strong bīng jiǔ strong
兵九
sūn zǐ yuē:" fán xiān chù zhàn dì ér dài dí zhě yì, yǒu yú lì yě. yán jǐ xiān chù xíng shì zhī dì, yǐ dài rén zhī lái, zé jūn yǒu bèi, shì mǎ xián yì. hòu chù zhàn dì ér qù zhàn zhě láo. ruò dí yǐ chù biàn shì zhī dì, jǐ fāng fù lì, shì mǎ láo juàn. gù shàn zhàn zhě zhì rén, ér bù zhì yú rén. yán liǎng jūn xiāng yuǎn, qiáng ruò jù dí, bǐ kě shǐ lì xiǎn ér lái, wǒ bù kě lì xiǎn ér wǎng, bì néng yǐn zhì dí rén, jǐ bù wǎng cóng yě. néng shǐ dí zì zhì zhě, lì zhī yě yòu zhī yǐ lì. yǐ jìn dài yuǎn, yǐ yì dài láo, yǐ bǎo dài jī, cǐ lǐ lì zhě yě." yǐ wǒ zhī jìn, dài bǐ zhī yuǎn yǐ wǒ zhī xián yì, dài bǐ zhī pí láo yǐ wǒ zhī chōng bǎo, dài bǐ zhī jī xū: cǐ lǐ rén lì zhě yě.
孫子曰:"凡先處戰地而待敵者佚,(有餘力也。言己先處形勢之地,以待人之來,則軍有備,士馬閒逸。)後處戰地而趣戰者勞。(若敵已處便勢之地,己方赴利,士馬勞倦。)故善戰者致人,而不致於人。(言兩軍相遠,強弱俱敵,彼可使歷險而來,我不可歷險而往,必能引致敵人,己不往從也。)能使敵自致者,利之也;(誘之以利。)以近待遠,以逸待勞,以飽待飢,此理力者也。"(以我之近,待彼之遠;以我之閒逸,待彼之疲勞;以我之充飽,待彼之飢虛:此理人力者也。)
yǐ yì dài láo
以逸待勞
liáng sī zhōu cì shǐ liǔ zhòng lǐ liú qí zhǎng shǐ mǎ xiù shǒu ān lù, zì lǜ bù qí yī wàn kòu xī wèi xiāng yáng. xī wèi jiāng yáng zhōng shuài zhòng nán fá, gōng liáng suí jùn, kè zhī, jìn wéi ān lù. zhòng lǐ wén suí jùn xiàn, kǒng ān lù bù shǒu, suì chí guī fù yuán. zhū jiāng kǒng zhòng lǐ zhì zé ān lù nán xià, qǐng jí gōng zhī. zhōng yuē:" gōng shǒu shì shū, wèi kě zú bá. ruò yǐn rì láo shī, biǎo lǐ shòu dí, fēi jì yě. nán rén duō xí shuǐ jūn, bù xián yě zhàn. zhòng lǐ huí shī, yǐ zài jìn lù, wú chū qí bù yì, yǐ qí bīng xí zhī, bǐ dài wǒ fèn, yī jǔ bì kè, zé ān lù bù gōng zì bá, zhū chéng kě chuán xí ér dìng yě." yú shì xuǎn qí èr qiān, xián méi yè jìn, yù zhòng lǐ yú zhuàng. zhuàng zhuàng yīn chóng. shuǐ suǒ chōng yuē: zhuàng. zhōng qīn zì xiàn zhèn, qín zhòng lǐ, xī fú qí zhòng. ān lù jí jìng líng jùn jiē jiàng, rú zhōng suǒ cè.
梁司州刺史柳仲禮留其長史馬岫守安陸,自率步騎一萬寇西魏襄陽。西魏將楊忠帥眾南伐,攻梁隨郡,克之,進圍安陸。仲禮聞隨郡陷,恐安陸不守,遂馳歸赴援。諸將恐仲禮至則安陸難下,請急攻之。忠曰:"攻守勢殊,未可卒拔。若引日勞師,表里受敵,非計也。南人多習水軍,不閒野戰。仲禮回師,已在近路,吾出其不意,以奇兵襲之,彼怠我奮,一舉必克,則安陸不攻自拔,諸城可傳檄而定也。"於是選騎二千,銜枚夜進,遇仲禮於漴。(漴漴音崇。水所沖曰:漴。)忠親自陷陣,擒仲禮,悉俘其眾。安陸及竟陵郡皆降,如忠所策。
hòu zhōu qiǎn jiāng, lǜ tū jué zhī zhòng, bī qí jìn yáng. qí jiāng duàn sháo yù zhī. shí dà xuě zhī hòu, zhōu rén yǐ bù zú wèi qián fēng, cóng xī shān ér xià, qù chéng èr lǐ. zhū jiāng xián yù nì jī zhī, sháo yuē:" bù rén qì lì, shì zì yǒu xiàn. jīn jī xuě jì hòu, nì zhàn fēi biàn, bù rú zhèn yǐ dài zhī. bǐ láo wǒ yì, pò zhī bì yǐ." jì ér jiāo zhàn, dà pò zhī, dí qián fēng jǐn yì, wú fù jié yí, zì yú tōng xiāo bēn dùn.
後周遣將,率突厥之眾,逼齊晉陽。齊將段韶御之。時大雪之後,周人以步卒為前鋒,從西山而下,去城二里。諸將咸欲逆擊之,韶曰:"步人氣力,勢自有限。今積雪既厚,逆戰非便,不如陣以待之。彼勞我逸,破之必矣。"既而交戰,大破之,敵前鋒盡殪,無復孑遺,自餘通宵奔遁。
sūn zǐ yuē:" guó zhī pín yú shī zhě yuǎn shī yuǎn shū, yuǎn shī yuǎn shū zhě zé bǎi xìng pín. bīng chē zhuǎn yùn qiān lǐ zhī wài, cái zé fèi yú dào lù, rén yǒu kùn qióng zhě. jìn shī zhě guì mài, guì mài zé bǎi xìng cái jié." yán jìn jūn shī, shì duō fēi cháng zhī mài. dāng shí tān guì yǐ qù mò lì, rán hòu cái huò dān jǐn, jiā guó xū yě.
孫子曰:"國之貧於師者遠師遠輸,遠師遠輸者則百姓貧。(兵車轉運千里之外,財則費於道路,人有困窮者。)近師者貴賣,貴賣則百姓財竭。"(言近軍師,市多非常之賣。當時貪貴以趣末利,然後財貨殫盡,家國虛也。)
shī bù xí yuǎn
師不襲遠
chūn qiū shí, qín bó shǐ dài fū qǐ zi shù zhèng, shǐ gào yú qín bó yuē:" zhèng rén shǐ wǒ zhǎng qí běi mén zhī guǎn, guǎn, yào. ruò qián shī yǐ lái, guó kě de yě." mù gōng fǎng zhū jiǎn shū. jiǎn shū yuē:" láo shī yǐ xí yuǎn, fēi suǒ wén yě. jiǎn shū, qín dài fū. shī láo lì jié, yuǎn zhǔ bèi zhī, wú nǎi bù kě hū! qiě xíng qiān lǐ, qí shuí bù zhī?" gōng cí yān. cí, bù shòu qí yán. zhào mèng míng xī qǐ bái yǐ, shǐ chū shī yú dōng mén zhī wài. jiǎn shū kū zhī, yuē:" mèng zǐ, wú jiàn shī zhī chū ér bù jiàn qí rù yě." jiǎn shū zhī zǐ yǔ shī, kū ér sòng zhī, yuē:" jìn rén yù shī bì yú xiáo, xiáo yǒu èr líng yān. dà fù yuē líng. qí nán líng, xià hòu gāo zhī mù, gāo, xià jié zhī zǔ fù. qí běi líng, wén wáng zhī suǒ bì fēng yǔ. cǐ dào zài èr xiáo zhī jiān, nán gǔ zhōng gǔ shēn wěi qū, liǎng shān xiāng qīn, gù kě yǐ bì fēng yǔ, gǔ dào yóu cǐ. wèi wǔ dì xī tǎo bā hàn, tàn qí xiǎn, ér gèng kāi běi shān gāo dào. bì sǐ shì xián, yú shōu ěr gǔ yān." qín shī suì dōng. yuán zhěn yuē:" qín wéi jiǎn shū, ér yǐ tān qín rén, tiān fèng wǒ yě. fèng, yǔ yě. fèng bù kě shī, dí bù kě zòng. zòng dí, huàn shēng wéi tiān, bù xiáng. bì fá qín shī." luán zhī yuē:" wèi bào qín shī, ér fá qí shī, qí wèi sǐ jūn hū?" xiān zhěn yuē:" qín bù āi wú sàng, ér fá wú tóng xìng, qín zé wú lǐ, hé shī zhī wèi? wú wén zhī:' yī rì zòng dí, shù shì zhī huàn yě.' móu jí zi sūn, kě wèi sǐ jūn hū!" yán bù kě wèi bèi jūn. suì fā mìng, jù xìng jiāng róng. zǐ mò cuī dié. jìn wén gōng wèi zàng, gù xiāng gōng chēng zi, yǐ xiōng fú cóng róng, gù mò zhī. suì bài qín shī yú xiáo, huò bǎi lǐ mèng míng shì, xī qǐ shù bái yǐ bǐng yǐ guī.
春秋時,秦伯使大夫杞子戍鄭,使告於秦伯曰:"鄭人使我掌其北門之管,(管,鑰。)若潛師以來,國可得也。"穆公訪諸蹇叔。蹇叔曰:"勞師以襲遠,非所聞也。(蹇叔,秦大夫。)師勞力竭,遠主備之,無乃不可乎!且行千里,其誰不知?"公辭焉。(辭,不受其言。)召孟明、西乞、白乙,使出師於東門之外。蹇叔哭之,曰:"孟子,吾見師之出而不見其入也。"蹇叔之子與師,哭而送之,曰:"晉人御師必於殽,殽有二陵焉。(大阜曰陵。)其南陵,夏後皋之墓,(皋,夏桀之祖父。)其北陵,文王之所避風雨。(此道在二殽之間,南谷中谷深委曲,兩山相嶔,故可以避風雨,古道由此。魏武帝西討巴、漢,嘆其險,而更開北山高道。)必死是閒,余收爾骨焉。"秦師遂東。原軫曰:"秦違蹇叔,而以貪勤人,天奉我也。(奉,與也。)奉不可失,敵不可縱。縱敵,患生;違天,不祥。必伐秦師。"欒枝曰:"未報秦施,而伐其師,其為死君乎?"先軫曰:"秦不哀吾喪,而伐吾同姓,秦則無禮,何施之為?吾聞之:'一日縱敵,數世之患也。'謀及子孫,可為死君乎!"(言不可謂背君。)遂發命,遽興姜戎。子墨縗絰。(晉文公未葬,故襄公稱子,以凶服從戎,故墨之。)遂敗秦師於殽,獲百里孟明視,西乞術、白乙丙以歸。
sūn zǐ yuē:" ěr bīng wù tān." yǐ xiǎo lì lái ěr jǐ shì zú, wú qǔ yě.
孫子曰:"餌兵勿貪。"(以小利來餌己士卒,無取也。)
ěr dí qǔ shèng
餌敵取勝
hòu hàn mò, cáo gōng xī zhēng mǎ chāo, yǔ chāo jiā guān wèi jūn. gōng jí chí zhī, ér qián qiǎn xú huǎng zhū líng děng yè dù pú bǎn jīn, jù hé xī wèi yíng. gōng zì tóng guān běi dù, wèi jì, chāo fù chuán jí zhàn. gōng fàng niú mǎ yǐ ěr zéi, zéi luàn qǔ niú mǎ, gōng dé dù, xún hé wèi yǒng dào ér nán. zéi tuì, jù wèi kǒu, gōng nǎi duō shè yí bīng, qián yǐ zhōu zài bīng rù wèi, wèi fú qiáo, yè fēn bīng jié yíng yú wèi nán. zéi yè gōng yíng, fú bīng jī pò zhī.
後漢末,曹公西征馬超,與超夾關為軍。公急持之,而潛遣徐晃、朱靈等夜渡蒲阪津,據河西為營。公自潼關北渡,未濟,超赴船急戰。公放牛馬以餌賊,賊亂取牛馬,公得渡,循河為甬道而南。賊退,距渭口,公乃多設疑兵,潛以舟載兵入渭,為浮橋,夜分兵結營於渭南。賊夜攻營,伏兵擊破之。
hòu hàn mò, cáo gōng yǔ yuán shào xiāng chí guān dù, cáo gōng xún hé ér xī. shào yú shì dù hé zhuī gōng jūn, zhì yán jīn nán. gōng lè bīng zhù yíng nán bǎn xià, shǐ dēng lěi shì zhī, yuē:" kě wǔ liù bǎi qí." yǒu qǐng, fù bái:" qí shāo duō, bù bīng bù kě shèng shù." gōng yuē:" wù fù bái." nǎi lìng qí jiě ān fàng mǎ. shì shí, bái mǎ zī zhòng jiù dào. zhū jiāng yǐ wèi dí qí duō, bù rú hái bǎo yíng. xún yōu yuē:" cǐ suǒ yǐ ěr dí yě, rú hé qù zhī." shào qí jiāng wén chǒu yǔ liú bèi jiāng wǔ liù qiān qí qián hòu zhì. zhū jiāng fù bái:" kě shàng mǎ." gōng yuē:" wèi yě." yǒu qǐng, qí zhì shāo duō, huò fēn qù zī zhòng. gōng yuē:" kě yǐ." nǎi jiē shàng mǎ. shí qí bù mǎn liù bǎi, suì zòng bīng jī, dà pò zhī.
後漢末,曹公與袁紹相持官渡,曹公循河而西。紹於是渡河追公軍,至延津南。公勒兵駐營南阪下,使登壘視之,曰:"可五六百騎。"有頃,復白:"騎稍多,步兵不可勝數。"公曰:"勿復白。"乃令騎解鞍放馬。是時,白馬輜重就道。諸將以為敵騎多,不如還保營。荀攸曰:"此所以餌敵也,如何去之。"紹騎將文丑與劉備將五六千騎前後至。諸將復白:"可上馬。"公曰:"未也。"有頃,騎至稍多,或分趣輜重。公曰:"可矣。"乃皆上馬。時騎不滿六百,遂縱兵擊,大破之。
jìn jiāng liú láo zhī sòng wǔ dì tǎo yāo zéi sūn ēn, ēn bài zǒu, lǔ nán nǚ èr shí yú wàn kǒu, yī shí rù hǎi. jù guān jūn zhī niè, nǎi yuán dào duō qì bǎo wù zǐ nǚ, shí dōng tǔ yīn shí, mò bù càn lì yíng mù, láo zhī děng jù shōu liǎn, gù ēn fù dé táo rù hǎi. sūn ēn yòng cǐ shù fù miǎn.
晉將劉牢之、宋武帝討妖賊孫恩,恩敗走,虜男女二十餘萬口,一時入海。懼官軍之躡,乃緣道多棄寶物子女,時東土殷實,莫不粲麗盈目,牢之等遽收斂,故恩復得逃入海。(孫恩用此術復免。)
jìn jiāng lǐ jǔ shǒu xíng yáng, hòu zhào shí lè qīn lǜ bīng xí jǔ. jǔ qiǎn lǎo ruò rù shān, lìng suǒ zài sàn niú mǎ, yīn shè fú yǐ dài zhī. zéi zhēng qǔ niú mǎ, fú fā, qí hū, shēng dòng shān gǔ, suì dà pò zhī, zhǎn huò shén zhòng. lēi nǎi tuì.
晉將李矩守滎陽,後趙石勒親率兵襲矩。矩遣老弱入山,令所在散牛馬,因設伏以待之。賊爭取牛馬,伏發,齊呼,聲動山谷,遂大破之,斬獲甚眾。勒乃退。
shí liù guó nán liáng tū fà zhān tán zhān, nú wò fǎn. shǒu gū zāng, hòu qín yáo xìng qiǎn jiāng yáo bì děng zhì yú chéng xià. zhān tán qū niú yáng yú yě, bì zhòng cǎi lüè, zhān tán yīn fēn jī, dà pò zhī.
十六國南涼禿髮鱣檀(鱣,奴沃反。)守姑臧,後秦姚興遣將姚弼等至於城下。鱣檀驅牛羊於野,弼眾采掠,鱣檀因分擊,大破之。
hòu wèi mò, dà jiāng guǎng yáng wáng yuán shēn fá běi dí, shǐ yú jǐn dān qí rù zéi zhōng, shì yǐ ēn xìn, yú shì xī bù tiě lēi qiú zhǎng yě liè hé děng sān wàn yú hù bìng kuǎn fù, xiāng shuài nán qiān. guǎng yáng yù yǔ jǐn zhì zhé dūn lǐng yíng jiē zhī. jǐn yuē:" pò liù hàn bá líng bīng zhòng bù shǎo, wén yě liè hé děng guī fù, bì lái yào jī. bǐ ruò xiān jù xiǎn yào, zé nán yǔ zhēng fēng. jīn yǐ yě liè hé děng ěr zhī, dāng jìng lái chāo lüè, rán hòu shè fú ér dài, bì zhǐ zhǎng pò zhī." guǎng yáng rán qí jì. bá líng guǒ lái yào jī, pò yě liè hé yú lǐng shàng, bù zhòng jiē méi. jǐn fú bīng fā, zéi suì dà bài, xī shōu de yě liè hé zhī zhòng.
後魏末,大將廣陽王元深伐北狄,使于謹單騎入賊中,示以恩信,於是西部鐵勒酋長也列河等三萬餘戶並款附,相率南遷。廣陽欲與謹至折敦嶺迎接之。謹曰:"破六汗拔陵兵眾不少,聞也列河等歸附,必來要擊。彼若先據險要,則難與爭鋒。今以也列河等餌之,當競來抄掠,然後設伏而待,必指掌破之。"廣陽然其計。拔陵果來要擊,破也列河於嶺上,部眾皆沒。謹伏兵發,賊遂大敗,悉收得也列河之眾。
suí yáng dì zhēng gāo lì, suí jiāng yú zhòng wén lǜ jūn zhǐ lè làng dào, jūn cì wū gǔ chéng. zhòng wén jiǎn léi mǎ lǘ shù qiān, zhì yú jūn hòu. jì ér lǜ zhòng dōng guò, gāo lì chū bīng yǎn xí zī zhòng, zhòng wén huí jī, dà pò zhī.
隋煬帝征高麗,隋將于仲文率軍指樂浪道,軍次烏骨城。仲文簡羸馬驢數千,置於軍後。既而率眾東過,高麗出兵掩襲輜重,仲文回擊,大破之。
jūn shèng lǔ lüè bèi zhuī xí duō bài
軍勝虜掠被追襲多敗
zhān tán yǐ lìn suǒ huò zhì bài, yì tān zhī lèi, gù fù ěr dí zhī hòu.
(鱣檀以吝所獲致敗,亦貪之累,故附餌敵之後。)
shí liù guó nán liáng tū fà zhān tán fá běi liáng jǔ qú méng xùn yú gū zāng, zhì fān hé sháo diào, tú diào fǎn. lüè wǔ qiān yú hù. qí jiāng qū yòu jìn yuē:" bì xià zhuǎn zhàn qiān lǐ, qián wú wán zhèn, xǐ hù zī cái, yíng yì qú lù, yí bèi dào xuán shī, zǎo dù jùn xiǎn. méng xùn shàn yú yòng bīng, shì zhòng xí zhàn, ruò qīng jūn zú zhì, chū wú lǜ biǎo, dà dí wài bī, xǐ hù nèi gōng, wēi dào yě." wèi wèi yī lì yán yuē:" wǒ jūn shì fāng shèng, jiāng shì yǒng qì zì bèi, bǐ tú wǒ qí, shì bù xiāng jí. ruò bèi dào xuán shī, bì juān qì zī cái, shì rén yǐ ruò, fēi jì yě." é ér hūn wù fēng yǔ, méng xùn jūn dà zhì, zhān tán dà bài ér hái.
十六國南涼禿髮鱣檀伐北涼沮渠蒙遜於姑臧,至番禾、苕藋,(徒吊反。)掠五千餘戶。其將屈右進曰:"陛下轉戰千里,前無完陣,徙戶資財,盈溢衢路,宜倍道旋師,早度峻嶮。蒙遜善於用兵,士眾習戰,若輕軍卒至,出吾慮表,大敵外逼,徙戶內攻,危道也。"衛尉伊力延曰:"我軍勢方盛,將士勇氣自倍,彼徒我騎,勢不相及。若倍道旋師,必捐棄資財,示人以弱,非計也。"俄而昏霧風雨,蒙遜軍大至,鱣檀大敗而還。
chōu jūn fù
抽軍(附)
dà táng wèi gōng lǐ jìng bīng fǎ yuē:" zhū bīng mǎ bèi zéi wéi rào, chōu bá xū shè fāng jì. yī shí qí bá, zéi jí zhú bèi huī gē, yīn cǐ bì bài. qí bīng gòng zéi xiāng chí, shì xū chōu bá zhě, jí xū gé yī duì, chōu yī duì. suǒ chōu zhī duì, qù jiù duì bǎi bù yǐ xià, suì biàn lì duì, lìng chí gē qiāng dāo bàng bìng gōng nǔ děng, zhāng shī dài zéi. zhāng shī le, jí chōu qián duì. rú zéi lái bī, suǒ zhāng gōng nǔ děng rén, biàn jí fàng jiàn fèn jī. rú qí zéi zhǐ bù lái, qí suǒ chōu duì, biàn guò xiàng qián bǎi bù yǐ xià, suì biàn zhǔn qián lì duì, zhāng shī gōng nǔ děng dài zéi. jì zhāng shī qì, zhǔn qián chōu qián duì, gé cì lì zhèn, jí miǎn bèi zéi bēn cù. qí bèi chōu zhī duì, bù dé jí zǒu, xū xú huǎn ér xíng. rú zéi xiāng bī, jí xū huí jù zhàn. qí duì tóu yā guān yā hòu, fù duì tóu yǐn qián. rú yǒu zǒu zhě, yǎng yā guān duì tóu biàn zhǎn wéi shī jié dù zhě, zhǎn quán duì."
大唐衛公李靖兵法曰:"諸兵馬被賊圍繞,抽拔鬚設方計。一時齊拔,賊即逐背揮戈,因此必敗。其兵共賊相持,事須抽拔者,即須隔一隊,抽一隊。所抽之隊,去舊隊百步以下,遂便立隊,令持戈槍刀棒並弓弩等,張施待賊。張施了,即抽前隊。如賊來逼,所張弓弩等人,便即放箭奮擊。如其賊止不來,其所抽隊,便過向前百步以下,遂便准前立隊,張施弓弩等待賊。既張施訖,准前抽前隊,隔次立陣,即免被賊奔蹙。其被抽之隊,不得急走,須徐緩而行。如賊相逼,即須回拒戰。其隊頭、押官押後,副隊頭引前。如有走者,仰押官、隊頭便斬;違失節度者,斬全隊。"
sūn zǐ yuē:" bēi ér jiāo zhī." bǐ qí jǔ guó xìng shī, nù ér yù jìn, zé dāng wài shì qū náo, yǐ gāo qí zhì qí duò guī, yāo ér jī zhī. gù wáng zǐ yuē:" shàn yòng fǎ zhě, rú lí zhī yǔ shǔ, lì zhī yǔ zhì, shì zhī yóu bēi, jìng ér xià zhī."
孫子曰:"卑而驕之。"(彼其舉國興師,怒而欲進,則當外示屈撓,以高其志;俟惰歸,邀而擊之。故王子曰:"善用法者,如狸之與鼠,力之與智,示之猶卑,靜而下之。")
bēi cí dài dí qǔ zhī
卑辭怠敵取之
zhàn guó yàn jūn dà pò qí guó, qí jiāng tián dān shǒu jí mò, zhī shì zú kě yòng, nǎi shēn cāo bǎn chā, yǔ shì zú fēn gōng, qī qiè biān háng wǔ zhī jiān, jǐn sàn fàn shí xiǎng shì. lìng jiǎ zú jiē fú, shǐ lǎo ruò nǚ zǐ chéng chéng. qiǎn yuē jiàng yú yàn, yàn jūn jiē hū wàn suì. tián dān yòu shōu mín jīn, dé qiān yì, lìng jí mò fù háo qiǎn shǐ yí yàn jiāng shū yuē:" jí mò jí jiàng, yuàn wú lǔ lüè wú zú jiā qī qiè, lìng ān dǔ." yàn jiāng dà xǐ, xǔ zhī. yàn jūn yóu cǐ yì xiè. tián dān chū jūn jī, dà bài zhī.
戰國燕軍大破齊國,齊將田單守即墨,知士卒可用,乃身操板插,與士卒分功,妻妾編行伍之間,盡散飯食饗士。令甲卒皆伏,使老弱女子乘城。遣約降於燕,燕軍皆呼萬歲。田單又收民金,得千鎰,令即墨富豪遣使遺燕將書曰:"即墨即降,願無虜掠吾族家妻妾,令安堵。"燕將大喜,許之。燕軍由此益懈。田單出軍擊,大敗之。
chēng jiàng jí hé yīn xiè bài zhī
稱降及和因懈敗之
qín mò, tiān xià bīng qǐ, pèi gōng xī rù wǔ guān, yù yǐ èr wàn rén jī qín yáo guān xià jūn, zhāng liáng yuē:" qín bīng shàng qiáng, wèi kě qīng yě. chén wén qí jiāng tú zhě zi, jiǎ shù yì dòng yǐ lì. yuàn qiě liú bì, shǐ rén xíng, wèi wǔ wàn rén jù shí, yì zhāng qí zhì zhū shān zhī shàng, wèi yí bīng, lìng lì shí qí chí zhòng bǎo dàn qín jiāng." tān ér hū míng, kě huò yǐ lù. qín jiāng guǒ yù lián hé jù xī xí xián yáng, pèi gōng yù tīng zhī. liáng yuē:" cǐ dú qí jiāng yù pàn, shì zú kǒng bù cóng. bù cóng bì wēi, bù rú yīn qí xiè dài jī zhī." pèi gōng nǎi yǐn bīng jī zhī, qín jūn dà pò.
秦末,天下兵起,沛公西入武關,欲以二萬人擊秦嶢關下軍,張良曰:"秦兵尚強,未可輕也。臣聞其將屠者子,賈豎易動以利。願且留壁,使人行,為五萬人具食,益張旗幟諸山之上,為疑兵,令酈食其持重寶啗秦將。"(貪而忽名,可貨以賂。)秦將果欲連和俱西襲咸陽,沛公欲聽之。良曰:"此獨其將欲叛,士卒恐不從。不從必危,不如因其懈怠擊之。"沛公乃引兵擊之,秦軍大破。
jìn jiāng lǐ jǔ shǒu xíng yáng chéng, qián zhào liú cōng jiāng liú chàng bù qí sān wàn tǎo jǔ, tún yú hán wáng gù lěi, xiāng qù qī lǐ, qiǎn shǐ zhāo jǔ. shí chàng zú zhì, jǔ wèi xiá wèi bèi, qiǎn shǐ fèng niú jiǔ zhà jiàng yú chàng, qián nì jīng yǒng, jiàn qí lǎo ruò. chàng bù yǐ wèi yú, dà xiǎng qú shuài, rén jiē zuì bǎo. jǔ móu yè xí zhī, chàng jǐn yǐ shēn miǎn.
晉將李矩守滎陽城,前趙劉聰將劉暢步騎三萬討矩,屯於韓王故壘,相去七里,遣使招矩。時暢卒至,矩未暇為備,遣使奉牛酒詐降於暢,潛匿精勇,見其老弱。暢不以為虞,大饗渠帥,人皆醉飽。矩謀夜襲之,暢僅以身免。
dà táng zhēn guān chū, tū jué xié lì zì yuán zhōu què guī, shí qiǎn lǐ jìng tǎo zhī. xié lì jì jiǒng, shǐ zhí shī sī lì rù cháo xiè zuì, qǐng wèi fān chén. tài zōng qiǎn táng jiǎn ān xiū rén chí jié chū sài, yǐ ān fǔ zhī. xié lì bù kěn cháo jìn, móu dài cǎo qīng mǎ féi, jiāng yú shā qì. jìng yǔ qí fù jiāng zhāng gōng jǐn móu yuē:" zhì shǐ dào bǐ, lǔ bì zì kuān, xū lǜ jīng qí, jī èr shí rì liáng, chéng xián yǎn xí." zhū jiāng jiē yuē:" zhào xǔ qí jiàng, xíng rén zài bǐ, nài hé gōng zhī?" jìng yuē:" cǐ bīng jī yě." dū jūn jí jìn, yǎn yú bái dào, guò qí chì hòu qiān yú zhàng, jiē fú yǐ suí jūn. xié lì jiàn shǐ zhě shén yuè, bù yú guān bīng zhī zhì. jìng jūn yǎn dào, zòng jī zhī, suì miè qí guó.
大唐貞觀初,突厥頡利自原州卻歸,時遣李靖討之。頡利計窘,使執失思力入朝謝罪,請為藩臣。太宗遣唐儉、安修仁持節出塞,以安撫之。頡利不肯朝覲,謀待草青馬肥,將逾沙磧。靖與其副將張公謹謀曰:"制使到彼,虜必自寬,須率精騎,齎二十日糧,乘閒掩襲。"諸將皆曰:"詔許其降,行人在彼,奈何攻之?"靖曰:"此兵機也。"督軍疾進,奄逾白道,過其斥候千餘帳,皆俘以隨軍。頡利見使者甚悅,不虞官兵之至。靖軍奄到,縱擊之,遂滅其國。
sūn zǐ yuē:" fán zhàn zhě, yǐ zhèng hé, yǐ qí shèng. zhèng zhě dāng dí, qí bīng cóng bàng jī bù bèi, yǐ zhèng dào hé zhàn, yǐ qí biàn qǔ shèng yě. gù shàn chū qí zhě, wú qióng rú tiān dì, bù jié rú jiāng hé. yán yīng biàn chū qí, wú qióng jié. zhōng ér fù shǐ, rì yuè shì yě. sǐ ér fù shēng, sì shí shì yě." rì yuè yùn xíng, rù ér fù chū sì shí gèng wáng, xìng ér fù fèi. yán qí zhèng biàn huà, huò ruò rì yuè zhī jìn tuì, sì shí zhī shèng shuāi yě.
孫子曰:"凡戰者,以正合,以奇勝。(正者當敵,奇兵從傍擊不備,以正道合戰,以奇變取勝也。)故善出奇者,無窮如天地,不竭如江河。(言應變出奇,無窮竭。)終而復始,日月是也。死而復生,四時是也。"(日月運行,入而復出;四時更王,興而復廢。言奇正變化,或若日月之進退,四時之盛衰也。)
liǎng jūn xiāng duì qǔ bèi pò zhī
兩軍相對取背破之
hòu hàn chū, chì méi qīng dú shí yú wàn zhòng bìng zài shè quǎn, guāng wǔ yǐn bīng jiāng jī zhī. gěng chún jūn zài qián, qù zhòng yíng shù lǐ, zéi hū yè gōng chún, yǔ shè yíng zhōng, shì duō sǐ shāng. chún lēi bù qǔ, jiān bù dòng. xuǎn gǎn sǐ shì èr qiān rén, jù chí qiáng nǔ, gè fù sān shǐ, shǐ xián méi xián xíng, fù, zhe. rào chū zéi hòu, qí shēng hū zào, qiáng nǔ bìng fā, zéi zhòng jīng zǒu, zhuī jī, suì pò zhī.
後漢初,赤眉、青犢十餘萬眾並在射犬,光武引兵將擊之。耿純軍在前,去眾營數里,賊忽夜攻純,雨射營中,士多死傷。純勒部曲,堅不動。選敢死士二千人,俱持強弩,各傅三矢,使銜枚閒行,(傅,著。)繞出賊後,齊聲呼譟,強弩並發,賊眾驚走,追擊,遂破之。
sòng liǔ yuán jǐng wèi suí jùn tài shǒu, jì zhì, ér mán fǎn, duàn yì dào, yù gōng jùn. jùn nèi lì shǎo, liáng zhàng yòu fá, yuán jǐng shè fāng lüè, dé liù qī bǎi rén, nǎi fēn wǔ bǎi rén tún yì dào. huò yuē:" mán jiāng bī chéng, bù yí fēn zhòng." yuán jǐng yuē:" mán wén jùn qiǎn zhòng shù, qǐ wù chéng nèi bīng shǎo. qiě biǎo lǐ hé shì, yú jì wèi zhǎng." huì mán chuí zhì, nǎi shǐ yì dào bīng qián chū qí hòu, jiè yuē:" huǒ jǔ chí jìn." qián hòu jù fā, mán zhòng jīng rǎo, tóu yún shuǐ sǐ zhě qiān yú rén, zhǎn huò shù bǎi, jùn jìng sù rán, wú fù kòu chāo.
宋柳元景為隨郡太守,既至,而蠻反,斷驛道,欲攻郡。郡內力少,糧仗又乏,元景設方略,得六七百人,乃分五百人屯驛道。或曰:"蠻將逼城,不宜分眾。"元景曰:"蠻聞郡遣重戍,豈悟城內兵少。且表里合勢,於計為長。"會蠻垂至,乃使驛道兵潛出其後,戒曰:"火舉馳進。"前後俱發,蠻眾驚擾,投鄖水死者千餘人,斬獲數百,郡境肅然,無復寇抄。
xiāo qí mò, liáng wǔ dì fā yōng zhōu dōng xià, yōng zhōu, jīn xiāng yáng jùn. dà jūn cì jiāng níng, liáng wǔ shǐ lǚ sēng zhēn yǔ wáng mào lǜ jīng bīng xiān dēng chì bí luó. wáng mào dùn yú yuè chéng, lǚ sēng zhēn yóu shǒu bái bǎn. qí zhǔ dōng hūn jiāng lǐ jū shì mì chān zhī chéng zhōng zhòng shǎo, lǜ ruì zú wàn rén zhí lái báo chéng. sēng zhēn wèi jiāng shì yuē:" jīn lì jì bù dí, bù kě yǔ zhàn, kě wù yáo shè. xū zhì qiàn lǐ, dāng bìng lì pò zhī." é ér jiē yuè qiàn, bá shān, sēng zhēn fēn rén shàng chéng, shǐ shí jù fā, zì lǜ mǎ bù sān bǎi rén chū qí hòu, shǒu pí zhě fù yú chéng ér xià, pí, bì zhī fǎn. nèi wài qí jī, jū shì děng yīng shí bēn sàn.
蕭齊末,梁武帝發雍州東下,(雍州,今襄陽郡。)大軍次江寧,梁武使呂僧珍與王茂率精兵先登赤鼻邏。王茂頓於越城,呂僧珍猶守白板。齊主東昏將李居士密覘知城中眾少,率銳卒萬人直來薄城。僧珍謂將士曰:"今力既不敵,不可與戰,可勿遙射。須至塹里,當併力破之。"俄而皆越塹,拔柵,僧珍分人上城,矢石俱發,自率馬步三百人出其後,守陴者復逾城而下,(陴,婢支反。)內外齊擊,居士等應時奔散。
chén jiāng zhōu jiǒng zhèn ān qí děng zhōu, gāo qí qiǎn jiāng lù qiān yǐ zhòng èr wàn chū zì bā qí, yǔ jiǒng xiāng yù. jiǒng liú léi ruò zī zhòng, shè yí bīng yǐ dāng zhī, shēn lǜ jīng ruì, yóu xián dào yāo qí hòu, dà bài qiān jūn, lǔ huò qì xiè mǎ lǘ bù kě shèng shù.
陳將周炅鎮安、蘄等州,高齊遣將陸騫以眾二萬出自巴、蘄,與炅相遇。炅留羸弱輜重,設疑兵以當之,身率精銳,由閒道邀其後,大敗騫軍,虜獲器械馬驢不可勝數。
suí hàn wáng liàng jù bīng zhōu fǎn, suí jiāng yáng sù lǜ zhòng shù wàn tǎo liàng. shí jìn jiàng lǚ sān zhōu bìng wèi liàng chéng shǒu, sù gè yǐ èr qiān rén mí zhī ér qù. liàng qiǎn jiāng zhào zi kāi yōng zhòng shí yú wàn, shān jué jìng lù, tún jù gāo bì lǐng, bù zhèn wǔ shí lǐ. sù lìng zhū jiāng yǐ bīng lín zhī, zì yǐn bīng rù huò shān, yuán yá gǔ ér jìn, zhí zhǐ qí yíng, yī zhàn pò zhī, shā huò shù wàn.
隋漢王諒據并州反,隋將楊素率眾數萬討諒。時晉、絳、呂三州並為諒城守,素各以二千人縻之而去。諒遣將趙子開擁眾十餘萬,柵絕徑路,屯據高璧嶺,布陣五十里。素令諸將以兵臨之,自引兵入霍山,緣崖谷而進,直指其營,一戰破之,殺獲數萬。
liǎng jūn xiāng duì jì qiǎn jūn zhù jí shèng
兩軍相對繼遣軍助即勝
hòu hàn chū, hé nán zéi zhāng bù jù qí dì, hàn jiāng gěng yǎn tǎo zhī, bì yú lín zī. bù yǔ qí sān dì lán hóng shòu jí gù dà tóng qú shuài zhòng yì děng bīng zhòng, xìng. yì, míng yě. hào èr shí wàn, zhì lín zī dài chéng dōng, jiāng gōng yǎn. yǎn xiān chū zī shuǐ shàng, yǔ zhòng yì yù, tū qí yù zòng, yǎn kǒng cuò qí fēng, lìng bù bù gǎn jìn, gù shì ruò yǐ shèng qí qì, nǎi yǐn guī xiǎo chéng, chén bīng yú nèi. bù qì shèng, zhí gōng yǎn yíng, bì jiāng liú xīn děng hé zhàn, yǎn shēng wáng gōng huài tái dǔ zhī, lín zī běn qí guó suǒ dōu, jí qí wáng gōng zhōng zhī huài tái yě. dōng guān jì zuò" huán tái". shì xīn děng fēng jiāo, nǎi zì yǐn jīng bīng héng jiāo tū bù zhèn yú dōng chéng xià, dà pò zhī.
後漢初,河南賊張步據齊地,漢將耿弇討之,壁於臨淄。步與其三弟藍、弘、壽及故大彤渠帥重異等兵(重,姓。異,名也。)號二十萬,至臨淄大城東,將攻弇。弇先出淄水上,與重異遇,突騎欲縱,弇恐挫其鋒,令步不敢進,故示弱以盛其氣,乃引歸小城,陳兵於內。步氣盛,直攻弇營,裨將劉歆等合戰,弇升王宮壞台睹之,(臨淄本齊國所都,即齊王宮中之壞台也。東觀記作"環台"。)視歆等鋒交,乃自引精兵橫交突步陣於東城下,大破之。
hòu hàn mò, lǚ bù fù cóng dōng hūn yǔ chén gōng jiāng wàn yú rén lái yǔ cáo gōng zhàn. shí bīng jiē chū qǔ mài, zài zhě bù néng qiān rén, tún yíng bù gù. cáo gōng nǎi mìng fù rén shǒu pí, xī jiāng bīng jù zhī. tún xī yǒu dà dī, qí nán shù mù yōu shēn. bù yí yǒu fú, nǎi xiāng wèi yuē:" cáo cāo duō zhà, wù rù fú zhōng." yǐn jūn nán tún shí yú lǐ. míng rì fù lái, cáo gōng yǐn bīng dī lǐ, chū bàn bīng dī wài. bù yì jìn, nǎi lìng qīng bīng tiāo zhàn, jì hé, fú bīng chéng dī, bù qí bìng jìn, suì dà pò zhī.
後漢末,呂布復從東昏與陳宮將萬餘人來與曹公戰。時兵皆出取麥,在者不能千人,屯營不固。曹公乃命婦人守陴,悉將兵拒之。屯西有大隄,其南樹木幽深。布疑有伏,乃相謂曰:"曹操多詐,勿入伏中。"引軍南屯十餘里。明日復來,曹公隱兵隄里,出半兵隄外。布益進,乃令輕兵挑戰,既合,伏兵乘隄,步騎並進,遂大破之。
dà táng wǔ dé chū, wáng chōng jù dōng dōu, tài zōng wǎng zhēng zhī, tún qīng chéng gōng, yíng lěi wèi lì. wáng chōng lǜ zhòng èr wàn, zì fāng zhū mén chū lín gǔ shuǐ, yǐ yù dà jūn, zhū jiāng shén jù. tài zōng yǐ jīng qí zhèn yú běi máng, dēng hòu wèi xuān wǔ líng yǐ guān zéi zhèn, wèi zuǒ yòu yuē:" zéi shì pò yǐ, xī zhòng ér chū, lì zài yī zhàn. jīn rì pò zhī, qí hòu bù néng chū yǐ." nǎi lìng qū tū tōng lǜ bù zú wǔ qiān, dù shuǐ bù zhèn yǐ dāng zhī. yīn jiè tōng yuē:" dài bīng jiāo, jí fàng yān, wú dāng lǜ mǎ jūn nán xià." bīng cái jiē, tài zōng yǐ qí chōng zhī, tǐng shēn xiān jìn, biǎo lǐ hé shì. zéi zhòng shū sǐ zhàn, sàn ér fù hé zhě shù yān. dì jì xiǎn ài, zéi duō pái máo zàn, máo zàn, chán yě. zi guǎn fǎn. qí zhàn shāo nán. tài zōng qīn zì shè zhī, mò bù yīng xián ér dào. qǐ chén jí wǔ, zéi zhòng shǐ tuì, yīn chéng zhī, pò yú chéng qiàn, fú zhǎn qī qiān rén. zì shì bù gǎn fù chū.
大唐武德初,王充據東都,太宗往征之,屯青城宮,營壘未立。王充率眾二萬,自方諸門出臨穀水,以御大軍,諸將甚懼。太宗以精騎陣於北邙,登後魏宣武陵以觀賊陣,謂左右曰:"賊勢迫矣,悉眾而出,利在一戰。今日破之,其後不能出矣。"乃令屈突通率步卒五千,渡水布陣以當之。因戒通曰:"待兵交,即放煙,吾當率馬軍南下。"兵才接,太宗以騎沖之,挺身先進,表里合勢。賊眾殊死戰,散而複合者數焉。地既險隘,賊多排〈矛贊〉,(〈矛贊〉,鋋也。子管反。)騎戰稍難。太宗親自射之,莫不應弦而倒。起辰及午,賊眾始退,因乘之,迫於城塹,俘斬七千人。自是不敢復出。
bīng duō lì yǒu yú yí fēn jūn xiāng jì
兵多力有餘宜分軍相繼
dōng wèi dà jiāng qí shén wǔ dà jǔ fá xī wèi, jiāng dù pú jīn, qí jiāng xuē chù yuē: chù, chāng liù fǎn." xī zéi lián nián jī jǐn, dàn yí zhì bīng zhū dào, wù yǔ yě zhàn, bǐ jí lái nián mài qiū, rén zhòng jǐn yīng è sǐ, xī zéi zì rán guī jiàng, yuàn wáng wú dù hé yě." hóu jǐng yì yuē:" jīn zhě zhī jǔ, bīng zhòng jí dà, wàn yī bù jié, zú nán shōu liǎn. bù rú fēn wèi èr jūn, xiāng jì ér jìn, qián jūn ruò shèng, hòu jūn quán lì qián jūn ruò bài, hòu jūn chéng zhī." shén wǔ jiē fú nà, suì yǒu shā yuàn zhī bài. qí shén wǔ wéi zhī ér bài.
東魏大將齊神武大舉伐西魏,將渡蒲津,其將薛琡曰:(琡,昌六反。)"西賊連年饑饉,但宜置兵諸道,勿與野戰,比及來年麥秋,人眾盡應餓死,西賊自然歸降,願王無渡河也。"侯景亦曰:"今者之舉,兵眾極大,萬一不捷,卒難收斂。不如分為二軍,相繼而進,前軍若勝,後軍全力;前軍若敗,後軍承之。"神武皆弗納,遂有沙苑之敗。(齊神武違之而敗。)
wǒ guǎ dí zhòng zì yuǎn zhì chéng pí bài zhī
我寡敵眾自遠至乘疲敗之
jìn sī kōng liú kūn shǒu tài yuán, qiǎn jiāng jī dàn lǜ zhòng shí yú wàn tǎo shí lè. lēi jiāng jù zhī, huò jiàn yuē:" dàn bīng mǎ jīng shèng, qí fēng bù kě dāng, yí shēn gōu gāo lěi yǐ cuò qí ruì, gōng shǒu zhī shì, bì huò wàn quán." lēi yuē:" dàn dà zhòng yuǎn lái, tǐ pí lì jié, quǎn yáng wū hé, hào lìng bù qí, kě yī zhàn qín zhī, hé qiáng zhī yǒu. kòu yǐ chuí zhì, hú kě shě qù dà jūn yī dòng, qǐ yì zhōng hái. ruò dàn chéng wǒ zhī tuì, gù zǒu nǎi wú xiá, yān dé shēn gōu gāo lěi hū! cǐ wèi bù zhàn ér zì miè wáng zhī dào." lì zhǎn jiàn zhě. yǐ kǒng cháng wèi qián fēng dū du, lìng sān jūn hòu chū zhě zhǎn. shè yí bīng yú shān shàng, fēn wèi èr fú. lēi qīng qí yǔ dàn zhàn, wěi shōu zhòng ér běi. dàn zòng bīng zhuī zhī, lēi qián hòu fú fā, lái jī, dàn jūn dà bài.
晉司空劉琨守太原,遣將姬澹率眾十餘萬討石勒。勒將拒之,或諫曰:"澹兵馬精盛,其鋒不可當,宜深溝高壘以挫其銳,攻守之勢,必獲萬全。"勒曰:"澹大眾遠來,體疲力竭,犬羊烏合,號令不齊,可一戰擒之,何強之有。寇已垂至,胡可捨去;大軍一動,豈易中還。若澹乘我之退,顧走乃無暇,焉得深溝高壘乎!此為不戰而自滅亡之道。"立斬諫者。以孔萇為前鋒都督,令三軍後出者斬。設疑兵於山上,分為二伏。勒輕騎與澹戰,偽收眾而北。澹縱兵追之,勒前後伏發,來擊,澹軍大敗。
liáng jiāng chén qìng zhī cáo zhòng zōng fá hòu wèi zhī wō yáng, wō, gū hé fǎn. wèi qiǎn jiāng yuán zhāo děng lǜ bīng lái yuán, qián jūn zhì tuó jiàn, qù wō yáng sì shí lǐ. qìng zhī yù nì zhàn, zhū jiāng yǐ:" zéi zhī qián fēng, bì shì qīng ruì, yǔ zhàn ruò jié, bù zú wèi gōng rú qí bù lì, jǔ wǒ jūn zhèn shì. bīng fǎ suǒ wèi yǐ yì dài láo, bù rú wù jī." qìng zhī yuē:" wèi rén yuǎn lái, jiē yǐ pí juàn, qù wǒ jì yuǎn, bì bù jiàn yí. jí qí wèi jí, xū cuò qí qì. chū qí bù yì, bì wú bài lǐ. qiě wén lǔ suǒ jù yíng, lín mù shén shèng, bì bù yè chū. zhū jūn ruò jiē yí huò, qìng zhī qǐng dú qǔ zhī." yú shì yǔ huī xià wǔ bǎi qí bēn jī, pò qí qián jūn, wèi rén zhèn kǒng.
梁將陳慶之、曹仲宗伐後魏之渦陽,(渦,孤和反。)魏遣將元昭等率兵來援,前軍至駝澗,去渦陽四十里。慶之欲逆戰,諸將以:"賊之前鋒,必是輕銳,與戰若捷,不足為功;如其不利,沮我軍陣勢。兵法所謂以逸待勞,不如勿擊。"慶之曰:"魏人遠來,皆已疲倦,去我既遠,必不見疑。及其未集,須挫其氣。出其不意,必無敗理。且聞虜所據營,林木甚盛,必不夜出。諸君若皆疑惑,慶之請獨取之。"於是與麾下五百騎奔擊,破其前軍,魏人震恐。
qí shén wǔ yǔ wèi xiào wǔ dì gòu xì, zì tài yuán jǔ bīng bī luò yáng, dì qiǎn jiāng yuán bīn zhī hú sī chūn chǒu lún fǎn zhèn wǔ láo, qiǎn shǐ gào zhōu wén dì. zhōu wén dì wèi zuǒ yòu yuē:" gāo huān shù rì xíng bā jiǔ bǎi lǐ, xiǎo bīng zhě suǒ jì, zhèng xū chéng biàn jī zhī. ér zhǔ shàng yǐ wàn chéng zhī zhòng, bù néng dù hé jué zhàn, fāng yuán jīn jù shǒu. qiě zhǎng hé wàn lǐ, gǎn yù wèi nán, ruò yī chù dé dù, dà shì qù yǐ." guǒ rú qí yán, dì xī bēn zhǎng ān. xiào wǔ wéi zhī ér bài.
齊神武與魏孝武帝構隙,自太原舉兵逼洛陽,帝遣將元斌之、斛斯椿(丑倫反)鎮武牢,遣使告周文帝。周文帝謂左右曰:"高歡數日行八九百里,曉兵者所忌,正須乘便擊之。而主上以萬乘之重,不能渡河決戰,方緣津據守。且長河萬里,扞御為難,若一處得渡,大事去矣。"果如其言,帝西奔長安。(孝武違之而敗。)
dōng wèi jiāng qí shén wǔ fá xī wèi, jūn zhì xǔ yuán xī. zhōu wén dì zhì wèi nán, zhēng zhū zhōu jūn jiē wèi huì, nǎi zhào zhū jiāng wèi zhī yuē:" gāo huān yuè shān dù hé, yuǎn lái zhì cǐ, tiān wáng zhī shí yě. jīn jí qí xīn zhì, biàn kě jī zhī." jí zào fú qiáo yú wèi, lìng jūn rén jī zi xī fǎn sān rì liáng, qīng qí dù wèi, zī zhòng zì wèi nán jiā wèi ér xī. jūn zhì shā yuàn, jù qí shén wǔ jūn liù shí yú lǐ. qí shén wǔ wén zhōu wén zhì, yǐn jūn lái huì, dǔ zhōu wén jūn shǎo, jìng chí ér jìn, bù wèi háng liè, zǒng cuì yú zuǒ jūn. bīng jiāng jiāo, zhōu wén míng gǔ, shì jiē fèn qǐ. qí jiāng yú jǐn děng liù jūn yǔ zhī hé zhàn, lǐ bì děng lǜ tiě qí héng jī zhī, jué qí jūn wèi èr, suì dà bài zhī, zhǎn liù qiān yú jí, lín zhèn jiàng zhě èr wàn yú rén. qí shén wǔ yè dùn, zhuī zhì hé shàng, fù dà kè huò. qián hòu lǔ qí zú qī wàn. liú qí jiǎ shì èr wàn, yú xī zòng guī.
東魏將齊神武伐西魏,軍至許原西。周文帝至渭南,徵諸州軍皆未會,乃召諸將謂之曰:"高歡越山渡河,遠來至此,天亡之時也。今及其新至,便可擊之。"即造浮橋於渭,令軍人齎(子奚反)三日糧,輕騎渡渭,輜重自渭南夾渭而西。軍至沙苑,距齊神武軍六十餘里。齊神武聞周文至,引軍來會,睹周文軍少,競馳而進,不為行列,總萃於左軍。兵將交,周文鳴鼓,士皆奮起。其將于謹等六軍與之合戰,李弼等率鐵騎橫擊之,絕其軍為二,遂大敗之,斬六千餘級,臨陣降者二萬餘人。齊神武夜遁,追至河上,復大克獲。前後虜其卒七萬。留其甲士二萬,餘悉縱歸。
sūn zǐ yuē:" fèn sù, kě wǔ. jí jí zhī rén, kě fèn nù ér zhì sǐ. fèn sù yì nù zhě, juàn zhuàng jí jí, bù jì qí nán, kě dòng zuò qī wǔ. zhǔ bù kě yǐ nù ér xìng jūn, jiāng bù kě yǐ yùn ér zhì zhàn, hé yú lì ér yòng, bù hé yú lì ér zhǐ. rén zhǔ jù zhòng xìng jūn, yǐ dào lǐ shèng fù zhī jì, bù kě yǐ jǐ zhī sī nù. jiāng jǔ bīng zé yǐ cè, bù kě yǐ yùn huì zhī gù ér hé zhàn yě. nù kě yǐ fù xǐ, yùn kě yǐ fù yuè, wáng guó bù kě yǐ fù cún, sǐ zhě bù kě yǐ fù shēng yě. zhǔ nù xìng jūn fá rén, wú sù móu míng jì, zé pò wáng yǐ. jiāng yùn nù ér dòu, cāng zú ér hé zhàn, suǒ shāng shā bì duō. nù yùn kě yǐ fù yuè xǐ, yán wáng guó bù kě yǐ fù cún, sǐ zhě bù kě fù shēng, yán dāng shèn zhī. gù yuē míng zhǔ shèn zhī, liáng jiāng jǐng zhī, cǐ ān wēi zhī dào yě." jǐng, jiè yě.
孫子曰:"忿速,可侮。(急疾之人,可忿怒而致死。忿速易怒者,狷戇疾急,不計其難,可動作欺侮。)主不可以怒而興軍,將不可以慍而致戰,合於利而用,不合於利而止。(人主聚眾興軍,以道理勝負之計,不可以己之私怒。將舉兵則以策,不可以慍恚之故而合戰也。)怒可以復喜,慍可以復悅,亡國不可以復存,死者不可以復生也。(主怒興軍伐人,無素謀明計,則破亡矣。將慍怒而斗,倉卒而合戰,所傷殺必多。怒慍可以復悅喜,言亡國不可以復存,死者不可復生,言當慎之。)故曰明主慎之,良將儆之,此安危之道也。"(儆,戒也。)
tiāo zhàn
挑戰
zhàn guó wèi wǔ hòu wèn wú qǐ yuē:" liǎng jūn xiāng dāng, bù zhī qí jiāng, yù jī hé rú?" qǐ yuē:" lìng jiàn ér yǒng zhě, jiāng ér jī ruì, jiāo hé ér běi, gào ér wù fá, guān dí jìn qǔ, yī lái yì qǐ: qí zhèng yǐ lǐ. bēn běi bù zhuī, jiàn lì bù qǔ: cǐ jiāng yǒu móu. ruò qí zhòng zhuī běi, qí zhì lí luàn, zì zhǐ zì xíng, huò zòng huò héng, tān lì wù dé: fán ruò cǐ lèi, jiāng lìng bù xíng."
戰國魏武侯問吳起曰:"兩軍相當,不知其將,欲擊何如?"起曰:"令賤而勇者,將而擊銳,交合而北,告而勿罰,觀敵進取,一來一起:其政以理。奔北不追,見利不取:此將有謀。若其眾追北,旗幟離亂,自止自行,或縱或橫,貪利務得:凡若此類,將令不行。"
chǔ hàn xiāng chí, péng yuè shù jué chǔ liáng dào, xiàng yǔ yù tǎo yuè, wèi qí jiāng cáo jiù yuē:" jǐn shǒu chéng gāo, hàn yù tiāo zhàn, shèn wù yǔ zhàn, wú lìng dé dōng. wǒ shí wǔ rì bì zhū péng yuè, dìng liáng dì." hàn guǒ shù tiāo zhàn, chǔ jūn bù chū. shǐ rén rǔ zhī, wǔ liù rì, cáo jiù nù, dù bīng sì shuǐ. hàn jī zhī, dà pò chǔ jūn, jǐn dé chǔ guó huò huì. cáo jiù zì wěn yú sì shuǐ zhī shàng.
楚、漢相持,彭越數絕楚糧道,項羽欲討越,謂其將曹咎曰:"謹守成皋,漢欲挑戰,慎勿與戰,無令得東。我十五日必誅彭越,定梁地。"漢果數挑戰,楚軍不出。使人辱之,五六日,曹咎怒,渡兵汜水。漢擊之,大破楚軍,盡得楚國貨賄。曹咎自刎於汜水之上。
shí liù guó yáo xiāng jù huáng luò, qián qín fú shēng qiǎn jiāng fú huáng méi dèng qiāng děng lǜ bù qí tǎo zhī. xiāng shēn gōu gāo lěi, gù shǒu bù zhàn. dèng qiāng shuō huáng méi yuē:" shāng gōng zhī niǎo, luò yú xū fā. xiāng pín wèi jìn jiāng huán wēn zhāng píng suǒ bài, ruì qì sàng yǐ. jīn gù lěi bù zhàn, shì qióng kòu yě. xiāng xìng gāng hěn, yì yǐ gāng dòng. ruò zhǎng qū gǔ xíng, zhí yā qí lěi, xiāng bì nù ér chū shī, kě yī zhàn qín yě." huáng méi cóng zhī, qiǎn qiāng lǜ qí sān qiān jūn yú xiāng lěi. guǒ nù, jǐn ruì chū zhàn. qiāng wěi bù shèng, yǐn qí ér tuì, xiāng zhuī zhī, zhì yú sān yuán, qiāng huí qí jù xiāng. é ér huáng méi zhì, dà zhàn, zhǎn zhī, jǐn fú qí zhòng.
十六國姚襄據黃落,前秦苻生遣將苻黃眉、鄧羌等率步騎討之。襄深溝高壘,固守不戰。鄧羌說黃眉曰:"傷弓之鳥,落於虛發。襄頻為晉將桓溫、張平所敗,銳氣喪矣。今固壘不戰,是窮寇也。襄性剛狠,易以剛動。若長驅鼓行,直壓其壘,襄必怒而出師,可一戰擒也。"黃眉從之,遣羌率騎三千軍於襄壘。果怒,盡銳出戰。羌偽不勝,引騎而退,襄追之,至於三原,羌回騎拒襄。俄而黃眉至,大戰,斬之,盡俘其眾。
sòng jiāng shěn yōu zhī fǎn, zì jiāng líng jǔ bīng dōng xià, fēn bīng chū xià kǒu, jù lǔ shān. yōu zhī jì zhì yǐng, yǐ yǐng chéng ruò xiǎo bù zú gōng, sòng yǐng zhōu, jīn jiāng xià jùn. qiǎn rén gào yǐng zhōu shǒu jiāng liǔ shì lóng yuē:" bèi tài hòu lìng, dāng zàn hái dōu. qīng jì xiāng yǔ fèng guó, xiǎng dé cǐ yì." shì lóng dá yuē:" dōng xià zhī shī, jiǔ chéng shēng wèn. yǐng chéng xiǎo zhèn, zì shǒu ér yǐ." yōu zhī jiāng qù, shì lóng qiǎn jūn yú xī zhǔ tiāo zhàn, yōu zhī guǒ nù, lìng zhū jūn dēng àn shāo guō yì, zhú zhǎng wéi gōng zhī. shì lóng suí yí jù yīng, zhòng jiē pī què. yōu zhī jūn yīn zhī bài kuì.
宋將沈攸之反,自江陵舉兵東下,分兵出夏口,據魯山。攸之既至郢,以郢城弱小不足攻,(宋郢州,今江夏郡。)遣人告郢州守將柳世隆曰:"被太后令,當蹔還都。卿既相與奉國,想得此意。"世隆答曰:"東下之師,久承聲問。郢城小鎮,自守而已。"攸之將去,世隆遣軍於西渚挑戰,攸之果怒,令諸軍登岸燒郭邑,築長圍攻之。世隆隨宜拒應,眾皆披卻。攸之軍因之敗潰。
suí mò, gāo zǔ qǐ bīng, zì tài yuán zhì huò yì, suí jiāng sòng lǎo shēng shǒu chéng. tài zōng yǐ shù qí yì qí chéng xià, jǔ biān zhǐ huī, ruò jiāng wéi chéng zhě. lǎo shēng nù, kāi mén chū bīng. gāo zǔ yīn wèi lǒng xī gōng jiàn chéng yuē:" rǔ kàn liǎng zhèn jiāng jiāo, yǐn zuǒ jūn zhí qū dōng mén." mìng tài zōng yǐn yòu jūn zhí qū nán mén, yǐ duàn qí guī lù. lǎo shēng zhī jūn bèi chéng ér liè zhèn, gāo zǔ yǐ zhōng jūn yǔ jiàn chéng hé zhèn yú chéng dōng, tài zōng zhèn yú chéng nán. lǎo shēng huī bīng jí jìn, xiān báo gāo zǔ, ér jiàn chéng zhuì mǎ, lǎo shēng chéng zhī, zhōng jūn yǔ zuǒ jūn xián què. tài zōng zì nán yuán yáo jiàn chén qǐ, zhī yì shī tuì, lǜ èr bǎi qí chí xià jùn bǎn, shā yī zéi jiāng, suì chōng duàn qí jūn, chū qí zhèn hòu, biǎo lǐ qí zào, suí shī dà kuì, suì qín lǎo shēng, ér píng huò yì.
隋末,高祖起兵,自太原至霍邑,隋將宋老生守城。太宗以數騎詣其城下,舉鞭指麾,若將圍城者。老生怒,開門出兵。高祖因謂隴西公建成曰:"汝看兩陣將交,引左軍直趨東門。"命太宗引右軍直趨南門,以斷其歸路。老生之軍背城而列陣,高祖以中軍與建成合陣於城東,太宗陣於城南。老生麾兵疾進,先薄高祖,而建成墜馬,老生乘之,中軍與左軍咸卻。太宗自南原遙見塵起,知義師退,率二百騎馳下峻阪,殺一賊將,遂沖斷其軍,出其陣後,表里齊譟,隋師大潰,遂擒老生,而平霍邑。
sūn zǐ yuē:" fán chù jūn, shì shēng chù gāo, gāo, yáng yě. shì, wèi mù qián shēng dì. chù jūn dāng zài gāo. zhàn jiàng wú dēng, wú yíng gāo yě. jiàng xià yě, wèi shān xià yě. zhàn yú shān xià, dí yǐn zhī shàng shān, wú dēng zhú yě. cǐ chù shān gǔ zhī jūn yě. xǐ gāo ér è xià, guì yáng ér jiàn yīn, shān nán yuē yáng. shān běi yuē yīn. shì wèi bì shèng. jūn wú bǎi jí, qiū líng dī fáng, bì chù qí gāo yáng, ér yòu bèi zhī. dī zhě, jī tǔ suǒ zuò, jiē dāng chù qí yáng ér yòu zhī zhí, zhàn zhī biàn yě. cǐ bīng zhī lì, ér dì zhī zhù yě. gù yòng bīng zhī fǎ, gāo líng wù xiàng yě, dí ruò jù shān líng, yī fù xiǎn zǔ, chén bīng dài dí, wù qīng gōng qù yě. jì chí shì bù biàn, yǒu yǔn shí zhī chōng yě. bèi qiū wù yíng yě." dí bèi qiū líng wèi zhèn, wú yǒu hòu huàn, zé dāng yǐn zhì píng dì, wù yíng ér jī yě.
孫子曰:"凡處軍,視生處高,(高,陽也。視,謂目前生地。處軍當在高。)戰降無登,(無迎高也。降下也,謂山下也。戰於山下,敵引之上山,無登逐也。)此處山谷之軍也。喜高而惡下,貴陽而賤陰,(山南曰陽。山北曰陰。)是為必勝。軍無百疾,丘陵隄防,必處其高陽,而右背之。(隄者,積土所作,皆當處其陽而右之職,戰之便也。)此兵之利,而地之助也。故用兵之法,高陵勿向也,(敵若據山陵,依附險阻,陳兵待敵,勿輕攻趣也。既馳勢不便,有殞石之沖也。)背丘勿迎也。"(敵背丘陵為陣,無有後患,則當引置平地,勿迎而擊也。)
dí chù gāo wù gōng
敵處高勿攻
shǔ zhū gé liàng bīng fǎ yuē:" shān líng zhī zhàn, bù yǎng qí gāo shuǐ shàng zhī zhàn, bù nì qí liú cǎo shàng zhī zhàn, bù shè qí shēn píng dì zhī zhàn, bù nì qí xū: cǐ bīng zhī lì yě. gù zhàn dòu zhī lì, wéi qì yǔ xíng yě."
蜀諸葛亮兵法曰:"山陵之戰,不仰其高;水上之戰,不逆其流;草上之戰,不涉其深;平地之戰,不逆其虛:此兵之利也。故戰鬥之利,唯氣與形也。"
hòu zhōu qiǎn jiāng tǎo gāo qí, shī wéi luò yáng, qí jiāng duàn sháo yù zhī. sháo dēng máng bǎn, liáo yù guān zhōu jūn xíng shì, zhì dà hé gǔ, biàn zhí zhōu jūn, jí qiǎn chí gào zhū yíng, yǔ zhū jiāng jié zhèn yǐ dài zhī. zhōu jūn yǐ bù rén zài qián, shàng shān nì zhàn. sháo yǐ bǐ tú wǒ qí, qiě què qiě yǐn, dài qí lì bì, nǎi qiǎn xià mǎ jī zhī, duǎn bīng shǐ jiāo, zhōu rén dà kuì. luò chéng zhī wéi bìng jí bēn dùn.
後周遣將討高齊,師圍洛陽,齊將段韶御之。韶登邙阪,聊欲觀周軍形勢,至大和谷,便值周軍,即遣馳告諸營,與諸將結陣以待之。周軍以步人在前,上山逆戰。韶以彼徒我騎,且卻且引,待其力弊,乃遣下馬擊之,短兵始交,周人大潰。洛城之圍並即奔遁。
dí dǎng jí zhī zé hé huǎn zhī zé lí
敵黨急之則合緩之則離
hòu hàn mò, cáo gōng zhēng zhāng xiù yú ráng. xún yōu yuē:" xiù yǎng shí yú liú biǎo, jiǔ ér shì bì lí. jīn huǎn zhī, kě yòu zhì jí zhī, zé xiāng jiù." gōng bù cóng, yǔ xiù zhàn, biǎo guǒ jiù zhī. gōng bài guī. cáo gōng wéi zhī, gù bài.
後漢末,曹公征張繡於穰。荀攸曰:"繡仰食於劉表,久而勢必離。今緩之,可誘致;急之,則相救。"公不從,與繡戰,表果救之。公敗歸。(曹公違之,故敗。)
cáo gōng jì kè yè, yuán shàng yuán xī suì bēn liáo dōng, zhòng yǒu shù qiān. chū, liáo dōng tài shǒu gōng sūn kāng shì yuǎn bù fú. cáo gōng pò wū wán, huò shuō gōng suì zhēng zhī, shàng xī kě qín. gōng yuē:" wú fāng shǐ kāng zhǎn sòng qí shǒu, bù fán bīng yǐ." gōng yǐn bīng hái, kāng guǒ zhǎn sòng shàng xī, chuán qí shǒu. zhū jiāng huò wèn yuē:" gōng hái ér zhǎn shàng xī, hé yě?" gōng yuē:" bǐ sù wèi shàng xī, qí jí zhī zé bìng lì, huǎn zhī zé zì xiāng tú, qí shì rán yě."
曹公既克鄴,袁尚、袁熙遂奔遼東,眾有數千。初,遼東太守公孫康恃遠不服。曹公破烏丸,或說公遂征之,尚、熙可擒。公曰:"吾方使康斬送其首,不煩兵矣。"公引兵還,康果斬送尚、熙,傳其首。諸將或問曰:"公還而斬尚、熙,何也?"公曰:"彼素畏尚、熙,其急之則併力,緩之則自相圖,其勢然也。"
jiǎ tuō ān zhòng
假託安眾
chūn qiū shí, jìn wén gōng zú, jiāng bìn yú qǔ wò. chū jiàng, jiù yǒu shēng rú niú. rú niú hǒu shēng. bo yǎn shǐ dài fū bài, yuē:" jūn mìng dà shì: jiāng yǒu xī shī guò yì wǒ, jī zhī bì dà jié yān." qín bó shǐ mèng míng shì děng sān jiāng xí zhèng, jìn shī yù yú xiáo ér bài zhī. shēng zì jiù chū, gù yuē jūn mìng yě. dà shì, róng shì yě. bo yǎn wén qín mì móu, gù yīn jiù shēng yǐ zhèng zhòng xīn yě.
春秋時,晉文公卒,將殯於曲沃。出絳,柩有聲如牛。(如牛吼聲。)卜偃使大夫拜,曰:"君命大事:將有西師過軼我,擊之必大捷焉。"秦伯使孟明視等三將襲鄭,晉師御於殽而敗之。(聲自柩出,故曰君命也。大事,戎事也。卜偃聞秦密謀,故因柩聲以正眾心也。)
yàn jiāng qí jié dài lè yì, gōng qí jí mò. qí jiāng tián dān jù shǒu, nǎi lìng chéng zhōng rén shí bì jì qí xiān zǔ yú tíng, fēi niǎo xī xiáng wǔ chéng zhōng xià shí. yàn rén guài zhī. dān fù xuān yán yuē:" shén lái xià jiào wǒ." yòu lìng yuē:" dāng yǒu shén rén wèi wǒ shī zhě." yǒu zú yuē:" chén kě yǐ wèi shī hū?" fǎn zǒu. tián dān nǎi qǐ, yǐn hái, dōng xiāng zuò, shī shì zhī. zú yuē:" chén qī jūn, chéng wú néng." tián dān yuē:" zi wù yán yě." yīn shī zhī. měi chū yuē shù, bì chēng shén. zhòng xīn nǎi ān, jìng pò yàn jūn.
燕將騎劫代樂毅,攻齊即墨。齊將田單拒守,乃令城中人食必祭其先祖於庭,飛鳥悉翔舞城中下食。燕人怪之。單復宣言曰:"神來下教我。"又令曰:"當有神人為我師者。"有卒曰:"臣可以為師乎?"返走。田單乃起,引還,東鄉坐,師事之。卒曰:"臣欺君,誠無能。"田單曰:"子勿言也。"因師之。每出約束,必稱神。眾心乃安,竟破燕軍。
qín èr shì chū, tiān xià luàn, chén shèng wú guǎng qǐ bīng yú qí, yù shōu rén xīn. móu yuē:" xiàng yàn wèi chǔ jiāng, shù yǒu gōng, ài shì lǜ, chǔ rén lián zhī. huò yǐ wèi zài. jīn chéng yǐ wú zhòng wèi tiān xià chàng, yí duō yīng zhě." wèi shǒu hào lìng. guǎng yǐ wèi rán. nǎi xíng bǔ. bo zhě zhī qí zhǐ yì, yuē:" zú xià shì jiē chéng gōng. rán zú xià bo zhī guǐ hū." bo zhě yún shì chéng yǒu gōng, rán xū jiǎ tuō guǐ shén, nǎi kě xìng qǐ ěr. gù shèng guǎng xiǎo qí yì, zé wèi yú shū hú míng yǐ wēi zhòng yě. shèng guǎng xǐ, qiān yuē:" cǐ jiào wǒ xiān wēi zhòng ěr." nǎi dān shū bó yuē" chén shèng wáng", zhì rén suǒ zēng yú fù zhōng. zú mǎi yú pēng shí, dé shū, yǐ guài zhī yǐ. yòu xián lìng guǎng zhī cì suǒ páng cóng cí zhōng, yè gòu huǒ, hú míng hū qù shēng yuē:" dà chǔ xìng, chén shèng wáng." xián wèi qiè lìng rén xíng yě. mì yú guǎng suǒ cì shě chù páng cè cóng cí zhōng wèi zhī. cóng wèi cǎo mù zhī cén wèi zhě yě. cí, shén cí yě. gòu, wèi jié qǐ yě. zú jiē yè jīng kǒng. dàn rì, cù zhòng wǎng wǎng zhǐ mù shèng guǎng. yīn ér hào lìng, zhòng suì cóng zhī.
秦二世初,天下亂,陳勝、吳廣起兵於蘄,欲收人心。謀曰:"項燕為楚將,數有功,愛士率,楚人憐之。或以為在。今誠以吾眾為天下唱,宜多應者。"(謂首號令。)廣以為然。迺行卜。卜者知其指意,曰:"足下事皆成功。然足下卜之鬼乎。"(卜者雲事成有功,然須假託鬼神,乃可興起耳。故勝、廣曉其意,則為魚書、狐鳴以威眾也。)勝、廣喜,僉曰:"此教我先威眾耳。"迺丹書帛曰"陳勝王",置人所罾魚腹中。卒買魚烹食,得書,已怪之矣。又閒令廣之次所旁叢祠中,夜構火,狐鳴呼(去聲)曰:"大楚興,陳勝王。"(閒謂竊令人行也。密於廣所次舍處旁側叢祠中為之。叢謂草木之岑蔚者也。祠,神祠也。構,謂結起也。)卒皆夜驚恐。旦日,卒中往往指目勝、廣。因而號令,眾遂從之。
shì shuō xīn shū, cáo gōng jūn xíng shī dào, èr jūn jiē kě, gōng lìng yuē:" qián yǒu dà méi lín, ráo zi, suān, kě yǐ jiě kě." shì zú wén zhī, kǒu jiē shuǐ chū, chéng cǐ dé jí qián shuǐ.
世說新書,曹公軍行失道,二軍皆渴,公令曰:"前有大梅林,饒子,酸,可以解渴。"士卒聞之,口皆水出,乘此得及前水。
jìn jiāng lǐ jǔ shǒu xíng yáng chéng, liú cōng jiāng liú chàng tǎo jǔ. jǔ fèng niú jiǔ zhà jiàng, móu yè xí zhī, bīng shì yǐ zéi zhòng, jiē yǒu jù sè. jǔ lìng guō sòng dǎo zhèng zi chǎn cí yuē:" jūn xī xiāng zhèng, è niǎo bù míng. xiōng hú chòu jié, hé dé guò tíng." shǐ wū yáng yán:" dōng lǐ yǒu jiào, dāng qiǎn shén bīng xiāng zhù." jiāng shì wén zhī, jiē yǒng yuè zhēng jìn. nǎi shǐ jīng xuǎn yǒng gǎn qiān rén, yè yǎn chàng yíng, huò kǎi mǎ shén duō, zhǎn shǒu shù qiān jí, chàng jǐn yǐ shēn miǎn.
晉將李矩守滎陽城,劉聰將劉暢討矩。矩奉牛酒詐降,謀夜襲之,兵士以賊眾,皆有懼色。矩令郭誦禱鄭子產祠曰:"君昔相鄭,惡鳥不鳴。凶胡臭羯,何得過庭。"使巫揚言:"東里有教,當遣神兵相助。"將士聞之,皆踴躍爭進。乃使精選勇敢千人,夜掩暢營,獲鎧馬甚多,斬首數千級,暢僅以身免。
shí liù guó hòu zhào shí lè shǐ jiāng má qiū děng fá zhāng zhòng huá yú wǔ wēi, zhòng huá jiāng xiè ài yuē:" qǐ jiǎ chén bīng qī qiān, wèi diàn xià tūn zhī." zhòng huá yǐ ài wèi zhōng jiān jiāng jūn, pèi bù qí wǔ qiān jī qiū. yǐn shī chū zhèn wǔ, yè yǒu èr xiāo míng yú yá zhōng, ài yuē:" xiāo, yāo yě, liù bó de xiāo zhě shèng. jīn xiāo míng yá zhōng, kè dí zhī zhào." yú shì jìn zhàn, dà pò zhī, zhǎn shǒu wǔ qiān jí.
十六國後趙石勒使將麻秋等伐張重華於武威,重華將謝艾曰:"乞假臣兵七千,為殿下吞之。"重華以艾為中堅將軍,配步騎五千擊秋。引師出振武,夜有二梟鳴於牙中,艾曰:"梟,邀也,六博得梟者勝。今梟鳴牙中,克敵之兆。"於是進戰,大破之,斬首五千級。
shí liù guó hòu yàn mù róng bǎo qiǎn jiāng mù róng hè lín lǜ sān wàn yú rén kòu xīn shì. jiǎ zǐ huì, hòu wèi dào wǔ dì jìn jūn tǎo zhī, tài shǐ lìng cháo chóng zòu yuē:" xī zhòu yǐ jiǎ zǐ wáng, bīng jiā jì zhī, bù kě chū." dì yuē:" zhòu yǐ jiǎ zǐ wáng, zhōu wǔ bù yǐ jiǎ zǐ shèng hū?" chóng wú yǐ duì. dì suì jìn jūn xīn shì, hè lín tuì zǔ gū shuǐ, yī jiàn rù zé yǐ zì gù. rù, ér jù fǎn. jiǎ xū, dì lín qí yíng, zhàn yú yì tái wù, dà pò zhī.
十六國後燕慕容寶遣將慕容賀麟率三萬餘人寇新市。甲子晦,後魏道武帝進軍討之,太史令晁崇奏曰:"昔紂以甲子亡,兵家忌之,不可出。"帝曰:"紂以甲子亡,周武不以甲子勝乎?"崇無以對。帝遂進軍新市,賀麟退阻泒水,依漸洳澤以自固。(洳,而據反。)甲戌,帝臨其營,戰於義台塢,大破之。
dōng jìn mò, sòng wǔ dì tǎo mù róng chāo, wéi guǎng gù chéng, shù yuè bù bá. huò shuō yù yuē:" xī shí lè jiāng shí jì lóng gōng cáo yí, zhān qì zhě yǐ wèi miǎn yīn shéng shuǐ dài chéng, fēi kě gōng bá, ruò sāi wǔ lóng kǒu, chéng bì zì xiàn. jì lóng cóng zhī, ér yí jiàng. mù róng kè wéi duàn kān yì rú zhī, ér kān jiàng. jiàng hòu wú jǐ, yòu zhèn kāi zhī. jīn jiù jī yóu zài, kě sài zhī." yù cóng qí yán. yú shì, chéng zhōng nán nǚ huàn jiǎo ruò jí zhě tài bàn. shí yǒu cāng é fēi rù zhàng zuò, zhòng xián jīng è, qí jiāng hú fān dú hè yuē:" cāng zhě, hú sè yě. é zhě, wǒ yě. hú lǔ guī wǒ zhī zhēng." zhòng dà yuè. jiāng gōng chéng, zhū jiāng xián jiàn yuē:" jīn wǎng wáng zhī rì, bīng jiā suǒ jì." yù yuē:" wǒ wǎng bǐ wáng, jí shú dà yān!" nǎi mìng xī dēng, suì píng guǎng gù.
東晉末,宋武帝討慕容超,圍廣固城,數月不拔。或說裕曰:"昔石勒將石季龍攻曹嶷,瞻氣者以為澠(音繩)水帶城,非可攻拔,若塞五龍口,城必自陷。季龍從之,而嶷降。慕容恪圍段龕亦如之,而龕降。降後無幾,又震開之。今舊跡猶在,可塞之。"裕從其言。於是,城中男女患腳弱疾者太半。時有蒼鵝飛入帳坐,眾咸驚愕,其將胡蕃獨賀曰:"蒼者,胡色也。鵝者,我也。胡虜歸我之徵。"眾大悅。將攻城,諸將咸諫曰:"今往亡之日,兵家所忌。"裕曰:"我往彼亡,吉孰大焉!"乃命悉登,遂平廣固。
dōng jìn mò, lǐng nán zéi lú xún kòu jiàn yè, sòng wǔ dì jī pò, zǒu zhì péng lí hú, nǎi xī lì shān duàn zuǒ lǐ. dà jūn zhì zuǒ lǐ, jiāng zhàn, dì suǒ zhí huī gān zhé, fān shěn shuǐ, zhòng bìng guài jù. dì huān xiào yuē:" wǎng nián fù zhōu zhī zhàn, fān gān yì zhé, jīn zhě fù rán, zéi bì pò yǐ." jí gōng shān ér jìn. xún bīng suī shū sǐ zhàn, fú néng jìn. zhū jūn chéng shèng bēn zhī, xún dān gě zǒu. suǒ shā jí tóu shuǐ sǐ, fán wàn yú rén. nà qí jiàng fù, yòu qí bī lüè. qiǎn liú fān mèng huái yù qīng jūn zhuī zhī. xún shōu sàn zú, shàng yǒu shù qiān rén, yáo hái guǎng zhōu.
東晉末,嶺南賊盧循寇建業,宋武帝擊破,走至彭蠡湖,乃悉力柵斷左里。大軍至左里,將戰,帝所執麾竿折,幡瀋水,眾並怪懼。帝歡笑曰:"往年覆舟之戰,幡竿亦折,今者復然,賊必破矣。"即攻柵而進。循兵雖殊死戰,弗能禁。諸軍乘勝奔之,循單舸走。所殺及投水死,凡萬餘人。納其降附,宥其逼掠。遣劉藩、孟懷玉輕軍追之。循收散卒,尚有數千人,遙還廣州。
liáng yǔ yù wèi huá yáng tài shǒu, hòu wèi jūn gōng wéi nán zhèng. shí liáng chǔ guǎ shǎo, rén qíng xiōng jù. xiōng, xǔ gǒng fǎn. zhōu yǒu kòng cāng shù shí suǒ, yù shǒu zì fēng tí, zhǐ shì jiāng shì yún:" cǐ zhōng sù jiē mǎn, zú zhī èr nián, dàn nǔ lì jiān shǒu." zhòng xīn yǐ ān, lǔ tuì.
梁庾域為華陽太守,後魏軍攻圍南鄭。時糧儲寡少,人情忷懼。(忷,許拱反。)州有空倉數十所,域手自封題,指示將士云:"此中粟皆滿,足支二年,但努力堅守。"眾心以安,虜退。
suí mò, lǐ mì jù xìng luò cāng, pò yǔ wén huà jí hái, shì zú jiē pí juàn. suí jiāng wáng chōng yù chéng qí bì ér jī zhī, kǒng zhòng xīn bù yī, nǎi jiǎ tuō guǐ shén, yán mèng jiàn zhōu gōng, nǎi lì cí yú luò shuǐ zhī shàng, qiǎn wū xuān yán zhōu gōng yù lìng pú shè jí tǎo lǐ mì, dāng yǒu dà gōng, bù zé bīng jiē yì sǐ. chōng bīng duō chǔ rén, sú xìn yāo. yán yǐ huò zhī, zhòng jiē qǐng zhàn, suì pò mì.
隋末,李密據興洛倉,破宇文化及還,士卒皆疲倦。隋將王充欲乘其弊而擊之,恐眾心不一,乃假託鬼神,言夢見周公,乃立祠於洛水之上,遣巫宣言周公欲令僕射急討李密,當有大功,不則兵皆疫死。充兵多楚人,俗信妖。言以惑之,眾皆請戰,遂破密。