strong bīng shí yī strong
兵十一
sūn zǐ yuē: ān néng dòng zhī. gōng qí suǒ ài. gù wǒ yù zhàn, dí suī gāo lěi shēn gōu, bù dé bù yǔ wǒ zhàn zhě, gōng qí suǒ bì jiù yě. jué liáng dào, shǒu guī lù, gōng qí jūn zhǔ yě. shàng bīng fá móu, dí shǐ yǒu shè móu, fá zhī yì. qí cì fá jiāo. bù lìng hé.
孫子曰:」安能動之。(攻其所愛。)故我欲戰,敵雖高壘深溝,不得不與我戰者,攻其所必救也。(絕糧道,守歸路,攻其君主也。)上兵伐謀,(敵始有設謀,伐之易。)其次伐交。」(不令合。)
gōng qí bì jiù xiān qǔ gēn běn tóng
攻其必救(先取根本同)
chūn qiū shí, chǔ zi wéi sòng, jìn hóu jiāng jiù zhī, dài fū xiān zhěn yuē: bào shī jiù huàn, qǔ wēi dìng bà, yú shì hū zài yǐ. hú yǎn yuē: chǔ shǐ dé cáo, ér xīn hūn yú wèi, ruò fá cáo wèi, chǔ bì jiù zhī, zé sòng miǎn yǐ. cóng zhī, ér jiě.
春秋時,楚子圍宋,晉侯將救之,大夫先軫曰:」報施救患,取威定霸,於是乎在矣。」狐偃曰:」楚始得曹,而新婚於衛,若伐曹、衛,楚必救之,則宋免矣。」從之,而解。
zhàn guó wèi zhào xiāng gōng, qí jiāng tián jì yǐn bīng jiù zhào. sūn bìn bì rèn fǎn yuē: fū jiě zá luàn fēn jiū zhě bù kòng juǎn, qiū yuán fǎn. jiù dòu zhě bù bó jǐ, yīn jǐ. pī kàng dǎo xū, xíng gé shì jìn, zé zì wèi jiě ěr. jīn wèi zhào xiāng gōng, qīng bīng ruì zú bì jié yú wài, lǎo ruò bà yú nèi. jūn bù ruò yǐn bīng jí zǒu dà liáng, jù qí jiē lù, chōng qí fāng xū, bǐ bì shì zhào ér zì jiù. shì wǒ yī jǔ jiě zhào zhī wéi ér shōu bì yú wèi yě. tián jì cóng zhī, zhí zǒu dà liáng, wèi shī suì tuì.
戰國魏、趙相攻,齊將田忌引兵救趙。孫臏(必刃反)曰:」夫解雜亂紛糾者不控卷,(丘員反。)救斗者不搏撠,(音戟。)批亢搗虛,形格勢禁,則自為解耳。今魏、趙相攻,輕兵銳卒必竭於外,老弱罷於內。君不若引兵疾走大梁,據其街路,沖其方虛,彼必釋趙而自救。是我一舉解趙之圍而收弊於魏也。」田忌從之,直走大梁,魏師遂退。
hàn xiān líng chì kāi yīn qiān èr zhǒng qiāng jiě chóu hé dǎng wèi kòu, hàn jiāng zhào chōng guó tǎo zhī, shǒu pián yí shàng shū yuē: xiān líng qiāng lǔ yù wèi bèi pàn, gù yǔ chì kāi jiě chóu, rán qí sī xīn kǒng hàn bīng zhì ér chì kāi bèi zhī yě. chén yú yǐ wèi qí jì qǐng xiān tǎo xiān líng, ruò xiān jī chì qiāng, xiān líng bì zhù zhī. jīn lǔ mǎ féi, liáng shí fāng ráo, jī zhī kǒng bù néng shāng hài, shì shǐ xiān líng dé shī dé yú chì qiāng yě, jiān qí yuē, hé qí dǎng. lǔ jiāo jiān dǎng hé, zhū zhī yòng lì shù bèi, chén kǒng guó jiā yōu lèi yóu shí nián shù, bù èr sān suì ér yǐ. xiān zhū xiān líng, zé chì kāi zhī shǔ bù fán bīng fú yǐ. xuān dì cóng zhī, guǒ rú qí cè.
漢先零、鶒、開(音汧)二種羌解仇合黨為寇,漢將趙充國討之,守便宜上書曰:」先零羌虜欲為背叛,故與鶒、開解仇,然其私心恐漢兵至而鶒、開背之也。臣愚以為其計請先討先零,若先擊鶒羌,先零必助之。今虜馬肥,糧食方饒,擊之恐不能傷害,適使先零得施德於鶒羌也,堅其約,合其黨。虜交堅黨合,誅之用力數倍,臣恐國家憂累猶十年數,不二三歲而已。先誅先零,則鶒、開之屬不煩兵服矣。」宣帝從之,果如其策。
wáng mǎng mò, guāng wǔ qǐ bīng jù kūn yáng chéng, shí wéi yǒu bā jiǔ qiān rén, mǎng qiǎn jiāng wáng xún wáng yì yán yóu tǎo zhī, jūn dào chéng xià zhě qiě shí wàn. guāng wǔ liú wáng fèng děng shǒu chéng, yǔ lǐ yì děng shí yú qí yè chū. jì zhì yǎn dìng líng, xī fā zhū yíng bīng. yán yóu shuō wáng yì yuē: kūn yáng chéng xiǎo ér jiān, jīn jiǎ hào zhě zài wǎn, jí jí yě jìn dà bīng, bǐ bì bēn zǒu, zé kūn yáng zì fú. yì yuē: wú xī yǐ hǔ yá jiāng jūn wéi dí yì, zuò bù shēng de, yǐ jiàn zé ràng. jīn jiāng bǎi wàn zhī zhòng, yù chéng ér bù néng xià, hé wèi xié! suì wéi zhī shù shí zhòng, liè yíng bǎi suǒ, yún chē shí yú zhàng, kàn lín chéng zhōng, qí zhì bì yě, āi chén lián tiān, zhēng gǔ zhī shēng wén shù bǎi lǐ. huò wèi dì dào, huò chōng péng pú méng fǎn zhuàng chéng, jī nǔ luàn fā, shǐ xià rú yǔ, chéng zhōng fù hù ér jí. wáng fèng děng qǐ xiáng, bù xǔ. guāng wǔ suì yǔ zhū yíng bù jù jìn, zì jiāng bù qí qiān yú, qián qù dà jūn sì wǔ lǐ ér zhèn. xún yì yì qiǎn bīng shù qiān hé zhàn. guāng wǔ bēn zhī, zhǎn shǒu shù shí jí. zhū bù xǐ yuē: liú jiāng jūn píng shēng jiàn xiǎo dí qiè, jīn jiàn dà dí yǒng, shén kě guài yě, qiě fù jū qián. qǐng zhù jiāng jūn. guāng wǔ fù jìn, xún yì bīng què, zhū bù gòng chéng zhī, zhǎn shǒu shù bǎi qiān jí. lián shèng, suì qián, yīn dà bài zhī. wáng yì wéi xiān gōng wǎn, suǒ yǐ bài yě.
王莽末,光武起兵據昆陽城,時唯有八九千人,莽遣將王尋、王邑、嚴尤討之,軍到城下者且十萬。光武留王鳳等守城,與李軼等十餘騎夜出。既至郾、定陵,悉發諸營兵。嚴尤說王邑曰:」昆陽城小而堅,今假號者在宛,亟(急也)進大兵,彼必奔走,則昆陽自服。」邑曰:」吾昔以虎牙將軍圍翟義,坐不生得,以見責讓。今將百萬之眾,遇城而不能下,何謂邪!」遂圍之數十重,列營百所,雲車十餘丈,瞰臨城中,旗幟蔽野,埃塵連天,鉦鼓之聲聞數百里。或為地道,或沖輣(蒲萌反)撞城,積弩亂發,矢下如雨,城中負戶而汲。王鳳等乞降,不許。光武遂與諸營部俱進,自將步騎千餘,前去大軍四五里而陣。尋、邑亦遣兵數千合戰。光武奔之,斬首數十級。諸部喜曰:」劉將軍平生見小敵怯,今見大敵勇,甚可怪也,且復居前。請助將軍。」光武復進,尋、邑兵卻,諸部共乘之,斬首數百千級。連勝,遂前,因大敗之。(王邑違先攻宛,所以敗也。)
wáng mǎng mò, wáng láng qǐ hé běi, jù lù jùn tài shǒu wáng ráo jù chéng, guāng wǔ wéi shù shí rì, lián gōng bù kè. gěng chún shuō yuē: jiǔ shǒu wáng ráo, shì zhòng pí bì, bù rú jí dà bīng jīng ruì, jìn gōng hán dān, ruò wáng láng yǐ zhū, wáng ráo bù zhàn zì fú yǐ. cóng zhī. nǎi liú bīng shǒu jù lù, ér jìn jūn hán dān, tún qí guō běi. láng shù chū zhàn, wú lì, chéng shǒu. jí gōng zhī, èr shí yú rì, láng shǎo fù lǐ lì wèi fǎn xián, kāi mén nèi hàn bīng, suì bá hán dān, láng dǎng xī píng.
王莽末,王郎起河北,鉅鹿郡太守王饒據城,光武圍數十日,連攻不克。耿純說曰:」久守王饒,士眾疲弊,不如及大兵精銳,進攻邯鄲,若王郎已誅,王饒不戰自服矣。」從之。乃留兵守鉅鹿,而進軍邯鄲,屯其郭北。郎數出戰,無利,城守。急攻之,二十餘日,郎少傅李立為反閒,開門內漢兵,遂拔邯鄲,郎黨悉平。
hòu hàn jiāng jūn gěng bǐng yǔ dòu gù hé bīng wàn sì qiān qí, jī chē shī. chē shī yǒu hòu wáng qián wáng, qián wáng jí hòu wáng zhī zǐ, qí tíng xiāng qù wǔ bǎi yú lǐ. bǐng yì xiān fù hòu wáng, yǐ wèi bìng lì gēn běn, zé qián wáng zì fú. gù jì wèi jué. bǐng fèn shēn ér qǐ, zhòng jūn bù dé yǐ, suì jìn. bìng zòng bīng chāo lüè, zhǎn shǒu shù qiān jí, shōu mǎ niú yáng shí yú wàn tóu. hòu wáng ān dé zhèn bù, cóng shù bǎi qí chū yíng bǐng, jiàng.
後漢將軍耿秉與竇固合兵萬四千騎,擊車師。車師有後王、前王,前王即後王之子,其庭相去五百餘里。秉議先赴後王,以為併力根本,則前王自服。固計未決。秉奮身而起,眾軍不得已,遂進。並縱兵鈔掠,斬首數千級,收馬牛羊十餘萬頭。後王安得震怖,從數百騎出迎秉,降。
hòu hàn mò, yuán shào cáo gōng xiāng chí yú guān dù, jǔ cè jū fǎn shòu shuō shào: kě qiǎn jiǎng qí bié wèi zhī jūn yú wài, yǐ jué cáo gōng zhī yuán. shào bù cóng. xǔ yōu jìn yuē: cáo gōng bīng shǎo, ér xī shī jù wǒ, xǔ xià yú shǒu shì bì kōng ruò, ruò fēn qiǎn qīng jūn, xīng xíng yǎn xí, xǔ bá, zé cāo wèi chéng qín. rú qí wèi kuì, kě lìng shǒu wěi bèn mìng, pò zhī bì yě. shào yòu bù yòng. jìng wèi cáo gōng suǒ bài. yuán shào wéi zhī ér bài.
後漢末,袁紹、曹公相持於官渡,沮(側居反)授說紹:」可遣蔣奇別為支軍於外,以絕曹公之援。」紹不從。許攸進曰:」曹公兵少,而悉師拒我,許下餘守勢必空弱,若分遣輕軍,星行掩襲,許拔,則操為成擒。如其未潰,可令首尾奔命,破之必也。」紹又不用。竟為曹公所敗。(袁紹違之而敗。)
hòu hàn mò, wèi wǔ zhēng hé běi, shī cì dùn qiū, hēi shān zéi yú dú děng gōng dōng wǔ yáng. wèi wǔ nǎi yǐn bīng xī rù shān, gōng dú děng běn tún. dú wén zhī, qì wǔ yáng hái. wèi wǔ yào jī yú nèi huáng, dà pò zhī.
後漢末,魏武征河北,師次頓丘,黑山賊於毒等攻東武陽。魏武乃引兵西入山,攻毒等本屯。毒聞之,棄武陽還。魏武要擊於內黃,大破之。
wèi jiāng sī mǎ xuān wáng zhēng gōng sūn wén yì, fàn zhōu qián jì liáo shuǐ, zuò zhǎng wéi, hū qì zéi ér xiàng xiāng píng. zhū jiāng yán: bù gōng zéi ér zuò wéi, fēi suǒ yǐ shì zhòng yě. xuān wáng yuē: zéi jiān yíng gāo lěi, yù yǐ lǎo wú bīng yě. gōng zhī, zhèng rù qí jì, cǐ wáng yì suǒ yǐ chǐ guò kūn yáng yě. gǔ rén yún, dí suī gāo lěi, bù dé bù yǔ wǒ zhàn zhě, gōng qí suǒ bì jiù yě. zéi dà zhòng zài cǐ, zé cháo kū xū yǐ. wǒ zhí zhǐ xiāng píng, bì rén huái nèi jù, jù ér qiú zhàn, pò zhī bì yǐ. suì zhěng zhèn ér guò. zéi jiàn bīng chū qí hòu, guǒ yāo zhī. xuān wáng wèi zhū jiāng yuē: suǒ yǐ bù gōng qí yíng, zhèng yù zhì cǐ, bù kě shī yě. nǎi zòng bīng nì jī, dà pò zhī, sān zhàn jiē jié.
魏將司馬宣王征公孫文懿,汎舟潛濟遼水,作長圍,忽棄賊而向襄平。諸將言:」不攻賊而作圍,非所以示眾也。」宣王曰:」賊堅營高壘,欲以老吾兵也。攻之,正入其計,此王邑所以恥過昆陽也。古人云,敵雖高壘,不得不與我戰者,攻其所必救也。賊大眾在此,則巢窟虛矣。我直指襄平,必人懷內懼,懼而求戰,破之必矣。」遂整陣而過。賊見兵出其後,果邀之。宣王謂諸將曰:」所以不攻其營,正欲致此,不可失也。」乃縱兵逆擊,大破之,三戰皆捷。
dōng jìn jiāng sū jùn fǎn, gōng kè shí tóu chéng, jù zhī. jìn jiāng táo kǎn wēn jiào lǜ bīng tǎo zhī, zhū jiāng qǐng yú chá pǔ zhú lěi, jiān jūn bù jiāng lǐ gēn yuē: chá pǔ dì xià, yòu zài shuǐ nán, wéi bái shí jùn jí xiǎn gù, kě róng shù qiān rén, zéi lái gōng bù biàn, lù zéi zhī shù yě. kǎn cóng zhī, yè lì lěi qì. zéi jiàn lěi dà jīng. zéi gōng dà yè, kǎn jiāng jiù zhī, zhǎng shǐ yīn xiàn yuē: ruò qiǎn jiù dà yè, bù zhàn bù rú jùn, zé dà shì qù yǐ. dàn dāng jí gōng shí tóu, jùn bì jiù zhī, ér dà yè zì jiě. kǎn yòu cóng xiàn yán. jùn guǒ qì dà yè ér jiù shí tóu. zhū jūn yǔ jùn zhàn dōng líng, kǎn dū hù jìng líng tài shǒu lǐ yáng bù jiāng péng shì zhǎn jùn yú zhèn, zéi zhòng suì kuì.
東晉將蘇峻反,攻克石頭城,據之。晉將陶侃、溫嶠率兵討之,諸將請於查浦築壘,監軍部將李根曰:」查浦地下,又在水南,唯白石峻極險固,可容數千人,賊來攻不便,戮賊之術也。」侃從之,夜立壘訖。賊見壘大驚。賊攻大業,侃將救之,長史殷羨曰:」若遣救大業,步戰不如峻,則大事去矣。但當急攻石頭,峻必救之,而大業自解。」侃又從羨言。峻果棄大業而救石頭。諸軍與峻戰東陵,侃督護竟陵太守李陽部將彭世斬峻於陣,賊眾遂潰。
liáng sī zhōu cì shǐ chén qìng zhī lǜ zhòng wéi dōng wèi nán jīng zhōu, dōng wèi jiāng yáo xióng yǔ xíng tái hóu jǐng jiù zhī. xióng yuē: bái gǒu duī, liáng zhī běi miàn zhòng zhèn, yīn qí kōng xū, gōng zhī bì kè, bǐ ruò wén nán, jīng wéi zì jiě, cǐ suǒ wèi jī bù kě shī yě. suì lǜ gōng zhī, qìng zhī guǒ qì jīng zhōu lái, wèi zhì, xióng xiàn qí chéng, qín liáng zhèn jiāng gǒu yuán guǎng.
梁司州刺史陳慶之率眾圍東魏南荊州,東魏將堯雄與行台侯景救之。雄曰:」白苟堆,梁之北面重鎮,因其空虛,攻之必克,彼若聞難,荊圍自解,此所謂機不可失也。」遂率攻之,慶之果棄荊州來,未至,雄陷其城,擒梁鎮將苟元廣。
dōng wèi jiāng qí shén wǔ lǜ bīng fá xī wèi, dà jūn jì hé, jí zhū jiāng yì jìn qù zhī jì. hú lǜ qiāng jǔ yuē: yǔ wén hēi tǎ suī jù xiōng dǎng, qiáng ruò kě zhī. ruò gù shǒu, wú liáng yuán kě shì. jīn chuāi qí qíng, yǐ tóng kùn shòu. ruò bù yǔ qí zhàn, ér jìng qù zhǎng ān, zhǎng ān kōng xū, kě bù zhàn ér kè. bá qí gēn běn, bǐ wú suǒ guī, zé hēi tǎ zhī shǒu xuán yú jūn mén yǐ. zhū jiāng yì yǒu yì tóng, suì zhàn yú wèi qū, dà bài ér guī. qí shén wǔ wéi zhī ér bài.
東魏將齊神武率兵伐西魏,大軍濟河,集諸將議進趣之計。斛律羌舉曰:」宇文黑獺雖聚凶黨,強弱可知。若固守,無糧援可恃。今揣其情,已同困獸。若不與其戰,而逕趣長安,長安空虛,可不戰而克。拔其根本,彼無所歸,則黑獺之首懸於軍門矣。」諸將議有異同,遂戰於渭曲,大敗而歸。(齊神武違之而敗。)
suí mò, wáng shì chōng yǔ lǐ mì xiāng chí yú dōng dōu, chōng yè dù, zhèn yú luò shuǐ zhī běi, qí shí mì yì dù luò shuǐ chén bīng, yǔ chōng xiāng duì, dōng jiē yuè chéng, xī zhì shí kū. mì bīng duō mǎ qí zhǎng qiāng, yí píng kuān fàng zòng chōng bīng duō gē máo máo fēi máo zàn, yí ài xiǎn. rán nán bī luò shuǐ, běi xiàn dà shān, dì xíng biǎn cù, qí bù chéng liè, chōng zòng máo fēi máo zàn cù zhī, mì jūn shī lì. mì yǔ shù qí dēng chuán nán jì, zì yú bīng mǎ jiē dōng zǒu yuè chéng. chōng chéng shèng zhǎng qū, zhí zhì yuè chéng xià. mì jì dù nán àn, jí cè mǎ xī shàng, zhí xiàng chōng běn yíng, zuǒ yòu huī jīng xiāng jì ér zhì. chōng yíng nèi jiàn mì bīng lái bī, jí lián jǔ liù fēng, chōng nǎi shě yuè chéng zhī wéi, shōu bīng xī tuì, zì luò běi dá yú hēi shí, zhōng xián sì shí yú lǐ, bēn běi diān bèi, dà sàng shī tú. mì zhī cǐ xíng yě, dōng běi zhī wéi bù jiù ér zì jiě, xī nán zhī kòu bù zhàn ér chéng gōng. chōng fú qí quán qí, bù fù qīng chū.
隋末,王世充與李密相持於東都,充夜渡,陣於洛水之北,其時密亦渡洛水陳兵,與充相對,東接月城,西至石窟。密兵多馬騎長槍,宜平寬放縱;充兵多戈矛〈矛非〉〈矛贊〉,宜隘險。然南逼洛水,北限大山,地形褊促,騎不成列,充縱〈矛非〉〈矛贊〉蹙之,密軍失利。密與數騎登船南濟,自餘兵馬皆東走月城。充乘勝長驅,直至月城下。密既渡南岸,即策馬西上,直向充本營,左右麾旌相繼而至。充營內見密兵來逼,急連舉六烽,充乃舍月城之圍,收兵西退,自洛北達於黑石,中閒四十餘里,奔北顛狽,大喪師徒。密之此行也,東北之圍不救而自解,西南之寇不戰而成功。充伏其權奇,不復輕出。
jūn shī fá guó ruò zhōng lù chéng dà bīng duō xū xià fāng guò
軍師伐國若中路城大兵多須下方過
qín mò, pèi gōng pò nán yáng jùn, nán yáng shǒu yǐ yú qǐ fǎn zǒu, bǎo chéng shǒu wǎn. pèi gōng yǐn bīng guò ér xī. zhāng liáng jiàn yuē: pèi gōng suī yù jí rù guān, qín bīng shàng zhòng, jù xiǎn. jīn bù xià wǎn, wǎn cóng hòu jī, qiáng qín zài qián, cǐ wēi dào yě. yú shì pèi gōng nǎi yè yǐn jūn cóng tā dào hái, gèng qí zhì, lí míng, wéi wǎn chéng sān zā. lí, huò zuò lí, yīn lí yě. tiān wèi míng zhī qǐng yǐ wéi zhī, shì bì fāng míng. yòu yán lí, hēi yě, yì wèi míng zhī hòu yě. nán yáng shǒu yù zì jǐng, qí shè rén chén huī yuē: sǐ wèi wǎn yě. nǎi yú chéng jiàn pèi gōng, yuē: chén wén zú xià yuē, xiān rù xián yáng zhě wáng zhī. jīn zú xià liú shǒu wǎn. wǎn, dà jùn zhī dōu yě, lián chéng shù shí, mín shù zhòng, jī xù duō, lì mín zì yǐ wèi jiàng bì sǐ, gù jiē jiān shǒu chéng chéng. jīn zú xià jǐn rì zhǐ gōng, shì sǐ shāng zhě bì duō yǐn bīng qù wǎn, wǎn bì suí zú xià hòu: zú xià qián zé shī xián yáng zhī yuē, hòu yòu yǒu qiáng wǎn zhī huàn. wèi zú xià jì, mò ruò yuē jiàng, fēng qí shǒu, yīn shǐ zhǐ shǒu, yǐn qí jiǎ zú yǔ zhī xī. zhū chéng wèi xià zhě, wén shēng zhēng kāi mén ér dài zú xià yǐ. pèi gōng yuē: shàn. nǎi yǐ wǎn shǒu wèi yīn hóu, fēng chén huī qiān hù. yǐn bīng xī, wú yǒu bù xià zhě.
秦末,沛公破南陽郡,南陽守齮(魚綺反)走,保城守宛。沛公引兵過而西。張良諫曰:」沛公雖欲急入關,秦兵尚眾,距險。今不下宛,宛從後擊,強秦在前,此危道也。」於是沛公乃夜引軍從他道還,更旗幟,黎明,圍宛城三匝。(黎,或作邌,音黎也。天未明之頃已圍之,事畢方明。又言黎,黑也,亦未明之候也。)南陽守欲自剄,其舍人陳恢曰:」死未晚也。」乃逾城見沛公,曰:」臣聞足下約,先入咸陽者王之。今足下留守宛。宛,大郡之都也,連城數十,民庶眾,積蓄多,吏民自以為降必死,故皆堅守乘城。今足下盡日止攻,士死傷者必多;引兵去宛,宛必隨足下後:足下前則失咸陽之約,後又有強宛之患。為足下計,莫若約絳,封其守,因使止守,引其甲卒與之西。諸城未下者,聞聲爭開門而待足下矣。」沛公曰:」善。」乃以宛守為殷侯,封陳恢千戶。引兵西,無有不下者。
xiāo qí mò, liáng wǔ dì zì xiāng yáng lǜ bīng dōng xià, zhì yǐng zhōu, jīn jiāng xià jùn. gōng wèi bá. xiāo yǐng zhòu zài jiāng líng qiǎn wèi wèi xí chǎn wén láo jūn, yīn wèi liáng wǔ yuē: jīn dùn bīng liǎng àn, bù bìng jūn wéi yǐng, dìng xī yáng wǔ chāng, qǔ jiāng zhōu, cǐ jī yǐ shī mò ruò qǐng jiù yú wèi, yǔ běi lián hé, yóu wèi shàng cè. liáng wǔ wèi chǎn wén yuē: hàn kǒu lù tōng jīng yōng, kòng yǐn qín liáng, liáng dào zī chǔ, tīng cǐ qì xī. bīng ruò qián jìn, lǔ shān bì zǔ miǎn lù, suǒ wèi è hóu ruò liáng yùn bù tōng, zì rán lí sàn, hé wèi chí jiǔ? dèng yuán qǐ jìn yù yǐ sān qiān bīng wǎng dìng xún yáng, bǐ ruò huān rán wù jī, yī lì shēng yì zú tuō jù wǒ shī, gù fēi sān qiān néng xià. xī yáng wǔ chāng, qǔ biàn dé ěr, dé biàn yīng zhèn shǒu. shǒu liǎng chéng bù jiǎn wàn rén, liáng chǔ chēng shì, zú wú suǒ chū. tuō dōng jūn yǒu shàng zhě, wàn rén gōng yī chéng, liǎng chéng shì bù néng xiāng jiù. ruò wǒ fēn jūn yīng yuán, zé shǒu wěi jù ruò rú qí bù qiǎn, gū chéng bì xiàn. yī chéng jì méi, zhū chéng xiāng cì tǔ bēng, tiān xià dà shì yú shì qù yǐ. ruò yǐng zhōu jì bá, xí juǎn yán liú, xī yáng wǔ chāng zì rán fēng mí. hé jù fēn bīng sàn zhòng, zì yí qí yōu? qiě zhàng fū jǔ dòng, yán jìng tiān bù, kuàng yōng qī zhōu zhī bīng yǐ zhū qún shù, xuán hé zhù huǒ, xī yǒu bù miè? qǐ róng běi miàn qǐng jiù, yǐ zì shì ruò. bǐ wèi bì néng xìn, tú yí wǒ chǒu shēng, cǐ shì xià jì, hé wèi shàng cè! jí bá yǐng chéng, xiàng xià chéng shù, wú bù fēng mí, suì kè jiàn yè.
蕭齊末,梁武帝自襄陽率兵東下,至郢州,(今江夏郡。)攻未拔。蕭穎胄在江陵遣衛尉席闡文勞軍,因謂梁武曰:」今頓兵兩岸,不並軍圍郢,定西陽、武昌,取江州,此機已失;莫若請救於魏,與北連和,猶為上策。」梁武謂闡文曰:」漢口路通荊、雍,控引秦、梁,糧道資儲,聽此氣息。兵若前進,魯山必阻沔路,所謂扼喉;若糧運不通,自然離散,何謂持久?鄧元起近欲以三千兵往定尋陽,彼若懽然悟機,一酈生亦足;脫拒我師,固非三千能下。西陽、武昌,取便得耳,得便應鎮守。守兩城不減萬人,糧儲稱是,卒無所出。脫東軍有上者,萬人攻一城,兩城勢不能相救。若我分軍應援,則首尾俱弱;如其不遣,孤城必陷。一城既沒,諸城相次土崩,天下大事於是去矣。若郢州既拔,席捲沿流,西陽、武昌自然風靡。何遽分兵散眾,自貽其憂?且丈夫舉動,言靜天步,況擁七州之兵以誅群豎,懸河注火,奚有不滅?豈容北面請救,以自示弱。彼未必能信,徒貽我醜聲,此是下計,何謂上策!」及拔郢城,向下城戍,無不風靡,遂克建業。
dà táng wǔ dé chū, yǔ wén huà jí jù liáo chéng, huái ān wáng shén tōng jìn bīng niè zhī. mì shū chéng wèi zhēng wèi shén tōng yuē: huà jí jīn jù liáo chéng, shēn rén wèi qí gù shǒu. ruò zhì shēn, jí yí gōng qǔ, dàn bá shēn xiàn, liáo chéng yì jù, yīn ér bī zhī, yì tóng fǔ shí. xū yǐ gōng jù zì suí, yī zú wēi dí, èr bù fá yòng. bù rán, bīng zhì shēn chéng, jiàn wú gōng jù, bù xià. rú bù néng kè shēn, ér yuǎn zhuī huà jí, kǒng yì wú gōng, zé huà jí fēi xún yuè kě huò. shēn rén zǔ wǒ liáng yùn, huà jí wèi zhī wài yuán, kǒng fēi jì zhī shàn zhě. shén tōng bù cóng, jūn cì shēn, guǒ bù xià ér tuì sàn.
大唐武德初,宇文化及據聊城,淮安王神通進兵躡之。秘書丞魏徵謂神通曰:」化及今據聊城,莘人為其固守。若至莘,即宜攻取,但拔莘縣,聊城益懼,因而逼之,易同俯拾。須以攻具自隨,一足威敵,二不乏用。不然,兵至莘城,見無攻具,不下。如不能克莘,而遠追化及,恐亦無功,則化及非旬月可獲。莘人阻我糧運,化及為之外援,恐非計之善者。」神通不從,軍次莘,果不下而退散。
wǔ dé zhōng, lǐ jìng suí hé xián wáng xiào gōng tǎo fǔ gōng shí. yīn shí. zéi yī jūn zhōu shī sān wàn dùn yú dāng tú, shān duàn jiāng kǒu, bàng jiāng zhú chéng, yòu qiǎn lù jūn èr wàn jù dāng tú nán lù, yì zào shān zì gù, bìng xù lì yǎng ruì, yǐ kàng dà jūn. zhū jiāng jiē yún: èr jūn bìng shì qiáng bīng, wèi bù zhàn zhī jì, chéng shān jì gù, zú bù kě gōng. qǐng zhí zhǐ dān yáng, yǎn qí cháo xué, ruò dān yáng jì pò, èr jūn kě bù zhàn ér pò. jìng yuē: gōng shí jīng ruì, suī zài shuǐ lù èr jūn, rán qí zì tǒng zhī bīng, yì shì jìn yǒng. èr jūn chéng shān shàng bù kě gōng, gōng shí jì bǎo shí tóu, qǐ yīng yì bá? ruò wǒ shuài shī zhì dān yáng, liú tíng xún yuè, jìn zé shí tóu wèi píng, tuì zé guī lù yǐ jué, cǐ biàn fù bèi shòu dí, kǒng fēi wàn quán zhī jì. rán cǐ èr jūn jiē shì bǎi zhàn yú zéi, bì bù dàn yú yě zhàn. jīn ruò gōng qí chéng shān, nǎi shì chū qí bù yì, miè zéi zhī jī, wéi zài cǐ jǔ. jìng nǎi lǜ zhū jiāng shuǐ lù jù jìn, kǔ zhàn pò zhī, èr jūn xī kuì zǒu. jìng suì lǜ qīng bīng xiān zhì dān yáng, gōng shí yú zhòng suī duō, bù gǎn fù zhàn, yōng bīng dōng zǒu, xiāng cì qín huò.
武德中,李靖隨河閒王孝恭討輔公祏。(音石。)賊一軍舟師三萬頓於當塗,柵斷江口,傍江築城,又遣陸軍二萬據當塗南路,亦造柵自固,並蓄力養銳,以抗大軍。諸將皆云:」二軍並是強兵,為不戰之計,城柵既固,卒不可攻。請直指丹陽,掩其巢穴,若丹陽既破,二軍可不戰而破。」靖曰:」公祏精銳,雖在水陸二軍,然其自統之兵,亦是勁勇。二軍城柵尚不可攻,公祏既保石頭,豈應易拔?若我帥師至丹陽,留停旬月,進則石頭未平,退則歸路已絕,此便腹背受敵,恐非萬全之計。然此二軍皆是百戰餘賊,必不憚於野戰。今若攻其城柵,乃是出其不意,滅賊之機,唯在此舉。」靖乃率諸將水陸俱進,苦戰破之,二軍悉潰走。靖遂率輕兵先至丹陽,公祏餘眾雖多,不敢復戰,擁兵東走,相次擒獲。
sūn zǐ yuē: bīng zhī xíng xiàng shuǐ, shuǐ zhī xíng yě, bì gāo ér jiù xià bīng zhī xíng yě, bì shí ér jī xū. gù shuǐ yīn dì ér zhì xíng, bīng yīn dí ér zhì shèng. bīng wú cháng shì, shuǐ wú cháng xíng, néng yīn dí biàn huà ér qǔ shèng zhě, wèi zhī shén. shì shèng bì shuāi, xíng lù bì bài, gù néng yīn dí biàn huà, shèng zhī ruò shén. jìn bù kě yù zhě, chōng qí xū yě. chōng tū qí xū kōng yě.
孫子曰:」兵之形象水,水之行也,避高而就下;兵之形也,避實而擊虛。故水因地而制形,兵因敵而制勝。兵無常勢,水無常形,能因敵變化而取勝者,謂之神。(勢盛必衰,形露必敗,故能因敵變化,勝之若神。)進不可御者,沖其虛也。」(衝突其虛空也。)
bì gōng qí yì
必攻其易
chūn qiū shí, huán wáng yǐ zhū hóu fá zhèng, zhèng bó yù zhī. wáng wèi zhōng jūn, guó gōng lín fù jiāng yòu jūn, cài rén wèi rén shǔ yān zhōu gōng hēi jiān jiāng zuǒ jūn, chén rén shǔ yān. zhèng zi yuán qǐng wèi zuǒ jù, yǐ dāng cài rén wèi rén jù, fāng zhèn. wèi yòu jù, yǐ dāng chén rén, yuē: chén luàn, mín mò yǒu dòu xīn. ruò xiān fàn zhī, bì bēn. wáng zú gù zhī, bì luàn. cài wèi bù zhī, gù jiāng xiān bēn. bù néng xiāng zhī chí yě. jì ér cuì yú wáng zú, kě yǐ jí shì. cóng zhī. cuì, jù. jí, chéng yě. màn bó wèi yòu jù, jì zhòng zú wèi zuǒ jù, yuán fán gāo qú mí yǐ zhōng jūn fèng gōng, wèi yú lì zhī zhèn. xiān piān hòu wǔ, wǔ chéng mí fèng. sī mǎ fǎ, chē zhàn èr shí wǔ chéng wèi piān, yǐ chē jū qián, yǐ wǔ cì zhī, chéng piān zhī xì ér mí fèng què lòu yě. wǔ rén wèi wǔ, cǐ gài yú lì zhèn fǎ. zhàn yú xū gé. zhèng dì. mìng èr jù yuē: kuài dòng ér gǔ! kuài, zhān yě, tōng bó wèi zhī, gài jīn dà jiāng zhī huī yě, zhí yǐ wèi hào lìng. kuài, gǔ wài fǎn. cài wèi chén jiē bēn, wáng zú luàn, zhèng shī hé yǐ gōng zhī, wáng zú dà bài.
春秋時,桓王以諸侯伐鄭,鄭伯御之。王為中軍,虢公林父將右軍,蔡人、衛人屬焉;周公黑肩將左軍,陳人屬焉。鄭子元請為左拒,以當蔡人、衛人;(拒,方陣。)為右拒,以當陳人,曰:」陳亂,民莫有斗心。若先犯之,必奔。王卒顧之,必亂。蔡、衛不枝,固將先奔。(不能相枝持也。)既而萃於王卒,可以集事。」從之。(萃,聚。集,成也。)曼伯為右拒,祭仲足為左拒,原繁、高渠彌以中軍奉公,為魚麗之陣。先偏後伍,伍承彌縫。(司馬法,車戰二十五乘為偏,以車居前,以伍次之,承偏之隙而彌縫闕漏也。五人為伍,此蓋魚麗陣法。)戰於繻葛。(鄭地。)命二拒曰:」旝動而鼓!」(旝,旃也,通帛為之,蓋今大將之麾也,執以為號令。旝,古外反。)蔡、衛、陳皆奔,王卒亂,鄭師合以攻之,王卒大敗。
chūn qiū shí, chǔ fá suí, jūn yú hàn huái zhī jiān. suí jiāng jì liáng yuē: chǔ rén shàng zuǒ, jūn bì zuǒ, jūn, chǔ jūn yě. wú yǔ wáng yù. qiě gōng qí yòu. yòu wú liáng yān, bì bài. piān bài, zhòng nǎi xié yǐ. xié, lí yě. suí jiāng shǎo shī yuē: bù dāng wáng, fēi dí yě. fú cóng. bù cóng jì liáng móu. zhàn yú sù qǐ. suí shī bài jī. shǎo shī wéi zhī ér bài.
春秋時,楚伐隨,軍於漢、淮之間。隨將季梁曰:」楚人上左,君必左,(君,楚君也。)無與王遇。且攻其右。右無良焉,必敗。偏敗,眾乃攜矣。」(攜,離也。)隨將少師曰:」不當王,非敵也。」弗從。(不從季梁謀。)戰於速杞。隨師敗績。(少師違之而敗。)
chūn qiū shí, wú chǔ èr shī zhèn yú bǎi jǔ. wú zi hé lú zhī dì fū gài wáng chén qǐng yú hé lú yuē: chǔ xiāng náng wǎ bù rén, qí chén mò yǒu sǐ zhì. xiān fá zhī, qí zú bì bēn ér hòu dà shī jì zhī, bì kè. yǐ qí shǔ wǔ qiān xiān jī náng wǎ zhī zú. chǔ shī luàn, wú shī dà bài zhī.
春秋時,吳、楚二師陣於柏舉。吳子闔廬之弟夫概王晨請於闔廬曰:」楚相囊瓦不仁,其臣莫有死志。先伐之,其卒必奔;而後大師繼之,必克。」以其屬五千先擊囊瓦之卒。楚師亂,吳師大敗之。
chūn qiū shí, jìn shī fá chǔ. miáo bì huáng yán yú jìn hóu yuē: chǔ zhī liáng, zài qí zhōng jūn wáng zú ér yǐ. qǐng fēn liáng yǐ jī qí zuǒ yòu, ér sān jūn cuì yú wáng zú, bì dà bài zhī. jí zhàn, jìn lǚ qí shè chǔ gòng wáng, zhōng mù. chǔ shī xiāo dùn. jìn shī rù chǔ, sān rì guǎn gǔ.
春秋時,晉師伐楚。苗賁皇言於晉侯曰:」楚之良,在其中軍王族而已。請分良以擊其左右,而三軍萃於王卒,必大敗之。」及戰,晉呂錡射楚共王,中目。楚師宵遁。晉師入楚,三日館、穀。
dōng jìn jiāng wáng dūn fǎn, bīng zhì shí tóu chéng, yù gōng jìn jiāng liú kuí, wǔ zuì fǎn. qí jiāng dù hóng yuē: liú kuí sǐ shì zhòng duō, wèi yì kě kè, bù rú gōng shí tóu, qí shǒu jiāng zhōu zhá shǎo ēn, bīng bù wèi zhī yòng, bì bài. zhá bài, kuí zì zǒu. dūn cóng zhī. zhá guǒ kāi chéng mén nà hóng. zhū jiāng yǔ dūn zhàn, jìn shī dà bài.
東晉將王敦反,兵至石頭城,欲攻晉將劉隗,(五罪反。)其將杜弘曰:」劉隗死士眾多,未易可克,不如攻石頭,其守將周札少恩,兵不為之用,必敗。札敗,隗自走。」敦從之。札果開城門納弘。諸將與敦戰,晉師大敗。
hòu zhōu mò, suí wén dì qiǎn jiāng wéi xiào kuān lǜ bīng tǎo wèi chí jiǒng yú xiāng zhōu, jūn jìn zhì yè, jiǒng xī qí zú shí sān wàn zhèn yú chéng nán. jiǒng jiù xí jūn lǚ, suī lǎo, yóu bèi jiǎ lín zhèn. qí huī xià sān qiān bīng, jiē guān zhōng rén, wèi zhī lì zhàn. xiào kuān děng jūn shī lì ér què. yè zhōng shì nǚ, guān zhě rú dǔ. gāo jiǒng yǔ lǐ xún nǎi zhěng zhèn xiān fàn guān zhě, yīn qí rǎo ér chéng zhī. jiǒng zhòng dà bài, suì bá yè chéng.
後周末,隋文帝遣將韋孝寬率兵討尉遲迥於相州,軍進至鄴,迥悉其卒十三萬陣於城南。迥舊習軍旅,雖老,猶被甲臨陣。其麾下三千兵,皆關中人,為之力戰。孝寬等軍失利而卻。鄴中士女,觀者如堵。高熲與李詢乃整陣先犯觀者,因其擾而乘之。迥眾大敗,遂拔鄴城。
dà táng tài zōng cháng wèi qún chén yuē: zhèn zì xìng bīng, měi zhí jīn gǔ, bì zì zhǐ huī, xí guān qí zhèn, jí zhī qiáng ruò. cháng yǐ wú ruò duì qí qiáng, yǐ wú qiáng duì qí ruò. dí fàn wú ruò, zhuī bēn bù yú bǎi shù shí bù wú jī qí ruò, bì tū guò qí zhèn, zì bèi fǎn jī zhī, wú bù kuì. duō yòng cǐ ér zhì shèng, sī dé qí lǐ shēn yě.
大唐太宗嘗謂群臣曰:」朕自興兵,每執金鼓,必自指揮,習觀其陣,即知強弱。常以吾弱對其強,以吾強對其弱。敵犯吾弱,追奔不逾百數十步;吾擊其弱,必突過其陣,自背返擊之,無不潰。多用此而制勝,思得其理深也。」
qīng yì zhì bài
輕易致敗
chūn qiū shí, zhèng gōng zǐ guī shēng fá sòng, zhàn yú dà jí, sòng shī bài jī. sòng jiāng kuáng jiǎo hé wú jià fǎn. hé, yíng. zhèng rén, zhèng rén rù yú jǐng. dào jǐ ér chū zhī, huò kuáng jiǎo. jūn zǐ yuē: shī lǐ wéi mìng, yí qí wèi qín yě. róng, zhāo guǒ yì yǐ tīng zhī zhī wèi lǐ. tīng, wèi cháng cún yú ěr, zhe yú xīn, xiǎng wén qí zhèng lìng. shā dí wèi guǒ, zhì guǒ wèi yì. yì zhī, lù yě. yì, fǎn yì yě.
春秋時,鄭公子歸生伐宋,戰於大棘,宋師敗績。宋將狂狡輅(吾駕反。輅,迎。)鄭人,鄭人入於井。倒戟而出之,獲狂狡。君子曰:」失禮違命,宜其為擒也。戎,昭果毅以聽之之謂禮。(聽,謂常存於耳,著於心,想聞其政令。)殺敵為果,致果為毅。易之,戮也。」(易,反易也。)
chūn qiū shí, wú zi zhū fán fá chǔ, mén yú cháo. gōng cháo mén. cháo niú chén yuē: wú wáng yǒng ér qīng, ruò qǐ zhī, jiāng qīn mén. qǐ, kāi mén yě. wǒ huò shè zhī, bì yì. yì, sǐ. shì jūn yě sǐ, jiāng qí shǎo ān. wú zi mén yān, niú chén yǐn yú duǎn qiáng yǐ shè zhī, zú.
春秋時,吳子諸樊伐楚,門於巢。(攻巢門。)巢牛臣曰:」吳王勇而輕,若啟之,將親門。(啟,開門也。)我獲射之,必殪。(殪,死。)是君也死,疆其少安」。吳子門焉,牛臣隱於短牆以射之,卒。
suí yáng dì zhēng tǔ gǔ hún, zhì fù yuán chuān. shí tǔ gǔ hún zhǔ yǔ shù qí ér dùn, qí míng wáng zhà wèi hún zhǔ, bǎo chē wǒ zhēn shān, dì lìng jiāng zhāng dìng hé lǜ shī jī zhī. dìng hé jì yǔ zéi xiāng yù, qīng qí zhòng shǎo, hū zhī mìng jiàng, zéi bù kěn xià. dìng hé bù bèi jiǎ, tǐng shēn dēng shān, zéi fú bīng yú yán shí zhī xià, fā shǐ zhōng zhī ér bì.
隋煬帝征吐谷渾,至覆袁川。時吐谷渾主與數騎而遁,其名王詐為渾主,保車我真山,帝令將張定和率師擊之。定和既與賊相遇,輕其眾少,呼之命降,賊不肯下。定和不被甲,挺身登山,賊伏兵於岩石之下,發矢中之而斃。
chéng dí luàn ér qǔ zhī
乘敵亂而取之
dà táng wǔ dé zhōng, lǐ jìng suí hé xián wáng xiào gōng tǎo xiāo xiǎn yú jiāng líng, wáng bù cóng jìng móu, zhì bài. zéi wěi zhōu dà lüè, rén jiē fù zhòng. jìng jiàn qí jūn luàn, jìn bīng jī zhī, zéi dà bài, yòu chéng shèng jìn rù qí fú guō, gōng qí shuǐ chéng, kè zhī. xī qǔ qí zhōu sàn yú jiāng zhōng, zéi jiù bīng jiàn zhī, wèi chéng yǐ xiàn, mò gǎn qīng jìn. xiǎn nèi wài zǔ jué, chéng zhōng xié èr, yóu shì jù ér chū jiàng.
大唐武德中,李靖隨河閒王孝恭討蕭銑於江陵,王不從靖謀,致敗。賊委舟大掠,人皆負重。靖見其軍亂,進兵擊之,賊大敗,又乘勝進入其郛郭,攻其水城,克之。悉取其舟散於江中,賊救兵見之,謂城已陷,莫敢輕進。銑內外阻絕,城中攜貳,由是懼而出降。
sūn zǐ yuē: wǒ zhuān ér dí fēn, wǒ zhuān yī ér dí fēn sǎn yě. wǒ zhuān wèi yī, dí fēn wèi shí, shì yǐ shí gōng qí yī yě, wǒ liào jiàn dí xíng, shěn qí xū shí, gù suǒ bèi zhě shǎo, zhuān wèi yī tún. yǐ wǒ zhī zhuān, jī bǐ zhī sàn zú, wèi shí gòng jī yī yě. zé wǒ zhòng ér dí guǎ wǒ zhuān wèi yī, gù zhòng. dí fēn wèi shí, gù guǎ. néng yǐ zhòng dí guǎ zhě, zé wú suǒ yǔ zhàn zhě, yuē yǐ. yán yuē shǎo ér yì shèng. wú suǒ yǔ zhàn zhī dì bù kě zhī, yán jǔ dòng wēi mì, qíng bù kě jiàn, shǐ bǐ zhī suǒ chū ér bù zhī wú suǒ jǔ, zhī suǒ jǔ ér bù zhī wú suǒ jí. bù kě zhī, zé dí suǒ bèi zhě duō dí suǒ bèi zhě duō, zé wú yǔ zhàn zhě guǎ yǐ. xíng cáng dí yí, zé fēn lí qí zhòng bèi wǒ yě. yán shǎo ér yì jī yě. gù bèi qián zé hòu guǎ, bèi hòu zé qián guǎ, bèi zuǒ zé yòu guǎ, bèi yòu zé zuǒ guǎ, wú bù bèi zhě wú bù guǎ. yán dí zhī suǒ bèi zhě duō, zé shì zú wú bù fēn sǎn ér shǎo. guǎ zhě, bèi rén zhě yě dí fēn sǎn ér shǎo zhě, jiē xiān bèi rén yě. zhòng zhě, shǐ rén bèi jǐ zhě yě. dí suǒ yǐ bèi jǐ duō zhě, yóu wǒ zhuān ér zhòng gù yě. gù zhī zhàn zhī dì, zhī zhàn zhī rì, zé qiān lǐ ér huì zhàn. yǐ dù liàng zhī kōng xū, xiān zhī zhàn dì zhī xíng, yòu shěn bì zhàn zhī rì, zé kě qiān lǐ qī huì, xiān wǎng yǐ dài zhī. ruò dí yǐ xiān zhì, kě bù wǎng yǐ láo zhī. bù zhī zhàn dì, bù zhī zhàn rì, zé zuǒ bù néng jiù yòu, yòu bù néng jiù zuǒ, qián bù néng jiù hòu, hòu bù néng jiù qián, ér kuàng yuǎn zhě shù shí lǐ, jìn zhě shù lǐ hū. dí yǐ xiān jù xíng shì zhī dì, jǐ fāng qù lì yù zhàn, zé zuǒ yòu qián hòu, yí huò jìn tuì, bù néng xiāng jiù, kuàng shí shù lǐ zhī jiān yě. gù shàn yòng bīng zhě, pì rú shuài rán. shuài rán zhě, cháng shān zhī shé yě. jī qí shǒu zé wěi zhì, jī qí wěi zé shǒu zhì, jī qí zhōng zé shǒu wěi jù zhì. fū shàn zhàn zhě, bì zhī zhàn zhī rì, zhī zhàn zhī dì. dù dào shè qī, fēn jūn zá zú, yuǎn zhě xiān jìn, jìn zhě hòu fā, qiān lǐ zhī huì, tóng shí ér hé, ruò huì dū shì. qí huì dì zhī rì, wú lìng dí zhī, zhī zhī zé suǒ bèi chù shǎo, bù zhī zé suǒ bèi chù duō. bèi guǎ zé zhuān, bèi duō zé fēn. fēn zé lì sàn, zhuān zé lì bìng.
孫子曰:」我專而敵分,(我專一而敵分散也。)我專為一,敵分為十,是以十攻其一也,(我料見敵形,審其虛實,故所備者少,專為一屯。以我之專,擊彼之散卒,為十共擊一也。)則我眾而敵寡;(我專為一,故眾。敵分為十,故寡。)能以眾敵寡者,則吾所與戰者,約矣。(言約少而易勝。)吾所與戰之地不可知,(言舉動微密,情不可見,使彼知所出而不知吾所舉,知所舉而不知吾所集。)不可知,則敵所備者多;敵所備者多,則吾與戰者寡矣。(形藏敵疑,則分離其眾備我也。言少而易擊也。)故備前則後寡,備後則前寡,備左則右寡,備右則左寡,無不備者無不寡。(言敵之所備者多,則士卒無不分散而少。)寡者,備人者也;(敵分散而少者,皆先備人也。)眾者,使人備己者也。(敵所以備己多者,由我專而眾故也。)故知戰之地,知戰之日,則千里而會戰。(以度量知空虛,先知戰地之形,又審必戰之日,則可千里期會,先往以待之。若敵已先至,可不往以勞之。)不知戰地,不知戰日,則左不能救右,右不能救左,前不能救後,後不能救前,而況遠者數十里,近者數里乎。(敵已先據形勢之地,己方趣利慾戰,則左右前後,疑惑進退,不能相救,況十數里之間也。)故善用兵者,辟如率然。率然者,常山之蛇也。擊其首則尾至,擊其尾則首至,擊其中則首尾俱至。」(夫善戰者,必知戰之日,知戰之地。度道設期,分軍雜卒,遠者先進,近者後發,千里之會,同時而合,若會都市。其會地之日,無令敵知,知之則所備處少,不知則所備處多。備寡則專,備多則分。分則力散,專則力並。)
fēn dí shì pò zhī
分敵勢破之
xiàng jí wéi hàn wáng yú xíng yáng, hàn jiāng jì xìn zhà jiàng zhī, gù hàn wáng dé chū zǒu rù guān, shōu bīng yù fù dōng. yuán shēng shuō hàn wáng yuē: hàn yǔ chǔ xiāng jù xíng yáng shù suì, hàn cháng zhōng kùn. yuàn jūn wáng chū wǔ guān, xiàng yǔ bì yǐn bīng nán zǒu, wáng shēn bì, lìng xíng yáng chéng gāo xián qiě dé xiū xī. shǐ hán xìn děng píng hé běi zhào dì, lián yàn qí, jūn wáng nǎi fù zǒu xíng yáng, wèi wǎn yě. rú cǐ, zé chǔ suǒ bèi zhě duō, lì fēn, hàn jiāng dé xiū xī, fù yǔ zhī zhàn, pò chǔ bì yǐ. hàn wáng cóng qí jì, chū jūn wǎn yè xián, yǔ qíng bù xíng shōu bīng. xiàng yǔ wén hàn wáng zài wǎn, guǒ yǐn bīng nán, hàn wáng shēn bì bù yǔ zhàn. zhōng yǐ cǐ bì chǔ yě.
項籍圍漢王於滎陽,漢將紀信詐降之,故漢王得出走入關,收兵欲復東。袁生說漢王曰:」漢與楚相距滎陽數歲,漢常中困。願君王出武關,項羽必引兵南走,王深壁,令滎陽、成皋閒且得休息。使韓信等平河北趙地,連燕、齊,君王乃復走滎陽,未晚也。如此,則楚所備者多,力分,漢將得休息,復與之戰,破楚必矣。」漢王從其計,出軍宛、葉閒,與黥布行收兵。項羽聞漢王在宛,果引兵南,漢王深壁不與戰。(終以此弊楚也。)
shǔ xiān zhǔ liú bèi dōng xià fá wú. wèi wén dì wén bèi shù shān lián yíng qī bǎi yú lǐ, wèi qún chén yuē: bèi bù xiǎo bīng quán, qǐ yǒu qī bǎi lǐ yíng kě yǐ jù dí zhě hū!' bāo yuán xí xiǎn zǔ ér wèi jūn zhě, wèi dí suǒ qín', cǐ bīng jì. huǎn jí bù xiāng jiù, yī jūn kuì zé zhòng bì kǒng yǐ. shù rì, guǒ yǒu bèi bài shū zhì. shǔ zhǔ jūn shì fēn, gù bài.
蜀先主劉備東下伐吳。魏文帝聞備樹柵連營七百餘里,謂群臣曰:」備不曉兵權,豈有七百里營可以拒敵者乎!'包原隰險阻而為軍者,為敵所擒',此兵忌。緩急不相救,一軍潰則眾必恐矣。」數日,果有備敗書至。(蜀主軍勢分,故敗。)
liáng jiāng wáng sēng biàn chén bà xiān zhī pò hóu jǐng yě, yào jūn yú zhāng gōng zhōu, gāo qí jù jiàn, è jiāng bì rì, chéng cháo shùn liú. jǐng dēng shí tóu chéng ér dǔ zhī, bù yuè yuē: bǐ jūn shàng yǒu rú dī zhī qì, bù kě yì yě. yīn lǜ tiě qí wàn rén, shēng gǔ ér jìn. bà xiān wèi sēng biàn yuē: shàn yòng bīng zhě, rú cháng shān zhī shé, shǒu wěi xiāng yīng. zéi jīn sòng sǐ, yù wèi yī zhàn, wǒ zhòng bǐ guǎ, yí fēn qí shì. sēng biàn rán zhī. nǎi yǐ qiáng nǔ gōng qí qián, qīng ruì róu nǚ jiǔ fǎn qí hòu, dà jìng chōng qí zhōng, jǐng suì dà kuì, qì chéng ér dùn.
梁將王僧辯、陳霸先之破侯景也,耀軍於張公洲,高旗巨艦,遏江蔽日,乘潮順流。景登石頭城而睹之,不悅曰:」彼軍上有如堤之氣,不可易也。」因率鐵騎萬人,聲鼓而進。霸先謂僧辯曰:」善用兵者,如常山之蛇,首尾相應。賊今送死,欲為一戰,我眾彼寡,宜分其勢。」僧辯然之。乃以強弩攻其前,輕銳蹂(女九反)其後,大徑沖其中,景遂大潰,棄城而遁。
hòu wèi mò, zéi mò zhé hòu chì suǒ zài kòu lüè, yuán zhōu rén lǐ xián lǜ xiāng bīng yǔ jīng zhōu cì shǐ shǐ níng tǎo zhī. hòu chì liè zhèn yǐ dài. xián wèi níng yuē: zéi jù jié suì jiǔ, tú zhòng shén duō, shù zhōu zhī rén, jiē wèi qí yòng. wǒ ruò zǒng wèi yī zhèn bìng lì jī zhī, bǐ jì tóng è xiāng jì, lǐ bì zǒng cuì yú wǒ. shì jì bù fēn, zhòng guǎ mò dí. wǒ biàn jiù shǒu jiù wěi, wú yǐ zhì zhī. jīn ruò lìng zhū jūn fēn wèi shù duì, duō shè qí gǔ, jǐ jiǎo ér qián, yǐ xié zhū shān gōng bié tǒng jīng bīng, zhí zhǐ hòu chì, àn jiǎ ér dài, mò yǔ jiāo fēng. hòu chì yù qián, zé dàn gōng zhī ruì zhū shān yù chū, zé jù wǒ yí bīng. lìng qí jìn bù dé zhàn, tuì bù dé zǒu, yǐ hòu qí xiè, jī zhī bì pò. hòu chì yī bài, zé zhòng shān bù gōng zì bá yǐ. níng bù cóng, lǚ zhàn pín běi. xián nǎi lǜ shù bǎi qí, jìng yǎn hòu chì yíng, shōu qí qī zǐ tóng pú wǔ bǎi yú rén, bìng zī zhòng děng. shǔ hòu chì yǔ níng zhàn shèng, fāng yù zhuī bēn, hū yǔ xián yù, nǎi qì níng yǔ xián jiē zhàn, suì dà bài, hòu chì dān qí dùn zǒu.
後魏末,賊莫折後熾所在寇掠,原州人李賢率鄉兵與涇州刺史史寧討之。後熾列陣以待。賢謂寧曰:」賊聚結歲久,徒眾甚多,數州之人,皆為其用。我若總為一陣併力擊之,彼既同惡相濟,理必總萃於我。勢既不分,眾寡莫敵。我便救首救尾,無以制之。今若令諸軍分為數隊,多設旗鼓,掎角而前,以脅諸柵;公別統精兵,直指後熾,按甲而待,莫與交鋒。後熾欲前,則憚公之銳;諸柵欲出,則懼我疑兵。令其進不得戰,退不得走,以候其懈,擊之必破。後熾一敗,則眾柵不攻自拔矣。」寧不從,屢戰頻北。賢乃率數百騎,徑掩後熾營,收其妻子、僮僕五百餘人,並輜重等。屬後熾與寧戰勝,方欲追奔,忽與賢遇,乃棄寧與賢接戰,遂大敗,後熾單騎遁走。
shěn dí shì pò zhī fù
審敵勢破之(附)
dà táng wèi gōng lǐ jìng bīng fǎ yuē: fán shì yǒu xíng tóng ér shì yì zhě, yì yǒu shì tóng ér xíng bié zhě. ruò shùn qí kě, zé yī jǔ ér gōng jì rú cóng wèi kě, zé zàn dòng ér bì bài. gù sūn bìn yuē:' jì zhě, yīn qí shì ér lì dǎo zhī.' bīng fǎ yuē:' bǎi lǐ ér qū lì, zé jué shàng jiāng wǔ shí lǐ ér qū lì zhě, bàn zhì.' shàn dòng dí zhě, xíng zhī ér dí cóng zhī, yǔ zhī ér dí qǔ zhī, yǐ qí dòng zhī, yǐ běn dài zhī, cǐ zhàn shì zhī yào shù yě. ruò wǒ shì zú yǐ qí, fǎ lìng yǐ xíng, qí zhèng yǐ shè, zhì zhèn yǐ dìng, shì zhòng yǐ bì, shàng xià yǐ nù, tiān shí yǐ yīng, dì lì yǐ jù, gǔ jiǎo yǐ zhèn, fēng shì yǐ shùn, dí rén suī zhòng, qí nài wǒ zāi! pì hǔ zhī yǒu yá, sì zhī yǒu jiǎo, shēn bù bì hàn, shǒu wú cùn rèn, ér yù bó zhī, shì bù kě chù, qí yì míng yǐ. gù bīng yǒu sān shì, yī yuē qì shì, èr yuē dì shì, sān yuē yīn shì. ruò jiāng yǒng qīng dí, shì zú lè zhàn, sān jūn zhī zhòng, zhì lì qīng yún, qì děng piāo fēng, shēng rú léi tíng, cǐ suǒ wèi qì shì yě. ruò guān shān xiá lù, dà fù shēn jiàn, lóng shé pán yīn, yáng cháng gǒu mén, yī fū shǒu xiǎn, qiān rén bù guò, cǐ suǒ wèi dì shì yě. ruò yīn dí dài màn, láo yì jī kě, fēng bō jīng rǎo, jiāng lì zòng héng, qián yíng wèi shě, hòu jūn bàn jì, cǐ suǒ wèi yīn shì yě. ruò yù cǐ shì, dāng qián wǒ xíng, chū qí bù yì, yòng qí shè fú, chéng shì qǔ zhī yǐ. shì yǐ liáng jiāng yòng bīng, shěn qí jī shì, ér yòng bīng qì, réng xū gǔ ér nù zhī, gǎn ér yǒng zhī, shǎng ér quàn zhī, jī ér yáng zhī, ruò zhì niǎo zhī jué, měng shòu zhī bó, bì xiū qí yá jù, dù lì ér xià, yuǎn zé qì shuāi ér bù jí, jìn zé xíng jiàn ér bù dé. gù liáng jiāng zhī zhàn, bì zhěng qí sān jūn, lì qí fēng jiǎ, shè qí qí fú, liàng qí xíng shì. yáo zé lì pí ér bù jí, jìn zé dí zhī ér bù yīng. ruò bù tōng cǐ jī, nǎi zhì bù jí yú niǎo shòu, yì hé néng qǔ shèng yú qíng kòu hū. nǎi xū nù shì lì zhòng, shǐ zhī fèn yǒng, gù néng wú qiáng zhèn yú qián, wú jiān chéng yú wài. yǐ ruò shèng qiáng, bì yīn shì yě.
大唐衛公李靖兵法曰:」凡事有形同而勢異者,亦有勢同而形別者。若順其可,則一舉而功濟;如從未可,則蹔動而必敗。故孫臏曰:'計者,因其勢而利導之。'兵法曰:'百里而趨利,則蹶上將;五十里而趨利者,半至。'善動敵者,形之而敵從之,與之而敵取之,以奇動之,以本待之,此戰勢之要術也。若我士卒已齊,法令已行,奇正已設,置陣已定,誓眾已畢,上下已怒,天時已應,地利已據,鼓角已震,風勢已順,敵人雖眾,其奈我哉!譬虎之有牙,兕之有角,身不蔽捍,手無寸刃,而欲搏之,勢不可觸,其亦明矣。故兵有三勢,一曰氣勢,二曰地勢,三曰因勢。若將勇輕敵,士卒樂戰,三軍之眾,志厲青雲,氣等飄風,聲如雷霆,此所謂氣勢也。若關山狹路,大阜深澗,龍蛇盤陰,羊腸狗門,一夫守險,千人不過,此所謂地勢也。若因敵怠慢,勞役饑渴,風波驚擾,將吏縱橫,前營未舍,後軍半濟,此所謂因勢也。若遇此勢,當潛我形,出其不意,用奇設伏,乘勢取之矣。是以良將用兵,審其機勢,而用兵氣,仍須鼓而怒之,感而勇之,賞而勸之,激而揚之,若鷙鳥之攫,猛獸之搏,必修其牙距,度力而下,遠則氣衰而不及,近則形見而不得。故良將之戰,必整其三軍,礪其鋒甲,設其奇伏,量其形勢。遙則力疲而不及,近則敵知而不應。若不通此機,乃智不及於鳥獸,亦何能取勝於勍寇乎。乃須怒士勵眾,使之奮勇,故能無強陣於前,無堅城於外。以弱勝強,必因勢也。」
bù zhèn dà shì fēn yì bài
布陣大勢分易敗
xī wèi mò, dōng wèi qiǎn jiāng hóu jǐng gāo áo cáo děng wéi xī wèi jiāng dú hú xìn yú luò yáng dōng, dōng wèi dà jiāng qí shén wǔ jì hòu. xī wèi dà jiāng zhōu wén dì lǜ jūn jiù xìn, jìn jūn zhì yú chán dōng. jǐng děng yè jiě wéi qù. jí chén, zhōu wén dì lǜ qīng qí zhuī zhī, zhì yú hé shàng. jǐng děng běi jù hé qiáo, nán bèi máng shān wèi zhèn, yǔ zhū jūn hé zhàn. zhōu wén mǎ zhōng liú shǐ, jīng yì, suì shī zhī, yīn cǐ jūn zhōng rǎo luàn. dū du lǐ mù xià mǎ shòu zhōu wén, jūn yǐ fù zhèn. yú shì dà jié, zhǎn gāo áo cáo, lǔ qí jiǎ shì yī wàn wǔ qiān, fù hé sǐ zhě yǐ wàn shù. shì rì, zhì zhèn jì dà, shǒu wěi xuán yuǎn, cóng chén zhì wèi, zhàn shù shí hé, fēn wù sì sāi, mò néng xiāng zhī. dú gū xìn lǐ yuǎn jū yòu, zhào guì yí fēng jū zuǒ, zhàn bìng bù lì, yòu wèi zhī zhōu wén suǒ zài, jiē qì qí zú xiān guī. kāi fǔ táng gōng děng wèi hòu jūn, yù xìn děng tuì, jí yǔ jù hái. yóu shì nǎi bān shī, luò yáng yì shī shǒu. dà jūn zhì hóng nóng, shǒu jiāng jiē yǐ qì chéng xī zǒu.
西魏末,東魏遣將侯景、高敖曹等圍西魏將獨狐信於洛陽東,東魏大將齊神武繼後。西魏大將周文帝率軍救信,進軍至於瀍東。景等夜解圍去。及晨,周文帝率輕騎追之,至於河上。景等北據河橋,南背邙山為陣,與諸軍合戰。周文馬中流矢,驚逸,遂失之,因此軍中擾亂。都督李穆下馬授周文,軍以復振。於是大捷,斬高敖曹,虜其甲士一萬五千,赴河死者以萬數。是日,置陣既大,首尾懸遠,從晨至未,戰數十合,氛霧四塞,莫能相知。獨孤信、李遠居右,趙貴、怡峰居左,戰並不利,又未知周文所在,皆棄其卒先歸。開府唐公等為後軍,遇信等退,即與俱還。由是乃班師,洛陽亦失守。大軍至弘農,守將皆已棄城西走。
suí wén dì qiǎn jiāng hè ruò bì fá chén, chén hòu zhǔ lìng zhōng lǐng jūn lǔ guǎng dá chén bīng bái tǔ gāng, jū zhòng jūn zhī nán piān, zhèn dōng dà jiāng jūn rèn zhōng cì zhī, hù jūn fán yì dōu guān shàng shū kǒng fàn yòu cì zhī, shì zhōng biāo qí dà jiāng jūn xiāo mó hē jūn zuì jū běi, zhòng jūn nán běi gèn èr shí lǐ, shǒu wěi jìn tuì, gè bù xiāng zhī. hè ruò bì chū wèi wèi zhàn, jiāng qīng qí, dēng shān guān shì xíng shì, jí jiàn zhòng jūn, yīn chí xià zhì zhèn. guǎng dá shǒu lǜ suǒ bù jìn báo, bì jūn lǚ què, é ér fù zhèn, gèng fēn jūn qù běi tū zhū jiāng, kǒng fàn chū zhàn, bīng jiāo ér zǒu, zhū jiāng zhī lí, zhèn yóu wèi hé, qí zú kuì sàn, zhù zhī fú zhǐ, yīn ér dà bài.
隋文帝遣將賀若弼伐陳,陳後主令中領軍魯廣達陳兵白土岡,居眾軍之南偏,鎮東大將軍任忠次之,護軍樊毅、都官尚書孔范又次之,侍中、驃騎大將軍蕭摩訶軍最居北,眾軍南北亘二十里,首尾進退,各不相知。賀若弼初謂未戰,將輕騎,登山觀視形勢,及見眾軍,因馳下置陣。廣達首率所部進薄,弼軍屢卻,俄而復振,更分軍趣北突諸將,孔范出戰,兵交而走,諸將支離,陣猶未合,騎卒潰散,駐之弗止,因而大敗。
xī jūn shì
惜軍勢
wèi mò, zhū gé dàn jù shòu chūn fǎn, wèi jiāng wáng jī tǎo zhī, wú qiǎn zhū yì lái jiù dàn, jūn yú ān chéng. zhào wáng jī yǐn zhū jūn zhuǎn jù běi shān, jī wèi jūn jiāng yuē: jīn wéi lěi gù, bīng mǎ xiàng jí, dàn dāng jīng xiū shǒu bèi yǐ dài yuè yì, ér gēng yí bīng shǒu xiǎn, shǐ de fàng zòng, suī yǒu zhì zhě bù néng shàn qí hòu yǐ. suì shǒu pián yí shàng shū yuē: jīn yǔ zéi jiā duì dí, dāng bù dòng rú shān. ruò qiān yí yī xiǎn, rén xīn yáo dàng, yú shì dà sǔn. zhū jūn bìng jù shēn gōu gāo lěi, zhòng xīn jiē dìng, bù kě qīng dòng, cǐ yù bīng zhī yào yě. shū zòu, bào tīng zhī. shòu chūn jìng bá. sī mǎ wén wáng yǔ shū yuē: chū yì zhě yún yún, qiú yí shén zhòng, shí wèi lín lǚ, yì wèi yí rán. jiāng jūn shēn suàn lì hài, dú bǐng gù zhì, shàng wéi zhào mìng, xià jù zhòng yì, zhōng zhì zhì dí qín kòu, suī gǔ rén suǒ shù, bù zú guò yě.
魏末,諸葛誕據壽春反,魏將王基討之,吳遣朱異來救誕,軍於安城。詔王基引諸軍轉據北山,基謂軍將曰:」今圍壘固,兵馬向集,但當精修守備以待越逸,而更移兵守險,使得放縱,雖有智者不能善其後矣。」遂守便宜上疏曰:」今與賊家對敵,當不動如山。若遷移依險,人心搖盪,於勢大損。諸軍並據深溝高壘,眾心皆定,不可傾動,此御兵之要也。」書奏,報聽之。壽春竟拔。司馬文王與書曰:」初議者云云,求移甚眾,時未臨履,亦謂宜然。將軍深算利害,獨秉固志,上違詔命,下距眾議,終至制敵擒寇,雖古人所述,不足過也。」
lì shǎo fēn jūn bì bài
力少分軍必敗
hàn gāo dì mò, qíng bù fǎn, dù huái jī chǔ. chǔ fā bīng yǔ zhàn xú tóng xián, chǔ wèi sān jūn, yù yǐ xiāng jiù wèi qí bīng. huò shuō chǔ jiāng yuē: bù shàn yòng bīng, rén sù wèi zhī. qiě bīng fǎ, zì zhàn qí dì wèi sàn dì. jīn bié wèi sān jūn, bǐ bài wú yī jūn, yú jiē zǒu, ān néng xiāng jiù. chǔ jiāng bù tīng. bù guǒ pò qí yī jūn, èr jūn sàn zǒu. suì xī, yǔ shàng bīng yù qí xī, dà zhàn, bù jūn bài zǒu.
漢高帝末,黥布反,渡淮擊楚。楚發兵與戰徐、僮閒,楚為三軍,欲以相救為奇兵。或說楚將曰:」布善用兵,人素畏之。且兵法,自戰其地為散地。今別為三軍,彼敗吾一軍,餘皆走,安能相救。」楚將不聽。布果破其一軍,二軍散走。遂西,與上兵遇蘄西,大戰,布軍敗走。
hòu hàn chū, yú yáng tài shǒu péng chǒng fǎn, zì jiāng èr wàn yú rén gōng yōu zhōu cì shǐ zhū fú yú jì. guāng wǔ shǐ jiāng jūn dèng lóng jiù jì. lóng jūn lù nán, fú jūn yōng nú, qiǎn lì zòu zhuàng. dì dú xí, nù wèi shǐ zhě yuē: yíng xiāng qù bǎi lǐ, qí shì qǐ dé xiāng jí. bǐ ruò hái, běi jūn bì bài yǐ. chǒng guǒ shèng bīng lín hé yǐ jù lóng, yòu bié fā qīng qí sān qiān xí qí hòu, dà pò lóng jūn. zhū fú yuǎn, suì bù néng jiù, yǐn ér qù.
後漢初,漁陽太守彭寵反,自將二萬餘人攻幽州刺史朱浮於薊。光武使將軍鄧隆救薊。隆軍潞南,浮軍雍奴,遣吏奏狀。帝讀檄,怒謂使者曰:」營相去百里,其勢豈得相及。比若還,北軍必敗矣。」寵果盛兵臨河以拒隆,又別發輕騎三千襲其後,大破隆軍。朱浮遠,遂不能救,引而去。
hòu hàn jiāng wú hàn tǎo gōng sūn shù, nǎi jìn jūn gōng guǎng dōu, bá zhī. guāng wǔ jiè hàn yuē: chéng dū shí yú wàn zhòng, bù kě qīng yě. dàn jiān jù guǎng dōu, dài qí lái gōng, wù yǔ zhēng fēng. ruò bù gǎn lái, gōng zhuǎn yíng pò zhī, xū qí lì pí, nǎi kě jī yě. hàn chéng lì, suì zì jiāng bù qí èr wàn yú jìn bī chéng dū, qù chéng shí lǐ, zǔ jiāng běi wèi yíng, zuò fú qiáo, shǐ fù jiāng liú shàng jiāng wàn yú rén tún yú jiāng nán, xiāng qù èr shí yú lǐ. dì wén dà jīng, shǐ ràng hàn yuē: gōng jì qīng dí shēn rù, yòu yǔ shàng bié yíng, shì yǒu huǎn jí, bù fù xiāng jí. zéi ruò chū bīng zhuì gōng, ér yǐ dà zhòng gōng shàng, shàng pò, gōng jí bài yǐ. jí yǐn bīng hái guǎng dōu. zhào shū wèi dào, shù guǒ shǐ qí jiāng xiè fēng yuán jí gōng hàn, shǐ bié jiāng gōng shàng. hàn bài rù bì, fēng wéi zhī. hàn nǎi zhào zhū jiāng lì zhī yuē: jīn yǔ liú shàng èr chù shòu wéi, shì jì bù jiē, qí huò nán liàng. yù qián shī jiù shàng yú jiāng nán, bìng bīng yù zhī. néng tóng xīn yī lì, rén zì wèi zhàn, dà gōng kě lì rú qí bù rán, bài bì wú yú. chéng bài zhī jī, zài cǐ yī jǔ. yú shì xiǎng shì mò mǎ, bì yíng sān rì bù chū, nǎi duō pái fān qí, shǐ yān huǒ bù jué, yè xián méi yǐn bīng yǔ shàng hé jūn. fēng děng bù jué, míng rì, nǎi fēn bīng jù shuǐ běi, zì jiāng gōng jiāng nán. hàn xī bīng yíng zhàn, zì dàn zhì bū, suì dà pò zhī, zhǎn xiè fēng yuán jí, huò jiǎ shǒu wǔ qiān yú jí. yú shì yǐn hái guǎng dōu, liú liú shàng jù shù. dì bào yuē: gōng hái guǎng dōu, shén dé qí yí, shù bì bù gǎn lüè shàng ér jī gōng yě. lüè, yóu guò yě. ruò xiān gōng shàng, gōng cóng guǎng dōu wǔ shí lǐ xī bù qí fù zhī, shì dāng zhí qí pí kùn, pò zhī bì yǐ. zì shì hàn yǔ shù zhàn yú guǎng dōu chéng dū zhī jiān, bā zhàn bā kè.
後漢將吳漢討公孫述,乃進軍攻廣都,拔之。光武戒漢曰:」成都十餘萬眾,不可輕也。但堅據廣都,待其來攻,勿與爭鋒。若不敢來,公轉營迫之,須其力疲,乃可擊也。」漢乘利,遂自將步騎二萬餘進逼成都,去城十里,阻江北為營,作浮橋,使副將劉尚將萬餘人屯於江南,相去二十餘里。帝聞大驚,使讓漢曰:」公既輕敵深入,又與尚別營,事有緩急,不復相及。賊若出兵綴公,而以大眾攻尚,尚破,公即敗矣。急引兵還廣都。」詔書未到,述果使其將謝豐、袁吉攻漢,使別將攻尚。漢敗入壁,豐圍之。漢乃召諸將勵之曰:」今與劉尚二處受圍,勢既不接,其禍難量。欲潛師就尚於江南,並兵御之。能同心一力,人自為戰,大功可立;如其不然,敗必無餘。成敗之機,在此一舉。」於是饗士秣馬,閉營三日不出,乃多排幡旗,使煙火不絕,夜銜枚引兵與尚合軍。豐等不覺,明日,乃分兵拒水北,自將攻江南。漢悉兵迎戰,自旦至晡,遂大破之,斬謝豐、袁吉,獲甲首五千餘級。於是引還廣都,留劉尚拒述。帝報曰:」公還廣都,甚得其宜,述必不敢略尚而擊公也。(略,猶過也。)若先攻尚,公從廣都五十里悉步騎赴之,適當值其疲睏,破之必矣。」自是漢與述戰於廣都、成都之間,八戰八克。
shí liù guó qián qín fú jiān qiǎn jiāng lǚ guāng lǐng jūn fá guī zī. guāng jūn qí chéng nán, wǔ lǐ wèi yī yíng, shēn gōu gāo lěi, guǎng shè yí bīng, yǐ mù wèi rén, bèi zhī yǐ jiǎ, luó zhī lěi shàng. guī zī wáng bó chún yīng chéng zì shǒu, nǎi qīng guó cái bǎo, qǐng zhū guó lái jiù. wēn sù wèi tóu děng guó wáng, hé qī shí yú wàn zhòng yǐ jiù zhī. hú biàn gōng mǎ, shàn máo shuò, kǎi rú lián suǒ, shè bù kě rù, zhòng shén dàn zhī. zhū jiāng xián yù měi yíng jié zhèn, àn bīng jù zhī. guāng yuē: bǐ zhòng wǒ guǎ, yíng yòu xiāng yuǎn, shì fēn lì sàn, fēi liáng cè yě. yú shì qiān yíng xiāng jiē zhèn, wèi gōu suǒ zhī fǎ, jīng qí wèi yóu jūn, mí fèng qí què. zhàn yú chéng xī, dà bài zhī, chún dùn zǒu, wáng hóu jiàng zhě sān shí yú guó. lǚ guāng wù zhī ér shèng.
十六國前秦苻堅遣將呂光領軍伐龜茲。光軍其城南,五里為一營,深溝高壘,廣設疑兵,以木為人,被之以甲,羅之壘上。龜茲王帛純嬰城自守,乃傾國財寶,請諸國來救。溫宿、尉頭等國王,合七十餘萬眾以救之。胡便弓馬,善矛槊,鎧如連鎖,射不可入,眾甚憚之。諸將咸欲每營結陣,按兵拒之。光曰:」彼眾我寡,營又相遠,勢分力散,非良策也。」於是遷營相接陣,為勾鎖之法,精騎為游軍,彌縫其闕。戰於城西,大敗之,純遁走,王侯降者三十餘國。(呂光悟之而勝。)