛、兵部印文,加『告身』兩字。」從之。)
zhì tiān bǎo bā zài liù yuè, chì zhǐ shòu guān yí lì zǎn fú, xià zhū jùn fǔ. shí yī zài, yáng guó zhōng wèi lì bù shàng shū, yǐ fèi fǔ wèi xiāng, jù zhāo wù yì, qǔ yuè rén xīn, nǎi yǐ xuǎn rén fēi chāo jué dāng liú jí lán lǚ dāng fàng zhī wài, qí yú cháng xuǎn, cóng nián shēn zhě lǜ liú, gù chōng yú fèi zhì zhě xián hé yān. qí míng nián, sān quán zhù guān, jiē zì zhuān zhī, yú shàng shū dōu táng yǔ zuǒ xiāng xiāng ǒu chàng zhù, èr xún ér bì, bù fù jīng mén xià shěng shěn, shì láng bù dé cān qí yì.
至天寶八載六月,敕「旨授官宜立攢符,下諸郡府」。十一載,楊國忠為吏部尚書,以肺腑為相,懼招物議,取悅人心,乃以選人非超絕當留及藍縷當放之外,其餘常選,從年深者率留,故憃愚廢滯者咸荷焉。其明年,三銓注官,皆自專之,於尚書都堂與左相相偶唱注,二旬而畢,不復經門下省審,侍郎不得參其議。
qí nèi cháng cān guān bā pǐn yǐ shàng jí wài guān wǔ pǐn yǐ shàng zhèng yuán bìng tíng shǐ láng guān yù shǐ dīng yōu fèi shěng zhě, jiù zhì zhōng shū mén xià biàn chú shòu, zhēn yuán sì nián zhēng yuè zhì chūn qiū jǔ jiàn. zhì wǔ nián liù yuè, chì: zài wài zhě, wěi zhū dào guān chá shǐ jí zhōu fǔ zhǎng shǐ qí zài jīng chéng zhě, wěi zhōng shū mén xià shàng shū shěng yù shǐ tái. cháng cān qīng guān bìng zhū shǐ sān pǐn yǐ shàng guān, zuǒ yòu shù zǐ, shǎo zhān shì, shǎo qīng, jiān, sī yè, shǎo yǐn, yù dé, guó zi bó shì, zhǎng ān wàn nián xiàn lìng, zhù zuò láng, láng zhōng, zhōng yǔn, zhōng shè rén, mì shū tài cháng chéng, zàn shàn, xǐ mǎ děng, měi nián yí dù jiàn wén. zhì bā nián zhēng yuè, chì: bǐ lái suǒ jǔ, rén shù pō duō, zì jīn yǐ hòu, zhōng shū mén xià liǎng shěng jí yù shǐ tái wǔ pǐn yǐ shàng, shàng shū shěng sì pǐn yǐ shàng, zhū sī sān pǐn yǐ shàng, yīng hé jǔ rén, gè lìng měi rén jiàn bù dé guò liǎng rén. yú guān, bù dé guò yī rén. zhì jiǔ nián shí yī yuè, chì: měi nián dōng jiàn guān, lì bù zhǔn shì jiǎn kān, chéng zhě yí lìng shàng shū zuǒ yòu chéng běn sī shì láng yǐn yú dōu táng, fǎng yǐ lǐ shù jiān shāng liáng shí wù zhuàng, kǎo qí lǐ shí tōng zhě jí kǎo dì shì, shū dìng wèi sān děng, bìng jǔ zhǔ míng lù zòu. shì rì, réng lìng yù shǐ yī rén jiān shì.
其內常參官八品以上及外官五品以上正員並停使郎官御史丁憂廢省者,舊制中書、門下便除授,貞元四年正月制「春秋舉薦」。至五年六月,敕:「在外者,委諸道觀察使及州府長史;其在京城者,委中書、門下、尚書省、御史台。常參清官並諸使三品以上官,左右庶子,少詹事,少卿,監,司業,少尹,諭德,國子博士,長安、萬年縣令,著作郎,郎中,中允,中舍人,祕書太常丞,贊善,洗馬等,每年一度薦聞。」至八年正月,敕:「比來所舉,人數頗多,自今以後,中書、門下兩省及御史台五品以上,尚書省四品以上,諸司三品以上,應合舉人,各令每人薦不得過兩人。餘官,不得過一人。」至九年十一月,敕:「每年冬薦官,吏部準式檢勘,成者宜令尚書左右丞、本司侍郎引於都堂,訪以理術兼商量時務狀,考其理識通者及考第事,疏定為三等,並舉主名錄奏。試日,仍令御史一人監試。」
kǎo jī zhōu hàn wèi jìn hòu wèi dà táng
考績(周 漢 魏 晉 後魏 大唐)
zhōu zhì, sān zài kǎo jī, sān kǎo chù zhì. qí xùn yuē: sān suì ér xiǎo kǎo qí gōng yě. xiǎo kǎo zhě, zhèng zhí ér xíng shì yě. jiǔ suì ér dà kǎo yǒu gōng yě. dà kǎo zhě, chù wú zhí ér shǎng yǒu gōng yě.
周制,三載考績,三考黜陟。其訓曰:「三歲而小考其功也。小考者,正職而行事也。九歲而大考有功也。大考者,黜無職而賞有功也。」
hàn yuán dì jiàn zhāo zhōng, xī qiāng fǎn, rì shí, yòu jiǔ qīng wú guāng. zhào jīng fáng wèn, duì yuē: gǔ dì wáng yǐ gōng jǔ xián, zé wàn huà chéng, ruì yīng zhe. mò dài yǐ huǐ chēng qǔ rén, gù gōng yè fèi ér zhì zāi yì. yí lìng bǎi guān gè shì qí gōng, zāi yì kě xī. zhào fáng zuò qí shì, fáng zòu kǎo gōng kè lì fǎ. jìn zhuó yuē: lìng chéng wèi lǐ yī xiàn, chóng jiào huà wáng fàn fǎ zhě, zhé qiān. yǒu dào zéi, mǎn sān rì bù jué zhě, wèi shì yě. lìng jué zhī, zì chú, èr wèi fù qí zuì. lǜ xiāng tuī rú cǐ fǎ yě. dì lìng gōng qīng yǔ fáng huì yì, jiē yǐ fáng yán fán suì, lìng shàng xià xiāng cì, bù kě xǔ. shàng yì xiāng zhī. shí bù cì shǐ zòu shì jīng shī, dì zhào jiàn, lìng fáng xiǎo yǐ kè shì, zhū cì shǐ fù yǐ wèi bù kě xíng. wéi yù shǐ dài fū zhèng hóng guāng lù dài fū zhōu kān yán shàn. shì shí, zhōng shū lìng shí xiǎn zhuān quán, xiǎn yǒu rén wǔ lù chōng zōng wèi shàng shū lìng, yǔ fáng tóng jīng, yì lùn xiāng fēi. shí chōng zōng jí fáng, chū wèi wèi jùn tài shǒu, wéi xǔ fáng zhì jùn zì xíng kǎo kè fǎ.
漢元帝建昭中,西羌反,日蝕,又久青無光。召京房問,對曰:「古帝王以功舉賢,則萬化成,瑞應著。末代以毀稱取人,故功業廢而致災異。宜令百官各試其功,災異可息。」詔房作其事,房奏考功課吏法。(晉灼曰:「令、丞、尉理一縣,崇教化、亡犯法者,輒遷。有盜賊,滿三日不覺者,尉事也。令覺之,自除,二尉負其罪。率相推如此法也。」)帝令公卿與房會議,皆以房言煩碎,令上下相伺,不可許。上意鄉之。時部刺史奏事京師,帝召見,令房曉以課事,諸刺史復以為不可行。唯御史大夫鄭弘、光祿大夫周堪言善。是時,中書令石顯專權,顯友人五鹿充宗為尚書令,與房同經,議論相非。時充宗嫉房,出為魏郡太守,唯許房至郡自行考課法。
wèi míng dì shí, yǐ shì rén huǐ chēng shì fēi, hùn zá nán biàn, suì lìng sàn qí cháng shì liú shào zuò dōu guān kǎo kè zhī fǎ qī shí èr tiáo, kǎo hé bǎi guān. qí lüè yù shǐ zhōu jùn kǎo shì, bì yóu sì kē, jiē yǒu xiào, rán hòu chá jǔ, huò pì gōng fǔ wèi qīn rén zhǎng lì, zhuǎn yǐ gōng cì bǔ jùn shǒu zhě, huò jiù zhì ér jiā cì jué yān. zhì yú gōng qīng jí nèi zhí dà chén, lǜ kǎo zhī. shì xià sān fǔ.
魏明帝時,以士人毀稱是非,混雜難辨,遂令散騎常侍劉劭作都官考課之法七十二條,考覈百官。其略欲使州郡考士,必由四科,皆有效,然後察舉,或辟公府為親人長吏,轉以功次補郡守者,或就秩而加賜爵焉。至於公卿及內職大臣,率考之。事下三府。
shì shí dà yì kǎo kè zhī zhì, sàn qí huáng mén shì láng dù jūn wù bó míng shù. yǐ wèi, yòng bù jǐn qí rén, suī wén jù wú yì. shàng shū yuē: shū chēng' míng shì yǐ gōng, sān kǎo chù zhì', dì wáng zhī shèng zhì. rán lì liù dài ér kǎo jī zhī fǎ bù zhe, guān qī shèng ér kè shì zhī yào wèi lì. chén chéng yǐ wèi qí fǎ kě cū yī, qí xiáng nán bèi jǔ gù yě. yǔ yuē:' shì yǒu luàn rén ér wú luàn fǎ.' ruò shǐ fǎ kě zhuān rèn, zé táng yú kě bù xū jì qì zhī zuǒ, yīn zhōu wú guì yī lǚ zhī fǔ yǐ. jīn zòu kǎo gōng zhě, chén zhōu hàn zhī yún wèi, duō jīng fáng zhī běn zhǐ, kě wèi míng kǎo kè zhī yào zhì yú chóng yī ràng zhī fēng, xìng jì jì zhī lǐ, chén yǐ wèi wèi jǐn shàn yě. gǔ zhī sān gōng, zuò ér lùn dào, nèi zhí dà chén, nà yán bǔ què, wú shàn bù jì, wú guò bù jǔ. qiě tiān xià zhì dà, wàn jī zhì zhòng, chéng fēi yī míng suǒ néng biàn zhào. gù jūn wèi yuán shǒu, chén wèi gǔ gōng, míng yī tǐ xiāng zī ér chéng yě. hòu kǎo kè jìng bù xíng.
是時大議考課之制,散騎黃門侍郎杜君務伯(名恕。)以為,用不盡其人,雖文具無益。上疏曰:「書稱'明試以功,三考黜陟',帝王之盛制。然歷六代而考績之法不著,關七聖而課試之要未立。臣誠以為其法可粗依,其詳難備舉故也。語曰:'世有亂人而無亂法。'若使法可專任,則唐虞可不須稷契之佐,殷周無貴伊呂之輔矣。今奏考功者,陳周、漢之云為,掇京房之本旨,可謂明考課之要;至於崇揖讓之風,興濟濟之理,臣以為未盡善也。古之三公,坐而論道,內職大臣,納言補闕,無善不紀,無過不舉。且天下至大,萬機至眾,誠非一明所能遍照。故君為元首,臣為股肱,明一體相資而成也。」後考課竟不行。
jìn wǔ dì tài shǐ chū, wù chóng lǐ běn, zhào hé nán yǐn dù jūn yuán kǎi wèi chù zhì zhī kè, qí lüè yuē: chén wén shàng gǔ zhī zhèng, yīn xún zì rán. xū jǐ wěi chéng, ér xìn shùn zhī dào yīng shén gǎn xīn tōng, ér tiān xià zhī lǐ dé. qí hòu chún pǔ jiàn sàn, zhāng měi xiǎn è, shè guān fēn zhí, yǐ sòng jué lù, hóng xuān liù diǎn, yǐ xiáng kǎo chá. rán yóu yǐ míng zhé zhī fǔ, jiàn zhōng zhēn zhī sī, shǐ míng bù dé yuè gōng ér dú měi, gōng bù dé hòu míng ér dú yǐn, jiē chóu zī bó fǎng, fū nà yǐ yán. jí zhì mò dài, bù néng jì yuǎn ér qiú yú mì wēi, yí zhū xīn ér xìn ěr mù, yí ěr mù ér xìn jiǎn shū. jiǎn shū yù fán, guān fāng yù wěi, fǎ lìng zī zhāng, qiǎo shì mí duō. xī hàn zhī cì shǐ, yì suì zhōng zòu shì, bù zhì suàn kè, ér qīng zhuó cū jǔ. wèi shì kǎo kè, jí jīng fáng zhī yí yì, qí wén kě wèi zhì mì. rán yóu yú lèi xì, gù lì dài bù néng tōng yě. qǐ ruò shēn táng yáo zhī jiù diǎn, qù mì jiù jiǎn, zé jiǎn ér yì cóng yě. jīn kē jǔ yōu liè, mò ruò wěi rèn dá guān, gè kǎo suǒ tǒng. zài guān yī nián yǐ hòu, měi suì yán yōu zhě yī rén wèi shàng dì, liè zhě yī rén wèi xià dì, yīn jì xié yǐ míng wén. rú cǐ liù zài, zhǔ zhě zǒng jí cǎi àn, qí liù suì chù yōu jǔ zhě chāo yòng zhī, liù suì chù liè jǔ zhě zòu miǎn zhī, qí yōu duō liè shǎo zhě xù yòng zhī, liè duō yōu shǎo zhě zuǒ qiān zhī. jīn kǎo kè zhī pǐn, suǒ duì bù jūn, chéng yǒu nán yì. ruò yǐ nán qǔ yōu, yǐ yì ér fǒu, zhǔ zhě gù dāng zhǔn liàng qīng zhòng, wēi jiā jiàng shā, bù zú fù qū yǐ fǎ jǐn yě.
晉武帝泰始初,務崇理本,詔河南尹杜君元凱為黜陟之課,其略曰:「臣聞上古之政,因循自然。虛己委誠,而信順之道應;神感心通,而天下之理得。其後淳樸漸散,彰美顯惡,設官分職,以頌爵祿,弘宣六典,以詳考察。然猶倚明哲之輔,建忠貞之司,使名不得越功而獨美,功不得後名而獨隱,皆疇咨博訪,敷納以言。及至末代,不能紀遠而求於密微,疑諸心而信耳目,疑耳目而信簡書。簡書愈繁,官方愈偽,法令滋彰,巧飾彌多。昔漢之刺史,亦歲終奏事,不制算課,而清濁粗舉。魏氏考課,即京房之遺意,其文可謂至密。然由於累細,故歷代不能通也。豈若申唐堯之舊典,去密就簡,則簡而易從也。今科舉優劣,莫若委任達官,各考所統。在官一年以後,每歲言優者一人為上第,劣者一人為下第,因計偕以名聞。如此六載,主者總集采案,其六歲處優舉者超用之,六歲處劣舉者奏免之,其優多劣少者敘用之,劣多優少者左遷之。今考課之品,所對不均,誠有難易。若以難取優,以易而否,主者固當準量輕重,微加降殺,不足復曲以法盡也。」
hòu wèi xiào wén dì tài hé zhōng, zhào yuē: sān zài kǎo jī, zì gǔ tōng jīng sān kǎo chù zhì, yǐ zhāng néng fǒu. jīn ruò dài sān kǎo rán hòu chù zhì, kě chù zhě bù zú wèi chí, kě jìn zhě dà chéng shē huǎn. shì yǐ zhèn jīn sān zài yī kǎo, kǎo jí chù zhì, yù lìng yú zhì wú fáng yú xián zhě, cái néng bù yōng yú xià wèi. gè lìng dāng cáo, kǎo qí yōu liè wèi sān děng. liù pǐn yǐ xià, shàng shū zhòng wèn wǔ pǐn yǐ shàng, zhèn jiāng qīn yǔ gōng qīng lùn qí shàn è. shàng shàng zhě qiān zhī, xià xià zhě chù zhī, zhōng zhōng zhě shǒu qí běn rèn. shí fǒu zāng bì jǔ, shǎng fá dà xíng, qí báo shǎng zhě yóu cì chē mǎ qì fú, yǐ shēn jiǎng quàn. hòu dì lín cháo táng, gù wèi lù shàng shū jiān tíng wèi qīng guǎng líng wáng yǔ yuē: fán kǎo jī, shàng xià èr děng, kě wèi sān pǐn zhōng děng, dàn wèi yī pǐn. suǒ yǐ rán zhě, shàng xià shì chù zhì zhī kē, gù jīng sī fà zhī měi è zhōng děng shǒu běn, shì kě dà tōng. dì yòu wèi shàng shū děng yuē: qīng děng zài rèn, nián chuí èr zhōu, wèi cháng jìn yī xián, tuì yī bù xiào, cǐ èr shì zuì zhī dà zhě. wèi yǔ yuē: rǔ jū shū duān zhī rèn, zài zhí yǐ lái, gōng qín zhī jī bù wén yú cháo, ā dǎng zhī yīn pín gàn zhèn tīng. jīn chù rǔ lù shàng shū tíng wèi, dàn jū tè jìn tài bǎo. zì shàng shū lìng pú shè yǐ xià, fán chù tuì èr shí yú rén, jiē lüè jǔ yí què. zhū rú cǐ chù guān zhě, lìng yī nián zhī hòu, rèn guān rú chū.
後魏孝文帝太和中,詔曰:「三載考績,自古通經;三考黜陟,以彰能否。今若待三考然後黜陟,可黜者不足為遲,可進者大成賒緩。是以朕今三載一考,考即黜陟,欲令愚滯無妨於賢者,才能不壅於下位。各令當曹,考其優劣為三等。六品以下,尚書重問;五品以上,朕將親與公卿論其善惡。上上者遷之,下下者黜之,中中者守其本任。」時否臧必舉,賞罰大行,其薄賞者猶賜車馬器服,以申獎勸。後帝臨朝堂,顧謂錄尚書兼廷尉卿、廣陵王羽曰:「凡考績,上下二等,可為三品;中等,但為一品。所以然者,上下是黜陟之科,故旌絲髮之美惡;中等守本,事可大通。」帝又謂尚書等曰:「卿等在任,年垂二周,未嘗進一賢,退一不肖,此二事罪之大者。」謂羽曰:「汝居樞端之任,在職以來,功勤之績不聞於朝,阿黨之音頻干朕聽。今黜汝錄尚書、廷尉,但居特進、太保。」自尚書令、僕射以下,凡黜退二十餘人,皆略舉遺闕。諸如此黜官者,令一年之後,任官如初。
xuān wǔ dì shí, tài wèi shì zhōng gāo yáng wáng yōng shàng biǎo yuē: qiè wéi sān zài kǎo jī, bǎi wáng tōng diǎn. jīn rèn shì shàng zhōng zhě, sān nián shēng yī jiē sàn guān shàng dì zhě, sì zài dēng yī jí. xián rǒng guān běn fēi xū zhì, huò yǐ xián néng ér jìn, huò yīn lèi qín ér jǔ. rú qí wú néng, bù yīng tiǎn zī gāo xuǎn. yǐ qín yǐ néng, jìn zhī cháo wǔ, huò zhēng guān wài shù, yuǎn shǐ jué yù, cuī dū bū xuán, chá jiǎn sà zhèn, jiē shì sàn guān, yǐ chōng jù shǐ. nǎi yú kǎo zhì, pái tóng xián wǔ. jiǎn sàn guān zhī rén, cái fēi jiē liè, chēng shì zhī bèi, wèi bì xī xián. ér kǎo xián yǐ duō, kè fán yǐ shǎo, shàng guāi tiān zé zhī jūn, xià shēng bù děng zhī kǔ. fù xún zhèng shǐ zhī gé, fàn hòu rèn shì shàng zhōng zhě, sān nián shēng yī jiē fàn qián rèn shì shàng zhōng zhě, liù nián jìn yī jí. sān nián yī kǎo, zì gǔ tōng jīng. jīn yǐ fàn qián liù nián shēng yī jiē, jiǎn wú qiān fàn, bèi nián chéng jí. yǐ cǐ tuī zhī, míng yǐ fàn dài kǎo yě.
宣武帝時,太尉、侍中、高陽王雍上表曰:「竊惟三載考績,百王通典。今任事上中者,三年升一階;散官上第者,四載登一級。閒冗官本非虛置,或以賢能而進,或因累勤而舉。如其無能,不應忝茲高選。以勤以能,進之朝伍,或征官外戍,遠使絕域,催督逋懸,察檢卅鎮,皆是散官,以充劇使。乃於考陟,排同閒伍。檢散官之人,才非皆劣,稱事之輩,未必悉賢。而考閒以多,課煩以少,上乖天澤之均,下生不等之苦。復尋正始之格,汎後任事上中者,三年升一階;汎前任事上中者,六年進一級。三年一考,自古通經。今以汎前六年升一階,檢無愆犯,倍年成級。以此推之,明以汎代考也。」
xú zhōu cì shǐ xiāo bǎo yín yòu lùn yuē: fāng jīn shǒu lìng, jué rèn fēi qīng. jí kǎo kè, xī yǐ liù zài wèi chéng, jì ér xiàn mǎn dài hái, fù jīng liù nián ér xù. shì zé suì zhōu shí èr, shǐ dé yī jiē. yú dōng xī liǎng shěng wén wǔ xián zhí gōng fǔ sàn zuǒ wú shì rǒng guān, huò shù xún fāng yīng yī zhí, huò xián shuò zhǐ yú zàn cháo, jí qí kǎo rì, gèng dé sì nián wèi xiàn. shì zé yī jì zhī nèi, biàn dēng sān jí. bǐ yǐ shí láo jù rèn, ér qiān guì zhī lù zhì nán cǐ yǐ sàn wèi xū míng, ér shēng zhì zhī fāng shén yì. hé nèi wài zhī xiāng xuán, lìng hòu bó zhī rú shì?
徐州刺史蕭寶夤又論曰:「方今守令,厥任非輕。及考課,悉以六載為程,既而限滿代還,復經六年而敘。是則歲周十二,始得一階。於東西兩省、文武閒職、公府散佐、無事冗官,或數旬方應一直,或弦朔止於暫朝,及其考日,更得四年為限。是則一紀之內,便登三級。彼以實勞劇任,而遷貴之路至難;此以散位虛名,而升陟之方甚易。何內外之相懸,令厚薄之如是?」
xiào míng dì yán chāng èr nián, yòu jiāng dà kǎo bǎi liáo. sàn qí cháng shì lǐng sān gōng láng zhōng cuī hóng yǐ kǎo lìng yú tǐ lì bù tōng, nǎi jiàn yì yuē: qiè wéi wáng zhě wèi guān qiú cái, shǐ rén yǐ qì, chù zhì yōu míng, yáng qīng jī zhuó. gù jī xiào néng guān cái bì chēng wèi zhě, cháo shēng xī jìn, nián suì shù qiān. qǐ jū yī jiē bàn jí, ài yǐ tóng liáo děng wèi zhě zāi! èr hàn yǐ jiàng, tài hé yǐ qián, gǒu bì guān xū cǐ rén, rén chēng qí zhí, huò chāo téng zhuǎn zhì, shù suì ér zhì gōng qīng, huò zhǎng jiān shì shǒu, chēng yǔn ér qiān jìn zhě, pī juàn zé rén rén ér shì, jǔ mù zé cháo guì jiē rán. gù néng shí shōu duō shì zhī chēng, guó hào fēng xián zhī měi. qiè jiàn jǐng míng yǐ lái kǎo gé, sān nián chéng yī kǎo, zhuǎn yī jiē. guì jiàn nèi wài, wàn yǒu yú rén, zì fēi fàn zuì, bù wèn xián yú, mò bù shàng zhōng, cái yǔ bù xiào, bǐ jiān tóng zhuǎn. suī yǒu shàn zhèng rú gōng huáng, rú xué rú wáng zhèng, shǐ cái rú bān mǎ, wén zhāng rú zhāng cài, dé yī fēn yī cùn, bì wèi cháng liú suǒ pān, xuǎn cáo yì yì wèi yī gài, bù céng zhēn bié. qín sè bù diào, gǎi ér gèng zhāng, suī míng zhǐ yǐ xíng, yóu yí xiāo xī. shí bù cóng.
孝明帝延昌二年,又將大考百僚。散騎常侍、領三公郎中崔鴻以考令於體例不通,乃建議曰:「竊惟王者為官求才,使人以器,黜陟幽明,揚清激濁。故績效能官、才必稱位者,朝升夕進,年歲數遷。豈拘一階半級,閡以同僚等位者哉!二漢以降,太和以前,苟必官須此人,人稱其職,或超騰轉陟,數歲而至公卿,或長兼試守,稱允而遷進者,披卷則人人而是,舉目則朝貴皆然。故能時收多士之稱,國號豐賢之美。竊見景明以來考格,三年成一考,轉一階。貴賤內外,萬有餘人,自非犯罪,不問賢愚,莫不上中,才與不肖,比肩同轉。雖有善政如龔、黃,儒學如王、鄭,史才如班、馬,文章如張、蔡,得一分一寸,必為常流所攀,選曹亦抑為一概,不曾甄別。琴瑟不調,改而更張,雖明旨已行,猶宜消息。」時不從。
dà táng kǎo kè zhī fǎ, yǒu dé yì qīng shèn gōng píng kè qín gè yī shàn, zì jìn shì zhì yú zhèn fáng, bìng jù zhí shì mù wèi zhī zuì, fán èr shí qī yān. yī zuì yǐ shàng, yǒu sì shàn, wèi shàng shàng yī zuì yǐ shàng, yǒu sān shàn, huò wú zuì ér yǒu sì shàn, wèi shàng zhōng yī zuì yǐ shàng, yǒu èr shàn, huò wú zuì ér yǒu sān shàn, wèi shàng xià yī zuì yǐ shàng, yǒu yī shàn, huò wú zuì ér yǒu èr shàn, wèi zhōng shàng yī zuì yǐ shàng, huò wú zuì ér yǒu yī shàn, wèi zhōng zhōng zhí shì cū lǐ, shàn zuì fú wén, wèi zhōng xià ài zēng rèn qíng, chù duàn guāi lǐ, wèi xià shàng bèi gōng xiàng sī, zhí wù fèi què, wèi xià zhōng jū guān chǎn zhà jí tān zhuó yǒu zhuàng, wèi xià xià. ruò yú shàn zuì zhī wài bié yǒu kě jiā shàng, jí zuì suī chéng diàn ér qíng zhuàng kě jīn, huò suī bù chéng diàn ér qíng zhuàng kě zé zhě, shěng xiào zhī rì, jiē tīng kǎo guān lín shì liàng dìng. zhū zhōu xiàn guān rén, fǔ yù yǒu fāng, hù kǒu zēng yì zhě, gè zhǔn jiàn hù wèi shí fēn lùn, měi jiā yī fēn, cì shǐ xiàn lìng gè jìn kǎo yī děng. zēng hù kǒu, wèi kè dīng, lǜ yī dīng tóng yī hù fǎ. zēng bù kè kǒu zhě, měi wǔ kǒu tóng yī dīng lì. qí yǒu pò chú zhě, dé xiāng zhé. qí zhōu hù kǒu bù mǎn wǔ qiān, xiàn hù bù mǎn wǔ bǎi zhě, gè zhǔn wǔ qiān wǔ bǎi hù fǎ wèi fēn. kǔ fǔ yǎng guāi fāng, hù kǒu jiǎn sǔn zhě, gè zhǔn zēng hù fǎ, yì měi jiǎn yī fēn jiàng yī děng. kè jí bù kè, bìng zhǔn shàng wén. qí quàn kè nóng tián néng shǐ fēng zhí zhě, yì zhǔn jiàn dì wèi shí fēn lùn, měi jiā èr fēn, gè jìn kǎo yī děng. cǐ wèi yǒng yè kǒu fēn zhī wài, bié néng kěn qǐ gōng sī huāng tián zhě. qí yǒu bù jiā quàn kè yǐ zhì jiǎn sǔn zhě, wèi yǒng yè kǒu fēn zhī nèi yǒu huāng fèi zhě. měi sǔn yī fēn, jiàng kǎo yī děng. ruò shù chù yǒu gōng, bìng yīng jìn kǎo zhě, bìng tīng lěi jiā.
大唐考課之法,有德義清慎、公平恪勤各一善,自近侍至於鎮防,並據職事目為之最,凡二十七焉。一最以上,有四善,為上上;一最以上,有三善,或無最而有四善,為上中;一最以上,有二善,或無最而有三善,為上下;一最以上,有一善,或無最而有二善,為中上;一最以上,或無最而有一善,為中中;職事粗理,善最弗聞,為中下;愛憎任情,處斷乖理,為下上;背公向私,職務廢闕,為下中;居官諂詐及貪濁有狀,為下下。若於善最之外別有可嘉尚,及罪雖成殿而情狀可矜,或雖不成殿而情狀可責者,省校之日,皆聽考官臨事量定。諸州縣官人,撫育有方,戶口增益者,各准見戶為十分論,每加一分,刺史、縣令各進考一等。(增戶口,謂課丁,率一丁同一戶法。增不課口者,每五口同一丁例。其有破除者,得相折。)其州戶口不滿五千,縣戶不滿五百者,各准五千五百戶法為分。苦撫養乖方,戶口減損者,各准增戶法,亦每減一分降一等。(課及不課,並准上文。)其勸課農田能使豐殖者,亦准見地為十分論,每加二分,各進考一等。(此謂永業、口分之外,別能墾起公私荒田者。)其有不加勸課以致減損者,(謂永業、口分之內有荒廢者。)每損一分,降考一等。若數處有功,並應進考者,並聽累加。
zhēn guān liù nián, jiān chá yù shǐ mǎ zhōu shàng shū yuē: jīn liú nèi jiǔ pǐn yǐ shàng, yǒu jiǔ děng kǎo dì, zì bǐ nián bù guò zhōng shàng, wèi yǒu de shàng xià yǐ shàng kǎo zhě. chén wèi suǒ shè jiǔ děng, zhèng kǎo dāng jīn zhī guān, bì bù shī zhī yú yì dài yě. zòng shǐ cháo tíng shí wú hǎo rén, yóu yīng yú jiàn zài zhī nèi, bǐ xiào qí yóu shàn zhě, yǐ wèi shàng dì, qǐ róng huáng cháo shì rén suì wú kān shàng xià zhī kǎo. cháo tíng dú zhī biǎn yī è rén kě yǐ chéng è, bù zhī bāo yī shàn rén zú yǐ quàn shàn. chén wèi yí měi nián xuǎn tiān xià zhèng shù yóu zuì zhě yī èr rén wèi shàng shàng, qí cì wèi shàng zhōng, qí cì wèi shàng xià. zé zhōng rén yǐ shàng, kě yǐ zì quàn yǐ.
貞觀六年,監察御史馬周上疏曰:「今流內九品以上,有九等考第,自比年不過中上,未有得上下以上考者。臣謂所設九等,正考當今之官,必不施之於異代也。縱使朝廷實無好人,猶應於見在之內,比校其尤善者,以為上第,豈容皇朝士人遂無堪上下之考。朝廷獨知貶一惡人可以懲惡,不知褒一善人足以勸善。臣謂宜每年選天下政術尤最者一二人為上上,其次為上中,其次為上下。則中人以上,可以自勸矣。」
shén lóng zhōng, yù shǐ zhōng chéng lú huái shèn shàng shū yuē: chén wén kǒng zǐ yuē:' wèi bāng bǎi nián, kě yǐ shèng cán qù shā.' yòu yuē:' gǒu yǒu yòng wǒ zhě, qī yuè ér yǐ, sān nián yǒu chéng.' gù shū yún' sān zài kǎo jī', xiào qí gōng yě. zi chǎn, xián zhě yě. qí wèi zhèng shàng lěi nián ér huà chéng, kuàng qí cháng cái hū? qiè jiàn bǐ lái zhōu xiàn guān zuǒ, xià chē bù zhèng, yǒu duō zhě yī èr nián, shǎo zhě sān wǔ yuè, jù jí qiān chú, bù lùn kè kǎo. huò lì shí wèi gǎi, biàn qīng ěr ér tīng, qǐ zhǒng ér dǔ, zhēng qiú mào jìn, bù gù lián chǐ, yì hé xiá xuān fēng bù huà qiú mò xù rén zāi! hù kǒu liú sàn, bǎi xìng diāo bì, zhí wèi cǐ yě. hé zé? rén zhī lì zhī bù jiǔ, zé bù cóng qí lì lì zhī qiān zhī bù yáo, yòu bù jǐn qí néng. tōu ān gǒu qiě, zhī wéi ér yǐ. yòu gǔ zhī wèi lì zhě zhǎng zi sūn, cāng shì yǔ shì jí qí hòu yě. chén qǐng dū du cì shǐ shàng zuǒ liǎng jī xiàn lìng děng, zài rèn wèi jīng sì kǎo, bù xǔ qiān chú. chá qí kè xiào yóu yì, huò xī yǐ chē qiú, huò jiù jiā lù zhì, huò jiàng shǐ lín wèn, bìng xǐ shū wèi miǎn. ruò gōng qīng yǒu què, zé zhuó yǐ quàn néng. zhèng jī wú wén, dǐ fàn tān bào zhě, fàng guī tián lǐ, yǐ míng shǎng fá. zhì lǐ jiù bì, mò guò yú cǐ.
神龍中,御史中丞盧懷慎上疏曰:「臣聞孔子曰:'為邦百年,可以勝殘去殺。'又曰:'苟有用我者,期月而已,三年有成。'故書雲'三載考績',校其功也。子產,賢者也。其為政尚累年而化成,況其常材乎?竊見比來州縣官佐,下車布政,有多者一二年,少者三五月,遽即遷除,不論課考。或歷時未改,便傾耳而聽,企踵而睹,爭求冒進,不顧廉恥,亦何暇宣風布化、求瘼恤人哉!戶口流散,百姓凋弊,職為此也。何則?人知吏之不久,則不從其吏;吏知遷之不遙,又不盡其能。偷安苟且,脂韋而已。又古之為吏者長子孫,倉氏、庾氏即其後也。臣請都督、刺史、上佐、兩畿縣令等,在任未經四考,不許遷除。察其課效尤異,或錫以車裘,或就加祿秩,或降使臨問,並璽書慰勉。若公卿有闕,則擢以勸能。政績無聞,抵犯貪暴者,放歸田裡,以明賞罰。致理救弊,莫過於此。」
zuǒ jiān mén lù shì cān jūn liú zhì lùn yuē: xī zhōu gōng shǐ bó qín lǐ lǔ, sān nián ér hòu bào zhèng. zhōu gōng yuē:' hé chí?' bó qín yuē:' biàn qí lǐ, yì qí sú, nán, suǒ yǐ chí.' tài gōng lǐ yú qí, sān yuè ér hòu bào zhèng. zhōu gōng yuē:' hé jí?' yuē:' yīn qí sú, jiǎn qí lǐ, yì, suǒ yǐ sù.' gù kǒng zǐ lùn zhī yuē:' qí yī biàn zhì yú lǔ, lǔ yī biàn zhì yú dào.' yóu shì ér yán, láo bù shèn zhě lǐ bù jí, gōng bù jī zhě zé bù shēn. gù yáo shùn sān nián ér kǎo, sān kǎo ér chù zhì, suǒ yǐ néng jǐn qí zhì shù yě. jìn gǔ rén qíng dūn páng, wèi chún hū yáo shùn lǐ zhèng lè hé, wèi yù yú yú xià guān xián lì néng, wèi chēng yú yīn zhōu. huò yī nián ér kǎo, huò sì kǎo chù zhì, huò bǐ nián ér xún shòu, huò suì shí biàn qiān, huò xún yuè shēng zhuó lìng zhǎng. jīn rì jì shàng, míng rì bù nèi yǒu fàn míng yì zhě jí zuò zhī, bù qí sù yú?
左監門錄事參軍劉秩論曰:「昔周公使伯禽理魯,三年而後報政。周公曰:'何遲?'伯禽曰:'變其禮,易其俗,難,所以遲。'太公理於齊,三月而後報政。周公曰:'何疾?'曰:'因其俗,簡其禮,易,所以速。'故孔子論之曰:'齊一變至於魯,魯一變至於道。'由是而言,勞不甚者理不極,功不積者澤不深。故堯舜三年而考,三考而黜陟,所以能盡其智術也。近古人情敦厖,未淳乎堯舜;禮正樂和,未愈於虞夏;官賢吏能,未稱於殷周。或一年而考,或四考黜陟,或比年而巡狩,或歲時便遷,或旬月升擢令長。今日既上,明日部內有犯名義者即坐之,不其速歟?」
kāi yuán èr shí wǔ nián shí èr yuè, mìng zhū dào cǎi fǎng shǐ kǎo kè guān rén shàn jī, sān nián yī zòu, yǒng wèi cháng shì. zhì èr shí qī nián èr yuè, shè wén: sān zài kǎo jī, chù zhì yōu míng, yǔn xié dà yóu, yǐ quàn tiān xià. bǐ lái zhū dào suǒ tōng shàn zhuàng, dàn yōu shì jìn zhī bèi, yǔ wèi xuǎn diào zhī zī, zé shí xún míng, huò guāi gǔ yì. zì jīn yǐ hòu, zhū dào shǐ gèng bù xū tōng shàn zhuàng. měi zhì sān nián, zhèn zì zé shǐ chén, guān chá fēng sú, yǒu qīng bái zhèng lǐ zhe wén zhě, dāng bié zhuó yòng zhī.
開元二十五年十二月,命諸道採訪使考課官人善績,三年一奏,永為常式。至二十七年二月,赦文:「三載考績,黜陟幽明,允協大猷,以勸天下。比來諸道所通善狀,但優仕進之輩,與為選調之資,責實循名,或乖古義。自今以後,諸道使更不須通善狀。每至三年,朕自擇使臣,觀察風俗,有清白政理著聞者,當別擢用之。」