strong zhōu jùn shí sān strong
州郡十三
gǔ jīng zhōu jīn zhì jùn fǔ sān shí sān xiàn yī bǎi sān shí yī
古荊州(今置郡府三十三 縣一百三十一)
jiāng líng jīng qī xiàn jiāng líng zhī jiāng sōng zī dāng yáng gōng ān zhǎng lín shí shǒu
江陵(荊)七縣(江陵 枝江 松滋 當陽 公安 長林 石首)
yí líng xiá wǔ xiàn yí líng yí dū yuǎn ān zhǎng yáng bā shān
夷陵(峽)五縣(夷陵 宜都 遠安 長陽 巴山)
bā dōng guī sān xiàn zǐ guī bā dōng xìng shān
巴東(歸)三縣(秭歸 巴東 興山)
jìng líng fù sān xiàn jiān lì miǎn yáng jìng líng
竟陵(復)三縣(監利 沔陽 竟陵)
fù shuǐ yǐng sān xiàn zhǎng shòu jīng shān fù shuǐ
富水(郢)三縣(長壽 京山 富水)
ān lù ān liù xiàn ān lù jí yáng yīng shān yīng chéng yún mèng xiào chāng
安陸(安)六縣(安陸 吉陽 應山 應城 雲夢 孝昌)
qí ān huáng sān xiàn huáng gāng huáng bēi má chéng
齊安(黃)三縣(黃岡 黃陂 麻城)
hàn yáng miǎn èr xiàn hàn yáng shui yì chuān
漢陽(沔)二縣(漢陽 〈氵義〉川)
jiāng xià è wǔ xiàn jiāng xià yǒng xìng wǔ chāng pú qí táng nián
江夏(鄂)五縣(江夏 永興 武昌 蒲圻 唐年)
yì yáng shēn sān xiàn yì yáng luó shān zhōng shān
義陽(申)三縣(義陽 羅山 鍾山)
zhǎng shā tán liù xiàn zhǎng shā héng shān xiāng xiāng yì yáng liú yáng lǐ líng
長沙(潭)六縣(長沙 衡山 湘鄉 益陽 瀏陽 醴陵)
bā líng yuè wǔ xiàn bā líng yuán jiāng xiāng yīn huá róng chāng jiāng
巴陵(岳)五縣(巴陵 沅江 湘陰 華容 昌江)
héng yáng héng liù xiàn héng yáng xiāng tán lěi yáng yōu cháng níng tú líng
衡陽(衡)六縣(衡陽 湘潭 耒陽 攸 常寧 荼陵)
líng líng yǒng sān xiàn líng líng xiāng yuán qí yáng
零陵(永)三縣(零陵 湘源 祁陽)
jiāng huá dào sì xiàn yíng dào yán táng jiāng huá yǒng míng
江華(道)四縣(營道 延唐 江華 永明)
guì yáng chēn bā xiàn chēn gāo tíng lán shān yì chāng zī xìng yì zhāng nán píng lín wǔ
桂陽(郴)八縣(郴 高亭 藍山 義昌 資興 義章 南平 臨武)
lián shān lián sān xiàn guì yáng yáng shān lián shān
連山(連)三縣(桂陽 陽山 連山)
shào yáng shào èr xiàn shào yáng wǔ gāng
邵陽(邵)二縣(邵陽 武岡)
wǔ líng lǎng èr xiàn wǔ líng lóng yáng
武陵(朗)二縣(武陵 龍陽)
lǐ yáng lǐ sì xiàn lǐ yáng cí lì shí mén ān xiāng
澧陽(澧)四縣(澧陽 慈利 石門 安鄉)
qián zhōng qián liù xiàn péng shuǐ qián jiāng hóng dù yáng shuǐ xìn níng dōu rú
黔中(黔)六縣(彭水 黔江 洪杜 洋水 信寧 都濡)
níng yí sī sì xiàn wù chuān níng yí sī yìn sī wáng
寧夷(思)四縣(務川 寧夷 思印 思王)
lú xī chén wǔ xiàn yuán líng xù pǔ chén xī lú xī má yáng
盧溪(辰)五縣(沅陵 漵浦 辰溪 盧溪 麻陽)
lú yáng jǐn wǔ xiàn lú yáng luò pǔ zhāo yù cháng fēng wèi yáng
盧陽(錦)五縣(盧陽 洛浦 招喻 常豐 渭陽)
líng xī xī èr xiàn dà xiāng sān tíng
靈溪(溪)二縣(大鄉 三亭)
tán yáng wū sān xiàn lóng biāo lǎng xī tán yáng
潭陽(巫)三縣(龍標 朗溪 潭陽)
qīng jiāng shī èr xiàn qīng jiāng jiàn shǐ
清江(施)二縣(清江 建始)
fú chuān fèi sì xiàn fú chuān duō tián fú yáng chéng lè
涪川(費)四縣(涪川 多田 扶陽 城樂)
yè láng zhēn sì xiàn yíng dé yè láng lì gāo lè yuán
夜郎(珍)四縣(營德 夜郎 麗皋 樂源)
bō chuān bō sì xiàn bō chuān zūn yì fú róng yá chuān
播川(播)四縣(播川 遵義 芙蓉 瑘川)
yì quán yí wǔ xiàn suī yáng yì quán dōu shàng yáng chuān yí lín
義泉(夷)五縣(綏陽 義泉 都上 洋川 宜林)
lóng biāo yè èr xiàn é shān wèi xī
龍標(業)二縣(峨山 渭溪)
qín xī qín èr xiàn róng yì fú huān
溱溪(溱)二縣(榮懿 扶歡)
gǔ jīng zhōu
古荊州
yǔ gòng yuē: jīng jí héng yáng wéi jīng zhōu, běi jù jīng shān nán jí héng shān zhī yáng yě. jīng shān zài jīn xiāng yáng jùn nán zhāng xiàn. héng shān zài jīn héng yáng jùn xiāng tán xiàn. jiāng hàn tóng guī yú hǎi, jiāng hàn èr shuǐ guī rù yú hǎi. jiǔ jiāng kǒng yīn, kǒng, shén yě. yīn, zhōng yě. yán jiāng yú cǐ zhōu jiè fēn wèi jiǔ dào, shén de dì shì zhī zhōng. jīn xún yáng jùn xī běi. tuó qián jì dào, yún tǔ mèng zuò yì. tuó qián, èr shuǐ míng. zì jiāng chū wèi tuó, zì hàn chū wèi qián. yún mèng, zé míng yě. zài jīn ān lù jùn. yán èr shuǐ jì cóng qí dào, zé yún mèng zhī tǔ kě wèi gēng zuò quǎn mǔ zhī zhì. fú yú jiāng tuó qián hàn, yú yú luò zhì yú nán hé. yú, yuè yě. yán dù sì shuǐ ér yuè luò, nǎi zhì nán hé yě. nán hé jí zài jì zhōu nán. shùn zhì shí èr mù, jīng zhōu qí yī. zhōu lǐ zhí fāng yuē: zhèng nán yuē jīng zhōu, ěr yǎ yuē: hàn nán yuē jīng zhōu. qí shān yuē héng, sǒu yuē yún mèng, chuān yuē jiāng hàn, jìn yuē yǐng zhàn. héng shān zài xiāng nán. yún mèng zài huá róng. yǐng shuǐ chū yáng chéng gān shān, yí shǔ jīng hé zhōu, zài cǐ fēi yě. zhàn, wèi xiáng. qí lì dān yín chǐ gé. mín yī nán èr nǚ. chù jí gǔ yí yǔ yáng zhōu tóng. jīng, qiáng yě, yán qí qì zào qiáng yì yán jīng, jīng yě. huò qǔ míng yú jīng shān yān. gài mán yí zhī guó, pán hù zhī zhǒng, xī gāo xīn shì yǒu chù quǎn, yuē pán hù, dì qī yǐ shào nǚ. qí zi sūn zī màn, hào yuē mán yí, jīn zhǎng shā wǔ líng mán shì yě. shī rén suǒ wèi mán jīng yě. xià shāng yǐ lái, zuì wèi biān huàn. zhōu xuān wáng zhōng xìng, nǎi mìng fāng shū nán fá mán fāng, gù shī yuē mán fāng lái wēi, yòu yuē chǔn ěr mán jīng, dà bāng wèi chóu. chūn qiū zhì zhàn guó shí, bìng wèi chǔ dì. qí zài tiān wén, yì zhěn zé chǔ zhī fēn yě, hàn zhī nán jùn jiāng xià líng líng guì yáng wǔ líng zhǎng shā, jiē qí fēn yě. jīn yí líng bā dōng jiāng líng jìng líng fù shuǐ yì yáng zhī dōng jìng ān lù qí ān hàn yáng jiāng xià bā líng zhǎng shā héng yáng líng líng jiāng huá guì yáng lián shān shào yáng wǔ líng lǐ yáng qián zhōng níng yí lú xī lú yáng líng xī tán yáng qīng jiāng děng jùn dì shì yě. jiān dé hán qín zhī jiāo. hàn zhī nán yáng zhī dì, jīn yí yáng zhī xī jìng, yí shǔ hán. hàn zāng kē zhī dì, jīn bō chuān yì quán fú chuān yè láng qín xī yí shǔ qín. qín píng tiān xià, zhì jùn, cǐ wèi nán jùn jīn jiāng líng yí líng bā dōng jìng líng fù shuǐ ān lù qí ān hàn yáng jiāng xià qīng jiāng děng jùn dì jiē shì. qián zhōng jīn wǔ líng lǐ yáng qián zhōng níng yí lú xī lú yáng líng xī tán yáng děng jùn dì jiē shì yě. hàn gǎi qín qián zhōng jùn wèi wǔ líng jùn, jí jīn wǔ líng jùn shì. zhǎng shā jīn zhǎng shā bā líng héng yáng líng líng jiāng huá guì yáng lián shān shào yáng děng jùn shì. nán yáng zhī dōng jìng. jīn yì yáng hàn dōng děng jùn shì. hàn wǔ zhì shí sān zhōu, cǐ wèi jīng zhōu. lǐng jùn guó bā. qí wǔ xī zhōng dì, guī hàn yǐ hòu, lì dài kāi tà, jīn bō chuān fú chuān yè láng yì quán lóng biāo qín xī děng jùn dì. hòu hàn bìng yīn zhī. chū lǐ wǔ líng jùn hàn shòu xiàn, jīn wǔ líng jùn wǔ líng xiàn dì, hòu lǐ nán jùn, jīn jiāng líng jùn shì. hàn mò, cáo gōng chì bì bài hòu, suì yǔ wú shǔ sān fēn qí dì. běi jìng shǔ wèi, xī jìng shǔ shǔ, dōng jìng nán jìng shǔ wú. jí liú bèi mò hòu, suǒ fēn zhī dì xī fù shǔ wú, ér jīng zhōu nán běi shuāng lì. wèi jīng zhōu lǐ wǎn, jīn nán yáng jùn. wú jīng zhōu lǐ jiāng líng, jīn jùn yě. jìn yì zhì jīng zhōu. lǐng jùn shí jiǔ. chū lǐ xiāng yáng, píng wú, lǐ nán jùn, jīn jiāng líng jùn. wáng dūn wèi cì shǐ, lǐ wǔ chāng, jīn jiāng xià jùn xiàn yě. qí hòu qiān xǐ wú cháng chù. zì wáng kàng yǐ hòu, fù lǐ jiāng líng, bù fù yí gǎi. sòng fēn zhì jīng zhōu lǐng jùn shí èr, lǐ nán jùn. sī zhōu lǐng jùn sì, lǐ yì yáng, jīn jùn. yǐng zhōu lǐng jùn liù, lǐ nán jùn. yōng zhōu lǐng jùn shí qī, lǐ xiāng yáng, jīn jùn dì. cì shǐ suǒ lǐ zé zài gǔ jīng hé zhōu jìng, qí tǒng lǐng jùn xiàn zé gǔ jīng zhōu zhī jìng. xiāng zhōu. lǐng jùn shí, lǐ zhǎng shā, jīn jùn. qí bìng yīn zhī. zhōu jìng zhī nèi, hán dài mán dàn, yīn dàn. tǔ dì liáo luò, chēng wèi yīn kuàng. jiāng zuǒ dà zhèn, mò guò jīng yáng, gù wèi jīng zhōu wèi shǎn xī yě. yǐ bǐ zhōu shào fēn shǎn zhī yì. qí hòu gē liè bù kě xiáng yě. dà táng fēn zhì shí wǔ bù, cǐ wèi shān nán dōng dào jiāng líng jìng líng fù shuǐ yí líng bā dōng wǔ líng lǐ yáng děng jùn dì shì yě. jiāng nán xī dào zhǎng shā líng líng guì yáng jiāng xià jiāng huá héng yáng bā líng shào yáng shì yě. qián zhōng dào, qián zhōng lú xī lú yáng níng yí qīng jiāng tán yáng lóng biāo yì quán líng xī fú chuān qín xī bō chuān yè láng. jiān fēn rù huái nán dào ān lù yì yáng. jí lǐng nán dào. lián shān.
禹貢曰:「荊及衡陽惟荊州,(北據荊山南及衡山之陽也。荊山在今襄陽郡南漳縣。衡山在今衡陽郡湘潭縣。)江漢同歸於海,(江漢二水歸入於海。)九江孔殷,(孔,甚也。殷,中也。言江於此州界分為九道,甚得地勢之中。今潯陽郡西北。)沱潛既道,雲土夢作乂。(沱、潛,二水名。自江出為沱,自漢出為潛。雲夢,澤名也。在今安陸郡。言二水既從其道,則雲夢之土可為耕作畎畝之治。)浮於江、沱、潛、漢,逾於洛至於南河。」(逾,越也。言渡四水而越洛,乃至南河也。南河即在冀州南。)舜置十二牧,荊州其一。周禮職方曰:「正南曰荊州,(爾雅曰:」漢南曰荊州。」)其山曰衡,藪曰云夢,川曰江漢,浸曰潁湛。(衡山在湘南。雲夢在華容。潁水出陽城乾山,宜屬荊河州,在此非也。湛,未詳。)其利丹銀齒革。民一男二女。畜及穀宜與揚州同。荊,強也,言其氣躁強;亦言荊,驚也。或取名於荊山焉。蓋蠻夷之國,槃瓠之種,(昔高辛氏有畜犬,曰槃瓠,帝妻以少女。其子孫滋蔓,號曰蠻夷,今長沙武陵蠻是也。)詩人所謂蠻荊也。(夏商以來,最為邊患。周宣王中興,乃命方叔南伐蠻方,故詩曰「蠻方來威」,又曰「蠢爾蠻荊,大邦為讎」。)春秋至戰國時,並為楚地。其在天文,翼、軫則楚之分野,(漢之南郡、江夏、零陵、桂陽、武陵、長沙,皆其分也。今夷陵、巴東、江陵、竟陵、富水、義陽之東境、安陸、齊安、漢陽、江夏、巴陵、長沙、衡陽、零陵、江華、桂陽、連山、邵陽、武陵、澧陽、黔中、寧夷、盧溪、盧陽、靈溪、潭陽、清江等郡地是也。)兼得韓秦之交。(漢之南陽之地,今宜陽之西境,宜屬韓。漢牂牁之地,今播川、義泉、涪川、夜郎、溱溪宜屬秦。)秦平天下,置郡,此為南郡、(今江陵、夷陵、巴東、竟陵、富水、安陸、齊安、漢陽、江夏、清江等郡地皆是。)黔中、(今武陵、澧陽、黔中、寧夷、盧溪、盧陽、靈溪、潭陽等郡地皆是也。漢改秦黔中郡為武陵郡,即今武陵郡是。)長沙、(今長沙、巴陵、衡陽、零陵、江華、桂陽、連山、邵陽等郡是。)南陽之東境。(今義陽、漢東等郡是。)漢武置十三州,此為荊州。(領郡國八。)其五溪中地,歸漢以後,歷代開拓,(今播川、涪川、夜郎、義泉、龍標、溱溪等郡地。)後漢並因之。(初理武陵郡漢壽縣,今武陵郡武陵縣地,後理南郡,今江陵郡是。)漢末,曹公赤壁敗後,遂與吳蜀三分其地。(北境屬魏,西境屬蜀,東境南境屬吳。)及劉備歿後,所分之地悉復屬吳,而荊州南北雙立。(魏荊州理宛,今南陽郡。吳荊州理江陵,今郡也。)晉亦置荊州。(領郡十九。初理襄陽,平吳,理南郡,今江陵郡。王敦為刺史,理武昌,今江夏郡縣也。其後遷徙無常處。自王抗以後,復理江陵,不復移改。)宋分置荊州、(領郡十二,理南郡。)司州、(領郡四,理義陽,今郡。)郢州、(領郡六,理南郡。)雍州、(領郡十七,理襄陽,今郡地。刺史所理則在古荊河州境,其統領郡縣則古荊州之境。)湘州。(領郡十,理長沙,今郡。)齊並因之。州境之內,含帶蠻蜑,(音但。)土地遼落,稱為殷曠。江左大鎮,莫過荊揚,故謂荊州為陝西也。(以比周邵分陝之義。)其後割裂不可詳也。大唐分置十五部,此為山南東道、(江陵、竟陵、富水、夷陵、巴東、武陵、澧陽等郡地是也。)江南西道、(長沙、零陵、桂陽、江夏、江華、衡陽、巴陵、邵陽是也。)黔中道,(黔中、盧溪、盧陽、寧夷、清江、潭陽、龍標、義泉、靈溪、涪川、溱溪、播川、夜郎。)兼分入淮南道(安陸、義陽。)及嶺南道。(連山。)
jiāng líng jùn
江陵郡
dōng zhì jìng líng jùn sì bǎi bā shí lǐ. nán zhì lǐ yáng jùn sān bǎi lǐ. xī zhì yí líng jùn sān bǎi sì shí lǐ. běi zhì xiāng yáng jùn sì bǎi wǔ shí lǐ. dōng nán dào bā líng jùn wǔ bǎi qī shí wǔ lǐ. xī nán dào lǐ yáng jùn èr bǎi liù shí wǔ lǐ. xī běi dào yí líng jùn yuǎn ān xiàn jiè sān bǎi wǔ lǐ. dōng běi dào fù shuǐ jùn èr bǎi èr shí lǐ. qù xī jīng yī qiān qī bǎi qī shí sān lǐ, qù dōng jīng yī qiān sān bǎi yī shí èr lǐ. hù èr wàn bā qiān jiǔ bǎi sān shí èr, kǒu shí sān wàn qī qiān wǔ shí sì.
(東至竟陵郡四百八十里。南至澧陽郡三百里。西至夷陵郡三百四十里。北至襄陽郡四百五十里。東南到巴陵郡五百七十五里。西南到澧陽郡二百六十五里。西北到夷陵郡遠安縣界三百五里。東北到富水郡二百二十里。去西京一千七百七十三里,去東京一千三百一十二里。戶二萬八千九百三十二,口十三萬七千五十四。)
jīn zhī jīng zhōu, lǐ yú jiāng líng xiàn. chūn qiū yǐ lái, chǔ guó zhī dōu, wèi zhī yǐng dū, xī tōng wū bā, dōng jiē yún mèng, yì yī dōu huì yě. qín zhì nán jùn. hàn gāo dì gǎi wèi lín jiāng jùn, jǐng dì gǎi wèi lín jiāng guó, hòu fù gù. hòu hàn yīn zhī. qí dì jū luò yáng zhèng nán. zhāng dì xǐ jù lù wáng gōng wèi jiāng líng wáng, sān gōng shàng yán, jiāng líng zài jīng shī zhèng nán, bù kě yǐ fēng, nǎi xǐ wèi lù ān wáng. shǔ xiān zhǔ dé zhī, yǐ mí fāng wèi nán jùn tài shǒu. hòu shǔ wú, mí fāng yǐ jùn lái jiàng, guān yǔ yīn cǐ suì bài. cháng wèi zhòng zhèn. wú shī lái fá, dāng yáng hóu dù yuán kǎi xiàng jiāng líng, zhǎn qí dū wǔ yán. jìn píng wú, zhì nán jùn jí jīng zhōu. lǐng jùn shí jiǔ, lǐ yú cǐ. dōng jìn yǐ wèi zhòng zhèn, huán chōng tún shàng míng, shǐ liú bō shǒu jiāng líng. sòng qí bìng yīn zhī. sòng lǐng jùn shí èr, qí lǐng jùn shí. liáng yuán dì dū zhī, wèi xī wèi suǒ xiàn, dà jiāng yú jǐn píng zhī. qiān hòu liáng jū zhī, wèi fān guó, yòu zhì jiāng líng zǒng guǎn fǔ. suí bìng liáng, zhì jiāng líng zǒng guǎn fǔ rú gù, hòu gǎi wèi jīng zhōu yáng dì chū, fù wèi nán jùn. dà táng wèi jīng zhōu, huò wèi jiāng líng jùn. lǐng xiàn qī:
今之荊州,(理於江陵縣。)春秋以來,楚國之都,謂之郢都,西通巫巴,東接雲夢,亦一都會也。秦置南郡。漢高帝改為臨江郡,景帝改為臨江國,後復故。後漢因之。其地居洛陽正南。(章帝徙鉅鹿王恭為江陵王,三公上言,江陵在京師正南,不可以封,乃徙為六安王。)蜀先主得之,(以麋芳為南郡太守。)後屬吳,(麋芳以郡來降,關羽因此遂敗。)常為重鎮。(吳師來伐,當陽侯杜元凱向江陵,斬其督伍延。)晉平吳,置南郡及荊州。(領郡十九,理於此。)東晉以為重鎮,(桓沖屯上明,使劉波守江陵。)宋齊並因之。(宋領郡十二,齊領郡十。)梁元帝都之,為西魏所陷,(大將于謹平之。)遷後梁居之,為藩國,又置江陵總管府。隋並梁,置江陵總管府如故,後改為荊州;煬帝初,復為南郡。大唐為荊州,或為江陵郡。領縣七:
jiāng líng gù chǔ zhī yǐng dì, qín fēn yǐng zhì jiāng líng xiàn, jīn xiàn jiè yǒu gù yǐng chéng. yǒu méi huí zhōu. yǒu xià shuǐ kǒu, zuǒ chuán suǒ yún shěn yǐn shù bèn mìng yú xià ruì yě. yǒu huāng gǔ, jí mò áo suǒ yì huāng gǔ. xī běi yǒu yě fù chéng. yòu yǒu jì nán chéng, chǔ zhǔ gōng. hàn jīn xiāng gù chéng zài jīn xiàn dōng yě.
江陵(故楚之郢地,秦分郢置江陵縣,今縣界有故郢城。有枚回洲。有夏水口,左傳所云「沈尹戍奔命於夏汭」也。有荒谷,即莫敖所縊荒谷。西北有野父城。又有紀南城,楚渚宮。漢津鄉故城在今縣東也。)
zhī jiāng gǔ zhī luó guó. hàn jiù xiàn. chǔ wén wáng zì dān yáng xǐ dōu, yì yuē dān yáng. qí jiù dān yáng, zài jīn bā dōng jùn.
枝江(古之羅國。漢舊縣。楚文王自丹陽徙都,亦曰丹陽。其舊丹陽,在今巴東郡。)
sōng zī dōng jìn xiào wǔ shí, jīng zhōu cì shǐ huán chōng yǐ fú jiān qiáng shèng, zì xiāng yáng tuì tún zhī, shàng shū yuē: càn líng xiàn jiè, dì míng shàng míng. zài wú shí, lè xiāng chéng yǐ shàng sì shí yú lǐ dì, běi zhěn dà jiāng, xī jiē sān xiá, tián tǔ gāo liáng, kě yǐ zī yè jūn rén. suì wèi zhòng zhèn. jīn xiàn xī yǒu fèi shàng míng chéng, jí chōng suǒ zhú. yì hàn gāo chéng xiàn dì. yǒu bā shān. qí lè xiāng chéng, jí wú lù kàng suǒ zhú. càn, shì lián fǎn.
松滋(東晉孝武時,荊州刺史桓沖以苻堅強盛,自襄陽退屯之,上疏曰:「孱陵縣界,地名上明。在吳時,樂鄉城以上四十餘里地,北枕大江,西接三峽,田土膏良,可以資業軍人。」遂為重鎮。今縣西有廢上明城,即沖所築。亦漢高城縣地。有巴山。其樂鄉城,即吳陸抗所築。孱,士連反。)
dāng yáng hàn jiù xiàn. yòu hàn lín jǔ hóu guó gù chéng, zài jīn xiàn běi. yǒu lǜ lín shān, wáng mǎng mò, zéi suǒ qǐ. yǒu zhāng jǔ èr shuǐ, zuǒ chuán yuē chǔ zhuāng wáng shī yú zhāng shì, jí cǐ yě. jǔ, qī yú fǎn. shì yīn shì.
當陽(漢舊縣。又漢臨沮侯國故城,在今縣北。有綠林山,王莽末,賊所起。有漳沮二水,左傳曰楚莊王」師於漳澨」,即此也。沮,七餘反。澨音筮。)
gōng ān hàn zuò táng xiàn gù chéng zài xī, yì èr hàn càn líng xiàn dì. hòu hàn mò, liú bèi wèi jīng zhōu mù, zhèn yóu kǒu, jí cǐ. mǎ tóu gù chéng zài jīn xiàn xī běi, lù kàng suǒ tún, yǐ yù yáng hù. chén yì wèi zhòng zhèn, jí suí jūn lái fá, qiǎn jiāng chén jì shǒu zhī.
公安(漢作唐縣故城在西,亦二漢孱陵縣地。後漢末,劉備為荊州牧,鎮油口,即此。馬頭故城在今縣西北,陸抗所屯,以御羊祜。陳亦為重鎮,及隋軍來伐,遣將陳紀守之。)
zhǎng lín yǒu zhāng shān jí yún mèng zé, guō pú yuē: yún mèng zé, hú qiū. shì.
長林(有章山及雲夢澤,郭璞曰:「雲夢澤,湖丘。」是。)
shí shǒu wǔ dé sì nián zhì. yǒu shí shǒu shān, yīn yǐ wèi míng. jí hàn huá róng xiàn.
石首(武德四年置。有石首山,因以為名。即漢華容縣。)
yí líng jùn
夷陵郡
dōng zhì jiāng líng jùn sān bǎi sì shí lǐ. nán zhì jiāng líng jùn shuǐ lù sān bǎi sān shí qī lǐ. xī zhì bā dōng jùn yī bǎi jiǔ shí lǐ. běi zhì xiāng yáng jùn wǔ bǎi qī shí lǐ. dōng nán dào jiāng líng jùn jiè sì bǎi sì shí yī lǐ. xī nán dào qīng jiāng jùn jiǔ bǎi lǐ. xī běi dào bā dōng jùn jiè èr bǎi sān shí lǐ. dōng běi dào jiāng líng jùn jiè jiǔ shí lǐ. qù xī jīng yī qiān qī bǎi lǐ, qù dōng jīng yī qiān liù bǎi sì shí lǐ. hù qī qiān sān bǎi yī shí qī, kǒu sì wàn èr qiān liù bǎi liù shí bā.
(東至江陵郡三百四十里。南至江陵郡水路三百三十七里。西至巴東郡一百九十里。北至襄陽郡五百七十里。東南到江陵郡界四百四十一里。西南到清江郡九百里。西北到巴東郡界二百三十里。東北到江陵郡界九十里。去西京一千七百里,去東京一千六百四十里。戶七千三百一十七,口四萬二千六百六十八。)
xiá zhōu jīn lǐ yí líng xiàn. chūn qiū zhàn guó shí, bìng chǔ dì. qín jiāng bái qǐ gōng chǔ, shāo yí líng, jí qí dì yě. qín èr hàn bìng wèi nán jùn dì. wèi wǔ píng jīng zhōu, zhì lín jiāng jùn. hòu liú bèi gǎi wèi yí dū jùn. wú gǎi yí líng wèi xī líng, cháng wèi zhòng zhèn. lù xùn shàng shū yuē: yí líng yào hài, guó zhī guān xiàn. ruò shī zhī, fēi sǔn yī jùn, zé jīng zhōu kě yōu yě. jìn sòng qí bìng wèi yí dū jùn. liáng gǎi zhì yí zhōu. xī wèi gǎi yuē tà zhōu. hòu zhōu gǎi wèi xiá zhōu. chén cháng dé zhī, wèi zhòng zhèn. suí kāi huáng zhōng, fá chén. chén rén shǒu jīng mén láng wěi tān, bìng yí dū xiàn jiè ān shǔ chéng, yí líng xiàn jiè yě. dà táng wèi xiá zhōu, huò wèi yí líng jùn, jùn chéng jí lù kàng gōng bù chǎn, jù jìn shī zhī lěi. yǐ è sān xiá zhī kǒu, gù wèi xiá zhōu, xī tōng shǔ jiāng. lǐng xiàn wǔ:
峽州(今理夷陵縣。)春秋、戰國時,並楚地。秦將白起攻楚,燒夷陵,即其地也。秦二漢並為南郡地。魏武平荊州,置臨江郡。後劉備改為宜都郡。吳改夷陵為西陵,常為重鎮。(陸遜上疏曰:「夷陵要害,國之關限。若失之,非損一郡,則荊州可憂也。」)晉、宋、齊並為宜都郡。梁改置宜州。西魏改曰拓州。後周改為峽州。陳嘗得之,為重鎮。(隋開皇中,伐陳。陳人守荊門、狼尾灘,並宜都縣界;安蜀城,夷陵縣界也。)大唐為峽州,或為夷陵郡,(郡城即陸抗攻步闡,拒晉師之壘。)以扼三峽之口,故為峽州,西通蜀江。領縣五:
yí líng hàn jiù xiàn yě. wú zhī xī líng. yǒu huáng niú shān, gāo yá xián yǒu shí, sè rú rén qiān niú, rén hēi niú huáng, gù míng zhī. tuān xiǎn yū huí, xíng zhě gē yuē: cháo fā huáng niú, mù sù huáng niú, sān cháo sān mù, huáng niú rú gù. yǒu yí líng shān. gù chéng zài xī běi. jīn xiàn xī yǒu wēn quán.
夷陵(漢舊縣也。吳之西陵。有黃牛山,高崖閒有石,色如人牽牛,人黑牛黃,故名之。湍險紆迴,行者歌曰:「朝發黃牛,暮宿黃牛,三朝三暮,黃牛如故。」有夷陵山。故城在西北。今縣西有溫泉。)
yí dū hàn yí dào xiàn gù chéng zài jīn xiàn xī. yǒu jīng mén shān, hòu hàn cén péng pò tián róng yú cǐ. gōng sūn shù yòu qiǎn jiāng rèn mǎn jù wú hàn, jiāng zuò fú qiáo chù, zài jīn xiàn xī běi wǔ shí lǐ. shuǐ jīng yún: jiāng shuǐ shù chǔ jīng mén hǔ yá zhī jiān. jīng mén shān zài nán, shàng hé xià kāi, ruò mén. hǔ yá shān zài běi, shí bì wēi jiāng xián, yǒu bái wén, lèi yá, gù yǐ wèi míng yě. jīng mén hǔ yá èr shān, jí chǔ zhī xī sāi láng wěi tān.
宜都(漢夷道縣故城在今縣西。有荊門山,後漢岑彭破田戎於此。公孫述又遣將任滿拒吳漢,將作浮橋處,在今縣西北五十里。水經云:「江水束楚荊門、虎牙之間。」荊門山在南,上合下開,若門。虎牙山在北,石壁危江閒,有白文,類牙,故以為名也。荊門、虎牙二山,即楚之西塞狼尾灘。)
yuǎn ān hàn lín jǔ xiàn.
遠安(漢臨沮縣。)
zhǎng yáng hàn hěn shān xiàn. mèng kāng yún: hěn yīn héng, chū yào cǎo héng shān. gǔ zhí chéng zài jīn xiàn xī běi wǔ shí sì lǐ, sì miàn xiǎn jué, yǒu lín mù chí shuǐ.
長陽(漢佷山縣。孟康云:「佷音恆,出藥草恆山。」古直城在今縣西北五十四里,四面險絕,有林木池水。)
bā shān gǔ hàn guān, chǔ sù wáng jù shǔ chù. jīn xiàn běi yǒu shān, qū zhé shì bā zì, yīn yǐ wèi míng. wǔ luò zhōng shān yǒu shí xué, jí lǐn jūn zhì jiàn chù. yòu yǒu yí shuǐ, jí lǐn jūn chéng tǔ chuán suǒ yě.
巴山(古捍關,楚肅王拒蜀處。今縣北有山,曲折似巴字,因以為名。武落鍾山有石穴,即廩君擲劍處。又有夷水,即廩君乘土船所也。)
bā dōng jùn
巴東郡
dōng zhì yí líng jùn yī bǎi jiǔ shí lǐ. nán zhì qīng jiāng jùn wǔ bǎi wǔ shí lǐ. xī zhì yún ān jùn sān bǎi sān shí èr lǐ. běi zhì fáng líng jùn wǔ bǎi lǐ. dōng nán dào yí líng jùn jiè yī bǎi èr shí èr lǐ. xī nán dào yún ān jùn sān bǎi sān shí èr lǐ. xī běi dào yún ān jùn jiè yī bǎi sān shí liù lǐ. dōng běi dào yí líng jùn jiè sān bǎi shí qī lǐ. qù xī jīng èr qiān èr bǎi liù shí bā lǐ, qù dōng jīng yī qiān bā bǎi sān shí sān lǐ. hù sì qiān sān bǎi liù shí sì, kǒu èr wàn yī qiān wǔ bǎi sān shí sì.
(東至夷陵郡一百九十里。南至清江郡五百五十里。西至雲安郡三百三十二里。北至房陵郡五百里。東南到夷陵郡界一百二十二里。西南到雲安郡三百三十二里。西北到雲安郡界一百三十六里。東北到夷陵郡界三百十七里。去西京二千二百六十八里,去東京一千八百三十三里。戶四千三百六十四,口二萬一千五百三十四。)
guī zhōu jīn lǐ zǐ guī xiàn. lì dài tǔ dì yǔ yún ān jùn tóng, wéi qín shí shǔ nán jùn, èr hàn wèi nán jùn. wú zhì jiàn píng jùn, yǐ wèi zhòng zhèn. qí dì xiǎn gù. sūn hào mò, jìn jiāng wáng jùn zì shǔ yán liú fá wú. wú zhī shǒu jiāng wú yàn biǎo wèi hào yuē: qǐng jiàn píng zēng bīng, ruò jiàn píng bù xià, jìn shī zhōng bù gǎn guò. hào bù cóng. jí zǐ guī xiàn jiè. zǐ yīn zǐ. jìn yì wèi jiàn píng jùn, sòng qí jiē yīn zhī. suí shǔ bā dōng jùn. dà táng wǔ dé èr nián, fēn kuí zhōu zǐ guī bā dōng èr xiàn zhì guī zhōu, huò yún yīn guī guó wèi míng. hòu wèi bā dōng jùn. gǔ kuí zi guó chéng zài jùn dōng èr shí lǐ. lǐng xiàn sān:
歸州(今理秭歸縣。)歷代土地與雲安郡同,唯秦時屬南郡,二漢為南郡。吳置建平郡,以為重鎮。(其地險固。孫皓末,晉將王濬自蜀沿流伐吳。吳之守將吾彥表謂皓曰:「請建平增兵,若建平不下,晉師終不敢過。」皓不從。即秭歸縣界。秭音姊。)晉亦為建平郡,宋齊皆因之。隋屬巴東郡。大唐武德二年,分夔州秭歸、巴東二縣置歸州,(或雲因歸國為名。)後為巴東郡。(古夔子國城在郡東二十里。)領縣三:
zǐ guī hàn jiù xiàn yě. qū yuán cǐ xiàn rén, jì bèi liú fàng, hū rán zàn guī, qí zǐ yì lái, yīn míng qí dì wèi zǐ guī. kōng líng xiá shān. xī zhōu chéng wáng fēng chǔ xióng yì, chū dōu dān yáng, jīn dōng nán gù chéng shì yě. hòu yí zhī jiāng, yì yuē dān yáng. hòu yòu yí dōu yǐng, zài jiāng líng. hòu yòu yí dōu shòu chūn, yì yuē yǐng. wú zhì jiàn píng jùn, zài cǐ. tài qīng zhèn zài xiàn dōng nán bā shí wǔ lǐ, wú zhì yǐ bèi shǔ, jū sān xiá yào chōng, sāi shān mán zhī lù kòu lüè zhī dào.
秭歸(漢舊縣也。屈原此縣人,既被流放,忽然暫歸,其姊亦來,因名其地為姊歸。空舲峽山。昔周成王封楚熊繹,初都丹陽,今東南故城是也。後移枝江,亦曰丹陽。後又移都郢,在江陵。後又移都壽春,亦曰郢。吳置建平郡,在此。太清鎮在縣東南八十五里,吳置以備蜀,居三峽要衝,塞山蠻之路、寇掠之道。)
bā dōng hàn wū xiàn dì. yǒu shí mén shān, lù xùn zhuī liú bèi chù.
巴東(漢巫縣地。有石門山,陸遜追劉備處。)
xìng shān chū wú zhǔ sūn xiū zhì, hòu fèi. wǔ dé zhōng, yòu fēn zǐ guī zhì. hàn wáng qiáng jí cǐ rén.
興山(初吳主孫休置,後廢。武德中,又分秭歸置。漢王嬙即此人。)
jìng líng jùn
竟陵郡
dōng zhì hàn yáng jùn wǔ bǎi lǐ. nán zhì bā líng jùn wǔ bǎi wǔ shí lǐ. xī zhì jiāng líng jùn sì bǎi bā shí lǐ. běi zhì fù shuǐ jùn sì bǎi lǐ. dōng nán dào shǔ jiāng shuǐ zhōng liú wèi jiè qī bǎi sì shí lǐ. xī nán dào chì àn gǎng jiè sān bǎi wǔ shí qī lǐ. xī běi dào qǐ huǒ shān jiè sān bǎi wǔ shí sì lǐ. dōng běi dào ān lù jùn sān bǎi sì shí lǐ. qù xī jīng yī qiān qī bǎi jiǔ shí lǐ, qù dōng jīng yī qiān wǔ bǎi yī shí bā lǐ. hù qī qiān liù bǎi jiǔ shí, kǒu sān wàn liù qiān jiǔ bǎi jiǔ shí jiǔ.
(東至漢陽郡五百里。南至巴陵郡五百五十里。西至江陵郡四百八十里。北至富水郡四百里。東南到蜀江水中流為界七百四十里。西南到赤岸港界三百五十七里。西北到乞火山界三百五十四里。東北到安陸郡三百四十里。去西京一千七百九十里,去東京一千五百一十八里。戶七千六百九十,口三萬六千九百九十九。)
fù zhōu jīn lǐ miǎn yáng xiàn. zì chūn qiū yǐ lái wèi chǔ dì. qín shǔ nán jùn. èr hàn nán jùn jiāng xià èr jùn dì. jìn fēn zhì jìng líng jùn, sòng qí yīn zhī. hòu zhōu yǐ qí dì zhì yǐng fù èr zhōu. suí yáng dì chū zhōu fèi, yú jiù yǐng zhōu zhì jìng líng jùn. jīn fù shuǐ jùn dì. yú jiù fù zhōu zhì miǎn yáng jùn. dà táng gǎi wèi fù zhōu, huò wèi jìng líng jùn. lǐng xiàn sān:
復州(今理沔陽縣。)自春秋以來為楚地。秦屬南郡。二漢南郡、江夏二郡地。晉分置竟陵郡,宋齊因之。後周以其地置郢、復二州。隋煬帝初州廢,於舊郢州置竟陵郡。(今富水郡地。)於舊復州置沔陽郡。大唐改為復州,或為竟陵郡。領縣三:
jiān lì hàn huá róng xiàn. gān xī shuǐ yǒng chū. chūn qiū shí, chǔ zhāng huá tái zài chéng nèi. táo zhū gōng zhǒng zài huá róng xiàn xī, bēi jiàn zài. yòu yǒu jīng tái shì yě.
監利(漢華容縣。乾溪水湧出。春秋時,楚章華台在城內。陶朱公冢在華容縣西,碑見在。又有荊台是也。)
miǎn yáng hàn yún dù xiàn gù chéng zài xiàn xī běi. yòu yǒu shí chéng, zài xiàn dōng nán sān bǎi lǐ. yǒu xià shuǐ miǎn shuǐ. jìn zhèn nán jiāng jūn dù yuán kǎi wèi jīng zhōu cì shǐ, kāi yáng kǒu, dá bā líng, jìng qiān yú lǐ, nèi bì zhǎng jiāng zhī xiǎn, wài tōng líng guì zhī cáo, jí cǐ yě.
沔陽(漢雲杜縣故城在縣西北。又有石城,在縣東南三百里。有夏水、沔水。晉鎮南將軍杜元凱為荊州刺史,開陽口,達巴陵,徑千餘里,內避長江之險,外通零桂之漕,即此也。)
jìng líng hàn jiù xiàn. yòu yǒu hàn zhū xiàn gù chéng, zài jīn xiàn dōng.
竟陵(漢舊縣。又有漢邾縣故城,在今縣東。)
fù shuǐ jùn
富水郡
dōng zhì ān lù jùn sān bǎi èr shí jiǔ lǐ. nán zhì jìng líng jùn sì bǎi lǐ. xī zhì jiāng líng jùn èr bǎi bā shí lǐ. běi zhì xiāng yáng jùn sān bǎi yī shí liù lǐ. dōng nán dào jìng líng jùn jiè bǎi wǔ shí liù lǐ. xī nán dào jiāng líng jùn jiè bā shí lǐ. xī běi dào xiāng yáng jùn jiè sān bǎi yī shí liù lǐ. dōng běi dào hàn dōng jùn sì bǎi liù shí lǐ. qù xī jīng yī qiān sì bǎi sān shí wǔ lǐ, qù dōng jīng yī qiān sān bǎi jiǔ lǐ. hù yī wàn yī qiān qī bǎi èr, kǒu wǔ wàn wǔ bǎi jiǔ shí.
(東至安陸郡三百二十九里。南至竟陵郡四百里。西至江陵郡二百八十里。北至襄陽郡三百一十六里。東南到竟陵郡界百五十六里。西南到江陵郡界八十里。西北到襄陽郡界三百一十六里。東北到漢東郡四百六十里。去西京一千四百三十五里,去東京一千三百九里。戶一萬一千七百二,口五萬五百九十。)
yǐng zhōu jīn lǐ zhǎng shòu xiàn. lì dài suǒ shǔ yǔ jìng líng jùn tóng. èr hàn shǔ jiāng xià jùn. jìn sòng yǐ lái jìng líng jùn dì. liáng nán sī běi xīn èr zhōu zhī jìng. xī wèi fēn shǔ ān zhōu. hòu zhōu fēn zhì shí chéng jùn, hòu yú shí chéng zhì yǐng zhōu. suí yáng dì chū zhōu fèi, zhì jìng líng ān lù èr jùn. dà táng bìng èr jùn wèi wēn zhōu, hòu wèi yǐng zhōu, huò wèi fù shuǐ jùn. lǐng xiàn sān:
郢州(今理長壽縣。)歷代所屬與竟陵郡同。二漢屬江夏郡。晉、宋以來竟陵郡地。梁南司、北新二州之境。西魏分屬安州。後周分置石城郡,後於石城置郢州。隋煬帝初州廢,置竟陵、安陸二郡。大唐並二郡為溫州,後為郢州,或為富水郡。領縣三:
zhǎng shòu hàn jìng líng xiàn gù chéng zài jīn xiàn nán. jìn sòng yǐ lái wèi zhǎng shòu xiàn.
長壽(漢竟陵縣故城在今縣南。晉宋以來為長壽縣。)
jīng shān jìn sòng yǐ lái yuē xīn yáng. liáng zhì xīn zhōu. xī wèi zhì wēn zhōu.
京山(晉宋以來曰新陽。梁置新州。西魏置溫州。)
fù shuǐ hòu hàn xīn fú xiàn gù chéng zài jīn xiàn dōng běi.
富水(後漢新巿縣故城在今縣東北。)
ān lù jùn
安陸郡
dōng zhì qí ān jùn sān bǎi yī shí èr lǐ. nán zhì hàn yáng jùn sān bǎi yī shí lǐ. xī zhì fù shuǐ jùn sān bǎi èr shí jiǔ lǐ. běi zhì yì yáng jùn èr bǎi wǔ shí lǐ. dōng nán dào hàn yáng jùn sān bǎi yī shí lǐ. xī nán dào jìng líng jùn sān bǎi sì shí lǐ. xī běi dào hàn dōng jùn yī bǎi wǔ shí wǔ lǐ. dōng běi dào yì yáng jùn sì bǎi wǔ shí sān lǐ. qù xī jīng èr qiān qī bǎi lǐ, qù dōng jīng yī qiān èr bǎi jiǔ shí jiǔ lǐ. hù èr wàn yī qiān bā bǎi sān shí wǔ, kǒu shí sān wàn èr qiān yī bǎi sì shí jiǔ.
(東至齊安郡三百一十二里。南至漢陽郡三百一十里。西至富水郡三百二十九里。北至義陽郡二百五十里。東南到漢陽郡三百一十里。西南到竟陵郡三百四十里。西北到漢東郡一百五十五里。東北到弋陽郡四百五十三里。去西京二千七百里,去東京一千二百九十九里。戶二萬一千八百三十五,口十三萬二千一百四十九。)
ān zhōu jīn lǐ ān lù xiàn. chūn qiū yún fù zi zhī guó, yún fù huò zuò yún. yún fù yún yún, jiē yīn yún. yún mèng zhī zé zài yān. hòu chǔ miè yún fù, fēng dòu xīn wèi yún gōng, jí qí dì yě. qín shǔ nán jùn. èr hàn shǔ jiāng xià jùn. jìn chū yì shǔ jiāng xià jùn, hòu fēn zhì ān lù jùn. sòng qí yīn zhī. liáng zhì nán sī zhōu. xī wèi zhì ān zhōu zǒng guǎn fǔ. hòu zhōu zhì yún zhōu jí ān lù jùn. suí chū fèi, yáng dì chū fù wèi ān lù jùn. dà táng wèi ān zhōu, huò wèi ān lù jùn. jùn chéng lín yún shuǐ. lǐng xiàn liù:
安州(今理安陸縣。)春秋雲阝子之國,(雲阝或作「鄖」。雲阝、鄖、溳,皆音雲。)雲夢之澤在焉。後楚滅雲阝,封斗辛為鄖公,即其地也。秦屬南郡。二漢屬江夏郡。晉初亦屬江夏郡,後分置安陸郡。宋、齊因之。梁置南司州。西魏置安州總管府。後周置溳州及安陸郡。隋初廢,煬帝初復為安陸郡。大唐為安州,或為安陸郡。(郡城臨溳水。)領縣六:
ān lù hàn jiù xiàn. yǒu yún shuǐ, yì wèi zhī yún kǒu. yǒu héng shān, jí gǔ péi wěi shān yě. yún mèng zé zài yān.
安陸(漢舊縣。有溳水,亦謂之溳口。有橫山,即古陪尾山也。雲夢澤在焉。)
jí yáng liáng zhì rǔ nán jùn.
吉陽(梁置汝南郡。)
yīng shān liáng zhì yīng zhōu jí xiàn. běi yǒu shí lóng shān.
應山(梁置應州及縣。北有石龍山。)
yīng chéng sòng zhì. gǔ pú sāo chéng zài cǐ. sāo yīn xiāo.
應城(宋置。古蒲騷城在此。騷音蕭。)
yún mèng hàn jiāng xià jùn gù chéng zài jīn xiàn dōng nán.
雲夢(漢江夏郡故城在今縣東南。)
xiào chāng xī wèi zhì yuè zhōu jí yuè shān jùn.
孝昌(西魏置岳州及岳山郡。)
qí ān jùn
齊安郡
dōng zhì qí chūn jùn èr bǎi sān shí lǐ. nán zhì jiāng xià jùn èr bǎi bā shí wǔ lǐ. xī zhì ān lù jùn sān bǎi shí èr lǐ. běi zhì yì yáng jùn sān bǎi wǔ shí lǐ. dōng nán dào xún yáng jùn wǔ bǎi wǔ shí qī lǐ. xī nán dào hàn yáng jùn èr bǎi sān shí wǔ lǐ. xī běi dào yì yáng jùn wǔ bǎi liù shí lǐ. dōng běi dào shòu chūn jùn wǔ bǎi bā shí sì lǐ. qù xī jīng èr qiān èr bǎi wǔ shí wǔ lǐ, qù dōng jīng yī qiān sì bǎi qī shí lǐ. hù yī wàn sì qiān qī bǎi bā shí qī, kǒu bā wàn sì qiān yī bǎi bā shí èr.
(東至蘄春郡二百三十里。南至江夏郡二百八十五里。西至安陸郡三百十二里。北至弋陽郡三百五十里。東南到潯陽郡五百五十七里。西南到漢陽郡二百三十五里。西北到義陽郡五百六十里。東北到壽春郡五百八十四里。去西京二千二百五十五里,去東京一千四百七十里。戶一萬四千七百八十七,口八萬四千一百八十二。)
huáng zhōu jīn lǐ huáng gāng xiàn. chūn qiū shí zhū guó zhī dì, jīn jùn dōng nán bǎi èr shí lǐ lín jiāng yǔ wǔ chāng xiāng duì. yǒu zhū chéng, shǐ jì yuē: huáng dì zhī mò sūn yǒu lù zhōng zhě, chǎn liù zǐ, dì wǔ bié wèi cáo xìng, lì dài bù jué. zhì wǔ wáng dài zhòu zhī hòu, fēng qí yì zi xié yú zhū, wèi zhū hóu. jí cǐ yě. hòu wèi huáng guó zhī jìng, zhàn guó shí shǔ chǔ. qín shǔ nán jùn. èr hàn wèi jiāng xià jùn. wèi yì wèi zhòng zhèn. wèi wén dì huáng chū zhōng, wú yáng shēng yù liè jiāng běi, jīng hé zhōu cì shǐ mǎn chǒng dù bì xí xī yáng, ér wèi zhī bèi, sūn quán wén zhī ér tuì. wú hòu dé zhū chéng. sūn quán chì wū zhōng, shǐ lù xùn gōng zhū, cháng yǐ sān wàn bīng shǒu zhī. jìn wèi xī yáng guó. sòng wèi xī yáng jùn. qí yòu fēn zhì qí ān jùn. běi qí zhì héng zhōu, lǐng qí ān yī jùn. chén fèi héng zhōu. hòu zhōu yòu zhì héng zhōu jí huáng zhōu. suí chū gǎi héng zhōu wèi huáng zhōu yáng dì chū zhōu fèi, zhì yǒng ān jùn. dà táng wèi huáng zhōu, huò wèi qí ān jùn. lǐng xiàn sān:
黃州(今理黃岡縣。)春秋時邾國之地,(今郡東南百二十里臨江與武昌相對。有邾城,史記曰:「黃帝之末孫有陸終者,產六子,第五別為曹姓,歷代不絕。至武王代紂之後,封其裔子挾於邾,為諸侯。」即此也。)後為黃國之境,戰國時屬楚。秦屬南郡。二漢為江夏郡。魏亦為重鎮。(魏文帝黃初中,吳揚聲欲獵江北,荊河州刺史滿寵度必襲西陽,而為之備,孫權聞之而退。)吳後得邾城。(孫權赤烏中,使陸遜攻邾,常以三萬兵守之。)晉為西陽國。宋為西陽郡。齊又分置齊安郡。北齊置衡州,領齊安一郡。陳廢衡州。後周又置衡州及黃州。隋初改衡州為黃州;煬帝初州廢,置永安郡。大唐為黃州,或為齊安郡。領縣三:
huáng gāng hàn xī yáng xiàn dì. qí yuē nán ān. běi qí zhì bā zhōu. hòu zhōu zhì yì zhōu.
黃岡(漢西陽縣地。齊曰南安。北齊置巴州。後周置弋州。)
huáng bēi běi qí zhì nán sī zhōu, hòu zhōu zhì huáng zhōu. wǔ hú zài xiàn dōng, sòng xiè huì wèi tán dào jì suǒ gōng, bài zǒu, bèi wǔ hú shù zhǔ zhí, jí cǐ.
黃陂(北齊置南司州,後周置黃州。武湖在縣東,宋謝晦為檀道濟所攻,敗走,被武湖戍主執,即此。)
má chéng
麻城
hàn yáng jùn
漢陽郡
dōng zhì jiāng xià dà jiāng zhōng liú wèi jiè sān lǐ. nán zhì jìng líng jùn bā bǎi lǐ. xī zhì jìng líng jùn wǔ bǎi lǐ. běi zhì qí ān jùn èr bǎi sān shí wǔ lǐ. dōng nán dào jiāng xià jùn qī shí lǐ. xī nán dào jìng líng shuǐ lù qī bǎi lǐ. xī běi dào ān lù jùn sān bǎi yī shí lǐ. dōng běi dào jiāng xià jùn jiè qī lǐ. qù xī jīng èr qiān sān bǎi bā shí sì lǐ, qù dōng jīng yī qiān wǔ bǎi èr shí jiǔ lǐ. hù liù qiān èr bǎi wǔ shí èr, kǒu sān wàn bā qiān yī bǎi èr shí jiǔ.
(東至江夏大江中流為界三里。南至竟陵郡八百里。西至竟陵郡五百里。北至齊安郡二百三十五里。東南到江夏郡七十里。西南到竟陵水路七百里。西北到安陸郡三百一十里。東北到江夏郡界七里。去西京二千三百八十四里,去東京一千五百二十九里。戶六千二百五十二,口三萬八千一百二十九。)
miǎn zhōu jīn lǐ hàn yáng xiàn. chūn qiū yún guó zhī dì. zhàn guó shí shǔ chǔ. qín shǔ nán jùn. èr hàn shǔ jiāng xià jùn. wèi chū yǒu zhī, wèi zhòng zhèn. cáo gōng dìng jīng zhōu hòu, yǐ wén pìn wèi jiāng xià tài shǒu, shǒu miǎn kǒu, zhǐ shí fàn, wú jūn lái gōng, bù kè. hòu shǔ wú, yì wèi zhòng zhèn. sūn quán jiā hé zhōng, lù xùn tún jiāng xià miǎn kǒu. jìn sòng yǐ lái, bìng shǔ jiāng xià jùn. hòu zhōu zhì fù zhōu. suí yáng dì chū gǎi wèi miǎn zhōu, xún gǎi wèi miǎn yáng jùn, zé tōng yǒu jīn jìng líng jùn zhī dì. dà táng wǔ dé zhōng, tǎo píng zhū càn, xī wèi miǎn zhōu, huò wèi hàn yáng jùn. lǐng xiàn èr:
沔州(今理漢陽縣。)春秋鄖國之地。戰國時屬楚。秦屬南郡。二漢屬江夏郡。魏初有之,為重鎮。(曹公定荊州後,以文聘為江夏太守,守沔口,止石梵,吳軍來攻,不克。)後屬吳,亦為重鎮。(孫權嘉禾中,陸遜屯江夏、沔口。)晉宋以來,並屬江夏郡。後周置復州。隋煬帝初改為沔州,尋改為沔陽郡,則通有今竟陵郡之地。大唐武德中,討平朱粲,析為沔州,或為漢陽郡。領縣二:
hàn yáng hàn ān lù xiàn dì. suí chū zhì hàn jīn xiàn, hòu gǎi wèi hàn yáng. yǒu hàn shuǐ, yī míng miǎn shuǐ. yòu yǒu dùn shuǐ shè shuǐ lǔ shān. dùn yīn tún. shè yīn shè.
漢陽(漢安陸縣地。隋初置漢津縣,後改為漢陽。有漢水,一名沔水。又有沌水、灄水、魯山。沌音屯。灄音攝。)
shui yì chuān hàn ān lù xiàn dì. hòu wèi wèi shui yì chuān jùn, hòu fèi jùn wèi xiàn yě. shui yì yīn yì.
〈氵義〉川(漢安陸縣地。後魏為〈氵義〉川郡,後廢郡為縣也。〈氵義〉音義。)
jiāng xià jùn
江夏郡
dōng zhì xún yáng jùn liù bǎi lǐ. nán zhì bā líng jùn qī bǎi lǐ. xī zhì hàn yáng jùn dù jiāng èr lǐ. běi zhì qí ān jùn èr bǎi bā shí wǔ lǐ. dōng nán dào zhāng jùn yī qiān jiǔ bǎi sān shí bā lǐ. xī nán dào hàn yáng jiè qī lǐ. xī běi dào hàn yáng běi jiè dù jiāng sì lǐ. dōng běi dào qí chūn jùn wǔ bǎi lǐ. qù xī jīng èr qiān sān bǎi sì shí liù lǐ, qù dōng jīng yī qiān wǔ bǎi sān shí lǐ. hù yī wàn jiǔ qiān sì bǎi yī shí qī, kǒu shí yī wàn sān qiān.
(東至潯陽郡六百里。南至巴陵郡七百里。西至漢陽郡渡江二里。北至齊安郡二百八十五里。東南到章郡一千九百三十八里。西南到漢陽界七里。西北到漢陽北界渡江四里。東北到蘄春郡五百里。去西京二千三百四十六里,去東京一千五百三十里。戶一萬九千四百一十七,口十一萬三千。)
è zhōu jīn lǐ jiāng xià xiàn. zì chūn qiū yǐ lái jiē shǔ chǔ, yǒu jiāng hàn èr shuǐ. zài zhōu xī hé. qín shǔ nán jùn. hàn gāo zǔ zhì jiāng xià jùn. yīng shào yuē: miǎn shuǐ zì jiāng bié zhì nán jùn huá róng wèi xià shuǐ, guò jùn rù jiāng, gù yuē jiāng xià. hòu hàn yīn zhī, jīng zhōu mù liú biǎo jiāng huáng zǔ shǒu zài cǐ. àn wú zhì sūn cè biǎo yuē: chén dào shā xiàn xiàn zǔ tún chù, pò zhī. wú fēn jiāng xià, sūn quán chū chéng jiāng xià. gèng zhì wǔ chāng jùn, sūn quán cháng dōu zhī, sūn hào yòu xǐ dōu zhī, cháng wèi zhòng zhèn. sūn quán gān lù chū, chéng wǔ chāng, lù xùn zhū gé kè téng mù jiē tún yān. jí jìn fá wú, shǐ wáng róng xí wǔ chāng, hú fèn xí jiāng xià. lì dài yì wèi bīng chōng, qí dì yì yuē xià kǒu, dōng jìn xiào wǔ shí, huán shí rén tún shǒu. yì yuē lǔ kǒu. yǐ duì lǔ shān àn wèi míng yě. jìn sòng bìng wèi jiāng xià wǔ chāng èr jùn. sòng jiān zhì yǐng zhōu. lǐng jùn liù, lǐ yú cǐ. qí yīn zhī, yì wèi zhòng zhèn. liú huái zhēn yán yú gāo dì yuē: xià kǒu bīng chōng yào dì, yí dé qí rén. suì lìng liǔ chóng zhèn bīng. qí hòu liáng wǔ dì zì xiāng yáng qǐ bīng dōng xià, gōng wéi èr bǎi yú rì, fāng jiàng. liáng mò, běi qí dé zhī, qiǎn mù róng yǎn shǒu. chén bà xiān jiāng hóu zhèn gōng wéi liù yuè yú, bù xià. hòu èr guó hé tōng, nǎi guī liáng. zhèn, tā diān fǎn. liáng fēn zhì běi xīn zhōu, xún fēn běi xīn zhì tǔ fù huí quán háo wǔ zhōu. suí píng chén, gǎi zhì è zhōu yáng dì chū zhōu fèi, zhì jiāng xià jùn. dà táng wǔ dé zhōng, píng xiāo xiǎn, gǎi wèi è zhōu, huò wèi jiāng xià jùn. lǐng xiàn wǔ:
鄂州(今理江夏縣。)自春秋以來皆屬楚,有江漢二水。(在州西合。)秦屬南郡。漢高祖置江夏郡。(應劭曰:「沔水自江別至南郡華容為夏水,過郡入江,故曰江夏。」)後漢因之,荊州牧劉表將黃祖守在此。(按吳志孫策表曰:」臣到沙羡縣祖屯處,破之。」)吳分江夏,(孫權初城江夏。)更置武昌郡,孫權嘗都之,孫皓又徙都之,常為重鎮。(孫權甘露初,城武昌,陸遜、諸葛恪、滕牧皆屯焉。及晉伐吳,使王戎襲武昌,胡奮襲江夏。)歷代亦為兵沖,其地亦曰夏口,(東晉孝武時,桓石仁屯守。)亦曰魯口。(以對魯山岸為名也。)晉宋並為江夏、武昌二郡。宋兼置郢州。(領郡六,理於此。)齊因之,亦為重鎮。(劉懷珍言於高帝曰:「夏口兵衝要地,宜得其人。」遂令柳崇鎮兵。其後梁武帝自襄陽起兵東下,攻圍二百餘日,方降。梁末,北齊得之,遣慕容儼守。陳霸先將侯瑱攻圍六月餘,不下。後二國和通,乃歸梁。瑱,他甸反。)梁分置北新州,尋分北新置土、富、洄、泉、豪五州。隋平陳,改置鄂州;煬帝初州廢,置江夏郡。大唐武德中,平蕭銑,改為鄂州,或為江夏郡。領縣五:
jiāng xià hàn yǐ lái shā xiàn xiàn yě. jìn wǔ gǎi wèi shā yáng, dōng jìn qiáo zhì rǔ nán jùn, cǐ wèi rǔ nán xiàn. yǒu huáng hè shān.
江夏(漢以來沙羡縣也。晉武改為沙陽,東晉僑置汝南郡,此為汝南縣。有黃鶴山。)
yǒng xìng hàn è xiàn.
永興(漢鄂縣。)
wǔ chāng gù dōng è yě. sūn quán gǎi wèi wǔ chāng, suì jiàn dū yú cǐ. dōng jìn shí, xiè shàng yǔ yì bìng tún shǒu yú cǐ. yǒu fán shān, xiè tiào shī yuē fán shān kāi guǎng yàn, jí cǐ. yǒu zhēng róng zhōu, jìn jiāng liú yì pò huán xuán chù.
武昌(故東鄂也。孫權改為武昌,遂建都於此。東晉時,謝尚、庾翼並屯守於此。有樊山,謝眺詩曰「樊山開廣宴」,即此。有崢嶸洲,晉將劉毅破桓玄處。)
pú qí hàn shā xiàn xiàn dì, hòu zhì shā zhōu. hòu hàn jiàn ān zhōng, wú wáng sūn quán pò cáo gōng jūn yú chì bì, jí jīn xiàn jiè. bìng jù bā líng jùn piān mù.
蒲圻(漢沙羡縣地,後置沙州。後漢建安中,吳王孫權破曹公軍於赤壁,即今縣界。並具巴陵郡篇目。)
táng nián
唐年
yì yáng jùn
義陽郡
dōng zhì yì yáng jùn èr bǎi èr shí lǐ. nán zhì ān lù jùn èr bǎi wǔ shí qī lǐ. xī zhì huái ān jùn èr bǎi wǔ shí qī lǐ. běi zhì rǔ nán jùn èr bǎi liù shí bā lǐ. dōng nán dào yì yáng jùn èr bǎi sì shí qī lǐ. xī nán dào hàn dōng jùn èr bǎi sì shí sì lǐ. xī běi dào huái ān jùn èr bǎi yī shí liù lǐ. dōng běi dào yì yáng jùn èr bǎi èr shí lǐ. qù xī jīng yī qiān qī bǎi jiǔ shí liù lǐ, qù dōng jīng jiǔ bǎi sì shí èr lǐ. hù èr wàn wǔ qiān liù bǎi sān shí, kǒu shí sān wàn jiǔ qiān liù bǎi èr shí jiǔ.
(東至弋陽郡二百二十里。南至安陸郡二百五十七里。西至淮安郡二百五十七里。北至汝南郡二百六十八里。東南到弋陽郡二百四十七里。西南到漢東郡二百四十四里。西北到淮安郡二百一十六里。東北到弋陽郡二百二十里。去西京一千七百九十六里,去東京九百四十二里。戶二萬五千六百三十,口十三萬九千六百二十九。)
shēn zhōu jīn lǐ yì yáng xiàn. chūn qiū shí shēn guó zhī dì, huò yuē shēn guó zài jīn nán yáng jùn nán yáng xiàn. qí hòu shǔ chǔ. qín shǔ nán yáng jùn. èr hàn wèi nán yáng jiāng xià èr jùn. wèi fēn nán yáng zhì yì yáng jùn. jìn sòng bìng yīn zhī, sòng yòu zhì sī zhōu. lǐng jùn sì, lǐ yú cǐ. qí bìng yīn zhī. yǒu sān guān zhī ài, jīn yì yáng xiàn jiè yǒu gù píng jìng guān, qí wǔ yáng huáng xiàn èr guān, zài ān lù jùn yīng shān xiàn jiè yě. běi jiē chén rǔ, kòng dài xǔ luò. sòng qí yǐ lái, cháng wèi biān zhèn. liáng yuē běi sī zhōu, hòu fù zhì sī zhōu. liáng tiān jiān èr nián, wèi wèi jiāng yuán yīng suǒ xiàn. hòu wèi gǎi wèi yǐng zhōu. hòu zhōu gǎi wèi shēn zhōu. suí yáng dì gǎi wèi yì zhōu, xún wèi yì yáng jùn. dà táng wèi shēn zhōu, huò wèi yì yáng jùn. lǐng xiàn sān:
申州(今理義陽縣。)春秋時申國之地,(或曰申國在今南陽郡南陽縣。)其後屬楚。秦屬南陽郡。二漢為南陽、江夏二郡。魏分南陽置義陽郡。晉宋並因之,宋又置司州。(領郡四,理於此。)齊並因之。有三關之隘,(今義陽縣界有故平靖關,其武陽、黃峴二關,在安陸郡應山縣界也。)北接陳、汝,控帶許、洛。宋齊以來,常為邊鎮。梁曰北司州,後復置司州。(梁天監二年,為魏將元英所陷。)後魏改為郢州。後周改為申州。隋煬帝改為義州,尋為義陽郡。大唐為申州,或為義陽郡。領縣三:
yì yáng hàn píng shì xiàn. yǒu shī shuǐ. shī yīn shī.
義陽(漢平氏縣。有溮水。溮音師。)
luó shān hàn yǐng xiàn.
羅山(漢郢縣。)
zhōng shān hàn méng xiàn dì. qí zhì qí ān jùn. yòu yǒu hàn zhōng wǔ gù chéng, zài jīn xiàn xī nán. shí chéng shān zài jīn xiàn dōng nán, chūn qiū zhī jiǔ sāi, cǐ jí yī yě. jìn yú shān shàng zhì yì yáng jùn chéng.
鍾山(漢鄳縣地。齊置齊安郡。又有漢鍾武故城,在今縣西南。石城山在今縣東南,春秋之九塞,此即一也。晉於山上置義陽郡城。)
zhǎng shā jùn
長沙郡
dōng zhì zhāng jùn yī qiān èr bǎi èr lǐ. nán zhì héng yáng jùn sì bǎi wǔ shí lǐ. xī zhì lú xī jùn yī qiān yī bǎi èr shí wǔ lǐ. běi zhì bā líng shuǐ lù wǔ bǎi wǔ shí lǐ. dōng nán dào yí chūn qū qǔ wǔ bǎi èr shí liù lǐ. xī nán dào shào yáng jùn wǔ bǎi sān shí sì lǐ. xī běi dào wǔ líng jùn sì bǎi lǐ. dōng běi dào bā líng jùn qī bǎi lǐ. qù xī jīng èr qiān wǔ bǎi yī shí jiǔ lǐ, qù dōng jīng èr qiān sì bǎi lǐ. hù sān wàn èr qiān èr bǎi èr shí liù, kǒu shí sì wàn liù qiān liù bǎi.
(東至章郡一千二百二里。南至衡陽郡四百五十里。西至盧溪郡一千一百二十五里。北至巴陵水路五百五十里。東南到宜春屈曲五百二十六里。西南到邵陽郡五百三十四里。西北到武陵郡四百里。東北到巴陵郡七百里。去西京二千五百一十九里,去東京二千四百里。戶三萬二千二百二十六,口十四萬六千六百。)
tán zhōu jīn lǐ zhǎng shā xiàn. gǔ sān miáo guó zhī dì. zì chūn qiū yǐ lái, wèi qián zhōng dì, chǔ guó zhī nán jìng. qín wèi zhǎng shā jùn. yǒu wàn lǐ shā cí, gù yuē zhǎng shā. hàn wèi zhǎng shā guó, chū fēng fān jūn wú ruì wèi zhǎng shā wáng dōu yú cǐ. jí jǐng dì, fēng zǐ fā yòu wèi zhǎng shā wáng. zhū wáng cháo yàn, dì lìng dié wǔ, zhǎng shā wáng dàn zhāng xiù ér yǐ, dì guài wèn zhī, duì yuē: chén guó xiǎo dì xiá, bù zú yǐ huí xuán. dì yuè, zēng yǐ guì yáng wǔ líng èr jùn. hòu hàn fù wèi zhǎng shā jùn. jìn yīn zhī. sòng zhǎng shā guó jiān zhì xiāng zhōu, lǐng jùn shí, lǐ yú cǐ. qí yīn zhī, yòu wèi zhǎng shā jùn. fū xiāng chuān zhī ào, rén fēng tǔ pì, nán tōng lǐng jiào, chún chǐ jīng yōng, yì wèi zhòng zhèn. liáng chén yǐ lái, jiē yīn ér bù gǎi. suí píng chén, zhì tán zhōu qǔ zhāo tán wèi míng. yáng dì chū zhōu fèi, zhì zhǎng shā jùn. dà táng wèi tán zhōu, huò wèi zhǎng shā jùn. lǐng xiàn liù:
潭州(今理長沙縣。)古三苗國之地。自春秋以來,為黔中地,楚國之南境。秦為長沙郡。(有萬里沙祠,故曰長沙。)漢為長沙國,初封番君吳芮為長沙王;(都於此。)及景帝,封子發又為長沙王。(諸王朝宴,帝令迭舞,長沙王但張袖而已,帝怪問之,對曰:「臣國小地狹,不足以迴旋。」帝悅,增以桂陽、武陵二郡。)後漢復為長沙郡。晉因之。宋長沙國兼置湘州,(領郡十,理於此。)齊因之,又為長沙郡。夫湘川之奧,人豐土辟,南通嶺嶠,唇齒荊雍,亦為重鎮。梁陳以來,皆因而不改。隋平陳,置潭州;(取昭潭為名。)煬帝初州廢,置長沙郡。大唐為潭州,或為長沙郡。領縣六:
zhǎng shā gǔ qīng yáng dì. qín shǐ huáng shí, jīng wáng xiàn qīng yáng yǐ xī, jí cǐ yě. hàn gǎi wèi lín xiāng xiàn. yǒu xiāng shuǐ. jiǎ yì zhái, jǐng réng cún.
長沙(古青陽地。秦始皇時,荊王獻青陽以西,即此也。漢改為臨湘縣。有湘水。賈誼宅,井仍存。)
héng shān hàn xiāng nán xiàn, hòu zhì héng yáng jùn.
衡山(漢湘南縣,後置衡陽郡。)
xiāng xiāng hàn xiāng nán xiàn zhī xiāng xiāng yě. zhǎng shā wáng zǐ chāng fēng xiāng xiāng hóu.
湘鄉(漢湘南縣之湘鄉也。長沙王子昌封湘鄉侯。)
yì yáng hàn jiù xiàn. zài yì shuǐ zhī yáng. gù chéng zài jīn xiàn dōng.
益陽(漢舊縣。在益水之陽。故城在今縣東。)
liú yáng hàn jiù xiàn. liú yīn liú.
瀏陽(漢舊縣。瀏音劉。)
lǐ líng hòu hàn jiù xiàn. yǒu lù shuǐ, yòu míng lù shuǐ, chū xiàn dōng lù shān.
醴陵(後漢舊縣。有漉水,又名淥水,出縣東漉山。)
bā líng jùn
巴陵郡
dōng zhì jiāng xià jùn qī bǎi lǐ. nán zhì zhǎng shā jùn wǔ bǎi wǔ shí lǐ. xī zhì lǐ yáng jùn sì bǎi bā lǐ. běi zhì jìng líng jùn wǔ bǎi wǔ shí lǐ. dōng nán dào zhāng jùn yī qiān bā bǎi wǔ shí liù lǐ. xī nán dào wǔ líng jùn liù bǎi lǐ. xī běi dào jiāng líng jùn wǔ bǎi qī shí wǔ lǐ. dōng běi dào jiāng xià jùn qī bǎi lǐ. qù xī jīng èr qiān yī bǎi sì shí lǐ, qù dōng jīng yī qiān bā bǎi yī shí liù lǐ. hù yī wàn yī qiān liù bǎi qī shí liù, kǒu sì wàn qī qiān sān shí èr.
(東至江夏郡七百里。南至長沙郡五百五十里。西至醴陽郡四百八里。北至竟陵郡五百五十里。東南到章郡一千八百五十六里。西南到武陵郡六百里。西北到江陵郡五百七十五里。東北到江夏郡七百里。去西京二千一百四十里,去東京一千八百一十六里。戶一萬一千六百七十六,口四萬七千三十二。)
yuè zhōu jīn lǐ bā líng xiàn. gǔ cāng wú zhī yě, cāng wú yě bù zhǐ yú cǐ jùn jiè, cè jìn zhī dì jiē shì. yì sān miáo guó zhī dì, yì gǔ jūn zi guó chūn qiū wén gōng shí yī nián, chǔ zi fá jūn, jí cǐ dì yě. fán jīn zhǎng shā héng yáng zhū jùn, jiē gǔ sān miáo zhī dì. qīng cǎo dòng tíng hú zài yān. èr hú xiāng lián, qīng cǎo zài nán, dòng tíng zài běi. chūn qiū zhàn guó shí, bìng shǔ chǔ, yì gǔ luó guó zhī dì, chǔ cí zhī yán mì luó shì yě. luó xiàn běi yǒu mì shuǐ. mì yīn chēn. qín shǔ zhǎng shā jùn, èr hàn jiē yīn zhī. wú yīn zhī, wèi zhòng zhèn. jiàn ān zhōng, sūn quán shǐ lǔ sù, sūn hào shí téng mù wàn yù jiē tún yú cǐ. jìn yīn zhī, dōng jìn yì wèi zhòng zhèn. shǐ táo kǎn zhèn shǒu cǐ. sòng fēn zhì bā líng jùn. qí yīn zhī. liáng zhì bā zhōu, xiāng dōng wáng qiǎn lù fǎ hé děng jù chì tíng, qín hóu jǐng jiāng rèn yuē yú cǐ. jīn jùn xī huá róng jiè yǒu chì tíng chéng shì yě. chéng jìn chì tíng hú, yīn yǐ wèi míng. suí píng chén, gǎi wèi yuè zhōu. yáng dì chū, gǎi wèi luó zhōu, xún wèi bā líng jùn. jùn rén dǒng jǐng zhēn děng, yǐ luó xiàn lìng xiāo xiǎn wèi zhǔ, qǐ bīng yú cǐ. dà táng wǔ dé sì nián, píng xiāo xiǎn, fù wèi yuè zhōu, huò wèi bā líng jùn. lǐng xiàn wǔ:
岳州(今理巴陵縣。)古蒼梧之野,(蒼梧野不止於此郡界,側近之地皆是。)亦三苗國之地,(亦古麇子國;春秋文公十一年,楚子伐麇,即此地也。凡今長沙、衡陽諸郡,皆古三苗之地。)青草、洞庭湖在焉。(二湖相連,青草在南,洞庭在北。)春秋、戰國時,並屬楚,亦古羅國之地,楚辭之言汨羅是也。(羅縣北有汨水。汨音賝。)秦屬長沙郡,二漢皆因之。吳因之,為重鎮。(建安中,孫權使魯肅,孫皓時滕牧、萬彧皆屯於此。)晉因之,東晉亦為重鎮。(使陶侃鎮守此。)宋分置巴陵郡。齊因之。梁置巴州,湘東王遣陸法和等據赤亭,擒侯景將任約於此。(今郡西華容界有赤亭城是也。城近赤亭湖,因以為名。)隋平陳,改為岳州。煬帝初,改為羅州,尋為巴陵郡。郡人董景珍等,以羅縣令蕭銑為主,起兵於此。大唐武德四年,平蕭銑,復為岳州,或為巴陵郡。領縣五:
bā líng hàn xià juàn xiàn dì. juàn yīn cí yǎn fǎn. gǔ bā qiū yě. yǒu jūn shān dòng tíng hú bā qiū hú qīng cǎo hú. jiǎn dì zhì yún: bā qiū hú zhōng yǒu cáo yóu zhōu, jí cáo gōng wèi sūn quán suǒ bài shāo chuán chù, zài jīn xiàn nán sì shí lǐ. yòu yún: jīn è zhōu zhī pú qí xiàn, yǒu chì bì shān, jí cáo gōng bài chù. àn sān guó zhì yún: liú biǎo zú, qí zi cóng dài tún xiāng yáng. liú bèi tún fán. cóng jiàng cáo gōng, bèi suì nán zǒu. cáo gōng kǒng bèi xiān jù jiāng líng, jiāng jīng qí jí zhuī, jí yú dāng yáng zhī zhǎng bǎn. bèi yǔ shù shí qí zǒu, xié qū hàn jīn, jì miǎn, dào xià kǒu. cáo gōng jìn jūn jiāng líng, dé liú cóng shuǐ jūn chuán bù shù shí wàn, zì jiāng líng zhēng bèi, zhì bā qiū, suì zhì chì bì. sūn quán qiǎn zhōu yú shuǐ jūn shù wàn, yǔ bèi bìng lì nì zhī. cáo gōng pō jiāng běi àn. yú bù jiāng huáng gài zhà jiàng, zhàn jiàn shù qiān sōu, yīn fēng fàng huǒ. cáo gōng dà bài, cóng huá róng dào bù guī, tuì bǎo nán jùn, bèi yú děng fù zhuī zhī. cáo gōng liú cáo rén shǒu jiāng líng chéng, zì jìng běi guī. ér hàn yáng jùn tú jīng yún: chì bì chéng yī míng wū lín, zài jùn xī běi èr bǎi èr shí lǐ, zài shui yì chuān xiàn xī bā shí lǐ, kuà shui yì nán běi. cǐ dà wù yě. cáo gōng jì cóng jiāng líng shuǐ jūn yán liú, yǐ zhì bā qiū, zé jīn bā líng jùn chì bì zhī zài bā líng jùn zhī xià, jūn bài yǐn hái nán jùn, liú bèi zhōu yú shuǐ jūn zhuī niè, bìng shì dà jiāng zhī zhōng, yǔ shui yì chuān xī shū wèi guāi jiǎo. jīn jù jiǎn dì zhì wèi shì, dāng zài bā líng jiāng xià èr jùn jiè. qí hàn yáng jùn tú jīng jí sú shuō, xī jiē é miù, suǒ yǐ bèi lù guó zhì, yǐ wèi zhèng jù ěr.
巴陵(漢下雋縣地。雋音詞兗反。古巴丘也。有君山、洞庭湖、巴丘湖、青草湖。檢地誌云:「巴丘湖中有曹由洲,即曹公為孫權所敗燒舡處,在今縣南四十里。」又云:「今鄂州之蒲圻縣,有赤壁山,即曹公敗處。」按三國志云:「劉表卒,其子琮代屯襄陽。劉備屯樊。琮降曹公,備遂南走。曹公恐備先據江陵,將精騎急追,及於當陽之)(長阪。備與數十騎走,斜趨漢津,濟沔,到夏口。曹公進軍江陵,得劉琮水軍舡步數十萬,自江陵征備,至巴丘,遂至赤壁。孫權遣周瑜水軍數萬,與備併力逆之。曹公泊江北岸。瑜部將黃蓋詐降,戰艦數千艘,因風放火。曹公大敗,從華容道步歸,退保南郡,備瑜等復追之。曹公留曹仁守江陵城,自徑北歸。」而漢陽郡圖經云:「赤壁城一名烏林,在郡西北二百二十里,在〈氵義〉川縣西八十里,跨〈氵義〉南北。」此大誤也。曹公既從江陵水軍沿流,已至巴丘,則今巴陵郡赤壁只在巴陵郡之下,軍敗引還南郡,劉備、周瑜水軍追躡,並是大江之中,與〈氵義〉川西殊為乖角。今據檢地誌為是,當在巴陵、江夏二郡界。其漢陽郡圖經及俗說,悉皆訛謬,所以備錄國志,以為證據爾。)
yuán jiāng hàn yì yáng xiàn dì. yīn yǐ yuán shuǐ wèi míng. liáng zhì zhòng huá xiàn, suí fèi zhī. yòu yǒu zhòng huá chéng, yì wèi zhī yú shùn gǔ chéng.
沅江(漢益陽縣地。因以沅水為名。梁置重華縣,隋廢之。又有重華城,亦謂之虞舜古城。)
xiāng yīn běn luó zi guó, qín wèi luó xiàn. liáng zhì yuè yáng jùn. suí zhì yù zhōu. yǒu yù sì shān xiāng shuǐ, yòu yǒu dì míng huáng líng, jí shùn èr fēi suǒ zàng zhī dì. xiàn běi yǒu mì shuǐ, jí qū yuán huái shā zì shěn zhī chù, sú wèi zhī luó jiāng. yòu yǒu qū yuán zhǒng, jīn yǒu shí bēi, wén yuē chǔ fàng chén qū dài fū zhī bēi, qí yú zì miè yǐ. hàn luó xiàn gù chéng zài jīn xiàn dōng běi.
湘陰(本羅子國,秦為羅縣。梁置岳陽郡。隋置玉州。有玉笥山、湘水,又有地名黃陵,即舜二妃所葬之地。縣北有汨水,即屈原懷沙自沈之處,俗謂之羅江。又有屈原冢,今有石碑,文曰」楚放臣屈大夫之碑」,其餘字滅矣。漢羅縣故城在今縣東北。)
huá róng hàn càn líng xiàn yě. suí zhì cǐ xiàn. gǔ huá róng zài jìng líng jùn.
華容(漢孱陵縣也。隋置此縣。古華容在竟陵郡。)
chāng jiāng
昌江
héng yáng jùn
衡陽郡
dōng zhì lú líng jùn jiǔ bǎi lǐ. nán zhì líng líng jùn wǔ bǎi bā shí lǐ. xī zhì shào yáng jùn sān bǎi lǐ. běi zhì zhǎng shā jùn sì bǎi wǔ shí lǐ. dōng nán dào guì yáng jùn sān bǎi lǐ. xī nán dào líng líng jùn sān bǎi qī shí lǐ. xī běi dào zhǎng shā jùn xiāng tán xiàn wǔ bǎi bā shí lǐ. dōng běi dào lú líng jùn jiǔ bǎi lǐ. qù xī jīng sān qiān yī bǎi lǐ, qù dōng jīng èr qiān qī bǎi liù shí bā lǐ. hù sān wàn sì qiān sān bǎi sān shí, kǒu shí jiǔ wàn qī qiān wǔ bǎi sān shí.
(東至廬陵郡九百里。南至零陵郡五百八十里。西至邵陽郡三百里。北至長沙郡四百五十里。東南到桂陽郡三百里。西南到零陵郡三百七十里。西北到長沙郡湘潭縣五百八十里。東北到廬陵郡九百里。去西京三千一百里,去東京二千七百六十八里。戶三萬四千三百三十,口十九萬七千五百三十。)
héng zhōu jīn lǐ héng yáng xiàn. chūn qiū yǐ lái shǔ chǔ. qín shǔ zhǎng shā jùn. hàn shǔ zhǎng shā guó guì yáng jùn dì. hòu hàn shǔ zhǎng shā guì yáng èr jùn dì. wú yǐ qí dì zhì héng yáng xiāng dōng èr jùn, jìn yīn zhī. sòng wèi héng yáng guó jí xiāng dōng jùn, qí yǐ xià jiē yīn zhī. qí cháng gǎi héng yáng guó wèi jùn. suí píng chén, shěng xiāng dōng héng yáng èr jùn, zhì héng zhōu yáng dì chū zhōu fèi, zhì héng shān jùn. dà táng wèi héng zhōu, huò wèi héng yáng jùn. lǐng xiàn liù:
衡州(今理衡陽縣。)春秋以來屬楚。秦屬長沙郡。漢屬長沙國、桂陽郡地。後漢屬長沙、桂陽二郡地。吳以其地置衡陽、湘東二郡,晉因之。宋為衡陽國及湘東郡,齊以下皆因之。(齊常改衡陽國為郡。)隋平陳,省湘東、衡陽二郡,置衡州;煬帝初州廢,置衡山郡。大唐為衡州,或為衡陽郡。領縣六:
héng yáng hàn líng xiàn dì. yǒu líng shuǐ hú, niàng jiǔ chún měi, suǒ wèi líng jiǔ. jìn wǔ dì píng wú, shǐ jiàn líng jiǔ yú tài miào, wèi cǐ. yǒu zhēng shuǐ. líng yīn líng.
衡陽(漢酃縣地。有酃水湖,釀酒醇美,所謂酃酒。晉武帝平吳,始薦酃酒於太廟,謂此。有蒸水。酃音靈。)
xiāng tán yǒu nán yuè héng shān. hàn yáng shān xiàn.
湘潭(有南嶽衡山。漢陽山縣。)
lěi yáng hàn jiù xiàn. yǒu lěi shuǐ.
耒陽(漢舊縣。有耒水。)
yōu
攸
cháng níng
常寧
tú líng hàn jiù xiàn. tú, yì shē fǎn.
荼陵(漢舊縣。荼,弋奢反。)
líng líng jùn
零陵郡
dōng zhì jiāng huá jùn sān bǎi lǐ. nán zhì píng lè jùn liù bǎi sān shí jiǔ lǐ. xī zhì shào yáng jùn wǔ gāng xiàn jiè èr bǎi èr shí lǐ. běi zhì héng yáng jùn wǔ bǎi bā shí lǐ. dōng nán dào jiāng huá jùn sān bǎi lǐ. xī nán dào shǐ ān jùn wǔ bǎi wǔ shí lǐ. xī běi dào shào yáng jùn sān bǎi yī shí lǐ. dōng běi dào héng yáng jùn wǔ bǎi qī shí lǐ. qù xī jīng sān qiān èr bǎi qī shí sì lǐ, qù dōng jīng sān qiān wǔ shí wǔ lǐ. hù èr wàn jiǔ qiān yī shí sān, kǒu shí qī wàn èr qiān bā bǎi wǔ shí qī.
(東至江華郡三百里。南至平樂郡六百三十九里。西至邵陽郡武岡縣界二百二十里。北至衡陽郡五百八十里。東南到江華郡三百里。西南到始安郡五百五十里。西北到邵陽郡三百一十里。東北到衡陽郡五百七十里。去西京三千二百七十四里,去東京三千五十五里。戶二萬九千一十三,口十七萬二千八百五十七。)
yǒng zhōu jīn lǐ líng líng xiàn. chūn qiū chǔ guó zhī nán jìng. qín shǔ zhǎng shā jùn. hàn wǔ dì zhì líng líng jùn, hòu hàn jí jìn jiē yīn zhī. sòng wèi líng líng guó. qí wèi líng líng jùn, liáng chén jiē rán. suí píng chén, jùn fèi, zhì yǒng zhōu yáng dì chū zhōu fèi, zhì líng líng jùn. dà táng wèi yǒng zhōu, huò wèi líng líng jùn. lǐng xiàn sān:
永州(今理零陵縣。)春秋楚國之南境。秦屬長沙郡。漢武帝置零陵郡,後漢及晉皆因之。宋為零陵國。齊為零陵郡,梁、陳皆然。隋平陳,郡廢,置永州;煬帝初州廢,置零陵郡。大唐為永州,或為零陵郡。領縣三:
líng líng hàn quán líng xiàn gù chéng zài jīn xiàn běi.
零陵(漢泉陵縣故城在今縣北。)
xiāng yuán hàn táo yáng xiàn gù chéng zài jīn xiàn xī běi.
湘源(漢洮陽縣故城在今縣西北。)
qí yáng hàn quán líng xiàn dì. wú zhì jīn xiàn.
祁陽(漢泉陵縣地。吳置今縣。)
jiāng huá jùn
江華郡
dōng zhì guì yáng jùn liù bǎi lǐ. nán zhì lín hè jùn sì bǎi lǐ. xī zhì píng lè jùn sì bǎi lǐ. běi zhì líng líng jùn sān bǎi lǐ. dōng nán dào guì yáng jùn liù bǎi lǐ. xī nán dào yǒng shān, xiǎn jùn wú lù. xī běi dào líng líng jùn sān bǎi lǐ. dōng běi dào shǐ ān jùn wǔ bǎi lǐ. qù xī jīng sān qiān jiǔ bǎi sān shí lǐ, qù dōng jīng sān qiān wǔ bǎi bā shí lǐ. hù èr wàn qī qiān sì bǎi sì shí èr, kǒu yī shí liù wàn sān qiān èr bǎi.
(東至桂陽郡六百里。南至臨賀郡四百里。西至平樂郡四百里。北至零陵郡三百里。東南到桂陽郡六百里。西南到永山,險峻無路。西北到零陵郡三百里。東北到始安郡五百里。去西京三千九百三十里,去東京三千五百八十里。戶二萬七千四百四十二,口一十六萬三千二百。)
dào zhōu jīn lǐ yíng dào xiàn. shùn fēng xiàng yǒu bí guó, jí cǐ yě. chūn qiū shí chǔ dì. qín shǔ zhǎng shā jùn. hàn chū shǔ zhǎng shā guó, hòu shǔ líng líng jùn. hòu hàn wèi jí jìn jiē yīn zhī. sòng qí wèi yíng yáng jùn. liáng gǎi yíng yáng wèi yǒng yáng jùn. suí píng chén, jùn fèi, xī bìng qí dì zhì yǒng zhōu yáng dì chū zhōu fèi, bìng shǔ líng líng jùn. dà táng jì píng xiāo xiǎn, fù gē qí dì zhì yíng zhōu. wǔ dé wǔ nián, gǎi wèi nán yíng zhōu. zhēn guān bā nián, gǎi wèi dào zhōu, huò wèi jiāng huá jùn. yǒu dōu páng lǐng, jīn wèi zhī yǒng míng, yǒu méng zhǔ lǐng, jīn wèi zhī bái máng, jí wǔ lǐng zhī èr yě. lǐng xiàn sì:
道州(今理營道縣。)舜封象有鼻國,即此也。春秋時楚地。秦屬長沙郡。漢初屬長沙國,後屬零陵郡。後漢、魏及晉皆因之。宋齊為營陽郡。梁改營陽為永陽郡。隋平陳,郡廢,悉並其地置永州;煬帝初州廢,並屬零陵郡。大唐既平蕭銑,復割其地置營州。武德五年,改為南營州。貞觀八年,改為道州,或為江華郡。(有都龐嶺,今謂之永明,有甿渚嶺,今謂之白芒,即五嶺之二也。)領縣四:
yíng dào hàn jiù xiàn. yǒu yíng shān, yīn yǐ wèi míng.
營道(漢舊縣。有營山,因以為名。)
yán táng hàn líng dào xiàn, shǔ líng líng jùn. yǒu chōng líng xiāng, yuán dì xǐ yú nán yáng jùn cài yáng xiàn. guó chū zhì táng xìng xiàn. yǒu jiǔ yí shān, qí shān jiǔ xī jiē xiāng sì, gù míng zhī, shùn suǒ zàng.
延唐(漢泠道縣,屬零陵郡。有舂陵鄉,元帝徙於南陽郡蔡陽縣。國初置唐興縣。有九疑山,其山九谿皆相似,故名之,舜所葬。)
jiāng huá
江華
yǒng míng yǒu yǒng míng lǐng.
永明(有永明嶺。)
guì yáng jùn
桂陽郡
dōng zhì lú líng jùn yī qiān èr bǎi wǔ shí lǐ. nán zhì shǐ xìng jùn wǔ bǎi lǐ. xī zhì jiāng huá jùn liù bǎi lǐ. běi zhì héng yáng jùn sān bǎi lǐ. dōng nán dào nán kāng jùn qiān yī shí lǐ. xī nán dào lián shān jùn sān bǎi jiǔ shí lǐ. xī běi dào héng yáng jùn sān bǎi lǐ. dōng běi dào lú líng jùn jiè wǔ bǎi yī shí lǐ. qù xī jīng sān qiān sān bǎi lǐ, qù dōng jīng sān qiān wǔ shí qī lǐ. hù èr wàn qī qiān jiǔ bǎi jiǔ shí, kǒu shí qī wàn sì qiān yī bǎi sān shí.
(東至廬陵郡一千二百五十里。南至始興郡五百里。西至江華郡六百里。北至衡陽郡三百里。東南到南康郡千一十里。西南到連山郡三百九十里。西北到衡陽郡三百里。東北到廬陵郡界五百一十里。去西京三千三百里,去東京三千五十七里。戶二萬七千九百九十,口十七萬四千一百三十。)
chēn zhōu jīn lǐ chēn xiàn. chūn qiū zhàn guó shí jiē chǔ dì. qín shǔ zhǎng shā jùn. xiàng yǔ xǐ yì dì yú zhǎng shā, dōu chēn, jí cǐ dì yě. hàn chū yǐ qí dì wèi guì yáng jùn. jí zhǎng shā zhī nán jìng. hòu hàn jìn sòng qí jiē yīn zhī. chén yǐ qí dì wèi guì yáng lú yáng èr jùn. suí píng chén, fèi èr jùn, zhì chēn zhōu yáng dì chū zhōu fèi, fù zhì guì yáng jùn. dà táng wèi chēn zhōu, huò wèi guì yáng jùn. yǒu qí tián lǐng, jīn wèi zhī là lǐng, jí wǔ lǐng zhī yī. lǐng xiàn bā:
郴州(今理郴縣。)春秋、戰國時皆楚地。秦屬長沙郡。項羽徙義帝於長沙,都郴,即此地也。漢初以其地為桂陽郡。(即長沙之南境。)後漢、晉、宋、齊皆因之。陳以其地為桂陽、盧陽二郡。隋平陳,廢二郡,置郴州;煬帝初州廢,復置桂陽郡。大唐為郴州,或為桂陽郡。(有騎田嶺,今謂之臘嶺,即五嶺之一。)領縣八:
chēn hàn jiù xiàn.
郴(漢舊縣。)
gāo tíng
高亭
lán shān
藍山
yì chāng
義昌
zī xìng
資興
yì zhāng xiàn běi lín zhāng shuǐ. yì hàn chēn xiàn dì.
義章(縣北臨章水。亦漢郴縣地。)
nán píng
南平
lín wǔ yǒu wǔ xī. hàn jiù xiàn.
臨武(有武溪。漢舊縣。)
lián shān jùn
連山郡
dōng zhì guì yáng jùn nán píng xiàn èr bǎi yī shí lǐ. nán zhì nán hǎi jùn jiǔ bǎi lǐ. xī zhì lín hè jùn èr bǎi liù shí jiǔ lǐ. běi zhì guì yáng jùn lán shān xiàn èr bǎi wǔ lǐ. dōng nán dào shǐ xìng jùn wǔ bǎi yī shí lǐ. xī nán dào lín fēng jùn liù bǎi sān shí lǐ. xī běi dào jiāng huá jùn wǔ bǎi qī shí lǐ. dōng běi dào guì yáng jùn sān bǎi jiǔ shí èr lǐ. qù xī jīng sān qiān bā bǎi wǔ lǐ, qù dōng jīng sān qiān wǔ bǎi bā shí jiǔ lǐ. hù yī wàn yī qiān yī bǎi bā shí, kǒu wǔ wàn liù bǎi èr shí jiǔ.
(東至桂陽郡南平縣二百一十里。南至南海郡九百里。西至臨賀郡二百六十九里。北至桂陽郡藍山縣二百五里。東南到始興郡五百一十里。西南到臨封郡六百三十里。西北到江華郡五百七十里。東北到桂陽郡三百九十二里。去西京三千八百五里,去東京三千五百八十九里。戶一萬一千一百八十,口五萬六百二十九。)
lián zhōu jīn lǐ guì yáng xiàn. chūn qiū shí chǔ dì. qín shǔ zhǎng shā jùn zhī nán jìng. èr hàn shǔ guì yáng jùn. wú shǔ shǐ xìng jùn. jìn yīn zhī. sòng míng dì zhì sòng ān jùn, hòu shěng sòng ān shǔ guǎng xìng jùn. sòng gǎi shǐ xìng wèi guǎng xìng, jīn shǐ xìng jùn yě. qí fù shǔ shǐ xìng jùn. liáng yòu fēn wèi yáng shān jùn. suí píng chén, jùn fèi, yáng dì chū zhì xī píng jùn. dà táng gǎi wèi lián zhōu, huò wèi lián shān jùn. lǐng xiàn sān:
連州(今理桂陽縣。)春秋時楚地。秦屬長沙郡之南境。二漢屬桂陽郡。吳屬始興郡。晉因之。宋明帝置宋安郡,後省宋安屬廣興郡。(宋改始興為廣興,今始興郡也。)齊復屬始興郡。梁又分為陽山郡。隋平陳,郡廢,煬帝初置熙平郡。大唐改為連州,或為連山郡。領縣三:
guì yáng hàn jiù xiàn. zài guì shuǐ zhī yáng, qián yǒu kuāng shuǐ. yǒu rǔ xué sān shí qī, guì lǐng, zhēn nǚ xiá. yǒu huáng shuǐ, hàn fú bō jiāng jūn lù bó dé tǎo nán yuè, chū guì yáng, xià huáng shuǐ, jí cǐ dì. kuāng yīn kuāng. huáng yīn huáng.
桂陽(漢舊縣。在桂水之陽,前有洭水。有乳穴三十七,桂嶺,貞女硤。有湟水,漢伏波將軍路博德討南越,出桂陽,下湟水,即此地。洭音匡。湟音皇。)
yáng shān yǒu rǔ xué shí jiǔ.
陽山(有乳穴十九。)
lián shān
連山
shào yáng jùn
邵陽郡
dōng zhì héng yáng jùn sān bǎi lǐ. nán zhì líng líng jùn sān bǎi lǐ. xī zhì lú xī jùn bā bǎi lǐ. běi zhì zhǎng shā jùn èr bǎi sì shí lǐ. dōng nán dào líng líng jùn sān bǎi shí èr lǐ. xī nán dào tán yáng jùn qū qǔ yī qiān bā bǎi liù shí lǐ. xī běi dào lú xī jùn bā bǎi lǐ. dōng běi dào zhǎng shā jùn wǔ bǎi sān shí sì lǐ. qù xī jīng èr qiān bā bǎi bā shí sān lǐ, qù dōng jīng èr qiān wǔ bǎi liù shí qī lǐ. hù yī wàn èr qiān sān bǎi èr shí sān, kǒu bā wàn jiǔ qiān yī bǎi wǔ shí sì.
(東至衡陽郡三百里。南至零陵郡三百里。西至盧溪郡八百里。北至長沙郡二百四十里。東南到零陵郡三百十二里。西南到潭陽郡屈曲一千八百六十里。西北到盧溪郡八百里。東北到長沙郡五百三十四里。去西京二千八百八十三里,去東京二千五百六十七里。戶一萬二千三百二十三,口八萬九千一百五十四。)
shào zhōu jīn lǐ shào yáng xiàn. chūn qiū zhàn guó shí jiē shǔ chǔ. qín shǔ zhǎng shā jùn. hàn shǔ zhǎng shā guó líng líng jùn dì. hòu hàn shǔ zhǎng shā líng líng èr jùn dì. wú zhì shào líng jùn, fēn líng líng běi bù dū wèi zhì. jìn yīn zhī. sòng qí shào líng jùn, liáng chén yì rán. suí píng chén, fèi shào líng jùn, bìng rù zhǎng shā jùn. dà táng fù fēn zhì shào zhōu, huò wèi shào yáng jùn. lǐng xiàn èr:
邵州(今理邵陽縣。)春秋、戰國時皆屬楚。秦屬長沙郡。漢屬長沙國、零陵郡地。後漢屬長沙、零陵二郡地。吳置邵陵郡,(分零陵北部都尉置。)晉因之。宋齊邵陵郡,梁陳亦然。隋平陳,廢邵陵郡,併入長沙郡。大唐復分置邵州,或為邵陽郡。領縣二:
shào yáng hàn zhāo líng xiàn.
邵陽(漢昭陵縣。)
wǔ gāng hàn dōu liáng xiàn zhī dì. hàn fū yí xiàn gù chéng zài dōng běi.
武岡(漢都梁縣之地。漢夫夷縣故城在東北。)
wǔ líng jùn
武陵郡
dōng zhì bā líng jùn liù bǎi lǐ. nán zhì zhǎng shā jùn jiè yī bǎi yī shí lǐ. xī zhì lú xī jùn sì bǎi liù shí wǔ lǐ. běi zhì lǐ yáng jùn bǎi bā shí lǐ. dōng nán dào zhǎng shā jùn sì bǎi lǐ. xī nán dào lú xī jùn yuán líng xiàn sān bǎi jiǔ shí liù lǐ. xī běi dào lǐ yáng jùn shí mén xiàn jiè yī bǎi lǐ. dōng běi dào lǐ yáng jùn ān xiāng xiàn jiè yī bǎi èr shí bā lǐ. qù xī jīng èr qiān wǔ bǎi èr shí yī lǐ, qù dōng jīng yī qiān bā bǎi wǔ shí bā lǐ. hù qī qiān qī bǎi èr shí èr, kǒu sān wàn jiǔ qiān yī shí qī.
(東至巴陵郡六百里。南至長沙郡界一百一十里。西至盧溪郡四百六十五里。北至澧陽郡百八十里。東南到長沙郡四百里。西南到盧溪郡沅陵縣三百九十六里。西北到澧陽郡石門縣界一百里。東北到澧陽郡安鄉縣界一百二十八里。去西京二千五百二十一里,去東京一千八百五十八里。戶七千七百二十二,口三萬九千一十七。)
lǎng zhōu jīn lǐ wǔ líng xiàn. chūn qiū zhàn guó shí jiē shǔ chǔ dì. qín zhāo wáng zhì qián zhōng jùn. hàn gāo gēng míng wǔ líng jùn, hòu hàn wèi zhì jìn jiē yīn zhī. jìn zhào xīn wèn pān jīng yún: guì zhōu hé yǐ míng wǔ líng? jīng yuē: bǐ jùn běn míng yì líng jùn, zài chén yáng xiàn jiè, yǔ yí xiāng jiē, shù wèi suǒ gōng, guāng wǔ shí yí dōng chū, gòng yì yì hào. chuán yuē zhǐ gē wèi wǔ, shī chēng gāo píng yuē líng. wǔ líng jì táo huā yuán, jí cǐ dì yě. sòng qí yì yuē wǔ líng jùn. liáng zhì wǔ zhōu, hòu gǎi yuē yuán zhōu. suí píng chén, gǎi wèi lǎng zhōu yáng dì chū zhōu fèi, zhì wǔ líng jùn. dà táng wèi lǎng zhōu, huò wèi wǔ líng jùn. lǐng xiàn èr:
朗州(今理武陵縣。)春秋、戰國時皆屬楚地。秦昭王置黔中郡。漢高更名武陵郡,後漢、魏至晉皆因之。(晉趙廞問潘京云:「貴州何以名武陵?」京曰:「鄙郡本名義陵郡,在辰陽縣界,與夷相接,數為所攻,光武時移東出,共議易號。傳曰止戈為武,詩稱高平曰陵。」武陵記桃花源,即此地也。)宋齊亦曰武陵郡。梁置武州,後改曰沅州。隋平陳,改為朗州;煬帝初州廢,置武陵郡。大唐為朗州,或為武陵郡。領縣二:
wǔ líng hàn lín yuán hàn shòu èr xiàn dì. yǒu yuán shuǐ, zhì zhǎng shā, rù dòng tíng hú. yǒu chún jì bēi, jīn míng bái mǎ bēi, suí kāi huáng zhōng yǒu cì shǐ qiáo nán tuó xiū, qí lì bù jiǎn zhèng bái èr qú.
武陵(漢臨沅、漢壽二縣地。有沅水,至長沙,入洞庭湖。有純紀陂,今名白馬陂,隋開皇中有刺史喬難陀修,其利不減鄭白二渠。)
lóng yáng wú shí zhì. yuán shuǐ rù lóng yáng jiè, lì fán zhōu, zhōu zhǎng èr shí lǐ, jí lǐ héng zhǒng gān suǒ.
龍陽(吳時置。沅水入龍陽界,歷凡洲,洲長二十里,即李衡種甘所。)
lǐ yáng jùn
澧陽郡
dōng zhì bā líng jùn èr bǎi lǐ. nán zhì wǔ líng jùn yī bǎi bā shí lǐ. xī zhì qián zhōng jùn èr qiān lǐ. běi zhì jiāng líng jùn sān bǎi lǐ. dōng nán dào wǔ líng jùn lóng yáng xiàn jiè sì bǎi wǔ shí wǔ lǐ. xī nán dào lú xī jùn yī qiān sān shí bā lǐ. xī běi dào yí líng jùn qī bǎi wǔ shí jiǔ lǐ. dōng běi dào jiāng líng jùn gōng ān xiàn wǔ bǎi qī shí wǔ lǐ. qù xī jīng èr qiān sì lǐ, qù dōng jīng yī qiān wǔ bǎi shí bā lǐ. hù yī wàn liù qiān yī bǎi jiǔ shí, kǒu bā wàn èr qiān èr bǎi sì shí liù.
(東至巴陵郡二百里。南至武陵郡一百八十里。西至黔中郡二千里。北至江陵郡三百里。東南到武陵郡龍陽縣界四百五十五里。西南到盧溪郡一千三十八里。西北到夷陵郡七百五十九里。東北到江陵郡公安縣五百七十五里。去西京二千四里,去東京一千五百十八里。戶一萬六千一百九十,口八萬二千二百四十六。)
lǐ zhōu jīn lǐ lǐ yáng xiàn. chūn qiū shí chǔ dì. qín shǔ qián zhōng jùn. èr hàn shǔ wǔ líng jùn, jiān zhì jīng zhōu. lǐng jùn bā, lǐ yú cǐ. wú fēn zhì tiān mén jùn, jìn sòng qí jiē yīn zhī. suí píng chén, zhì sōng zhōu, xún gǎi wèi lǐ zhōu yáng dì chū wèi lǐ yáng jùn. dà táng wèi lǐ zhōu, huò wèi lǐ yáng jùn. lǐng xiàn sì:
澧州(今理澧陽縣。)春秋時楚地。秦屬黔中郡。二漢屬武陵郡,兼治荊州。(領郡八,理於此。)吳分置天門郡,晉、宋、齊皆因之。隋平陳,置松州,尋改為澧州;煬帝初為澧陽郡。大唐為澧州,或為澧陽郡。領縣四:
lǐ yáng hàn líng yáng xiàn dì. yǒu lǐ shuǐ. yǒu chóng shān, jí fàng huān dōu zhī suǒ.
澧陽(漢零陽縣地。有澧水。有崇山,即放驩兜之所。)
cí lì hàn líng yáng xiàn dì.
慈利(漢零陽縣地。)
shí mén hàn líng yáng xiàn dì. wú shí zhì tiān mén jùn. yǒu lóu shuǐ.
石門(漢零陽縣地。吳時置天門郡。有漊水。)
ān xiāng hàn càn líng xiàn dì, yì hòu hàn hàn shòu xiàn dì. nán cháo zhì yì yáng jùn.
安鄉(漢孱陵縣地,亦後漢漢壽縣地。南朝置義陽郡。)
qián zhōng jùn
黔中郡
dōng zhì lǐ yáng jùn èr qiān lǐ. nán zhì yì quán jùn liù bǎi lǐ. xī zhì fú líng jùn sān bǎi liù shí lǐ. běi zhì nán bīn jùn liù bǎi wǔ shí lǐ. dōng nán dào níng yí jùn sān bǎi yī shí lǐ. xī nán dào yì quán jùn sān bǎi wǔ shí lǐ. xī běi dào fú líng jùn sān bǎi liù shí lǐ. dōng běi dào qīng jiāng jùn wǔ bǎi wǔ shí lǐ. qù xī jīng sān qiān wǔ bǎi liù shí lǐ, qù dōng jīng sān qiān èr bǎi qī shí qī lǐ. hù sì wàn yī bǎi bā shí wǔ, kǒu èr shí wàn sān qiān sān bǎi wǔ shí qī.
(東至澧陽郡二千里。南至義泉郡六百里。西至涪陵郡三百六十里。北至南賓郡六百五十里。東南到寧夷郡三百一十里。西南到義泉郡三百五十里。西北到涪陵郡三百六十里。東北到清江郡五百五十里。去西京三千五百六十里,去東京三千二百七十七里。戶四萬一百八十五,口二十萬三千三百五十七。)
qián zhōu jīn lǐ péng shuǐ xiàn. gǔ mán yí zhī guó, chūn qiū zhàn guó jiē chǔ dì. qín huì wáng yù chǔ qián zhōng dì, yǐ wǔ guān wài yì zhī, jí cǐ shì yě, tōng wèi zhī wǔ xī. wǔ xī wèi yǒu chén wū wǔ yuán děng wǔ xī yě. gǔ lǎo xiāng chuán yún, chǔ zi miè bā, bā zǐ xiōng dì wǔ rén liú rù qián zhōng, gè wèi yī xī zhī zhǎng. yī shuō yún, wǔ xī mán jiē pán hù zǐ sūn, zì wèi tǒng zhǎng, fēi bā zǐ yě. qín shǔ qián zhōng jùn. hàn shǔ wǔ líng jùn, hòu hàn yīn zhī, jìn sòng qí yì rán. hòu zhōu wǔ dì shí, mán shuài yǐ qí dì guī fù, suì zhì fèng zhōu, fù gǎi wèi qián zhōu. suí chū yì zhì qián zhōu, yáng dì chū wèi qián ān jùn. dà táng fù wèi qián zhōu, huò wèi qián zhōng jùn. lǐng xiàn liù:
黔州(今理彭水縣。)古蠻夷之國,春秋、戰國皆楚地。秦惠王欲楚黔中地,以武關外易之,即此是也,通謂之五溪。(五溪謂酉、辰、巫、武、沅等五溪也。古老相傳雲,楚子滅巴,巴子兄弟五人流入黔中,各為一溪之長。一說雲,五溪蠻皆槃瓠子孫,自為統長,非巴子也。)秦屬黔中郡。漢屬武陵郡,後漢因之,晉、宋、齊亦然。後周武帝時,蠻帥以其地歸附,遂置奉州,復改為黔州。隋初亦置黔州,煬帝初為黔安郡。大唐復為黔州,或為黔中郡。領縣六:
péng shuǐ hàn yǒu yáng xiàn.
彭水(漢酉陽縣。)
qián jiāng
黔江
hóng dù
洪杜
yáng shuǐ
洋水
xìn níng
信寧
dōu rú
都濡
níng yí jùn
寧夷郡
dōng zhì líng xī jùn sān bǎi lǐ. nán zhì fú chuān jùn wǔ bǎi lǐ. xī zhì yì quán jùn liù bǎi lǐ. běi zhì qián zhōng jùn èr bǎi bā shí qī lǐ. dōng nán dào lú xī jùn yī qiān liù bǎi lǐ. xī nán dào yì quán jùn wǔ bǎi sì shí lǐ. xī běi dào qián zhōng jùn sān bǎi lǐ. dōng běi dào qián zhōng jùn qián jiāng xiàn yī bǎi jiǔ shí lǐ. qù xī jīng sān qiān jiǔ bǎi wǔ shí lǐ, qù dōng jīng sān qiān wǔ bǎi jiǔ shí sān lǐ. hù yī qiān wǔ bǎi èr shí bā, kǒu bā qiān yī bǎi.
(東至靈溪郡三百里。南至涪川郡五百里。西至義泉郡六百里。北至黔中郡二百八十七里。東南到盧溪郡一千六百里。西南到義泉郡五百四十里。西北到黔中郡三百里。東北到黔中郡黔江縣一百九十里。去西京三千九百五十里,去東京三千五百九十三里。戶一千五百二十八,口八千一百。)
sī zhōu jīn lǐ wù chuān xiàn. lì dài tǔ dì yǔ qián zhōng jùn tóng. suí shǔ qīng jiāng jùn. dà táng wǔ dé yuán nián, yǐ dāng zāng kē zhī chōng yào, suì zhì wù zhōu. zhēn guān bā nián, gǎi wèi sī zhōu, huò wèi níng yí jùn. lǐng xiàn sì:
思州(今理務川縣。)歷代土地與黔中郡同。隋屬清江郡。大唐武德元年,以當牂牁之衝要,遂置務州。貞觀八年,改為思州,或為寧夷郡。領縣四:
wù chuān hàn yǒu yáng xiàn dì.
務川(漢酉陽縣地。)
níng yí
寧夷
sī yìn sī yìn, shuǐ míng.
思印(思印,水名。)
sī wáng
思王
lú xī jùn
盧溪郡
dōng zhì wǔ líng jùn sì bǎi liù shí wǔ lǐ. nán zhì tán yáng jùn wǔ bǎi sì shí bā lǐ. xī zhì lú yáng jùn liù bǎi qī shí lǐ. běi zhì líng xī jùn sān bǎi liù shí bā lǐ. dōng nán dào shào yáng jùn bā bǎi lǐ. xī nán dào lú yáng jùn shuǐ lù sān bǎi liù shí bā lǐ. xī běi dào líng xī jùn dà xiāng xiàn jiè yī bǎi jiǔ shí lǐ. dōng běi dào wǔ líng jùn jiè yuán shuǐ lù èr bǎi shí jiǔ lǐ. qù xī jīng sān qiān wǔ bǎi èr shí bā lǐ, qù dōng jīng sān qiān èr bǎi jiǔ shí lǐ. hù sì qiān yī bǎi wǔ shí, kǒu èr wàn qī qiān èr bǎi qī shí.
(東至武陵郡四百六十五里。南至潭陽郡五百四十八里。西至盧陽郡六百七十里。北至靈溪郡三百六十八里。東南到邵陽郡八百里。西南到盧陽郡水路三百六十八里。西北到靈溪郡大鄉縣界一百九十里。東北到武陵郡界沅水路二百十九里。去西京三千五百二十八里,去東京三千二百九十里。戶四千一百五十,口二萬七千二百七十。)
chén zhōu jīn lǐ yuán líng xiàn. gǔ mán yí zhī dì, chūn qiū chǔ guó zhī jìng. qín shǔ qián zhōng jùn. hàn shǔ zhǎng shā wǔ líng èr jùn dì. hòu hàn fā nán jùn rén rù wǔ xī, jī zhū mán, bù kè. hòu mǎ yuán zhì lín yuán ér jī pò zhū mán, cǐ qí dì yě. hòu yì shǔ wǔ líng jùn. jìn sòng qí bìng wèi wǔ líng jùn dì. suí fēn zhì chén zhōu, yáng dì chū wèi yuán líng jùn. dà táng wèi chén zhōu, huò wèi lú xī jùn. lǐng xiàn wǔ:
辰州(今理沅陵縣。)古蠻夷之地,春秋楚國之境。秦屬黔中郡。漢屬長沙、武陵二郡地。後漢發南郡人入武谿,擊諸蠻,不克。後馬援至臨沅而擊破諸蠻,此其地也。後亦屬武陵郡。晉、宋、齊並為武陵郡地。隋分置辰州,煬帝初為沅陵郡。大唐為辰州,或為盧溪郡。領縣五:
yuán líng hàn xià juàn xiàn yě. yǒu hú tóu shān zài dōng, wǔ líng jì yún: shén xiān duō yóu jí yān, hòu hàn mǎ yuán jūn dù chù. juàn yīn zì yǎn fǎn.
沅陵(漢下雋縣也。有壺頭山在東,武陵記云:「神仙多游集焉,後漢馬援軍渡處。」雋音字兗反。)
xù pǔ hàn yì líng xiàn.
漵浦(漢義陵縣。)
chén xī hàn yuē chén yáng xiàn. jí wǔ xī zhī yī.
辰溪(漢曰辰陽縣。即五溪之一。)
lú xī yǒu wǔ xī shuǐ. xiàn xī yǒu wǔ shān, wǔ líng jì yún: gāo kě wàn rèn, shàng yǒu shí kū, zhōng yǒu yī shí rú gǒu xíng, yún shì pán hù. hàn yuán líng xiàn dì.
盧溪(有武溪水。縣西有武山,武陵記云:「高可萬仞,上有石窟,中有一石如狗形,雲是槃瓠。」漢沅陵縣地。)
má yáng
麻陽
lú yáng jùn
盧陽郡
dōng zhì lú xī jùn liù bǎi qī shí lǐ. nán zhì lóng biāo jùn wèi xī xiàn jiè yī bǎi wǔ shí lǐ. xī zhì wèi yáng xiàn jiè bǎi wǔ shí lǐ. běi zhì dāng jùn zhāo yù xiàn jiè wǔ shí lǐ. dōng nán dào tán yáng jùn sān bǎi lǐ. xī nán dào wèi yáng shuǐ lù yī bǎi wǔ shí lǐ. xī běi dào dāng jùn cháng fēng xiàn shuǐ lù èr bǎi lǐ. dōng běi dào lú xī jùn má yáng xiàn jiè shuǐ lù sān bǎi lǐ. qù xī jīng sān qiān wǔ bǎi lǐ, qù dōng jīng sān qiān sān bǎi lǐ. hù sān qiān yī bǎi sān shí, kǒu yī wàn sì qiān liù bǎi jiǔ shí.
(東至盧溪郡六百七十里。南至龍標郡渭溪縣界一百五十里。西至渭陽縣界百五十里。北至當郡招喻縣界五十里。東南到潭陽郡三百里。西南到渭陽水路一百五十里。西北到當郡常豐縣水路二百里。東北到盧溪郡麻陽縣界水路三百里。去西京三千五百里,去東京三千三百里。戶三千一百三十,口一萬四千六百九十。)
jǐn zhōu jīn lǐ lú yáng xiàn. lì dài tǔ dì yǔ chén zhōu tóng. dà táng wèi jǐn zhōu, huò wèi lú yáng jùn. lǐng xiàn wǔ:
錦州(今理盧陽縣。)歷代土地與辰州同。大唐為錦州,或為盧陽郡。領縣五:
lú yáng
盧陽
luò pǔ
洛浦
zhāo yù
招喻
cháng fēng
常豐
wèi yáng
渭陽
líng xī jùn
靈溪郡
dōng zhì lú xī jùn sān bǎi liù shí bā lǐ. nán zhì lú yáng jùn wǔ bǎi liù shí lǐ. xī zhì níng yí jùn sān bǎi lǐ. běi zhì lǐ yáng jùn èr bǎi wǔ shí lǐ. dōng nán dào lú xī jùn yuán líng xiàn jiè yī bǎi qī shí lǐ. xī nán dào dāng jùn sān tíng xiàn jiè èr bǎi lǐ. xī běi dào lú xī jùn èr bǎi wǔ shí lǐ. dōng běi dào lǐ yáng jùn cí lì xiàn èr bǎi wǔ shí lǐ. qù xī jīng èr qiān bā bǎi jiǔ shí sān lǐ, qù dōng jīng èr qiān liù bǎi jiǔ shí liù lǐ. hù èr qiān liù shí qī, kǒu yī wàn sān qiān wǔ bǎi jiǔ shí sì.
(東至盧溪郡三百六十八里。南至盧陽郡五百六十里。西至寧夷郡三百里。北至澧陽郡二百五十里。東南到盧溪郡沅陵縣界一百七十里。西南到當郡三亭縣界二百里。西北到盧溪郡二百五十里。東北到澧陽郡慈利縣二百五十里。去西京二千八百九十三里,去東京二千六百九十六里。戶二千六十七,口一萬三千五百九十四。)
xī zhōu jīn lǐ dà xiāng xiàn. lì dài tǔ dì yǔ chén zhōu tóng. dà táng wèi xī zhōu, huò wèi líng xī jùn. lǐng xiàn èr:
溪州(今理大鄉縣。)歷代土地與辰州同。大唐為溪州,或為靈溪郡。領縣二:
dà xiāng hàn yuán líng líng yáng èr xiàn dì. liáng zhì jīn xiàn.
大鄉(漢沅陵、零陽二縣地。梁置今縣。)
sān tíng hàn líng yáng xiàn dì. zhēn guān chū zhì jīn xiàn.
三亭(漢零陽縣地。貞觀初置今縣。)
tán yáng jùn
潭陽郡
dōng zhì lú xī jùn wǔ bǎi sān shí bā lǐ. nán zhì shào yáng jùn yī qiān yī bǎi sì shí sì lǐ. xī zhì lè gǔ jùn èr qiān yī bǎi yī shí qī lǐ. běi zhì lú xī jùn jiǔ bǎi lǐ. dōng nán dào shào yáng jùn yī qiān bā bǎi liù shí lǐ. xī nán dào sù yuán kǒu rù lǎng bā bǎi lǐ. xī běi dào sù wū xī rù lú xī jùn jiǔ bǎi lǐ. dōng běi dào shào yáng jùn yī qiān bā bǎi liù shí lǐ. qù xī jīng sān qiān yī bǎi wǔ shí bā lǐ, qù dōng jīng sān qiān bā bǎi sān shí sān lǐ. hù wǔ qiān sān bǎi liù shí yī, kǒu èr wàn yī qiān bā bǎi èr shí liù.
(東至盧溪郡五百三十八里。南至邵陽郡一千一百四十四里。西至樂古郡二千一百一十七里。北至盧溪郡九百里。東南到邵陽郡一千八百六十里。西南到溯沅口入朗八百里。西北到溯巫溪入盧溪郡九百里。東北到邵陽郡一千八百六十里。去西京三千一百五十八里,去東京三千八百三十三里。戶五千三百六十一,口二萬一千八百二十六。)
wū zhōu jīn lǐ lóng biāo xiàn. gǔ mán yí zhī jìng, chǔ guó qián zhōng zhī dì. qín shǔ qián zhōng jùn. èr hàn shǔ wǔ líng jùn, zài wū shuǐ zhī yáng. suí shǔ yuán líng jùn. dà táng wèi wū zhōu. tiān shòu zhōng, yǐ wū shān bù zài zhōu jiè, suì gǎi wèi yuán zhōu. kāi yuán shí èr nián, fù wèi wū zhōu, huò wèi tán yáng jùn. lǐng xiàn sān:
巫州(今理龍標縣。)古蠻夷之境,楚國黔中之地。秦屬黔中郡。二漢屬武陵郡,在巫水之陽。隋屬沅陵郡。大唐為巫州。天授中,以巫山不在州界,遂改為沅州。開元十二年,復為巫州,或為潭陽郡。領縣三:
lóng biāo hàn wú yáng xiàn.
龍標(漢無陽縣。)
lǎng xī hàn xín chéng xiàn dì. yǒu yuán xī shuǐ.
朗溪(漢鐔城縣地。有沅溪水。)
tán yáng
潭陽
qīng jiāng jùn
清江郡
dōng zhì yí líng jùn jiǔ bǎi lǐ. nán zhì qián zhōng jùn qī bǎi lǐ. xī zhì nán pǔ jùn liù bǎi bā shí lǐ. běi zhì yún ān jùn wǔ bǎi lǐ. dōng nán dào yí líng jùn jiè sān bǎi lǐ. xī nán dào qián zhōng jùn jiè wǔ bǎi wǔ shí lǐ. xī běi dào yún ān jùn jiè sān bǎi wǔ shí lǐ. dōng běi dào bā dōng jùn wǔ bǎi lǐ. qù xī jīng èr qiān qī bǎi jiǔ lǐ, qù dōng jīng èr qiān bā bǎi shí lǐ. hù sān qiān bā bǎi shí wǔ, kǒu èr wàn wǔ qiān sān bǎi bā shí.
(東至夷陵郡九百里。南至黔中郡七百里。西至南浦郡六百八十里。北至雲安郡五百里。東南到夷陵郡界三百里。西南到黔中郡界五百五十里。西北到雲安郡界三百五十里。東北到巴東郡五百里。去西京二千七百九里,去東京二千八百十里。戶三千八百十五,口二萬五千三百八十。)
shī zhōu jīn lǐ qīng jiāng xiàn. chūn qiū bā guó zhī jìng. qī guó shí, chǔ guó wū jùn zhī dì. qín shǔ nán jùn, èr hàn yīn zhī. hòu zhōu zhì tíng zhōu jí yè zhōu. suí yáng dì chū, bìng zhì yōng zhōu, xún fèi, zhì qīng jiāng jùn. dà táng wèi shī zhōu, huò wèi qīng jiāng jùn. lǐng xiàn èr:
施州(今理清江縣。)春秋巴國之境。七國時,楚國巫郡之地。秦屬南郡,二漢因之。後周置亭州及業州。隋煬帝初,並置庸州,尋廢,置清江郡。大唐為施州,或為清江郡。領縣二:
qīng jiāng hàn wū xiàn dì. jīn xiàn xī yǒu dōu tíng, yí shuǐ suǒ chū, yī míng qīng jiāng, lǐn jūn chéng tǔ chuán yú cǐ.
清江(漢巫縣地。今縣西有都亭,夷水所出,一名清江,廩君乘土船於此。)
jiàn shǐ hàn wū xiàn dì.
建始(漢巫縣地。)
fú chuān jùn
涪川郡
dōng zhì ān nán liáo jiè èr bǎi sān shí wǔ lǐ. nán zhì níng yí jùn sī wáng xiàn jiè èr shí qī lǐ. xī zhì dāng jùn chéng lè xiàn jiè èr bǎi sì shí lǐ. běi zhì níng yí jùn wǔ bǎi lǐ. dōng nán dào xī nán dào xī běi dào dōng běi dào qù xī jīng sì qiān sān bǎi lǐ, qù dōng jīng sān qiān wǔ bǎi lǐ. hù èr qiān, kǒu yī wàn yī qiān.
(東至安南獠界二百三十五里。南至寧夷郡思王縣界二十七里。西至當郡城樂縣界二百四十里。北至寧夷郡五百里。東南到……西南到……西北到……東北到去西京四千三百里,去東京三千五百里。戶二千,口一萬一千。)
fèi zhōu jīn lǐ fú chuān xiàn. gǔ mán yí zhī guó, hàn shǔ zāng kē jùn. shān chuān xiǎn zǔ, wèi lǐ liáo suǒ jū, duō bù bīn fù. zhì hòu zhōu, shǐ zhì wèi fèi zhōu. yīn shuǐ wèi míng. dà táng chū shǔ wù zhōu, zhēn guān chū fù zhì fèi zhōu, huò wèi fú chuān jùn. lǐng xiàn sì:
費州(今理涪川縣。)古蠻夷之國,漢屬牂牁郡。山川險阻,為俚獠所居,多不賓附。至後周,始置為費州。(因水為名。)大唐初屬務州,貞觀初復置費州,或為涪川郡。領縣四:
fú chuān
涪川
duō tián
多田
fú yáng zài fú shuǐ běi.
扶陽(在扶水北。)
chéng lè
城樂
yè láng jùn
夜郎郡
dōng wú lù. nán zhì xī zhì běi zhì dōng nán dào xī nán dào běi dào dōng běi dào qù xī jīng sì qiān sì bǎi wǔ shí lǐ, qù dōng jīng sì qiān jiǔ bǎi liù shí lǐ. hù èr qiān liù bǎi, kǒu yī wàn èr qiān.
(東無路。南至……西至……北至……東南到西南到……北到……東北到……去西京四千四百五十里,去東京四千九百六十里。戶二千六百,口一萬二千。)
zhēn zhōu jīn lǐ yíng dé xiàn. gǔ mán yí zhī dì. dà táng zhēn guān qī nián, zhì zhēn zhōu, huò wèi yè láng jùn. lǐng xiàn sì:
珍州(今理營德縣。)古蠻夷之地。大唐貞觀七年,置珍州,或為夜郎郡。領縣四:
yíng dé
營德
yè láng
夜郎
lì gāo
麗皋
lè yuán
樂源
bō chuān jùn
播川郡
dōng zhì yì quán jùn sān bǎi lǐ. nán zhì xī zhì běi zhì dōng nán dào xī nán dào xī běi dào dōng běi dào qù xī jīng sì qiān sì bǎi lǐ, qù dōng jīng sì qiān jiǔ shí lǐ. hù sì qiān qī bǎi, kǒu èr wàn sān qiān.
(東至義泉郡三百里。南至……西至……北至……東南到……西南到……西北到……東北到……去西京四千四百里,去東京四千九十里。戶四千七百,口二萬三千。)
bō zhōu jīn lǐ bō chuān xiàn. gǔ mán yí zhī yù, qián zhōng jùn dì, yè láng guó zhī dōng nán yú yě. hàn shǔ zāng kē, qí hòu wú wén. dà táng zhì bō zhōu, huò wèi bō chuān jùn. lǐng xiàn sì:
播州(今理播川縣。)古蠻夷之域,黔中郡地,夜郎國之東南隅也。漢屬牂牁,其後無聞。大唐置播州,或為播川郡。領縣四:
bō chuān
播川
zūn yì
遵義
fú róng
芙蓉
yá chuān
瑘川
yì quán jùn
義泉郡
dōng zhì níng yí jùn liù bǎi lǐ. nán zhì fú chuān jùn wǔ bǎi èr shí sān lǐ. xī zhì bō chuān jùn sān bǎi lǐ. běi zhì qián zhōng jùn liù bǎi lǐ. dōng nán dào níng yí jùn wǔ bǎi bā shí lǐ. xī nán dào xī běi dào dōng běi dào níng yí jùn qù xī jīng sì qiān sān bǎi bā shí qī lǐ, qù dōng jīng sān qiān jiǔ bǎi qī shí wǔ lǐ. hù qiān èr bǎi èr shí qī, kǒu liù qiān sān bǎi wǔ shí èr.
(東至寧夷郡六百里。南至涪川郡五百二十三里。西至播川郡三百里。北至黔中郡六百里。東南到寧夷郡五百八十里。西南到……西北到……東北到寧夷郡……去西京四千三百八十七里,去東京三千九百七十五里。戶千二百二十七,口六千三百五十二。)
yí zhōu jīn lǐ suī yáng xiàn. jiǎo wài mán yí zhī dì. hàn shǔ zāng kē jùn. lì dài shì xiǎn, bù wén chén fù. suí yáng dì shí, shǐ shǔ míng yáng jùn. dà táng wǔ dé zhōng, shǔ yì zhōu. zhēn guān zhōng kāi nán mán dì, zhì yí zhōu, yǔ fèi zhōu tóng zhì. huò wèi yì quán jùn. lǐng xiàn wǔ:
夷州(今理綏陽縣。)徼外蠻夷之地。漢屬牂牁郡。歷代恃險,不聞臣附。隋煬帝時,始屬明陽郡。大唐武德中,屬義州。貞觀中開南蠻地,置夷州,(與費州同置。)或為義泉郡。領縣五:
suī yáng
綏陽
yì quán
義泉
dōu shàng
都上
yáng chuān
洋川
yí lín
宜林
lóng biāo jùn
龍標郡
dōng zhì tán yáng jùn qī bǎi lǐ. nán zhì jī mí chōng zhōu zǐ shui jiāng xiàn jiè sì bǎi lǐ. xī zhì fú chuān jùn wǔ bǎi lǐ. běi zhì lú yáng jùn èr bǎi bā shí lǐ. dōng nán dào tán yáng jùn jiè wǔ bǎi jiǔ shí lǐ. xī nán dào chōng zhōu zǐ shui jiāng xiàn jiè sì bǎi lǐ. xī běi dào lú yáng jùn jiè yī bǎi bā shí lǐ. dōng běi dào fú chuān jùn duō tián xiàn jiè wǔ bǎi sān shí lǐ. qù xī jīng sì qiān yī bǎi jiǔ shí qī lǐ, qù dōng jīng sān qiān jiǔ bǎi lǐ. hù yī qiān sì bǎi èr shí sān, kǒu qī qiān sān bǎi.
(東至潭陽郡七百里。南至羈縻充州梓氵畺縣界四百里。西至涪川郡五百里。北至盧陽郡二百八十里。東南到潭陽郡界五百九十里。西南到充州梓氵畺縣界四百里。西北到盧陽郡界一百八十里。東北到涪川郡多田縣界五百三十里。去西京四千一百九十七里,去東京三千九百里。戶一千四百二十三,口七千三百。)
yè zhōu jīn lǐ é shān xiàn. gǔ mán yí zhī dì. dà táng zhì yè zhōu, huò wèi lóng biāo jùn. lǐng xiàn èr:
業州(今理峨山縣。)古蠻夷之地。大唐置業州,或為龍標郡。領縣二:
é shān
峨山
wèi xī
渭溪
qín xī jùn
溱溪郡
dōng zhì nán zhì xī zhì běi zhì dōng nán dào xī nán dào xī běi dào dōng běi dào qù xī jīng sān qiān sì bǎi bā shí lǐ, qù dōng jīng sì qiān èr bǎi lǐ. hù èr qiān yī bǎi, kǒu jiǔ qiān èr bǎi.
(東至……南至……西至……北至……東南到……西南到……西北到……東北到……去西京三千四百八十里,去東京四千二百里。戶二千一百,口九千二百。)
qín zhōu jīn lǐ róng yì xiàn. gǔ mán yí zhī dì. dà táng zhì qín zhōu, huò wèi qín xī jùn. lǐng xiàn èr:
溱州(今理榮懿縣。)古蠻夷之地。大唐置溱州,或為溱溪郡。領縣二:
róng yì
榮懿
fú huān
扶歡
fēng sú
風俗
jīng chǔ fēng sú, lüè tóng yáng zhōu, zá yǐ mán zuǒ, lǜ duō jìn hàn. nán cháo dǐng lì, jiē wèi zhòng zhèn. rán bīng qiáng cái fù, dì bī shì wēi, chēng bīng bá hù, wú dài bù yǒu. jìn wáng dūn táo kǎn huán wēn huán xuán sòng xiè huì nán jùn wáng yì xuān yuán yǐ shěn yōu zhī guì yáng wáng xiū fàn, qí chén xiǎn dá, liáng wǔ dì, chén wáng lín huá jiǎo, jiē zì shàng liú yōng bīng dōng xià. shì yǐ shàng yóu zhī jì, bì xiáng zé qí rén yān.
荊楚風俗,略同揚州,雜以蠻左,率多勁悍。南朝鼎立,皆為重鎮。然兵強財富,地逼勢危,稱兵跋扈,無代不有。(晉王敦、陶侃、桓溫、桓玄、宋謝晦、南郡王義宣、袁顗、沈攸之、桂陽王休范,齊陳顯達,梁武帝,陳王琳、華皎,皆自上流擁兵東下。)是以上游之寄,必詳擇其人焉。