strong zhōu jùn jiǔ strong
州郡九

gǔ jì zhōu xià jīn zhì jùn fǔ shí jiǔ　 xiàn yī bǎi sān
古冀州下（今置郡府十九　縣一百三）

hé dōng pú bā xiàn hé dōng　 sāng quán　 yī shì　 ān yì　 jiě　 yú xiāng　 bǎo dǐng　 yǒng lè
河東（蒲）八縣（河東　桑泉　猗氏　安邑　解　虞鄉　寶鼎　永樂）

jiàng jùn jiàng shí yī xiàn zhèng píng　 qǔ wò　 yì chéng　 jiàng　 wén xǐ　 yuán　 xià　 lóng mén　 jì shān　 wàn quán tài píng
絳郡（絳）十一縣（正平　曲沃　翼城　絳　聞喜　垣　夏　龍門　稷山　萬泉太平）

píng yáng jìn jiǔ xiàn lín fén　 xiāng líng　 huò yì　 jì shì　 fén xī　 hóng dòng　 shén shān　 zhào chéng　 yuè yáng
平陽（晉）九縣（臨汾　襄陵　霍邑　冀氏　汾西　洪洞　神山　趙城　岳陽）

gāo píng zé liù xiàn jìn chéng　 líng chuān　 qìn shuǐ　 duān shì　 gāo píng　 yáng chéng
高平（澤）六縣（晉城　陵川　沁水　端氏　高平　陽城）

shàng dǎng lù shí xiàn shàng dǎng　 zhǎng zi　 lù chéng　 hú guān　 tóng dī　 wǔ xiāng　 tún liú　 lí chéng　 shè　 xiāng yuán
上黨（潞）十縣（上黨　長子　潞城　壺關　銅鞮　武鄉　屯留　黎城　涉　襄垣）

lè píng yí sì xiàn liáo shān　 yú shè　 hé shùn　 píng chéng
樂平（儀）四縣（遼山　榆社　和順　平城）

yáng chéng qìn sān xiàn qìn yuán　 hé chuān　 mián shàng
陽城（沁）三縣（沁源　和川　綿上）

dà níng xí liù xiàn xí chuān　 dà níng　 shí lóu　 yǒng hé　 wēn quán　 pú
大寧（隰）六縣（隰川　大寧　石樓　永和　溫泉　蒲）

wén chéng cí wǔ xiàn jí chāng　 wǔ chéng　 wén chéng　 lǚ xiāng　 chāng níng
文城（慈）五縣（吉昌　仵城　文城　呂香　昌寧）

xī hé fén wǔ xiàn xí chéng　 jiè xiū　 líng shí　 xiào yì　 píng yáo
西河（汾）五縣（隰城　介休　靈石　孝義　平遙）

tài yuán bìng shí sān xiàn tài yuán　 jìn yáng　 wén shuǐ　 yáng qū　 lè píng　 qīng yuán　 tài gǔ　 qí　 yú cì　 yú　 shòu yáng　 guǎng yáng　 jiāo chéng
太原（並）十三縣（太原　晉陽　文水　陽曲　樂平　清源　太谷　祁　榆次　盂　壽陽　廣陽　交城）

chāng huà shí wǔ xiàn lí shí　 dìng hú　 píng yí　 lín quán　 fāng shān
昌化（石）五縣（離石　定胡　平夷　臨泉　方山）

lóu fán lán sì xiàn yí fāng　 hé hé　 jìng lè　 lán gǔ
樓煩（嵐）四縣（宜芳　合河　靜樂　嵐谷）

yàn mén dài wǔ xiàn yàn mén　 wǔ tái　 fán zhì　 guō　 táng lín
雁門（代）五縣（雁門　五台　繁畤　崞　唐林）

dìng xiāng xīn èr xiàn xiù róng　 dìng xiāng
定襄（忻）二縣（秀容　定襄）

ān biān wèi sān xiàn líng qiū　 fēi hú　 ān biān
安邊（蔚）三縣（靈丘　飛狐　安邊）

mǎ yì shuò èr xiàn shàn yáng　 mǎ yì
馬邑（朔）二縣（善陽　馬邑）

yún zhōng yún yī xiàn yún zhōng
雲中（雲）一縣（雲中）

dān yú fǔ yī xiàn jīn hé
單于府一縣（金河）

hé dōng jùn
○河東郡

dōng zhì jiàng jùn sān bǎi qī shí lǐ. nán zhì hóng nóng jùn yī bǎi qī shí lǐ. xī zhì féng yì jùn bā shí lǐ. běi zhì jiàng jùn èr bǎi qī shí lǐ. dōng nán dào shǎn jùn èr bǎi jiǔ shí lǐ. xī nán dào huá yīn jùn yī bǎi wǔ shí lǐ. xī běi dào féng yì jùn hán chéng xiàn yī bǎi sì shí lǐ. dōng běi dào jiàng jùn sān bǎi qī shí lǐ. qù xī jīng sān bǎi liù shí lǐ, qù dōng jīng wǔ bǎi sì shí lǐ. hù qī wàn èr bǎi qī, kǒu sì shí liù wàn yī qiān bā shí.
（東至絳郡三百七十里。南至弘農郡一百七十里。西至馮翊郡八十里。北至絳郡二百七十里。東南到陝郡二百九十里。西南到華陰郡一百五十里。西北到馮翊郡韓城縣一百四十里。東北到絳郡三百七十里。去西京三百六十里，去東京五百四十里。戶七萬二百七，口四十六萬一千八十。）

pú zhōu jīn lǐ hé dōng jùn. táng yú suǒ dōu pú bǎn yě. chūn qiū shí dì shǔ wèi, jí jìn xiàn gōng miè wèi, yǐ qí dì fēng dài fū bì wàn. bì wàn, bì gōng gāo zhī hòu, wèi chōu zǔ fù yě. bì wàn zhī hòu, shí dài zhì wén hóu, liè wèi zhū hóu, yǔ hán zhào sān fēn jìn, dì shǔ wèi. zhì huì wáng, yǐ ān yì jìn qín, nǎi xǐ dōu dà liáng. qín jiān tiān xià, zhì hé dōng jùn, lì liǎng hàn bù gǎi. bó wù zhì yún: yǒu shān zé jìn yán wò tǔ zhī rén, bù cái. hàn xìng, shǎo yǒu míng rén dà yì guān, sān dài jiē shuāi jué yě. wèi jìn yì rán. hòu wèi yì wèi hé dōng jùn, jiān zhì yōng zhōu, jí shǔ qín zhōu. hòu zhōu gǎi wèi pú zhōu, yì jiān zhì hé dōng jùn. suí chū jùn fèi, yáng dì chū zhōu fèi, fù zhì hé dōng jùn. dà táng chū, wèi pú zhōu. kāi yuán jiǔ nián wǔ yuè, zhì zhōng dōu, gǎi wèi hé zhōng fǔ, xún bà réng jiù. shí yáng zhōu gōng cáo cān jūn lì zhèng diàn xué shì hán tán shàng shū yuē: chén wén lǐ jì yuè lìng yuē:' mèng xià zhī yuè, wú qǐ tǔ gōng, wú jù dà zhòng.' xī lǔ xià chéng zhōng qiū, chūn qiū shū zhī, chuí wèi hòu jiè. jīn jiàn guó dōu, nǎi zhǎng jiǔ zhī dà yè yě. fàn tiān dì zhī dà jìn, xí chūn qiū zhī suǒ shū, duó rén shèng nóng zhī shí, yú chén qiè yǐ wèi shén bù kě yě. zhì ruò liǎng dōu jiù zhì, fēn guān zhòng duō, fèi hào yòng dù, shàng yǐ wèi sǔn, qǐ kuàng gèng jiàn zhōng dōu hū? fū hé dōng zhě, guó zhī gǔ gōng jùn yě. jìn ruì qiáng bīng, jǐn chū yú shì. qí dì ài xiá, jīn yòu zhì dōu, shǐ shí wàn zhī hù jiāng ān tóu hū! qiě lòu dōng dōu ér xìng xī dōu, zì xī dōu ér zào zhōng dōu, qǔ lè yī jūn zhī yù, yǐ yí wàn rén zhī huàn, wù zài dōu guó zhī duō, bù xù wēi wáng zhī biàn, yuè zài yóu xìng zhī lì, bù gù zhào shù zhī kùn, fēi suǒ yǐ shēn gēn gù dì bù bá zhī zhǎng cè yǐ. xī hàn dì gǎn zhōng lí zhī yán, xī shì dé yáng zhī diàn, zhào zhǔ cǎi xù xián zhī jiàn, zhǐ zào yè dōu zhī gōng. chén yú chéng yuàn xià míng zhào, bà zhōng dōu, zé fú lǚ wú jiāng, tiān xià xìng shèn. zhì liù yuè sān rì, zhào tíng. huò wèi pú zhōu, huò wèi hé dōng jùn. lǐng xiàn bā:
蒲州（今理河東郡。）唐虞所都蒲阪也。春秋時地屬魏，及晉獻公滅魏，以其地封大夫畢萬。（畢萬，畢公高之後，魏犨祖父也。）畢萬之後，十代至文侯，列為諸侯，與韓趙三分晉，地屬魏。至惠王，以安邑近秦，乃徙都大梁。秦兼天下，置河東郡，歷兩漢不改。（博物志云：「有山澤近鹽沃土之人，不才。漢興，少有名人大衣冠，三代皆衰絕也。」）魏晉亦然。後魏亦為河東郡，兼置雍州，及屬秦州。後周改為蒲州，亦兼置河東郡。隋初郡廢，煬帝初州廢，復置河東郡。大唐初，為蒲州。開元九年五月，置中都，改為河中府，尋罷仍舊。（時揚州功曹參軍、麗正殿學士韓覃上疏曰：「臣聞禮記月令曰：'孟夏之月，無起土功，無聚大眾。'昔魯夏城中丘，春秋書之，垂為後誡。今建國都，乃長久之大業也。犯天地之大禁，襲春秋之所書，奪人盛農之時，愚臣竊以為甚不可也。至若兩都舊制，分官眾多，費耗用度，尚以為損，豈況更建中都乎？夫河東者，國之股肱郡也。勁銳強兵，盡出於是。其地隘狹，今又置都，使十萬之戶將安投乎！且陋東都而幸西都，自西都而造中都，取樂一君之欲，以遺萬人之患，務在都國之多，不恤危亡之變，悅在游幸之麗，不顧兆庶之困，非所以深根固蒂不拔之長策矣。昔漢帝感鍾離之言，息事德陽之殿，趙主采續咸之諫，止造鄴都之宮。臣愚誠願下明詔，罷中都，則福履無疆，天下幸甚。」至六月三日，詔停。）或為蒲州，或為河東郡。領縣八：

hé dōng hàn pú bǎn xiàn. chūn qiū qín jìn zhàn yú hé qū, jí qí dì yě. yǒu pú jīn guān, hòu wèi dà tǒng sì nián, zào fú qiáo jiǔ nián, zhú chéng wèi fáng. dà táng kāi yuán shí èr nián, hé liǎng àn kāi dōng xī mén, gè zào tiě niú sì, tiě rén sì. qí niú xià bìng tiě zhù lián fù, rù dì zhàng yú, bìng qián hòu tiě zhù shí liù. guī ruì shuǐ, jīn yǒu shùn miào zài yān, qí miào zhōu yǔ wén hù suǒ zào. yòu yǒu léi shǒu shān, yí qí jū qí yáng, suǒ wèi shǒu yáng shān yě. yǒu fēng líng duī, yǔ tóng guān xiāng duì.
河東（漢蒲阪縣。春秋秦晉戰於河曲，即其地也。有蒲津關，後魏大統四年，造浮橋；九年，築城為防。大唐開元十二年，河兩岸開東西門，各造鐵牛四，鐵人四。其牛下並鐵柱連腹，入地丈餘，並前後鐵柱十六。媯汭水，今有舜廟在焉，其廟周宇文護所造。又有雷首山，夷齊居其陽，所謂首陽山也。有風陵堆，與潼關相對。）

sāng quán yǒu sān yí shān. hàn jiě xiàn gù chéng, jīn xiàn dōng nán.
桑泉（有三疑山。漢解縣故城，今縣東南。）

yī shì hàn jiù xiàn, yī dùn suǒ jū, gǔ huán guó yě. yǒu gǔ líng hú chéng, zuǒ chuán yún jìn wén gōng cóng qín fǎn guó, jì hé, wéi líng hú, jí cǐ.
猗氏（漢舊縣，猗頓所居，古郇國也。有古令狐城，左傳雲晉文公從秦返國，「濟河，圍令狐」，即此。）

ān yì yáo shùn jiù dōu. jīn xiàn xī yǒu míng tiáo mò, tāng yǔ jié zhàn yú cǐ. hàn jiù xiàn.
安邑（堯舜舊都。今縣西有鳴條陌，湯與桀戰於此。漢舊縣。）

jiě suí yuē yú xiāng, wǔ dé yuán nián gǎi zhī.
解（隋曰虞鄉，武德元年改之。）

yú xiāng hàn jiě xiàn dì. hòu yú yú xiāng chéng zhì jiě xiàn, gèng yú jiě xī wǔ shí lǐ bié zhì yú xiāng xiàn.
虞鄉（漢解縣地。後於虞鄉城置解縣，更於解西五十里別置虞鄉縣。）

bǎo dǐng hàn fén yīn xiàn. yǒu hòu tǔ cí tāng miào.
寶鼎（漢汾陰縣。有后土祠、湯廟。）

yǒng lè wǔ dé èr nián, fēn ruì chéng xiàn zhì.
永樂（武德二年，分芮城縣置。）

jiàng jùn
○絳郡

dōng zhì gāo píng jùn sì bǎi wǔ shí lǐ. nán zhì shǎn jùn èr bǎi èr shí lǐ. xī zhì féng yì jùn sì bǎi shí lǐ. běi zhì wén chéng jùn èr bǎi qī shí lǐ. dōng nán dào hé nán fǔ wǔ bǎi lǐ. xī nán dào hé dōng jùn sān bǎi qī shí lǐ. xī běi dào wén chéng jùn sān bǎi lǐ. dōng běi dào píng yáng jùn yī bǎi sì shí lǐ. qù xī jīng wǔ bǎi èr shí lǐ, qù dōng jīng liù bǎi sān shí lǐ. hù bā wàn èr qiān èr bǎi, kǒu wǔ shí yī wàn qī qiān sān bǎi shí.
（東至高平郡四百五十里。南至陝郡二百二十里。西至馮翊郡四百十里。北至文城郡二百七十里。東南到河南府五百里。西南到河東郡三百七十里。西北到文城郡三百里。東北到平陽郡一百四十里。去西京五百二十里，去東京六百三十里。戶八萬二千二百，口五十一萬七千三百十。）

jiàng zhōu jīn lǐ zhèng píng xiàn. chūn qiū shí wèi jìn guó, jí gù jiàng yǔ xīn tián zhī dōu yě. hòu hán wèi zhào miè jìn, qí dì shǔ wèi. qín shǔ hé dōng jùn. qín mò, shén dì shǔ wèi bào. hàn dìng wèi dì, hái shǔ hé dōng jùn, hòu hàn yīn zhī. wèi jìn shǔ hé dōng píng yáng èr jùn dì. hòu wèi zhì dōng yōng zhōu. qí lóng mén wàn quán jí shǔ qín zhōu. xī wèi hòu zhōu yǐ wèi zhòng zhèn. hòu zhōu gǎi yuē jiàng zhōu, jiān zhì zhèng píng jùn. suí chū jùn fèi, yáng dì chū zhōu fèi, fù zhì jiàng jùn. dà táng wèi jiàng zhōu, huò wèi jiàng jùn. lǐng xiàn shí yī:
絳州（今理正平縣。）春秋時為晉國，即故絳與新田之都也。後韓魏趙滅晉，其地屬魏。秦屬河東郡。秦末，甚地屬魏豹。漢定魏地，還屬河東郡，後漢因之。魏晉屬河東、平陽二郡地。後魏置東雍州。（其龍門、萬泉即屬秦州。）西魏、後周以為重鎮。後周改曰絳州，兼置正平郡。隋初郡廢，煬帝初州廢，復置絳郡。大唐為絳州，或為絳郡。領縣十一：

zhèng píng hàn lín fén xiàn dì. yǒu fén huì èr shuǐ. yǒu gāo qí gù wǔ píng guān, zài jīn xiàn xī sān shí lǐ, gù jiā qiǎo guān zài xiàn nán qī lǐ, bìng shì zhèn chù.
正平（漢臨汾縣地。有汾澮二水。有高齊故武平關，在今縣西三十里，故家雀關在縣南七里，並是鎮處。）

qǔ wò hàn jiàng xiàn dì. chūn qiū shí jìn qǔ wò dì. tái tái shén cí zài cǐ.
曲沃（漢絳縣地。春秋時晉曲沃地。台駘神祠在此。）

yì chéng gǔ jìn zhī yì yì, hàn jiàng xiàn dì.
翼城（古晉之翼邑，漢絳縣地。）

jiàng chūn qiū jìn wǔ gōng zì qǔ wò xǐ cǐ. hàn wén xǐ xiàn dì.
絳（春秋晉武公自曲沃徙此。漢聞喜縣地。）

wén xǐ yì gù qǔ wò dì, hàn zuǒ yì xiàn zhī tóng xiāng yě. hàn wǔ xíng xìng zhì cǐ, wén nán yuè pò, yǐ wèi wén xǐ xiàn. dōng běi yǒu dǒng chí bēi, yáng liǔ kě wèi jiàn. gāo hòu yuán zài xiàn běi, jí shí liù guó liú yào pò shí lè jiāng shí jì lóng chù yě.
聞喜（亦故曲沃地，漢左邑縣之桐鄉也。漢武行幸至此，聞南越破，以為聞喜縣。東北有董池陂，楊柳可為箭。高候原在縣北，即十六國劉曜破石勒將石季龍處也。）

yuán hàn jiù xiàn. dōng běi yǒu wáng wū shān, yǎn shuǐ suǒ chū. yǒu gǔ gāo luò chéng, xī wèi yú cǐ zhì shào jùn, yǐ bèi dōng wèi.
垣（漢舊縣。東北有王屋山，沇水所出。有古皋落城，西魏於此置邵郡，以備東魏。）

xià hàn ān yì xiàn dì. gài yǐ xià yǔ suǒ dōu wèi míng. xià dū ān yì chéng, zài jīn xiàn běi shí wǔ lǐ.
夏（漢安邑縣地。蓋以夏禹所都為名。夏都安邑城，在今縣北十五里。）

lóng mén gǔ gěng guó. yǒu lóng mén shān, jí dà yǔ suǒ záo. sān qín jì yún: yú biē shàng zhī jí wèi lóng, fǒu zé diǎn é ér hái. hàn pí shì xiàn gù chéng zài jīn xiàn nán. jīn xiàn zé hòu wèi qín zhōu suǒ lǐ.
龍門（古耿國。有龍門山，即大禹所鑿。三秦記云：「魚鱉上之即為龍，否則點額而還。」漢皮氏縣故城在今縣南。今縣則後魏秦州所理。）

jì shān hàn wén xǐ xiàn dì. hòu wèi lóng guān jùn. hòu zhōu xūn zhōu gù chéng zài jīn xiàn xī nán shí èr lǐ, jí wáng sī zhèng suǒ zhú yù bì chéng, wèi zhōu shì zhòng zhèn, qí shén wǔ zài gōng wéi, jiē bù kè.
稷山（漢聞喜縣地。後魏龍關郡。後周勛州故城在今縣西南十二里，即王思政所築玉璧城，為周氏重鎮，齊神武再攻圍，皆不克。）

wàn quán hàn fén yīn xiàn.
萬泉（漢汾陰縣。）

tài píng hàn lín fén xiàn.
太平（漢臨汾縣。）

píng yáng jùn
○平陽郡

dōng zhì shàng dǎng jùn sān bǎi jiǔ shí lǐ. nán zhì jiàng jùn yī bǎi sì shí lǐ. xī zhì wén chéng jùn èr bǎi shí wǔ lǐ. běi zhì xī hé jùn sān bǎi jiǔ shí lǐ. dōng nán dào gāo píng jùn sì bǎi shí lǐ. xī nán dào wén chéng jùn èr bǎi shí lǐ. xī běi dào dà níng jùn èr bǎi wǔ shí lǐ. dōng běi dào yáng chéng jùn èr bǎi wǔ shí lǐ. qù xī jīng qī bǎi wǔ shí lǐ, qù dōng jīng qī bǎi èr shí lǐ. hù liù wàn sì qiān bā bǎi, kǒu sì shí èr wàn yī qiān bā bǎi bā shí.
（東至上黨郡三百九十里。南至絳郡一百四十里。西至文城郡二百十五里。北至西河郡三百九十里。東南到高平郡四百十里。西南到文城郡二百十里。西北到大寧郡二百五十里。東北到陽城郡二百五十里。去西京七百五十里，去東京七百二十里。戶六萬四千八百，口四十二萬一千八百八十。）

jìn zhōu jīn lǐ lín fén xiàn. yì yáo shùn zhī dōu, suǒ wèi píng yáng yě. chūn qiū shí shǔ jìn, zhàn guó shí shǔ wèi. qín wèi hé dōng jùn dì, èr hàn yīn zhī. wèi fēn zhì píng yáng jùn, jìn yīn zhī. liú yuán hǎi chēng hàn tiě wèi, jiàn dū yú cǐ. hòu wèi wèi píng yáng jùn, jiān zhì táng zhōu, hòu gǎi wèi jìn zhōu, hòu zhì zǒng guǎn fǔ. dōng wèi běi qí jiē wèi zhòng zhèn. suí chū gǎi píng yáng wèi píng hé jùn, xún fèi yáng dì chū, zhì lín fén jùn. dà táng wèi jìn zhōu, huò wèi píng yáng jùn. lǐng xiàn jiǔ:
晉州（今理臨汾縣。）亦堯舜之都，所謂平陽也。春秋時屬晉，戰國時屬魏。秦為河東郡地，二漢因之。魏分置平陽郡，晉因之。劉元海稱漢僣位，建都於此。後魏為平陽郡，兼置唐州，後改為晉州，後置總管府。東魏、北齊皆為重鎮。隋初改平陽為平河郡，尋廢；煬帝初，置臨汾郡。大唐為晉州，或為平陽郡。領縣九：

lín fén hàn píng yáng xiàn yǒu gū shè shān, yòu yǒu gù yáo chéng xiàn.
臨汾（漢平陽縣有姑射山，又有故堯城縣。）

xiāng líng hàn jiù xiàn. yǒu zhào xiāng zi mù. yòu yǒu jìn xiāng gōng zhī líng, yīn yǐ wèi míng. hòu wèi qín hè lián chāng, yòu fēn cǐ xiàn zhì qín chāng xiàn.
襄陵（漢舊縣。有趙襄子墓。又有晉襄公之陵，因以為名。後魏擒赫連昌，又分此縣置擒昌縣。）

huò yì hàn zhì xiàn. suí zhì jīn xiàn. zhōu lì wáng wú dào, zhōu rén liú wáng yú zhì, jí cǐ dì. yǒu huò shān, jí zhí fāng jì zhōu zhī zhèn, yī míng tài yuè shān, yǔ gòng suǒ wèi yuè yáng.
霍邑（漢彘縣。隋置今縣。周厲王無道，周人流王於彘，即此地。有霍山，即職方冀州之鎮，一名太岳山，禹貢所謂岳陽。）

jì shì hàn yì xiàn dì. hòu wèi zhì jì shì xiàn. yì yīn jū yì fǎn.
冀氏（漢陭縣地。後魏置冀氏縣。陭音居義反。）

fén xī hòu wèi zhì fén xī jùn.
汾西（後魏置汾西郡。）

hóng dòng chūn qiū yáng guó, jìn miè zhī wèi yáng yì. hàn wèi yáng xiàn yě. gù hóng dòng chéng zài jīn xiàn běi, dōng wèi běi qí zhèn yě, sì gù zhòng fù, kòng jù yào xiǎn.
洪洞（春秋楊國，晉滅之為楊邑。漢為楊縣也。故洪洞城在今縣北，東魏、北齊鎮也，四顧重複，控據要險。）

shén shān wǔ dé èr nián zhì fú shān xiàn, hòu gǎi yān.
神山（武德二年置浮山縣，後改焉。）

zhào chéng gǔ zào fù yì.
趙城（古造父邑。）

yuè yáng hàn gǔ yuǎn xiàn dì, suí gǎi zhī. yǒu qiān mǔ yuán, zuǒ chuán yuē jìn hóu qiān mǔ zhī zhàn, jí cǐ.
岳陽（漢穀遠縣地，隋改之。有千畝原，左傳曰晉侯千畝之戰，即此。）

gāo píng jùn
○高平郡

dōng zhì jí jùn sì bǎi yī shí lǐ. nán zhì hé nèi jùn yī bǎi sì shí lǐ. xī zhì jiàng jùn èr bǎi wǔ shí lǐ. běi zhì shàng dǎng jùn yī bǎi jiǔ shí lǐ. dōng nán dào hé nèi jùn wǔ dé xiàn èr bǎi lǐ. xī nán dào hé nán fǔ èr bǎi bā shí lǐ. xī běi dào píng yáng jùn sì bǎi shí lǐ. dōng běi dào yè jùn sān bǎi èr shí lǐ. qù xī jīng yī qiān sì shí lǐ, qù dōng jīng liù bǎi liù shí lǐ. hù èr wàn qī qiān wǔ shí, kǒu shí sì wàn sān qiān qī bǎi.
（東至汲郡四百一十里。南至河內郡一百四十里。西至絳郡二百五十里。北至上黨郡一百九十里。東南到河內郡武德縣二百里。西南到河南府二百八十里。西北到平陽郡四百十里。東北到鄴郡三百二十里。去西京一千四十里，去東京六百六十里。戶二萬七千五十，口十四萬三千七百。）

zé zhōu jīn lǐ jìn chéng xiàn. chūn qiū shí shǔ jìn, zhàn guó shǔ hán, qí hòu shǔ zhào. zhì qín, pò zhào yú zhǎng píng, kēng zú sì shí wàn, jí cǐ dì yě. qín píng tiān xià, wèi shàng dǎng jùn dì. hàn shǔ hé dōng shàng dǎng èr jùn dì, hòu hàn yīn zhī, wèi jìn yì tóng. hòu wèi yǐ qí dì zhì jiàn zhōu jí gāo dōu zhǎng píng ān píng sān jùn. běi qí yì wèi jiàn zhōu jí zhì píng yáng gāo dōu èr jùn. hòu zhōu bìng èr jùn wèi gāo píng jùn. suí chū jùn fèi, zhì zé zhōu yīn huò zé shuǐ wèi míng. yáng dì chū zhōu fèi, zhì zhǎng píng jùn. dà táng wèi zé zhōu, huò wèi gāo píng jùn. lǐng xiàn liù:
澤州（今理晉城縣。）春秋時屬晉，戰國屬韓，其後屬趙。至秦，破趙於長平，坑卒四十萬，即此地也。秦平天下，為上黨郡地。漢屬河東、上黨二郡地，後漢因之，魏晉亦同。後魏以其地置建州及高都、長平、安平三郡。北齊亦為建州及置平陽、高都二郡。後周並二郡為高平郡。隋初郡廢，置澤州；（因濩澤水為名。）煬帝初州廢，置長平郡。大唐為澤州，或為高平郡。領縣六：

jìn chéng hàn yuē gāo dōu xiàn, suí yuē dān chuān. yǒu tiān jǐng guān, zài xiàn nán tài háng shān shàng, guān qián yǒu tiān jǐng quán sān suǒ.
晉城（漢曰高都縣，隋曰丹川。有天井關，在縣南太行山上，關前有天井泉三所。）

líng chuān hàn xuàn shì xiàn dì. suí kāi huáng zhōng zhì. xuàn, hú quǎn fǎn.
陵川（漢泫氏縣地。隋開皇中置。泫，胡畎反。）

qìn shuǐ hòu wèi tài níng jùn.
沁水（後魏泰寧郡。）

duān shì qī guó shí, hán wèi zhào fēn jìn, fēng jìn jūn yú duān shì yě. hàn wèi xiàn, gù chéng zài jīn xiàn xī.
端氏（七國時，韓魏趙分晉，封晉君於端氏也。漢為縣，故城在今縣西。）

gāo píng hàn xuàn shì xiàn. xī běi yǒu xuàn gǔ shuǐ, gù wèi míng. tóu lú shān, qín bái qǐ kēng zhào zú, zhú tái yú lěi zhōng, yīn shān wèi tái. gù guāng láng chéng, bái qǐ zhú.
高平（漢泫氏縣。西北有泫谷水，故為名。頭顱山，秦白起坑趙卒，築台於壘中，因山為台。故光狼城，白起築。）

yáng chéng hàn yuē huò zé xiàn yě. yǒu jiāo yáo shān huò zé shuǐ xī chéng shān, yǔ gòng suǒ wèi dǐ zhù xī chéng yě.
陽城（漢曰濩澤縣也。有嶕嶢山、濩澤水、析城山，禹貢所謂「砥柱、析城」也。）

shàng dǎng jùn
○上黨郡

dōng zhì yè jùn sān bǎi lǐ. nán zhì gāo píng jùn yī bǎi jiǔ shí lǐ. xī zhì píng yáng jùn sān bǎi jiǔ shí lǐ. běi zhì lè píng jùn sì bǎi qī shí lǐ. dōng nán dào yè jùn lín lǜ xiàn jiè yī bǎi sì shí lǐ. xī nán dào yáng chéng jùn qìn yuán xiàn jiè yī bǎi jiǔ shí lǐ. xī běi dào tài yuán fǔ sì bǎi wǔ shí lǐ. dōng běi dào guǎng píng jùn wǔ ān xiàn jiè èr bǎi sì shí lǐ. qù xī jīng yī qiān yī bǎi jiǔ shí lǐ, qù dōng jīng sì bǎi liù shí lǐ. hù liù wàn qī qiān jiǔ bǎi sì shí sì, kǒu sān shí qī wàn èr qiān sān bǎi liù shí.
（東至鄴郡三百里。南至高平郡一百九十里。西至平陽郡三百九十里。北至樂平郡四百七十里。東南到鄴郡林慮縣界一百四十里。西南到陽城郡沁源縣界一百九十里。西北到太原府四百五十里。東北到廣平郡武安縣界二百四十里。去西京一千一百九十里，去東京四百六十里。戶六萬七千九百四十四，口三十七萬二千三百六十。）

lù zhōu jīn lǐ shàng dǎng xiàn. chūn qiū shí, chū wèi lí guó, hòu dí rén duó qí dì. zuǒ chuán yuē, jìn bó zōng shù dí zuì, yuē duó lí shì dì yě. chì dí lù zi yīng ér wèi jìn suǒ miè, qí dì jǐn shǔ yān. zhàn guó chū, wèi hán zhī bié dōu, yǐ yuǎn hán jìn zhào, hòu zú jiàng zhào. qín zhì shàng dǎng jùn, hàn yì wèi shàng dǎng jùn, wèi jí jìn bù gǎi. hòu wèi yì wèi shàng dǎng jùn. hòu zhōu zhì lù zhōu. suí zhì hán zhōu, yáng dì chū fù zhì shàng dǎng jùn. dà táng wèi lù zhōu, huò wèi shàng dǎng jùn. lǐng xiàn shí:
潞州（今理上黨縣。）春秋時，初為黎國，後狄人奪其地。（左傳曰，晉伯宗數狄罪，曰奪黎氏地也。）赤狄潞子嬰兒為晉所滅，其地盡屬焉。戰國初，為韓之別都，以遠韓近趙，後卒降趙。秦置上黨郡，漢亦為上黨郡，魏及晉不改。後魏亦為上黨郡。後周置潞州。隋置韓州，煬帝初復置上黨郡。大唐為潞州，或為上黨郡。領縣十：

shàng dǎng gǔ lí hóu guó, xī bó kān lí, jí cǐ. hàn wèi hú guān xiàn.
上黨（古黎侯國，西伯戡黎，即此。漢為壺關縣。）

zhǎng zi hàn jiù xiàn. zhāng shuǐ suǒ chū. zhōu shǐ xīn jiǎ suǒ fēng. zuǒ chuán yuē jìn rén zhí wèi shí mǎi yú zhǎng zi, jí cǐ.
長子（漢舊縣。漳水所出。周史辛甲所封。左傳曰「晉人執衛石買於長子」，即此。）

lù chéng chūn qiū lù zi guó. hàn jiù xiàn.
潞城（春秋潞子國。漢舊縣。）

hú guān gǔ lí guó dì. yǒu yáng cháng bǎn, wáng mǎng mìng wǔ wēi hòu guān jiāng jūn wáng jiā yuē yáng tóu zhī è, běi dāng yàn zhào. hòu wèi yí hú guān xiàn yú cǐ. yǒu hú shān.
壺關（古黎國地。有羊腸阪，王莽命五威後關將軍王嘉曰「羊頭之阨，北當燕趙」。後魏移壺關縣於此。有壺山。）

tóng dī shuǐ míng. hàn xiàn. chūn qiū jìn guó tóng dī yì, yáng shé chì wèi yì dài fū. yǒu è yǔ gù chéng, hàn hán xìn qín dài xiāng xià shuō yú cǐ.
銅鞮（水名。漢縣。春秋晉國銅鞮邑，羊舌赤為邑大夫。有閼與故城，漢韓信擒代相夏說於此。）

wǔ xiāng hàn yuán xiàn dì.
武鄉（漢垣縣地。）

tún liú hàn jiù xiàn. yòu yǒu hàn xú wú gù chéng, zài jīn xiàn xī běi. yǒu lù dú shān, jiàng shuǐ suǒ chū.
屯留（漢舊縣。又有漢徐吾故城，在今縣西北。有鹿瀆山，絳水所出。）

lí chéng hàn lù xiàn dì. suí gǎi zhì zhī, yīn xiàn dōng gù lí chéng wèi míng. yǒu hú kǒu gù guān.
黎城（漢潞縣地。隋改置之，因縣東故黎城為名。有壺口故關。）

shè hàn jiù xiàn. yǒu qīng zhāng shuǐ.
涉（漢舊縣。有清漳水。）

xiāng yuán hàn jiù xiàn.
襄垣（漢舊縣。）

lè píng jùn
○樂平郡

dōng zhì guǎng píng jùn sān bǎi liù shí lǐ. nán zhì shàng dǎng jùn sì bǎi qī shí lǐ. xī zhì tài yuán fǔ sān bǎi sì shí lǐ. běi zhì tài yuán fǔ lè píng xiàn èr bǎi liù shí lǐ. dōng nán dào shàng dǎng jùn jiǔ shí lǐ. xī nán dào shàng dǎng jùn yī bǎi lǐ. xī běi dào tài yuán fǔ sān bǎi sì shí lǐ. dōng běi dào jù lù jùn èr bǎi sì shí lǐ. qù xī jīng yī qiān sān bǎi jiǔ shí lǐ, qù dōng jīng qī bǎi jiǔ shí lǐ. hù jiǔ qiān wǔ bǎi liù shí, kǒu wǔ wàn èr bǎi jiǔ shí liù.
（東至廣平郡三百六十里。南至上黨郡四百七十里。西至太原府三百四十里。北至太原府樂平縣二百六十里。東南到上黨郡九十里。西南到上黨郡一百里。西北到太原府三百四十里。東北到鉅鹿郡二百四十里。去西京一千三百九十里，去東京七百九十里。戶九千五百六十，口五萬二百九十六。）

yí zhōu jīn lǐ liáo shān xiàn. chūn qiū shí shǔ jìn. zhàn guó chū shǔ hán, hòu shǔ zhào. qín wèi shàng dǎng jùn, èr hàn yīn zhī. jìn wèi lè píng jùn. hòu wèi wèi liáo yáng jùn. suí shǔ tài yuán jùn. dà táng wǔ dé sān nián, fēn bīng zhōu zhī dì zhì liáo zhōu bā nián, gǎi wèi jī zhōu. xiān tiān yuán nián, gǎi wèi yí zhōu, huò wèi lè píng jùn. lǐng xiàn sì:
儀州（今理遼山縣。）春秋時屬晉。戰國初屬韓，後屬趙。秦為上黨郡，二漢因之。晉為樂平郡。後魏為遼陽郡。隋屬太原郡。大唐武德三年，分并州之地置遼州；八年，改為箕州。先天元年，改為儀州，或為樂平郡。領縣四：

liáo shān hàn yuán xiàn dì. jìn wèi liáo yáng xiàn. suí zhì jīn xiàn. běi yǒu guǐ gǔ.
遼山（漢垣縣地。晉為遼陽縣。隋置今縣。北有鬼谷。）

yú shè hàn yuán xiàn dì. jìn yú cǐ zhì wǔ xiāng xiàn. shí lè shì cǐ xiàn rén, yǒu shí lè ōu má chí.
榆社（漢垣縣地。晉於此置武鄉縣。石勒是此縣人，有石勒漚麻池。）

hé shùn hàn zhān xiàn dì, jí hán zhī è yǔ yì.
和順（漢沾縣地，即韓之閼與邑。）

píng chéng hàn yuán xiàn dì.
平城（漢垣縣地。）

yáng chéng jùn
○陽城郡

dōng zhì shàng dǎng jùn tóng dī xiàn qī shí lǐ. nán zhì píng yáng jùn jì shì xiàn yī bǎi wǔ shí lǐ. xī zhì píng yáng jùn èr bǎi wǔ shí lǐ. běi zhì xī hé jùn èr bǎi bā shí lǐ. dōng nán dào shàng dǎng jùn tún liú xiàn yī bǎi sì shí lǐ. xī nán dào píng yáng jùn èr bǎi wǔ shí lǐ. xī běi dào xī hé jùn èr bǎi bā shí lǐ. dōng běi dào shàng dǎng jùn jiè jiǔ shí lǐ. qù xī jīng yī qiān qī shí lǐ, qù dōng jīng liù bǎi sì shí lǐ. hù liù qiān yī bǎi liù shí liù, kǒu sān wàn sān qiān sān bǎi jiǔ shí.
（東至上黨郡銅鞮縣七十里。南至平陽郡冀氏縣一百五十里。西至平陽郡二百五十里。北至西河郡二百八十里。東南到上黨郡屯留縣一百四十里。西南到平陽郡二百五十里。西北到西河郡二百八十里。東北到上黨郡界九十里。去西京一千七十里，去東京六百四十里。戶六千一百六十六，口三萬三千三百九十。）

qìn zhōu jīn lǐ qìn yuán xiàn. chūn qiū shí shǔ jìn, hòu shǔ hán, yòu shǔ zhào. qín èr hàn wèi shàng dǎng jùn dì, wèi jìn yì tóng. hòu wèi shǔ yì níng jùn. suí chū zhì qìn zhōu, yáng dì chū zhōu fèi, fù wèi qìn yuán xiàn, shǔ shàng dǎng jùn. dà táng fù zhì qìn zhōu, huò wèi yáng chéng jùn. lǐng xiàn sān:
沁州（今理沁源縣。）春秋時屬晉，後屬韓，又屬趙。秦、二漢為上黨郡地，魏晉亦同。後魏屬義寧郡。隋初置沁州，煬帝初州廢，復為沁源縣，屬上黨郡。大唐復置沁州，或為陽城郡。領縣三：

qìn yuán hàn gǔ yuǎn xiàn, hòu wèi gǎi wèi qìn yuán. yǒu qìn shuǐ.
沁源（漢穀遠縣，後魏改為沁源。有沁水。）

hé chuān
和川

mián shàng
綿上

dà níng jùn
○大寧郡

dōng zhì píng yáng jùn èr bǎi wǔ shí lǐ. nán zhì wén chéng jùn èr bǎi lǐ. xī zhì yán ān jùn sān bǎi jiǔ shí lǐ. běi zhì chāng huà jùn èr bǎi wǔ shí lǐ. dōng nán dào píng yáng jùn èr bǎi wǔ shí lǐ. xī nán dào wén chéng jùn èr bǎi lǐ. xī běi dào huáng hé wèi jiè yī bǎi bā shí lǐ. dōng běi dào xī hé jùn èr bǎi liù shí lǐ. qù xī jīng jiǔ bǎi shí lǐ, qù dōng jīng bā bǎi bā shí lǐ. hù yī wàn jiǔ qiān èr bǎi shí, kǒu shí sān wàn sì qiān sì bǎi èr shí.
（東至平陽郡二百五十里。南至文城郡二百里。西至延安郡三百九十里。北至昌化郡二百五十里。東南到平陽郡二百五十里。西南到文城郡二百里。西北到黃河為界一百八十里。東北到西河郡二百六十里。去西京九百十里，去東京八百八十里。戶一萬九千二百十，口十三萬四千四百二十。）

xí zhōu jīn lǐ xí chuān xiàn. chūn qiū shí jìn zhī pú chéng yě. qī guó shí shǔ wèi. qín èr hàn wèi hé dōng jùn dì. wèi jìn shǔ píng yáng jùn. hòu wèi běi qí wèi qìn zhōu. hòu zhōu zhì qìn zhōu jí lóng quán jùn. suí chū jùn fèi, hòu fù zhì xī fén zhōu, xún yòu gǎi wèi xí zhōu yáng dì chū zhōu fèi, zhì lóng quán jùn. dà táng wèi xí zhōu, huò wèi dà níng jùn. lǐng xiàn liù:
隰州（今理隰川縣。）春秋時晉之蒲城也。七國時屬魏。秦、二漢為河東郡地。魏晉屬平陽郡。後魏、北齊為沁州。後周置沁州及龍泉郡。隋初郡廢，後復置西汾州，尋又改為隰州；煬帝初州廢，置龍泉郡。大唐為隰州，或為大寧郡。領縣六：

xí chuān hàn pú zi xiàn. chūn qiū shí pú chéng, jìn zhòng ěr suǒ jū.
隰川（漢蒲子縣。春秋時蒲城，晉重耳所居。）

dà níng hàn běi qū xiàn dì.
大寧（漢北屈縣地。）

shí lóu yǒu shí lóu shān. hàn tǔ jūn xiàn, hòu wèi tǔ jīng jùn.
石樓（有石樓山。漢土軍縣，後魏吐京郡。）

yǒng hé hàn hú niè xiàn. hòu zhōu lín hé jùn. niè, zhāng shè fǎn.
永和（漢狐讘縣。後周臨河郡。讘，章涉反。）

wēn quán
溫泉

pú hàn pú zi xiàn dì.
蒲（漢蒲子縣地。）

wén chéng jùn
○文城郡

dōng zhì píng yáng jùn èr bǎi shí lǐ. nán zhì jiàng jùn èr bǎi qī shí lǐ. xī zhì xián níng jùn yī bǎi qī shí lǐ. běi zhì dà níng jùn èr bǎi lǐ. dōng nán dào jiàng jùn sān bǎi lǐ. xī nán dào féng yì jùn hán chéng xiàn jiè bǎi qī shí lǐ. xī běi dào yán ān jùn èr bǎi jiǔ shí lǐ. dōng běi dào xī hé jùn wǔ bǎi lǐ. qù xī jīng qī bǎi èr shí lǐ, qù dōng jīng liù bǎi jiǔ shí lǐ. hù yī wàn yī qiān wǔ bǎi liù shí, kǒu liù wàn liù qiān sān shí.
（東至平陽郡二百十里。南至絳郡二百七十里。西至咸寧郡一百七十里。北至大寧郡二百里。東南到絳郡三百里。西南到馮翊郡韓城縣界百七十里。西北到延安郡二百九十里。東北到西河郡五百里。去西京七百二十里，去東京六百九十里。戶一萬一千五百六十，口六萬六千三十。）

cí zhōu jīn lǐ jí chāng xiàn. chūn qiū shí jìn zhī qū yì. xiàn gōng zǐ yí wú suǒ jū. yǔ gòng hú kǒu zhī shān zài yān. zhàn guó shí wèi wèi dì. qín èr hàn shǔ hé dōng jùn. wèi jìn shǔ píng yáng jùn. dōng wèi zhì dìng yáng jùn jí nán fén zhōu. běi qí gǎi nán fén zhōu wèi xī fén zhōu. hòu zhōu gǎi wèi fén zhōu. suí chū jùn fèi, zhì gěng zhōu, jū gěng jí chéng. hòu fù wèi fén zhōu yáng dì chū zhōu fèi, zhì wén chéng jùn. dà táng wèi cí zhōu, huò wèi wén chéng jùn. lǐng xiàn wǔ:
慈州（今理吉昌縣。）春秋時晉之屈邑。（獻公子夷吾所居。）禹貢壺口之山在焉。戰國時為魏地。秦、二漢屬河東郡。魏晉屬平陽郡。東魏置定陽郡及南汾州。北齊改南汾州為西汾州。後周改為汾州。隋初郡廢，置耿州，（居耿吉城。）後復為汾州；煬帝初州廢，置文城郡。大唐為慈州，或為文城郡。領縣五：

jí chāng hàn běi qū xiàn. zuǒ chuán yuē, jìn yǒu qū chǎn zhī chéng. cǐ yǒu jùn mǎ. yǒu hú kǒu shān. gù yáo xiāng chéng zài xiàn xī, jí yáo xiāng suǒ zhú, xī lín huáng hé, kòng dài lóng mén mèng mén zhī xiǎn, zhōu qí jiāo zhēng zhī chù.
吉昌（漢北屈縣。左傳曰，晉有「屈產之乘」。此有駿馬。有壺口山。故姚襄城在縣西，即姚襄所築，西臨黃河，控帶龍門、孟門之險，周、齊交爭之處。）

wǔ chéng hàn běi qū xiàn dì. hòu wèi wǔ chéng jùn.
仵城（漢北屈縣地。後魏仵城郡。）

wén chéng yǒu mèng mén shān, yǔ lóng mén xiāng duì. lóng mén zhī shàng gǔ lóng mén, yǔ suǒ záo. hàn běi qū xiàn dì.
文城（有孟門山，與龍門相對。龍門之上古龍門，禹所鑿。漢北屈縣地。）

lǚ xiāng hàn lín fén xiàn dì.
呂香（漢臨汾縣地。）

chāng níng hàn lín fén xiàn dì. hòu wèi nèi yáng jùn.
昌寧（漢臨汾縣地。後魏內陽郡。）

xī hé jùn
○西河郡

dōng zhì shàng dǎng jùn sì bǎi sì shí lǐ. nán zhì píng yáng jùn sān bǎi jiǔ shí lǐ. xī zhì chāng huà jùn yī bǎi liù shí lǐ. běi zhì tài yuán fǔ èr bǎi lǐ. dōng nán dào yáng chéng jùn èr bǎi bā shí lǐ. xī nán dào dà níng jùn èr bǎi liù shí wǔ lǐ. xī běi dào lóu fán jùn, zhōng jiān yǒu jiè xiāng gé, shān gǔ xiǎn ài. dōng běi dào tài yuán fǔ èr bǎi lǐ. qù xī jīng yī qiān èr bǎi liù lǐ, qù dōng jīng jiǔ bǎi sān shí lǐ. hù wǔ wàn bā qiān wǔ shí, kǒu sān shí èr wàn liù qiān èr bǎi bā shí.
（東至上黨郡四百四十里。南至平陽郡三百九十里。西至昌化郡一百六十里。北至太原府二百里。東南到陽城郡二百八十里。西南到大寧郡二百六十五里。西北到樓煩郡，中間有界相隔，山谷險隘。東北到太原府二百里。去西京一千二百六里，去東京九百三十里。戶五萬八千五十，口三十二萬六千二百八十。）

fén zhōu jīn lǐ xí chéng xiàn. chūn qiū shí jìn dì. liù guó shí shǔ zhào, qín shǔ tài yuán jùn. èr hàn shǔ tài yuán xī hé èr jùn dì, wèi yīn zhī. jìn shǔ tài yuán jùn xī hé guó dì. hòu wèi yòu wèi xī hé jùn, jiān zhì fén zhōu. běi qí zhì nán shuò zhōu. hòu zhōu gǎi yuē jiè zhōu. suí zhì xī hé jùn. dà táng wèi fén zhōu, huò wèi xī hé jùn. lǐng xiàn wǔ:
汾州（今理隰城縣。）春秋時晉地。六國時屬趙，秦屬太原郡。二漢屬太原、西河二郡地，魏因之。晉屬太原郡、西河國地。後魏又為西河郡，兼置汾州。北齊置南朔州。後周改曰介州。隋置西河郡。大唐為汾州，或為西河郡。領縣五：

xí chéng hàn zī shì xiàn. jīn yǒu měi jì xiāng, jí hàn měi jì xiàn dì. yòu yǒu hàn jīng líng xiàn, jí jìn zhào wén zi yǔ shū xiàng guān yú jiǔ yuán zhī suǒ.
隰城（漢茲氏縣。今有美稷鄉，即漢美稷縣地。又有漢京陵縣，即晉趙文子與叔向觀於九原之所。）

jiè xiū yǒu mián shàng shān jiè zhī tuī cí. hàn jiù xiàn yě. zhāo yú qí, sú míng wū chéng pō, zhí fāng bīng zhōu zhī sǒu.
介休（有綿上山、介之推祠。漢舊縣也。昭餘祁，俗名鄔城泊，職方并州之藪。）

líng shí yǒu jiè shān. hàn jiè xiū xiàn dì. jīn xiàn dōng nán yǒu gāo bì lǐng què shǔ gǔ fén shuǐ guān, jiē xiǎn gù zhī chù.
靈石（有介山。漢介休縣地。今縣東南有高壁嶺、雀鼠谷、汾水關，皆險固之處。）

xiào yì hàn zhōng yáng xiàn.
孝義（漢中陽縣。）

píng yáo
平遙

tài yuán fǔ dōng zhì zhào jùn wǔ bǎi wǔ shí lǐ. nán zhì shàng dǎng jùn sì bǎi wǔ shí lǐ. xī zhì chāng huà jùn sān bǎi jiǔ shí lǐ. běi zhì dìng xiāng jùn yī bǎi bā shí lǐ. dōng nán dào lè píng jùn sān bǎi sì shí lǐ. xī nán dào xī hé jùn èr bǎi lǐ. xī běi dào lóu fán jùn èr bǎi wǔ shí lǐ. dōng běi dào yàn mén jùn wǔ bǎi lǐ. qù xī jīng yī qiān sān bǎi lǐ, qù dōng jīng bā bǎi bā shí wǔ lǐ. hù shí èr wàn liù qiān yī bǎi jiǔ, kǒu qī shí liù wàn bā qiān sì bǎi liù shí sì.
太原府（東至趙郡五百五十里。南至上黨郡四百五十里。西至昌化郡三百九十里。北至定襄郡一百八十里。東南到樂平郡三百四十里。西南到西河郡二百里。西北到樓煩郡二百五十里。東北到雁門郡五百里。去西京一千三百里，去東京八百八十五里。戶十二萬六千一百九，口七十六萬八千四百六十四。）

bīng zhōu jīn lǐ jìn yáng tài yuán èr xiàn. gǔ zhī bīng zhōu, gài shùn fēn jì zhōu wèi zhī, zhì shí èr mù, zé qí yī yě. yǐ qí dì zài liǎng gǔ zhī jiān, gù wèi bīng zhōu, yì yuē zài wèi shuǐ cháng shuǐ zhī jiān. cháng shuǐ zài jīn bó líng jùn, wèi shuǐ zài jīn cháng shān jùn. zhù yǐ jù shàng juǎn. zhōu lǐ zhí fāng yuē: zhèng běi yuē bīng zhōu, qí shān yuē cháng, sǒu yuē zhāo yú qí, cháng shān zài jīn bó líng jùn cháng yáng xiàn jiè. zhāo yú qí zài jīn xī hé jùn jiè xiū xiàn jiè. chuān yuē hū chí ǒu yí, hū chí fā yuán zài jīn yàn mén jùn fán zhì xiàn jiè. ǒu yí zài jīn ān biān jùn líng qiū xiàn jiè. hū yīn hū. chí yīn tuó. xué jìn, zhōng yòu gǎi jīn yuē lái yì. lái shuǐ zài jīn ān biān jùn fēi hú xiàn jiè. yì shuǐ fā yuán zài jīn shàng gǔ jùn yì xiàn jiè. qí lì bù bó. rén èr nán sān nǚ. chù yí wǔ rǎo, niú mǎ yáng quǎn shǐ. gǔ yí wǔ zhǒng. qín jiān tiān xià, wèi tài yuán jùn. hàn wǔ dì zhì shí sān zhōu, cǐ wèi bīng zhōu. lǐng jùn jiǔ, jiān dé yōng zhōu zhī yù, jīn shàng jùn yǐ běi shuò fāng jiǔ yuán yú lín xīn qín yín chuān zhī dì. hòu hàn bìng yīn zhī. lǐ yú jìn yáng, jīn fǔ. líng dì shí, qiāng hú dà rǎo, dìng xiāng yún zhōng děng jùn, bìng liú xǐ fēn sǎn. xiàn dì shí, shěng rù jì zhōu. wèi wén dì fù zhì bīng zhōu, zì xíng lǐng yǐ běi bìng qì zhī. jīn yàn mén jùn jí yǐ běi zhī dì xī qì zhī. zhì jìn, yì zhì bīng zhōu. lǐng jùn guó liù, lǐ jìn yáng. huì dì shí, bīng zhōu zhī dì jǐn wèi liú yuán hǎi suǒ yǒu. qí hòu liú yào xǐ dōu zhǎng ān, zì píng yáng jīn píng yáng jùn yǐ dōng dì, jǐn rù shí lè, jí fú jiān yáo xìng hè lián bó bó, bìng yú hé dōng jùn zhì bīng zhōu, yáo xìng yòu fēn hé dōng wèi bìng jì èr zhōu. jí hòu wèi yǐ hòu, fēn chè bù kě xiáng yě. jīn zhī bīng zhōu, wèi tài yuán fǔ. gǔ táng guó yě. xī dì yáo wèi táng hóu suǒ fēng zhī guó, àn jīn bó líng jùn jiè yǒu yáo chéng, wèi yáo shǐ fēng zhī guó, dāng shì xǐ yú cǐ yě. hòu qiān píng yáng. jí xià yǔ suǒ dōu zhī dì, yǔ dōu huò wèi jīn tài yuán, huò zài jīn píng yáng, huò zài jīn hé dōng jùn ān yì, huò zài jīn hé nán fǔ yáng dí yě. yì gāo xīn shì zi shí shěn jí jīn tiān shì zi tái tái zhī suǒ jū yān. zuǒ chuán yún: dì qiān gāo xīn shì zi shí shěn yú dà xià, zhǔ cān. jīn tiān shì zhī yì yuē yǔn gé tái tái, yǐ chù tài yuán. zhù yún: dà xià, tài yuán jìn yáng xiàn yě. zhōu chéng wáng yòu fēng dì tài shū yú yú cǐ, chéng wáng miè táng, ér fēng tài shū, gù cān wèi jìn xīng shì yě. shū yú zi xiè gǎi wèi jìn hóu. táng yǒu jìn shuǐ, gù gǎi wèi jìn. zhōng guó yuē tài yuán, yí dí yuē dà lǔ. jìn xún wú bài dí yú dà lǔ, jí tài yuán jìn yáng xiàn yě. jìn dà lǔ tài yuán dà xià xià líng jìn yáng liù míng, qí shí yī yě. chūn qiū shí wèi jìn guó, hòu wèi zhào yì. zhì bó yǔ hán wèi wéi jìn yáng suì yú, yǐn fén shuǐ guàn chéng, bù méi zhě sān bǎn. jìn miè, shǔ zhào. qín zhì tài yuán jùn, èr hàn yīn zhī, jiān zhì bīng zhōu. lǐng jùn jiǔ, lǐ yú cǐ. cáo gōng wéi yuán shàng yú yè, shí yuán shào wài shēng gāo gàn wèi bīng zhōu cì shǐ. qiān zhāo shuō gàn yuē: bīng zhōu zuǒ yǒu héng shān zhī xiǎn, yòu yǒu dà hé zhī gù, běi yǒu qiáng hú, sù yíng shàng bìng lì guān biàn. gàn bù néng yòng zhī. wèi gǎi wèi tài yuán guó, bīng zhōu réng jiù. jìn yīn zhī. lǐng jùn guó liù, lǐ yú cǐ. hòu wèi wèi tài yuán jùn, jiān zhì bīng zhōu. běi qí hòu zhōu jiē yīn zhī. suí chū fèi jùn, zhì bīng zhōu, yòu gǎi wèi tài yuán jùn. dà táng wèi bīng zhōu, gāo zǔ kuāng suí shì, qǐ yì bīng. yú zhǎng shòu yuán nián, zhì běi dōu, hòu fù wèi bīng zhōu. kāi yuán shí yī nián, gǎi wèi tài yuán fǔ tiān bǎo yuán nián, jiā hào wèi běi jīng. lǐng xiàn shí sān:
并州（今理晉陽、太原二縣。）古之并州，蓋舜分冀州為之，置十二牧，則其一也。以其地在兩谷之間，故為并州，亦曰在衛水、常水之間。（常水在今博陵郡，衛水在今常山郡。注已具上卷。）周禮職方曰：「正北曰并州，其山曰常，藪曰昭餘祁，（常山在今博陵郡常陽縣界。昭餘祁在今西河郡介休縣界。）川曰虖池、嘔夷，（虖池發源在今雁門郡繁畤縣界。嘔夷在今安邊郡靈丘縣界。虖音呼。池音駝。）｛穴浸，中「又改巾」｝曰淶、易。（淶水在今安邊郡飛狐縣界。易水發源在今上谷郡易縣界。）其利布帛。人二男三女。畜宜五擾，（牛、馬、羊、犬、豕。）穀宜五種。」秦兼天下，為太原郡。漢武帝置十三州，此為并州。（領郡九，兼得雍州之域，今上郡以北朔方、九原、榆林、新秦、銀川之地。）後漢並因之。（理於晉陽，今府。）靈帝時，羌胡大擾，定襄、雲中等郡，並流徙分散。獻帝時，省入冀州。魏文帝復置并州，自陘嶺以北並棄之。（今雁門郡及以北之地悉棄之。）至晉，亦置并州。（領郡國六，理晉陽。）惠帝時，并州之地盡為劉元海所有。其後劉曜徙都長安，自平陽（今平陽郡）以東地，盡入石勒，及苻堅、姚興、赫連勃勃，並於河東郡置并州，姚興又分河東為並冀二州。及後魏以後，分坼不可詳也。今之并州，（為太原府。）古唐國也。昔帝堯為唐侯所封之國，（按今博陵郡界有堯城，為堯始封之國，當是徙於此也。後遷平陽。）及夏禹所都之地，（禹都或為今太原，或在今平陽，或在今河東郡安邑，或在今河南府陽翟也。）亦高辛氏子實沈及金天氏子台駘之所居焉。（左傳云：「帝遷高辛氏子實沈於大夏，主參。金天氏之裔曰允格、台駘，以處太原。」注云：「大夏，太原晉陽縣也。」）周成王又封弟太叔虞於此，（成王滅唐，而封太叔，故參為晉星是也。）叔虞子燮改為晉侯。（唐有晉水，故改為晉。）中國曰太原，夷狄曰大鹵。（晉荀吳敗狄於大鹵，即太原晉陽縣也。）晉、大鹵、太原、大夏、夏靈、晉陽六名，其實一也。春秋時為晉國，後為趙邑。（智伯與韓、魏圍晉陽歲餘，引汾水灌城，不沒者三板。）晉滅，屬趙。秦置太原郡，二漢因之，兼置并州。（領郡九，理於此。曹公圍袁尚於鄴，時袁紹外生高幹為并州刺史。牽招說幹曰：「并州左有恆山之險，右有大河之固，北有強胡，速迎尚併力觀變。」幹不能用之。）魏改為太原國，并州仍舊。晉因之。（領郡國六，理於此。）後魏為太原郡，兼置并州。北齊、後周皆因之。隋初廢郡，置并州，又改為太原郡。大唐為并州，高祖匡隋室，起義兵。於長壽元年，置北都，後復為并州。開元十一年，改為太原府；天寶元年，加號為北京。領縣十三：

tài yuán hàn jìn yáng xiàn yě. suí wén dì yí jìn yáng xiàn yú zhōu chéng zhōng, jiù jìn yáng zhì jīn xiàn. yǒu jìn shuǐ.
太原（漢晉陽縣也。隋文帝移晉陽縣於州城中，舊晉陽置今縣。有晉水。）

jìn yáng suí wén dì xīn yí. yǒu lóng shān měng shān.
晉陽（隋文帝新移。有龍山、蒙山。）

wén shuǐ hàn dà líng xiàn. yǒu wén shuǐ qìn shuǐ.
文水（漢大陵縣。有文水、沁水。）

yáng qū hàn láng mèng xiàn gù chéng, zài xiàn dōng běi. hé qiān lǐ, yī qǔ dāng qí yáng, gù yuē yáng qū. hàn yáng qū xiàn, jīn dìng xiāng jùn dìng xiāng xiàn shì yě, hòu hàn yí zhì jīn xiàn. yǒu gān zhú gǔ, jí yáng cháng bǎn yě.
陽曲（漢狼孟縣故城，在縣東北。河千里，一曲當其陽，故曰陽曲。漢陽曲縣，今定襄郡定襄縣是也，後漢移置今縣。有乾燭谷，即羊腸阪也。）

lè píng jiù lè píng jùn, suí zhì liáo zhōu.
樂平（舊樂平郡，隋置遼州。）

qīng yuán hàn yú cì xiàn dì. suí yú gǔ gěng yáng chéng zhì jīn xiàn. yǒu qīng yuán shuǐ.
清源（漢榆次縣地。隋於古梗陽城置今縣。有清源水。）

tài gǔ xiàn xī yǒu tài gǔ. hàn yáng yì xiàn dì.
太谷（縣西有太谷。漢陽邑縣地。）

qí hàn jiù xiàn. jìn dài fū qí xī zhī yì, jìn miè qí shì, fēn wèi qī xiàn, yǐ jiǎ xīn wèi qí dài fū. hòu hàn zhōng liè wēn xù mù zài xī běi.
祁（漢舊縣。晉大夫祁奚之邑，晉滅祁氏，分為七縣，以賈辛為祁大夫。後漢忠烈溫序墓在西北。）

yú cì chūn qiū jìn wèi yú dì, shí yán yú cǐ. hàn jiù xiàn.
榆次（春秋晉魏榆地，石言於此。漢舊縣。）

yú hàn jiù xiàn. yǒu hū chí shuǐ, zì yàn mén jùn jiè lái.
盂（漢舊縣。有虖池水，自雁門郡界來。）

shòu yáng jìn jiù xiàn.
壽陽（晉舊縣。）

guǎng yáng hàn shàng ài xiàn, hòu wèi gǎi yuē shí ài, guó jiā yòu gǎi zhī. xiàn dōng yǒu gù guān, shén xiǎn gù.
廣陽（漢上艾縣，後魏改曰石艾，國家又改之。縣東有故關，甚險固。）

jiāo chéng yǒu yáng cháng shān, suí yáng dì gǎi wèi shēn gǔ lǐng.
交城（有羊腸山，隋煬帝改為深谷嶺。）

chāng huà jùn
○昌化郡

dōng zhì xī hé jùn yī bǎi liù shí lǐ. nán zhì dà níng jùn èr bǎi wǔ shí lǐ. xī zhì shàng jùn èr bǎi sān shí lǐ. běi zhì lóu fán jùn èr bǎi sān shí lǐ. dōng nán dào dà níng jùn èr bǎi wǔ shí lǐ. xī nán dào dà níng jùn shí lóu xiàn yī bǎi wǔ shí lǐ. xī běi dào lóu fán jùn èr bǎi sān shí lǐ. dōng běi dào tài yuán fǔ sān bǎi jiǔ shí lǐ. qù xī jīng yī qiān èr bǎi sān shí lǐ, qù dōng jīng yī qiān yī bǎi shí lǐ. hù yī wàn sān qiān sān bǎi qī shí, kǒu liù wàn sì qiān sān bǎi sì shí.
（東至西河郡一百六十里。南至大寧郡二百五十里。西至上郡二百三十里。北至樓煩郡二百三十里。東南到大寧郡二百五十里。西南到大寧郡石樓縣一百五十里。西北到樓煩郡二百三十里。東北到太原府三百九十里。去西京一千二百三十里，去東京一千一百十里。戶一萬三千三百七十，口六萬四千三百四十。）

shí zhōu jīn lǐ lí shí xiàn. zhàn guó chū, zhào zhī lí shí yì, hòu wèi qín wèi èr guó zhī jìng. qín běn jì yún qín zhāo wáng fá zhào, qǔ lí shí shì yě. qín wèi tài yuán jùn dì. èr hàn shǔ xī hé jùn nán dān yú tíng, jí zuǒ guó chéng. jìn shǔ xī hé guó, liú yuán hǎi qǐ shì yú cǐ, hòu shí lè zhì yǒng shí jùn. běi qí zhì huái zhèng jùn, hòu gǎi wèi lí shí jùn, jiān zhì xī fén zhōu. hòu zhōu gǎi xī fén wèi shí zhōu. suí chū jùn fèi, ér shí zhōu rú gù yáng dì chū zhōu fèi, zhì shí jùn. dà táng wèi shí zhōu, huò wèi chāng huà jùn. lǐng xiàn wǔ:
石州（今理離石縣。）戰國初，趙之離石邑，後為秦、魏二國之境。（秦本紀雲「秦昭王伐趙，取離石」是也。）秦為太原郡地。二漢屬西河郡南單于庭，即左國城。晉屬西河國，劉元海起事於此，後石勒置永石郡。北齊置懷政郡，後改為離石郡，兼置西汾州。後周改西汾為石州。隋初郡廢，而石州如故；煬帝初州廢，置石郡。大唐為石州，或為昌化郡。領縣五：

lí shí hàn jiù xiàn. hòu nán dān yú tíng zuǒ guó chéng zài cǐ. yǒu lí shí shuǐ, yī míng chì hóng shuǐ, gāo huān dà pò ěr zhū zhào yú chì hóng lǐng, gài jìn cǐ.
離石（漢舊縣。後南單于庭左國城在此。有離石水，一名赤洪水，高歡大破爾朱兆於赤洪嶺，蓋近此。）

dìng hú hàn lí shí xiàn dì. hòu zhōu zhì dìng hú jùn, zài jīn xiàn xī. suí zhì mèng mén guān, qí dì xiǎn gù.
定胡（漢離石縣地。後周置定胡郡，在今縣西。隋置孟門關，其地險固。）

píng yí
平夷

lín quán
臨泉

fāng shān yǒu chì hóng shuǐ yuán, dōng liú rù lí shí xiàn jiè.
方山（有赤洪水源，東流入離石縣界。）

lóu fán jùn
○樓煩郡

dōng zhì dìng xiāng jùn jiè èr bǎi sì shí lǐ. nán zhì chāng huà jùn jiè èr bǎi sān shí lǐ. xī zhì yú lín jùn jiè yī bǎi bā shí lǐ. běi zhì mǎ yì jùn sān bǎi lǐ. dōng nán dào tài yuán fǔ èr bǎi wǔ shí lǐ. xī nán dào yín chuān jùn sān bǎi lǐ. xī běi dào yú lín jùn jiǔ shí lǐ. dōng běi dào yàn mén jùn sān bǎi lǐ. qù xī jīng yī qiān sì bǎi lǐ, qù dōng jīng yī qiān èr bǎi èr shí lǐ. hù yī wàn wǔ qiān liù bǎi bā shí, kǒu qī wàn èr qiān èr bǎi liù.
（東至定襄郡界二百四十里。南至昌化郡界二百三十里。西至榆林郡界一百八十里。北至馬邑郡三百里。東南到太原府二百五十里。西南到銀川郡三百里。西北到榆林郡九十里。東北到雁門郡三百里。去西京一千四百里，去東京一千二百二十里。戶一萬五千六百八十，口七萬二千二百六。）

lán zhōu jīn lǐ yí fāng xiàn. chūn qiū jìn guó zhī fēn, jìn miè zhī hòu wèi hú dì, yǒu lóu fán wáng jū yān. qí hòu, zhào huì wén wáng pò lóu fán ér qǔ qí dì. qí hòu, běi jìng shǔ yàn. qín èr hàn wèi tài yuán jùn dì. jìn mò, xiàn liú yuán hǎi. hòu wèi mò, yú qí dì zhì lán zhōu. suí yáng dì zhì lóu fán jùn. dà táng wèi lán zhōu, huò wèi lóu fán jùn. lǐng xiàn sì:
嵐州（今理宜芳縣。）春秋晉國之分，晉滅之後為胡地，有樓煩王居焉。其後，趙惠文王破樓煩而取其地。其後，北境屬燕。秦、二漢為太原郡地。晉末，陷劉元海。後魏末，於其地置嵐州。隋煬帝置樓煩郡。大唐為嵐州，或為樓煩郡。領縣四：

yí fāng yǒu gǔ xiù róng chéng, jí hàn fén yáng xiàn, shǔ tài yuán jùn. jī sù suǒ zài, wèi zhī yáng cháng cāng, shí dèng yíng wěi, ruò yáng cháng yān.
宜芳（有古秀容城，即漢汾陽縣，屬太原郡。積粟所在，謂之羊腸倉，石磴縈委，若羊腸焉。）

hé hé hàn fén yáng xiàn dì. běi qí zhì wèi fén xiàn, hé hé guān zài běi.
合河（漢汾陽縣地。北齊置蔚汾縣，合河關在北。）

jìng lè hàn fén yáng xiàn dì. yǒu suí yáng dì fén yáng gōng. yǒu guǎn cén shān, liú yào yǐn chù, fén shuǐ suǒ chū.
靜樂（漢汾陽縣地。有隋煬帝汾陽宮。有管涔山，劉曜隱處，汾水所出。）

lán gǔ
嵐谷

yàn mén jùn
○雁門郡

dōng zhì ān biān jùn èr bǎi liù shí lǐ. nán zhì tài yuán fǔ wǔ bǎi lǐ. xī zhì lóu fán jùn yī bǎi liù shí lǐ. běi zhì mǎ yì jùn yī bǎi sì shí lǐ. dōng nán dào cháng shān jùn wǔ bǎi sì shí lǐ. xī nán dào dìng xiāng jùn èr bǎi wǔ shí lǐ. xī běi dào mǎ yì jùn èr bǎi èr shí lǐ. dōng běi dào ān biān jùn jiè sān bǎi shí lǐ. qù xī jīng yī qiān liù bǎi sì shí lǐ, qù dōng jīng yī qiān sān bǎi èr shí lǐ. hù èr wàn yī qiān èr shí, kǒu shí wàn yī qiān sì bǎi wǔ shí.
（東至安邊郡二百六十里。南至太原府五百里。西至樓煩郡一百六十里。北至馬邑郡一百四十里。東南到常山郡五百四十里。西南到定襄郡二百五十里。西北到馬邑郡二百二十里。東北到安邊郡界三百十里。去西京一千六百四十里，去東京一千三百二十里。戶二萬一千二十，口十萬一千四百五十。）

dài zhōu jīn lǐ yàn mén xiàn. gǔ táng guó zhī dì. chūn qiū shí jìn guó zhī fēn. jí sān qīng fēn jìn, qí dì shǔ zhào. zhào xiāng zi shā dài wáng ér qǔ qí dì. zhào wǔ líng wáng pò lóu fán, ér zhì yún zhōng yàn mén dài jùn. hòu běi jìng shǔ yàn. qín wèi tài yuán yàn mén èr jùn zhī jìng, hàn yīn zhī, hòu hàn jí jìn yì tóng. hòu wèi zhì liáng chéng fán zhì èr jùn. hòu zhōu zhì sì zhōu. suí wén dì gǎi wèi dài zhōu yáng dì chū zhōu fèi, zhì yàn mén jùn. dà táng wèi dài zhōu, huò wèi yàn mén jùn. jīn jùn chéng, hòu wèi suǒ zhì. jùn nán sān shí lǐ yǒu dōng xíng guān, shén xiǎn gù. lǐng xiàn wǔ:
代州（今理雁門縣。）古唐國之地。春秋時晉國之分。及三卿分晉，其地屬趙。（趙襄子殺代王而取其地。）趙武靈王破樓煩，而置雲中、雁門、代郡。後北境屬燕。秦為太原、雁門二郡之境，漢因之，後漢及晉亦同。後魏置梁城、繁畤二郡。後周置肆州。隋文帝改為代州；煬帝初州廢，置雁門郡。大唐為代州，或為雁門郡。（今郡城，後魏所置。郡南三十里有東陘關，甚險固。）領縣五：

yàn mén hàn guǎng wǔ xiàn gù chéng zài xī nán. yòu yǒu gù píng xiàn, hòu hàn mò píng chéng xiàn yě. yǒu xià wū shān, zhào xiāng zi huì dài wáng, yīn shā zhī yú cǐ. yǒu jù zhù shān, yī míng xī xíng shān yě.
雁門（漢廣武縣故城在西南。又有故平縣，後漢末平城縣也。有夏屋山，趙襄子會代王，因殺之於此。有句注山，一名西陘山也。）

wǔ tái hàn lǜ sī xiàn. suí gǎi lú yí xiàn wèi wǔ tái. yǒu wǔ tái shān. lǜ yīn lú, sī yīn yí.
五台（漢慮虒縣。隋改盧夷縣為五台。有五台山。慮音廬，虒音夷。）

fán zhì hàn jiù xiàn. yǒu hū chí hé, yuán chū xiàn dōng nán gū fù shān.
繁畤（漢舊縣。有虖池河，源出縣東南泒阜山。）

guō hàn jiù xiàn. yòu yǒu hàn lóu fán jùn gù chéng, zài jīn xiàn dōng. dōng wèi zhì kuò zhōu. guō yīn guō.
崞（漢舊縣。又有漢樓煩郡故城，在今縣東。東魏置廓州。崞音郭。）

táng lín
唐林

dìng xiāng jùn
○定襄郡

dōng zhì yàn mén jùn jiè jiǔ shí lǐ. nán zhì tài yuán fǔ yī bǎi bā shí lǐ. xī zhì lóu fán jùn èr bǎi sì shí lǐ. běi zhì yàn mén jùn èr bǎi wǔ shí lǐ. dōng nán dào tài yuán fǔ jiè yī bǎi èr shí lǐ. xī nán dào tài yuán fǔ jí lóu fán jùn jiè yī bǎi èr shí lǐ. xī běi dào lóu fán jùn yī bǎi èr shí lǐ. dōng běi dào yàn mén jùn jiè èr bǎi wǔ shí lǐ. qù xī jīng yī qiān sì bǎi bā shí lǐ, qù dōng jīng yī qiān liù shí lǐ. hù yī wàn wǔ qiān sān shí bā, kǒu qī wàn qī qiān jiǔ bǎi sān shí.
（東至雁門郡界九十里。南至太原府一百八十里。西至樓煩郡二百四十里。北至雁門郡二百五十里。東南到太原府界一百二十里。西南到太原府及樓煩郡界一百二十里。西北到樓煩郡一百二十里。東北到雁門郡界二百五十里。去西京一千四百八十里，去東京一千六十里。戶一萬五千三十八，口七萬七千九百三十。）

xīn zhōu jīn lǐ xiù róng xiàn. zhàn guó shǔ zhào. qín wèi tài yuán jùn dì, èr hàn yīn zhī. hòu wèi zhì sì zhōu. hòu zhōu xǐ sì zhōu yú yàn mén jùn. suí chū zhì xīn xìng jùn jí yún zhōu, hòu gǎi xīn xìng jùn wèi xīn zhōu yīn xīn kǒu wèi míng. yáng dì chū, fèi yún zhōu jí xīn zhōu, yǐ qí dì shǔ lóu fán dìng xiāng èr jùn. dà táng fù fēn zhì xīn zhōu, huò wèi dìng xiāng jùn. hàn yǒu dìng xiāng jùn, zài jīn mǎ yì jùn dì. lǐng xiàn èr:
忻州（今理秀容縣。）戰國屬趙。秦為太原郡地，二漢因之。後魏置肆州。後周徙肆州於雁門郡。隋初置新興郡及雲州，後改新興郡為忻州；（因忻口為名。）煬帝初，廢雲州及忻州，以其地屬樓煩、定襄二郡。大唐復分置忻州，或為定襄郡。（漢有定襄郡，在今馬邑郡地。）領縣二：

xiù róng hàn fén yáng xiàn. yǒu lán shuǐ.
秀容（漢汾陽縣。有嵐水。）

dìng xiāng hàn yáng qū xiàn. yǒu shí lǐng guān, shén xiǎn gù.
定襄（漢陽曲縣。有石嶺關，甚險固。）

ān biān jùn
○安邊郡

dōng zhì shàng gǔ jùn sān bǎi èr shí lǐ. nán zhì cháng shān jùn sì bǎi lǐ. xī zhì yàn mén jùn èr bǎi liù shí lǐ. běi zhì fān jìng, wú jùn. dōng nán dào bó líng jùn sì bǎi jiǔ shí lǐ. xī nán dào yàn mén jùn sān bǎi shí lǐ. xī běi dào mǎ yì jùn sì bǎi liù lǐ. dōng běi dào guī chuān jùn sì bǎi sì shí lǐ. qù xī jīng jiǔ bǎi lǐ, qù dōng jīng yī qiān wǔ bǎi lǐ. hù sì qiān liù bǎi shí, kǒu yī wàn bā qiān èr bǎi.
（東至上谷郡三百二十里。南至常山郡四百里。西至雁門郡二百六十里。北至蕃境，無郡。東南到博陵郡四百九十里。西南到雁門郡三百十里。西北到馬邑郡四百六里。東北到媯川郡四百四十里。去西京九百里，去東京一千五百里。戶四千六百十，口一萬八千二百。）

wèi zhōu jīn lǐ líng qiū xiàn. zhōu lǐ bīng zhōu chuān yuē ǒu yí, xué jìn, zhōng yòu gǎi jīn yuē lái yì. ǒu yí shuǐ zài líng qiū xiàn jiè, lái shuǐ zài fēi hú xiàn jiè. zhàn guó chū shǔ zhào, hòu yòu shǔ yàn. qín hàn jìn shǔ dài jùn. hòu wèi zhì huái huāng yù yí èr zhèn. dōng wèi zhì běi líng qiū jùn. hòu zhōu zhì wèi zhōu. suí zhì shàng gǔ jùn. dà táng zhì wèi zhōu, huò wèi ān biān jùn. lǐng xiàn sān:
蔚州（今理靈丘縣。）周禮并州川曰嘔夷，｛穴浸，中「又改巾」｝曰淶易。（嘔夷水在靈丘縣界，淶水在飛狐縣界。）戰國初屬趙，後又屬燕。秦、漢、晉屬代郡。後魏置懷荒、御夷二鎮。東魏置北靈丘郡。後周置蔚州。隋置上谷郡。大唐置蔚州，或為安邊郡。領縣三：

líng qiū hàn jiù xiàn. yǒu zhào wǔ líng wáng líng.
靈丘（漢舊縣。有趙武靈王陵。）

fēi hú hàn guǎng chāng xiàn dì. fēi hú kǒu zài xiàn běi, jí hàn zhī fēi hú dào, tōng guī chuān jùn huái róng xiàn. yòu yǒu mó jī shān, yǔ guī chuān jùn shān xiāng lián. suí zhì jīn xiàn.
飛狐（漢廣昌縣地。飛狐口在縣北，即漢之飛狐道，通媯川郡懷戎縣。又有磨笄山，與媯川郡山相連。隋置今縣。）

ān biān
安邊

mǎ yì jùn
○馬邑郡

dōng zhì ān biān jùn sì bǎi liù shí lǐ. nán zhì yàn mén jùn yī bǎi sì shí lǐ. xī zhì lóu fán jùn sān bǎi sì shí lǐ. běi zhì dān yú fǔ sān bǎi wǔ shí lǐ. dōng nán dào yàn mén jùn yī bǎi èr shí lǐ. xī nán dào lóu fán jùn sān bǎi lǐ. xī běi dào dān yú fǔ sān bǎi wǔ shí lǐ. dōng běi dào gù yún zhōu èr bǎi liù shí lǐ. qù xī jīng yī qiān qī bǎi qī shí lǐ, qù dōng jīng yī qiān sān bǎi sì shí lǐ. hù liù qiān sān bǎi, kǒu èr wàn wǔ qiān bā bǎi.
（東至安邊郡四百六十里。南至雁門郡一百四十里。西至樓煩郡三百四十里。北至單于府三百五十里。東南到雁門郡一百二十里。西南到樓煩郡三百里。西北到單于府三百五十里。東北到故云州二百六十里。去西京一千七百七十里，去東京一千三百四十里。戶六千三百，口二萬五千八百。）

shuò zhōu jīn lǐ shàn yáng xiàn. zhàn guó shǔ yàn. qín shǔ dài yàn mén èr jùn dì. hàn wèi dìng xiāng yàn mén èr jùn dì. hòu hàn shǔ yún zhōng yàn mén èr jùn. hàn mò, yīn luàn yòu zhì xīn xìng jùn. hàn mò dà luàn, xiōng nú qīn biān, zì dìng xiāng yǐ xī, jǐn yún zhōng yàn mén zhī jiān suì kōng. jiàn ān zhōng, wèi wǔ wáng jí huāng jùn zhī rén, lì xīn xìng jùn. jìn huái dì shí, liú kūn biǎo yǐ xiān bēi yī lú wèi dà dān yú, fēng dài gōng, xǐ mǎ yì, jí qí dì yě. qí hòu chēng wèi, jiàn dū yú jīn jùn běi, jiān zhì huái shuò zhèn. jí qiān luò hòu, suì yú jùn běi sān bǎi yú lǐ zhì shuò zhōu, gé róng zhī luàn yòu fèi. běi qí fù zhì shuò zhōu. suí chū zhì zǒng guǎn fǔ yáng dì chū fǔ fèi, zhì dài jùn, xún shǔ mǎ yì jùn. hòu wèi chū, yún zhōng zài jīn jùn běi sān bǎi yú lǐ dìng xiāng gù chéng. běi qí zhì shuò zhōu, zài gù dū xī nán xīn chéng, yī míng píng chéng yě. hòu yí yú mǎ yì, jí jīn jùn chéng yě. dà táng chū wèi shuò zhōu, huò wèi mǎ yì jùn. lǐng xiàn èr:
朔州（今理善陽縣。）戰國屬燕。秦屬代、雁門二郡地。漢為定襄、雁門二郡地。後漢屬雲中、雁門二郡。漢末，因亂又置新興郡。（漢末大亂，匈奴侵邊，自定襄以西，盡雲中、雁門之間遂空。建安中，魏武王集荒郡之人，立新興郡。）晉懷帝時，劉琨表以鮮卑猗盧為大單于，封代公，徙馬邑，即其地也。其後稱魏，建都於今郡北，兼置懷朔鎮。及遷洛後，遂於郡北三百餘里置朔州，葛榮之亂又廢。北齊復置朔州。隋初置總管府；煬帝初府廢，置代郡，尋屬馬邑郡。（後魏初，雲中在今郡北三百餘里定襄故城。北齊置朔州，在故都西南新城，一名平城也。後移於馬邑，即今郡城也。）大唐初為朔州，或為馬邑郡。領縣二：

shàn yáng yǒu qín mǎ yì chéng wǔ zhōu sāi, jí cǐ dì. yì hàn dìng xiāng xiàn dì, hòu wèi sāng gān jùn, běi qí guǎng ān jùn. yǒu zǐ hé fā yuán yú cǐ.
善陽（有秦馬邑城武州塞，即此地。亦漢定襄縣地，後魏桑乾郡，北齊廣安郡。有紫河發源於此。）

mǎ yì hàn jiù xiàn.
馬邑（漢舊縣。）

yún zhōng jùn
○雲中郡

dōng zhì sāng gān jùn dū zhái yī bǎi wǔ shí lǐ. nán zhì yàn mén jùn jiè yī bǎi liù shí lǐ. xī zhì dōng jiān gǔ wǔ shí lǐ. běi zhì zhǎng chéng fān jiè sān bǎi lǐ. dōng nán dào yú lín jùn sì bǎi lǐ. xī nán dào shén duī shān jiǔ shí lǐ. xī běi dào què fān shān yī bǎi liù shí lǐ. dōng běi dào yáng ā gǔ fān jiè sān bǎi sì shí lǐ. qù xī jīng èr qiān qī shí lǐ, qù dōng jīng yī qiān liù bǎi sì shí lǐ. hù sān qiān yī bǎi liù shí, kǒu qī qiān jiǔ bǎi sān shí.
（東至桑乾郡督宅一百五十里。南至雁門郡界一百六十里。西至東尖谷五十里。北至長城蕃界三百里。東南到榆林郡四百里。西南到神堆柵九十里。西北到卻蕃柵一百六十里。東北到陽阿谷蕃界三百四十里。去西京二千七十里，去東京一千六百四十里。戶三千一百六十，口七千九百三十。）

yún zhōu jīn lǐ yún zhōng xiàn. zhàn guó shǔ zhào. qín zhì yún zhōng jùn, èr hàn yīn zhī. jìn shǔ xīn xìng jùn. hòu wèi dào wǔ dì zì yún zhōng xǐ dōu píng chéng, jí cǐ, yún zhōng, jīn mǎ yì jùn běi. píng chéng jí jīn jùn, suí yún nèi xiàn cháng ān zhèn yě. zhì dài yǐn. zì tiān xìng yuán nián dōu píng chéng, zhì xiào wén dì tài hé shí jiǔ nián qiān luò yáng hòu, gǎi dài yǐn wèi wàn nián yǐn. suí chū shǔ mǎ yì jùn. dà táng zhì yún zhōu, huò wèi yún zhōng jùn. lǐng xiàn yī:
雲州（今理雲中縣。）戰國屬趙。秦置雲中郡，二漢因之。晉屬新興郡。後魏道武帝自雲中徙都平城，即此，（雲中，今馬邑郡北。平城即今郡，隋雲內縣常安鎮也。）置代尹。（自天興元年都平城，至孝文帝太和十九年遷洛陽後，改代尹為萬年尹。）隋初屬馬邑郡。大唐置雲州，或為雲中郡。領縣一：

yún zhōng hàn jiù xiàn. suí yuē yún nèi xiàn. bái dēng shān, bái dēng tái, hàn gāo dì chū, bèi xiōng nú wéi yú cǐ. yǒu gù gāo liǔ chéng cān hé bēi. hòu wèi shèng lè xiàn yì zài jīn jùn jiè. dān yú tái, zài jīn xiàn xī běi bǎi yú lǐ. hàn xiào wǔ yuán fēng yuán nián, lè bīng shí bā wàn qí, chū zhǎng chéng, běi dēng dān yú tái.
雲中（漢舊縣。隋曰云內縣。白登山，白登台，漢高帝初，被匈奴圍於此。有故高柳城、參合陂。後魏盛樂縣亦在今郡界。單于台，在今縣西北百餘里。漢孝武元封元年，勒兵十八萬騎，出長城，北登單于台。）

dān yú fǔ
○單于府

dōng zhì nán zhì yú lín jùn yī bǎi èr shí lǐ. xī zhì běi zhì dōng nán dào mǎ yì jùn sān bǎi wǔ shí lǐ. xī nán dào xī běi dào dōng běi dào qù xī jīng èr qiān èr bǎi wǔ shí lǐ, qù dōng jīng èr qiān lǐ. hù èr qiān yī bǎi, kǒu yī wàn sān qiān.
（東至……南至榆林郡一百二十里。西至……北至……東南到馬邑郡三百五十里。西南到……西北到……東北到……去西京二千二百五十里，去東京二千里。戶二千一百，口一萬三千。）

dān yú dà dū hù fǔ, zhàn guó shǔ zhào, qín hàn yún zhōng jùn dì yě. dà táng lóng shuò sān nián, zhì yún zhōng dōu hù fǔ, yòu yí hàn hǎi dōu hù fǔ yú qì běi, hàn hǎi dōu hù jiù yuē yàn rán dōu hù fǔ. èr fǔ yǐ qì wèi jiè. lín dé yuán nián, gǎi yún zhōng dōu hù fǔ wèi dān yú dà dū hù fǔ. lǐng xiàn yī:
單于大都護府，戰國屬趙，秦漢雲中郡地也。大唐龍朔三年，置雲中都護府，又移瀚海都護府於磧北，（瀚海都護舊曰燕然都護府。）二府以磧為界。麟德元年，改雲中都護府為單于大都護府。領縣一：

jīn hé yǒu zhǎng chéng. yǒu jīn hé, shàng chéng zǐ hé jí xiàng shuǐ. yòu nán liú rù hé. lǐ líng tái wáng zhāo jūn mù.
金河（有長城。有金河，上承紫河及象水。又南流入河。李陵台、王昭君墓。）

fēng sú
風俗

jì zhōu, yáo dōu suǒ zài, jiāng yù yóu guǎng. liáng zhōu jìng yǔ suī xiá yuǎn, ér zá yǐ yí liáo. zhōng xià wéi jì zhōu zuì dà. shān dōng zhī rén, xìng huǎn shàng rú, zhàng qì rèn xiá, tài xíng héng shān zhī dōng. ér yè jùn, gāo qí guó dōu, fú qiǎo chéng sú. zì běi qí zhī miè yì guān, shì rén duō qiān guān nèi, wéi jì qiǎo shāng fàn jí lè hù yí shí jùn guō, yóu shì rén qíng xiǎn bì, zhì jīn hǎo wèi sù sòng. shān xī tǔ jí, qí rén qín jiǎn, ér hé dōng, wèi jìn yǐ jiàng, wén xué shèng xìng, wèi fēng lè hóu dù jūn jī wèi hé dōng shǒu, kāi zhì xué guān, qīn zhí jīng jiào shòu, jùn zhōng huà zhī, zì hòu hé dōng tè duō rú zhě. lǘ jǐng zhī jiān, xí yú chéng fǎ. bīng zhōu jìn dí, sú shàng wǔ yì, zuǒ yòu shān hé, gǔ chēng zhòng zhèn, hán xìn wèi chén xī yuē: dài, tiān xià jīng bīng chù yě. hòu hàn mò, tiān xià rǎo luàn, gāo gàn wèi bīng zhōu cì shǐ, qiān zhāo shuō gàn yuē: bīng zhōu zuǒ yǒu héng shān zhī xiǎn, yòu yǒu dà hé zhī gù, běi yǒu qiáng hú, kě yǐ shǒu yě. jì rèn zhī zhě, bì wén wǔ jiān zī yān.
冀州，堯都所在，疆域尤廣。（梁州境宇雖遐遠，而雜以夷獠。中夏唯冀州最大。）山東之人，性緩尚儒，仗氣任俠，（太行、恆山之東。）而鄴郡，高齊國都，浮巧成俗。（自北齊之滅衣冠，士人多遷關內，惟伎巧商販及樂戶移實郡郭，由是人情險詖，至今好為訴訟。）山西土瘠，其人勤儉，而河東，魏晉以降，文學盛興，（魏豐樂侯杜君畿為河東守，開置學官，親執經教授，郡中化之，自後河東特多儒者。）閭井之間，習於程法。并州近狄，俗尚武藝，左右山河，古稱重鎮，（韓信謂陳豨曰：「代，天下精兵處也。」後漢末，天下擾亂，高幹為并州刺史，牽招說幹曰：「并州左有恆山之險，右有大河之固，北有強胡，可以守也。」）寄任之者，必文武兼資焉。