strong zhōu jùn shí sān strong
州郡十三
gǔ jīng zhōu jīn zhì jùn fǔ sān shí sān xiàn yī bǎi sān shí yī
古荆州(今置郡府三十三 县一百三十一)
jiāng líng jīng qī xiàn jiāng líng zhī jiāng sōng zī dāng yáng gōng ān cháng lín shí shǒu
江陵(荆)七县(江陵 枝江 松滋 当阳 公安 长林 石首)
yí líng xiá wǔ xiàn yí líng yí dū yuǎn ān cháng yáng bā shān
夷陵(峡)五县(夷陵 宜都 远安 长阳 巴山)
bā dōng guī sān xiàn zǐ guī bā dōng xīng shān
巴东(归)三县(秭归 巴东 兴山)
jìng líng fù sān xiàn jiān lì miǎn yáng jìng líng
竟陵(复)三县(监利 沔阳 竟陵)
fù shuǐ yǐng sān xiàn cháng shòu jīng shān fù shuǐ
富水(郢)三县(长寿 京山 富水)
ān lù ān liù xiàn ān lù jí yáng yīng shān yīng chéng yún mèng xiào chāng
安陆(安)六县(安陆 吉阳 应山 应城 云梦 孝昌)
qí ān huáng sān xiàn huáng gāng huáng pō má chéng
齐安(黄)三县(黄冈 黄陂 麻城)
hàn yáng miǎn èr xiàn hàn yáng shui yì chuān
汉阳(沔)二县(汉阳 〈氵義〉川)
jiāng xià è wǔ xiàn jiāng xià yǒng xīng wǔ chāng pú qí táng nián
江夏(鄂)五县(江夏 永兴 武昌 蒲圻 唐年)
yì yáng shēn sān xiàn yì yáng luó shān zhōng shān
义阳(申)三县(义阳 罗山 锺山)
cháng shā tán liù xiàn cháng shā héng shān xiāng xiāng yì yáng liú yáng lǐ líng
长沙(潭)六县(长沙 衡山 湘乡 益阳 浏阳 醴陵)
bā líng yuè wǔ xiàn bā líng yuán jiāng xiāng yīn huá róng chāng jiāng
巴陵(岳)五县(巴陵 沅江 湘阴 华容 昌江)
héng yáng héng liù xiàn héng yáng xiāng tán lěi yáng yōu cháng níng tú líng
衡阳(衡)六县(衡阳 湘潭 耒阳 攸 常宁 荼陵)
líng líng yǒng sān xiàn líng líng xiāng yuán qí yáng
零陵(永)三县(零陵 湘源 祁阳)
jiāng huá dào sì xiàn yíng dào yán táng jiāng huá yǒng míng
江华(道)四县(营道 延唐 江华 永明)
guì yáng chēn bā xiàn chēn gāo tíng lán shān yì chāng zī xīng yì zhāng nán píng lín wǔ
桂阳(郴)八县(郴 高亭 蓝山 义昌 资兴 义章 南平 临武)
lián shān lián sān xiàn guì yáng yáng shān lián shān
连山(连)三县(桂阳 阳山 连山)
shào yáng shào èr xiàn shào yáng wǔ gāng
邵阳(邵)二县(邵阳 武冈)
wǔ líng lǎng èr xiàn wǔ líng lóng yáng
武陵(朗)二县(武陵 龙阳)
lǐ yáng lǐ sì xiàn lǐ yáng cí lì shí mén ān xiāng
澧阳(澧)四县(澧阳 慈利 石门 安乡)
qián zhōng qián liù xiàn péng shuǐ qián jiāng hóng dù yáng shuǐ xìn níng dōu rú
黔中(黔)六县(彭水 黔江 洪杜 洋水 信宁 都濡)
níng yí sī sì xiàn wù chuān níng yí sī yìn sī wáng
宁夷(思)四县(务川 宁夷 思印 思王)
lú xī chén wǔ xiàn yuán líng xù pǔ chén xī lú xī má yáng
卢溪(辰)五县(沅陵 溆浦 辰溪 卢溪 麻阳)
lú yáng jǐn wǔ xiàn lú yáng luò pǔ zhāo yù cháng fēng wèi yáng
卢阳(锦)五县(卢阳 洛浦 招喻 常丰 渭阳)
líng xī xī èr xiàn dà xiāng sān tíng
灵溪(溪)二县(大乡 三亭)
tán yáng wū sān xiàn lóng biāo lǎng xī tán yáng
潭阳(巫)三县(龙标 朗溪 潭阳)
qīng jiāng shī èr xiàn qīng jiāng jiàn shǐ
清江(施)二县(清江 建始)
fú chuān fèi sì xiàn fú chuān duō tián fú yáng chéng lè
涪川(费)四县(涪川 多田 扶阳 城乐)
yè láng zhēn sì xiàn yíng dé yè láng lì gāo lè yuán
夜郎(珍)四县(营德 夜郎 丽皋 乐源)
bō chuān bō sì xiàn bō chuān zūn yì fú róng yá chuān
播川(播)四县(播川 遵义 芙蓉 瑘川)
yì quán yí wǔ xiàn suí yáng yì quán dōu shàng yáng chuān yí lín
义泉(夷)五县(绥阳 义泉 都上 洋川 宜林)
lóng biāo yè èr xiàn é shān wèi xī
龙标(业)二县(峨山 渭溪)
qín xī qín èr xiàn róng yì fú huān
溱溪(溱)二县(荣懿 扶欢)
gǔ jīng zhōu
古荆州
yǔ gòng yuē:" jīng jí héng yáng wéi jīng zhōu, běi jù jīng shān nán jí héng shān zhī yáng yě. jīng shān zài jīn xiāng yáng jùn nán zhāng xiàn. héng shān zài jīn héng yáng jùn xiāng tán xiàn. jiāng hàn tóng guī yú hǎi, jiāng hàn èr shuǐ guī rù yú hǎi. jiǔ jiāng kǒng yīn, kǒng, shén yě. yīn, zhōng yě. yán jiāng yú cǐ zhōu jiè fēn wéi jiǔ dào, shén de dì shì zhī zhōng. jīn xún yáng jùn xī běi. tuó qián jì dào, yún tǔ mèng zuò yì. tuó qián, èr shuǐ míng. zì jiāng chū wèi tuó, zì hàn chū wèi qián. yún mèng, zé míng yě. zài jīn ān lù jùn. yán èr shuǐ jì cóng qí dào, zé yún mèng zhī tǔ kě wèi gēng zuò quǎn mǔ zhī zhì. fú yú jiāng tuó qián hàn, yú yú luò zhì yú nán hé." yú, yuè yě. yán dù sì shuǐ ér yuè luò, nǎi zhì nán hé yě. nán hé jí zài jì zhōu nán. shùn zhì shí èr mù, jīng zhōu qí yī. zhōu lǐ zhí fāng yuē:" zhèng nán yuē jīng zhōu, ěr yǎ yuē:" hàn nán yuē jīng zhōu." qí shān yuē héng, sǒu yuē yún mèng, chuān yuē jiāng hàn, jìn yuē yǐng zhàn. héng shān zài xiāng nán. yún mèng zài huá róng. yǐng shuǐ chū yáng chéng gān shān, yí shǔ jīng hé zhōu, zài cǐ fēi yě. zhàn, wèi xiáng. qí lì dān yín chǐ gé. mín yī nán èr nǚ. chù jí gǔ yí yǔ yáng zhōu tóng. jīng, qiáng yě, yán qí qì zào qiáng yì yán jīng, jīng yě. huò qǔ míng yú jīng shān yān. gài mán yí zhī guó, pán hù zhī zhǒng, xī gāo xīn shì yǒu chù quǎn, yuē pán hù, dì qī yǐ shào nǚ. qí zǐ sūn zī màn, hào yuē mán yí, jīn cháng shā wǔ líng mán shì yě. shī rén suǒ wèi mán jīng yě. xià shāng yǐ lái, zuì wéi biān huàn. zhōu xuān wáng zhōng xīng, nǎi mìng fāng shū nán fá mán fāng, gù shī yuē" mán fāng lái wēi", yòu yuē" chǔn ěr mán jīng, dà bāng wèi chóu". chūn qiū zhì zhàn guó shí, bìng wèi chǔ dì. qí zài tiān wén, yì zhěn zé chǔ zhī fēn yě, hàn zhī nán jùn jiāng xià líng líng guì yáng wǔ líng cháng shā, jiē qí fēn yě. jīn yí líng bā dōng jiāng líng jìng líng fù shuǐ yì yáng zhī dōng jìng ān lù qí ān hàn yáng jiāng xià bā líng cháng shā héng yáng líng líng jiāng huá guì yáng lián shān shào yáng wǔ líng lǐ yáng qián zhōng níng yí lú xī lú yáng líng xī tán yáng qīng jiāng děng jùn dì shì yě. jiān dé hán qín zhī jiāo. hàn zhī nán yáng zhī dì, jīn yí yáng zhī xī jìng, yí shǔ hán. hàn zāng kē zhī dì, jīn bō chuān yì quán fú chuān yè láng qín xī yí shǔ qín. qín píng tiān xià, zhì jùn, cǐ wèi nán jùn jīn jiāng líng yí líng bā dōng jìng líng fù shuǐ ān lù qí ān hàn yáng jiāng xià qīng jiāng děng jùn dì jiē shì. qián zhōng jīn wǔ líng lǐ yáng qián zhōng níng yí lú xī lú yáng líng xī tán yáng děng jùn dì jiē shì yě. hàn gǎi qín qián zhōng jùn wèi wǔ líng jùn, jí jīn wǔ líng jùn shì. cháng shā jīn cháng shā bā líng héng yáng líng líng jiāng huá guì yáng lián shān shào yáng děng jùn shì. nán yáng zhī dōng jìng. jīn yì yáng hàn dōng děng jùn shì. hàn wǔ zhì shí sān zhōu, cǐ wèi jīng zhōu. lǐng jùn guó bā. qí wǔ xī zhōng dì, guī hàn yǐ hòu, lì dài kāi tuò, jīn bō chuān fú chuān yè láng yì quán lóng biāo qín xī děng jùn dì. hòu hàn bìng yīn zhī. chū lǐ wǔ líng jùn hàn shòu xiàn, jīn wǔ líng jùn wǔ líng xiàn dì, hòu lǐ nán jùn, jīn jiāng líng jùn shì. hàn mò, cáo gōng chì bì bài hòu, suì yǔ wú shǔ sān fēn qí dì. běi jìng shǔ wèi, xī jìng shǔ shǔ, dōng jìng nán jìng shǔ wú. jí liú bèi mò hòu, suǒ fēn zhī dì xī fù shǔ wú, ér jīng zhōu nán běi shuāng lì. wèi jīng zhōu lǐ wǎn, jīn nán yáng jùn. wú jīng zhōu lǐ jiāng líng, jīn jùn yě. jìn yì zhì jīng zhōu. lǐng jùn shí jiǔ. chū lǐ xiāng yáng, píng wú, lǐ nán jùn, jīn jiāng líng jùn. wáng dūn wèi cì shǐ, lǐ wǔ chāng, jīn jiāng xià jùn xiàn yě. qí hòu qiān xǐ wú cháng chù. zì wáng kàng yǐ hòu, fù lǐ jiāng líng, bù fù yí gǎi. sòng fēn zhì jīng zhōu lǐng jùn shí èr, lǐ nán jùn. sī zhōu lǐng jùn sì, lǐ yì yáng, jīn jùn. yǐng zhōu lǐng jùn liù, lǐ nán jùn. yōng zhōu lǐng jùn shí qī, lǐ xiāng yáng, jīn jùn dì. cì shǐ suǒ lǐ zé zài gǔ jīng hé zhōu jìng, qí tǒng lǐng jùn xiàn zé gǔ jīng zhōu zhī jìng. xiāng zhōu. lǐng jùn shí, lǐ cháng shā, jīn jùn. qí bìng yīn zhī. zhōu jìng zhī nèi, hán dài mán dàn, yīn dàn. tǔ dì liáo luò, chēng wéi yīn kuàng. jiāng zuǒ dà zhèn, mò guò jīng yáng, gù wèi jīng zhōu wèi shǎn xī yě. yǐ bǐ zhōu shào fēn shǎn zhī yì. qí hòu gē liè bù kě xiáng yě. dà táng fēn zhì shí wǔ bù, cǐ wèi shān nán dōng dào jiāng líng jìng líng fù shuǐ yí líng bā dōng wǔ líng lǐ yáng děng jùn dì shì yě. jiāng nán xī dào cháng shā líng líng guì yáng jiāng xià jiāng huá héng yáng bā líng shào yáng shì yě. qián zhōng dào, qián zhōng lú xī lú yáng níng yí qīng jiāng tán yáng lóng biāo yì quán líng xī fú chuān qín xī bō chuān yè láng. jiān fēn rù huái nán dào ān lù yì yáng. jí lǐng nán dào. lián shān.
禹贡曰:“荆及衡阳惟荆州,(北据荆山南及衡山之阳也。荆山在今襄阳郡南漳县。衡山在今衡阳郡湘潭县。)江汉同归於海,(江汉二水归入於海。)九江孔殷,(孔,甚也。殷,中也。言江於此州界分为九道,甚得地势之中。今浔阳郡西北。)沱潜既道,云土梦作乂。(沱、潜,二水名。自江出为沱,自汉出为潜。云梦,泽名也。在今安陆郡。言二水既从其道,则云梦之土可为耕作畎亩之治。)浮於江、沱、潜、汉,逾於洛至於南河。”(逾,越也。言渡四水而越洛,乃至南河也。南河即在冀州南。)舜置十二牧,荆州其一。周礼职方曰:“正南曰荆州,(尔雅曰:”汉南曰荆州。”)其山曰衡,薮曰云梦,川曰江汉,浸曰颍湛。(衡山在湘南。云梦在华容。颍水出阳城乾山,宜属荆河州,在此非也。湛,未详。)其利丹银齿革。民一男二女。畜及穀宜与扬州同。荆,强也,言其气躁强;亦言荆,惊也。或取名於荆山焉。盖蛮夷之国,槃瓠之种,(昔高辛氏有畜犬,曰槃瓠,帝妻以少女。其子孙滋蔓,号曰蛮夷,今长沙武陵蛮是也。)诗人所谓蛮荆也。(夏商以来,最为边患。周宣王中兴,乃命方叔南伐蛮方,故诗曰“蛮方来威”,又曰“蠢尔蛮荆,大邦为雠”。)春秋至战国时,并为楚地。其在天文,翼、轸则楚之分野,(汉之南郡、江夏、零陵、桂阳、武陵、长沙,皆其分也。今夷陵、巴东、江陵、竟陵、富水、义阳之东境、安陆、齐安、汉阳、江夏、巴陵、长沙、衡阳、零陵、江华、桂阳、连山、邵阳、武陵、澧阳、黔中、宁夷、卢溪、卢阳、灵溪、潭阳、清江等郡地是也。)兼得韩秦之交。(汉之南阳之地,今宜阳之西境,宜属韩。汉牂牁之地,今播川、义泉、涪川、夜郎、溱溪宜属秦。)秦平天下,置郡,此为南郡、(今江陵、夷陵、巴东、竟陵、富水、安陆、齐安、汉阳、江夏、清江等郡地皆是。)黔中、(今武陵、澧阳、黔中、宁夷、卢溪、卢阳、灵溪、潭阳等郡地皆是也。汉改秦黔中郡为武陵郡,即今武陵郡是。)长沙、(今长沙、巴陵、衡阳、零陵、江华、桂阳、连山、邵阳等郡是。)南阳之东境。(今义阳、汉东等郡是。)汉武置十三州,此为荆州。(领郡国八。)其五溪中地,归汉以后,历代开拓,(今播川、涪川、夜郎、义泉、龙标、溱溪等郡地。)后汉并因之。(初理武陵郡汉寿县,今武陵郡武陵县地,后理南郡,今江陵郡是。)汉末,曹公赤壁败后,遂与吴蜀三分其地。(北境属魏,西境属蜀,东境南境属吴。)及刘备殁后,所分之地悉复属吴,而荆州南北双立。(魏荆州理宛,今南阳郡。吴荆州理江陵,今郡也。)晋亦置荆州。(领郡十九。初理襄阳,平吴,理南郡,今江陵郡。王敦为刺史,理武昌,今江夏郡县也。其后迁徙无常处。自王抗以后,复理江陵,不复移改。)宋分置荆州、(领郡十二,理南郡。)司州、(领郡四,理义阳,今郡。)郢州、(领郡六,理南郡。)雍州、(领郡十七,理襄阳,今郡地。刺史所理则在古荆河州境,其统领郡县则古荆州之境。)湘州。(领郡十,理长沙,今郡。)齐并因之。州境之内,含带蛮蜑,(音但。)土地辽落,称为殷旷。江左大镇,莫过荆扬,故谓荆州为陕西也。(以比周邵分陕之义。)其后割裂不可详也。大唐分置十五部,此为山南东道、(江陵、竟陵、富水、夷陵、巴东、武陵、澧阳等郡地是也。)江南西道、(长沙、零陵、桂阳、江夏、江华、衡阳、巴陵、邵阳是也。)黔中道,(黔中、卢溪、卢阳、宁夷、清江、潭阳、龙标、义泉、灵溪、涪川、溱溪、播川、夜郎。)兼分入淮南道(安陆、义阳。)及岭南道。(连山。)
jiāng líng jùn
江陵郡
dōng zhì jìng líng jùn sì bǎi bā shí lǐ. nán zhì lǐ yáng jùn sān bǎi lǐ. xī zhì yí líng jùn sān bǎi sì shí lǐ. běi zhì xiāng yáng jùn sì bǎi wǔ shí lǐ. dōng nán dào bā líng jùn wǔ bǎi qī shí wǔ lǐ. xī nán dào lǐ yáng jùn èr bǎi liù shí wǔ lǐ. xī běi dào yí líng jùn yuǎn ān xiàn jiè sān bǎi wǔ lǐ. dōng běi dào fù shuǐ jùn èr bǎi èr shí lǐ. qù xī jīng yī qiān qī bǎi qī shí sān lǐ, qù dōng jīng yī qiān sān bǎi yī shí èr lǐ. hù èr wàn bā qiān jiǔ bǎi sān shí èr, kǒu shí sān wàn qī qiān wǔ shí sì.
(东至竟陵郡四百八十里。南至澧阳郡三百里。西至夷陵郡三百四十里。北至襄阳郡四百五十里。东南到巴陵郡五百七十五里。西南到澧阳郡二百六十五里。西北到夷陵郡远安县界三百五里。东北到富水郡二百二十里。去西京一千七百七十三里,去东京一千三百一十二里。户二万八千九百三十二,口十三万七千五十四。)
jīn zhī jīng zhōu, lǐ yú jiāng líng xiàn. chūn qiū yǐ lái, chǔ guó zhī dōu, wèi zhī yǐng dū, xī tōng wū bā, dōng jiē yún mèng, yì yī dōu huì yě. qín zhì nán jùn. hàn gāo dì gǎi wéi lín jiāng jùn, jǐng dì gǎi wéi lín jiāng guó, hòu fù gù. hòu hàn yīn zhī. qí dì jū luò yáng zhèng nán. zhāng dì xǐ jù lù wáng gōng wèi jiāng líng wáng, sān gōng shàng yán, jiāng líng zài jīng shī zhèng nán, bù kě yǐ fēng, nǎi xǐ wèi lù ān wáng. shǔ xiān zhǔ dé zhī, yǐ mí fāng wèi nán jùn tài shǒu. hòu shǔ wú, mí fāng yǐ jùn lái jiàng, guān yǔ yīn cǐ suì bài. cháng wéi zhòng zhèn. wú shī lái fá, dāng yáng hóu dù yuán kǎi xiàng jiāng líng, zhǎn qí dū wǔ yán. jìn píng wú, zhì nán jùn jí jīng zhōu. lǐng jùn shí jiǔ, lǐ yú cǐ. dōng jìn yǐ wéi zhòng zhèn, huán chōng tún shàng míng, shǐ liú bō shǒu jiāng líng. sòng qí bìng yīn zhī. sòng lǐng jùn shí èr, qí lǐng jùn shí. liáng yuán dì dū zhī, wèi xī wèi suǒ xiàn, dà jiàng yú jǐn píng zhī. qiān hòu liáng jū zhī, wèi fān guó, yòu zhì jiāng líng zǒng guǎn fǔ. suí bìng liáng, zhì jiāng líng zǒng guǎn fǔ rú gù, hòu gǎi wéi jīng zhōu yáng dì chū, fù wèi nán jùn. dà táng wèi jīng zhōu, huò wèi jiāng líng jùn. lǐng xiàn qī:
今之荆州,(理於江陵县。)春秋以来,楚国之都,谓之郢都,西通巫巴,东接云梦,亦一都会也。秦置南郡。汉高帝改为临江郡,景帝改为临江国,后复故。后汉因之。其地居洛阳正南。(章帝徙钜鹿王恭为江陵王,三公上言,江陵在京师正南,不可以封,乃徙为六安王。)蜀先主得之,(以麋芳为南郡太守。)后属吴,(麋芳以郡来降,关羽因此遂败。)常为重镇。(吴师来伐,当阳侯杜元凯向江陵,斩其督伍延。)晋平吴,置南郡及荆州。(领郡十九,理於此。)东晋以为重镇,(桓冲屯上明,使刘波守江陵。)宋齐并因之。(宋领郡十二,齐领郡十。)梁元帝都之,为西魏所陷,(大将于谨平之。)迁后梁居之,为藩国,又置江陵总管府。隋并梁,置江陵总管府如故,后改为荆州;炀帝初,复为南郡。大唐为荆州,或为江陵郡。领县七:
jiāng líng gù chǔ zhī yǐng dì, qín fēn yǐng zhì jiāng líng xiàn, jīn xiàn jiè yǒu gù yǐng chéng. yǒu méi huí zhōu. yǒu xià shuǐ kǒu, zuǒ zhuàn suǒ yún" shěn yǐn shù bèn mìng yú xià ruì" yě. yǒu huāng gǔ, jí mò áo suǒ yì huāng gǔ. xī běi yǒu yě fù chéng. yòu yǒu jì nán chéng, chǔ zhǔ gōng. hàn jīn xiāng gù chéng zài jīn xiàn dōng yě.
江陵(故楚之郢地,秦分郢置江陵县,今县界有故郢城。有枚回洲。有夏水口,左传所云“沈尹戍奔命於夏汭”也。有荒谷,即莫敖所缢荒谷。西北有野父城。又有纪南城,楚渚宫。汉津乡故城在今县东也。)
zhī jiāng gǔ zhī luó guó. hàn jiù xiàn. chǔ wén wáng zì dān yáng xǐ dōu, yì yuē dān yáng. qí jiù dān yáng, zài jīn bā dōng jùn.
枝江(古之罗国。汉旧县。楚文王自丹阳徙都,亦曰丹阳。其旧丹阳,在今巴东郡。)
sōng zī dōng jìn xiào wǔ shí, jīng zhōu cì shǐ huán chōng yǐ fú jiān qiáng shèng, zì xiāng yáng tuì tún zhī, shàng shū yuē:" càn líng xiàn jiè, dì míng shàng míng. zài wú shí, lè xiāng chéng yǐ shàng sì shí yú lǐ dì, běi zhěn dà jiāng, xī jiē sān xiá, tián tǔ gāo liáng, kě yǐ zī yè jūn rén." suì wéi zhòng zhèn. jīn xiàn xī yǒu fèi shàng míng chéng, jí chōng suǒ zhù. yì hàn gāo chéng xiàn dì. yǒu bā shān. qí lè xiāng chéng, jí wú lù kàng suǒ zhù. càn, shì lián fǎn.
松滋(东晋孝武时,荆州刺史桓冲以苻坚强盛,自襄阳退屯之,上疏曰:“孱陵县界,地名上明。在吴时,乐乡城以上四十馀里地,北枕大江,西接三峡,田土膏良,可以资业军人。”遂为重镇。今县西有废上明城,即冲所筑。亦汉高城县地。有巴山。其乐乡城,即吴陆抗所筑。孱,士连反。)
dāng yáng hàn jiù xiàn. yòu hàn lín jǔ hóu guó gù chéng, zài jīn xiàn běi. yǒu lù lín shān, wáng mǎng mò, zéi suǒ qǐ. yǒu zhāng jǔ èr shuǐ, zuǒ zhuàn yuē chǔ zhuāng wáng" shī yú zhāng shì", jí cǐ yě. jǔ, qī yú fǎn. shì yīn shì.
当阳(汉旧县。又汉临沮侯国故城,在今县北。有绿林山,王莽末,贼所起。有漳沮二水,左传曰楚庄王”师於漳澨”,即此也。沮,七馀反。澨音筮。)
gōng ān hàn zuò táng xiàn gù chéng zài xī, yì èr hàn càn líng xiàn dì. hòu hàn mò, liú bèi wèi jīng zhōu mù, zhèn yóu kǒu, jí cǐ. mǎ tóu gù chéng zài jīn xiàn xī běi, lù kàng suǒ tún, yǐ yù yáng hù. chén yì wéi zhòng zhèn, jí suí jūn lái fá, qiǎn jiàng chén jì shǒu zhī.
公安(汉作唐县故城在西,亦二汉孱陵县地。后汉末,刘备为荆州牧,镇油口,即此。马头故城在今县西北,陆抗所屯,以御羊祜。陈亦为重镇,及隋军来伐,遣将陈纪守之。)
cháng lín yǒu zhāng shān jí yún mèng zé, guō pú yuē:" yún mèng zé, hú qiū." shì.
长林(有章山及云梦泽,郭璞曰:“云梦泽,湖丘。”是。)
shí shǒu wǔ dé sì nián zhì. yǒu shí shǒu shān, yīn yǐ wéi míng. jí hàn huá róng xiàn.
石首(武德四年置。有石首山,因以为名。即汉华容县。)
yí líng jùn
夷陵郡
dōng zhì jiāng líng jùn sān bǎi sì shí lǐ. nán zhì jiāng líng jùn shuǐ lù sān bǎi sān shí qī lǐ. xī zhì bā dōng jùn yī bǎi jiǔ shí lǐ. běi zhì xiāng yáng jùn wǔ bǎi qī shí lǐ. dōng nán dào jiāng líng jùn jiè sì bǎi sì shí yī lǐ. xī nán dào qīng jiāng jùn jiǔ bǎi lǐ. xī běi dào bā dōng jùn jiè èr bǎi sān shí lǐ. dōng běi dào jiāng líng jùn jiè jiǔ shí lǐ. qù xī jīng yī qiān qī bǎi lǐ, qù dōng jīng yī qiān liù bǎi sì shí lǐ. hù qī qiān sān bǎi yī shí qī, kǒu sì wàn èr qiān liù bǎi liù shí bā.
(东至江陵郡三百四十里。南至江陵郡水路三百三十七里。西至巴东郡一百九十里。北至襄阳郡五百七十里。东南到江陵郡界四百四十一里。西南到清江郡九百里。西北到巴东郡界二百三十里。东北到江陵郡界九十里。去西京一千七百里,去东京一千六百四十里。户七千三百一十七,口四万二千六百六十八。)
xiá zhōu jīn lǐ yí líng xiàn. chūn qiū zhàn guó shí, bìng chǔ dì. qín jiāng bái qǐ gōng chǔ, shāo yí líng, jí qí dì yě. qín èr hàn bìng wèi nán jùn dì. wèi wǔ píng jīng zhōu, zhì lín jiāng jùn. hòu liú bèi gǎi wéi yí dū jùn. wú gǎi yí líng wèi xī líng, cháng wéi zhòng zhèn. lù xùn shàng shū yuē:" yí líng yào hài, guó zhī guān xiàn. ruò shī zhī, fēi sǔn yī jùn, zé jīng zhōu kě yōu yě." jìn sòng qí bìng wèi yí dū jùn. liáng gǎi zhì yí zhōu. xī wèi gǎi yuē tà zhōu. hòu zhōu gǎi wéi xiá zhōu. chén cháng dé zhī, wéi zhòng zhèn. suí kāi huáng zhōng, fá chén. chén rén shǒu jīng mén láng wěi tān, bìng yí dū xiàn jiè ān shǔ chéng, yí líng xiàn jiè yě. dà táng wèi xiá zhōu, huò wèi yí líng jùn, jùn chéng jí lù kàng gōng bù chǎn, jù jìn shī zhī lěi. yǐ è sān xiá zhī kǒu, gù wèi xiá zhōu, xī tōng shǔ jiāng. lǐng xiàn wǔ:
峡州(今理夷陵县。)春秋、战国时,并楚地。秦将白起攻楚,烧夷陵,即其地也。秦二汉并为南郡地。魏武平荆州,置临江郡。后刘备改为宜都郡。吴改夷陵为西陵,常为重镇。(陆逊上疏曰:“夷陵要害,国之关限。若失之,非损一郡,则荆州可忧也。”)晋、宋、齐并为宜都郡。梁改置宜州。西魏改曰拓州。后周改为峡州。陈尝得之,为重镇。(隋开皇中,伐陈。陈人守荆门、狼尾滩,并宜都县界;安蜀城,夷陵县界也。)大唐为峡州,或为夷陵郡,(郡城即陆抗攻步阐,拒晋师之垒。)以扼三峡之口,故为峡州,西通蜀江。领县五:
yí líng hàn jiù xiàn yě. wú zhī xī líng. yǒu huáng niú shān, gāo yá xián yǒu shí, sè rú rén qiān niú, rén hēi niú huáng, gù míng zhī. tuān xiǎn yū huí, xíng zhě gē yuē:" cháo fā huáng niú, mù sù huáng niú, sān cháo sān mù, huáng niú rú gù." yǒu yí líng shān. gù chéng zài xī běi. jīn xiàn xī yǒu wēn quán.
夷陵(汉旧县也。吴之西陵。有黄牛山,高崖閒有石,色如人牵牛,人黑牛黄,故名之。湍险纡回,行者歌曰:“朝发黄牛,暮宿黄牛,三朝三暮,黄牛如故。”有夷陵山。故城在西北。今县西有温泉。)
yí dū hàn yí dào xiàn gù chéng zài jīn xiàn xī. yǒu jīng mén shān, hòu hàn cén péng pò tián róng yú cǐ. gōng sūn shù yòu qiǎn jiàng rèn mǎn jù wú hàn, jiāng zuò fú qiáo chù, zài jīn xiàn xī běi wǔ shí lǐ. shuǐ jīng yún:" jiāng shuǐ shù chǔ jīng mén hǔ yá zhī jiān." jīng mén shān zài nán, shàng hé xià kāi, ruò mén. hǔ yá shān zài běi, shí bì wēi jiāng xián, yǒu bái wén, lèi yá, gù yǐ wéi míng yě. jīng mén hǔ yá èr shān, jí chǔ zhī xī sāi láng wěi tān.
宜都(汉夷道县故城在今县西。有荆门山,后汉岑彭破田戎於此。公孙述又遣将任满拒吴汉,将作浮桥处,在今县西北五十里。水经云:“江水束楚荆门、虎牙之间。”荆门山在南,上合下开,若门。虎牙山在北,石壁危江閒,有白文,类牙,故以为名也。荆门、虎牙二山,即楚之西塞狼尾滩。)
yuǎn ān hàn lín jǔ xiàn.
远安(汉临沮县。)
cháng yáng hàn hěn shān xiàn. mèng kāng yún:" hěn yīn héng, chū yào cǎo héng shān." gǔ zhí chéng zài jīn xiàn xī běi wǔ shí sì lǐ, sì miàn xiǎn jué, yǒu lín mù chí shuǐ.
长阳(汉佷山县。孟康云:“佷音恒,出药草恒山。”古直城在今县西北五十四里,四面险绝,有林木池水。)
bā shān gǔ hàn guān, chǔ sù wáng jù shǔ chù. jīn xiàn běi yǒu shān, qū zhé shì bā zì, yīn yǐ wéi míng. wǔ luò zhōng shān yǒu shí xué, jí lǐn jūn zhì jiàn chù. yòu yǒu yí shuǐ, jí lǐn jūn chéng tǔ chuán suǒ yě.
巴山(古捍关,楚肃王拒蜀处。今县北有山,曲折似巴字,因以为名。武落锺山有石穴,即廪君掷剑处。又有夷水,即廪君乘土船所也。)
bā dōng jùn
巴东郡
dōng zhì yí líng jùn yī bǎi jiǔ shí lǐ. nán zhì qīng jiāng jùn wǔ bǎi wǔ shí lǐ. xī zhì yún ān jùn sān bǎi sān shí èr lǐ. běi zhì fáng líng jùn wǔ bǎi lǐ. dōng nán dào yí líng jùn jiè yī bǎi èr shí èr lǐ. xī nán dào yún ān jùn sān bǎi sān shí èr lǐ. xī běi dào yún ān jùn jiè yī bǎi sān shí liù lǐ. dōng běi dào yí líng jùn jiè sān bǎi shí qī lǐ. qù xī jīng èr qiān èr bǎi liù shí bā lǐ, qù dōng jīng yī qiān bā bǎi sān shí sān lǐ. hù sì qiān sān bǎi liù shí sì, kǒu èr wàn yī qiān wǔ bǎi sān shí sì.
(东至夷陵郡一百九十里。南至清江郡五百五十里。西至云安郡三百三十二里。北至房陵郡五百里。东南到夷陵郡界一百二十二里。西南到云安郡三百三十二里。西北到云安郡界一百三十六里。东北到夷陵郡界三百十七里。去西京二千二百六十八里,去东京一千八百三十三里。户四千三百六十四,口二万一千五百三十四。)
guī zhōu jīn lǐ zǐ guī xiàn. lì dài tǔ dì yǔ yún ān jùn tóng, wéi qín shí shǔ nán jùn, èr hàn wèi nán jùn. wú zhì jiàn píng jùn, yǐ wéi zhòng zhèn. qí dì xiǎn gù. sūn hào mò, jìn jiāng wáng jùn zì shǔ yán liú fá wú. wú zhī shǒu jiāng wú yàn biǎo wèi hào yuē:" qǐng jiàn píng zēng bīng, ruò jiàn píng bù xià, jìn shī zhōng bù gǎn guò." hào bù cóng. jí zǐ guī xiàn jiè. zǐ yīn zǐ. jìn yì wèi jiàn píng jùn, sòng qí jiē yīn zhī. suí shǔ bā dōng jùn. dà táng wǔ dé èr nián, fēn kuí zhōu zǐ guī bā dōng èr xiàn zhì guī zhōu, huò yún yīn guī guó wéi míng. hòu wèi bā dōng jùn. gǔ kuí zi guó chéng zài jùn dōng èr shí lǐ. lǐng xiàn sān:
归州(今理秭归县。)历代土地与云安郡同,唯秦时属南郡,二汉为南郡。吴置建平郡,以为重镇。(其地险固。孙皓末,晋将王濬自蜀沿流伐吴。吴之守将吾彦表谓皓曰:“请建平增兵,若建平不下,晋师终不敢过。”皓不从。即秭归县界。秭音姊。)晋亦为建平郡,宋齐皆因之。隋属巴东郡。大唐武德二年,分夔州秭归、巴东二县置归州,(或云因归国为名。)后为巴东郡。(古夔子国城在郡东二十里。)领县三:
zǐ guī hàn jiù xiàn yě. qū yuán cǐ xiàn rén, jì bèi liú fàng, hū rán zàn guī, qí zǐ yì lái, yīn míng qí dì wèi zǐ guī. kōng líng xiá shān. xī zhōu chéng wáng fēng chǔ xióng yì, chū dōu dān yáng, jīn dōng nán gù chéng shì yě. hòu yí zhī jiāng, yì yuē dān yáng. hòu yòu yí dōu yǐng, zài jiāng líng. hòu yòu yí dōu shòu chūn, yì yuē yǐng. wú zhì jiàn píng jùn, zài cǐ. tài qīng zhèn zài xiàn dōng nán bā shí wǔ lǐ, wú zhì yǐ bèi shǔ, jū sān xiá yào chōng, sāi shān mán zhī lù kòu lüè zhī dào.
秭归(汉旧县也。屈原此县人,既被流放,忽然暂归,其姊亦来,因名其地为姊归。空舲峡山。昔周成王封楚熊绎,初都丹阳,今东南故城是也。后移枝江,亦曰丹阳。后又移都郢,在江陵。后又移都寿春,亦曰郢。吴置建平郡,在此。太清镇在县东南八十五里,吴置以备蜀,居三峡要冲,塞山蛮之路、寇掠之道。)
bā dōng hàn wū xiàn dì. yǒu shí mén shān, lù xùn zhuī liú bèi chù.
巴东(汉巫县地。有石门山,陆逊追刘备处。)
xīng shān chū wú zhǔ sūn xiū zhì, hòu fèi. wǔ dé zhōng, yòu fēn zǐ guī zhì. hàn wáng qiáng jí cǐ rén.
兴山(初吴主孙休置,后废。武德中,又分秭归置。汉王嫱即此人。)
jìng líng jùn
竟陵郡
dōng zhì hàn yáng jùn wǔ bǎi lǐ. nán zhì bā líng jùn wǔ bǎi wǔ shí lǐ. xī zhì jiāng líng jùn sì bǎi bā shí lǐ. běi zhì fù shuǐ jùn sì bǎi lǐ. dōng nán dào shǔ jiāng shuǐ zhōng liú wèi jiè qī bǎi sì shí lǐ. xī nán dào chì àn gǎng jiè sān bǎi wǔ shí qī lǐ. xī běi dào qǐ huǒ shān jiè sān bǎi wǔ shí sì lǐ. dōng běi dào ān lù jùn sān bǎi sì shí lǐ. qù xī jīng yī qiān qī bǎi jiǔ shí lǐ, qù dōng jīng yī qiān wǔ bǎi yī shí bā lǐ. hù qī qiān liù bǎi jiǔ shí, kǒu sān wàn liù qiān jiǔ bǎi jiǔ shí jiǔ.
(东至汉阳郡五百里。南至巴陵郡五百五十里。西至江陵郡四百八十里。北至富水郡四百里。东南到蜀江水中流为界七百四十里。西南到赤岸港界三百五十七里。西北到乞火山界三百五十四里。东北到安陆郡三百四十里。去西京一千七百九十里,去东京一千五百一十八里。户七千六百九十,口三万六千九百九十九。)
fù zhōu jīn lǐ miǎn yáng xiàn. zì chūn qiū yǐ lái wèi chǔ dì. qín shǔ nán jùn. èr hàn nán jùn jiāng xià èr jùn dì. jìn fēn zhì jìng líng jùn, sòng qí yīn zhī. hòu zhōu yǐ qí dì zhì yǐng fù èr zhōu. suí yáng dì chū zhōu fèi, yú jiù yǐng zhōu zhì jìng líng jùn. jīn fù shuǐ jùn dì. yú jiù fù zhōu zhì miǎn yáng jùn. dà táng gǎi wéi fù zhōu, huò wèi jìng líng jùn. lǐng xiàn sān:
复州(今理沔阳县。)自春秋以来为楚地。秦属南郡。二汉南郡、江夏二郡地。晋分置竟陵郡,宋齐因之。后周以其地置郢、复二州。隋炀帝初州废,於旧郢州置竟陵郡。(今富水郡地。)於旧复州置沔阳郡。大唐改为复州,或为竟陵郡。领县三:
jiān lì hàn huá róng xiàn. gān xī shuǐ yǒng chū. chūn qiū shí, chǔ zhāng huá tái zài chéng nèi. táo zhū gōng zhǒng zài huá róng xiàn xī, bēi jiàn zài. yòu yǒu jīng tái shì yě.
监利(汉华容县。乾溪水涌出。春秋时,楚章华台在城内。陶朱公冢在华容县西,碑见在。又有荆台是也。)
miǎn yáng hàn yún dù xiàn gù chéng zài xiàn xī běi. yòu yǒu shí chéng, zài xiàn dōng nán sān bǎi lǐ. yǒu xià shuǐ miǎn shuǐ. jìn zhèn nán jiāng jūn dù yuán kǎi wèi jīng zhōu cì shǐ, kāi yáng kǒu, dá bā líng, jìng qiān yú lǐ, nèi bì cháng jiāng zhī xiǎn, wài tōng líng guì zhī cáo, jí cǐ yě.
沔阳(汉云杜县故城在县西北。又有石城,在县东南三百里。有夏水、沔水。晋镇南将军杜元凯为荆州刺史,开阳口,达巴陵,径千馀里,内避长江之险,外通零桂之漕,即此也。)
jìng líng hàn jiù xiàn. yòu yǒu hàn zhū xiàn gù chéng, zài jīn xiàn dōng.
竟陵(汉旧县。又有汉邾县故城,在今县东。)
fù shuǐ jùn
富水郡
dōng zhì ān lù jùn sān bǎi èr shí jiǔ lǐ. nán zhì jìng líng jùn sì bǎi lǐ. xī zhì jiāng líng jùn èr bǎi bā shí lǐ. běi zhì xiāng yáng jùn sān bǎi yī shí liù lǐ. dōng nán dào jìng líng jùn jiè bǎi wǔ shí liù lǐ. xī nán dào jiāng líng jùn jiè bā shí lǐ. xī běi dào xiāng yáng jùn jiè sān bǎi yī shí liù lǐ. dōng běi dào hàn dōng jùn sì bǎi liù shí lǐ. qù xī jīng yī qiān sì bǎi sān shí wǔ lǐ, qù dōng jīng yī qiān sān bǎi jiǔ lǐ. hù yī wàn yī qiān qī bǎi èr, kǒu wǔ wàn wǔ bǎi jiǔ shí.
(东至安陆郡三百二十九里。南至竟陵郡四百里。西至江陵郡二百八十里。北至襄阳郡三百一十六里。东南到竟陵郡界百五十六里。西南到江陵郡界八十里。西北到襄阳郡界三百一十六里。东北到汉东郡四百六十里。去西京一千四百三十五里,去东京一千三百九里。户一万一千七百二,口五万五百九十。)
yǐng zhōu jīn lǐ cháng shòu xiàn. lì dài suǒ shǔ yǔ jìng líng jùn tóng. èr hàn shǔ jiāng xià jùn. jìn sòng yǐ lái jìng líng jùn dì. liáng nán sī běi xīn èr zhōu zhī jìng. xī wèi fēn shǔ ān zhōu. hòu zhōu fēn zhì shí chéng jùn, hòu yú shí chéng zhì yǐng zhōu. suí yáng dì chū zhōu fèi, zhì jìng líng ān lù èr jùn. dà táng bìng èr jùn wèi wēn zhōu, hòu wèi yǐng zhōu, huò wèi fù shuǐ jùn. lǐng xiàn sān:
郢州(今理长寿县。)历代所属与竟陵郡同。二汉属江夏郡。晋、宋以来竟陵郡地。梁南司、北新二州之境。西魏分属安州。后周分置石城郡,后於石城置郢州。隋炀帝初州废,置竟陵、安陆二郡。大唐并二郡为温州,后为郢州,或为富水郡。领县三:
cháng shòu hàn jìng líng xiàn gù chéng zài jīn xiàn nán. jìn sòng yǐ lái wèi cháng shòu xiàn.
长寿(汉竟陵县故城在今县南。晋宋以来为长寿县。)
jīng shān jìn sòng yǐ lái yuē xīn yáng. liáng zhì xīn zhōu. xī wèi zhì wēn zhōu.
京山(晋宋以来曰新阳。梁置新州。西魏置温州。)
fù shuǐ hòu hàn xīn fú xiàn gù chéng zài jīn xiàn dōng běi.
富水(后汉新巿县故城在今县东北。)
ān lù jùn
安陆郡
dōng zhì qí ān jùn sān bǎi yī shí èr lǐ. nán zhì hàn yáng jùn sān bǎi yī shí lǐ. xī zhì fù shuǐ jùn sān bǎi èr shí jiǔ lǐ. běi zhì yì yáng jùn èr bǎi wǔ shí lǐ. dōng nán dào hàn yáng jùn sān bǎi yī shí lǐ. xī nán dào jìng líng jùn sān bǎi sì shí lǐ. xī běi dào hàn dōng jùn yī bǎi wǔ shí wǔ lǐ. dōng běi dào yì yáng jùn sì bǎi wǔ shí sān lǐ. qù xī jīng èr qiān qī bǎi lǐ, qù dōng jīng yī qiān èr bǎi jiǔ shí jiǔ lǐ. hù èr wàn yī qiān bā bǎi sān shí wǔ, kǒu shí sān wàn èr qiān yī bǎi sì shí jiǔ.
(东至齐安郡三百一十二里。南至汉阳郡三百一十里。西至富水郡三百二十九里。北至义阳郡二百五十里。东南到汉阳郡三百一十里。西南到竟陵郡三百四十里。西北到汉东郡一百五十五里。东北到弋阳郡四百五十三里。去西京二千七百里,去东京一千二百九十九里。户二万一千八百三十五,口十三万二千一百四十九。)
ān zhōu jīn lǐ ān lù xiàn. chūn qiū yún fù zi zhī guó, yún fù huò zuò" yún". yún fù yún yún, jiē yīn yún. yún mèng zhī zé zài yān. hòu chǔ miè yún fù, fēng dòu xīn wèi yún gōng, jí qí dì yě. qín shǔ nán jùn. èr hàn shǔ jiāng xià jùn. jìn chū yì shǔ jiāng xià jùn, hòu fēn zhì ān lù jùn. sòng qí yīn zhī. liáng zhì nán sī zhōu. xī wèi zhì ān zhōu zǒng guǎn fǔ. hòu zhōu zhì yún zhōu jí ān lù jùn. suí chū fèi, yáng dì chū fù wèi ān lù jùn. dà táng wèi ān zhōu, huò wèi ān lù jùn. jùn chéng lín yún shuǐ. lǐng xiàn liù:
安州(今理安陆县。)春秋云阝子之国,(云阝或作“郧”。云阝、郧、涢,皆音云。)云梦之泽在焉。后楚灭云阝,封斗辛为郧公,即其地也。秦属南郡。二汉属江夏郡。晋初亦属江夏郡,后分置安陆郡。宋、齐因之。梁置南司州。西魏置安州总管府。后周置涢州及安陆郡。隋初废,炀帝初复为安陆郡。大唐为安州,或为安陆郡。(郡城临涢水。)领县六:
ān lù hàn jiù xiàn. yǒu yún shuǐ, yì wèi zhī yún kǒu. yǒu héng shān, jí gǔ péi wěi shān yě. yún mèng zé zài yān.
安陆(汉旧县。有涢水,亦谓之涢口。有横山,即古陪尾山也。云梦泽在焉。)
jí yáng liáng zhì rǔ nán jùn.
吉阳(梁置汝南郡。)
yīng shān liáng zhì yīng zhōu jí xiàn. běi yǒu shí lóng shān.
应山(梁置应州及县。北有石龙山。)
yīng chéng sòng zhì. gǔ pú sāo chéng zài cǐ. sāo yīn xiāo.
应城(宋置。古蒲骚城在此。骚音萧。)
yún mèng hàn jiāng xià jùn gù chéng zài jīn xiàn dōng nán.
云梦(汉江夏郡故城在今县东南。)
xiào chāng xī wèi zhì yuè zhōu jí yuè shān jùn.
孝昌(西魏置岳州及岳山郡。)
qí ān jùn
齐安郡
dōng zhì qí chūn jùn èr bǎi sān shí lǐ. nán zhì jiāng xià jùn èr bǎi bā shí wǔ lǐ. xī zhì ān lù jùn sān bǎi shí èr lǐ. běi zhì yì yáng jùn sān bǎi wǔ shí lǐ. dōng nán dào xún yáng jùn wǔ bǎi wǔ shí qī lǐ. xī nán dào hàn yáng jùn èr bǎi sān shí wǔ lǐ. xī běi dào yì yáng jùn wǔ bǎi liù shí lǐ. dōng běi dào shòu chūn jùn wǔ bǎi bā shí sì lǐ. qù xī jīng èr qiān èr bǎi wǔ shí wǔ lǐ, qù dōng jīng yī qiān sì bǎi qī shí lǐ. hù yī wàn sì qiān qī bǎi bā shí qī, kǒu bā wàn sì qiān yī bǎi bā shí èr.
(东至蕲春郡二百三十里。南至江夏郡二百八十五里。西至安陆郡三百十二里。北至弋阳郡三百五十里。东南到浔阳郡五百五十七里。西南到汉阳郡二百三十五里。西北到义阳郡五百六十里。东北到寿春郡五百八十四里。去西京二千二百五十五里,去东京一千四百七十里。户一万四千七百八十七,口八万四千一百八十二。)
huáng zhōu jīn lǐ huáng gāng xiàn. chūn qiū shí zhū guó zhī dì, jīn jùn dōng nán bǎi èr shí lǐ lín jiāng yǔ wǔ chāng xiāng duì. yǒu zhū chéng, shǐ jì yuē:" huáng dì zhī mò sūn yǒu lù zhōng zhě, chǎn liù zǐ, dì wǔ bié wèi cáo xìng, lì dài bù jué. zhì wǔ wáng dài zhòu zhī hòu, fēng qí yì zi xié yú zhū, wèi zhū hóu." jí cǐ yě. hòu wèi huáng guó zhī jìng, zhàn guó shí shǔ chǔ. qín shǔ nán jùn. èr hàn wèi jiāng xià jùn. wèi yì wéi zhòng zhèn. wèi wén dì huáng chū zhōng, wú yáng shēng yù liè jiāng běi, jīng hé zhōu cì shǐ mǎn chǒng dù bì xí xī yáng, ér wèi zhī bèi, sūn quán wén zhī ér tuì. wú hòu dé zhū chéng. sūn quán chì wū zhōng, shǐ lù xùn gōng zhū, cháng yǐ sān wàn bīng shǒu zhī. jìn wèi xī yáng guó. sòng wèi xī yáng jùn. qí yòu fēn zhì qí ān jùn. běi qí zhì héng zhōu, lǐng qí ān yī jùn. chén fèi héng zhōu. hòu zhōu yòu zhì héng zhōu jí huáng zhōu. suí chū gǎi héng zhōu wèi huáng zhōu yáng dì chū zhōu fèi, zhì yǒng ān jùn. dà táng wèi huáng zhōu, huò wèi qí ān jùn. lǐng xiàn sān:
黄州(今理黄冈县。)春秋时邾国之地,(今郡东南百二十里临江与武昌相对。有邾城,史记曰:“黄帝之末孙有陆终者,产六子,第五别为曹姓,历代不绝。至武王代纣之后,封其裔子挟於邾,为诸侯。”即此也。)后为黄国之境,战国时属楚。秦属南郡。二汉为江夏郡。魏亦为重镇。(魏文帝黄初中,吴扬声欲猎江北,荆河州刺史满宠度必袭西阳,而为之备,孙权闻之而退。)吴后得邾城。(孙权赤乌中,使陆逊攻邾,常以三万兵守之。)晋为西阳国。宋为西阳郡。齐又分置齐安郡。北齐置衡州,领齐安一郡。陈废衡州。后周又置衡州及黄州。隋初改衡州为黄州;炀帝初州废,置永安郡。大唐为黄州,或为齐安郡。领县三:
huáng gāng hàn xī yáng xiàn dì. qí yuē nán ān. běi qí zhì bā zhōu. hòu zhōu zhì yì zhōu.
黄冈(汉西阳县地。齐曰南安。北齐置巴州。后周置弋州。)
huáng pō běi qí zhì nán sī zhōu, hòu zhōu zhì huáng zhōu. wǔ hú zài xiàn dōng, sòng xiè huì wèi tán dào jì suǒ gōng, bài zǒu, bèi wǔ hú shù zhǔ zhí, jí cǐ.
黄陂(北齐置南司州,后周置黄州。武湖在县东,宋谢晦为檀道济所攻,败走,被武湖戍主执,即此。)
má chéng
麻城
hàn yáng jùn
汉阳郡
dōng zhì jiāng xià dà jiāng zhōng liú wèi jiè sān lǐ. nán zhì jìng líng jùn bā bǎi lǐ. xī zhì jìng líng jùn wǔ bǎi lǐ. běi zhì qí ān jùn èr bǎi sān shí wǔ lǐ. dōng nán dào jiāng xià jùn qī shí lǐ. xī nán dào jìng líng shuǐ lù qī bǎi lǐ. xī běi dào ān lù jùn sān bǎi yī shí lǐ. dōng běi dào jiāng xià jùn jiè qī lǐ. qù xī jīng èr qiān sān bǎi bā shí sì lǐ, qù dōng jīng yī qiān wǔ bǎi èr shí jiǔ lǐ. hù liù qiān èr bǎi wǔ shí èr, kǒu sān wàn bā qiān yī bǎi èr shí jiǔ.
(东至江夏大江中流为界三里。南至竟陵郡八百里。西至竟陵郡五百里。北至齐安郡二百三十五里。东南到江夏郡七十里。西南到竟陵水路七百里。西北到安陆郡三百一十里。东北到江夏郡界七里。去西京二千三百八十四里,去东京一千五百二十九里。户六千二百五十二,口三万八千一百二十九。)
miǎn zhōu jīn lǐ hàn yáng xiàn. chūn qiū yún guó zhī dì. zhàn guó shí shǔ chǔ. qín shǔ nán jùn. èr hàn shǔ jiāng xià jùn. wèi chū yǒu zhī, wéi zhòng zhèn. cáo gōng dìng jīng zhōu hòu, yǐ wén pìn wèi jiāng xià tài shǒu, shǒu miǎn kǒu, zhǐ shí fàn, wú jūn lái gōng, bù kè. hòu shǔ wú, yì wéi zhòng zhèn. sūn quán jiā hé zhōng, lù xùn tún jiāng xià miǎn kǒu. jìn sòng yǐ lái, bìng shǔ jiāng xià jùn. hòu zhōu zhì fù zhōu. suí yáng dì chū gǎi wéi miǎn zhōu, xún gǎi wéi miǎn yáng jùn, zé tōng yǒu jīn jìng líng jùn zhī dì. dà táng wǔ dé zhōng, tǎo píng zhū càn, xī wèi miǎn zhōu, huò wèi hàn yáng jùn. lǐng xiàn èr:
沔州(今理汉阳县。)春秋郧国之地。战国时属楚。秦属南郡。二汉属江夏郡。魏初有之,为重镇。(曹公定荆州后,以文聘为江夏太守,守沔口,止石梵,吴军来攻,不克。)后属吴,亦为重镇。(孙权嘉禾中,陆逊屯江夏、沔口。)晋宋以来,并属江夏郡。后周置复州。隋炀帝初改为沔州,寻改为沔阳郡,则通有今竟陵郡之地。大唐武德中,讨平朱粲,析为沔州,或为汉阳郡。领县二:
hàn yáng hàn ān lù xiàn dì. suí chū zhì hàn jīn xiàn, hòu gǎi wéi hàn yáng. yǒu hàn shuǐ, yī míng miǎn shuǐ. yòu yǒu dùn shuǐ shè shuǐ lǔ shān. dùn yīn tún. shè yīn shè.
汉阳(汉安陆县地。隋初置汉津县,后改为汉阳。有汉水,一名沔水。又有沌水、滠水、鲁山。沌音屯。滠音摄。)
shui yì chuān hàn ān lù xiàn dì. hòu wèi wèi shui yì chuān jùn, hòu fèi jùn wèi xiàn yě. shui yì yīn yì.
〈氵義〉川(汉安陆县地。后魏为〈氵義〉川郡,后废郡为县也。〈氵義〉音义。)
jiāng xià jùn
江夏郡
dōng zhì xún yáng jùn liù bǎi lǐ. nán zhì bā líng jùn qī bǎi lǐ. xī zhì hàn yáng jùn dù jiāng èr lǐ. běi zhì qí ān jùn èr bǎi bā shí wǔ lǐ. dōng nán dào zhāng jùn yī qiān jiǔ bǎi sān shí bā lǐ. xī nán dào hàn yáng jiè qī lǐ. xī běi dào hàn yáng běi jiè dù jiāng sì lǐ. dōng běi dào qí chūn jùn wǔ bǎi lǐ. qù xī jīng èr qiān sān bǎi sì shí liù lǐ, qù dōng jīng yī qiān wǔ bǎi sān shí lǐ. hù yī wàn jiǔ qiān sì bǎi yī shí qī, kǒu shí yī wàn sān qiān.
(东至浔阳郡六百里。南至巴陵郡七百里。西至汉阳郡渡江二里。北至齐安郡二百八十五里。东南到章郡一千九百三十八里。西南到汉阳界七里。西北到汉阳北界渡江四里。东北到蕲春郡五百里。去西京二千三百四十六里,去东京一千五百三十里。户一万九千四百一十七,口十一万三千。)
è zhōu jīn lǐ jiāng xià xiàn. zì chūn qiū yǐ lái jiē shǔ chǔ, yǒu jiāng hàn èr shuǐ. zài zhōu xī hé. qín shǔ nán jùn. hàn gāo zǔ zhì jiāng xià jùn. yīng shào yuē:" miǎn shuǐ zì jiāng bié zhì nán jùn huá róng wèi xià shuǐ, guò jùn rù jiāng, gù yuē jiāng xià." hòu hàn yīn zhī, jīng zhōu mù liú biǎo jiāng huáng zǔ shǒu zài cǐ. àn wú zhì sūn cè biǎo yuē:" chén dào shā xiàn xiàn zǔ tún chù, pò zhī." wú fēn jiāng xià, sūn quán chū chéng jiāng xià. gèng zhì wǔ chāng jùn, sūn quán cháng dōu zhī, sūn hào yòu xǐ dōu zhī, cháng wéi zhòng zhèn. sūn quán gān lù chū, chéng wǔ chāng, lù xùn zhū gě kè téng mù jiē tún yān. jí jìn fá wú, shǐ wáng róng xí wǔ chāng, hú fèn xí jiāng xià. lì dài yì wèi bīng chōng, qí dì yì yuē xià kǒu, dōng jìn xiào wǔ shí, huán shí rén tún shǒu. yì yuē lǔ kǒu. yǐ duì lǔ shān àn wéi míng yě. jìn sòng bìng wèi jiāng xià wǔ chāng èr jùn. sòng jiān zhì yǐng zhōu. lǐng jùn liù, lǐ yú cǐ. qí yīn zhī, yì wéi zhòng zhèn. liú huái zhēn yán yú gāo dì yuē:" xià kǒu bīng chōng yào dì, yí dé qí rén." suì lìng liǔ chóng zhèn bīng. qí hòu liáng wǔ dì zì xiāng yáng qǐ bīng dōng xià, gōng wéi èr bǎi yú rì, fāng jiàng. liáng mò, běi qí dé zhī, qiǎn mù róng yǎn shǒu. chén bà xiān jiāng hóu zhèn gōng wéi liù yuè yú, bù xià. hòu èr guó hé tōng, nǎi guī liáng. zhèn, tā diān fǎn. liáng fēn zhì běi xīn zhōu, xún fēn běi xīn zhì tǔ fù huí quán háo wǔ zhōu. suí píng chén, gǎi zhì è zhōu yáng dì chū zhōu fèi, zhì jiāng xià jùn. dà táng wǔ dé zhōng, píng xiāo xǐ, gǎi wéi è zhōu, huò wèi jiāng xià jùn. lǐng xiàn wǔ:
鄂州(今理江夏县。)自春秋以来皆属楚,有江汉二水。(在州西合。)秦属南郡。汉高祖置江夏郡。(应劭曰:“沔水自江别至南郡华容为夏水,过郡入江,故曰江夏。”)后汉因之,荆州牧刘表将黄祖守在此。(按吴志孙策表曰:”臣到沙羡县祖屯处,破之。”)吴分江夏,(孙权初城江夏。)更置武昌郡,孙权尝都之,孙皓又徙都之,常为重镇。(孙权甘露初,城武昌,陆逊、诸葛恪、滕牧皆屯焉。及晋伐吴,使王戎袭武昌,胡奋袭江夏。)历代亦为兵冲,其地亦曰夏口,(东晋孝武时,桓石仁屯守。)亦曰鲁口。(以对鲁山岸为名也。)晋宋并为江夏、武昌二郡。宋兼置郢州。(领郡六,理於此。)齐因之,亦为重镇。(刘怀珍言於高帝曰:“夏口兵冲要地,宜得其人。”遂令柳崇镇兵。其后梁武帝自襄阳起兵东下,攻围二百馀日,方降。梁末,北齐得之,遣慕容俨守。陈霸先将侯瑱攻围六月馀,不下。后二国和通,乃归梁。瑱,他甸反。)梁分置北新州,寻分北新置土、富、洄、泉、豪五州。隋平陈,改置鄂州;炀帝初州废,置江夏郡。大唐武德中,平萧铣,改为鄂州,或为江夏郡。领县五:
jiāng xià hàn yǐ lái shā xiàn xiàn yě. jìn wǔ gǎi wéi shā yáng, dōng jìn qiáo zhì rǔ nán jùn, cǐ wèi rǔ nán xiàn. yǒu huáng hè shān.
江夏(汉以来沙羡县也。晋武改为沙阳,东晋侨置汝南郡,此为汝南县。有黄鹤山。)
yǒng xīng hàn è xiàn.
永兴(汉鄂县。)
wǔ chāng gù dōng è yě. sūn quán gǎi wéi wǔ chāng, suì jiàn dū yú cǐ. dōng jìn shí, xiè shàng yǔ yì bìng tún shǒu yú cǐ. yǒu fán shān, xiè tiào shī yuē" fán shān kāi guǎng yàn", jí cǐ. yǒu zhēng róng zhōu, jìn jiāng liú yì pò huán xuán chù.
武昌(故东鄂也。孙权改为武昌,遂建都於此。东晋时,谢尚、庾翼并屯守於此。有樊山,谢眺诗曰“樊山开广宴”,即此。有峥嵘洲,晋将刘毅破桓玄处。)
pú qí hàn shā xiàn xiàn dì, hòu zhì shā zhōu. hòu hàn jiàn ān zhōng, wú wáng sūn quán pò cáo gōng jūn yú chì bì, jí jīn xiàn jiè. bìng jù bā líng jùn piān mù.
蒲圻(汉沙羡县地,后置沙州。后汉建安中,吴王孙权破曹公军於赤壁,即今县界。并具巴陵郡篇目。)
táng nián
唐年
yì yáng jùn
义阳郡
dōng zhì yì yáng jùn èr bǎi èr shí lǐ. nán zhì ān lù jùn èr bǎi wǔ shí qī lǐ. xī zhì huái ān jùn èr bǎi wǔ shí qī lǐ. běi zhì rǔ nán jùn èr bǎi liù shí bā lǐ. dōng nán dào yì yáng jùn èr bǎi sì shí qī lǐ. xī nán dào hàn dōng jùn èr bǎi sì shí sì lǐ. xī běi dào huái ān jùn èr bǎi yī shí liù lǐ. dōng běi dào yì yáng jùn èr bǎi èr shí lǐ. qù xī jīng yī qiān qī bǎi jiǔ shí liù lǐ, qù dōng jīng jiǔ bǎi sì shí èr lǐ. hù èr wàn wǔ qiān liù bǎi sān shí, kǒu shí sān wàn jiǔ qiān liù bǎi èr shí jiǔ.
(东至弋阳郡二百二十里。南至安陆郡二百五十七里。西至淮安郡二百五十七里。北至汝南郡二百六十八里。东南到弋阳郡二百四十七里。西南到汉东郡二百四十四里。西北到淮安郡二百一十六里。东北到弋阳郡二百二十里。去西京一千七百九十六里,去东京九百四十二里。户二万五千六百三十,口十三万九千六百二十九。)
shēn zhōu jīn lǐ yì yáng xiàn. chūn qiū shí shēn guó zhī dì, huò yuē shēn guó zài jīn nán yáng jùn nán yáng xiàn. qí hòu shǔ chǔ. qín shǔ nán yáng jùn. èr hàn wèi nán yáng jiāng xià èr jùn. wèi fēn nán yáng zhì yì yáng jùn. jìn sòng bìng yīn zhī, sòng yòu zhì sī zhōu. lǐng jùn sì, lǐ yú cǐ. qí bìng yīn zhī. yǒu sān guān zhī ài, jīn yì yáng xiàn jiè yǒu gù píng jìng guān, qí wǔ yáng huáng xiàn èr guān, zài ān lù jùn yīng shān xiàn jiè yě. běi jiē chén rǔ, kòng dài xǔ luò. sòng qí yǐ lái, cháng wèi biān zhèn. liáng yuē běi sī zhōu, hòu fù zhì sī zhōu. liáng tiān jiàn èr nián, wèi wèi jiāng yuán yīng suǒ xiàn. hòu wèi gǎi wéi yǐng zhōu. hòu zhōu gǎi wéi shēn zhōu. suí yáng dì gǎi wéi yì zhōu, xún wèi yì yáng jùn. dà táng wèi shēn zhōu, huò wèi yì yáng jùn. lǐng xiàn sān:
申州(今理义阳县。)春秋时申国之地,(或曰申国在今南阳郡南阳县。)其后属楚。秦属南阳郡。二汉为南阳、江夏二郡。魏分南阳置义阳郡。晋宋并因之,宋又置司州。(领郡四,理於此。)齐并因之。有三关之隘,(今义阳县界有故平靖关,其武阳、黄岘二关,在安陆郡应山县界也。)北接陈、汝,控带许、洛。宋齐以来,常为边镇。梁曰北司州,后复置司州。(梁天监二年,为魏将元英所陷。)后魏改为郢州。后周改为申州。隋炀帝改为义州,寻为义阳郡。大唐为申州,或为义阳郡。领县三:
yì yáng hàn píng shì xiàn. yǒu shī shuǐ. shī yīn shī.
义阳(汉平氏县。有溮水。溮音师。)
luó shān hàn yǐng xiàn.
罗山(汉郢县。)
zhōng shān hàn méng xiàn dì. qí zhì qí ān jùn. yòu yǒu hàn zhōng wǔ gù chéng, zài jīn xiàn xī nán. shí chéng shān zài jīn xiàn dōng nán, chūn qiū zhī jiǔ sāi, cǐ jí yī yě. jìn yú shān shàng zhì yì yáng jùn chéng.
锺山(汉鄳县地。齐置齐安郡。又有汉锺武故城,在今县西南。石城山在今县东南,春秋之九塞,此即一也。晋於山上置义阳郡城。)
cháng shā jùn
长沙郡
dōng zhì zhāng jùn yī qiān èr bǎi èr lǐ. nán zhì héng yáng jùn sì bǎi wǔ shí lǐ. xī zhì lú xī jùn yī qiān yī bǎi èr shí wǔ lǐ. běi zhì bā líng shuǐ lù wǔ bǎi wǔ shí lǐ. dōng nán dào yí chūn qū qǔ wǔ bǎi èr shí liù lǐ. xī nán dào shào yáng jùn wǔ bǎi sān shí sì lǐ. xī běi dào wǔ líng jùn sì bǎi lǐ. dōng běi dào bā líng jùn qī bǎi lǐ. qù xī jīng èr qiān wǔ bǎi yī shí jiǔ lǐ, qù dōng jīng èr qiān sì bǎi lǐ. hù sān wàn èr qiān èr bǎi èr shí liù, kǒu shí sì wàn liù qiān liù bǎi.
(东至章郡一千二百二里。南至衡阳郡四百五十里。西至卢溪郡一千一百二十五里。北至巴陵水路五百五十里。东南到宜春屈曲五百二十六里。西南到邵阳郡五百三十四里。西北到武陵郡四百里。东北到巴陵郡七百里。去西京二千五百一十九里,去东京二千四百里。户三万二千二百二十六,口十四万六千六百。)
tán zhōu jīn lǐ cháng shā xiàn. gǔ sān miáo guó zhī dì. zì chūn qiū yǐ lái, wèi qián zhōng dì, chǔ guó zhī nán jìng. qín wèi cháng shā jùn. yǒu wàn lǐ shā cí, gù yuē cháng shā. hàn wèi cháng shā guó, chū fēng fān jūn wú ruì wèi cháng shā wáng dōu yú cǐ. jí jǐng dì, fēng zǐ fā yòu wèi cháng shā wáng. zhū wáng cháo yàn, dì lìng dié wǔ, cháng shā wáng dàn zhāng xiù ér yǐ, dì guài wèn zhī, duì yuē:" chén guó xiǎo dì xiá, bù zú yǐ huí xuán." dì yuè, zēng yǐ guì yáng wǔ líng èr jùn. hòu hàn fù wèi cháng shā jùn. jìn yīn zhī. sòng cháng shā guó jiān zhì xiāng zhōu, lǐng jùn shí, lǐ yú cǐ. qí yīn zhī, yòu wèi cháng shā jùn. fū xiāng chuān zhī ào, rén fēng tǔ pì, nán tōng lǐng jiào, chún chǐ jīng yōng, yì wéi zhòng zhèn. liáng chén yǐ lái, jiē yīn ér bù gǎi. suí píng chén, zhì tán zhōu qǔ zhāo tán wéi míng. yáng dì chū zhōu fèi, zhì cháng shā jùn. dà táng wèi tán zhōu, huò wèi cháng shā jùn. lǐng xiàn liù:
潭州(今理长沙县。)古三苗国之地。自春秋以来,为黔中地,楚国之南境。秦为长沙郡。(有万里沙祠,故曰长沙。)汉为长沙国,初封番君吴芮为长沙王;(都於此。)及景帝,封子发又为长沙王。(诸王朝宴,帝令迭舞,长沙王但张袖而已,帝怪问之,对曰:“臣国小地狭,不足以回旋。”帝悦,增以桂阳、武陵二郡。)后汉复为长沙郡。晋因之。宋长沙国兼置湘州,(领郡十,理於此。)齐因之,又为长沙郡。夫湘川之奥,人丰土辟,南通岭峤,唇齿荆雍,亦为重镇。梁陈以来,皆因而不改。隋平陈,置潭州;(取昭潭为名。)炀帝初州废,置长沙郡。大唐为潭州,或为长沙郡。领县六:
cháng shā gǔ qīng yáng dì. qín shǐ huáng shí, jīng wáng xiàn qīng yáng yǐ xī, jí cǐ yě. hàn gǎi wéi lín xiāng xiàn. yǒu xiāng shuǐ. jiǎ yì zhái, jǐng réng cún.
长沙(古青阳地。秦始皇时,荆王献青阳以西,即此也。汉改为临湘县。有湘水。贾谊宅,井仍存。)
héng shān hàn xiāng nán xiàn, hòu zhì héng yáng jùn.
衡山(汉湘南县,后置衡阳郡。)
xiāng xiāng hàn xiāng nán xiàn zhī xiāng xiāng yě. cháng shā wáng zǐ chāng fēng xiāng xiāng hòu.
湘乡(汉湘南县之湘乡也。长沙王子昌封湘乡侯。)
yì yáng hàn jiù xiàn. zài yì shuǐ zhī yáng. gù chéng zài jīn xiàn dōng.
益阳(汉旧县。在益水之阳。故城在今县东。)
liú yáng hàn jiù xiàn. liú yīn liú.
浏阳(汉旧县。浏音刘。)
lǐ líng hòu hàn jiù xiàn. yǒu lù shuǐ, yòu míng lù shuǐ, chū xiàn dōng lù shān.
醴陵(后汉旧县。有漉水,又名渌水,出县东漉山。)
bā líng jùn
巴陵郡
dōng zhì jiāng xià jùn qī bǎi lǐ. nán zhì cháng shā jùn wǔ bǎi wǔ shí lǐ. xī zhì lǐ yáng jùn sì bǎi bā lǐ. běi zhì jìng líng jùn wǔ bǎi wǔ shí lǐ. dōng nán dào zhāng jùn yī qiān bā bǎi wǔ shí liù lǐ. xī nán dào wǔ líng jùn liù bǎi lǐ. xī běi dào jiāng líng jùn wǔ bǎi qī shí wǔ lǐ. dōng běi dào jiāng xià jùn qī bǎi lǐ. qù xī jīng èr qiān yī bǎi sì shí lǐ, qù dōng jīng yī qiān bā bǎi yī shí liù lǐ. hù yī wàn yī qiān liù bǎi qī shí liù, kǒu sì wàn qī qiān sān shí èr.
(东至江夏郡七百里。南至长沙郡五百五十里。西至醴阳郡四百八里。北至竟陵郡五百五十里。东南到章郡一千八百五十六里。西南到武陵郡六百里。西北到江陵郡五百七十五里。东北到江夏郡七百里。去西京二千一百四十里,去东京一千八百一十六里。户一万一千六百七十六,口四万七千三十二。)
yuè zhōu jīn lǐ bā líng xiàn. gǔ cāng wú zhī yě, cāng wú yě bù zhǐ yú cǐ jùn jiè, cè jìn zhī dì jiē shì. yì sān miáo guó zhī dì, yì gǔ jūn zi guó chūn qiū wén gōng shí yī nián, chǔ zi fá jūn, jí cǐ dì yě. fán jīn cháng shā héng yáng zhū jùn, jiē gǔ sān miáo zhī dì. qīng cǎo dòng tíng hú zài yān. èr hú xiāng lián, qīng cǎo zài nán, dòng tíng zài běi. chūn qiū zhàn guó shí, bìng shǔ chǔ, yì gǔ luó guó zhī dì, chǔ cí zhī yán mì luó shì yě. luó xiàn běi yǒu mì shuǐ. mì yīn chēn. qín shǔ cháng shā jùn, èr hàn jiē yīn zhī. wú yīn zhī, wéi zhòng zhèn. jiàn ān zhōng, sūn quán shǐ lǔ sù, sūn hào shí téng mù wàn yù jiē tún yú cǐ. jìn yīn zhī, dōng jìn yì wéi zhòng zhèn. shǐ táo kǎn zhèn shǒu cǐ. sòng fēn zhì bā líng jùn. qí yīn zhī. liáng zhì bā zhōu, xiāng dōng wáng qiǎn lù fǎ hé děng jù chì tíng, qín hóu jǐng jiāng rèn yuē yú cǐ. jīn jùn xī huá róng jiè yǒu chì tíng chéng shì yě. chéng jìn chì tíng hú, yīn yǐ wéi míng. suí píng chén, gǎi wéi yuè zhōu. yáng dì chū, gǎi wéi luó zhōu, xún wèi bā líng jùn. jùn rén dǒng jǐng zhēn děng, yǐ luó xiàn lìng xiāo xǐ wéi zhǔ, qǐ bīng yú cǐ. dà táng wǔ dé sì nián, píng xiāo xǐ, fù wèi yuè zhōu, huò wèi bā líng jùn. lǐng xiàn wǔ:
岳州(今理巴陵县。)古苍梧之野,(苍梧野不止於此郡界,侧近之地皆是。)亦三苗国之地,(亦古麇子国;春秋文公十一年,楚子伐麇,即此地也。凡今长沙、衡阳诸郡,皆古三苗之地。)青草、洞庭湖在焉。(二湖相连,青草在南,洞庭在北。)春秋、战国时,并属楚,亦古罗国之地,楚辞之言汨罗是也。(罗县北有汨水。汨音賝。)秦属长沙郡,二汉皆因之。吴因之,为重镇。(建安中,孙权使鲁肃,孙皓时滕牧、万彧皆屯於此。)晋因之,东晋亦为重镇。(使陶侃镇守此。)宋分置巴陵郡。齐因之。梁置巴州,湘东王遣陆法和等据赤亭,擒侯景将任约於此。(今郡西华容界有赤亭城是也。城近赤亭湖,因以为名。)隋平陈,改为岳州。炀帝初,改为罗州,寻为巴陵郡。郡人董景珍等,以罗县令萧铣为主,起兵於此。大唐武德四年,平萧铣,复为岳州,或为巴陵郡。领县五:
bā líng hàn xià juàn xiàn dì. juàn yīn cí yǎn fǎn. gǔ bā qiū yě. yǒu jūn shān dòng tíng hú bā qiū hú qīng cǎo hú. jiǎn dì zhì yún:" bā qiū hú zhōng yǒu cáo yóu zhōu, jí cáo gōng wèi sūn quán suǒ bài shāo chuán chù, zài jīn xiàn nán sì shí lǐ." yòu yún:" jīn è zhōu zhī pú qí xiàn, yǒu chì bì shān, jí cáo gōng bài chù." àn sān guó zhì yún:" liú biǎo zú, qí zi cóng dài tún xiāng yáng. liú bèi tún fán. cóng jiàng cáo gōng, bèi suì nán zǒu. cáo gōng kǒng bèi xiān jù jiāng líng, jiāng jīng qí jí zhuī, jí yú dāng yáng zhī zhǎng bǎn. bèi yǔ shù shí qí zǒu, xié qū hàn jīn, jì miǎn, dào xià kǒu. cáo gōng jìn jūn jiāng líng, dé liú cóng shuǐ jūn chuán bù shù shí wàn, zì jiāng líng zhēng bèi, zhì bā qiū, suì zhì chì bì. sūn quán qiǎn zhōu yú shuǐ jūn shù wàn, yǔ bèi bìng lì nì zhī. cáo gōng pō jiāng běi àn. yú bù jiàng huáng gài zhà xiáng, zhàn jiàn shù qiān sōu, yīn fēng fàng huǒ. cáo gōng dà bài, cóng huá róng dào bù guī, tuì bǎo nán jùn, bèi yú děng fù zhuī zhī. cáo gōng liú cáo rén shǒu jiāng líng chéng, zì jìng běi guī." ér hàn yáng jùn tú jīng yún:" chì bì chéng yī míng wū lín, zài jùn xī běi èr bǎi èr shí lǐ, zài shui yì chuān xiàn xī bā shí lǐ, kuà shui yì nán běi." cǐ dà wù yě. cáo gōng jì cóng jiāng líng shuǐ jūn yán liú, yǐ zhì bā qiū, zé jīn bā líng jùn chì bì zhī zài bā líng jùn zhī xià, jūn bài yǐn hái nán jùn, liú bèi zhōu yú shuǐ jūn zhuī niè, bìng shì dà jiāng zhī zhōng, yǔ shui yì chuān xī shū wèi guāi jiǎo. jīn jù jiǎn dì zhì wéi shì, dāng zài bā líng jiāng xià èr jùn jiè. qí hàn yáng jùn tú jīng jí sú shuō, xī jiē é miù, suǒ yǐ bèi lù guó zhì, yǐ wéi zhèng jù ěr.
巴陵(汉下隽县地。隽音词兖反。古巴丘也。有君山、洞庭湖、巴丘湖、青草湖。检地志云:“巴丘湖中有曹由洲,即曹公为孙权所败烧舡处,在今县南四十里。”又云:“今鄂州之蒲圻县,有赤壁山,即曹公败处。”按三国志云:“刘表卒,其子琮代屯襄阳。刘备屯樊。琮降曹公,备遂南走。曹公恐备先据江陵,将精骑急追,及於当阳之)(长阪。备与数十骑走,斜趋汉津,济沔,到夏口。曹公进军江陵,得刘琮水军舡步数十万,自江陵征备,至巴丘,遂至赤壁。孙权遣周瑜水军数万,与备并力逆之。曹公泊江北岸。瑜部将黄盖诈降,战舰数千艘,因风放火。曹公大败,从华容道步归,退保南郡,备瑜等复追之。曹公留曹仁守江陵城,自径北归。”而汉阳郡图经云:“赤壁城一名乌林,在郡西北二百二十里,在〈氵義〉川县西八十里,跨〈氵義〉南北。”此大误也。曹公既从江陵水军沿流,已至巴丘,则今巴陵郡赤壁只在巴陵郡之下,军败引还南郡,刘备、周瑜水军追蹑,并是大江之中,与〈氵義〉川西殊为乖角。今据检地志为是,当在巴陵、江夏二郡界。其汉阳郡图经及俗说,悉皆讹谬,所以备录国志,以为证据尔。)
yuán jiāng hàn yì yáng xiàn dì. yīn yǐ yuán shuǐ wéi míng. liáng zhì zhòng huá xiàn, suí fèi zhī. yòu yǒu zhòng huá chéng, yì wèi zhī yú shùn gǔ chéng.
沅江(汉益阳县地。因以沅水为名。梁置重华县,隋废之。又有重华城,亦谓之虞舜古城。)
xiāng yīn běn luó zi guó, qín wèi luó xiàn. liáng zhì yuè yáng jùn. suí zhì yù zhōu. yǒu yù sì shān xiāng shuǐ, yòu yǒu dì míng huáng líng, jí shùn èr fēi suǒ zàng zhī dì. xiàn běi yǒu mì shuǐ, jí qū yuán huái shā zì shěn zhī chù, sú wèi zhī luó jiāng. yòu yǒu qū yuán zhǒng, jīn yǒu shí bēi, wén yuē" chǔ fàng chén qū dài fū zhī bēi", qí yú zì miè yǐ. hàn luó xiàn gù chéng zài jīn xiàn dōng běi.
湘阴(本罗子国,秦为罗县。梁置岳阳郡。隋置玉州。有玉笥山、湘水,又有地名黄陵,即舜二妃所葬之地。县北有汨水,即屈原怀沙自沈之处,俗谓之罗江。又有屈原冢,今有石碑,文曰”楚放臣屈大夫之碑”,其馀字灭矣。汉罗县故城在今县东北。)
huá róng hàn càn líng xiàn yě. suí zhì cǐ xiàn. gǔ huá róng zài jìng líng jùn.
华容(汉孱陵县也。隋置此县。古华容在竟陵郡。)
chāng jiāng
昌江
héng yáng jùn
衡阳郡
dōng zhì lú líng jùn jiǔ bǎi lǐ. nán zhì líng líng jùn wǔ bǎi bā shí lǐ. xī zhì shào yáng jùn sān bǎi lǐ. běi zhì cháng shā jùn sì bǎi wǔ shí lǐ. dōng nán dào guì yáng jùn sān bǎi lǐ. xī nán dào líng líng jùn sān bǎi qī shí lǐ. xī běi dào cháng shā jùn xiāng tán xiàn wǔ bǎi bā shí lǐ. dōng běi dào lú líng jùn jiǔ bǎi lǐ. qù xī jīng sān qiān yī bǎi lǐ, qù dōng jīng èr qiān qī bǎi liù shí bā lǐ. hù sān wàn sì qiān sān bǎi sān shí, kǒu shí jiǔ wàn qī qiān wǔ bǎi sān shí.
(东至庐陵郡九百里。南至零陵郡五百八十里。西至邵阳郡三百里。北至长沙郡四百五十里。东南到桂阳郡三百里。西南到零陵郡三百七十里。西北到长沙郡湘潭县五百八十里。东北到庐陵郡九百里。去西京三千一百里,去东京二千七百六十八里。户三万四千三百三十,口十九万七千五百三十。)
héng zhōu jīn lǐ héng yáng xiàn. chūn qiū yǐ lái shǔ chǔ. qín shǔ cháng shā jùn. hàn shǔ cháng shā guó guì yáng jùn dì. hòu hàn shǔ cháng shā guì yáng èr jùn dì. wú yǐ qí dì zhì héng yáng xiāng dōng èr jùn, jìn yīn zhī. sòng wèi héng yáng guó jí xiāng dōng jùn, qí yǐ xià jiē yīn zhī. qí cháng gǎi héng yáng guó wèi jùn. suí píng chén, shěng xiāng dōng héng yáng èr jùn, zhì héng zhōu yáng dì chū zhōu fèi, zhì héng shān jùn. dà táng wèi héng zhōu, huò wèi héng yáng jùn. lǐng xiàn liù:
衡州(今理衡阳县。)春秋以来属楚。秦属长沙郡。汉属长沙国、桂阳郡地。后汉属长沙、桂阳二郡地。吴以其地置衡阳、湘东二郡,晋因之。宋为衡阳国及湘东郡,齐以下皆因之。(齐常改衡阳国为郡。)隋平陈,省湘东、衡阳二郡,置衡州;炀帝初州废,置衡山郡。大唐为衡州,或为衡阳郡。领县六:
héng yáng hàn líng xiàn dì. yǒu líng shuǐ hú, niàng jiǔ chún měi, suǒ wèi líng jiǔ. jìn wǔ dì píng wú, shǐ jiàn líng jiǔ yú tài miào, wèi cǐ. yǒu zhēng shuǐ. líng yīn líng.
衡阳(汉酃县地。有酃水湖,酿酒醇美,所谓酃酒。晋武帝平吴,始荐酃酒於太庙,谓此。有蒸水。酃音灵。)
xiāng tán yǒu nán yuè héng shān. hàn yáng shān xiàn.
湘潭(有南岳衡山。汉阳山县。)
lěi yáng hàn jiù xiàn. yǒu lěi shuǐ.
耒阳(汉旧县。有耒水。)
yōu
攸
cháng níng
常宁
tú líng hàn jiù xiàn. tú, yì shē fǎn.
荼陵(汉旧县。荼,弋奢反。)
líng líng jùn
零陵郡
dōng zhì jiāng huá jùn sān bǎi lǐ. nán zhì píng lè jùn liù bǎi sān shí jiǔ lǐ. xī zhì shào yáng jùn wǔ gāng xiàn jiè èr bǎi èr shí lǐ. běi zhì héng yáng jùn wǔ bǎi bā shí lǐ. dōng nán dào jiāng huá jùn sān bǎi lǐ. xī nán dào shǐ ān jùn wǔ bǎi wǔ shí lǐ. xī běi dào shào yáng jùn sān bǎi yī shí lǐ. dōng běi dào héng yáng jùn wǔ bǎi qī shí lǐ. qù xī jīng sān qiān èr bǎi qī shí sì lǐ, qù dōng jīng sān qiān wǔ shí wǔ lǐ. hù èr wàn jiǔ qiān yī shí sān, kǒu shí qī wàn èr qiān bā bǎi wǔ shí qī.
(东至江华郡三百里。南至平乐郡六百三十九里。西至邵阳郡武冈县界二百二十里。北至衡阳郡五百八十里。东南到江华郡三百里。西南到始安郡五百五十里。西北到邵阳郡三百一十里。东北到衡阳郡五百七十里。去西京三千二百七十四里,去东京三千五十五里。户二万九千一十三,口十七万二千八百五十七。)
yǒng zhōu jīn lǐ líng líng xiàn. chūn qiū chǔ guó zhī nán jìng. qín shǔ cháng shā jùn. hàn wǔ dì zhì líng líng jùn, hòu hàn jí jìn jiē yīn zhī. sòng wèi líng líng guó. qí wèi líng líng jùn, liáng chén jiē rán. suí píng chén, jùn fèi, zhì yǒng zhōu yáng dì chū zhōu fèi, zhì líng líng jùn. dà táng wèi yǒng zhōu, huò wèi líng líng jùn. lǐng xiàn sān:
永州(今理零陵县。)春秋楚国之南境。秦属长沙郡。汉武帝置零陵郡,后汉及晋皆因之。宋为零陵国。齐为零陵郡,梁、陈皆然。隋平陈,郡废,置永州;炀帝初州废,置零陵郡。大唐为永州,或为零陵郡。领县三:
líng líng hàn quán líng xiàn gù chéng zài jīn xiàn běi.
零陵(汉泉陵县故城在今县北。)
xiāng yuán hàn táo yáng xiàn gù chéng zài jīn xiàn xī běi.
湘源(汉洮阳县故城在今县西北。)
qí yáng hàn quán líng xiàn dì. wú zhì jīn xiàn.
祁阳(汉泉陵县地。吴置今县。)
jiāng huá jùn
江华郡
dōng zhì guì yáng jùn liù bǎi lǐ. nán zhì lín hè jùn sì bǎi lǐ. xī zhì píng lè jùn sì bǎi lǐ. běi zhì líng líng jùn sān bǎi lǐ. dōng nán dào guì yáng jùn liù bǎi lǐ. xī nán dào yǒng shān, xiǎn jùn wú lù. xī běi dào líng líng jùn sān bǎi lǐ. dōng běi dào shǐ ān jùn wǔ bǎi lǐ. qù xī jīng sān qiān jiǔ bǎi sān shí lǐ, qù dōng jīng sān qiān wǔ bǎi bā shí lǐ. hù èr wàn qī qiān sì bǎi sì shí èr, kǒu yī shí liù wàn sān qiān èr bǎi.
(东至桂阳郡六百里。南至临贺郡四百里。西至平乐郡四百里。北至零陵郡三百里。东南到桂阳郡六百里。西南到永山,险峻无路。西北到零陵郡三百里。东北到始安郡五百里。去西京三千九百三十里,去东京三千五百八十里。户二万七千四百四十二,口一十六万三千二百。)
dào zhōu jīn lǐ yíng dào xiàn. shùn fēng xiàng yǒu bí guó, jí cǐ yě. chūn qiū shí chǔ dì. qín shǔ cháng shā jùn. hàn chū shǔ cháng shā guó, hòu shǔ líng líng jùn. hòu hàn wèi jí jìn jiē yīn zhī. sòng qí wèi yíng yáng jùn. liáng gǎi yíng yáng wèi yǒng yáng jùn. suí píng chén, jùn fèi, xī bìng qí dì zhì yǒng zhōu yáng dì chū zhōu fèi, bìng shǔ líng líng jùn. dà táng jì píng xiāo xǐ, fù gē qí dì zhì yíng zhōu. wǔ dé wǔ nián, gǎi wéi nán yíng zhōu. zhēn guān bā nián, gǎi wéi dào zhōu, huò wèi jiāng huá jùn. yǒu dū páng lǐng, jīn wèi zhī yǒng míng, yǒu méng zhǔ lǐng, jīn wèi zhī bái máng, jí wǔ lǐng zhī èr yě. lǐng xiàn sì:
道州(今理营道县。)舜封象有鼻国,即此也。春秋时楚地。秦属长沙郡。汉初属长沙国,后属零陵郡。后汉、魏及晋皆因之。宋齐为营阳郡。梁改营阳为永阳郡。隋平陈,郡废,悉并其地置永州;炀帝初州废,并属零陵郡。大唐既平萧铣,复割其地置营州。武德五年,改为南营州。贞观八年,改为道州,或为江华郡。(有都庞岭,今谓之永明,有甿渚岭,今谓之白芒,即五岭之二也。)领县四:
yíng dào hàn jiù xiàn. yǒu yíng shān, yīn yǐ wéi míng.
营道(汉旧县。有营山,因以为名。)
yán táng hàn líng dào xiàn, shǔ líng líng jùn. yǒu chōng líng xiāng, yuán dì xǐ yú nán yáng jùn cài yáng xiàn. guó chū zhì táng xīng xiàn. yǒu jiǔ yí shān, qí shān jiǔ xī jiē xiāng sì, gù míng zhī, shùn suǒ zàng.
延唐(汉泠道县,属零陵郡。有舂陵乡,元帝徙於南阳郡蔡阳县。国初置唐兴县。有九疑山,其山九谿皆相似,故名之,舜所葬。)
jiāng huá
江华
yǒng míng yǒu yǒng míng lǐng.
永明(有永明岭。)
guì yáng jùn
桂阳郡
dōng zhì lú líng jùn yī qiān èr bǎi wǔ shí lǐ. nán zhì shǐ xīng jùn wǔ bǎi lǐ. xī zhì jiāng huá jùn liù bǎi lǐ. běi zhì héng yáng jùn sān bǎi lǐ. dōng nán dào nán kāng jùn qiān yī shí lǐ. xī nán dào lián shān jùn sān bǎi jiǔ shí lǐ. xī běi dào héng yáng jùn sān bǎi lǐ. dōng běi dào lú líng jùn jiè wǔ bǎi yī shí lǐ. qù xī jīng sān qiān sān bǎi lǐ, qù dōng jīng sān qiān wǔ shí qī lǐ. hù èr wàn qī qiān jiǔ bǎi jiǔ shí, kǒu shí qī wàn sì qiān yī bǎi sān shí.
(东至庐陵郡一千二百五十里。南至始兴郡五百里。西至江华郡六百里。北至衡阳郡三百里。东南到南康郡千一十里。西南到连山郡三百九十里。西北到衡阳郡三百里。东北到庐陵郡界五百一十里。去西京三千三百里,去东京三千五十七里。户二万七千九百九十,口十七万四千一百三十。)
chēn zhōu jīn lǐ chēn xiàn. chūn qiū zhàn guó shí jiē chǔ dì. qín shǔ cháng shā jùn. xiàng yǔ xǐ yì dì yú cháng shā, dōu chēn, jí cǐ dì yě. hàn chū yǐ qí dì wèi guì yáng jùn. jí cháng shā zhī nán jìng. hòu hàn jìn sòng qí jiē yīn zhī. chén yǐ qí dì wèi guì yáng lú yáng èr jùn. suí píng chén, fèi èr jùn, zhì chēn zhōu yáng dì chū zhōu fèi, fù zhì guì yáng jùn. dà táng wèi chēn zhōu, huò wèi guì yáng jùn. yǒu qí tián lǐng, jīn wèi zhī là lǐng, jí wǔ lǐng zhī yī. lǐng xiàn bā:
郴州(今理郴县。)春秋、战国时皆楚地。秦属长沙郡。项羽徙义帝於长沙,都郴,即此地也。汉初以其地为桂阳郡。(即长沙之南境。)后汉、晋、宋、齐皆因之。陈以其地为桂阳、卢阳二郡。隋平陈,废二郡,置郴州;炀帝初州废,复置桂阳郡。大唐为郴州,或为桂阳郡。(有骑田岭,今谓之腊岭,即五岭之一。)领县八:
chēn hàn jiù xiàn.
郴(汉旧县。)
gāo tíng
高亭
lán shān
蓝山
yì chāng
义昌
zī xīng
资兴
yì zhāng xiàn běi lín zhāng shuǐ. yì hàn chēn xiàn dì.
义章(县北临章水。亦汉郴县地。)
nán píng
南平
lín wǔ yǒu wǔ xī. hàn jiù xiàn.
临武(有武溪。汉旧县。)
lián shān jùn
连山郡
dōng zhì guì yáng jùn nán píng xiàn èr bǎi yī shí lǐ. nán zhì nán hǎi jùn jiǔ bǎi lǐ. xī zhì lín hè jùn èr bǎi liù shí jiǔ lǐ. běi zhì guì yáng jùn lán shān xiàn èr bǎi wǔ lǐ. dōng nán dào shǐ xīng jùn wǔ bǎi yī shí lǐ. xī nán dào lín fēng jùn liù bǎi sān shí lǐ. xī běi dào jiāng huá jùn wǔ bǎi qī shí lǐ. dōng běi dào guì yáng jùn sān bǎi jiǔ shí èr lǐ. qù xī jīng sān qiān bā bǎi wǔ lǐ, qù dōng jīng sān qiān wǔ bǎi bā shí jiǔ lǐ. hù yī wàn yī qiān yī bǎi bā shí, kǒu wǔ wàn liù bǎi èr shí jiǔ.
(东至桂阳郡南平县二百一十里。南至南海郡九百里。西至临贺郡二百六十九里。北至桂阳郡蓝山县二百五里。东南到始兴郡五百一十里。西南到临封郡六百三十里。西北到江华郡五百七十里。东北到桂阳郡三百九十二里。去西京三千八百五里,去东京三千五百八十九里。户一万一千一百八十,口五万六百二十九。)
lián zhōu jīn lǐ guì yáng xiàn. chūn qiū shí chǔ dì. qín shǔ cháng shā jùn zhī nán jìng. èr hàn shǔ guì yáng jùn. wú shǔ shǐ xīng jùn. jìn yīn zhī. sòng míng dì zhì sòng ān jùn, hòu shěng sòng ān shǔ guǎng xìng jùn. sòng gǎi shǐ xīng wèi guǎng xìng, jīn shǐ xīng jùn yě. qí fù shǔ shǐ xīng jùn. liáng yòu fēn wéi yáng shān jùn. suí píng chén, jùn fèi, yáng dì chū zhì xī píng jùn. dà táng gǎi wéi lián zhōu, huò wèi lián shān jùn. lǐng xiàn sān:
连州(今理桂阳县。)春秋时楚地。秦属长沙郡之南境。二汉属桂阳郡。吴属始兴郡。晋因之。宋明帝置宋安郡,后省宋安属广兴郡。(宋改始兴为广兴,今始兴郡也。)齐复属始兴郡。梁又分为阳山郡。隋平陈,郡废,炀帝初置熙平郡。大唐改为连州,或为连山郡。领县三:
guì yáng hàn jiù xiàn. zài guì shuǐ zhī yáng, qián yǒu kuāng shuǐ. yǒu rǔ xué sān shí qī, guì lǐng, zhēn nǚ xiá. yǒu huáng shuǐ, hàn fú bō jiāng jūn lù bó dé tǎo nán yuè, chū guì yáng, xià huáng shuǐ, jí cǐ dì. kuāng yīn kuāng. huáng yīn huáng.
桂阳(汉旧县。在桂水之阳,前有洭水。有乳穴三十七,桂岭,贞女硖。有湟水,汉伏波将军路博德讨南越,出桂阳,下湟水,即此地。洭音匡。湟音皇。)
yáng shān yǒu rǔ xué shí jiǔ.
阳山(有乳穴十九。)
lián shān
连山
shào yáng jùn
邵阳郡
dōng zhì héng yáng jùn sān bǎi lǐ. nán zhì líng líng jùn sān bǎi lǐ. xī zhì lú xī jùn bā bǎi lǐ. běi zhì cháng shā jùn èr bǎi sì shí lǐ. dōng nán dào líng líng jùn sān bǎi shí èr lǐ. xī nán dào tán yáng jùn qū qǔ yī qiān bā bǎi liù shí lǐ. xī běi dào lú xī jùn bā bǎi lǐ. dōng běi dào cháng shā jùn wǔ bǎi sān shí sì lǐ. qù xī jīng èr qiān bā bǎi bā shí sān lǐ, qù dōng jīng èr qiān wǔ bǎi liù shí qī lǐ. hù yī wàn èr qiān sān bǎi èr shí sān, kǒu bā wàn jiǔ qiān yī bǎi wǔ shí sì.
(东至衡阳郡三百里。南至零陵郡三百里。西至卢溪郡八百里。北至长沙郡二百四十里。东南到零陵郡三百十二里。西南到潭阳郡屈曲一千八百六十里。西北到卢溪郡八百里。东北到长沙郡五百三十四里。去西京二千八百八十三里,去东京二千五百六十七里。户一万二千三百二十三,口八万九千一百五十四。)
shào zhōu jīn lǐ shào yáng xiàn. chūn qiū zhàn guó shí jiē shǔ chǔ. qín shǔ cháng shā jùn. hàn shǔ cháng shā guó líng líng jùn dì. hòu hàn shǔ cháng shā líng líng èr jùn dì. wú zhì shào líng jùn, fēn líng líng běi bù dū wèi zhì. jìn yīn zhī. sòng qí shào líng jùn, liáng chén yì rán. suí píng chén, fèi shào líng jùn, bìng rù cháng shā jùn. dà táng fù fēn zhì shào zhōu, huò wèi shào yáng jùn. lǐng xiàn èr:
邵州(今理邵阳县。)春秋、战国时皆属楚。秦属长沙郡。汉属长沙国、零陵郡地。后汉属长沙、零陵二郡地。吴置邵陵郡,(分零陵北部都尉置。)晋因之。宋齐邵陵郡,梁陈亦然。隋平陈,废邵陵郡,并入长沙郡。大唐复分置邵州,或为邵阳郡。领县二:
shào yáng hàn zhāo líng xiàn.
邵阳(汉昭陵县。)
wǔ gāng hàn dōu liáng xiàn zhī dì. hàn fū yí xiàn gù chéng zài dōng běi.
武冈(汉都梁县之地。汉夫夷县故城在东北。)
wǔ líng jùn
武陵郡
dōng zhì bā líng jùn liù bǎi lǐ. nán zhì cháng shā jùn jiè yī bǎi yī shí lǐ. xī zhì lú xī jùn sì bǎi liù shí wǔ lǐ. běi zhì lǐ yáng jùn bǎi bā shí lǐ. dōng nán dào cháng shā jùn sì bǎi lǐ. xī nán dào lú xī jùn yuán líng xiàn sān bǎi jiǔ shí liù lǐ. xī běi dào lǐ yáng jùn shí mén xiàn jiè yī bǎi lǐ. dōng běi dào lǐ yáng jùn ān xiāng xiàn jiè yī bǎi èr shí bā lǐ. qù xī jīng èr qiān wǔ bǎi èr shí yī lǐ, qù dōng jīng yī qiān bā bǎi wǔ shí bā lǐ. hù qī qiān qī bǎi èr shí èr, kǒu sān wàn jiǔ qiān yī shí qī.
(东至巴陵郡六百里。南至长沙郡界一百一十里。西至卢溪郡四百六十五里。北至澧阳郡百八十里。东南到长沙郡四百里。西南到卢溪郡沅陵县三百九十六里。西北到澧阳郡石门县界一百里。东北到澧阳郡安乡县界一百二十八里。去西京二千五百二十一里,去东京一千八百五十八里。户七千七百二十二,口三万九千一十七。)
lǎng zhōu jīn lǐ wǔ líng xiàn. chūn qiū zhàn guó shí jiē shǔ chǔ dì. qín zhāo wáng zhì qián zhōng jùn. hàn gāo gēng míng wǔ líng jùn, hòu hàn wèi zhì jìn jiē yīn zhī. jìn zhào xīn wèn pān jīng yún:" guì zhōu hé yǐ míng wǔ líng?" jīng yuē:" bǐ jùn běn míng yì líng jùn, zài chén yáng xiàn jiè, yǔ yí xiāng jiē, shù wèi suǒ gōng, guāng wǔ shí yí dōng chū, gòng yì yì hào. chuán yuē zhǐ gē wéi wǔ, shī chēng gāo píng yuē líng." wǔ líng jì táo huā yuán, jí cǐ dì yě. sòng qí yì yuē wǔ líng jùn. liáng zhì wǔ zhōu, hòu gǎi yuē yuán zhōu. suí píng chén, gǎi wéi lǎng zhōu yáng dì chū zhōu fèi, zhì wǔ líng jùn. dà táng wèi lǎng zhōu, huò wèi wǔ líng jùn. lǐng xiàn èr:
朗州(今理武陵县。)春秋、战国时皆属楚地。秦昭王置黔中郡。汉高更名武陵郡,后汉、魏至晋皆因之。(晋赵廞问潘京云:“贵州何以名武陵?”京曰:“鄙郡本名义陵郡,在辰阳县界,与夷相接,数为所攻,光武时移东出,共议易号。传曰止戈为武,诗称高平曰陵。”武陵记桃花源,即此地也。)宋齐亦曰武陵郡。梁置武州,后改曰沅州。隋平陈,改为朗州;炀帝初州废,置武陵郡。大唐为朗州,或为武陵郡。领县二:
wǔ líng hàn lín yuán hàn shòu èr xiàn dì. yǒu yuán shuǐ, zhì cháng shā, rù dòng tíng hú. yǒu chún jì bēi, jīn míng bái mǎ bēi, suí kāi huáng zhōng yǒu cì shǐ qiáo nán tuó xiū, qí lì bù jiǎn zhèng bái èr qú.
武陵(汉临沅、汉寿二县地。有沅水,至长沙,入洞庭湖。有纯纪陂,今名白马陂,隋开皇中有刺史乔难陀修,其利不减郑白二渠。)
lóng yáng wú shí zhì. yuán shuǐ rù lóng yáng jiè, lì fán zhōu, zhōu zhǎng èr shí lǐ, jí lǐ héng zhǒng gān suǒ.
龙阳(吴时置。沅水入龙阳界,历凡洲,洲长二十里,即李衡种甘所。)
lǐ yáng jùn
澧阳郡
dōng zhì bā líng jùn èr bǎi lǐ. nán zhì wǔ líng jùn yī bǎi bā shí lǐ. xī zhì qián zhōng jùn èr qiān lǐ. běi zhì jiāng líng jùn sān bǎi lǐ. dōng nán dào wǔ líng jùn lóng yáng xiàn jiè sì bǎi wǔ shí wǔ lǐ. xī nán dào lú xī jùn yī qiān sān shí bā lǐ. xī běi dào yí líng jùn qī bǎi wǔ shí jiǔ lǐ. dōng běi dào jiāng líng jùn gōng ān xiàn wǔ bǎi qī shí wǔ lǐ. qù xī jīng èr qiān sì lǐ, qù dōng jīng yī qiān wǔ bǎi shí bā lǐ. hù yī wàn liù qiān yī bǎi jiǔ shí, kǒu bā wàn èr qiān èr bǎi sì shí liù.
(东至巴陵郡二百里。南至武陵郡一百八十里。西至黔中郡二千里。北至江陵郡三百里。东南到武陵郡龙阳县界四百五十五里。西南到卢溪郡一千三十八里。西北到夷陵郡七百五十九里。东北到江陵郡公安县五百七十五里。去西京二千四里,去东京一千五百十八里。户一万六千一百九十,口八万二千二百四十六。)
lǐ zhōu jīn lǐ lǐ yáng xiàn. chūn qiū shí chǔ dì. qín shǔ qián zhōng jùn. èr hàn shǔ wǔ líng jùn, jiān zhì jīng zhōu. lǐng jùn bā, lǐ yú cǐ. wú fēn zhì tiān mén jùn, jìn sòng qí jiē yīn zhī. suí píng chén, zhì sōng zhōu, xún gǎi wéi lǐ zhōu yáng dì chū wèi lǐ yáng jùn. dà táng wèi lǐ zhōu, huò wèi lǐ yáng jùn. lǐng xiàn sì:
澧州(今理澧阳县。)春秋时楚地。秦属黔中郡。二汉属武陵郡,兼治荆州。(领郡八,理於此。)吴分置天门郡,晋、宋、齐皆因之。隋平陈,置松州,寻改为澧州;炀帝初为澧阳郡。大唐为澧州,或为澧阳郡。领县四:
lǐ yáng hàn líng yáng xiàn dì. yǒu lǐ shuǐ. yǒu chóng shān, jí fàng huān dōu zhī suǒ.
澧阳(汉零阳县地。有澧水。有崇山,即放驩兜之所。)
cí lì hàn líng yáng xiàn dì.
慈利(汉零阳县地。)
shí mén hàn líng yáng xiàn dì. wú shí zhì tiān mén jùn. yǒu lóu shuǐ.
石门(汉零阳县地。吴时置天门郡。有漊水。)
ān xiāng hàn càn líng xiàn dì, yì hòu hàn hàn shòu xiàn dì. nán cháo zhì yì yáng jùn.
安乡(汉孱陵县地,亦后汉汉寿县地。南朝置义阳郡。)
qián zhōng jùn
黔中郡
dōng zhì lǐ yáng jùn èr qiān lǐ. nán zhì yì quán jùn liù bǎi lǐ. xī zhì fú líng jùn sān bǎi liù shí lǐ. běi zhì nán bīn jùn liù bǎi wǔ shí lǐ. dōng nán dào níng yí jùn sān bǎi yī shí lǐ. xī nán dào yì quán jùn sān bǎi wǔ shí lǐ. xī běi dào fú líng jùn sān bǎi liù shí lǐ. dōng běi dào qīng jiāng jùn wǔ bǎi wǔ shí lǐ. qù xī jīng sān qiān wǔ bǎi liù shí lǐ, qù dōng jīng sān qiān èr bǎi qī shí qī lǐ. hù sì wàn yī bǎi bā shí wǔ, kǒu èr shí wàn sān qiān sān bǎi wǔ shí qī.
(东至澧阳郡二千里。南至义泉郡六百里。西至涪陵郡三百六十里。北至南宾郡六百五十里。东南到宁夷郡三百一十里。西南到义泉郡三百五十里。西北到涪陵郡三百六十里。东北到清江郡五百五十里。去西京三千五百六十里,去东京三千二百七十七里。户四万一百八十五,口二十万三千三百五十七。)
qián zhōu jīn lǐ péng shuǐ xiàn. gǔ mán yí zhī guó, chūn qiū zhàn guó jiē chǔ dì. qín huì wáng yù chǔ qián zhōng dì, yǐ wǔ guān wài yì zhī, jí cǐ shì yě, tōng wèi zhī wǔ xī. wǔ xī wèi yǒu chén wū wǔ yuán děng wǔ xī yě. gǔ lǎo xiāng chuán yún, chǔ zi miè bā, bā zǐ xiōng dì wǔ rén liú rù qián zhōng, gè wèi yī xī zhī zhǎng. yī shuō yún, wǔ xī mán jiē pán hù zǐ sūn, zì wèi tǒng zhǎng, fēi bā zǐ yě. qín shǔ qián zhōng jùn. hàn shǔ wǔ líng jùn, hòu hàn yīn zhī, jìn sòng qí yì rán. hòu zhōu wǔ dì shí, mán shuài yǐ qí dì guī fù, suì zhì fèng zhōu, fù gǎi wéi qián zhōu. suí chū yì zhì qián zhōu, yáng dì chū wèi qián ān jùn. dà táng fù wèi qián zhōu, huò wèi qián zhōng jùn. lǐng xiàn liù:
黔州(今理彭水县。)古蛮夷之国,春秋、战国皆楚地。秦惠王欲楚黔中地,以武关外易之,即此是也,通谓之五溪。(五溪谓酉、辰、巫、武、沅等五溪也。古老相传云,楚子灭巴,巴子兄弟五人流入黔中,各为一溪之长。一说云,五溪蛮皆槃瓠子孙,自为统长,非巴子也。)秦属黔中郡。汉属武陵郡,后汉因之,晋、宋、齐亦然。后周武帝时,蛮帅以其地归附,遂置奉州,复改为黔州。隋初亦置黔州,炀帝初为黔安郡。大唐复为黔州,或为黔中郡。领县六:
péng shuǐ hàn yǒu yáng xiàn.
彭水(汉酉阳县。)
qián jiāng
黔江
hóng dù
洪杜
yáng shuǐ
洋水
xìn níng
信宁
dōu rú
都濡
níng yí jùn
宁夷郡
dōng zhì líng xī jùn sān bǎi lǐ. nán zhì fú chuān jùn wǔ bǎi lǐ. xī zhì yì quán jùn liù bǎi lǐ. běi zhì qián zhōng jùn èr bǎi bā shí qī lǐ. dōng nán dào lú xī jùn yī qiān liù bǎi lǐ. xī nán dào yì quán jùn wǔ bǎi sì shí lǐ. xī běi dào qián zhōng jùn sān bǎi lǐ. dōng běi dào qián zhōng jùn qián jiāng xiàn yī bǎi jiǔ shí lǐ. qù xī jīng sān qiān jiǔ bǎi wǔ shí lǐ, qù dōng jīng sān qiān wǔ bǎi jiǔ shí sān lǐ. hù yī qiān wǔ bǎi èr shí bā, kǒu bā qiān yī bǎi.
(东至灵溪郡三百里。南至涪川郡五百里。西至义泉郡六百里。北至黔中郡二百八十七里。东南到卢溪郡一千六百里。西南到义泉郡五百四十里。西北到黔中郡三百里。东北到黔中郡黔江县一百九十里。去西京三千九百五十里,去东京三千五百九十三里。户一千五百二十八,口八千一百。)
sī zhōu jīn lǐ wù chuān xiàn. lì dài tǔ dì yǔ qián zhōng jùn tóng. suí shǔ qīng jiāng jùn. dà táng wǔ dé yuán nián, yǐ dāng zāng kē zhī chōng yào, suì zhì wù zhōu. zhēn guān bā nián, gǎi wéi sī zhōu, huò wèi níng yí jùn. lǐng xiàn sì:
思州(今理务川县。)历代土地与黔中郡同。隋属清江郡。大唐武德元年,以当牂牁之冲要,遂置务州。贞观八年,改为思州,或为宁夷郡。领县四:
wù chuān hàn yǒu yáng xiàn dì.
务川(汉酉阳县地。)
níng yí
宁夷
sī yìn sī yìn, shuǐ míng.
思印(思印,水名。)
sī wáng
思王
lú xī jùn
卢溪郡
dōng zhì wǔ líng jùn sì bǎi liù shí wǔ lǐ. nán zhì tán yáng jùn wǔ bǎi sì shí bā lǐ. xī zhì lú yáng jùn liù bǎi qī shí lǐ. běi zhì líng xī jùn sān bǎi liù shí bā lǐ. dōng nán dào shào yáng jùn bā bǎi lǐ. xī nán dào lú yáng jùn shuǐ lù sān bǎi liù shí bā lǐ. xī běi dào líng xī jùn dà xiāng xiàn jiè yī bǎi jiǔ shí lǐ. dōng běi dào wǔ líng jùn jiè yuán shuǐ lù èr bǎi shí jiǔ lǐ. qù xī jīng sān qiān wǔ bǎi èr shí bā lǐ, qù dōng jīng sān qiān èr bǎi jiǔ shí lǐ. hù sì qiān yī bǎi wǔ shí, kǒu èr wàn qī qiān èr bǎi qī shí.
(东至武陵郡四百六十五里。南至潭阳郡五百四十八里。西至卢阳郡六百七十里。北至灵溪郡三百六十八里。东南到邵阳郡八百里。西南到卢阳郡水路三百六十八里。西北到灵溪郡大乡县界一百九十里。东北到武陵郡界沅水路二百十九里。去西京三千五百二十八里,去东京三千二百九十里。户四千一百五十,口二万七千二百七十。)
chén zhōu jīn lǐ yuán líng xiàn. gǔ mán yí zhī dì, chūn qiū chǔ guó zhī jìng. qín shǔ qián zhōng jùn. hàn shǔ cháng shā wǔ líng èr jùn dì. hòu hàn fā nán jùn rén rù wǔ xī, jī zhū mán, bù kè. hòu mǎ yuán zhì lín yuán ér jī pò zhū mán, cǐ qí dì yě. hòu yì shǔ wǔ líng jùn. jìn sòng qí bìng wèi wǔ líng jùn dì. suí fēn zhì chén zhōu, yáng dì chū wèi yuán líng jùn. dà táng wèi chén zhōu, huò wèi lú xī jùn. lǐng xiàn wǔ:
辰州(今理沅陵县。)古蛮夷之地,春秋楚国之境。秦属黔中郡。汉属长沙、武陵二郡地。后汉发南郡人入武谿,击诸蛮,不克。后马援至临沅而击破诸蛮,此其地也。后亦属武陵郡。晋、宋、齐并为武陵郡地。隋分置辰州,炀帝初为沅陵郡。大唐为辰州,或为卢溪郡。领县五:
yuán líng hàn xià juàn xiàn yě. yǒu hú tóu shān zài dōng, wǔ líng jì yún:" shén xiān duō yóu jí yān, hòu hàn mǎ yuán jūn dù chù." juàn yīn zì yǎn fǎn.
沅陵(汉下隽县也。有壶头山在东,武陵记云:“神仙多游集焉,后汉马援军渡处。”隽音字兖反。)
xù pǔ hàn yì líng xiàn.
溆浦(汉义陵县。)
chén xī hàn yuē chén yáng xiàn. jí wǔ xī zhī yī.
辰溪(汉曰辰阳县。即五溪之一。)
lú xī yǒu wǔ xī shuǐ. xiàn xī yǒu wǔ shān, wǔ líng jì yún:" gāo kě wàn rèn, shàng yǒu shí kū, zhōng yǒu yī shí rú gǒu xíng, yún shì pán hù." hàn yuán líng xiàn dì.
卢溪(有武溪水。县西有武山,武陵记云:“高可万仞,上有石窟,中有一石如狗形,云是槃瓠。”汉沅陵县地。)
má yáng
麻阳
lú yáng jùn
卢阳郡
dōng zhì lú xī jùn liù bǎi qī shí lǐ. nán zhì lóng biāo jùn wèi xī xiàn jiè yī bǎi wǔ shí lǐ. xī zhì wèi yáng xiàn jiè bǎi wǔ shí lǐ. běi zhì dāng jùn zhāo yù xiàn jiè wǔ shí lǐ. dōng nán dào tán yáng jùn sān bǎi lǐ. xī nán dào wèi yáng shuǐ lù yī bǎi wǔ shí lǐ. xī běi dào dāng jùn cháng fēng xiàn shuǐ lù èr bǎi lǐ. dōng běi dào lú xī jùn má yáng xiàn jiè shuǐ lù sān bǎi lǐ. qù xī jīng sān qiān wǔ bǎi lǐ, qù dōng jīng sān qiān sān bǎi lǐ. hù sān qiān yī bǎi sān shí, kǒu yī wàn sì qiān liù bǎi jiǔ shí.
(东至卢溪郡六百七十里。南至龙标郡渭溪县界一百五十里。西至渭阳县界百五十里。北至当郡招喻县界五十里。东南到潭阳郡三百里。西南到渭阳水路一百五十里。西北到当郡常丰县水路二百里。东北到卢溪郡麻阳县界水路三百里。去西京三千五百里,去东京三千三百里。户三千一百三十,口一万四千六百九十。)
jǐn zhōu jīn lǐ lú yáng xiàn. lì dài tǔ dì yǔ chén zhōu tóng. dà táng wèi jǐn zhōu, huò wèi lú yáng jùn. lǐng xiàn wǔ:
锦州(今理卢阳县。)历代土地与辰州同。大唐为锦州,或为卢阳郡。领县五:
lú yáng
卢阳
luò pǔ
洛浦
zhāo yù
招喻
cháng fēng
常丰
wèi yáng
渭阳
líng xī jùn
灵溪郡
dōng zhì lú xī jùn sān bǎi liù shí bā lǐ. nán zhì lú yáng jùn wǔ bǎi liù shí lǐ. xī zhì níng yí jùn sān bǎi lǐ. běi zhì lǐ yáng jùn èr bǎi wǔ shí lǐ. dōng nán dào lú xī jùn yuán líng xiàn jiè yī bǎi qī shí lǐ. xī nán dào dāng jùn sān tíng xiàn jiè èr bǎi lǐ. xī běi dào lú xī jùn èr bǎi wǔ shí lǐ. dōng běi dào lǐ yáng jùn cí lì xiàn èr bǎi wǔ shí lǐ. qù xī jīng èr qiān bā bǎi jiǔ shí sān lǐ, qù dōng jīng èr qiān liù bǎi jiǔ shí liù lǐ. hù èr qiān liù shí qī, kǒu yī wàn sān qiān wǔ bǎi jiǔ shí sì.
(东至卢溪郡三百六十八里。南至卢阳郡五百六十里。西至宁夷郡三百里。北至澧阳郡二百五十里。东南到卢溪郡沅陵县界一百七十里。西南到当郡三亭县界二百里。西北到卢溪郡二百五十里。东北到澧阳郡慈利县二百五十里。去西京二千八百九十三里,去东京二千六百九十六里。户二千六十七,口一万三千五百九十四。)
xī zhōu jīn lǐ dà xiāng xiàn. lì dài tǔ dì yǔ chén zhōu tóng. dà táng wèi xī zhōu, huò wèi líng xī jùn. lǐng xiàn èr:
溪州(今理大乡县。)历代土地与辰州同。大唐为溪州,或为灵溪郡。领县二:
dà xiāng hàn yuán líng líng yáng èr xiàn dì. liáng zhì jīn xiàn.
大乡(汉沅陵、零阳二县地。梁置今县。)
sān tíng hàn líng yáng xiàn dì. zhēn guān chū zhì jīn xiàn.
三亭(汉零阳县地。贞观初置今县。)
tán yáng jùn
潭阳郡
dōng zhì lú xī jùn wǔ bǎi sān shí bā lǐ. nán zhì shào yáng jùn yī qiān yī bǎi sì shí sì lǐ. xī zhì lè gǔ jùn èr qiān yī bǎi yī shí qī lǐ. běi zhì lú xī jùn jiǔ bǎi lǐ. dōng nán dào shào yáng jùn yī qiān bā bǎi liù shí lǐ. xī nán dào sù yuán kǒu rù lǎng bā bǎi lǐ. xī běi dào sù wū xī rù lú xī jùn jiǔ bǎi lǐ. dōng běi dào shào yáng jùn yī qiān bā bǎi liù shí lǐ. qù xī jīng sān qiān yī bǎi wǔ shí bā lǐ, qù dōng jīng sān qiān bā bǎi sān shí sān lǐ. hù wǔ qiān sān bǎi liù shí yī, kǒu èr wàn yī qiān bā bǎi èr shí liù.
(东至卢溪郡五百三十八里。南至邵阳郡一千一百四十四里。西至乐古郡二千一百一十七里。北至卢溪郡九百里。东南到邵阳郡一千八百六十里。西南到溯沅口入朗八百里。西北到溯巫溪入卢溪郡九百里。东北到邵阳郡一千八百六十里。去西京三千一百五十八里,去东京三千八百三十三里。户五千三百六十一,口二万一千八百二十六。)
wū zhōu jīn lǐ lóng biāo xiàn. gǔ mán yí zhī jìng, chǔ guó qián zhōng zhī dì. qín shǔ qián zhōng jùn. èr hàn shǔ wǔ líng jùn, zài wū shuǐ zhī yáng. suí shǔ yuán líng jùn. dà táng wèi wū zhōu. tiān shòu zhōng, yǐ wū shān bù zài zhōu jiè, suì gǎi wéi yuán zhōu. kāi yuán shí èr nián, fù wèi wū zhōu, huò wèi tán yáng jùn. lǐng xiàn sān:
巫州(今理龙标县。)古蛮夷之境,楚国黔中之地。秦属黔中郡。二汉属武陵郡,在巫水之阳。隋属沅陵郡。大唐为巫州。天授中,以巫山不在州界,遂改为沅州。开元十二年,复为巫州,或为潭阳郡。领县三:
lóng biāo hàn wú yáng xiàn.
龙标(汉无阳县。)
lǎng xī hàn chán chéng xiàn dì. yǒu yuán xī shuǐ.
朗溪(汉镡城县地。有沅溪水。)
tán yáng
潭阳
qīng jiāng jùn
清江郡
dōng zhì yí líng jùn jiǔ bǎi lǐ. nán zhì qián zhōng jùn qī bǎi lǐ. xī zhì nán pǔ jùn liù bǎi bā shí lǐ. běi zhì yún ān jùn wǔ bǎi lǐ. dōng nán dào yí líng jùn jiè sān bǎi lǐ. xī nán dào qián zhōng jùn jiè wǔ bǎi wǔ shí lǐ. xī běi dào yún ān jùn jiè sān bǎi wǔ shí lǐ. dōng běi dào bā dōng jùn wǔ bǎi lǐ. qù xī jīng èr qiān qī bǎi jiǔ lǐ, qù dōng jīng èr qiān bā bǎi shí lǐ. hù sān qiān bā bǎi shí wǔ, kǒu èr wàn wǔ qiān sān bǎi bā shí.
(东至夷陵郡九百里。南至黔中郡七百里。西至南浦郡六百八十里。北至云安郡五百里。东南到夷陵郡界三百里。西南到黔中郡界五百五十里。西北到云安郡界三百五十里。东北到巴东郡五百里。去西京二千七百九里,去东京二千八百十里。户三千八百十五,口二万五千三百八十。)
shī zhōu jīn lǐ qīng jiāng xiàn. chūn qiū bā guó zhī jìng. qī guó shí, chǔ guó wū jùn zhī dì. qín shǔ nán jùn, èr hàn yīn zhī. hòu zhōu zhì tíng zhōu jí yè zhōu. suí yáng dì chū, bìng zhì yōng zhōu, xún fèi, zhì qīng jiāng jùn. dà táng wèi shī zhōu, huò wèi qīng jiāng jùn. lǐng xiàn èr:
施州(今理清江县。)春秋巴国之境。七国时,楚国巫郡之地。秦属南郡,二汉因之。后周置亭州及业州。隋炀帝初,并置庸州,寻废,置清江郡。大唐为施州,或为清江郡。领县二:
qīng jiāng hàn wū xiàn dì. jīn xiàn xī yǒu dōu tíng, yí shuǐ suǒ chū, yī míng qīng jiāng, lǐn jūn chéng tǔ chuán yú cǐ.
清江(汉巫县地。今县西有都亭,夷水所出,一名清江,廪君乘土船於此。)
jiàn shǐ hàn wū xiàn dì.
建始(汉巫县地。)
fú chuān jùn
涪川郡
dōng zhì ān nán liáo jiè èr bǎi sān shí wǔ lǐ. nán zhì níng yí jùn sī wáng xiàn jiè èr shí qī lǐ. xī zhì dāng jùn chéng lè xiàn jiè èr bǎi sì shí lǐ. běi zhì níng yí jùn wǔ bǎi lǐ. dōng nán dào xī nán dào xī běi dào dōng běi dào qù xī jīng sì qiān sān bǎi lǐ, qù dōng jīng sān qiān wǔ bǎi lǐ. hù èr qiān, kǒu yī wàn yī qiān.
(东至安南獠界二百三十五里。南至宁夷郡思王县界二十七里。西至当郡城乐县界二百四十里。北至宁夷郡五百里。东南到……西南到……西北到……东北到去西京四千三百里,去东京三千五百里。户二千,口一万一千。)
fèi zhōu jīn lǐ fú chuān xiàn. gǔ mán yí zhī guó, hàn shǔ zāng kē jùn. shān chuān xiǎn zǔ, wèi lǐ liáo suǒ jū, duō bù bīn fù. zhì hòu zhōu, shǐ zhì wèi fèi zhōu. yīn shuǐ wéi míng. dà táng chū shǔ wù zhōu, zhēn guān chū fù zhì fèi zhōu, huò wèi fú chuān jùn. lǐng xiàn sì:
费州(今理涪川县。)古蛮夷之国,汉属牂牁郡。山川险阻,为俚獠所居,多不宾附。至后周,始置为费州。(因水为名。)大唐初属务州,贞观初复置费州,或为涪川郡。领县四:
fú chuān
涪川
duō tián
多田
fú yáng zài fú shuǐ běi.
扶阳(在扶水北。)
chéng lè
城乐
yè láng jùn
夜郎郡
dōng wú lù. nán zhì xī zhì běi zhì dōng nán dào xī nán dào běi dào dōng běi dào qù xī jīng sì qiān sì bǎi wǔ shí lǐ, qù dōng jīng sì qiān jiǔ bǎi liù shí lǐ. hù èr qiān liù bǎi, kǒu yī wàn èr qiān.
(东无路。南至……西至……北至……东南到西南到……北到……东北到……去西京四千四百五十里,去东京四千九百六十里。户二千六百,口一万二千。)
zhēn zhōu jīn lǐ yíng dé xiàn. gǔ mán yí zhī dì. dà táng zhēn guān qī nián, zhì zhēn zhōu, huò wèi yè láng jùn. lǐng xiàn sì:
珍州(今理营德县。)古蛮夷之地。大唐贞观七年,置珍州,或为夜郎郡。领县四:
yíng dé
营德
yè láng
夜郎
lì gāo
丽皋
lè yuán
乐源
bō chuān jùn
播川郡
dōng zhì yì quán jùn sān bǎi lǐ. nán zhì xī zhì běi zhì dōng nán dào xī nán dào xī běi dào dōng běi dào qù xī jīng sì qiān sì bǎi lǐ, qù dōng jīng sì qiān jiǔ shí lǐ. hù sì qiān qī bǎi, kǒu èr wàn sān qiān.
(东至义泉郡三百里。南至……西至……北至……东南到……西南到……西北到……东北到……去西京四千四百里,去东京四千九十里。户四千七百,口二万三千。)
bō zhōu jīn lǐ bō chuān xiàn. gǔ mán yí zhī yù, qián zhōng jùn dì, yè láng guó zhī dōng nán yú yě. hàn shǔ zāng kē, qí hòu wú wén. dà táng zhì bō zhōu, huò wèi bō chuān jùn. lǐng xiàn sì:
播州(今理播川县。)古蛮夷之域,黔中郡地,夜郎国之东南隅也。汉属牂牁,其后无闻。大唐置播州,或为播川郡。领县四:
bō chuān
播川
zūn yì
遵义
fú róng
芙蓉
yá chuān
瑘川
yì quán jùn
义泉郡
dōng zhì níng yí jùn liù bǎi lǐ. nán zhì fú chuān jùn wǔ bǎi èr shí sān lǐ. xī zhì bō chuān jùn sān bǎi lǐ. běi zhì qián zhōng jùn liù bǎi lǐ. dōng nán dào níng yí jùn wǔ bǎi bā shí lǐ. xī nán dào xī běi dào dōng běi dào níng yí jùn qù xī jīng sì qiān sān bǎi bā shí qī lǐ, qù dōng jīng sān qiān jiǔ bǎi qī shí wǔ lǐ. hù qiān èr bǎi èr shí qī, kǒu liù qiān sān bǎi wǔ shí èr.
(东至宁夷郡六百里。南至涪川郡五百二十三里。西至播川郡三百里。北至黔中郡六百里。东南到宁夷郡五百八十里。西南到……西北到……东北到宁夷郡……去西京四千三百八十七里,去东京三千九百七十五里。户千二百二十七,口六千三百五十二。)
yí zhōu jīn lǐ suí yáng xiàn. jiǎo wài mán yí zhī dì. hàn shǔ zāng kē jùn. lì dài shì xiǎn, bù wén chén fù. suí yáng dì shí, shǐ shǔ míng yáng jùn. dà táng wǔ dé zhōng, shǔ yì zhōu. zhēn guān zhōng kāi nán mán dì, zhì yí zhōu, yǔ fèi zhōu tóng zhì. huò wèi yì quán jùn. lǐng xiàn wǔ:
夷州(今理绥阳县。)徼外蛮夷之地。汉属牂牁郡。历代恃险,不闻臣附。隋炀帝时,始属明阳郡。大唐武德中,属义州。贞观中开南蛮地,置夷州,(与费州同置。)或为义泉郡。领县五:
suí yáng
绥阳
yì quán
义泉
dōu shàng
都上
yáng chuān
洋川
yí lín
宜林
lóng biāo jùn
龙标郡
dōng zhì tán yáng jùn qī bǎi lǐ. nán zhì jī mí chōng zhōu zǐ shui jiāng xiàn jiè sì bǎi lǐ. xī zhì fú chuān jùn wǔ bǎi lǐ. běi zhì lú yáng jùn èr bǎi bā shí lǐ. dōng nán dào tán yáng jùn jiè wǔ bǎi jiǔ shí lǐ. xī nán dào chōng zhōu zǐ shui jiāng xiàn jiè sì bǎi lǐ. xī běi dào lú yáng jùn jiè yī bǎi bā shí lǐ. dōng běi dào fú chuān jùn duō tián xiàn jiè wǔ bǎi sān shí lǐ. qù xī jīng sì qiān yī bǎi jiǔ shí qī lǐ, qù dōng jīng sān qiān jiǔ bǎi lǐ. hù yī qiān sì bǎi èr shí sān, kǒu qī qiān sān bǎi.
(东至潭阳郡七百里。南至羁縻充州梓氵畺县界四百里。西至涪川郡五百里。北至卢阳郡二百八十里。东南到潭阳郡界五百九十里。西南到充州梓氵畺县界四百里。西北到卢阳郡界一百八十里。东北到涪川郡多田县界五百三十里。去西京四千一百九十七里,去东京三千九百里。户一千四百二十三,口七千三百。)
yè zhōu jīn lǐ é shān xiàn. gǔ mán yí zhī dì. dà táng zhì yè zhōu, huò wèi lóng biāo jùn. lǐng xiàn èr:
业州(今理峨山县。)古蛮夷之地。大唐置业州,或为龙标郡。领县二:
é shān
峨山
wèi xī
渭溪
qín xī jùn
溱溪郡
dōng zhì nán zhì xī zhì běi zhì dōng nán dào xī nán dào xī běi dào dōng běi dào qù xī jīng sān qiān sì bǎi bā shí lǐ, qù dōng jīng sì qiān èr bǎi lǐ. hù èr qiān yī bǎi, kǒu jiǔ qiān èr bǎi.
(东至……南至……西至……北至……东南到……西南到……西北到……东北到……去西京三千四百八十里,去东京四千二百里。户二千一百,口九千二百。)
qín zhōu jīn lǐ róng yì xiàn. gǔ mán yí zhī dì. dà táng zhì qín zhōu, huò wèi qín xī jùn. lǐng xiàn èr:
溱州(今理荣懿县。)古蛮夷之地。大唐置溱州,或为溱溪郡。领县二:
róng yì
荣懿
fú huān
扶欢
fēng sú
风俗
jīng chǔ fēng sú, lüè tóng yáng zhōu, zá yǐ mán zuǒ, lǜ duō jìn hàn. nán cháo dǐng lì, jiē wéi zhòng zhèn. rán bīng qiáng cái fù, dì bī shì wēi, chēng bīng bá hù, wú dài bù yǒu. jìn wáng dūn táo kǎn huán wēn huán xuán sòng xiè huì nán jùn wáng yì xuān yuán yǐ shěn yōu zhī guì yáng wáng xiū fàn, qí chén xiǎn dá, liáng wǔ dì, chén wáng lín huá jiǎo, jiē zì shàng liú yōng bīng dōng xià. shì yǐ shàng yóu zhī jì, bì xiáng zé qí rén yān.
荆楚风俗,略同扬州,杂以蛮左,率多劲悍。南朝鼎立,皆为重镇。然兵强财富,地逼势危,称兵跋扈,无代不有。(晋王敦、陶侃、桓温、桓玄、宋谢晦、南郡王义宣、袁顗、沈攸之、桂阳王休范,齐陈显达,梁武帝,陈王琳、华皎,皆自上流拥兵东下。)是以上游之寄,必详择其人焉。