strong bīng bā strong
兵八
sūn zǐ yuē:" ruì zú wù gōng. qiáng ér bì zhī, bì qí suǒ zhǎng yě. bǐ fǔ kù chōng shí, shì zú qiáng shèng, zé dāng bèi bì yǐ dài qí xū. yù yǐ ruò zhì qiáng, bù ruò biàn yě. shǎo ér táo zhī, gāo bì lěi, wù yǔ zhàn yě. bǐ zhòng, wǒ zhī shī guǎ, bù kě dí, zé dāng zì táo, shǒu nì qí xíng. bù ruò zé néng bì zhī. yǐn bīng bèi zhī, qiáng ruò bù dí, shì bù xiāng ruò, zé yǐn jūn bì, dài lì ér dòng. gù xiǎo dí zhī jiān, dà dí zhī qín. xiǎo bù néng dāng dà yě. yán xiǎo guó bù liàng qí lì, gǎn yǔ dà bāng wèi chóu, suī quán shí jiān chéng gù shǒu, rán hòu bì jiàn qín huò. chūn qiū chuán yuē:" jì bù néng qiáng, yòu bù néng ruò, suǒ yǐ bài yě." wú yāo zhèng zhèng zhī qí, wú jī táng táng zhī zhèn, cǐ lǐ biàn zhě yě. zhèng zhèng zhě, zhěng qí yě. táng táng zhě, dà yě, wēi shèng mào. zhèng zhèng zhě, gū tè zhī xiàng yě. yán dí qián yǒu gū tè zhī bīng, hòu yǒu táng táng zhī zhèn, bì yǒu yǐ fú zhà yòu zhī móu, shěn chá yǐ dài, wù qīng yāo jié yě. cǐ lǐ biàn zhà. shì gù cháo qì ruì, zhòu qì duò, mù qì guī. shàn yòng bīng zhě, bì qí ruì qì, jī qí duò guī, cǐ lǐ qì zhě yě." bì qí jīng ruì zhī qì, jī qí xiè duò yù guī, cǐ lǐ qì zhě. gù cáo guì yuē:" fū zhàn, yǒng qì yě. yī gǔ zuò qì, zài ér shuāi, sān ér jié. bǐ jié wǒ yíng, gù kè zhī."
孫子曰:"銳卒勿攻。強而避之,(避其所長也。彼府庫充實,士卒強盛,則當備避以待其虛。欲以弱制強,不若變也。)少而逃之,(高壁壘,勿與戰也。彼眾,我之師寡,不可敵,則當自逃,守匿其形。)不若則能避之。(引兵備之,強弱不敵,勢不相若,則引軍避,待利而動。)故小敵之堅,大敵之擒。(小不能當大也。言小國不量其力,敢與大邦為仇,雖權時堅城固守,然後必見擒獲。春秋傳曰:"既不能強,又不能弱,所以敗也。")無邀正正之旗,無擊堂堂之陣,此理變者也。(正正者,整齊也。堂堂者,大也,威盛貌。正正者,孤特之象也。言敵前有孤特之兵,後有堂堂之陣,必有倚伏詐誘之謀,審察以待,勿輕邀截也。此理變詐。)是故朝氣銳,晝氣墯,暮氣歸。善用兵者,避其銳氣,擊其墯歸,此理氣者也。"(避其精銳之氣,擊其懈墯、欲歸,此理氣者。故曹劌曰:"夫戰,勇氣也。一鼓作氣,再而衰,三而竭。彼竭我盈,故克之。")
bì ruì
避銳
zhàn guó wèi wǔ hòu wèn wú qǐ yuē:" bào kòu zú zhì, lüè wú tián yě, qǔ wú niú mǎ, zé rú zhī hé?" qǐ yuē:" bào kòu zhī lái, bì jīng qiě qiáng. shàn shǒu wù yīng, qián fú lù bàng. mù qù bì zú, cháo chéng zhòng zhuāng. xiāo qí zhú jī, shì bì mò dāng. yù wǒ fú nèi, rú xuě féng tāng."
戰國魏武侯問吳起曰:"暴寇卒至,掠吾田野,取吾牛馬,則如之何?"起曰:"暴寇之來,必精且強。善守勿應,潛伏路傍。暮去必卒,朝乘重裝。驍騎逐擊,勢必莫當。遇我伏內,如雪逢湯。"
hòu hàn mò, yuán shàng jù yè, lǜ bīng wéi jī xiōng tán yú nán pí, liú sū yóu shěn pèi shǒu. cáo gōng wéi yè, shàng hái jiù yè, zhū jiāng jiē yǐ wèi" cǐ guī shī, rén zì wèi zhàn, bù rú bì zhī". gōng yuē:" shàng cóng dà dào lái, dāng bì zhī ruò xún xī shān lái zhě, cǐ chéng qín ěr." shàng guǒ xún xī shān lái, lín fǔ yīn fù shuǐ wèi yíng. yè qiǎn bīng fàn wéi, gōng nì jī pò zǒu zhī, chéng zhōng bēng kuì.
後漢末,袁尚據鄴,率兵圍擊兄譚於南皮,留蘇由、審配守。曹公圍鄴,尚還救鄴,諸將皆以為"此歸師,人自為戰,不如避之"。公曰:"尚從大道來,當避之;若循西山來者,此成擒耳。"尚果循西山來,臨滏(音父)水為營。夜遣兵犯圍,公逆擊破走之,城中崩潰。
dōng jìn mò, sòng wǔ dì fá nán yàn mù róng chāo, lǐng nán zéi lú xún xú dào fù chéng xū xí jiàn yè. xún duō yí shǎo jué, měi yù yǐ wàn quán wèi lǜ, wèi dào fù yuē:" dà jūn wèi zhì, jìn lì bù shàng shū mèng chǎng biàn dǔ fēng zì cái, dà shì yán zhī, zì dāng jì rì kuì luàn. jīn jué shèng fù yú yī zhāo, jì fēi bì dìng zhī dào, qiě shā shāng shì zú, bù rú àn bīng dài zhī." sòng wǔ bēn hái jù shǒu. sòng wǔ yuē:" zéi ruò xīn tíng zhí shàng, qiě dāng bì zhī huí pō cài zhōu, nǎi chéng qín ěr." yú shì dēng shí tóu chéng yǐ dǔ xún jūn, chū jiàn yǐn xiàng xīn tíng, sòng wǔ gù zuǒ yòu shī sè. jì ér huí pō cài zhōu. dào fù yóu rì rì yù shàng, xún jìn zhī. shǐ léi lǎo xī chéng zhōu jiàn xiàng bái shí. sòng wǔ lǜ qí cóng bái shí bù shàng, nǎi lǜ liú yì zhū gé zhǎng mín běi chū jù zhī. zéi suì lǜ zhòng shù wàn tún dān yáng jùn. sòng wǔ lǜ zhū jūn chí guī. zhòng lǜ zéi guò jiāng, xián wèi dāng jìng hái jù zhàn. sòng wǔ nǎi xiān yǐn jūn hái shí tóu, zhòng mò zhī xiǎo. shì rì dà rè, sān jūn pí dùn, jì rù chéng, jiě jiǎ xī shì, xǐ yù yǐn shí, jiǔ zhī, nǎi chū liè zhèn yú nán táng. cān jūn chǔ shū dù zhū líng shí lǜ jìn yǒng qiān yú rén guò huái. zéi shù qiān, jiē zhǎng dāo máo chán, jīng jiǎ yào rì, fèn yuè zhēng jìn. líng shí suǒ lǐng duō xiān bēi, shàn bù shuò, bìng jié zhèn yǐ dài zhī. zéi duǎn bīng fú néng kàng, sǐ shāng zhě shù bǎi rén, nǎi tuì zǒu.
東晉末,宋武帝伐南燕慕容超,嶺南賊盧循、徐道覆乘虛襲建業。循多疑少決,每欲以萬全為慮,謂道覆曰:"大軍未至,晉吏部尚書孟昶便睹風自裁,大勢言之,自當計日潰亂。今決勝負於一朝,既非必定之道,且殺傷士卒,不如按兵待之。"宋武奔還拒守。宋武曰:"賊若新亭直上,且當避之;回泊蔡洲,乃成擒耳。"於是登石頭城以睹循軍,初見引向新亭,宋武顧左右失色。既而回泊蔡洲。道覆猶日日欲上,循禁之。使羸老悉乘舟艦向白石。宋武慮其從白石步上,乃率劉毅、諸葛長民北出拒之。賊遂率眾數萬屯丹陽郡。宋武率諸軍馳歸。眾慮賊過江,咸謂當逕還拒戰。宋武乃先引軍還石頭,眾莫之曉。是日大熱,三軍疲頓,既入城,解甲息士,洗浴飲食,久之,乃出列陣於南塘。參軍褚叔度、朱齡石率勁勇千餘人過淮。賊數千,皆長刀矛鋋,精甲耀日,奮躍爭進。齡石所領多鮮卑,善步槊,並結陣以待之。賊短兵弗能抗,死傷者數百人,乃退走。
jiān bì chí jiǔ hòu xì pò zhī
堅壁持久候隙破之
shǔ xiān zhǔ lǜ dà zhòng dōng fá wú, wú jiāng lù xùn jù zhī. shǔ zhǔ cóng jiàn píng lián wéi zhì yí líng jiè, lì shù shí tún, yǐ jīn bó jué shǎng yòu dòng zhū yí, xiān qiǎn jiāng wú bān yǐ shù qiān rén yú píng dì lì yíng, yù yǐ tiāo zhàn. zhū jiāng jiē yù jī zhī, xùn yuē:" bèi jǔ jūn dōng xià, ruì qì shǐ shèng, qiě chéng gāo shǒu xiǎn, nán kě zú gōng, gōng zhī zòng xià, yóu nán jǐn kè, ruò yǒu bù lì, sǔn wǒ dà shì, fēi xiǎo gù yě. jīn dàn qiě jiǎng lì jiāng shì, guǎng shī fāng lüè, yǐ guān qí biàn. ruò cǐ xián zé shì píng yuán guǎng yě, dāng kǒng yǒu yàn yīn biāo pèi jiāo chí zhī yōu. jīn yuán shān xíng jūn, shì bù dé zhǎn, zì dāng pí dùn yú mù shí zhī jiān, xú zhì qí bì ěr." bèi zhī qí jì bù xíng, nǎi yǐn fú bīng bā qiān rén, cóng gǔ zhōng chū. xùn yuē:" suǒ yǐ bù tīng zhū jūn jī bān zhě, chuāi zhī bì yǒu qiǎo gù yě." zhū jiāng bìng yuē:" gōng bèi dāng zài chū, jīn nǎi lìng rù wǔ liù bǎi lǐ, xiāng xián chí jīng qī bā yuè, qí zhū yào hài yǐ gù shǒu, jī zhī bì wú lì yǐ." xùn yuē:" bèi shì huá lǔ, gèng cháng shì duō, qí jūn shǐ jí, sī lǜ jīng zhuān, wèi kě gàn yě. jīn zhù yǐ jiǔ, bù dé wǒ biàn, bīng pí yì jǔ, jì bù fù shēng, jī jiǎo cǐ kòu, zhèng zài jīn rì." nǎi gōng yī yíng, bù lì. xùn yuē:" wú yǐ xiǎo pò zhī zhī shù." nǎi lìng gè chí yī bǎ máo, yǐ huǒ gōng bá zhī. é ěr shì chéng, suì lǜ zhū jūn tóng shí jù gōng, pò sì shí yú yíng. bèi shēng mǎ ān shān, chén bīng zì rào. xùn dū cù zhū jūn sì miàn cù zhī, tǔ bēng wǎ jiě, sǐ zhě wàn shù. bèi yīn yè dùn.
蜀先主率大眾東伐吳,吳將陸遜拒之。蜀主從建平連圍至夷陵界,立數十屯,以金帛爵賞誘動諸夷,先遣將吳班以數千人於平地立營,欲以挑戰。諸將皆欲擊之,遜曰:"備舉軍東下,銳氣始盛,且乘高守險,難可卒攻,攻之縱下,猶難盡克,若有不利,損我大勢,非小故也。今但且獎勵將士,廣施方略,以觀其變。若此閒則是平原廣野,當恐有焱(音標)沛交馳之憂。今緣山行軍,勢不得展,自當疲頓於木石之間,徐制其弊耳。"備知其計不行,乃引伏兵八千人,從谷中出。遜曰:"所以不聽諸君擊班者,揣之必有巧故也。"諸將並曰:"攻備當在初,今乃令入五六百里,相銜持經七八月,其諸要害已固守,擊之必無利矣。"遜曰:"備是猾虜,更嘗事多,其軍始集,思慮精專,未可干也。今住已久,不得我便,兵疲意沮,計不復生,犄角此寇,正在今日。"乃攻一營,不利。遜曰:"吾已曉破之之術。"乃令各持一把茅,以火攻拔之。俄爾勢成,遂率諸軍同時俱攻,破四十餘營。備升馬鞍山,陳兵自繞。遜督促諸軍四面蹙之,土崩瓦解,死者萬數。備因夜遁。
jiān bì cuò ruì
堅壁挫銳
chūn qiū shí, jìn jiāng luán shū fá chǔ. jiāng zhàn, chǔ chén yā jìn jūn ér zhèn. yā zhǎi qí wèi bèi. jūn lì huàn zhī. bì jiāng fàn gài yīn gài qū jìn, yuē:" sāi jǐng yí zào, zhèn yú jūn zhōng, ér shū xíng hù láng fǎn shǒu. shū xíng shǒu zhě, dāng zhèn qián jué kāi yíng lěi, wèi zhàn dào. jìn chǔ wéi tiān suǒ shòu, hé huàn yān?" shū yuē:" chǔ shī qīng tiǎo, tǔ diāo fǎn. gù lěi ér dài zhī, sān rì bì tuì. tuì ér jī zhī, bì huò shèng yān." zhōng bài chǔ shī.
春秋時,晉將欒書伐楚。將戰,楚晨壓晉軍而陣。(壓窄其未備。)軍吏患之。裨將范匄(音蓋)趨進,曰:"塞井夷灶,陣於軍中,而疏行(戶郎反)首。(疏行首者,當陣前決開營壘,為戰道。)晉、楚唯天所授,何患焉?"書曰:"楚師輕窕,(土凋反。)固壘而待之,三日必退。退而擊之,必獲勝焉。"終敗楚師。
qín jiāng wáng jiǎn lǜ bīng liù shí wàn jī chǔ, chǔ wáng xī guó zhōng bīng yǐ jù zhī. wáng jiǎn zhì, jiān bì ér shǒu zhī, bù kěn zhàn. chǔ bīng shù chū tiāo zhàn, zhōng bù chū. wáng jiǎn rì xiū shì xǐ mù, ér shàn yǐn shí fǔ xún zhī, qīn yǔ shì zú tóng shí. jiǔ zhī, wáng jiǎn shǐ rén wèn jūn zhōng xì hū? duì yuē:" fāng tóu shí chāo jù." yú shì wáng jiǎn yuē:" shì zú kě yòng yǐ." chǔ yòu shù tiāo zhàn ér qín bù chū, nǎi yǐn ér dōng. jiǎn yīn jǔ bīng zhuī zhī, lìng zhuàng shì jī, dà pò chǔ jūn cao dān nán, yīn ér miè qí guó.
秦將王翦率兵六十萬擊楚,楚王悉國中兵以拒之。王翦至,堅壁而守之,不肯戰。楚兵數出挑戰,終不出。王翦日休士洗沐,而善飲食拊循之,親與士卒同食。久之,王翦使人問軍中戲乎?對曰:"方投石超距。"於是王翦曰:"士卒可用矣。"楚又數挑戰而秦不出,乃引而東。翦因舉兵追之,令壯士擊,大破楚軍{艹鄲}南,因而滅其國。
hàn jǐng dì chū, wú wáng bì fǎn, zǒng bīng dù huái, yǔ chǔ zhàn, suì bài jí bì, chéng shèng qián, ruì shén. liáng xiào wáng kǒng, qiǎn liù jiāng jūn jī wú, yòu bài, liáng liǎng jiāng shì zú jiē hái zǒu. liáng shù shǐ shǐ bào hàn dà jiāng zhōu yà fū qiú jiù, yà fū bù xǔ. yòu shǐ shǐ è wū lù fǎn yà fū yú dì, dì shǐ rén gào zhī jiù liáng, yà fū fù shǒu pián yí, bù xíng. liáng shǐ hán ān guó jí chǔ sǐ shì xiāng dì zhāng yǔ wèi jiāng jūn, chǔ xiāng zhāng shàng, jiàn wú wáng ér sǐ. nǎi dé pō bài wú bīng. wú bīng yù xī, liáng chéng shǒu jiān, bù gǎn xī, jí zǒu yà fū jūn, huì xià yì. wú shī yù zhàn, yà fū jiān bì, bù kěn zhàn. wú liáng jué, zú jī. shù tiāo zhàn, suì sǐ bēn yà fū bì, yà fū zhōng bù chū. jūn zhōng yè jīng, nèi xiāng gōng, rǎo luàn zhì zhàng xià, yà fū wò bù qǐ, qǐng zhī, fù dìng. wú shì zú duō jī sǐ, suì yǐ pàn sàn.
漢景帝初,吳王濞反,總兵渡淮,與楚戰,遂敗棘壁,乘勝前,銳甚。梁孝王恐,遣六將軍擊吳,又敗,梁兩將士卒皆還走。梁數使使報漢大將周亞夫求救,亞夫不許。又使使惡(烏路反)亞夫於帝,帝使人告之救梁,亞夫復守便宜,不行。梁使韓安國及楚死事相弟張羽為將軍,(楚相張尚,諫吳王而死。)乃得頗敗吳兵。吳兵欲西,梁城守堅,不敢西,即走亞夫軍,會下邑。吳師欲戰,亞夫堅壁,不肯戰。吳糧絕,卒飢。數挑戰,遂死奔亞夫壁,亞夫終不出。軍中夜驚,內相攻,擾亂至帳下,亞夫臥不起,頃之,復定。吳士卒多飢死,遂以叛散。
hòu hàn gēng shǐ chū, guāng wǔ zài hé běi jī tóng mǎ zéi yú qiāo, wú hàn jiāng tū qí lái huì qīng yáng. zéi shù tiāo zhàn, guāng wǔ jiān yíng zì shǒu yǒu chū lǔ lüè zhě, zhé jī qǔ zhī, lǔ yǔ lǔ tóng, lüè duó qǔ zhī. jué qí liáng dào. jī yuè yú rì, zéi shí jǐn, yè dùn qù, zhuī zhì guǎn táo, dà pò zhī. shòu xiáng wèi jǐn, ér gāo hú zhòng lián zéi cóng dōng nán lái, yǔ tóng mǎ yú zhòng hé, guāng wǔ fù yǔ dà zhàn yú pú yáng, xī pò jiàng zhī.
後漢更始初,光武在河北擊銅馬賊於鄡,吳漢將突騎來會清陽。賊數挑戰,光武堅營自守;有出鹵掠者,輒擊取之,(鹵與虜同,掠奪取之。)絕其糧道。積月餘日,賊食盡,夜遁去,追至館陶,大破之。受降未盡,而高湖、重連賊從東南來,與銅馬餘眾合,光武復與大戰於蒲陽,悉破降之。
wèi mò, wú jiāng zhū gé kè wéi xīn chéng, sī mǎ jǐng wáng shǐ zhèn dōng jiāng jūn guàn qiū jiǎn yáng zhōu cì shǐ wén qīn děng jù zhī. jiǎn qīn qǐng zhàn, jǐng wáng yuē:" kè juǎn jiǎ shēn rù, tóu bīng sǐ dì, qí fēng wèi yì dāng. qiě xīn chéng xiǎo ér gù, gōng zhī wèi kě bá." suì mìng zhū jiāng gāo lěi yǐ bì zhī. xiāng chí shù yuè, kè gōng chéng lì qū, sǐ shāng tài bàn. jǐng wáng nǎi lìng qīn dū ruì zú qù hé yú, yào qí guī lù, jiǎn shuài zhū jūn yǐ wèi hòu jì. kè jù ér dùn, qīn nì jī, dà pò zhī, zhǎn shǒu wàn yú jí.
魏末,吳將諸葛恪圍新城,司馬景王使鎮東將軍毌丘儉、揚州刺史文欽等拒之。儉、欽請戰,景王曰:"恪卷甲深入,投兵死地,其鋒未易當。且新城小而固,攻之未可拔。"遂命諸將高壘以弊之。相持數月,恪攻城力屈,死傷太半。景王乃令欽督銳卒趣合榆,要其歸路,儉帥諸軍以為後繼。恪懼而遁,欽逆擊,大破之,斬首萬餘級。
shí liù guó qián zhào liú yào qiǎn jiāng tǎo dī qiāng, dà qiú quán qú lǜ zhòng bǎo xiǎn zǔ, yào jiāng yóu zi yuǎn pín bài zhī. quán qú yù jiàng, qí zi yī yú dà yán yú zhòng zhōng yuē:" wǎng rì liú yào zì lái, yóu wú ruò wǒ hé, kuàng cǐ piān shī zì yù jiàng hū!" suì lǜ jìn zú wǔ wàn rén, chén yā zi yuǎn lěi mén. zuǒ yòu quàn chū zhàn, zi yuǎn yuē:" wú wén yī yú yǒu zhuān zhū zhī yǒng, qìng jì zhī jié, shì mǎ zhī qiáng, rén bǎi fěi dí qí fù xīn bài, nù qì shén shèng qiě xī róng jìn hàn, qí fēng bù kě nǐ yě. bù rú huǎn zhī, shǐ qì jié ér jī zhī, cǐ cáo guì zhī shèng yě." nǎi jiān bì bù zhàn. yī yú yǒu jiāo sè. zi yuǎn hòu qí wú bèi, yè fēn, shì zhòng mò mǎ rù shí xiān chén, jù jiǎ sǎo lěi ér chū chí zhí lì fǎn míng, shè fù ér chū zhàn, qín yī yú yú zhèn, jǐn fú qí zhòng.
十六國前趙劉曜遣將討氐羌,大酋權渠率眾保險阻,曜將遊子遠頻敗之。權渠欲降,其子伊餘大言於眾中曰:"往日劉曜自來,猶無若我何,況此偏師自欲降乎!"遂率勁卒五萬人,晨壓子遠壘門。左右勸出戰,子遠曰:"吾聞伊餘有專諸之勇,慶忌之捷,士馬之強,人百匪敵;其父新敗,怒氣甚盛;且西戎勁悍,其鋒不可擬也。不如緩之,使氣竭而擊之,此曹劌之勝也。"乃堅壁不戰。伊餘有驕色。子遠候其無備,夜分,誓眾秣馬蓐食;先晨,具甲掃壘而出;遲(直吏反)明,設覆而出戰,擒伊餘於陣,盡俘其眾。
sòng guì yáng wáng xiū fàn jǔ bīng yú xún yáng, yǐ fā dōng xià, sòng cháo huáng hài. sòng xiāng qí gāo dì yì yuē:" xī shàng liú móu nì, jiē yīn yān huǎn, zhì yú fù bài. xiū fàn bì yuǎn chéng qián shī, qīng bīng jí xià, chéng wǒ wú bèi. jīn yīng biàn zhī shù, bù yí zài yuǎn, ruò piān shī shī lǜ, zé dà jǔ zhòng xīn. yí dùn xīn tíng bái xià, jiān shǒu gōng yē dōng fǔ shí tóu yǐ dài. zéi qiān lǐ gū jūn, hòu wú wěi jī, qiú zhàn bù dé, zì rán wǎ jiě. qǐng dùn xīn tíng yǐ dāng qí fēng." xiū fàn guǒ bài.
宋桂陽王休范舉兵於潯陽,已發東下,宋朝惶駭。宋相齊高帝議曰:"昔上流謀逆,皆因淹緩,至於覆敗。休范必遠懲前失,輕兵急下,乘我無備。今應變之術,不宜在遠,若偏師失律,則大沮眾心。宜頓新亭、白下,堅守宮掖、東府、石頭以待。賊千里孤軍,後無委積,求戰不得,自然瓦解。請頓新亭以當其鋒。"休范果敗。
dà táng wǔ dé zhōng, tài zōng lǐng bīng zhēng xuē rén gǎo yú zhé sī lì fǎn zhí zhī shù fǎn chéng. zéi yǒu shí yú wàn, bīng fēng shén ruì, shù lái tiāo zhàn. zhū jiāng xián qǐng zhàn, tài zōng yuē:" wǒ shì zú xīn jīng cuò nǜ, ruì qì yóu shǎo, zéi zhòu shèng, bì qīng jìn hǎo dòu. wǒ qiě bì bì yǐ zhé zhī. dài qí qì shuāi ér hòu jī, kě yī zhàn ér pò, cǐ wàn quán jì yě." yīn lìng jūn zhōng yuē:" gǎn yán zhàn zhě zhǎn!" xiāng chí zhě jiǔ zhī. zéi liáng jǐn, jūn zhōng pō xié èr, qí jiāng dí zhǎng sūn liáng hú láng lǜ suǒ bù xiāng jì lái jiàng. tài zōng zhī rén gǎo xīn fù nèi lí, wèi zhū jiāng yuē:" kě yǐ zhàn yǐ." lìng xíng jūn zǒng guǎn liáng shí yíng yú qiǎn shuǐ yuán yǐ yòu zhī. zéi dà jiāng zōng luó hóu zì shì xiāo hàn, qiú zhàn bù dé, qì fèn zhě jiǔ zhī, jí shì jǐn ruì gōng liáng shí, jì chěng qí zhì. liáng shí gù xiǎn bù chū, yǐ cuò qí fēng, luó hóu gōng zhī yù jí. tài zōng dù zéi yǐ pí, fù wèi zhū jiāng yuē:" bǐ qì jiāng shuāi, wú dāng qǔ zhī bì yǐ." shēn lìng zhū jūn, chí míng hé zhàn. fù lìng jiāng jūn páng yù zhèn yú qiǎn shuǐ yuán nán, chū zéi zhī yòu, yǐ xiān ěr zhī. luó hóu bìng jūn gòng zhàn, yù jūn jǐ bài. tài zōng qīn yù dà jūn, yǎn zì yuán běi, chū qí bù yì. luó hóu huí shī xiāng jù, wǒ shī biǎo lǐ qí fèn, hū shēng dòng tiān. luó hóu qì duó, yú shì dà kuì.
大唐武德中,太宗領兵征薛仁杲於折(思歷反)墌(之恕反)城。賊有十餘萬,兵鋒甚銳,數來挑戰。諸將咸請戰,太宗曰:"我士卒新經挫衄,銳氣猶少,賊驟勝,必輕進好鬥。我且閉壁以折之。待其氣衰而後擊,可一戰而破,此萬全計也。"因令軍中曰:"敢言戰者斬!"相持者久之。賊糧盡,軍中頗攜貳,其將翟長孫、梁胡郎率所部相繼來降。太宗知仁杲心腹內離,謂諸將曰:"可以戰矣。"令行軍總管梁實營於淺水原以誘之。賊大將宗羅睺自恃驍悍,求戰不得,氣憤者久之,及是盡銳攻梁實,冀逞其志。梁實固險不出,以挫其鋒,羅睺攻之愈急。太宗度賊已疲,復謂諸將曰:"彼氣將衰,吾當取之必矣。"申令諸軍,遲明合戰。復令將軍龐玉陣於淺水原南,出賊之右,以先餌之。羅睺並軍共戰,玉軍幾敗。太宗親御大軍,奄自原北,出其不意。羅睺回師相拒,我師表里齊奮,呼聲動天。羅睺氣奪,於是大潰。
wǔ dé zhōng, tài zōng lǜ shī wǎng hé dōng tǎo liú wǔ zhōu, jiāng xià wáng dào zōng shí nián shí qī, cóng jūn. tài zōng dēng yù bì chéng dǔ zéi, gù wèi dào zōng yuē:" zéi shì qí zhòng, lái yāo wǒ zhàn, rǔ wèi rú hé?" duì yuē:" qún zéi fēng bù kě dāng, yì yǐ jì qū, nán yǔ lì jìng. jīn shēn bì gāo lěi, yǐ cuò qí fēng. wū hé zhī tú, mò néng chí jiǔ, liáng yùn zhì jié, zì dāng lí sàn, kě bù zhàn ér qín." tài zōng yuē:" rǔ yì jiàn àn yǔ wǒ hé." hòu zéi guǒ shí jǐn yè dùn, zhuī jí jiè zhōu, yī zhàn bài zhī.
武德中,太宗率師往河東討劉武周,江夏王道宗時年十七,從軍。太宗登玉壁城睹賊,顧謂道宗曰:"賊恃其眾,來邀我戰,汝謂如何?"對曰:"群賊鋒不可當,易以計屈,難與力競。今深壁高壘,以挫其鋒。烏合之徒,莫能持久,糧運致竭,自當離散,可不戰而擒。"太宗曰:"汝意見暗與我合。"後賊果食盡夜遁,追及介州,一戰敗之。
bù zhàn cuò ruì
不戰挫銳
dà táng wǔ dé zhōng, lǐ jìng suí hé xián wáng xiào gōng tǎo xiāo xiǎn, shī zhì yú qīng jiāng, kè xiǎn, qiǎn qí jiāng chéng shèng rù běi jiāng, xiǎn xī bīng yǐ jù zhī. xiào gōng jiāng zhàn, lǐ jìng zhǐ zhī yuē:" chǔ rén qīng ruì, nán yǔ zhēng fēng. jīn xīn shī jīng mén, jǐn bīng chū zhàn, cǐ jiù bài zhī shī yě, fēi qí běn tú, shì bù néng jiǔ. yī rì bù zhàn, zéi bì liǎng fēn, liú qīng bīng yǐ kàng wǒ, tuì léi shī yǐ zì shǒu, cǐ jí shì huī lì ruò, jī zhī bì jié." xiào gōng bù cóng, qiǎn jìng àn yíng, zì yǐ ruì shī shuǐ zhàn. xiào gōng guǒ bài, bēn yú nán àn. hé xián wéi zhī ér bài.
大唐武德中,李靖隨河閒王孝恭討蕭銑,師至於清江,克銑,遣其將乘勝入北江,銑悉兵以拒之。孝恭將戰,李靖止之曰:"楚人輕銳,難與爭鋒。今新失荊門,盡兵出戰,此救敗之師也,非其本圖,勢不能久。一日不戰,賊必兩分,留輕兵以抗我,退羸師以自守,此即勢隳力弱,擊之必捷。"孝恭不從,遣靖按營,自以銳師水戰。孝恭果敗,奔於南岸。(河閒違之而敗。)
dí jī yǐ chí jiǔ bì zhī
敵飢以持久弊之
hòu hàn chū, hé nán zéi dǒng xiàn zhāo yòu wǔ xiào yú zéi bù qí shù qiān rén tún jiàn yáng, qù chāng lǜ sān shí lǐ. guāng wǔ qīn zhēng, zhì fān, yīn fǎn. qù xiàn suǒ bǎi lǐ. zhū jiāng qǐng jìn, dì bù tīng, zhī wǔ xiào fá shí dāng tuì, chì gè jiān bì yǐ dài qí bì. qǐng zhī, wǔ xiào liáng jǐn, guǒ yǐn qù. dì nǎi qīn lín, sì miàn gōng xiàn, sān rì, dà pò zhī.
後漢初,河南賊董憲招誘五校餘賊步騎數千人屯建陽,去昌慮三十里。光武親征,至蕃,(音反。)去憲所百里。諸將請進,帝不聽,知五校乏食當退,敕各堅壁以待其弊。頃之,五校糧盡,果引去。帝乃親臨,四面攻憲,三日,大破之。
hòu hàn wáng bà mǎ wǔ jì pò zhōu jiàn sū mào yíng, zéi fù jù zhòng tiāo zhàn, bà jiān wò bù chū, jūn lì jiē yuē:" mào qián rì yǐ pò, jīn yì jī yě." bà yuē:" bù rán. sū mào kè bīng yuǎn lái, liáng shí bù zú, gù shù tiāo zhàn, yǐ jiǎo jí yáo fǎn yī qiè zhī shèng. jiǎo, yào yě. yī qiè, yóu quán shí yě. jīn bì yíng xiū shì, suǒ wèi bù zhàn ér qū rén zhī bīng, shàn zhī shàn zhě yě." mào jiàn jì bù dé zhàn, nǎi yǐn hái yíng. qí yè, jiàn xiōng zi sòng fǎn, bì chéng jù zhī, mào jiàn dùn qù, sòng yǐ chéng jiàng.
後漢王霸、馬武既破周建、蘇茂營,賊復聚眾挑戰,霸堅臥不出,軍吏皆曰:"茂前日已破,今易擊也。"霸曰:"不然。蘇茂客兵遠來,糧食不足,故數挑戰,以徼(吉堯反)一切之勝。(徼,要也。一切,猶權時也。)今閉營休士,所謂不戰而屈人之兵,善之善者也。"茂、建既不得戰,乃引還營。其夜,建兄子誦反,閉城拒之,茂、建遁去,誦以城降。
hòu hàn mò, qīng zhōu huáng jīn zhòng bǎi yú wàn rù yǎn zhōu jiè, cì shǐ liú dài yù jī zhī, bào xìn jiàn yuē:" jīn zéi zhòng bǎi wàn, bǎi xìng jiē zhèn kǒng, shì zú wú dòu zhì, bù kě dí yě. guān zéi zhòng qún bèi xiāng suí, jūn wú zī zhòng, wéi yǐ chāo lüè wèi zī. jīn bù ruò chù shì zhòng zhī lì, xiān wèi gù shǒu, shǐ bǐ yù zhàn bù dé, gōng zé bù néng, qí shì bì lí sàn, rán hòu xuǎn jīng ruì jù qí yào hài, jī zhī kě pò yě." dài bù cóng, suì yǔ zhàn, guǒ wèi suǒ shā. liú dài wéi zhī ér bài.
後漢末,青州黃巾眾百餘萬入兗州界,刺史劉岱欲擊之,鮑信諫曰:"今賊眾百萬,百姓皆震恐,士卒無鬥志,不可敵也。觀賊眾群輩相隨,軍無輜重,唯以鈔掠為資。今不若畜士眾之力,先為固守,使彼欲戰不得,攻則不能,其勢必離散,然後選精銳據其要害,擊之可破也。"岱不從,遂與戰,果為所殺。(劉岱違之而敗。)
hòu hàn mò, xún yōu cóng cáo gōng zhēng zhāng xiù. yōu yán yuē:" xiù yǔ liú biǎo xiāng shì wèi qiáng, rán xiù yǐ yóu jūn yǎng shí biǎo, biǎo bù néng gōng yě, shì bì lí. bù rú huǎn jūn yǐ dài zhī, kě yòu ér zhì yě." bù cóng. biǎo guǒ jiù zhī, jūn bù lì. cáo gōng wèi yōu yuē:" bù yòng jūn yán zhì shì." cáo gōng wéi zhī ér bài.
後漢末,荀攸從曹公征張繡。攸言曰:"繡與劉表相恃為強,然繡以游軍仰食表,表不能供也,勢必離。不如緩軍以待之,可誘而致也。"不從。表果救之,軍不利。曹公謂攸曰:"不用君言至是。"(曹公違之而敗。)
suí yáng dì zhēng gāo lì, jiǔ jūn yǐ dù yā lù shuǐ, liáng jǐn, yì yù bān shī. zhū jiāng duō yì tóng, yòu bù cè dì yì. huì gāo lì guó xiāng yǐ zhī wén dé lái yì qí yíng, dōu jiāng yǔ wén shù bù néng zhí, wén dé táo guī. shù nèi bù zì ān, suì yǔ zhū jiāng gèng jìn zhuī jī. shí wén dé jiàn jūn zhōng duō jī sè, yù pí shù zhòng, měi dòu biàn běi, shù yī rì zhī zhōng qī zhàn jiē jié, jì shì zhòu shèng, yòu nèi bī qún yì, yú shì suì jìn bī píng rǎng chéng. wén dé wěi jiàng, shù liào gōng zhī wèi kě zú bá, yīn ér bān shī, wén dé suí jī zhī, dà bài. wén dé qī zhàn qī běi, qiān yán lìng dí jī pí, yì tóng chí jiǔ zhī yì.
隋煬帝征高麗,九軍已渡鴨淥水,糧盡,議欲班師。諸將多異同,又不測帝意。會高麗國相乙支文德來詣其營,都將宇文述不能執,文德逃歸。述內不自安,遂與諸將更進追擊。時文德見軍中多飢色,欲疲述眾,每斗便北,述一日之中七戰皆捷,既恃驟勝,又內逼群議,於是遂進逼平壤城。文德偽降,述料攻之未可卒拔,因而班師,文德隨擊之,大敗。(文德七戰七北,遷延令敵飢疲,亦同持久之義。)
suí mò, yǔ wén huà jí shì yáng dì hòu, lǜ bīng lái gōng lǐ mì yú lí yáng. mì zhī huà jí liáng qiě jǐn, yīn wěi yǔ hé, yǐ bì qí zhòng. huà jí fú zhī wù, dà xǐ, zì qí bīng shí, jì mì kuì zhī. huì mì xià yǒu rén huò zuì, wáng tóu huà jí, jù yǐ gào mì qíng. huà jí dà nù, qí shí yòu jǐn, nǎi dù yǒng jì qú, yǔ mì zhàn yú tóng shān zhī xià, zì chén dá yǒu. mì wèi liú shǐ suǒ zhōng, dīng zhòng fǎn. dùn yú jí xiàn. huà jí lüè jí jùn, běi qù wèi xiàn. qí jiāng chén zhī lüè zhāng tóng rén děng lǜ suǒ bù bīng guī yú mì zhě, qián hòu xiāng jì.
隋末,宇文化及弒煬帝後,率兵來攻李密於黎陽。密知化及糧且盡,因偽與和,以弊其眾。化及弗之悟,大喜,恣其兵食,冀密饋之。會密下有人獲罪,亡投化及,具以告密情。化及大怒,其食又盡,乃渡永濟渠,與密戰於童山之下,自辰達酉。密為流矢所中,(丁仲反。)頓於汲縣。化及掠汲郡,北趣魏縣。其將陳知略、張童仁等率所部兵歸於密者,前後相繼。
dà táng wǔ dé chū, liú wǔ zhōu jù tài yuán, shǐ qí jiāng sòng jīn gāng tún yú hé dōng. tài zōng wǎng zhēng zhī, wèi zhū jiāng yuē:" jīn gāng xuán jūn qiān lǐ, shēn rù wú dì, jīng bīng xiāo jiāng, jiē zài yú cǐ. wǔ zhōu zì jù tài yuán, zhuān yǐ jīn gāng, yǐ wèi hàn bì. jīn gāng suī zhòng, nèi shí kōng xū, lǔ lüè wèi zī, yì zài sù zhàn. wǒ jiān yíng xù ruì, yǐ cuò qí fēng, fēn bīng fén xí, chōng qí xīn fù, bǐ liáng jǐn jì qióng, zì dāng dùn zǒu. dāng dài cǐ jī, wèi yí sù zhàn." yú shì qiǎn liú hóng děng jué qí liáng dào, qí zhòng suì něi, jīn gāng nǎi dùn.
大唐武德初,劉武周據太原,使其將宋金剛屯於河東。太宗往征之,謂諸將曰:"金剛懸軍千里,深入吾地,精兵驍將,皆在於此。武周自據太原,專倚金剛,以為捍蔽。金剛雖眾,內實空虛,虜掠為資,意在速戰。我堅營蓄銳,以挫其鋒,分兵汾、隰,沖其心腹,彼糧盡計窮,自當遁走。當待此機,未宜速戰。"於是遣劉弘等絕其糧道,其眾遂餒,金剛乃遁。
yīn dí jī chéng qí bì ér qǔ zhī
因敵飢乘其弊而取之
hàn wáng yǐ xiàng jí yuē zhōng fēn tiān xià, hàn yù xī guī, zhāng liáng chén píng shuō yuē:" hàn yǒu tiān xià tài bàn, ér zhū hóu jiē fù zhī. chǔ bīng pí shí jǐn, cǐ tiān wáng zhī shí yě, bù rú yīn qí jī ér suì qǔ zhī. jīn shì zhī bù qǔ, suǒ wèi yǎng hǔ zì yí huàn yě." cóng zhī, zhōng miè yǔ.
漢王以項籍約中分天下,漢欲西歸,張良、陳平說曰:"漢有天下太半,而諸侯皆附之。楚兵疲食盡,此天亡之時也,不如因其飢而遂取之。今釋之不取,所謂養虎自遺患也。"從之,終滅羽。
yīn dí sān gǔ qì shuāi bài zhī
因敵三鼓氣衰敗之
chūn qiū shí, qí shī fá lǔ. lǔ zhuāng gōng jiāng zhàn, cáo guì qǐng cóng, gōng yǔ zhī tóng chéng. zhàn yú zhǎng sháo, gōng jiāng gǔ zhī, guì yuē:" wèi kě." qí rén sān gǔ, guì yuē:" kě yǐ." qí shī bài jī. gōng wèn qí gù, duì yuē:" fū zhàn, yǒng qì yě. yī gǔ zuò qì, zài ér shuāi, sān ér jié. bǐ jié wǒ yíng, gù kè zhī."
春秋時,齊師伐魯。魯莊公將戰,曹劌請從,公與之同乘。戰於長勺,公將鼓之,劌曰:"未可。"齊人三鼓,劌曰:"可矣。"齊師敗績。公問其故,對曰:"夫戰,勇氣也。一鼓作氣,再而衰,三而竭。彼竭我盈,故克之。"
jìn jiāng guàn qiū jiǎn wén qīn fǎn, sī mǎ jǐng wáng qiǎn dèng ài dū tài shān jūn tún lè jiā, qīn jiāng gōng ài, jǐng wáng xián méi jìng zào lè jiā. qīn zi yāng, nián shí bā, yǒng guān sān jūn, wèi qīn yuē:" jí qí wèi dìng, qǐng dēng chéng gǔ zào, jī zhī kě pò yě." jì móu ér xíng, sān gǔ zào ér qīn bù néng yīng, yāng tuì, xiāng yǔ yǐn ér dōng. jǐng wáng wèi zhū jiāng yuē:" qīn zǒu yǐ." fā ruì jūn yǐ zhuī zhī. zhū jiāng yuē:" qīn jiù jiāng, yāng shǎo ér ruì, yǐn jūn nèi rù, wèi yǒu shī lì, bì bù zǒu yě." wáng yuē:" yī gǔ zuò qì, zài ér shuāi, sān ér jié. yāng sān gǔ ér qīn bù yīng, qí shì yǐ qū, bù zǒu hé dài." qīn jiāng dùn, yāng yuē:" bù xiān zhé qí shì, bù dé qù yě." nǎi yǔ xiāo qí shí yú tuī fēng xiàn zhèn, suǒ xiàng jiē pī mǐ, suì yǐn qù. wáng qiǎn xiāo qí bā qiān yì ér zhuī zhī, qīn fù zǐ yǔ huī xià zǒu bǎo xiàng. jiǎn wén qīn bài, qì zhòng xiāo dùn huái nán. ān fēng jīn dū wèi zhuī jiǎn, zhǎn zhī.
晉將毌丘儉、文欽反,司馬景王遣鄧艾督太山軍屯樂嘉,欽將攻艾,景王銜枚徑造樂嘉。欽子鴦,年十八,勇冠三軍,謂欽曰:"及其未定,請登城鼓譟,擊之可破也。"既謀而行,三鼓譟而欽不能應,鴦退,相與引而東。景王謂諸將曰:"欽走矣。"發銳軍以追之。諸將曰:"欽舊將,鴦少而銳,引軍內入,未有失利,必不走也。"王曰:"一鼓作氣,再而衰,三而竭。鴦三鼓而欽不應,其勢已屈,不走何待。"欽將遁,鴦曰:"不先折其勢,不得去也。"乃與驍騎十餘推鋒陷陣,所向皆披靡,遂引去。王遣驍騎八千翼而追之,欽父子與麾下走保項。儉聞欽敗,棄眾宵遁淮南。安風津都尉追儉,斬之。
zhì dí lì pí jiā gōng bài zhī
致敵力疲夾攻敗之
hòu hàn chū, guāng wǔ qiǎn jiāng wáng bà mǎ wǔ jī hé nán zéi zhōu jiàn yú chuí huì. zéi shuài sū mào jiāng wǔ xiào bīng sì qiān yú rén jiù jiàn, ér xiān qiǎn jīng qí zhē jī mǎ wǔ jūn liáng, wǔ wǎng jiù zhī. jiàn cóng chéng zhōng chū bīng jiā jī wǔ, wǔ shì bà zhī yuán, zhàn bù shèn lì, wèi mào jiàn suǒ bài. wǔ jūn bēn guò bà yíng, dà hū qiú jiù. bà yuē:" zéi bīng shèng, chū bì liǎng bài, nǔ lì ér yǐ." bì yíng jiān bì. jūn lì jiē zhèng zhī. bà yuē:" mào bīng jīng ruì, qí zhòng yòu duō, wú lì shì xīn kǒng, ér mǎ wǔ yǔ wú xiāng shì, liǎng jūn bù yī, cǐ bài dào yě. jīn bì yíng gù shǒu, shì bù xiāng yuán, zéi bì chéng shèng qīng jìn mǎ wǔ wú jiù, qí zhàn zì bèi. rú cǐ, mào zhòng pí láo, wú chéng qí bì, nǎi kě kè yě." mào jiàn guǒ xī chū bīng gōng wǔ. hé zhàn liáng jiǔ, bà jūn zhōng zhuàng shì lù rùn děng shù shí rén duàn fà qǐng zhàn. bà zhī shì xīn ruì, nǎi kāi yíng hòu, chū jīng qí xí qí bèi. mào jiàn qián hòu shòu dí, jīng luàn bài zǒu.
後漢初,光武遣將王霸、馬武擊河南賊周建於垂惠。賊帥蘇茂將五校兵四千餘人救建,而先遣精騎遮擊馬武軍糧,武往救之。建從城中出兵夾擊武,武恃霸之援,戰不甚力,為茂、建所敗。武軍奔過霸營,大呼求救。霸曰:"賊兵盛,出必兩敗,努力而已。"閉營堅壁。軍吏皆諍之。霸曰:"茂兵精銳,其眾又多,吾吏士心恐,而馬武與吾相恃,兩軍不一,此敗道也。今閉營固守,示不相援,賊必乘勝輕進;馬武無救,其戰自倍。如此,茂眾疲勞,吾承其弊,乃可克也。"茂、建果悉出兵攻武。合戰良久,霸軍中壯士路潤等數十人斷髮請戰。霸知士心銳,乃開營後,出精騎襲其背。茂、建前後受敵,驚亂敗走。
shí liù guó qián yān mù róng jùn yǐ kè yōu jì, zhì yú jì zhōu, rǎn mǐn shuài qí jù zhī, yǔ jùn jiāng mù róng kè xiāng yù yú wèi chāng. mǐn jiāng dǒng rùn yán yú mǐn yuē:" xiān bēi chéng shèng qì jìn, bù kě dāng yě, qǐng bì zhī yǐ yì qí qì, rán hòu jì shī yǐ jī zhī, kě yǐ jié yě." mǐn nù yuē:" wú chéng shī yǐ chū, jiāng píng yōu zhōu, zhǎn mù róng jùn. jīn yù kè ér bì zhī, rén jiāng wǔ wǒ yǐ." mǐn wēi míng sù zhèn, yàn zhòng xián dàn zhī. kè wèi zhū jiāng yuē:" mǐn yǒng ér wú móu, yī fū zhī dí ěr. suī yǒu jiǎ bīng, bù zú jī yě. wú jīn fēn jūn wèi sān bù, jǐ jiǎo yǐ dài zhī. mǐn xìng qīng ruì, yòu zhī wú jūn shì fēi dí, bì chū wàn sǐ chōng wú zhōng jūn. wú jīn guàn jiǎ hòu zhèn yǐ qí qí zhì, zhū jūn dàn lì zú, cóng bàng xū qí zhàn hé, jiā ér jī zhī, bì kè." mǐn yǔ kè yù, shí zhàn jiē bài zhī. kè nǎi yǐ tiě suǒ lián mǎ, jiǎn shàn shè xiān bēi yǒng ér wú gāng zhě wǔ qiān, fāng zhèn ér qián. mǐn chéng jùn mǎ, zuǒ zhàng shuāng rèn máo, yòu zhí gōu jǐ, shùn fēng jī zhī, zhǎn xiān bēi sān bǎi yú jí. é ér yàn qí dà zhì, wéi zhī shù zhōu. mǐn zhòng guǎ bù dí, yuè mǎ kuì wéi dōng zǒu, xíng èr shí lǐ, wèi kè suǒ qín.
十六國前燕慕容俊已克幽、薊,至於冀州,冉閔帥騎拒之,與俊將慕容恪相遇於魏昌。閔將董閏言於閔曰:"鮮卑乘勝氣勁,不可當也,請避之以溢其氣,然後濟師以擊之,可以捷也。"閔怒曰:"吾成師以出,將平幽州,斬慕容俊。今遇恪而避之,人將侮我矣。"閔威名素震,燕眾咸憚之。恪謂諸將曰:"閔勇而無謀,一夫之敵耳。雖有甲兵,不足擊也。吾今分軍為三部,掎角以待之。閔性輕銳,又知吾軍勢非敵,必出萬死沖吾中軍。吾今貫甲厚陣以俟其至,諸軍但勵卒,從傍須其戰合,夾而擊之,必克。"閔與恪遇,十戰皆敗之。恪乃以鐵鎖連馬,簡善射鮮卑勇而無剛者五千,方陣而前。閔乘駿馬,左仗雙刃矛,右執鈎戟,順風擊之,斬鮮卑三百餘級。俄而燕騎大至,圍之數周。閔眾寡不敵,躍馬潰圍東走,行二十里,為恪所擒。
zhèn jiǔ pí zhì bài
陣久疲致敗
dà táng wǔ dé zhōng, tài zōng wéi wáng chōng yú dōng dōu, dòu jiàn dé xī zhòng lái jiù, tài zōng dùn wǔ láo jù zhī. jiàn dé zhèn yú sì yīn sì shuǐ dōng, mí gèn shù lǐ. zhū jiāng yǒu jù sè, tài zōng jiāng shù qí dēng gāo qiū yǐ guān zhī, wèi zhū jiāng yuē:" zéi qǐ shān dōng, wèi jiàn dà dí, jīn dù xiǎn ér xiāo, shì jūn wú zhèng lìng bī chéng ér zhèn, yǒu qīng wǒ xīn yě. wǒ àn bīng bù chū, dài bǐ qì shuāi, zhèn jiǔ zú jī, bì jiāng zì tuì, zhuī ér jī zhī, hé wǎng bù kè." jiàn dé liè zhèn, zì mǎo zhì wǔ, bīng shì jī juàn, jiē liè zuò, yòu zhēng yǐn shuǐ. tài zōng lìng yǔ wén shì jí lǜ sān bǎi qí jīng zéi zhèn zhī xī, chí ér nán, jiè zhī yuē:" zéi ruò bù dòng, zhǐ yí yǐn guī. rú qí jué dòng, yí yǐn dōng chū." shì jí cái guò, zéi zhòng guǒ dòng. tài zōng yuē:" kě jī yǐ." nǎi mìng qí jiāng jiàn qí liè duì, zì wǔ láo chéng chéng gāo rù nán shān, xún gǔ ér dōng, yǐ yǎn zéi bèi. jiàn dé jù yǐn qí zhèn, què shàng dōng yuán, wèi jí zhěng liè, tài zōng lǜ qīng qí jī zhī, suǒ xiàng pī mǐ. chéng yǎo jīn děng zhòng qí chán fān ér rù, zhí tū chū zéi zhèn hòu, qí zhāng qí zhì, biǎo lǐ jù fèn, zéi tú dà kuì, shēng qín jiàn dé.
大唐武德中,太宗圍王充於東都,竇建德悉眾來救,太宗頓武牢拒之。建德陣於汜(音祀)水東,彌亘數里。諸將有懼色,太宗將數騎登高丘以觀之,謂諸將曰:"賊起山東,未見大敵,今渡險而囂,是軍無政令;逼城而陣,有輕我心也。我按兵不出,待彼氣衰,陣久卒飢,必將自退,追而擊之,何往不克。"建德列陣,自卯至午,兵士飢倦,皆列坐,又爭飲水。太宗令宇文士及率三百騎經賊陣之西,馳而南,誡之曰:"賊若不動,止宜引歸。如其覺動,宜引東出。"士及才過,賊眾果動。太宗曰:"可擊矣。"乃命騎將建旗列隊,自武牢城乘高入南山,循谷而東,以掩賊背。建德遽引其陣,卻上東原,未及整列,太宗率輕騎擊之,所向披靡。程咬金等眾騎纏幡而入,直突出賊陣後,齊張旗幟,表里俱奮,賊徒大潰,生擒建德。
wǔ tài hòu chū, xú jìng yè qǐ bīng yú yáng zhōu, wǔ tài hòu lìng jiāng jūn lǐ xiào yì tǎo zhī, jìng yè jù yú gāo yóu zhī xià ā xī. jìng yè zhì zhèn jì jiǔ, shì zú duō pí dài, jiē gù zhān, zhèn bù néng zhěng. xiào yì suì lǜ zhòng jī zhī, yīn fēng zòng huǒ, jìng yè jù shāo ér tuì, xiào yì jìn jī, dà pò zhī.
武太后初,徐敬業起兵於揚州,武太后令將軍李孝逸討之,敬業拒於高郵之下阿谿。敬業置陣既久,士卒多疲怠,皆顧瞻,陣不能整。孝逸遂率眾擊之,因風縱火,敬業懼燒而退,孝逸進擊,大破之。
sūn zǐ yuē:" chū qí bù yì." gōng qí kōng xū, chū qí bù yì zhī tú yě. gù tài gōng yuē" dòng mò shén yú bù yì, shèng mò dà yú bù shí" yě.
孫子曰:"出其不意。"(攻其空虛,出其不意之塗也。故太公曰"動莫神於不意,勝莫大於不識"也。)
chū qí bù yì
出其不意
hòu hàn chū, guāng wǔ qiǎn jiāng dèng yǔ xī zhēng, zhì hé dōng, yǔ jī gēng shǐ jiāng wáng kuāng, yǔ jūn bù lì. zhàn bà, míng rì guǐ hài, kuāng yǐ liù jiǎ qióng rì bù chū, yǔ yīn dé gèng zhěng bīng lēi zhòng. míng dàn, kuāng xī jūn chū gōng yǔ, yǔ lìng jūn zhōng wú dé zhé dòng, jì zhì yíng xià, yīn chuán fā zhū jiāng gǔ ér bìng jìn, dà pò zhī.
後漢初,光武遣將鄧禹西征,至河東,禹擊更始將王匡,禹軍不利。戰罷,明日癸亥,匡以六甲窮日不出,禹因得更整兵勒眾。明旦,匡悉軍出攻禹,禹令軍中無得輒動,既至營下,因傳發諸將鼓而並進,大破之。
wèi mò, qiǎn jiāng zhōng huì dèng ài fá shǔ, shǔ jiāng jiāng wéi shǒu jiàn gé, zhōng huì gōng wéi wèi néng kè. ài shàng yán:" qǐng cóng yīn píng yóu xié jìng jīng guǎng hàn dé yáng tíng qù fú, yīn fú. chū jiàn gé xī bǎi lǐ, qù chéng dū sān bǎi yú lǐ, qí bīng chōng qí fù xīn. jiàn gé zhī shǒu bì hái fù fú, zé huì fāng guǐ ér jìn jiàn gé zhī jūn bù hái, zé yīng fú zhī bīng guǎ yǐ. jūn zhì yǒu zhī yuē:' gōng qí bù bèi, chū qí bù yì.' jīn yǎn qí kōng xū, pò zhī bì yǐ." dōng shí yuè, ài zì yīn píng xíng wú rén zhī dì qī bǎi yú lǐ, záo shān tōng dào, zào zuò qiáo gé. shān gāo gǔ shēn, zhì wèi jiān xiǎn, yòu liáng yùn jiāng guì, bīn yú wēi dài. ài yǐ zhān zì guǒ, tuī zhuǎn ér xià. jiāng shì jiē pān mù yuán yá, yú guàn ér jìn. xiān dēng zhì jiāng yóu, shǔ shǒu jiāng mǎ miǎo jiàng. zhū gé zhān zì fú hái mián zhú, liè zhèn xiāng jù, dà bài zhī, zhǎn zhān jí shàng shū zhāng zūn děng shǒu, suì jìn jūn zhì chéng dū. shǔ zhǔ liú chán miàn fù yú chèn, yì jūn mén jiàng.
魏末,遣將鍾會、鄧艾伐蜀,蜀將姜維守劍閣,鍾會攻維未能克。艾上言:"請從陰平由邪徑經廣漢德陽亭趣涪,(音浮。)出劍閣西百里,去成都三百餘里,奇兵沖其腹心。劍閣之守必還赴涪,則會方軌而進;劍閣之軍不還,則應涪之兵寡矣。軍志有之曰:'攻其不備,出其不意。'今掩其空虛,破之必矣。"冬十月,艾自陰平行無人之地七百餘里,鑿山通道,造作橋閣。山高谷深,至為艱險,又糧運將匱,瀕於危殆。艾以氈自裹,推轉而下。將士皆攀木緣崖,魚貫而進。先登至江由,蜀守將馬邈降。諸葛瞻自涪還綿竹,列陣相拒,大敗之,斬瞻及尚書張遵等首,遂進軍至成都。蜀主劉禪面縛舁櫬,詣軍門降。
jìn jiāng zhèn nán jiāng jūn dù yuán kǎi fá wú lè xiāng chéng, jìn yá mén guǎn dìng zhōu zhǐ děng fú bīng lè xiāng chéng wài. wú dū du sūn xīn xiān qiǎn jūn chū jù jìn jiāng wáng jùn yú shàng liú, dà bài ér hái. zhǐ děng fā fú bīng, suí xīn jūn ér rù, dí bù jué, zhí zhì zhàng xià, lǔ xīn. yú shì jìn bī jiāng líng. wú dū jiāng wǔ yán wěi qǐng jiàng, ér liè bīng dēng pí, jìn shī gōng kè zhī.
晉將鎮南將軍杜元凱伐吳樂鄉城,晉牙門管定、周旨等伏兵樂鄉城外。吳都督孫歆先遣軍出拒晉將王濬於上流,大敗而還。旨等發伏兵,隨歆軍而入,敵不覺,直至帳下,虜歆。於是進逼江陵。吳督將伍延偽請降,而列兵登陴,晉師攻克之。
jìn mò, hé xián wáng yóng zài guān zhōng, qiǎn jiāng zhāng fāng tǎo zhǎng shā wáng yì. fāng lǜ zhòng zì hán gǔ rù tún hé nán, yì qiǎn zuǒ jiāng jūn huáng fǔ shāng jù zhī ér bài, zhāng fāng lǜ bīng rù luò yáng. yì fèng huì dì tǎo fāng yú chéng nèi, fāng jūn yáo jiàn chéng yú, yú shì yǐn tuì, fāng zhǐ zhī bù dé, zhòng suì dà bài. fāng tuì bì yú shí sān lǐ qiáo, rén qíng cuò nǜ, wú fù gù zhì, huò quàn fāng yè dùn. fāng yuē:" bīng zhī lì dùn shì cháng, guì yīn bài yǐ wèi chéng gōng ěr. wǒ gèng qián zuò lěi, chū qí bù yì, cǐ yòng bīng zhī qí yě." nǎi yè qián jìn bī luò yáng chéng qī lǐ. yì jì xīn jié, bù yǐ wèi yì, hū wén fāng lěi chéng, yì shī nǎi chū zhàn, suì dà bài.
晉末,河閒王顒在關中,遣將張方討長沙王乂。方率眾自函谷入屯河南,乂遣左將軍皇甫商拒之而敗,張方率兵入洛陽。乂奉惠帝討方於城內,方軍遙見乘輿,於是引退,方止之不得,眾遂大敗。方退壁於十三里橋,人情挫衄,無復固志,或勸方夜遁。方曰:"兵之利鈍是常,貴因敗以為成功耳。我更前作壘,出其不意,此用兵之奇也。"乃夜潛進逼洛陽城七里。乂既新捷,不以為意,忽聞方壘成,乂師乃出戰,遂大敗。
xī jìn mò, shí lè jù xiāng guó, jìn jiāng wáng jùn qiǎn dū hù wáng chāng jí xiān bēi duàn jiù liù juàn mò pēi děng bù zhòng wǔ wàn yú yǐ tǎo lēi. shí chéng huáng wèi xiū, nǎi zhú gé chéng zhòng shān yǐ dài zhī. jiù liù juàn tún yú zhǔ yáng, lēi fēn qiǎn zhū jiāng lián chū tiāo zhàn, pín wèi jiù liù juàn suǒ bài, yòu wén qí dà bèi gōng jù, lēi gù wèi qí jiāng zuǒ yuē:" jīn kòu lái zhuǎn bī, bǐ zhòng wǒ guǎ, kǒng gōng wéi bù jiě, wài jiù bù zhì, nèi liáng qì jué, bì bài bù néng gù yě. wú jiāng jiǎn liàn jiāng shì, dà zhèn yú yě yǐ jué zhī, hé rú?" zhū jiāng yuē:" yí gù shǒu yǐ pí kòu, bǐ shī lǎo zì tuì, zhuī ér jī zhī, bì kè." zhāng bīn yuē:" wén jiù liù juàn kè lái yuè shàng xún sòng sǐ běi chéng, jīn yǐ wǒ jūn shì guǎ ruò, wèi bù gǎn chū zhàn, yì bì xiè dài. jīn duàn shì zhǒng zhòng zhī hàn, mò pēi yóu zuì, qí zú zhī jīng yǒng, xī zài mò pēi suǒ, kě wù fù chū zhàn, shì zhī yǐ ruò. sù záo běi lěi wèi tū mén èr shí yú dào, hòu zéi liè shǒu wèi dìng, chū qí bù yì, zhí chōng mò pēi zhàng, dí bì zhèn huáng, jì bù jí shè, suǒ wèi xùn léi bù jí yǎn ěr. mò pēi zhī zhòng jì bēn, yú zì cuī sàn. qín mò pēi zhī hòu, wáng jùn zhǐ chén ér dìng." lēi nà zhī, jí yǐ kǒng cháng wèi gōng zhàn dū du, zào tū mén yú běi chéng. xiān bēi rù tún běi lěi, lēi hòu qí zhèn wèi dìng, gōng lǜ jiāng shì gǔ zào yú chéng shàng. huì kǒng cháng dū zhū tū mén fú bīng jù chū jī zhī, shēng qín mò pēi, jiù liù juàn děng zhòng suì bēn sàn. cháng chéng shèng zhuī jī, zhěn shī sān shí yú lǐ, huò kǎi jiǎ mǎ wǔ qiān pǐ. jiù liù juàn shōu qí yí zhòng, tún yú zhǔ yáng, qiǎn shǐ qiú hé, sòng kǎi mǎ jīn yín, bìng yǐ mò pēi sān dì wèi zhì ér qǐng mò pēi. zhū jiāng bìng quàn shā mò pēi yǐ cuò zhī, lēi yuē:" liáo xī xiān bēi yǔ wǒ sù wú yuàn chóu, wèi wáng jùn suǒ shǐ ěr. jīn shā yī rén, jié yuàn yī guó, fēi jì yě. fàng zhī bì yuè, bù fù wèi jùn yòng yǐ." yú shì nà qí zhì, ér qiǎn mò pēi. jiù liù juàn děng yǐn hái, zhōng huò qí yòng yě.
西晉末,石勒據襄國,晉將王浚遣督護王昌及鮮卑段就六眷、末柸等部眾五萬餘以討勒。時城隍未修,乃築隔城重柵以待之。就六眷屯於渚陽,勒分遣諸將連出挑戰,頻為就六眷所敗,又聞其大備攻具,勒顧謂其將佐曰:"今寇來轉逼,彼眾我寡,恐攻圍不解,外救不至,內糧罊絕,必敗不能固也。吾將簡練將士,大陣於野以決之,何如?"諸將曰:"宜固守以疲寇,彼師老自退,追而擊之,必克。"張賓曰:"聞就六眷克來月上旬送死北城,今以我軍勢寡弱,謂不敢出戰,意必懈怠。今段氏種眾之悍,末柸尤最,其卒之精勇,悉在末柸所,可勿復出戰,示之以弱。速鑿北壘為突門二十餘道,候賊列守未定,出其不意,直衝末柸帳,敵必震惶,計不及設,所謂迅雷不及掩耳。末柸之眾既奔,餘自摧散。擒末柸之後,王浚指辰而定。"勒納之,即以孔萇為攻戰都督,造突門於北城。鮮卑入屯北壘,勒候其陣未定,躬率將士鼓譟於城上。會孔萇督諸突門伏兵俱出擊之,生擒末柸,就六眷等眾遂奔散。萇乘勝追擊,枕屍三十餘里,獲鎧甲馬五千匹。就六眷收其遺眾,屯於渚陽,遣使求和,送鎧馬金銀,並以末柸三弟為質而請末柸。諸將並勸殺末柸以挫之,勒曰:"遼西鮮卑與我素無怨讎,為王浚所使耳。今殺一人,結怨一國,非計也。放之必悅,不復為浚用矣。"於是納其質,而遣末柸。就六眷等引還,終獲其用也。
dōng wèi xī jīng zhōu wèi liáng jiāng cáo yì zōng suǒ wéi, dōng wèi zhào rén fù jiù, mù róng yǎn yīng mù fù zhī. dōng wèi běi yù yīn yù tài shǒu sòng dài jiàn móu pàn, yǎn nǎi qīng qí, chū qí bù yì, zhí zhì chéng xià, yǔ yún:" dà jūn yǐ dào, tài shǒu hé bù chū yíng?" dài jiàn zào cì, huáng kǒng bù zhī suǒ wèi, biàn chū yíng, yǎn jí zhí zhī, yī jùn suì dìng.
東魏西荊州為梁將曹義宗所圍,東魏召人赴救,慕容儼應募赴之。東魏北淯(音育)太守宋帶劍謀叛,儼乃輕騎,出其不意,直至城下,語云:"大軍已到,太守何不出迎?"帶劍造次,惶恐不知所為,便出迎,儼即執之,一郡遂定。
dōng wèi dà jiāng qí shén wǔ lǜ bīng fá xī wèi, tún jūn pú bǎn, zào sān dào fú qiáo dù hé, yòu qiǎn qí jiāng dòu tài qū tóng guān, gāo áo cáo wéi luò zhōu. jīn shàng luò jùn. zhōu wén dì chū jūn guǎng yáng, zhào zhū jiāng wèi yuē:" zéi jīn jǐ jū qǐ fǎn wú sān miàn, yòu zào qiáo yú hé, shì yù bì dù, yù zhuì wú jūn, shǐ dòu tài dé xī rù ěr. jiǔ yǔ xiāng chí, bì děi xíng qí cè yě. qiě gāo huān yòng bīng, cháng yǐ tài wèi xiān qū, qí xià duō ruì zú, lǚ shèng ér jiāo. jīn chū qí bù yì, xí zhī bì kè. kè tài, zé huān bù zhàn ér zì zǒu yǐ." zhū jiāng xián yuē:" zéi zài jìn, shě ér yuǎn xí, shì ruò chà diē, tú jié fǎn. huǐ wú suǒ jí." zhōu wén yuē:" huān qián zài xí tóng guān, wú jūn bù guò bà shàng. jīn zhě dà lái, bīng wèi chū jiāo. zéi gù wèi wú dàn zì shǒu ěr, wú yuǎn dòu yì, yòu niǔ yú dé zhì, yǒu qīng wǒ zhī xīn. chéng cǐ jī zhī, hé wǎng bù kè. zéi suī zào qiáo, wèi néng jìng zhì. bǐ wǔ rì zhōng, wú qǔ dòu tài bì yǐ. gōng děng wù yí." zhōu wén suì lǜ qí liù qiān hái zhǎng ān, shēng yán yù bǎo lǒng yòu. xīn hài, qián chū jūn. guǐ chǒu dàn, zhì xiǎo guān. dòu tài zú wén jūn zhì, huáng jù, yī shān wèi zhèn, wèi jí chéng liè, zhōu wén zòng bīng jī pò zhī, jǐn fú qí zhòng, zhǎn tài, chuán shǒu zhǎng ān. gāo áo cáo shì xiàn luò zhōu, wén tài méi, fén zī zhòng qì chéng zǒu. qí shén wǔ yì chè qiáo ér tuì. zhōu wén chū yǔ zhū jiāng móu, xián nán zhī. zhōu wén nǎi yǐn qí shì, yáng ruò wèi yǒu móu zhě, ér dú wèn cè yú shàng shū zhí shì láng zhōng yǔ wén shēn. duì yuē:" dòu tài, huān zhī xiāo jiāng yě, jí shèng ér qīng dí. jīn zhě dà jūn ruò jiù pú bǎn, zé gāo huān jù shǒu, dòu tài yuán zhī, nèi wài shòu dí, qǔ bài zhī dào yě. bù rú xuǎn qīng ruì zhī zú, qián chū xiǎo guān. dòu tài xìng zào jí, bì lái jué zhàn, gāo huān chí zhòng, wèi jí jiù zhī, zé dòu kě qín yě. jì qín dòu tài, huān shì zì jǔ. cí lǚ fǎn. huí jūn yù zhī, kě yǐ zhì shèng." zhōu wén xǐ yuē:" shì wú xīn yě. jūn jí wú zhī chén píng yě."
東魏大將齊神武率兵伐西魏,屯軍蒲阪,造三道浮橋渡河,又遣其將竇泰趨潼關,高敖曹圍洛州。(今上洛郡。)周文帝出軍廣陽,召諸將謂曰:"賊今掎(居綺反)吾三面,又造橋於河,示欲必渡,欲綴吾軍,使竇泰得西入耳。久與相持,必得行其策也。且高歡用兵,常以泰為先驅,其下多銳卒,屢勝而驕。今出其不意,襲之必克。克泰,則歡不戰而自走矣。"諸將咸曰:"賊在近,舍而遠襲,事若差跌,(徒結反。)悔無所及。"周文曰:"歡前再襲潼關,吾軍不過霸上。今者大來,兵未出郊。賊顧謂吾但自守耳,無遠斗意,又忸於得志,有輕我之心。乘此擊之,何往不克。賊雖造橋,未能徑至。比五日中,吾取竇泰必矣。公等勿疑。"周文遂率騎六千還長安,聲言欲保隴右。辛亥,潛出軍。癸丑旦,至小關。竇泰卒聞軍至,惶懼,依山為陣,未及成列,周文縱兵擊破之,盡俘其眾,斬泰,傳首長安。高敖曹適陷洛州,聞泰沒,焚輜重棄城走。齊神武亦撤橋而退。周文初與諸將謀,咸難之。周文乃隱其事,佯若未有謀者,而獨問策於尚書直事郎中宇文深。對曰:"竇泰,歡之驍將也,亟勝而輕敵。今者大軍若就蒲阪,則高歡拒守,竇泰援之,內外受敵,取敗之道也。不如選輕銳之卒,潛出小關。竇泰性躁急,必來決戰,高歡持重,未即救之,則竇可擒也。既擒竇泰,歡勢自沮。(慈呂反。)回軍御之,可以制勝。"周文喜曰:"是吾心也。君即吾之陳平也。"
hòu zhōu mò, suí wén dì wèi chéng xiàng, yì zhōu zǒng guǎn wáng qiān jǔ bīng jù mìng, suí wén qiǎn jiāng liáng ruì tǎo zhī, jìn zhì lóng mén. qiān jiāng zhào yǎn qín huì yōng zhòng shí wàn, jù xiǎn wèi yíng, zhōu gèn sān shí lǐ. ruì lìng jiāng shì xián méi chū zì xián dào, sì miàn fèn jī, pò zhī. wáng qiān yòu lìng gāo ā nà guī dá xī jì děng yǐ shèng bīng gōng lì zhōu, wén liáng ruì jiāng zhì, jì fēn bīng jù kāi yuǎn. ruì gù wèi jiāng shì yuē:" cǐ lǔ jù yào, yù è wú bīng shì, wú dāng chū qí bù yì, pò zhī bì yǐ." qiǎn yī jiāng qū jiàn gé, yī jiāng yì bā xī, yī jiāng shuǐ jūn rù jiā líng. ruì qiǎn jiāng fēn dào gōng jì, zì wǔ jí shēn, pò zhī. jì bēn guī yú qiān. ruì jìn bī chéng dū, qiān lìng dá xī jì chéng shǒu, qīn lǜ jīng bīng wǔ wàn, bèi chéng jié zhèn. ruì jī zhī, qiān bù lì, jiāng rù chéng, jì yǐ chéng jiàng, qiān jiāng huī xià sān shí qí dùn zǒu, zhǎn zhī.
後周末,隋文帝為丞相,益州總管王謙舉兵拒命,隋文遣將梁睿討之,進至龍門。謙將趙儼、秦會擁眾十萬,據險為營,周亘三十里。睿令將士銜枚出自閒道,四面奮擊,破之。王謙又令高阿那瑰、達奚惎等以盛兵攻利州,聞梁睿將至,惎分兵據開遠。睿顧謂將士曰:"此虜據要,欲遏吾兵勢,吾當出其不意,破之必矣。"遣一將趨劍閣,一將詣巴西,一將水軍入嘉陵。睿遣將分道攻惎,自午及申,破之。惎奔歸於謙。睿進逼成都,謙令達奚惎城守,親率精兵五萬,背城結陣。睿擊之,謙不利,將入城,惎以城降,謙將麾下三十騎遁走,斬之。
dà táng wǔ dé zhōng, tū jué tū lì xié lì èr kè hán dào yuán zhōu, tài zōng lǜ bīng jù zhī. yǔ shén, tài zōng nǎi zhào zhū jiāng wèi zhī yuē:" lǔ kòng xián míng dí, yīn de. gōng mǎ shì píng. jīn yǔ mí shí, hú shǐ jù bì, tū jué rén zhòng, rú niǎo shā suǒ bā fǎn hé. wǒ wū sù huǒ shí, qiāng shuò chǐ lì, liào wǒ zhī yì, chuāi dí suǒ láo, cǐ ér bù chéng, fū fù hé dài! jīn yù xiān lìng jìn bīng luàn qí zhèn, nǎi lǜ tū qí qū qí hòu, lǔ sú jìn bù xiāng ràng, tuì bù xiāng jiù, zì cǐ yǐ běi, jiàn gǔ shēn zhǎng, shí yǒu yī dào, yú guàn yǐ dù, yīn ér zhuī zhī, bǐ shí wàn qí kēng jǐng zhōng wù ěr. zhuī zhì huáng hé, zòng bù jǐn qín, bì dāng shí huò bā jiǔ. cǐ xiǎo bīng zhě suǒ jiě, zhū jūn wù yí." yú shì qián shī yè chū, mào yǔ ér jìn, chǒu tú zhèn hài. yīn zòng fǎn xián yú tū lì, yuè ér guī xīn yān, èr kè hán nèi lí. xié lì yù zhàn bù kě, yīn qǐng hé ér qù.
大唐武德中,突厥突利、頡利二可汗到原州,太宗率兵拒之。雨甚,太宗乃召諸將謂之曰:"虜控弦鳴鏑,(音的。)弓馬是憑。今雨彌時,弧矢俱弊,突厥人眾,如鳥鎩(所八反)翮。我屋宿火食,槍槊侈利,料我之逸,揣敵所勞,此而不乘,夫復何待!今欲先令勁兵亂其陣,乃率突騎驅其後,虜俗進不相讓,退不相救,自此以北,澗谷深長,時有一道,魚貫以度,因而追之,彼十萬騎坑阱中物耳。追至黃河,縱不盡擒,必當十獲八九。此曉兵者所解,諸君勿疑。"於是潛師夜出,冒雨而進,醜徒震駭。因縱反閒於突利,悅而歸心焉,二可汗內離。頡利慾戰不可,因請和而去。
zhēn guān zhōng, sū dìng fāng lǜ bīng tǎo tū jué hè lǔ, dà xuě, píng dì èr chǐ, jūn zhōng xián qǐng tíng bīng hòu qíng. dìng fāng yuē:" lǔ shì xuě shēn, wèi wǒ bù néng qián jìn, bì dāng qì xī, zhuī zhī kě jí. ruò huǎn yǐ zòng zhī, zé jiàn yuǎn nán zhuī. shěng rì jiān gōng, zài cǐ jǔ yě." yú shì lè bīng líng xuě, zhòu yè jiān jìn, suǒ jīng shōu qí rén zhòng, suì zhì shuāng hé, qù hè lǔ suǒ jū èr bǎi yú lǐ, bù zhèn zhǎng qū, jìng zhì jīn yá shān hè lǔ yá suǒ. shí hè lǔ jí zhòng yù liè, dìng fāng zòng bīng jī zhī, jǐn pò qí yá zhàng, shēng qín shù wàn rén. hè lǔ tuō zǒu, tóu shí guó. dìng fāng yú shì xī mìng zhū bù guī qí suǒ jū, mái yì hái gǔ, cún wèn jí kǔ, fù qí chǎn yè, hè lǔ suǒ lǔ lüè zhě xī jiǎn zé hái zhī. yú shì xī yù zhū guó, ān dǔ rú gù. lìng fù jiāng xiāo sì yè wǎng shí guó yǐ zhuī hè lǔ, suì qín, guī yú jīng shī.
貞觀中,蘇定方率兵討突厥賀魯,大雪,平地二尺,軍中咸請停兵候晴。定方曰:"虜恃雪深,謂我不能前進,必當憩息,追之可及。若緩以縱之,則漸遠難追。省日兼功,在此舉也。"於是勒兵凌雪,晝夜兼進,所經收其人眾,遂至雙河,去賀魯所居二百餘里,布陣長驅,徑至金牙山賀魯牙所。時賀魯集眾欲獵,定方縱兵擊之,盡破其牙帳,生擒數萬人。賀魯脫走,投石國。定方於是悉命諸部歸其所居,埋瘞骸骨,存問疾苦,復其產業,賀魯所虜掠者悉檢責還之。於是西域諸國,安堵如故。令副將蕭嗣業往石國以追賀魯,遂擒,歸於京師。
zhēn guān zhōng, tū jué zhū bù lí pàn, cháo tíng jiāng tú jìn qǔ, yǐ lǐ jìng wèi dài zhōu dào héng jūn zǒng guǎn, lǜ xiāo qí sān qiān, zì mǎ yì chū qí bù yì, zhí qù è yáng lǐng yǐ bī zhī. xié lì kè hán bù yú yú jìng, jiàn guān jūn yǎn zhì, xiāng wèi yuē:" táng bīng ruò bù qīng guó ér lái, jìng qǐ gū jūn ér zhì!" yī rì shù jīng. sì nián, jìng jìn jī dìng xiāng chéng, pò zhī. tū jué zhū bù luò bìng zǒu qì běi. tū lì kè hán lái bēn. huò suí qí wáng jiǎn zhī zǐ yáng zhèng dào jí yáng dì xiāo hòu, sòng yú jīng shī. xié lì kè hán dà jù, tuì bǎo tiě shān, qiǎn shǐ rù cháo xiè zuì, qǐng jǔ guó nèi fù. yòu yǐ jìng wèi dìng xiāng dào héng jūn zǒng guǎn, wǎng yíng zhī. xié lì suī wài qǐng cháo yè, ér nèi huái chí yí. jìng chuāi zhī qí yì, shì shí zhào qiǎn hóng lú qīng táng jiǎn shè hù bù shàng shū wèi yù zhī, jìng wèi fù jiāng zhāng gōng jǐn yuē:" zhào shǐ dào bǐ, lǔ bì zì kuān. nǎi xuǎn jīng qí yī wàn, jī èr shí rì liáng, yǐn bīng zì bái dào xí zhī." gōng jǐn yuē:" jì xǔ qí jiàng, zhào shǐ zài bǐ, wèi yí tǎo jī." jìng yuē:" cǐ bīng jī yě, fēi jūn suǒ jí. rú táng jiǎn bèi, hé zú kě xī." dū jūn jí jìn, shī zhì yīn shān, yù qí chì hòu qiān yú zhàng, jiē fú yǐ suí jūn. xié lì jiàn shǐ zhě dà yuè, bù yú guān bīng zhì yě. jìng qián fēng chéng wù ér xíng, jiāng bī qí yá zhàng qī lǐ, lǔ shǐ jué, liè bīng wèi jí xíng zhèn, xié lì wèi wēi xiān zǒu, bù zhòng yīn ér kuì sàn. jìng zhǎn shǒu wàn yú jí, fú nán nǚ shí yú wàn, shā qí qī suí yì chéng gōng zhǔ. xié lì chéng qiān lǐ mǎ jiāng zǒu tóu tǔ gǔ hún, xī dào héng jūn zǒng guǎn zhāng bǎo xiāng qín zhī yǐ xiàn. suì miè qí guó, fù dìng xiāng héng ān zhī chéng, chì tǔ jiè zì yīn shān běi zhì yú dà mò.
貞觀中,突厥諸部離叛,朝廷將圖進取,以李靖為代州道行軍總管,率驍騎三千,自馬邑出其不意,直趣惡陽嶺以逼之。頡利可汗不虞於靖,見官軍掩至,相謂曰:"唐兵若不傾國而來,靖豈孤軍而至!"一日數驚。四年,靖進擊定襄城,破之。突厥諸部落並走磧北。突利可汗來奔。獲隋齊王暕之子楊正道及煬帝蕭後,送於京師。頡利可汗大懼,退保鐵山,遣使入朝謝罪,請舉國內附。又以靖為定襄道行軍總管,往迎之。頡利雖外請朝謁,而內懷持疑。靖揣知其意,是時詔遣鴻臚卿唐儉攝戶部尚書慰諭之,靖謂副將張公謹曰:"詔使到彼,虜必自寬。乃選精騎一萬,齎二十日糧,引兵自白道襲之。"公謹曰:"既許其降,詔使在彼,未宜討擊。"靖曰:"此兵機也,非君所及。如唐儉輩,何足可惜。"督軍疾進,師至陰山,遇其斥候千餘帳,皆俘以隨軍。頡利見使者大悅,不虞官兵至也。靖前鋒乘霧而行,將逼其牙帳七里,虜始覺,列兵未及行陣,頡利畏威先走,部眾因而潰散。靖斬首萬餘級,俘男女十餘萬,殺其妻隋義成公主。頡利乘千里馬將走投吐谷渾,西道行軍總管張寶相擒之以獻。遂滅其國,復定襄、恆安之城,斥土界自陰山北至於大漠。
zhēn guān zhōng, tǔ gǔ hún kòu biān, yǐ lǐ jìng wèi xī hǎi dào héng jūn dà zǒng guǎn, tǒng bīng bù shàng shū hóu jūn jí xíng bù shàng shū rèn chéng wáng dào zōng děng wǔ zǒng guǎn zhēng zhī. jūn cì fú qí chéng, tǔ gǔ hún shāo qù yě cǎo, yǐ něi wǒ shī, tuì bǎo dà fēi chuān. zhū jiāng xián yán chūn cǎo wèi shēng, mǎ yǐ léi shòu, bù kě fù dí. wéi jìng jué jì ér jìn, shēn rù dí jìng, suì yú jī shí shān. qián hòu zhàn shù shí hé, shā shāng shén zhòng, dà pò qí guó.
貞觀中,吐谷渾寇邊,以李靖為西海道行軍大總管,統兵部尚書侯君集、刑部尚書任城王道宗等五總管征之。軍次伏俟城,吐谷渾燒去野草,以餒我師,退保大非川。諸將咸言春草未生,馬已羸瘦,不可赴敵。唯靖決計而進,深入敵境,遂逾積石山。前後戰數十合,殺傷甚眾,大破其國。
sūn zǐ yuē:" gōng qí wú bèi." jī qí xiè dài bù bèi zhī chù.
孫子曰:"攻其無備。"(擊其懈怠不備之處。)
jī qí bù bèi
擊其不備
chūn qiū shí, wèi rén yàn shī fá zhèng, nán yàn xìng jí. jí, jù yǐ fǎn. zhèng jiāng jì cè jiè fǎn zú yuán fán xiè sī liè fǎn jià yǐ sān jūn jūn qí qián, shǐ màn bó zi yuán qián jūn jūn qí hòu. yàn rén wèi zhèng sān jūn, ér bù yú zhì rén. zhèng èr jiāng yǐ zhì rén bài yàn shī yú běi zhì. jūn zǐ yuē:
春秋時,衛人燕師伐鄭,(南燕姓姞。姞,巨乙反。)鄭將祭(側介反)足、原繁、泄(私列反)駕以三軍軍其前,使曼伯、子元潛軍軍其後。燕人畏鄭三軍,而不虞制人。鄭二將以制人敗燕師於北制。君子曰:
bù bèi bù yú, bù kě yǐ shī."
不備不虞,不可以師。"
wèi jiāng lǐ diǎn yǔ chéng yù děng yǐ chuán yùn jūn liáng, huì yuán shàng qiǎn jiāng gāo fān jiāng bīng tún hé shàng, jué shuǐ dào, diǎn yǔ zhū jiāng yì yuē:" fān jūn shǎo jiǎ ér shì shuǐ, yǒu xiè dài zhī xīn, jī zhī bì kè. yí jí jī zhī." yù yì yǐ wèi rán. suì běi dù hé, gōng fān, pò zhī, shuǐ dào dé tōng.
魏將李典與程昱等以船運軍糧,會袁尚遣將高藩將兵屯河上,絕水道,典與諸將議曰:"藩軍少甲而恃水,有懈怠之心,擊之必克。宜亟擊之。"昱亦以為然。遂北渡河,攻藩,破之,水道得通。
shí liù guó běi liáng jǔ qú méng xùn lǜ bīng fá nán liáng tū fà zhān nèi wò fǎn tán, zhì xiǎn měi, xǐ shù qiān hù ér hái. zhān tán zhuī jí méng xùn yú qióng quán, méng xùn jiāng jī zhī. zhū jiāng jiē yuē:" zéi yǐ ān yíng, bù kě fàn yě." méng xùn yuē:" zhān tán wèi wú yuǎn lái pí bì, bì qīng ér wú bèi, jí qí lěi bì wèi chéng, kě yī gǔ ér miè." jìn jī, bài zhī, chéng shèng zhì yú gū zāng, yí xià jiàng zhě wàn shù qiān hù. zhān tán jù, qǐng hé ér guī.
十六國北涼沮渠蒙遜率兵伐南涼禿髮鱣(內沃反)檀,至顯美,徙數千戶而還。鱣檀追及蒙遜於窮泉,蒙遜將擊之。諸將皆曰:"賊已安營,不可犯也。"蒙遜曰:"鱣檀為吾遠來疲弊,必輕而無備,及其壘壁未成,可一鼓而滅。"進擊,敗之,乘勝至於姑臧,夷夏降者萬數千戶。鱣檀懼,請和而歸。
suí mò, lǐ mì pò yǔ wén huà jí hái, qí jìn bīng liáng mǎ duō sǐ. suí jiāng wáng chōng shǒu dōng dōu, yù chéng qí bì, liàn jīng yǒng bīng dé èr wàn rén, mǎ qiān yú pǐ yú luò shuǐ nán, mì jūn yǎn shī běi shān shàng. shí mì xīn dé zhì yú huà jí, yǒu qīng chōng zhī xīn, bù shè bì lěi. chōng yè qiǎn èr bǎi yú qí qián rù běi shān, fú xī gǔ zhōng lìng jūn shì mò mǎ rù shí, jì ér xiāo jì, rén bēn mǎ chí, chí míng ér báo mì. mì chū bīng yīng zhī, zhèn wèi chéng liè, ér liǎng jūn hé zhàn, qí fú bīng bì shān ér shàng, qián dēng běi yuán, chéng gāo ér xià, chí yā mì yíng, yíng zhōng luàn, wú néng jù zhī zhě. jí rù zòng huǒ, mì jūn dà jīng ér kuì.
隋末,李密破宇文化及還,其勁兵良馬多死。隋將王充守東都,欲乘其弊,練精勇兵得二萬人,馬千餘疋於洛水南,密軍偃師北山上。時密新得志於化及,有輕充之心,不設壁壘。充夜遣二百餘騎潛入北山,伏溪谷中;令軍士秣馬蓐食,既而宵濟,人奔馬馳,遲明而薄密。密出兵應之,陣未成列,而兩軍合戰,其伏兵蔽山而上,潛登北原,乘高而下,馳壓密營,營中亂,無能拒之者。即入縱火,密軍大驚而潰。
gōng qí bù zhěng
攻其不整
chūn qiū shí, sòng xiāng gōng jí chǔ rén zhàn yú hóng. wū hóng fǎn. sòng rén jì chéng liè, chǔ rén wèi jì jì, wèi jǐn dù hóng shuǐ. sī mǎ zi yú yuē:" bǐ zhòng wǒ guǎ, jí qí wèi jì jì yě, qǐng jī zhī." gōng yuē:" bù kě." jì jì ér wèi chéng liè, yòu yǐ gào, gōng yuē:" wèi kě." jì zhèn ér hòu jī zhī, sòng shī bài jī. guó rén jiē jiù gōng. gōng yuē:" jūn zǐ bù zhòng shāng, bù qín èr máo. tóu bái yǒu èr sè. gǔ zhī wèi jūn yě, bù yǐ zǔ ài yě. bù yīn zǔ ài yǐ qiú shèng. guǎ rén suī wáng guó zhī yú, bù gǔ bù chéng liè." sòng, shāng zhī hòu, chǐ yǐ zhà shèng. zi yú yuē:" jūn wèi zhī zhàn. qíng dí zhī rén, ài ér bù chéng liè, tiān zàn wǒ yě. qíng, qiáng yě. yán chǔ zài xiǎn ài, bù dé zhèn liè, tiān suǒ yǐ zuǒ sòng yě. zǔ ér gǔ zhī, bù yì kě hū? yóu yǒu jù yān. suī yīn zǔ jī zhī, yóu kǒng bù shèng yě. qiě jīn zhī qíng zhě, jiē wú dí yě. suī jí hú gǒu, yīn gǒu. huò zé qǔ zhī, hé yǒu yú èr máo. jīn zhī qíng zhě, wèi yǔ wú jìng zhě yě. hú gǒu, yuán lǎo zhī chēng. míng chǐ jiào zhàn, qiú shā dí yě. míng shè xíng lù, yǐ chǐ bù guǒ. shāng wèi jí sǐ, rú hé wù zhòng. yán shàng néng hài jǐ yě. ruò ài zhòng shāng, zé rú wù shāng ài qí èr máo, zé rú fú yān. yán gǒu bù yù shāng shā dí rén, zé běn kě bù xū dòu yě. sān jūn yǐ lì yòng yě, wèi lì xìng yě. jīn gǔ yǐ shēng qì yě. gǔ yǐ zuǒ shì zhòng zhī shēng qì. lì ér yòng zhī, zǔ ài kě yě shēng shèng zhì zhì. gǔ chán kě yě." chán yán, wèi zhěng zhèn yě. chán yīn chán. sòng gōng wéi zhī ér bài.
春秋時,宋襄公及楚人戰於泓。(烏宏反。)宋人既成列,楚人未既濟,(未盡渡泓水。)司馬子魚曰:"彼眾我寡,及其未既濟也,請擊之。"公曰:"不可。"既濟而未成列,又以告,公曰:"未可。"既陣而後擊之,宋師敗績。國人皆咎公。公曰:"君子不重傷,不擒二毛。(頭白有二色。)古之為軍也,不以阻隘也。(不因阻隘以求勝。)寡人雖亡國之餘,不鼓不成列。"(宋,商之後,恥以詐勝。)子魚曰:"君未知戰。勍敵之人,隘而不成列,天贊我也。(勍,強也。言楚在險隘,不得陣列,天所以佐宋也。)阻而鼓之,不亦可乎?猶有懼焉。(雖因阻擊之,猶恐不勝也。)且今之勍者,皆吾敵也。雖及胡耇,(音苟。)獲則取之,何有於二毛。(今之勍者,謂與吾競者也。胡耇,元老之稱。)明恥教戰,求殺敵也。(明設刑戮,以恥不果。)傷未及死,如何勿重。(言尚能害己也。)若愛重傷,則如勿傷;愛其二毛,則如服焉。(言苟不欲傷殺敵人,則本可不須斗也。)三軍以利用也,(為利興也。)金鼓以聲氣也。(鼓以佐士眾之聲氣。)利而用之,阻隘可也;聲盛致志。鼓儳可也。"(儳岩,未整陣也。儳音讒。宋公違之而敗。)
hòu hàn mò, cáo gōng tǎo xiān bēi, chū lú lóng sāi, sài wài dào jué bù tōng, nǎi qiàn shān yīn gǔ wǔ bǎi yú lǐ, jīng bái tán, lì píng gāng, shè xiān bēi tíng, dōng zhǐ liǔ chéng. wèi zhì èr bǎi lǐ, lǔ nǎi zhī zhī, jiāng shù wàn qí nì jūn. dēng bái láng shān, zú yǔ lǔ yù, zhòng shén shèng. gōng dēng gāo, guān lǔ zhèn bù zhěng, zòng bīng jī zhī, shǐ zhāng liáo wèi xiān fēng, lǔ dà bài yě.
後漢末,曹公討鮮卑,出盧龍塞,塞外道絕不通,乃塹山堙谷五百餘里,經白檀,歷平岡,涉鮮卑庭,東指柳城。未至二百里,虜乃知之,將數萬騎逆軍。登白狼山,卒與虜遇,眾甚盛。公登高,觀虜陣不整,縱兵擊之,使張遼為先鋒,虜大敗也。
sūn zǐ yuē:" yòng bīng zhī fǎ, wú shì qí bù lái yě, shì wú yǒu néng yǐ dài zhī yě wú shì qí bù gōng wú yě, shì wú bù kě gōng yě." ān zé sī wēi, cún zé sī wáng, cháng yǒu bèi.
孫子曰:"用兵之法,無恃其不來也,恃吾有能以待之也;無恃其不攻吾也,恃吾不可攻也。"(安則思危,存則思亡,常有備。)
xiān shè bèi ér shèng
先設備而勝
zhōu mò, jīng rén fá chén, wú jiù zhī, jūn xíng sān shí lǐ, yǔ shí rì, yè bù jiàn xīng. zuǒ shǐ yǐ xiāng wèi jīng dà jiāng zǐ qī yuē:" yǔ shí rì, jiǎ jí bīng jù, wú rén bì zhì, bù rú bèi zhī." nǎi wèi zhèn. ér wú rén guǒ zhì, jiàn jīng yǒu bèi, ér fǎn. zuǒ shǐ yuē:" qí fǎn fù liù shí lǐ, qí jūn zǐ xiū, xiǎo rén wèi shí. wǒ xíng sān shí lǐ, jī zhī, bì kè." cóng zhī, suì pò wú jūn.
周末,荊人伐陳,吳救之,軍行三十里,雨十日,夜不見星。左史倚相謂荊大將子期曰:"雨十日,甲輯兵聚,吳人必至,不如備之。"乃為陣。而吳人果至,見荊有備,而反。左史曰:"其反覆六十里,其君子休,小人為食。我行三十里,擊之,必克。"從之,遂破吳軍。
wèi dà jūn nán zhēng wú, dào jīng hú, wèi jiāng mǎn chǒng shuài zhū jūn zài qián, yǔ zéi gé shuǐ xiàng duì. mǎn chǒng wèi zhū jiāng yuē:" jīn xī fēng shén měng, zéi bì lái shāo yíng, yí wèi zhī bèi." zhū jūn jiē jǐng. yè bàn, zéi guǒ qiǎn shí bù lái shāo yíng, chǒng yǎn jī, pò zhī.
魏大軍南征吳,到精湖,魏將滿寵帥諸軍在前,與賊隔水相對。滿寵謂諸將曰:"今夕風甚猛,賊必來燒營,宜為之備。"諸軍皆警。夜半,賊果遣十部來燒營,寵掩擊,破之。
jìn jiāng luó shàng qiǎn guǎng hàn dū wèi céng yuán yá mén zhāng xiǎn děng qián lǜ bù qí sān wàn, xí shǔ zéi lǐ tè yíng. tè sù zhī zhī, nǎi shàn jiǎ lì bīng, jiè yán yǐ dài zhī. yuán děng zhì, tè ān wò bù dòng, dài qí zhòng bàn rù, fā fú jī zhī, shā shāng zhě shén zhòng, suì hài céng yuán zhāng xiǎn děng.
晉將羅尚遣廣漢都尉曾元、牙門張顯等潛率步騎三萬,襲蜀賊李特營。特素知之,乃繕甲厲兵,戒嚴以待之。元等至,特安臥不動,待其眾半入,發伏擊之,殺傷者甚眾,遂害曾元、張顯等。
shí liù guó běi yàn féng bá pú bō fǎn jù liáo dōng, qí dì wàn ní zǔ bīng yǐ pàn, bá qiǎn jiāng féng hóng yǔ jiāng jūn zhāng xìng tǎo zhī. hóng qiǎn shǐ yù zhī yuē:" xī zhě xiōng dì chéng fēng yún zhī yùn, fǔ yì ér qǐ. qún gōng yǐ tiān yì suǒ zhōng, bī fèng zhǔ shàng guāng jiàn bǎo wèi. liè tǔ shū jué, dāng yǔ xiōng dì gòng zhī, nài hé yù xún gān gē yú xiāo qiáng, qì yǒu yú ér wèi è bó. guò guì néng gǎi, shàn mò dà yān. yí shě zī xián, tóng jiǎng wáng shì." wàn ní bù cóng, kè qī chū zhàn. xìng wèi hóng yuē:" zéi míng rì chū zhàn, jīn yè bì lái jīng yíng, yí bèi bù yú." hóng nǎi mì yán bèi, réng rén kè cǎo shí shù, xù huǒ fú bīng yǐ dài zhī. shì yè, wàn ní guǒ qiǎn zhuàng shì qiān yú rén zhuó yíng. zhòng huǒ jù qǐ, fú bīng yāo jī, fú zhǎn wú yí, suì píng wàn ní děng.
十六國北燕馮跋(蒲撥反)據遼東,其弟萬泥阻兵以叛,跋遣將馮弘與將軍張興討之。弘遣使諭之曰:"昔者兄弟乘風雲之運,撫翼而起。群公以天意所鍾,逼奉主上光踐寶位。列土疏爵,當與兄弟共之,奈何欲尋干戈於蕭牆,棄友於而為閼伯。過貴能改,善莫大焉。宜舍茲嫌,同獎王室。"萬泥不從,剋期出戰。興謂弘曰:"賊明日出戰,今夜必來驚營,宜備不虞。"弘乃密嚴備,仍人課草十束,蓄火伏兵以待之。是夜,萬泥果遣壯士千餘人斫營。眾火俱起,伏兵邀擊,俘斬無遺,遂平萬泥等。