nán yuè xià sān shì bǎi zhàng hǎi chán shī fǎ sì wéi shān líng yòu chán shī tán zhōu wéi shān líng yòu chán shī, fú zhōu zhǎng xī zhào shì zi. nián shí wǔ chū jiā, yī běn jùn jiàn shàn sì fǎ cháng lǜ shī, tì fà yú háng zhōu lóng xìng sì, jiū dà xiǎo chéng jiào. èr shí sān yóu jiāng xī, cān bǎi zhàng, zhàng yī jiàn, xǔ zhī rù shì, suì jū cān xué zhī shǒu. shì lì cì, zhàng wèn: shuí? shī yuē:
南嶽下三世百丈海禪師法嗣溈山靈佑禪師潭州溈山靈佑禪師，福州長溪趙氏子。年十五出家，依本郡建善寺法常律師，剃髮於杭州龍興寺，究大小乘教。二十三游江西，參百丈，丈一見，許之入室，遂居參學之首。侍立次，丈問：「誰？」師曰：

mǒu jiǎ. zhàng yuē: rǔ bō lú zhōng yǒu huǒ fǒu? shī bō zhī yuē: wú huǒ. zhàng gōng qǐ shēn bō dé shǎo huǒ, jǔ yǐ shì zhī yuē: rǔ dào, wú zhè gè!
「某甲。」丈曰：「汝撥爐中有火否？」師撥之曰：「無火。」丈躬起深撥得少火，舉以示之曰：「汝道，無這個！」

shī yóu shì fā wù, lǐ xiè chén qí suǒ jiě. zhàng yuē: cǐ nǎi zàn shí qí lù ěr. jīng yún: yù shí fó xìng yì, dāng guān shí jié yīn yuán. shí jié jì zhì, rú mí hū wù, rú wàng hū yì, fāng shěng jǐ wù bù cóng tā dé. gù zǔ shī yún: wù le tóng wèi wù, wú xīn yì wú fǎ.
師由是發悟，禮謝陳其所解。丈曰：「此乃暫時歧路耳。經云：欲識佛性義，當觀時節因緣。時節既至，如迷忽悟，如忘忽憶，方省己物不從他得。故祖師云：悟了同未悟，無心亦無法。

qí shì wú xū wàng fán shèng děng xīn, běn lái xīn fǎ yuán zì bèi zú. rǔ jīn jì ěr, shàn zì hù chí. cì rì, tóng bǎi zhàng rù shān zuò wù. zhàng yuē: jiāng dé huǒ lái me? shī yuē: jiāng dé lái. zhàng yuē: zài shén chù? shī nǎi niān yī zhī chái chuī liǎng chuī, dù yǔ bǎi zhàng. zhàng yuē:
祇是無虛妄凡聖等心，本來心法元自備足。汝今既爾，善自護持。」次日，同百丈入山作務。丈曰：「將得火來麼？」師曰：「將得來。」丈曰：「在甚處？」師乃拈一枝柴吹兩吹，度與百丈。丈曰：

rú chóng yù mù.
「如蟲御木。」

sī mǎ tóu tuó zì hú nán lái, wèi zhàng yuē: qǐng zài hú nán xún dé yī shān, míng dà wéi, shì yī qiān wǔ bǎi rén shàn zhī shí suǒ jū zhī chù. zhàng yuē: lǎo sēng zhù dé fǒu? tuó yuē:
司馬頭陀自湖南來，謂丈曰：「頃在湖南尋得一山，名大溈，是一千五百人善知識所居之處。」丈曰：「老僧住得否？」陀曰：

fēi hé shàng suǒ jū. zhàng yuē: hé yě? tuó yuē: hé shàng shì gǔ rén, bǐ shì ròu shān. shè jū tú bù yíng qiān. zhàng yuē:
「非和尚所居。」丈曰：「何也？」陀曰：「和尚是骨人，彼是肉山。設居徒不盈千。」丈曰：

wú zhòng zhōng mò yǒu rén zhù dé fǒu? tuó yuē: dài lì guān zhī. shí huá lín jué wèi dì yī zuò, zhàng lìng shì zhě qǐng zhì. wèn yuē: cǐ rén rú hé?
「吾眾中莫有人住得否？」陀曰：「待歷觀之。」時華林覺為第一座，丈令侍者請至。問曰：「此人如何？」

tuó qǐng qìng kài yī shēng, xíng shù bù. tuó yuē: bù kě. zhàng yòu lìng huàn shī, shī shí wèi diǎn zuò. tuó yī jiàn nǎi yuē: cǐ zhèng shì wéi shān zhǔ rén yě.
陀請謦欬一聲，行數步。陀曰：「不可。」丈又令喚師，師時為典座。陀一見乃曰：「此正是溈山主人也。」

zhàng shì yè zhào shī rù shì, zhǔ yuē: wú huà yuán zài cǐ. wéi shān shèng jìng, rǔ dāng jū zhī, sì xù wú zōng, guǎng dù hòu xué. ér huá lín wén zhī yuē:
丈是夜召師入室，囑曰：「吾化緣在此。溈山勝境，汝當居之，嗣續吾宗，廣度後學。」而華林聞之曰：

mǒu jiǎ tiǎn jū shàng shǒu, diǎn zuò hé dé zhù chí? zhàng yuē: ruò néng duì zhòng xià de yī yǔ chū gé, dāng yǔ zhù chí. jí zhǐ jìng píng wèn yuē: bù dé huàn zuò jìng píng, rǔ huàn zuò shèn me?
「某甲忝居上首，典座何得住持？」丈曰：「若能對眾下得一語出格，當與住持。」即指淨瓶問曰：「不得喚作淨瓶，汝喚作甚麼？」

lín yuē: bù kě huàn zuò mù yě. zhàng nǎi wèn shī, shī tī dào jìng píng biàn chū qù. zhàng xiào yuē: dì yī zuò shū què shān zǐ yě. shī suì wǎng yān.
林曰：「不可喚作木也。」丈乃問師，師踢倒淨瓶便出去。丈笑曰：「第一座輸卻山子也。」師遂往焉。

shì shān qiào jué, xiòng wú rén yān. yuán náo wèi wǔ, xiàng lì chōng shí. jīng yú wǔ qī zài, jué wú lái zhě.
是山峭絕，夐無人煙。猿猱為伍，橡栗充食。經於五七載，絕無來者。

shī zì niàn yán, wǒ běn zhù chí, wèi lì yì yú rén, jì jué wǎng hái, zì shàn hé jì? jí shě ān ér yù tā wǎng.
師自念言，我本住持，為利益於人，既絕往還，自善何濟？即舍庵而欲他往。

xíng zhì shān kǒu, jiàn shé hǔ láng bào, jiāo héng zài lù. shī yuē:
行至山口，見蛇虎狼豹，交橫在路。師曰：

rǔ děng zhū shòu, bù yòng lán wú xíng lù. wú ruò yú cǐ shān yǒu yuán, rǔ děng gè zì sàn qù. wú ruò wú yuán, rǔ děng bù yòng dòng. wú cóng lù guò, yī rèn rǔ chī.
「汝等諸獸，不用攔吾行路。吾若於此山有緣，汝等各自散去。吾若無緣，汝等不用動。吾從路過，一任汝吃。」

yán qì, chóng hǔ sì sàn ér qù. shī nǎi huí ān. wèi jí yī zài, ān shàng zuò jí lǎn ān yě. tóng shù sēng cóng bǎi zhàng lái, fǔ zuǒ yú shī. ān yuē:
言訖，蟲虎四散而去。師乃回庵。未及一載，安上座﹝即懶安也。﹞同數僧從百丈來，輔佐於師。安曰：

mǒu yǔ hé shàng zuò diǎn zuò, dài sēng jí wǔ bǎi rén, bù lùn shí jié jí bù zào zhōu, biàn fàng mǒu jiǎ xià. zì hòu shān xià jū mín, shāo shāo zhī zhī, lǜ zhòng gòng yíng fàn yǔ. lián shuài lǐ jǐng ràng zòu hào tóng qìng sì, xiāng guó péi gōng xiū cháng zī xuán ào, yáo shì tiān xià chán xué fú còu yān.
「某與和尚作典座，待僧及五百人，不論時節即不造粥，便放某甲下。」自後山下居民，稍稍知之，率眾共營梵宇。連帥李景讓奏號同慶寺，相國裴公休嘗咨玄奧，繇是天下禪學輻輳焉。

shàng táng: fū dào rén zhī xīn, zhì zhí wú wěi, wú bèi wú miàn, wú zhà wàng xīn.
上堂：「夫道人之心，質直無偽，無背無面，無詐妄心。

yī qiè shí zhōng, shì tīng xún cháng, gèng wú wěi qū, yì bù bì yǎn sāi ěr, dàn qíng bù fù wù jí dé. cóng shàng zhū shèng, qí shuō zhuó biān guò huàn, ruò wú rú xǔ duō è jué qíng jiàn xiǎng xí zhī shì, pì rú qiū shuǐ chéng tíng, qīng jìng wú wèi, dàn wú ài. huàn tā zuò dào rén, yì míng wú shì rén. shí yǒu sēng wèn: dùn wù zhī rén gèng yǒu xiū fǒu? shī yuē: ruò zhēn wù dé běn tā zì zhī shí, xiū yǔ bù xiū shì liǎng tóu yǔ.
一切時中，視聽尋常，更無委曲，亦不閉眼塞耳，但情不附物即得。從上諸聖，祇說濁邊過患，若無如許多惡覺情見想習之事，譬如秋水澄渟，清淨無為，澹無礙。喚他作道人，亦名無事人。」時有僧問：「頓悟之人更有修否？」師曰：「若真悟得本他自知時，修與不修是兩頭語。

rú jīn chū xīn suī cóng yuán dé, yī niàn dùn wù zì lǐ, yóu yǒu wú shǐ kuàng jié xí qì wèi néng dùn jìng, xū jiào qú jìng chú xiàn yè liú shí, jí shì xiū yě. bù kě bié yǒu fǎ, jiào qú xiū xíng qù xiàng, cóng wén rù lǐ, wén lǐ shēn miào, xīn zì yuán míng, bù jū huò dì.
如今初心雖從緣得，一念頓悟自理，猶有無始曠劫習氣未能頓淨，須教渠淨除現業流識，即是修也。不可別有法，教渠修行趣向，從聞入理，聞理深妙，心自圓明，不居惑地。

zòng yǒu bǎi qiān miào yì, yì yáng dāng shí, cǐ nǎi dé zuò pī yī, zì jiě zuò huó jì, shǐ dé.
縱有百千妙義，抑揚當時，此乃得坐披衣，自解作活計，始得。

yǐ yào yán zhī, zé shí jì lǐ dì, bù shòu yī chén, wàn xíng mén zhōng, bù shě yī fǎ. ruò yě dān dāo zhí rù, zé fán shèng qíng jǐn, tǐ lù zhēn cháng, lǐ shì bù èr, jí rú rú fú. yǎng shān wèn:
以要言之，則實際理地，不受一塵，萬行門中，不舍一法。若也單刀直入，則凡聖情盡，體露真常，理事不二，即如如佛。」仰山問：

rú hé shì zǔ shī xī lái yì? shī zhǐ dēng lóng yuē: dà hǎo dēng lóng. yǎng yuē: mò qí zhè biàn shì me? shī yuē: zhè gè shì shèn me? yǎng yuē: dà hǎo dēng lóng.
「如何是祖師西來意？」師指燈籠曰：「大好燈籠。」仰曰：「莫祇這便是麼？」師曰：「這個是甚麼？」仰曰：「大好燈籠。」

shī yuē: guǒ rán bù jiàn. yī rì, shī wèi zhòng yuē: rú xǔ duō rén, qí dé dà jī, bù dé dà yòng. yǎng shān jǔ cǐ yǔ, wèn shān xià ān zhǔ yuē:
師曰：「果然不見。」一日，師謂眾曰：「如許多人，祇得大機，不得大用。」仰山舉此語，問山下庵主曰：

hé shàng nèn me dào, yì zhǐ rú hé? zhǔ yuē: gèng jǔ kàn. yǎng nǐ zài jǔ, bèi ān zhǔ tà dào.
「和尚恁麼道，意旨如何？」主曰：「更舉看。」仰擬再舉，被庵主踏倒。

yǎng guī jǔ shì shī, shī hē hē dà xiào. shī zài fǎ táng zuò, kù tóu jī mù yú, huǒ tóu zhì què huǒ chāo, fǔ zhǎng dà xiào. shī yuē: zhòng zhōng yě yǒu nèn me rén? suì huàn lái wèn: nǐ zuò me shēng? huǒ tóu yuē:
仰歸舉似師，師呵呵大笑。師在法堂坐，庫頭擊木魚，火頭擲卻火抄，拊掌大笑。師曰：「眾中也有恁麼人？」遂喚來問：「你作麼生？」火頭曰：

mǒu jiǎ bù chī zhōu dù jī, suǒ yǐ huān xǐ. shī nǎi diǎn tóu. hòu jìng qīng fū yún: jiāng zhī wéi shān zhòng lǐ wú rén. wò lóng qiú yún: jiāng zhī wéi shān zhòng lǐ yǒu rén.
「某甲不吃粥肚飢，所以歡喜。」師乃點頭。﹝後鏡清怤云：「將知溈山眾里無人。」臥龍球云：「將知溈山眾里有人。」

shī zhāi chá cì, wèi yǎng shān yuē: zhōng rì zhāi chá qí wén zi shēng, bù jiàn zi xíng. yǎng hàn chá shù, shī yuē: zi qí dé qí yòng, bù dé qí tǐ.
﹞師摘茶次，謂仰山曰：「終日摘茶祇聞子聲，不見子形。」仰撼茶樹，師曰：「子祇得其用，不得其體。」

yǎng yuē: wèi shěn hé shàng rú hé? shī liáng jiǔ. yǎng yuē: hé shàng qí dé qí tǐ, bù dé qí yòng.
仰曰：「未審和尚如何？」師良久。仰曰：「和尚祇得其體，不得其用。」

shī yuē: fàng zi sān shí bàng. yǎng yuē:
師曰：「放子三十棒。」仰曰：

hé shàng bàng mǒu jiǎ chī, mǒu jiǎ bàng jiào shuí chī? shī yuē: fàng zi sān shí bàng. xuán jué yún:
「和尚棒某甲吃，某甲棒教誰吃？」師曰：「放子三十棒。」﹝玄覺云：

qiě dào guò zài shén me chù. shàng táng, sēng chū yuē:
「且道過在甚麼處。」﹞上堂，僧出曰：

qǐng hé shàng wèi zhòng shuō fǎ. shī yuē: wǒ wèi rǔ dé chè kùn yě! sēng lǐ bài. hòu rén jǔ sì xuě fēng, fēng yuē: gǔ rén dé nèn me lǎo pó xīn qiè. xuán shā yún: shān tóu hé shàng cuō guò gǔ rén shì yě. xuě fēng wén zhī, nǎi wèn shā yuē: shén me chù shì lǎo sēng cuō guò gǔ rén shì chù? shā yuē: dà xiǎo wéi shān bèi nà sēng yī wèn, zhí de bǎi zá suì. fēng nǎi hài rán. shī zuò cì, yǎng shān rù lái. shī yuē: jì zi sù dào, mò rù yīn jiè. yǎng yuē: huì jì xìn yì bù lì. shī yuē: zi xìn liǎo bù lì, bù xìn bù lì? yǎng yuē:
「請和尚為眾說法。」師曰：「我為汝得徹困也！」僧禮拜。﹝後人舉似雪峰，峰曰：「古人得恁麼老婆心切。」玄沙云：「山頭和尚蹉過古人事也。」雪峰聞之，乃問沙曰：「甚麼處是老僧蹉過古人事處？」沙曰：「大小溈山被那僧一問，直得百雜碎。」峰乃駭然。﹞師坐次，仰山入來。師曰：「寂子速道，莫入陰界。」仰曰：「慧寂信亦不立。」師曰：「子信了不立，不信不立？」仰曰：

qí shì huì jì, gèng xìn ā shuí? shī yuē: ruò nèn me jí shì dìng xìng shēng wén. yǎng yuē: huì jì fú yì bù lì. shī wèn yǎng shān:
「祇是慧寂，更信阿誰？」師曰：「若恁麼即是定性聲聞。」仰曰：「慧寂佛亦不立。」師問仰山：

niè pán jīng sì shí juǎn, duō shǎo shì fú shuō, duō shǎo shì mó shuō? yǎng yuē: zǒng shì mó shuō. shī yuē:
「涅槃經四十卷，多少是佛說，多少是魔說？」仰曰：「總是魔說。」師曰：

yǐ hòu wú rén nài zǐ hé! yǎng yuē: huì jì jí yī qī zhī shì, xíng jī zài shén me chù? shī yuē: qí guì zi yǎn zhèng, bù shuō zi xíng lǚ.
「已後無人柰子何！」仰曰：「慧寂即一期之事，行屐在甚麼處？」師曰：「祇貴子眼正，不說子行履。」

yǎng shān tà yī cì, tí qǐ wèn shī yuē: zhèng nèn me shí, hé shàng zuò me shēng? shī yuē:
仰山蹋衣次，提起問師曰：「正恁麼時，和尚作麼生？」師曰：

zhèng nèn me shí, wǒ zhè lǐ wú zuò me shēng? yǎng yuē: hé shàng yǒu shēn ér wú yòng. shī liáng jiǔ, què niān qǐ wèn yuē: rǔ zhèng nèn me shí, zuò me shēng?
「正恁麼時，我這裡無作麼生？」仰曰：「和尚有身而無用。」師良久，卻拈起問曰：「汝正恁麼時，作麼生？」

yǎng yuē: zhèng nèn me shí, hé shàng hái jiàn yī fǒu? shī yuē: rǔ yǒu yòng ér wú shēn. shī hòu hū wèn yǎng shān:
仰曰：「正恁麼時，和尚還見伊否？」師曰：「汝有用而無身。」師後忽問仰山：

rǔ chūn jiān yǒu huà wèi yuán, jīn shì dào kàn. yǎng yuē: zhèng nèn me shí, qiè jì bó sù. shī yuē: tíng qiú zhǎng zhì. shī yī rì huàn yuàn zhǔ, zhǔ biàn lái. shī yuē:
「汝春間有話未圓，今試道看。」仰曰：「正恁麼時，切忌勃訴。」師曰：「停囚長智。」師一日喚院主，主便來。師曰：

wǒ huàn yuàn zhǔ, rǔ lái zuò shèn me? zhǔ wú duì. cáo shān dài yún: yě zhī hé shàng bù huàn mǒu jiǎ. yòu lìng shì zhě huàn dì yī zuò, zuò biàn zhì. shī yuē:
「我喚院主，汝來作甚麼？」主無對。﹝曹山代云：「也知和尚不喚某甲。」﹞又令侍者喚第一座，座便至。師曰：

wǒ huàn dì yī zuò, rǔ lái zuò shèn me? zuò yì wú duì. cáo shān dài yún: ruò lìng shì zhě huàn, kǒng bù lái. fǎ yǎn yún: shì lái shì zhě huàn. shī wèn yún yán: wén rǔ jiǔ zài yào shān, shì fǒu?
「我喚第一座，汝來作甚麼？」座亦無對。﹝曹山代云：「若令侍者喚，恐不來。」法眼云：「適來侍者喚。」﹞師問雲岩：「聞汝久在藥山，是否？」

yán yuē: shì. shī yuē: rú hé shì yào shān dà rén xiāng? yán yuē: niè pán hòu yǒu. shī yuē:
岩曰：「是。」師曰：「如何是藥山大人相？」岩曰：「涅槃後有。」師曰：

rú hé shì niè pán hòu yǒu? yán yuē: shuǐ sǎ bù zhe.　 què wèn shī: bǎi zhàng dà rén xiàng rú hé? shī yuē: wēi wēi táng táng, wěi wěi huáng huáng. shēng qián fēi shēng, sè hòu fēi sè.
「如何是涅槃後有？」岩曰：「水灑不著。」　卻問師：「百丈大人相如何？」師曰：「巍巍堂堂，煒煒煌煌。聲前非聲，色後非色。

wén zi shàng tiě niú, wú rǔ xià zī chù. shī guò jìng píng yǔ yǎng shān, shān nǐ jiē, shī què suō shǒu yuē: shì shèn me? yǎng yuē: hé shàng hái jiàn gè shén me? shī yuē:
蚊子上鐵牛，無汝下觜處。」師過淨瓶與仰山，山擬接，師卻縮手曰：「是甚麼？」仰曰：「和尚還見個甚麼？」師曰：

ruò nèn me, hé yòng gèng jiù wú mì? yǎng yuē: lí rán rú cǐ, rén yì dào zhōng yǔ hé shàng tí píng qiè shuǐ, yì shì běn fèn shì. shī nǎi guò jìng píng yǔ yǎng shān. shī yǔ yǎng shān xíng cì, zhǐ bǎi shù zi wèn yuē: qián miàn shì shèn me? yǎng yuē: bǎi shù zi. shī què wèn yún tián wēng, wēng yì yuē: bǎi shù zi.
「若恁麼，何用更就吾覓？」仰曰：「離然如此，仁義道中與和尚提瓶挈水，亦是本分事。」師乃過淨瓶與仰山。師與仰山行次，指柏樹子問曰：「前面是甚麼？」仰曰：「柏樹子。」師卻問耘田翁，翁亦曰：「柏樹子。」

shī yuē: zhè yún tián wēng xiàng hòu yì yǒu wǔ bǎi zhòng. shī wèn yǎng shān: hé chù lái? yǎng yuē: tián zhōng lái. shī yuē: hé hǎo yì yě wèi?
師曰：「這耘田翁向後亦有五百眾。」師問仰山：「何處來？」仰曰：「田中來。」師曰：「禾好刈也未？」

yǎng zuò yì hé shì. shī yuē: rǔ shì lái zuò qīng jiàn, zuò huáng jiàn, zuò bù qīng bù huáng jiàn? yǎng yuē:
仰作刈禾勢。師曰：「汝適來作青見，作黃見，作不青不黃見？」仰曰：

hé shàng bèi hòu shì shèn me? shī yuē: zi hái jiàn me?
「和尚背後是甚麼？」師曰：「子還見麼？」

yǎng niān hé suì yuē: hé shàng hé céng wèn zhè gè? shī yuē: cǐ shì é wáng zé rǔ. shī wèn yǎng shān: tiān hán rén hán? yǎng yuē: dà jiā zài zhè lǐ. shī yuē: hé bù zhí shuō? yǎng yuē: shì lái yě bù qū, hé shàng rú hé? shī yuē: zhí xū suí liú. shàng táng:
仰拈禾穗曰：「和尚何曾問這個？」師曰：「此是鵝王擇乳。」師問仰山：「天寒人寒？」仰曰：「大家在這裡。」師曰：「何不直說？」仰曰：「適來也不曲，和尚如何？」師曰：「直須隨流。」上堂：

zhòng dōng yán hán nián nián shì, guǐ yùn tuī yí shì ruò hé? yǎng shān jìn qián, chā shǒu ér lì. shī yuē: wǒ qíng zhī rǔ dá zhè huà bù dé! xiāng yán yuē: mǒu jiǎ piān dá dé zhè huà. shī niè qián wèn, yán yì jìn qián, chā shǒu ér lì. shī yuē: lài yù jì zi bù huì. shī yī rì jiàn liú tiě mó lái, shī yuē: lǎo zì niú, rǔ lái yě. mó yuē: lái rì tái shān dà huì zhāi, hé shàng hái qù me?
「仲冬嚴寒年年事，晷運推移事若何？」仰山進前，叉手而立。師曰：「我情知汝答這話不得！」香嚴曰：「某甲偏答得這話。」師躡前問，嚴亦進前，叉手而立。師曰：「賴遇寂子不會。」師一日見劉鐵磨來，師曰：「老牸牛，汝來也。」磨曰：「來日台山大會齋，和尚還去麼？」

shī nǎi fàng shēn zuò wò shì, mó biàn chū qù. yǒu sēng lái lǐ bài, shī zuò qǐ shì. sēng yuē: qǐng hé shàng bù yòng qǐ. shī yuē: lǎo sēng wèi zēng zuò. sēng yuē:
師乃放身作臥勢，磨便出去。有僧來禮拜，師作起勢。僧曰：「請和尚不用起。」師曰：「老僧未曾坐。」僧曰：

mǒu jiǎ wèi zēng lǐ. shī yuē: hé gù wú lǐ? sēng wú duì. tóng ān dài yún: hé shàng bù guài. sēng wèn: rú hé shì dào? shī yuē: wú xīn shì dào. yuē: mǒu jiǎ bù huì. shī yuē: huì qǔ bù huì dǐ hǎo! yuē: rú hé shì bù huì dǐ? shī yuē:
「某甲未曾禮。」師曰：「何故無禮？」僧無對。﹝同安代云：「和尚不怪。」﹞僧問：「如何是道？」師曰：「無心是道。」曰：「某甲不會。」師曰：「會取不會底好！」曰：「如何是不會底？」師曰：

qí rǔ shì, bú shì bié rén. fù yuē: jīn shí rén dàn zhí xià tǐ qǔ bù huì dǐ, zhèng shì rǔ xīn, zhèng shì rǔ fú. ruò xiàng wài dé yī zhī yī jiě, jiāng wèi chán dào, qiě méi jiāo shè.
「祇汝是，不是別人。」復曰：「今時人但直下體取不會底，正是汝心，正是汝佛。若向外得一知一解，將為禪道，且沒交涉。

míng yùn fèn rù, bù míng yùn fèn chū, wū rǔ xīn tián. suǒ yǐ dào bú shì dào. wèn: rú hé shì bǎi zhàng zhēn? shī xià chán chuáng, chā shǒu lì. yuē: rú hé shì hé shàng zhēn? shī què zuò.
名運糞入，不名運糞出，污汝心田。所以道不是道。」問：「如何是百丈真？」師下禪床，叉手立。曰：「如何是和尚真？」師卻坐。

shī zuò cì, yǎng shān cóng fāng zhàng qián guò, shī yuē: ruò shì bǎi zhàng xiān shī jiàn, zi xū chī tòng bàng shǐ dé.
師坐次，仰山從方丈前過，師曰：「若是百丈先師見，子須吃痛棒始得。」

yǎng yuē: jí jīn shì zuò me shēng? shī yuē:
仰曰：「即今事作麼生？」師曰：

hé qǔ liǎng piàn pí. yǎng yuē: cǐ ēn nán bào. shī yuē: fēi zi bù cái, nǎi lǎo sēng nián mài.
「合取兩片皮。」仰曰：「此恩難報。」師曰：「非子不才，乃老僧年邁。」

yǎng yuē: jīn rì qīn jiàn bǎi zhàng shī wēng lái. shī yuē:
仰曰：「今日親見百丈師翁來。」師曰：

zi xiàng shén me chù jiàn? yǎng yuē: bù dào jiàn qí shì wú bié. shī yuē: shǐ zhōng zuò jiā.
「子向甚麼處見？」仰曰：「不道見祇是無別。」師曰：「始終作家。」

shī wèn yǎng shān: jí jīn shì qiě zhì, gǔ lái shì zuò me shēng? yǎng chā shǒu jìn qián. shī yuē: yóu shì jí jīn shì, gǔ lái shì zuò me shēng?
師問仰山：「即今事且置，古來事作麼生？」仰叉手近前。師曰：「猶是即今事，古來事作麼生？」

yǎng tuì hòu lì. shī yuē: rǔ qū wǒ, wǒ qū rǔ. yǎng biàn lǐ bài. yǎng shān xiāng yán shì lì cì, shī jǔ shǒu yuē: rú jīn nèn me zhě shǎo, bù nèn me zhě duō. yán cóng dōng guò xī lì, yǎng cóng xī guò dōng lì. shī yuē:
仰退後立。師曰：「汝屈我，我屈汝。」仰便禮拜。仰山香嚴侍立次，師舉手曰：「如今恁麼者少，不恁麼者多。」嚴從東過西立，仰從西過東立。師曰：

zhè gè yīn yuán, sān shí nián hòu rú jīn zhì dì xiāng sì. yǎng yuē: yì xū shì hé shàng tí chàng shǐ dé. yán yuē: jí jīn yì bù shǎo. shī yuē: hé qǔ kǒu. shī zuò cì, yǎng shān rù lái, shī yǐ liǎng shǒu xiàng jiāo shì zhī. yǎng zuò nǚ rén bài.
「這個因緣，三十年後如金擲地相似。」仰曰：「亦須是和尚提唱始得。」嚴曰：「即今亦不少。」師曰：「合取口。」師坐次，仰山入來，師以兩手相交示之。仰作女人拜。

shī yuē: rú shì! rú shì! shī fāng zhàng nèi zuò cì, yǎng shān rù lái, shī yuē: jì zi, jìn rì zōng mén lìng sì zuò me shēng? yǎng yuē: dà yǒu rén yí zhe cǐ shì. shī yuē: jì zi zuò me shēng? yǎng yuē: huì jì qí guǎn kùn lái hé yǎn, jiàn jí zuò chán, suǒ yǐ wèi zēng shuō zhe zài. shī yuē:
師曰：「如是！如是！」師方丈內坐次，仰山入來，師曰：「寂子，近日宗門令嗣作麼生？」仰曰：「大有人疑著此事。」師曰：「寂子作麼生？」仰曰：「慧寂祇管困來合眼，健即坐禪，所以未曾說著在。」師曰：

dào zhè tián dì yě nán dé. yǎng yuē: jù huì jì suǒ jiàn, qí rú cǐ yī jù yě zhe bù dé. shī yuē:
「到這田地也難得。」仰曰：「據慧寂所見，祇如此一句也著不得。」師曰：

rǔ wèi yī rén yě bù dé. yǎng yuē:
「汝為一人也不得。」仰曰：

zì gǔ shèng rén, jǐn jiē rú cǐ. shī yuē: dà yǒu rén xiào rǔ nèn me zhī duì. yǎng yuē: jiě xiào zhě shì huì jì tóng cān. shī yuē: chū tóu shì zuò me shēng?
「自古聖人，盡皆如此。」師曰：「大有人笑汝恁麼祗對。」仰曰：「解笑者是慧寂同參。」師曰：「出頭事作麼生？」

yǎng rào chán chuáng yī zā, shī yuē: liè pò gǔ jīn. yǎng shān xiāng yán shì lì cì, shī yuē: guò qù xiàn zài wèi lái, fú fú dào tóng, rén rén dé gè jiě tuō lù.
仰繞禪床一匝，師曰：「裂破古今。」仰山香嚴侍立次，師曰：「過去現在未來，佛佛道同，人人得個解脫路。」

yǎng yuē: rú hé shì rén rén jiě tuō lù? shī huí gù xiāng yán yuē: jì zi jiè wèn, hé bù dá yī?
仰曰：「如何是人人解脫路？」師回顧香嚴曰：「寂子借問，何不答伊？」

yán yuē:
嚴曰：

ruò dào guò qù wèi lái xiàn zài, mǒu jiǎ què yǒu gè zhī duì chù. shī yuē: zi zuò me shēng zhī duì? yán zhēn zhòng biàn chū. shī què wèn yǎng shān yuē: zhì xián nèn me zhī duì, hái qì jì zi yě wú?
「若道過去未來現在，某甲卻有個祗對處。」師曰：「子作麼生祗對？」嚴珍重便出。師卻問仰山曰：「智閒恁麼祗對，還契寂子也無？」

yǎng yuē: bù qì. shī yuē: zi yòu zuò me shēng? yǎng yì zhēn chóng chū qù. shī hē hē dà xiào yuē: rú shuǐ rǔ hé.
仰曰：「不契。」師曰：「子又作麼生？」仰亦珍重出去。師呵呵大笑曰：「如水乳合。」

yī rì, shī qiào qǐ yī zú wèi yǎng shān yuē: wǒ měi rì dé tā fù zài, gǎn yī bù chè. yǎng yuē: dāng shí gěi gū yuán zhōng, yǔ cǐ wú bié.
一日，師翹起一足謂仰山曰：「我每日得他負載，感伊不徹。」仰曰：「當時給孤園中，與此無別。」

shī yuē: gèng xū dào shǐ dé. yǎng yuē: hán shí yǔ tā wà zhe, yě bù wèi fèn wài. shī yuē:
師曰：「更須道始得。」仰曰：「寒時與他襪著，也不為分外。」師曰：

bù fù dāng chū, zi jīn yǐ chè. yǎng yuē:
「不負當初，子今已徹。」仰曰：

nèn me gèng yào dá huà zài. shī yuē: dào kàn. yǎng yuē: chéng rú shì yán. shī yuē: rú shì! rú shì! shī wèn yǎng shān: shēng zhù yì miè, rǔ zuò me shēng huì? yǎng yuē: yī niàn qǐ shí bù jiàn yǒu shēng zhù yì miè. shī yuē: zi hé dé qiǎn fǎ? yǎng yuē: hé shàng shì lái wèn shén me? shī yuē: shēng zhù yì miè. yǎng yuē: què huàn zuò qiǎn fǎ. shī wèn yǎng shān: miào jìng míng xīn, rǔ zuò me shēng huì? yǎng yuē:
「恁麼更要答話在。」師曰：「道看。」仰曰：「誠如是言。」師曰：「如是！如是！」師問仰山：「生住異滅，汝作麼生會？」仰曰：「一念起時不見有生住異滅。」師曰：「子何得遣法？」仰曰：「和尚適來問甚麼？」師曰：「生住異滅。」仰曰：「卻喚作遣法。」師問仰山：「妙淨明心，汝作麼生會？」仰曰：

shān hé dà dì, rì yuè xīng chén. shī yuē:
「山河大地，日月星辰。」師曰：

rǔ qí dé qí shì. yǎng yuē: hé shàng shì lái wèn shén me? shī yuē: miào jìng míng xīn. yǎng yuē:
「汝祇得其事。」仰曰：「和尚適來問甚麼？」師曰：「妙淨明心。」仰曰：

huàn zuò shì dé me? shī yuē: rú shì! rú shì!
「喚作事得麼？」師曰：「如是！如是！」

shí shuāng huì xià yǒu èr chán kè dào, yún: cǐ wèn wú yī rén huì chán. hòu pǔ qǐng bān chái, yǎng shān jiàn èr chán kè xiē, jiāng yī jué chái wèn yuē: hái dào dé me?
石霜會下有二禪客到，云：「此問無一人會禪。」後普請般柴，仰山見二禪客歇，將一橛柴問曰：「還道得麼？」

jù wú duì. yǎng yuē: mò dào wú rén huì chán hǎo! yǎng guī jǔ shì shī yuē: jīn rì èr chán kè, bèi huì jì kān pò. shī yuē:
俱無對。仰曰：「莫道無人會禪好！」仰歸舉似師曰：「今日二禪客，被慧寂勘破。」師曰：

shén me chù bèi zi kān pò? yǎng jǔ qián huà. shī yuē: jì zi yòu bèi wú kān pò. yún jū xī yún: shén chù shì wéi shān kān pò yǎng shān chù. shī shuì cì, yǎng shān wèn xùn, shī biàn huí miàn xiàng bì. yǎng yuē: hé shàng hé dé rú cǐ! shī qǐ yuē:
「甚麼處被子勘破？」仰舉前話。師曰：「寂子又被吾勘破。」﹝雲居錫云：「甚處是溈山勘破仰山處。」﹞師睡次，仰山問訊，師便回面向壁。仰曰：「和尚何得如此！」師起曰：

wǒ shì lái dé yī mèng, nǐ shì wèi wǒ yuán kàn. yǎng qǔ yī pén shuǐ, yǔ shī xǐ miàn. shǎo qǐng, xiāng yán yì lái wèn xùn. shī yuē:
「我適來得一夢，你試為我原看。」仰取一盆水，與師洗面。少頃，香嚴亦來問訊。師曰：

wǒ shì lái dé yī mèng, jì zi wèi wǒ yuán le, rǔ gèng yǔ wǒ yuán kàn. yán nǎi diǎn yī wǎn chá lái. shī yuē:
「我適來得一夢，寂子為我原了，汝更與我原看。」嚴乃點一碗茶來。師曰：

èr zi jiàn jiě, guò yú qiū zi.
「二子見解，過於鶖子。」

shī yīn ní bì cì, lǐ jūn róng lái, jù gōng shang, zhí zhì shī bèi hòu, duān hù ér lì. shī huí shǒu jiàn, biàn cè ní pán zuò jiē ní shì. lǐ biàn zhuǎn hù zuò jìn ní shì. shī biàn pāo xià ní pán, tóng guī fāng zhàng. sēng wèn: bù zuò wéi shān yī dǐng lì, wú yóu de dào mò yáo cūn. rú hé shì wéi shān yī dǐng lì? shī huàn yuē: jìn qián lái. sēng jìn qián, shī yǔ yī tà.
師因泥壁次，李軍容來，具公裳，直至師背後，端笏而立。師回首見，便側泥盤作接泥勢。李便轉笏作進泥勢。師便拋下泥盤，同歸方丈。僧問：「不作溈山一頂笠，無由得到莫傜村。如何是溈山一頂笠？」師喚曰：「近前來。」僧近前，師與一踏。

shàng táng: lǎo sēng bǎi nián hòu, xiàng shān xià zuò yī tóu shuǐ gǔ niú. zuǒ xié xià shū wǔ zì, yuē: wéi shān sēng mǒu jiǎ.
上堂：「老僧百年後，向山下作一頭水牯牛。左脅下書五字，曰：「溈山僧某甲。」

dāng nèn me shí, huàn zuò wéi shān sēng yòu shì shuǐ gǔ niú, huàn zuò shuǐ gǔ niú yòu shì wéi shān sēng. bì jìng huàn zuò shèn me jí dé? yǎng shān chū lǐ bài ér tuì. yún jū yīng dài yuē:
當恁麼時，喚作溈山僧又是水牯牛，喚作水牯牛又是溈山僧。畢竟喚作甚麼即得？」仰山出禮拜而退。雲居膺代曰：

shī wú yì hào zī fú bǎo. yuē: dāng shí dàn zuò cǐ xiāng tà chéng zhī, xīn luó hé shàng zuò cǐ xiāng tà chéng zhī. yòu yuē: tóng dào zhě fāng zhī bā jiāo chè zuò cǐ xiāng tà chéng zhī. yòu yuē: shuō yě shuō le yě, zhù yě zhù le yě. wù qǔ hǎo! nǎi shù jì yuē:
「師無異號資福寶。」曰：「當時但作此相拓呈之，新羅和尚作此相拓呈之。」又曰：「同道者方知芭蕉徹作此相拓呈之。」又曰：「說也說了也，注也注了也。悟取好！」乃述偈曰：

bú shì wéi shān bú shì niú, yī shēn liǎng hào shí nán chóu. lí què liǎng tóu yīng xū dào, rú hé dào dé chū cháng liú.
「不是溈山不是牛，一身兩號實難酬。離卻兩頭應須道，如何道得出常流。」

shī fū yáng zōng jiào, fán sì shí yú nián, dá zhě bù kě shèng shù.
師敷揚宗教，凡四十餘年，達者不可勝數。

dà zhōng qī nián zhēng yuè jiǔ rì, guàn shù fū zuò, yí rán ér jì. shòu bā shí sān, là liù shí sì. tǎ yú běn shān, shì dà yuán chán shī, tǎ yuē qīng jìng.
大中七年正月九日，盥漱敷坐，怡然而寂。壽八十三，臘六十四。塔於本山，諡大圓禪師，塔曰清淨。

nán yuè xià sì shì wéi shān yòu chán shī fǎ sì yǎng shān huì jì chán shī yuán zhōu yǎng shān huì jì tōng zhì chán shī, sháo zhōu huái huà yè shì zi. nián jiǔ suì, yú guǎng zhōu hé ān sì tóu tōng chán shī chū jiā. jí bù yǔ tōng. shí sì suì, fù mǔ qǔ guī, yù yǔ gòu. shī bù cóng, suì duàn shǒu èr zhǐ, guì zhì fù mǔ qián, shì qiú zhèng fǎ, yǐ dá qú láo. fù mǔ nǎi xǔ.
南嶽下四世溈山佑禪師法嗣仰山慧寂禪師袁州仰山慧寂通智禪師，韶州懷化葉氏子。年九歲，於廣州和安寺投通禪師出家。﹝即不語通。﹞十四歲，父母取歸，欲與媾。師不從，遂斷手二指，跪致父母前，誓求正法，以答劬勞。父母乃許。

zài yì tōng chù, ér dé pī tì. wèi dēng jù, jí yóu fāng. chū yè dān yuán, yǐ wù xuán zhǐ. hòu cān wéi shān, suì shēng táng ào. dān yuán wèi shī yuē: guó shī dāng shí chuán dé liù dài zǔ shī yuán xiāng, gòng jiǔ shí qī gè, shòu yǔ lǎo sēng. nǎi yuē:
再詣通處，而得披剃。未登具，即遊方。初謁耽源，已悟玄旨。後參溈山，遂升堂奧。耽源謂師曰：「國師當時傳得六代祖師圓相，共九十七個，授與老僧。乃曰：

wú miè hòu sān shí nián, nán fāng yǒu yī shā mí dào lái, dà xìng cǐ jiào, cì dì chuán shòu, wú lìng duàn jué.
「吾滅後三十年，南方有一沙彌到來，大興此教，次第傳受，無令斷絕。」

wǒ jīn fù rǔ, rǔ dāng fèng chí. suì jiāng qí běn guò yǔ shī. shī jiē dé yī lǎn, biàn jiāng huǒ shāo què.
我今付汝，汝當奉持。」遂將其本過與師。師接得一覽，便將火燒卻。

dān yuán yī rì wèn: qián lái zhū xiāng, shén yí mì xī. shī yuē: dāng shí kàn le biàn shāo què yě. yuán yuē:
耽源一日問：「前來諸相，甚宜秘惜。」師曰：「當時看了便燒卻也。」源曰：

wú cǐ fǎ mén wú rén néng huì, wéi xiān shī jí zhū zǔ shī zhū dà shèng rén fāng kě wěi xī, zi hé dé fén zhī?
「吾此法門無人能會，唯先師及諸祖師、諸大聖人方可委悉，子何得焚之？」

shī yuē: huì jì yī lǎn, yǐ zhī qí yì. dàn yòng dé bù kě zhí běn yě. yuán yuē:
師曰：「慧寂一覽，已知其意。但用得不可執本也。」源曰：

rán suī rú cǐ, yú zi jí dé, hòu rén xìn zhī bù jí. shī yuē: hé shàng ruò yào zhòng lù bù nán, jí zhòng jí yī běn chéng shàng, gèng wú yí shī. yuán yuē: rán.
「然雖如此，於子即得，後人信之不及。」師曰：「和尚若要重錄不難，即重集一本呈上，更無遺失。」源曰：「然。」

dān yuán shàng táng, shī chū zhòng, zuò cǐ xiāng yǐ shǒu tà chéng le, què chā shǒu lì. yuán yǐ liǎng shǒu xiàng jiāo, zuò quán shì zhī. shī jìn qián sān bù, zuò nǚ rén bài.
耽源上堂，師出眾，作此相以手拓呈了，卻叉手立。源以兩手相交，作拳示之。師進前三步，作女人拜。

yuán diǎn tóu, shī biàn lǐ bài.
源點頭，師便禮拜。

shī huàn nà cì, dān yuán yuē: zhèng nèn me shí zuò me shēng? shī yuē: zhèng nèn me shí xiàng shén me chù jiàn?
師浣衲次，耽源曰：「正恁麼時作麼生？」師曰：「正恁麼時向甚麼處見？」

hòu cān wéi shān, wéi wèn: rǔ shì yǒu zhǔ shā mí, wú zhǔ shā mí? shī yuē: yǒu zhǔ. yuē: zhǔ zài shén me chù? shī cóng xī guò dōng lì, wéi yì zhī. shī wèn: rú hé shì zhēn fú zhù chù? wéi yuē: yǐ sī wú sī zhī miào, fǎn sī líng yàn zhī wú qióng, sī jǐn hái yuán, xìng xiāng cháng zhù. shì lǐ bù èr, zhēn fú rú rú.
後參溈山，溈問：「汝是有主沙彌，無主沙彌？」師曰：「有主。」曰：「主在甚麼處？」師從西過東立，溈異之。師問：「如何是真佛住處？」溈曰：「以思無思之妙，返思靈焰之無窮，思盡還源，性相常住。事理不二，真佛如如。」

shī yú yán xià dùn wù, zì cǐ zhí shì qián hòu, pán huán shí wǔ zài.
師於言下頓悟，自此執侍前後，盤桓十五載。

hòu cān yán tóu, tóu jǔ qǐ fú zi, shī zhǎn zuò jù. yán niān fú zi zhì bèi hòu, shī jiāng zuò jù dā jiān shàng ér chū. yán yuē:
後參岩頭，頭舉起拂子，師展坐具。岩拈拂子置背後，師將坐具搭肩上而出。岩曰：

wǒ bù kěn rǔ fàng, zhī kěn rǔ shōu. sǎo dì cì, wéi wèn: chén fēi sǎo dé, kōng bù zì shēng, rú hé shì chén fēi sǎo dé? shī sǎo dì yī xià, wéi yuē:
「我不肯汝放，秪肯汝收。」掃地次，溈問：「塵非掃得，空不自生，如何是塵非掃得？」師掃地一下，溈曰：

rú hé shì kōng bù zì shēng? shī zhǐ zì shēn yòu zhǐ wéi, wéi yuē: chén fēi sǎo dé, kōng bù zì shēng. lí cǐ èr tú, yòu zuò me shēng?
「如何是空不自生？」師指自身又指溈，溈曰：「塵非掃得，空不自生。離此二途，又作麼生？」

shī yòu sǎo dì yī xià, yòu zhǐ zì shēn bìng zhǐ wéi. wéi yī rì zhǐ tián wèn shī: zhè qiū tián nà tóu gāo, zhè tóu dī. shī yuē: què shì zhè tóu gāo, nà tóu dī. wéi yuē: nǐ ruò bù xìn, xiàng zhōng jiān lì, kàn liǎng tóu. shī yuē: bù bì lì zhōng jiān, yì mò zhù liǎng tóu.
師又掃地一下，又指自身並指溈。溈一日指田問師：「這丘田那頭高，這頭低。」師曰：「卻是這頭高，那頭低。」溈曰：「你若不信，向中間立，看兩頭。」師曰：「不必立中間，亦莫住兩頭。」

wéi yuē: ruò rú shì, zhe shuǐ kàn, shuǐ néng píng wù. shī yuē:
溈曰：「若如是，著水看，水能平物。」師曰：

shuǐ yì wú dìng, dàn gāo chù gāo píng, dī chù dī píng. wéi biàn xiū.
「水亦無定，但高處高平，低處低平。」溈便休。

yǒu shī zhǔ sòng juàn yǔ wéi shān, shī wèn: hé shàng shòu shī zhǔ rú shì gōng yǎng, jiāng hé bào dá? wéi qiāo chán chuáng shì zhī. shī yuē:
有施主送絹與溈山，師問：「和尚受施主如是供養，將何報答？」溈敲禪床示之。師曰：

hé shàng hé dé jiāng zhòng rén wù zuò zì jǐ yòng? shī zài wéi shān, wèi zhí suì, zuò wù guī, wéi wèn: shén me chù qù lái? shī yuē: tián zhōng lái. wéi yuē:
「和尚何得將眾人物作自己用？」師在溈山，為直歲，作務歸，溈問：「甚麼處去來？」師曰：「田中來。」溈曰：

tián zhōng duō shǎo rén? shī chā qiāo chā shǒu. wéi yuē: jīn rì nán shān, dà yǒu rén yì máo. shī bá qiāo biàn xíng. xuán shā yún: wǒ ruò jiàn, jí tà dào qiāo zi. sēng wèn jìng qīng:
「田中多少人？」師插鍬叉手。溈曰：「今日南山，大有人刈茅。」師拔鍬便行。﹝玄沙云：「我若見，即踏倒鍬子。」僧問鏡清：

yǎng shān chā qiāo, yì zhǐ rú hé? qīng yún: gǒu yù shè shū, zhū hóu bì dào. yún: qí rú xuán shā tà dào, yì zhǐ rú hé? qīng yún: bù nài chuán hé? dǎ pò hù dǒu. yún:
「仰山插鍬，意旨如何？」清云：「狗御赦書，諸侯避道。」云：「祇如玄沙踏倒，意旨如何？」清云：「不柰船何？打破戽斗。」云：

nán shān yì máo, yì zhǐ rú hé? qīng yún: lǐ jìng sān xiōng, jiǔ jīng xíng zhèn. yún jū xī yún:
「南山刈茅，意旨如何？」清云：「李靖三兄，久經行陣。」雲居錫云：

qiě dào jìng qīng xià cǐ yī pàn, zhe bù zhe. shī zài wéi shān mù niú, shí tī tiān tài shàng zuò wèn yuē:
「且道鏡清下此一判，著不著。」﹞師在溈山牧牛，時踢天泰上座問曰：

yī máo tóu shī zi xiàn jí bù wèn, bǎi yì máo tóu bǎi yì shī zi xiàn, yòu zuò me shēng? shī biàn qí niú guī, shì lì wéi shān cì, jǔ qián huà fāng le, què jiàn tài lái.
「一毛頭師子現即不問，百億毛頭百億師子現，又作麼生？」師便騎牛歸，侍立溈山次，舉前話方了，卻見泰來。

shī yuē: biàn shì zhè gè shàng zuò. wéi suì wèn: bǎi yì máo tóu bǎi yì shī zi xiàn, qǐ bú shì shàng zuò dào? tài yuē: shì. shī yuē:
師曰：「便是這個上座。」溈遂問：「百億毛頭百億師子現，豈不是上座道？」泰曰：「是。」師曰：

zhèng dāng xiàn shí, máo qián xiàn, máo hòu xiàn? tài yuē: xiàn shí bù shuō qián hòu. wéi shān dà xiào. shī yuē: shī zi yāo shé yě. biàn xià qù.
「正當現時，毛前現，毛後現？」泰曰：「現時不說前後。」溈山大笑。師曰：「師子腰折也。」便下去。

yī rì, dì yī zuò jǔ qǐ fú zǐ yuē: ruò rén zuò dé dào lǐ, jí yǔ zhī. shī yuē: mǒu jiǎ zuò dé dào lǐ, hái dé fǒu? zuò yuē: dàn zuò dé dào lǐ biàn dé. shī nǎi chè jiāng fú zi qù. yún jū xī yún: shén me chù shì yǎng shān dào lǐ? yī rì yǔ xià, tiān xìng shàng zuò wèi shī yuē: hǎo yǔ! shī yuē:
一日，第一座舉起拂子曰：「若人作得道理，即與之。」師曰：「某甲作得道理，還得否？」座曰：「但作得道理便得。」師乃掣將拂子去。﹝雲居錫云：「甚麼處是仰山道理？」﹞一日雨下，天性上座謂師曰：「好雨！」師曰：

hǎo zài shén me chù? xìng wú yǔ. shī yuē: mǒu jiǎ què dào dé. xìng yuē: hǎo zài shén me chù?
「好在甚麼處？」性無語。師曰：「某甲卻道得。」性曰：「好在甚麼處？」

shī zhǐ yǔ, xìng yòu wú yǔ. shī yuē:
師指雨，性又無語。師曰：

hé dé dà zhì ér mò. shī suí wéi shān yóu shān, dào pán tuó shí shàng zuò. shī shì lì cì, hū yā xián yī hóng shì luò zài miàn qián.
「何得大智而默。」師隨溈山游山，到磐陀石上坐。師侍立次，忽鴉銜一紅柿落在面前。

wéi shí yǔ shī, shī jiē dé xǐ le dù yǔ wéi. wéi yuē: zi shén chù dé lái? shī yuē: cǐ shì hé shàng dào dé suǒ gǎn. wéi yuē: rǔ yě bù dé wú fēn. jí fēn bàn yǔ shī. xuán shā yún: dà xiǎo wéi shān bèi yǎng shān yī zuò, zhì jīn qǐ bù dé. wéi shān wèn shī: hū yǒu rén wèn rǔ, rǔ zuò me shēng zhī duì? shī yuē: dōng sì shī shū ruò zài, mǒu jiǎ bù zhì jì mò. wéi yuē:
溈拾與師，師接得洗了度與溈。溈曰：「子甚處得來？」師曰：「此是和尚道德所感。」溈曰：「汝也不得無分。」即分半與師。﹝玄沙云：「大小溈山被仰山一坐，至今起不得。」﹞溈山問師：「忽有人問汝，汝作麼生祗對？」師曰：「東寺師叔若在，某甲不致寂寞。」溈曰：

fàng rǔ yī gè bù zhī duì zuì. shī yuē: shēng zhī yǔ shā. qí zài yī yán. wéi yuē: bù fù rǔ jiàn, bié yǒu rén bù kěn. shī yuē: ā shuí? wéi zhǐ lù zhù yuē:
「放汝一個不祗對罪。」師曰：「生之與殺。祇在一言。」溈曰：「不負汝見，別有人不肯。」師曰：「阿誰？」溈指露柱曰：

zhè gè. shī yuē: dào shén me? wéi yuē: dào shén me? shī yuē: bái shǔ tuī qiān, yín tái bù biàn. shī wèn wéi shān: dà yòng xiàn qián, qǐng shī biàn bái? wéi shān xià zuò guī fāng zhàng, shī suí hòu rù. wéi wèn: zi shì lái wèn shén me huà? shī zài jǔ, wéi yuē: hái jì dé wú dá yǔ fǒu? shī yuē:
「這個。」師曰：「道甚麼？」溈曰：「道甚麼？」師曰：「白鼠推遷，銀台不變。」師問溈山：「大用現前，請師辨白？」溈山下座歸方丈，師隨後入。溈問：「子適來問甚麼話？」師再舉，溈曰：「還記得吾答語否？」師曰：

jì dé. wéi yuē: nǐ shì jǔ kàn. shī biàn zhēn chóng chū qù. wéi yuē: cuò. shī huí shǒu, yuē: xián shī dì ruò lái, mò dào mǒu jiǎ wú yǔ hǎo!
「記得。」溈曰：「你試舉看。」師便珍重出去。溈曰：「錯。」師回首，曰：「閒師弟若來，莫道某甲無語好！」

shī wèn dōng sì yuē: jiè yí lù guò nà biān hái dé fǒu? sì yuē: dà fán shā mén bù kě qí yí lù, yě bié gèng yǒu me? shī liáng jiǔ, sì què wèn: jiè yí lù guò nà biān dé fǒu? shī yuē: dà fán shā mén bù kě qí yí lù, yě bié gèng yǒu me? sì yuē: qí yǒu cǐ. shī yuē: dà táng tiān zǐ jué dìng xìng jīn.
師問東寺曰：「借一路過那邊還得否？」寺曰：「大凡沙門不可祇一路，也別更有麼？」師良久，寺卻問：「借一路過那邊得否？」師曰：「大凡沙門不可祇一路，也別更有麼？」寺曰：「祇有此。」師曰：「大唐天子決定姓金。」

shī zài wéi shān qián pō mù niú cì, jiàn yī sēng shàng shān, bù jiǔ biàn xià lái. shī nǎi wèn: shàng zuò hé bù qiě liú shān zhōng? sēng yuē: qí wèi yīn yuán bù qì. shī yuē: yǒu hé yīn yuán, shì jǔ kàn. yuē: hé shàng wèn mǒu míng shén me, mǒu dá guī zhēn hé shàng. yuē: guī zhēn hé zài? mǒu jiǎ wú duì.
師在溈山前坡牧牛次，見一僧上山，不久便下來。師乃問：「上座何不且留山中？」僧曰：「祇為因緣不契。」師曰：「有何因緣，試舉看。」曰：「和尚問某名甚麼，某答歸真和尚。曰：歸真何在？某甲無對。」

shī yuē: shàng zuò què huí xiàng hé shàng, dào mǒu jiǎ dào de yě. hé shàng wèn zuò me shēng dào, dàn yuē yǎn lǐ ěr lǐ bí lǐ. sēng huí yī rú suǒ jiào.
師曰：「上座卻回向和尚，道某甲道得也。和尚問作麼生道，但曰眼裡耳里鼻里。」僧回一如所教。

wéi yuē: tuō kōng mán yǔ hàn, cǐ shì wǔ bǎi rén shàn zhī shí yǔ.
溈曰：「脫空謾語漢，此是五百人善知識語。」

shī wò cì, mèng rù mí lēi nèi yuàn, zhòng táng zhōng zhū wèi jiē zú, wéi dì èr zhù kōng, shī suì jiù zuò. yǒu yī zūn zhě bái chuí yuē:
師臥次，夢入彌勒內院，眾堂中諸位皆足，惟第二住空，師遂就座。有一尊者白槌曰：

jīn dāng dì èr zuò shuō fǎ. shī qǐ bái chuí yuē: mó hē yǎn fǎ, lí sì jù, jué bǎi fēi, dì tīng!
「今當第二座說法。」師起白槌曰：「摩訶衍法，離四句，絕百非，諦聽！

dì tīng! zhòng jiē sàn qù. jí jué jǔ shì wéi, wéi yuē:
諦聽！」眾皆散去。及覺舉似溈，溈曰：

zi yǐ rù shèng wèi. shī biàn lǐ bài.
「子已入聖位。」師便禮拜。

shī shì wéi xíng cì, hū jiàn qián miàn chén qǐ, wéi yuē: miàn qián shì shèn me? shī jìn qián kàn le, què zuò cǐ xiāng. wéi diǎn tóu.
師侍溈行次，忽見前面塵起，溈曰：「面前是甚麼？」師近前看了，卻作此相。溈點頭。

wéi shān shì zhòng yuē: yī qiè zhòng shēng jiē wú fó xìng. yán guān shì zhòng yuē: yī qiè zhòng shēng jiē yǒu fó xìng.
溈山示眾曰：「一切眾生皆無佛性。」鹽官示眾曰：「一切眾生皆有佛性。」

yán guān yǒu èr sēng wǎng tàn wèn, jì dào wéi shān, wén wéi shān jǔ yáng, mò cè qí yá, ruò shēng qīng màn. yīn yī rì yǔ shī yán huà cì, nǎi quàn yuē: shī xiōng xū shì qín xué fó fǎ, bù dé róng yì!
鹽官有二僧往探問，既到溈山，聞溈山舉揚，莫測其涯，若生輕慢。因一日與師言話次，乃勸曰：「師兄須是勤學佛法，不得容易！」

shī nǎi zuò cǐ xiāng, yǐ shǒu tà chéng le, què pāo xiàng bèi hòu, suì zhǎn liǎng shǒu jiù èr sēng suǒ, èr sēng wǎng cuò. shī yuē: wú xiōng zhí xū qín xué fó fǎ, bù dé róng yì!
師乃作此相，以手拓呈了，卻拋向背後，遂展兩手就二僧索，二僧罔措。師曰：「吾兄直須勤學佛法，不得容易！」

biàn qǐ qù. shí èr sēng què huí yán guān, xíng sān shí lǐ, yī sēng hū rán yǒu shěng, nǎi yuē:
便起去。時二僧卻回鹽官，行三十里，一僧忽然有省，乃曰：

dāng zhī wéi shān dào, yī qiè zhòng shēng jiē wú fó xìng, xìn zhī bù cuò. biàn huí wéi shān. yī sēng gèng qián xíng shù lǐ, yīn guò shuǐ hū rán yǒu shěng, zì tàn yuē:
「當知溈山道，一切眾生皆無佛性，信之不錯。」便回溈山。一僧更前行數里，因過水忽然有省，自嘆曰：

wéi shān dào, yī qiè zhòng shēng jiē wú fó xìng, zhuó rán yǒu tā nèn me dào. yì huí wéi shān, jiǔ yī fǎ xí.
「溈山道，一切眾生皆無佛性，灼然有他恁麼道。」亦回溈山，久依法席。

wéi shān tóng shī mù niú cì, wéi yuē: cǐ zhōng hái yǒu pú sà yě wú? shī yuē: yǒu. wéi yuē:
溈山同師牧牛次，溈曰：「此中還有菩薩也無？」師曰：「有。」溈曰：

rǔ jiàn nà gè shì, shì zhǐ chū kàn. shī yuē: hé shàng yí nà gè bú shì, shì zhǐ chū kàn? wéi biàn xiū. shī sòng guǒ zǐ shàng wéi shān, wéi jiē dé, wèn:
「汝見那個是，試指出看。」師曰：「和尚疑那個不是，試指出看？」溈便休。師送果子上溈山，溈接得，問：

zi shén me chù dé lái? shī yuē: jiā yuán dǐ. wéi yuē: kān chī yě wèi? shī yuē: wèi gǎn cháng, xiān xiàn hé shàng. wéi yuē: shì ā shuí dǐ? shī yuē:
「子甚麼處得來？」師曰：「家園底。」溈曰：「堪吃也未？」師曰：「未敢嘗，先獻和尚。」溈曰：「是阿誰底？」師曰：

huì jì dǐ. wéi yuē: jì shì zi dǐ, yīn shén me jiào wǒ xiān cháng? shī yuē: hé shàng cháng qiān cháng wàn. wéi biàn chī, yuē: yóu dài suān sè zài. shī yuē: suān sè mò fēi zì zhī? wéi bù dá. chì gàn xíng zhě wén zhōng shēng, nǎi wèn: yǒu ěr dǎ zhōng, wú ěr dǎ zhōng? shī yuē: rǔ dàn wèn, mò chóu wǒ dá bù dé. gàn yuē:
「慧寂底。」溈曰：「既是子底，因甚麼教我先嘗？」師曰：「和尚嘗千嘗萬。」溈便吃，曰：「猶帶酸澀在。」師曰：「酸澀莫非自知？」溈不答。赤干行者聞鐘聲，乃問：「有耳打鐘，無耳打鐘？」師曰：「汝但問，莫愁我答不得。」干曰：

zǎo gè wèn le yě! shī hē yuē: qù! shī xià mò wèn xùn wéi shān cì, wéi yuē: zi yī xià bù jiàn shàng lái, zài xià miàn zuò hé suǒ wù? shī yuē:
「早個問了也！」師喝曰：「去！」師夏末問訊溈山次，溈曰：「子一夏不見上來，在下面作何所務？」師曰：

mǒu jiǎ zài xià miàn, chú dé yī piàn shē, xià de yī luó zhǒng. wéi yuē: zi jīn xià bù xū guò. shī què wèn: wèi shěn hé shàng yī xià zhī zhōng zuò hé suǒ wù? wéi yuē:
「某甲在下面，鉏得一片畬，下得一籮種。」溈曰：「子今夏不虛過。」師卻問：「未審和尚一夏之中作何所務？」溈曰：

rì zhōng yī shí, yè hòu yī qǐn. shī yuē: hé shàng jīn xià yì bù xū guò. dào le nǎi tǔ shé. wéi yuē: jì zi hé dé zì shāng jǐ mìng?
「日中一食，夜後一寢。」師曰：「和尚今夏亦不虛過。」道了乃吐舌。溈曰：「寂子何得自傷己命？」

wéi shān yī rì jiàn shī lái, jí yǐ liǎng shǒu xiàng jiāo guò, gè bō sān xià, què shù yī zhǐ.
溈山一日見師來，即以兩手相交過，各撥三下，卻豎一指。

shī yì yǐ liǎng shǒu xiàng jiāo guò, gè bō sān xià, què xiàng xiōng qián yǎng yī shǒu fù yī shǒu, yǐ mù zhān shì, wéi shān xiū qù.
師亦以兩手相交過，各撥三下，卻向胸前仰一手覆一手，以目瞻視，溈山休去。

wéi shān wèi yā shēng fàn, huí tóu jiàn shī, yuē: jīn rì wèi yī shàng táng yī shàng. shī yuē: mǒu jiǎ suí lì dé wén. wéi yuē:
溈山餧鴉生飯，回頭見師，曰：「今日為伊上堂一上。」師曰：「某甲隨例得聞。」溈曰：

wén dǐ shì zuò me shēng? shī yuē: yā zuò yā míng, què zuò què zào. wéi yuē: zhēng nài shēng sè hé! shī yuē: hé shàng shì lái dào shén me? wéi yuē:
「聞底事作麼生？」師曰：「鴉作鴉鳴，鵲作鵲噪。」溈曰：「爭奈聲色何！」師曰：「和尚適來道甚麼？」溈曰：

wǒ qí dào wèi yī shàng táng yī shàng. shī yuē: wèi shén me huàn zuò shēng sè? wéi yuē: suī rán rú cǐ, yàn guò yě wú fáng. shī yuē: dà shì yīn yuán yòu zuò me shēng yàn?
「我祇道為伊上堂一上。」師曰：「為甚麼喚作聲色？」溈曰：「雖然如此，驗過也無妨。」師曰：「大事因緣又作麼生驗？」

wéi shù qǐ quán, shī yuē: zhōng shì zhǐ dōng huà xī. wéi yuē: zi shì lái wèn shén me? shī yuē: wèn hé shàng dà shì yīn yuán. wéi yuē: wèi shén me huàn zuò zhǐ dōng huà xī. shī yuē: wèi zhe shēng sè gù, mǒu jiǎ suǒ yǐ wèn guò. wéi yuē:
溈豎起拳，師曰：「終是指東畫西。」溈曰：「子適來問甚麼？」師曰：「問和尚大事因緣。」溈曰：「為甚麼喚作指東畫西。」師曰：「為著聲色故，某甲所以問過。」溈曰：

bìng wèi xiǎo le cǐ shì. shī yuē: rú hé dé xiǎo le cǐ shì?
「並未曉了此事。」師曰：「如何得曉了此事？」

wéi yuē: jì zi shēng sè, lǎo sēng dōng xī. shī yuē: yī yuè qiān jiāng, tǐ bù fēn shuǐ. wéi yuē: yīng xū yǔ me shǐ dé. shī yuē:
溈曰：「寂子聲色，老僧東西。」師曰：「一月千江，體不分水。」溈曰：「應須與麼始得。」師曰：

rú jīn yǔ jīn, zhōng wú yì sè, qǐ yǒu yì míng? wéi yuē: zuò me shēng shì wú yì míng dǐ dào lǐ?
「如金與金，終無異色，豈有異名？」溈曰：「作麼生是無異名底道理？」

shī yuē: píng pán chāi chuàn quàn yú pén. wéi yuē:
師曰：「瓶、盤、釵、釧、券、盂、盆。」溈曰：

jì zi shuō chán rú shī zi hǒu, jīng sàn hú láng yě gàn zhī shǔ. shī hòu kāi fǎ wáng mǎng shān, wèn sēng: jìn lí shén chù? yuē: lú shān. shī yuē: céng dào wǔ lǎo fēng me? yuē: bù céng dào. shī yuē:
「寂子說禪如師子吼，驚散狐狼野干之屬。」師後開法王莽山，問僧：「近離甚處？」曰：「廬山。」師曰：「曾到五老峰麼？」曰：「不曾到。」師曰：

dū lí bù céng yóu shān. yún mén yún: cǐ yǔ jiē wèi cí bēi zhī gù, yǒu luò cǎo zhī tán. shàng táng: rǔ děng zhū rén, gè zì huí guāng fǎn zhào, mò jì wú yán.
「闍黎不曾游山。」﹝雲門云：「此語皆為慈悲之故，有落草之談。」﹞上堂：「汝等諸人，各自迴光返照，莫記吾言。

rǔ wú shǐ jié lái, bèi míng tóu àn, wàng xiǎng gēn shēn, zú nán dùn bá. suǒ yǐ jiǎ shè fāng biàn, duó rǔ shí.
汝無始劫來，背明投暗，妄想根深，卒難頓拔。所以假設方便，奪汝識。

rú jiāng huáng yè zhǐ tí, yǒu shèn me shì chù, yì rú rén jiāng bǎi zhǒng huò wù, yǔ jīn bǎo zuò yī pù huò mài. qí nǐ qīng zhòng lái jī, suǒ yǐ dào shí tóu shì zhēn jīn pù, wǒ zhè lǐ shì zá huò pù.
如將黃葉止啼，有甚麼是處，亦如人將百種貨物，與金寶作一鋪貨賣。祇擬輕重來機，所以道石頭是真金鋪，我這裡是雜貨鋪。

yǒu rén lái mì shǔ fèn, wǒ yì niān yǔ tā. lái mì zhēn jīn, wǒ yì niān yǔ tā. shí yǒu sēng wèn: shǔ fèn jí bú yào, qǐng hé shàng zhēn jīn? shī yuē: niè zú nǐ kāi kǒu, lǘ nián yì bù huì. sēng wú duì. shī yuē: suǒ huàn zé yǒu jiāo yì, bù suǒ huàn zé wú.
有人來覓鼠糞，我亦拈與他。來覓真金，我亦拈與他。」時有僧問：「鼠糞即不要，請和尚真金？」師曰：「齧鏃擬開口，驢年亦不會。」僧無對。師曰：「索喚則有交易，不索喚則無。

wǒ ruò shuō chán zōng, shēn biān yào yī rén xiāng bàn yì wú, qǐ kuàng yǒu wǔ bǎi qī bǎi zhòng xié? wǒ ruò dōng shuō xī shuō, zé zhēng tóu xiàng qián cǎi shí. rú jiāng kōng quán kuáng xiǎo ér, dōu wú shí chù.
我若說禪宗，身邊要一人相伴亦無，豈況有五百七百眾邪？我若東說西說，則爭頭向前採拾。如將空拳誑小兒，都無實處。

wǒ jīn fēn míng xiàng rǔ shuō shèng biān shì, qiě mò jiāng xīn còu pō. dàn xiàng zì jǐ xìng hǎi, rú shí ér xiū, bú yào sān míng liù tōng. hé yǐ gù?
我今分明向汝說聖邊事，且莫將心湊泊。但向自己性海，如實而修，不要三明六通。何以故？

cǐ shì shèng mò biān shì, rú jīn qiě yào shí xīn dá běn. dàn dé qí běn, bù chóu qí mò. tā shí hòu rì, zì jù qù zài. ruò wèi dé běn, zòng ráo jiāng qíng xué tā yì bù dé.
此是聖末邊事，如今且要識心達本。但得其本，不愁其末。他時後日，自具去在。若未得本，縱饒將情學他亦不得。

rǔ qǐ bù jiàn wéi shān hé shàng yún: fán shèng qíng jǐn, tǐ lù zhēn cháng, shì lǐ bù èr, jí rú rú fú.
汝豈不見溈山和尚云：「凡聖情盡，體露真常，事理不二，即如如佛。」」

wèn: rú hé shì zǔ shī yì?
問：「如何是祖師意？」

shī yǐ shǒu yú kōng, zuò cǐ xiāng shì zhī. sēng wú yǔ. shī wèi dì yī zuò yuē: bù sī shàn, bù sī è, zhèng nèn me shí zuò me shēng? zuò yuē:
師以手於空，作此相示之。僧無語。師謂第一座曰：「不思善，不思惡，正恁麼時作麼生？」座曰：

zhèng nèn me shí shì mǒu jiǎ fàng shēn mìng chù. shī yuē: hé bù wèn lǎo sēng? zuò yuē: zhèng nèn me shí bù jiàn yǒu hé shàng? shī yuē: fú wú jiào bù qǐ. shī yīn guī wéi shān shěng jìn, wéi wèn:
「正恁麼時是某甲放身命處。」師曰：「何不問老僧？」座曰：「正恁麼時不見有和尚？」師曰：「扶吾教不起。」師因歸溈山省覲，溈問：

zi jì chēng shàn zhī shí, zhēng biàn dé zhū fāng lái zhě, zhī yǒu bù zhī yǒu, yǒu shī chéng wú shī chéng, shì yì xué shì xuán xué? zi shì shuō kàn. shī yuē: huì jì yǒu yàn chù, dàn jiàn sēng lái biàn shù qǐ fú zi, wèn yī zhū fāng hái shuō zhè gè bù shuō?
「子既稱善知識，爭辨得諸方來者，知有不知有，有師承無師承，是義學是玄學？子試說看。」師曰：「慧寂有驗處，但見僧來便豎起拂子，問伊諸方還說這個不說？

yòu yuē zhè gè qiě zhì, zhū fāng lǎo sù yì zuò me shēng? wéi tàn yuē: cǐ shì cóng shàng zōng mén zhōng yá zhǎo.
又曰這個且置，諸方老宿意作麼生？」溈嘆曰：「此是從上宗門中牙爪。」

wéi wèn:
溈問：

dà dì zhòng shēng, yè shí máng máng, wú běn kě jù, zi zuò me shēng zhī tā yǒu zhī yǔ wú? shī yuē: huì jì yǒu yàn chù. shí yǒu yī sēng cóng miàn qián guò, shī zhào yuē: dū lí! sēng huí shǒu, shī yuē: hé shàng, zhè gè biàn shì yè shí máng máng, wú běn kě jù. wéi yuē: cǐ shì shī zi yī dī rǔ, bèng sàn liù hú lǘ rǔ. shī wèn sēng: shén chù lái? yuē:
「大地眾生，業識茫茫，無本可據，子作麼生知他有之與無？」師曰：「慧寂有驗處。」時有一僧從面前過，師召曰：「闍黎！」僧回首，師曰：「和尚，這個便是業識茫茫，無本可據。」溈曰：「此是師子一滴乳，迸散六斛驢乳。」師問僧：「甚處來？」曰：

yōu zhōu. shī yuē: wǒ qià yào gè yōu zhōu xìn, mǐ zuò me jià? yuē: mǒu jiǎ lái shí, wú duān cóng shì zhōng guò, tà zhé tā qiáo liáng. shī biàn xiū. shī jiàn sēng lái, shù qǐ fú zi, sēng biàn hē. shī yuē: hē jí bù wú, qiě dào lǎo sēng guò zài shén me chù?
「幽州。」師曰：「我恰要個幽州信，米作麼價？」曰：「某甲來時，無端從市中過，踏折他橋樑。」師便休。師見僧來，豎起拂子，僧便喝。師曰：「喝即不無，且道老僧過在甚麼處？」

yuē: hé shàng bù hé jiāng jìng shì rén. shī biàn dǎ.
曰：「和尚不合將境示人。」師便打。

yǒu fàn sēng cóng kōng ér zhì, shī yuē: jìn lí shén chù? yuē: xī tiān. shī yuē: jǐ shí lí bǐ? yuē: jīn zǎo. shī yuē:
有梵僧從空而至，師曰：「近離甚處？」曰：「西天。」師曰：「幾時離彼？」曰：「今早。」師曰：

hé tài chí shēng! yuē: yóu shān wán shuǐ. shī yuē: shén tōng yóu xì zé bù wú, dū lí fó fǎ xū hái lǎo sēng shǐ dé. yuē: tè lái dōng tǔ lǐ wén shū, què yù xiǎo shì jiā. suì chū fàn shū bèi duō yè, yǔ shī zuò lǐ, chéng kōng ér qù.
「何太遲生！」曰：「遊山玩水。」師曰：「神通遊戲則不無，闍黎佛法須還老僧始得。」曰：「特來東土禮文殊，卻遇小釋迦。」遂出梵書貝多葉，與師作禮，乘空而去。

zì cǐ hào xiǎo shì jiā. shī zhù dōng píng shí, wéi shān lìng sēng sòng shū bìng jìng yǔ shī. shī shàng táng, tí qǐ shì zhòng yuē: qiě dào shì wéi shān jìng, dōng píng jìng?
自此號小釋迦。師住東平時，溈山令僧送書並鏡與師。師上堂，提起示眾曰：「且道是溈山鏡，東平鏡？

ruò dào shì dōng píng jìng, yòu shì wéi shān sòng lái. ruò dào shì wéi shān jìng, yòu zài dōng píng shǒu lǐ. dào dé zé liú qǔ, dào bù dé zé pū pò qù yě.
若道是東平鏡，又是溈山送來。若道是溈山鏡，又在東平手裡。道得則留取，道不得則撲破去也。」

zhòng wú yǔ, shī suì pū pò, biàn xià zuò. sēng cān cì, biàn wèn: hé shàng hái shí zì fǒu? shī yuē:
眾無語，師遂撲破，便下座。僧參次，便問：「和尚還識字否？」師曰：

suí fēn. sēng yǐ shǒu huà cǐ xiāng tà chéng, shī yǐ yī xiù fú zhī.
「隨分。」僧以手畫此相拓呈，師以衣袖拂之。

sēng yòu zuò cǐ xiāng tà chéng, shī yǐ liǎng shǒu zuò bèi pāo shì. sēng yǐ mù shì zhī, shī dī tóu. sēng rào shī yī zā, shī biàn dǎ, sēng suì chū qù.
僧又作此相拓呈，師以兩手作背拋勢。僧以目視之，師低頭。僧繞師一匝，師便打，僧遂出去。

shī zuò cì, yǒu sēng lái zuò lǐ, shī bù gù. qí sēng nǎi wèn: shī shí zì fǒu? shī yuē: suí fēn.
師坐次，有僧來作禮，師不顧。其僧乃問：「師識字否？」師曰：「隨分。」

sēng nǎi yòu xuán yī zā. yuē: shì shèn me zì?
僧乃右旋一匝。曰：「是甚麼字？」

shī yú dì shàng shū shí zì chóu zhī. sēng yòu zuǒ xuán yī zā, yuē: shì shèn zì? shī gǎi shí zì zuò wàn zì.
師於地上書十字酬之。僧又左旋一匝，曰：「是甚字？」師改十字作卍字。

sēng huà cǐ xiāng, yǐ liǎng shǒu tà, rú xiū luó zhǎng rì yuè shì. yuē: shì shèn me zì? shī nǎi huà cǐ xiāng duì zhī, sēng nǎi zuò lóu zhì dé shì. shī yuē: rú shì! rú shì!
僧畫此相，以兩手拓，如修羅掌日月勢。曰：「是甚麼字？」師乃畫此相對之，僧乃作婁至德勢。師曰：「如是！如是！

cǐ shì zhū fú zhī suǒ hù niàn, rǔ yì rú shì, wú yì rú shì. shàn zì hù chí! qí sēng lǐ xiè, téng kōng ér qù.
此是諸佛之所護念，汝亦如是，吾亦如是。善自護持！」其僧禮謝，騰空而去。

shí yǒu yī dào zhě jiàn, jīng wǔ rì hòu, suì wèn shī. shī yuē: rǔ hái jiàn fǒu? dào zhě yuē: mǒu jiǎ jiàn chū mén téng kōng ér qù. shī yuē:
時有一道者見，經五日後，遂問師。師曰：「汝還見否？」道者曰：「某甲見出門騰空而去。」師曰：

cǐ shì xī tiān luó hàn, gù lái tàn wú dào. dào zhě yuē: mǒu suī dǔ zhǒng zhǒng sān mèi, bù biàn qí lǐ.
「此是西天羅漢，故來探吾道。」道者曰：「某雖睹種種三昧，不辨其理。」

shī yuē:
師曰：

wú yǐ yì wèi rǔ jiě shì, cǐ shì bā zhǒng sān mèi, shì jué hǎi biàn wèi yì hǎi, tǐ zé tóng rán. cǐ yì hé yǒu yīn yǒu guǒ, jí shí yì shí, zǒng bié bù lí yǐn shēn sān mèi yě. shī wèn sēng:
「吾以義為汝解釋，此是八種三昧，是覺海變為義海，體則同然。此義合有因有果，即時異時，總別不離隱身三昧也。」師問僧：

jìn lí shén chù? yuē: nán fāng. shī jǔ zhǔ zhàng yuē: bǐ zhōng lǎo sù hái shuō zhè gè me? yuē:
「近離甚處？」曰：「南方。」師舉拄杖曰：「彼中老宿還說這個麼？」曰：

bù shuō. shī yuē:
「不說。」師曰：

jì bù shuō zhè gè, hái shuō nà gè fǒu? yuē: bù shuō. shī zhào dà dé, sēng yīng nuò. shī yuē:
「既不說這個，還說那個否？」曰：「不說。」師召大德，僧應諾。師曰：

cān táng qù. sēng biàn chū. shī fù zhào yuē: dà dé! sēng huí shǒu, shī yuē: jìn qián lái. sēng jìn qián, shī yǐ zhǔ zhàng tóu shàng diǎn yī xià, yuē: qù!
「參堂去。」僧便出。師復召曰：「大德！」僧回首，師曰：「近前來。」僧近前，師以拄杖頭上點一下，曰：「去！」

liú shì yù wèn: le xīn zhī zhǐ, kě dé wén hū? shī yuē: ruò yào le xīn, wú xīn kě le. wú le zhī xīn, shì míng zhēn le.
劉侍御問：「了心之旨，可得聞乎？」師曰：「若要了心，無心可了。無了之心，是名真了。」

shī yī rì zài fǎ táng shàng zuò, jiàn yī sēng cóng wài lái, biàn wèn xùn le, xiàng dōng biān chā shǒu lì, yǐ mù shì shī, shī nǎi chuí xià zuǒ zú.
師一日在法堂上坐，見一僧從外來，便問訊了，向東邊叉手立，以目視師，師乃垂下左足。

sēng què guò xī biān chā shǒu lì, shī chuí xià yòu zú. sēng xiàng zhōng jiān chā shǒu lì, shī shōu shuāng zú. sēng lǐ bài, shī yuē: lǎo sēng zì zhù cǐ, wèi zēng dǎ zhe yī rén. niān zhǔ zhàng biàn dǎ.
僧卻過西邊叉手立，師垂下右足。僧向中間叉手立，師收雙足。僧禮拜，師曰：「老僧自住此，未曾打著一人。」拈拄杖便打。

sēng biàn téng kōng ér qù. lù xī shēng xiàng gōng yù yè shī, xiān zuò cǐ xiāng fēng chéng. shī kāi fēng yú xiāng xià miàn shū yún:
僧便騰空而去。陸希聲相公欲謁師，先作此相封呈。師開封於相下面書云：

bù sī ér zhī, luò dì èr tóu.
「不思而知，落第二頭。

sī ér zhī zhī, luò dì sān shǒu. suì fēng huí. wéi zhòu xiàng gōng jī yǔ xiāng sì, zī bù chóng chū. gōng jiàn jí rù shān, shī nǎi mén yíng. gōng cái rù mén, biàn wèn:
思而知之，落第三首。」遂封回。﹝韋宙相公機語相似，茲不重出。﹞公見即入山，師乃門迎。公才入門，便問：

sān mén jù kāi, cóng hé mén rù? shī yuē: cóng xìn mén rù. gōng zhì fǎ táng, yòu wèn: bù chū mó jiè, biàn rù fó jiè shí rú hé?
「三門俱開，從何門入？」師曰：「從信門入。」公至法堂，又問：「不出魔界，便入佛界時如何？」

shī yǐ fú zi dào diǎn sān xià. gōng biàn shè lǐ. yòu wèn: hé shàng hái chí jiè fǒu? shī yuē: bù chí jiè. yuē: hái zuò chán fǒu? shī yuē: bù zuò chán.
師以拂子倒點三下。公便設禮。又問：「和尚還持戒否？」師曰：「不持戒。」曰：「還坐禪否？」師曰：「不坐禪。」

gōng liáng jiǔ, shī yuē: huì me? yuē: bù huì. shī yuē: tīng lǎo sēng yī sòng: tāo tāo bù chí jiè, wù wù bù zuò chán. yàn chá sān liǎng wǎn, yì zài jué tóu biān.
公良久，師曰：「會麼？」曰：「不會。」師曰：「聽老僧一頌：滔滔不持戒，兀兀不坐禪。釅茶三兩碗，意在钁頭邊。」

shī què wèn: chéng wén xiàng gōng kàn jīng dé wù, shì fǒu? yuē: dì zǐ yīn kàn niè pán jīng yǒu yún, bù duàn fán nǎo ér rù niè pán, dé gè ān lè chù.
師卻問：「承聞相公看經得悟，是否？」曰：「弟子因看涅槃經有云，不斷煩惱而入涅槃，得個安樂處。」

shī shù qǐ fú zi, yuē: qí rú zhè gè zuò me shēng rù? yuē: rù zhī yī zì, yě bù xiāo de. shī yuē: rù zhī yī zì, bù wèi xiàng gōng.
師豎起拂子，曰：「祇如這個作麼生入？」曰：「入之一字，也不消得。」師曰：「入之一字，不為相公。」

gōng biàn qǐ qù. fǎ dēng yún: shàng zuò qiě dào, rù zhī yī zì wèi shén me rén? yòu yún: xiàng gōng qiě mò fán nǎo. páng jū shì wèn: jiǔ xiàng yǎng shān, dào lái wèi shén me què fù? shī shù qǐ fú zi, shì yuē: qià shì. shī yuē: shì yǎng shì fù?
公便起去。﹝法燈云：「上座且道，入之一字為甚麼人？」又云：「相公且莫煩惱。」﹞龐居士問：「久向仰山，到來為甚麼卻覆？」師豎起拂子，士曰：「恰是。」師曰：「是仰是覆？」

shì nǎi dǎ lù zhù, yuē: suī rán wú rén, yě yào lù zhù zhèng míng. shī zhì fú zi, yuē: ruò dào zhū fāng, yī rèn jǔ shì. shī zhǐ xuě shī zi, wèn zhòng:
士乃打露柱，曰：「雖然無人，也要露柱證明。」師擲拂子，曰：「若到諸方，一任舉似。」師指雪師子，問眾：

yǒu guò dé cǐ sè zhě me? zhòng wú duì. yún mén yún: dāng shí biàn hǎo yǔ tuī dǎo. shī wèn shuāng fēng: shī dì jìn rì jiàn chù rú hé? yuē:
「有過得此色者麼？」眾無對。﹝雲門云：「當時便好與推倒。」﹞師問雙峰：「師弟近日見處如何？」曰：

jù mǒu jiàn chù, shí wú yī fǎ kě dāng qíng. shī yuē: rǔ jiě yóu zài jìng. yuē: mǒu zhī rú cǐ, shī xiōng yòu rú hé? shī yuē: rǔ qǐ bù zhī wú yī fǎ kě dāng qíng zhě? wéi shān wén yuē:
「據某見處，實無一法可當情。」師曰：「汝解猶在境。」曰：「某秪如此，師兄又如何？」師曰：「汝豈不知無一法可當情者？」溈山聞曰：

jì zi yī jù, yí shā tiān xià rén. xuán jué yún: jīng dào: shí wú yǒu fǎ. rán dēng fú yǔ wǒ shòu jì, tā dào shí wú yī fǎ kě dāng qíng. wèi shén me dào:
「寂子一句，疑殺天下人。」﹝玄覺云：「經道：實無有法。然燈佛與我授記，他道實無一法可當情。為甚麼道：

jiě yóu zài jìng qiě dào lì hài zài shén me chù? shī wò cì, sēng wèn: fǎ shēn hái jiě shuō fǎ yě wú? shī yuē: wǒ shuō bù dé, bié yǒu yī rén shuō dé. yuē: shuō dé dǐ rén zài shén me chù?
解猶在境；且道利害在甚麼處？」﹞師臥次，僧問：「法身還解說法也無？」師曰：「我說不得，別有一人說得。」曰：「說得底人在甚麼處？」

shī tuī chū zhěn zi. wéi shān wén yuē: jì zi yòng jiàn rèn shàng shì.
師推出枕子。溈山聞曰：「寂子用劍刃上事。」

shī bì mù zuò cì, yǒu sēng qián lái shēn biān lì, shī kāi mù, yú dì shàng zuò cǐ xiāng, gù shì qí sēng. sēng wú yǔ.
師閉目坐次，有僧潛來身邊立，師開目，於地上作此相，顧視其僧。僧無語。

shī xié zhǔ zhàng xíng cì, sēng wèn: hé shàng shǒu zhōng shì shèn me? shī biàn niān xiàng bèi hòu, yuē: jiàn me? sēng wú duì.
師攜拄杖行次，僧問：「和尚手中是甚麼？」師便拈向背後，曰：「見麼？」僧無對。

shī wèn yī sēng: rǔ huì shén me? yuē: huì bo. shī tí qǐ fú zi, yuē: zhè gè liù shí sì guà zhōng ā nà guà shōu? sēng wú duì. shī zì dài yún:
師問一僧：「汝會甚麼？」曰：「會卜。」師提起拂子，曰：「這個六十四卦中阿那卦收？」僧無對。師自代云：

shì lái shì léi tiān dà zhuàng, rú jīn biàn wèi dì huǒ míng yí. wèn sēng: míng shén me? yuē: líng tōng. shī yuē: biàn qǐng rù dēng lóng. yuē:
「適來是雷天大壯，如今變為地火明夷。」問僧：「名甚麼？」曰：「靈通。」師曰：「便請入燈籠。」曰：

zǎo gè rù le yě. fǎ yǎn bié yún: huàn shén me zuò dēng lóng? wèn: gǔ rén dào, jiàn sè biàn jiàn xīn. chán chuáng shì sè, qǐng hé shàng lí què sè, zhǐ xué rén xīn. shī yuē:
「早個入了也。」﹝法眼別云：「喚甚麼作燈籠？」﹞問：「古人道，見色便見心。禪床是色，請和尚離卻色，指學人心。」師曰：

nà gè shì chán chuáng, zhǐ chū lái kàn. sēng wú yǔ. xuán jué yún: hū rán bèi yī què zhǐ chán chuáng, zuò me shēng duì yī? yǒu sēng yún: què qǐng hé shàng dào. xuán jué dài fǔ zhǎng sān xià. wèn: rú hé shì pí lú shī? shī nǎi chì zhī. sēng yuē: rú hé shì hé shàng shī? shī yuē: mò wú lǐ! shī gòng yī sēng yǔ, páng yǒu sēng yuē:
「那個是禪床，指出來看。」僧無語。﹝玄覺云：「忽然被伊卻指禪床，作麼生對伊？」有僧云：「卻請和尚道。」玄覺代拊掌三下。﹞問：「如何是毗盧師？」師乃叱之。僧曰：「如何是和尚師？」師曰：「莫無禮！」師共一僧語，旁有僧曰：

yǔ dǐ shì wén shū, mò dǐ shì wéi mó. shī yuē: bù yǔ bù mò dǐ mò shì rǔ fǒu? sēng mò rán. shī yuē: hé bù xiàn shén tōng? yuē:
「語底是文殊，默底是維摩。」師曰：「不語不默底莫是汝否？」僧默然。師曰：「何不現神通？」曰：

bù cí xiàn shén tōng, qí kǒng hé shàng shōu zuò jiào. shī yuē: jiàn rǔ lái chù, wèi yǒu jiào wài dǐ yǎn.
「不辭現神通，祇恐和尚收作教。」師曰：「鑒汝來處，未有教外底眼。」

wèn: tiān táng dì yù xiāng qù jǐ hé?
問：「天堂地獄相去幾何？」

shī jiāng zhǔ zhàng huà dì yī huà. shī zhù guān yīn shí, chū bǎng yún: kàn jīng cì bù dé wèn shì. yǒu sēng lái wèn xùn, jiàn shī kàn jīng, páng lì ér dài. shī juǎn què jīng, wèn: huì me? yuē: mǒu jiǎ bù kàn jīng, zhēng dé huì? shī yuē: rǔ yǐ hòu huì qù zài. qí sēng dào yán tóu, tóu wèn: shén chù lái? yuē: jiāng xī guān yīn lái. tóu yuē: hé shàng yǒu hé yán jù? sēng jǔ qián huà, tóu yuē: zhè gè lǎo shī, wǒ jiāng wèi bèi gù zhǐ mái què, yuán lái yóu zài.
師將拄杖畫地一畫。師住觀音時，出牓云：「看經次不得問事。」有僧來問訊，見師看經，旁立而待。師卷卻經，問：「會麼？」曰：「某甲不看經，爭得會？」師曰：「汝已後會去在。」其僧到岩頭，頭問：「甚處來？」曰：「江西觀音來。」頭曰：「和尚有何言句？」僧舉前話，頭曰：「這個老師，我將謂被故紙埋卻，元來猶在。」

sēng sī wèn: chán zōng dùn wù, bì jìng rù mén de yì rú hé? shī yuē:
僧思問：「禪宗頓悟，畢竟入門的意如何？」師曰：

cǐ yì jí nán, ruò shì zǔ zōng mén xià, shàng gēn shàng zhì, yī wén qiān wù, dé dà chí. qí yǒu gēn wēi zhì liè, ruò bù ān chán jìng lǜ, dào zhè lǐ zǒng xū máng rán. yuē: chú cǐ yí lù, bié gèng yǒu rù chù fǒu?
「此意極難，若是祖宗門下，上根上智，一聞千悟，得大持。其有根微智劣，若不安禪靜慮，到這裡總須茫然。」曰：「除此一路，別更有入處否？」

shī yuē: yǒu. yuē: rú hé jí shì. shī yuē: rǔ shì shèn chù rén? yuē: yōu zhōu rén. shī yuē: rǔ hái sī bǐ chù fǒu? yuē: cháng sī. shī yuē: néng sī zhě shì xīn, suǒ sī zhě shì jìng. bǐ chù lóu tái lín yuàn, rén mǎ pián tián, rǔ fǎn sī dǐ hái yǒu xǔ duō bān yě wú? yuē:
師曰：「有。」曰：「如何即是。」師曰：「汝是甚處人？」曰：「幽州人。」師曰：「汝還思彼處否？」曰：「常思。」師曰：「能思者是心，所思者是境。彼處樓台林苑，人馬駢闐，汝反思底還有許多般也無？」曰：

mǒu jiǎ dào zhè lǐ, zǒng bù jiàn yǒu. shī yuē: rǔ jiě yóu zài xīn. xìn wèi jí dé, rén wèi wèi zài.
「某甲到這裡，總不見有。」師曰：「汝解猶在心。信位即得，人位未在。」

yuē: chú què zhè gè, bié gèng yǒu yì yě wú? shī yuē: bié yǒu, bié wú jí bù kān yě. yuē: dào zhè lǐ zuò me shēng jí shì? shī yuē: jù rǔ suǒ jiě, qí dé yī xuán, dé zuò pī yī, xiàng hòu zì kàn.
曰：「除卻這個，別更有意也無？」師曰：「別有，別無即不堪也。」曰：「到這裡作麼生即是？」師曰：「據汝所解，祇得一玄，得坐披衣，向後自看。」

lǐ xiè zhī.
禮謝之。

shī jiē jī lì wù, wèi zōng mén biāo zhǔn. zài qiān dōng píng, jiāng shùn jì, shù sēng shì lì, shī yǐ jì shì zhī yuē: yī èr èr sān zi, píng mù fù yǎng shì. liǎng kǒu yī wú shé, jí shì wú zōng zhǐ. zhì rì wǔ, shēng zuò cí zhòng, fù shuō jì yuē: nián mǎn qī shí qī, wú cháng zài jīn rì.
師接機利物，為宗門標準。再遷東平，將順寂，數僧侍立，師以偈示之曰：「一二二三子，平目復仰視。兩口一無舌，即是吾宗旨。」至日午，升座辭眾，復說偈曰：「年滿七十七，無常在今日。

rì lún zhèng dāng wǔ. liǎng shǒu pān qū xī. yán qì, yǐ liǎng shǒu bào xī ér zhōng. yuè míng nián, nán tǎ yǒng chán shī qiān líng gǔ guī yǎng shān, tǎ yú jí yún fēng xià.
日輪正當午。兩手攀屈膝。」言訖，以兩手抱膝而終。閱明年，南塔涌禪師遷靈骨歸仰山，塔於集雲峰下。

shì zhì tōng chán shī miào guāng zhī tǎ.
諡智通禪師、妙光之塔。

xiāng yán zhì xián chán shī dèng zhōu xiāng yán zhì xián chán shī, qīng zhōu rén yě. yàn sú cí qīn, guān fāng mù dào. zài bǎi zhàng shí xìng shí cōng mǐn, cān chán bù dé.
香嚴智閒禪師鄧州香嚴智閒禪師，青州人也。厭俗辭親，觀方慕道。在百丈時性識聰敏，參禪不得。

jì zhàng qiān huà, suì cān wéi shān. shān wèn: wǒ wén rǔ zài bǎi zhàng xiān shī chù, wèn yī dá shí, wèn shí dá bǎi.
洎丈遷化，遂參溈山。山問：「我聞汝在百丈先師處，問一答十，問十答百。

cǐ shì rǔ cōng míng líng lì, yì jiě shí xiǎng, shēng sǐ gēn běn.
此是汝聰明靈利，意解識想，生死根本。

fù mǔ wèi shēng shí, shì dào yī jù kàn. shī bèi yī wèn, zhí de máng rán.
父母未生時，試道一句看。」師被一問，直得茫然。

guī liáo jiāng píng rì kàn guò dǐ wén zì cóng tóu yào xún yī jù chóu duì, jìng bù néng dé, nǎi zì tàn yuē: huà bǐng bù kě chōng jī. lǚ qǐ wéi shān shuō pò, shān yuē: wǒ ruò shuō shì rǔ, rǔ yǐ hòu mà wǒ qù.
歸寮將平日看過底文字從頭要尋一句酬對，竟不能得，乃自嘆曰：「畫餅不可充飢。」屢乞溈山說破，山曰：「我若說似汝，汝已後罵我去。

wǒ shuō dǐ shì wǒ dǐ, zhōng bù gàn rǔ shì. shī suì jiāng píng xī suǒ kàn wén zì shāo què. yuē: cǐ shēng bù xué fó fǎ yě, qiě zuò gè zhǎng xíng zhōu fàn sēng, miǎn yì xīn shén.
我說底是我底，終不干汝事。」師遂將平昔所看文字燒卻。曰：「此生不學佛法也，且作個長行粥飯僧，免役心神。」

nǎi qì cí wéi shān, zhí guò nán yáng dǔ zhōng guó shī yí jī, suì qì zhǐ yān.
乃泣辭溈山，直過南陽睹忠國師遺蹟，遂憩止焉。

yī rì, shān chú cǎo mù, ǒu pāo wǎ lì, jī zhú zuò shēng, hū rán xǐng wù. jù guī mù yù fén xiāng, yáo lǐ wéi shān. zàn yuē:
一日，芟除草木，偶拋瓦礫，擊竹作聲，忽然省悟。遽歸沐浴焚香，遙禮溈山。贊曰：

hé shàng dà cí, ēn yú fù mǔ. dāng shí ruò wèi wǒ shuō pò, hé yǒu jīn rì zhī shì? nǎi yǒu sòng yuē:
「和尚大慈，恩逾父母。當時若為我說破，何有今日之事？」乃有頌曰：

yī jī wàng suǒ zhī, gèng bù jiǎ xiū chí.
「一擊忘所知，更不假修持。

dòng róng yáng gǔ lù, bù duò qiǎo rán jī. chù chù wú zōng jī, shēng sè wài wēi yí. zhū fāng dá dào zhě, xián yán shàng shàng jī. wéi shān wén dé, wèi yǎng shān yuē: cǐ zi chè yě.
動容揚古路，不墮悄然機。處處無蹤跡，聲色外威儀。諸方達道者，咸言上上機。」溈山聞得，謂仰山曰：「此子徹也。」

yǎng yuē: cǐ shì xīn jī yì shí, zhù shù dé chéng. dài mǒu jiǎ qīn zì kān guò. yǎng hòu jiàn shī, yuē:
仰曰：「此是心機意識，著述得成。待某甲親自勘過。」仰後見師，曰：

hé shàng zàn tàn shī dì fā míng dà shì, nǐ shì shuō kàn. shī jǔ qián sòng, yǎng yuē: cǐ shì sù xí jì chí ér chéng, ruò yǒu zhèng wù, bié gèng shuō kàn. shī yòu chéng sòng yuē:
「和尚讚嘆師弟發明大事，你試說看。」師舉前頌，仰曰：「此是夙習記持而成，若有正悟，別更說看。」師又成頌曰：

qù nián pín wèi shì pín, jīn nián pín shǐ shì pín. qù nián pín, yóu yǒu zhuō zhuī zhī dì, jīn nián pín, zhuī yě wú. yǎng yuē: rú lái chán xǔ shī dì huì, zǔ shī chán wèi mèng jiàn zài.
「去年貧未是貧，今年貧始是貧。去年貧，猶有卓錐之地，今年貧，錐也無。」仰曰：「如來禪許師弟會，祖師禪未夢見在。」

shī fù yǒu sòng yuē: wǒ yǒu yī jī, shùn mù shì yī. ruò rén bù huì, bié huàn shā mí. yǎng nǎi bào wéi shān, yuē: qiě xǐ xián shī dì huì zǔ shī chán yě.
師復有頌曰：「我有一機，瞬目視伊。若人不會，別喚沙彌。」仰乃報溈山，曰：「且喜閒師弟會祖師禪也。」

xuán jué yún: qiě dào rú lái chán yǔ zǔ shī chán fēn bù fēn? zhǎng qìng léng yún: yī shí zuò què. shī chū kāi táng, wéi shān lìng sēng sòng shū bìng zhǔ zhàng zhì. shī jiē dé biàn kū: cāng tiān! cāng tiān! sēng yuē:
﹝玄覺云：「且道如來禪與祖師禪分不分？」長慶棱云：「一時坐卻。」﹞師初開堂，溈山令僧送書並拄杖至。師接得便哭：「蒼天！蒼天！」僧曰：

hé shàng wèi shén me rú cǐ? shī yuē:
「和尚為甚麼如此？」師曰：

qí wèi chūn xíng qiū lìng. shàng táng: dào yóu wù dá, bù zài yǔ yán. kuàng shì mì mì táng táng, céng wú jiān gé, bù láo xīn yì, zàn jiè huí guāng.
「祇為春行秋令。」上堂：「道由悟達，不在語言。況是密密堂堂，曾無間隔，不勞心意，暫借回光。

rì yòng quán gōng, mí tú zì bèi. sēng wèn: rú hé shì xiāng yán jìng? shī yuē: huá mù bù zī.
日用全功，迷徒自背。」僧問：「如何是香嚴境？」師曰：「華木不滋。」

wèn: rú hé shì xiān tuó pó? shī qiāo chán chuáng yuē:
問：「如何是仙陀婆？」師敲禪床曰：

guò zhè lǐ lái. wèn: rú hé shì xiàn zài xué? shī yǐ shàn zi xuán zhuǎn shì zhī, yuē: jiàn me? sēng wú yǔ. wèn: rú hé shì zhèng mìng shí?
「過這裡來。」問：「如何是現在學？」師以扇子旋轉示之，曰：「見麼？」僧無語。問：「如何是正命食？」

shī yǐ shǒu cuō ér shì zhī. wèn: rú hé shì wú biǎo jiè? shī yuē: dài dū lí zuò sú jí shuō. wèn:
師以手撮而示之。問：「如何是無表戒？」師曰：「待闍黎作俗即說。」問：

rú hé shì shēng sè wài xiāng jiàn yī jù? shī yuē:
「如何是聲色外相見一句？」師曰：

rú mǒu jiǎ wèi zhù xiāng yán shí, qiě dào zài shén me chù? yuē: nèn me zé yì bù gǎn dào yǒu suǒ zài.
「如某甲未住香嚴時，且道在甚麼處？」曰：「恁麼則亦不敢道有所在。」

shī yuē: rú huàn rén xīn xīn suǒ fǎ. wèn:
師曰：「如幻人心心所法。」問：

rú hé shì zhí jié gēn yuán fú suǒ yìn? shī pāo xià zhǔ zhàng, sàn shǒu ér qù. wèn: rú hé shì fó fǎ dà yì? shī yuē: jīn nián shuāng jiàng zǎo, qiáo mài bù shōu. wèn:
「如何是直截根源佛所印？」師拋下拄杖，散手而去。問：「如何是佛法大意？」師曰：「今年霜降早，蕎麥不收。」問：

rú hé shì xī lái yì? shī yǐ shǒu rù huái zuò quán, zhǎn kāi yǔ zhī. sēng nǎi guì xī, yǐ liǎng shǒu zuò shòu shì.
「如何是西來意？」師以手入懷作拳，展開與之。僧乃跪膝，以兩手作受勢。

shī yuē: shì shèn me? sēng wú duì.
師曰：「是甚麼？」僧無對。

wèn: lí sì jù, jué bǎi fēi, qǐng hé shàng dào. shī yuē: liè shī qián bù dé shuō běn shī jiè.
問：「離四句，絕百非，請和尚道。」師曰：「獵師前不得說本師戒。」

shàng táng: ruò lùn cǐ shì, rú rén shàng shù, kǒu xián shù zhī, jiǎo bù tà zhī, shǒu bù pān zhī, shù xià hū yǒu rén wèn, rú hé shì zǔ shī xī lái yì?
上堂：「若論此事，如人上樹，口銜樹枝，腳不蹋枝，手不攀枝，樹下忽有人問，如何是祖師西來意？

bù duì tā, yòu wéi tā suǒ wèn. ruò duì tā, yòu sàng shēn shī mìng. dāng nèn me shí zuò me shēng jí dé? shí yǒu hǔ tóu zhāo shàng zuò chū zhòng yún:
不對他，又違他所問。若對他，又喪身失命。當恁麼時作麼生即得？」時有虎頭招上座出眾云：

shù shàng jí bù wèn, wèi shàng shù shí qǐng hé shàng dào. shī nǎi hē hē dà xiào.
「樹上即不問，未上樹時請和尚道。」師乃呵呵大笑。

shī wèn: sēng shén chù lái? yuē: wéi shān lái. shī yuē: hé shàng jìn rì yǒu hé yán jù? yuē:
師問：「僧甚處來？」曰：「溈山來。」師曰：「和尚近日有何言句？」曰：

yǒu sēng wèn: rú hé shì xī lái yì?
「有僧問：「如何是西來意？」

hé shàng shù qǐ fú zi. shī yuē: bǐ zhōng xiōng dì zuò me shēng huì? yuē: bǐ zhōng shāng liáng dào, jí sè míng xīn, fù wù xiǎn lǐ. shī yuē:
和尚豎起拂子。」師曰：「彼中兄弟作麼生會？」曰：「彼中商量道，即色明心，附物顯理。」師曰：

huì jí biàn huì, zhe shén sǐ jí! sēng què wèn: shī yì rú hé? shī yì shù qǐ fú zi. xuán shā yún: qí zhè xiāng yán jiǎo gēn wèi diǎn dì. yún jū xī yún:
「會即便會，著甚死急！」僧卻問：「師意如何？」師亦豎起拂子。﹝玄沙云：「祇這香嚴腳跟未點地。」雲居錫云：

shén me chù shì xiāng yán jiǎo gēn wèi diǎn dì chù? shī yǒu jì yuē: zi cuì mǔ zhuó, zi jué mǔ ké. zǐ mǔ jù wáng, yīng yuán bù cuò. tóng dào chàng hè, miào yún dú jiǎo.
「甚麼處是香嚴腳跟未點地處？」﹞師有偈曰：「子啐母啄，子覺母殼。子母俱亡，應緣不錯。同道唱和，妙雲獨腳。」

shī fán shì xué tú, yǔ duō jiǎn zhí. yǒu jì sòng èr bǎi yú piān, suí yuán duì jī, bù jū shēng lǜ, zhū fāng shèng xíng. hòu shì xí dēng chán shī. jìng shān hóng yīn chán shī háng zhōu jìng shān hóng yīn chán shī, wú xìng rén yě. sēng wèn: yǎn xī rú huī shí rú hé?
師凡示學徒，語多簡直。有偈頌二百餘篇，隨緣對機，不拘聲律，諸方盛行。後諡襲燈禪師。徑山洪諲禪師杭州徑山洪諲禪師，吳興人也。僧問：「掩息如灰時如何？」

shī yuē: yóu shì shí rén gōng gàn. yuē:
師曰：「猶是時人功干。」曰：

gàn hòu rú hé? shī yuē: gēng rén tián bù zhǒng. yuē: bì jìng rú hé? shī yuē: hé shú bù lín chǎng. wèn:
「干後如何？」師曰：「耕人田不種。」曰：「畢竟如何？」師曰：「禾熟不臨場。」問：

lóng mén bù jiǎ fēng léi shì biàn tòu dé zhě rú hé? shī yuē: yóu shì yī pǐn èr pǐn. yuē: cǐ jì shì jiē jí, xiàng shàng shì rú hé? shī yuē: wú bù zhī yǒu rǔ lóng mén. wèn:
「龍門不假風雷勢便透得者如何？」師曰：「猶是一品二品。」曰：「此既是階級，向上事如何？」師曰：「吾不知有汝龍門。」問：

rú shuāng rú xuě shí rú hé? shī yuē: yóu shì wū rǎn. yuē: bù wū rǎn shí rú hé? shī yuē:
「如霜如雪時如何？」師曰：「猶是污染。」曰：「不污染時如何？」師曰：

bù tóng sè. xǔ zhōu quán míng shàng zuò xiān wèn shí shuāng:
「不同色。」許州全明上座先問石霜：

yī háo chuān zhòng xué shí rú hé? shuāng yuē: zhí xū wàn nián qù. yuē: wàn nián hòu rú hé? shuāng yuē: dēng kē rèn rǔ dēng kē, bá cuì rèn rǔ bá cuì. hòu wèn shī yuē:
「一毫穿眾穴時如何？」霜曰：「直須萬年去。」曰：「萬年後如何？」霜曰：「登科任汝登科，拔萃任汝拔萃。」後問師曰：

yī háo chuān zhòng xué shí rú hé? shī yuē: guāng xuē rèn rǔ guāng xuē, jié guǒ rèn rǔ jié guǒ. wèn: rú hé shì zhǎng? shī yuē: qiān shèng bù néng liàng.
「一毫穿眾穴時如何？」師曰：「光靴任汝光靴，結果任汝結果。」問：「如何是長？」師曰：「千聖不能量。」

yuē: rú hé shì duǎn? shī yuē: jiāo míng yǎn lǐ zhe bù mǎn. qí sēng bù kěn, biàn qù jǔ shì shí shuāng.
曰：「如何是短？」師曰：「蟭螟眼裡著不滿。」其僧不肯，便去舉似石霜。

shuāng yuē: qí wèi tài jìn shí tóu.
霜曰：「祇為太近實頭。」

sēng què wèn shuāng: rú hé shì zhǎng? shuāng yuē: bù qū qǔ. yuē: rú hé shì duǎn? shuāng yuē:
僧卻問霜：「如何是長？」霜曰：「不屈曲。」曰：「如何是短？」霜曰：

shuāng lù pán zhōng bù hè cǎi. fú rì zhǎng lǎo fǎng shī. shī wèn:
「雙陸盤中不喝彩。」佛日長老訪師。師問：

fú chéng zhǎng lǎo dú huà yī fāng, hé yǐ jiàn yóu fēng dǐng? rì yuē: lǎng yuè dāng kōng guà, bīng shuāng bù zì hán. shī yuē: mò shì zhǎng lǎo jiā fēng yě wú? rì yuē:
「伏承長老獨化一方，何以薦游峰頂？」日曰：「朗月當空掛，冰霜不自寒。」師曰：「莫是長老家風也無？」日曰：

qiào zhì wàn zhòng guān, yú zhōng hán bǎo yuè. shī yuē: cǐ yóu shì wén yán, zuò me shēng shì zhǎng lǎo jiā fēng?
「峭峙萬重關，於中含寶月。」師曰：「此猶是文言，作麼生是長老家風？」

rì yuē: jīn rì lài yù fú rì, què wèn yǐn mì quán zhēn, shí rén zhī yǒu dào bù dé, tài shěng wú gū, shí rén zhī yǒu dào dé. yú cǐ èr tú, yóu shì shí rén shēng jiàng chù. wèi shěn hé shàng qīn dào zì dào rú hé dào? shī yuē: wǒ jiā dào chù wú kě dào. rì yuē:
日曰：「今日賴遇佛日，卻問隱密全真，時人知有道不得，太省無辜，時人知有道得。於此二途，猶是時人升降處。未審和尚親道自道如何道？」師曰：「我家道處無可道。」日曰：

rú lái lù shàng wú sī qū, biàn qǐng xuán yīn hé yī chǎng. shī yuē: rèn rǔ èr lún gèng hù zhào, bì tán yún wài bù xiāng guān. rì yuē: wèi bào bái tóu wú xiàn kè, cǐ huí nián shào mò guī xiāng. shī yuē:
「如來路上無私曲，便請玄音和一場。」師曰：「任汝二輪更互照，碧潭雲外不相關。」日曰：「為報白頭無限客，此回年少莫歸鄉。」師曰：

lǎo shào tóng lún wú xiàng bèi, wǒ jiā xuán lù wù cān chà. rì yuē: yī yán dìng tiān xià, sì jù wèi shuí xuān. shī yuē: rǔ yán yǒu sān sì, wǒ dào qí zhōng yī yě wú.
「老少同輪無向背，我家玄路勿參差。」日曰：「一言定天下，四句為誰宣。」師曰：「汝言有三四，我道其中一也無。」

shī yīn yǒu jì yuē: dōng xī bù xiāng gù, nán běi yǔ shuí liú. rǔ yán yǒu sān sì, wǒ dào yī yě wú. guāng huà sì nián jiǔ yuè èr shí bā rì, bái zhòng ér huà.
師因有偈曰：「東西不相顧，南北與誰留。汝言有三四，我道一也無。」光化四年九月二十八日，白眾而化。

dìng shān shén yīng chán shī chú zhōu dìng shān shén yīng chán shī, yīn bēi shù shěng hé shàng xíng jiǎo shí cān wèn: bù là shù liàng, qǐng shī dào. shī tí qǐ shù zhū yuē: shì luò bù là? shù yuē: yuán zhū sān qiào, shí rén zhī yǒu, qǐng shī yuán qián huà. shī biàn dǎ, shù fú xiù biàn chū. shī yuē: sān shí nián hòu chuí xiōng dà kū qù zài!
定山神英禪師滁州定山神英禪師，因椑樹省和尚行腳時參問：「不落數量，請師道。」師提起數珠曰：「是落不落？」樹曰：「圓珠三竅，時人知有，請師圓前話。」師便打，樹拂袖便出。師曰：「三十年後槌胸大哭去在！」

shù zhù hòu shì zhòng yuē: lǎo sēng sān shí nián qián zhì dìng shān, bèi tā rè mán yī shàng, bù tóng xiǎo xiǎo. shī jiàn shǒu zuò xǐ yī, suì wèn: zuò shèn me?
樹住後示眾曰：「老僧三十年前至定山，被他熱謾一上，不同小小。」師見首座洗衣，遂問：「作甚麼？」

zuò tí qǐ yī shì zhī. shī yuē: xǐ dǐ shì shèn yī? zuò yuē: guān zhōng shǐ tiě qián. shī huàn wéi nà, yí xià zuò guà dā zhe.
座提起衣示之。師曰：「洗底是甚衣？」座曰：「關中使鐵錢。」師喚維那，移下座掛搭著。

yán qìng fǎ duān chán shī xiāng zhōu yán qìng shān fǎ duān chán shī, sēng wèn: qiū yǐn zhǎn wèi liǎng duàn, liǎng tóu jù dòng. fó xìng zài ā nà tóu? shī zhǎn liǎng shǒu. dòng shān bié yún:
延慶法端禪師襄州延慶山法端禪師，僧問：「蚯蚓斬為兩段，兩頭俱動。佛性在阿那頭？」師展兩手。﹝洞山別云：

wèn dǐ zài ā nà tóu. shī miè hòu, shì shào zhēn chán shī.
「問底在阿那頭。」﹞師滅後，諡紹真禪師。

yì zhōu yīng tiān hé shàng yì zhōu yīng tiān hé shàng, sēng wèn: rén rén jǐn yǒu fó xìng, rú hé shì hé shàng fó xìng?
益州應天和尚益州應天和尚，僧問：「人人盡有佛性，如何是和尚佛性？」

shī yuē: rǔ huàn shén me zuò fó xìng? yuē: nèn me zé hé shàng wú fó xìng yě. shī nǎi jiào: kuài huó! kuài huó!
師曰：「汝喚甚麼作佛性？」曰：「恁麼則和尚無佛性也。」師乃叫：「快活！快活！」

jiǔ fēng cí huì chán shī fú zhōu jiǔ fēng cí huì chán shī, chū zài wéi shān, shān shàng táng yuē: rǔ děng zhū rén, qí dé dà jī, bù dé dà yòng. shī biàn chōu shēn chū qù.
九峰慈慧禪師福州九峰慈慧禪師，初在溈山，山上堂曰：「汝等諸人，祇得大機，不得大用。」師便抽身出去。

wéi zhào zhī, shī gèng bù huí gù. wéi yuē: cǐ zi kān wèi fǎ qì. yī rì cí wéi shān, yuē: mǒu jiǎ cí wéi hé shàng, qiān lǐ zhī wài bù lí zuǒ yòu.
溈召之，師更不回顧。溈曰：「此子堪為法器。」一日辭溈山，曰：「某甲辭違和尚，千里之外不離左右。」

wéi dòng róng yuē: shàn wèi! jīng zhào fǔ mǐ hé shàng jīng zhào fǔ mǐ hé shàng yì wèi qī shī. cān xué hòu, guī shòu yè sì, yǒu lǎo sù wèn:
溈動容曰：「善為！」京兆府米和尚京兆府米和尚﹝亦謂七師。﹞參學後，歸受業寺，有老宿問：

yuè zhōng duàn jǐng suǒ, shí rén huàn zuò shé.
「月中斷井索，時人喚作蛇。

wèi shěn qī shī jiàn fú huàn zuò shèn me? shī yuē: ruò yǒu fú jiàn, jí tóng zhòng shēng. fǎ yǎn bié yún: cǐ shì shèn me shí jié wèn? fǎ dēng bié yún: huàn dǐ bú shì. lǎo sù yuē:
未審七師見佛喚作甚麼？」師曰：「若有佛見，即同眾生。」﹝法眼別云：「此是甚麼時節問？」法燈別云：「喚底不是。」﹞老宿曰：

qiān nián táo hé. shī lìng sēng qù wèn yǎng shān yuē: jīn shí hái jiǎ wù yě wú? yǎng yuē: wù jí bù wú, zhēng nài luò zài dì èr tóu. shī shēn kěn zhī.
「千年桃核。」師令僧去問仰山曰：「今時還假悟也無？」仰曰：「悟即不無，爭柰落在第二頭。」師深肯之。

yòu lìng sēng wèn dòng shān yuē: nà gè jiū jìng zuò me shēng? dòng yuē: què xū wèn tā shǐ dé. shī yì kěn zhī. sēng wèn:
又令僧問洞山曰：「那個究竟作麼生？」洞曰：「卻須問他始得。」師亦肯之。僧問：

zì gǔ shàng xián, hái dá zhēn zhèng lǐ yě wú? shī yuē: dá. yuē: qí rú zhēn zhèng lǐ zuò me shēng dá? shī yuē: dāng shí huò guāng mài jiǎ yín chéng yǔ dān yú, qì shū shì shèn me rén zuò? yuē:
「自古上賢，還達真正理也無？」師曰：「達。」曰：「祇如真正理作麼生達？」師曰：「當時霍光賣假銀城與單于，契書是甚麼人做？」曰：

mǒu jiǎ zhí de dù kǒu wú yán. shī yuē: píng dì jiào rén zuò bǎo. wèn: rú hé shì nà yī xià shì? shī yuē: chǒu lòu rèn jūn xián, bù guà yún xiá sè. jìn zhōu huò shān hé shàng jìn zhōu huò shān hé shàng, yīn yǎng shān yī sēng dào, zì chēng jí yún fēng xià sì téng tiáo tiān xià dà chán fú cān, shī nǎi huàn wéi nà: dǎ zhōng zhe.
「某甲直得杜口無言。」師曰：「平地教人作保。」問：「如何是衲衣下事？」師曰：「醜陋任君嫌，不掛雲霞色。」晉州霍山和尚晉州霍山和尚，因仰山一僧到，自稱集雲峰下四藤條天下大禪佛參，師乃喚維那：「打鐘著。」

dà chán fú zhòu bù ér qù. yuán kāng hé shàng yuán kāng hé shàng, yīn fǎng shí lóu, lóu cái jiàn biàn shōu zú zuò. shī yuē: dé nèn me wēi yí zhōu zú! lóu yuē: rǔ shì lái jiàn gè shén me? shī yuē: wú duān bèi rén lǐng guò. lóu yuē: xū shì yǔ me shǐ wèi zhēn jiàn. shī yuē: kǔ zāi!
大禪佛驟步而去。元康和尚元康和尚，因訪石樓，樓才見便收足坐。師曰：「得恁麼威儀周足！」樓曰：「汝適來見個甚麼？」師曰：「無端被人領過。」樓曰：「須是與麼始為真見。」師曰：「苦哉！

zhuàn shā jǐ rén lái! lóu biàn qǐ shēn. shī yuē:
賺殺幾人來！」樓便起身。師曰：

jiàn zé jiàn yǐ, dòng zé bù dòng. lóu yuē: jǐn lì dào bù chū dìng yě. shī fǔ zhǎng sān xià. hòu yǒu sēng jǔ shì nán quán, quán yuē: tiān xià rén duàn zhè liǎng gè hàn shì fēi bù dé. ruò duàn dé, yǔ tā tóng cān.
「見則見矣，動則不動。」樓曰：「盡力道不出定也。」師拊掌三下。後有僧舉似南泉，泉曰：「天下人斷這兩個漢是非不得。若斷得，與他同參。」

sān jiǎo fǎ yù ān zhǔ qí zhōu sān jiǎo shān fǎ yù ān zhǔ, yīn huāng luàn, kuí shuài rù shān, zhí rèn ér wèn: hé shàng yǒu shèn cái bǎo? shī yuē:
三角法遇庵主蘄州三角山法遇庵主，因荒亂，魁帥入山，執刃而問：「和尚有甚財寶？」師曰：

sēng jiā zhī bǎo, fēi jūn suǒ yí. kuí yuē: shì hé bǎo? shī zhèn shēng yī hē, kuí bù wù, yǐ rèn jiā zhī.
「僧家之寶，非君所宜。」魁曰：「是何寶？」師震聲一喝，魁不悟，以刃加之。

cháng shì wáng jìng chū jū shì xiāng zhōu wáng jìng chū cháng shì, shì shì cì, mǐ hé shàng zhì, gōng nǎi jǔ bǐ shì zhī. mǐ yuē:
常侍王敬初居士襄州王敬初常侍，視事次，米和尚至，公乃舉筆示之。米曰：

hái pàn dé xū kōng fǒu?
「還判得虛空否？」

gōng zhì bǐ rù zhái, gèng bù fù chū. mǐ zhì yí, míng rì píng gǔ shān gōng yǎng zhǔ rù tàn qí yì. mǐ yì suí zhì, qián zài píng bì jiān zhēn chǐ qìng qiè cì. gōng yǎng zhǔ cái zuò, wèn yuē:
公擲筆入宅，更不復出。米致疑，明日憑鼓山供養主入探其意。米亦隨至，潛在屏蔽間偵﹝恥慶切﹞伺。供養主才坐，問曰：

zuó rì mǐ hé shàng yǒu shèn me yán jù, biàn bù xiāng jiàn? gōng yuē: shī zi yǎo rén, hán lú zhú kuài.
「昨日米和尚有甚麼言句，便不相見？」公曰：「師子咬人，韓盧逐塊。」

mǐ wén cǐ yǔ, jí shěng qián miù.
米聞此語，即省前謬。

jù chū lǎng xiào yuē: wǒ huì yě, wǒ huì yě. gōng yuē: huì jí bù wú, nǐ shì dào kàn. mǐ yuē:
遽出朗笑曰：「我會也，我會也。」公曰：「會即不無，你試道看。」米曰：

qǐng cháng shì jǔ. gōng nǎi shù qǐ yī zhī zhù. mǐ yuē:
「請常侍舉。」公乃豎起一隻箸。米曰：

zhè yě hú jīng. gōng yuē: zhè hàn chè yě. wèn sēng: yī qiè zhòng shēng hái yǒu fó xìng yě wú? yuē: yǒu. gōng zhǐ bì shàng huà gǒu zǐ yuē:
「這野狐精。」公曰：「這漢徹也。」問僧：「一切眾生還有佛性也無？」曰：「有。」公指壁上畫狗子曰：

zhè gè hái yǒu yě wú? sēng wú duì. gōng zì dài yuē: kàn yǎo zhe rǔ. nán yuè xià wǔ shì yǎng shān jì chán shī fǎ sì xī tǎ guāng mù chán shī yuán zhōu yǎng shān xī tǎ guāng mù chán shī, sēng wèn:
「這個還有也無？」僧無對。公自代曰：「看咬著汝。」南嶽下五世仰山寂禪師法嗣西塔光穆禪師袁州仰山西塔光穆禪師，僧問：

rú hé shì zhèng wén? shī yuē: bù cóng ěr rù. yuē: zuò me shēng? shī yuē: hái wén me? wèn: zǔ yì jiào yì, shì tóng shì bié? shī yuē: tóng bié qiě zhì, rǔ dào píng zuǐ lǐ shén me wù chū lái rù qù? wèn: rú hé shì xī lái yì?
「如何是正聞？」師曰：「不從耳入。」曰：「作麼生？」師曰：「還聞麼？」問：「祖意教意，是同是別？」師曰：「同別且置，汝道瓶嘴裡甚麼物出來入去？」問：「如何是西來意？」

shī yuē: rǔ wú fó xìng. wèn: rú hé shì dùn? shī zuò yuán xiāng shì zhī. yuē: rú hé shì jiàn? shī yǐ shǒu kōng zhōng bō sān xià. nán tǎ guāng yǒng chán shī yuán zhōu yǎng shān nán tǎ guāng yǒng chán shī, yù zhāng fēng chéng zhāng shì zi. mǔ rǔ zhī xī, shén guāng zhào tíng, mǎ jiē jīng, yīn yǐ guāng yǒng míng zhī.
師曰：「汝無佛性。」問：「如何是頓？」師作圓相示之。曰：「如何是漸？」師以手空中撥三下。南塔光涌禪師袁州仰山南塔光涌禪師，豫章豐城章氏子。母乳之夕，神光照庭，馬皆驚，因以光涌名之。

shǎo shén jùn mǐn, yī yǎng shān tì dù. běi yóu yè lín jì, fù guī shì shān. shān yuē: rǔ lái zuò shèn me?
少甚俊敏，依仰山剃度。北游謁臨濟，復歸侍山。山曰：「汝來作甚麼？」

shī yuē: lǐ jìn hé shàng. shān yuē:
師曰：「禮覲和尚。」山曰：

hái jiàn hé shàng me? shī yuē: jiàn. shān yuē: hé shàng hé sì lǘ? shī yuē: mǒu jiǎ jiàn hé shàng yì bù shì fú. shān yuē: ruò bù shì fú, shì gè shén me?
「還見和尚麼？」師曰：「見。」山曰：「和尚何似驢？」師曰：「某甲見和尚亦不似佛。」山曰：「若不似佛，似個甚麼？」

shī yuē: ruò yǒu suǒ shì, yǔ lǘ hé bié? shān dà jīng yuē: fán shèng liǎng wàng, qíng jǐn tǐ lù.
師曰：「若有所似，與驢何別？」山大驚曰：「凡聖兩忘，情盡體露。

wú yǐ cǐ yàn rén, èr shí nián wú jué le zhě, zi bǎo rèn zhī. shān měi zhǐ wèi rén yuē: cǐ zi ròu shēn fú yě. sēng wèn: wén shū shì qī fó zhī shī, wén shū hái yǒu shī fǒu? shī yuē: yù yuán jí yǒu. yuē:
吾以此驗人，二十年無決了者，子保任之。」山每指謂人曰：「此子肉身佛也。」僧問：「文殊是七佛之師，文殊還有師否？」師曰：「遇緣即有。」曰：

rú hé shì wén shū shī? shī shù qǐ fú zi. sēng yuē: mò qí zhè biàn shì me? shī fàng xià fú zi, chā shǒu. wèn: rú hé shì miào yòng yī jù? shī yuē: shuǐ dào qú chéng. wèn: zhēn fú zhù zài hé chù? shī yuē: yán xià wú xiāng, yě bù zài bié chù.
「如何是文殊師？」師豎起拂子。僧曰：「莫祇這便是麼？」師放下拂子，叉手。問：「如何是妙用一句？」師曰：「水到渠成。」問：「真佛住在何處？」師曰：「言下無相，也不在別處。」

huò shān jǐng tōng chán shī jìn zhōu huò shān jǐng tōng chán shī, chū cān yǎng shān, shān bì mù zuò, shī nǎi qiào qǐ yòu zú yuē:
霍山景通禪師晉州霍山景通禪師，初參仰山，山閉目坐，師乃翹起右足曰：

rú shì! rú shì!
「如是！如是！

xī tiān èr shí bā zǔ yì rú shì! zhōng huá liù zǔ yì rú shì! hé shàng yì rú shì! jǐng tōng yì rú shì! yǎng shān qǐ lái, dǎ sì téng tiáo. shī yīn cǐ zì chēng:
西天二十八祖亦如是！中華六祖亦如是！和尚亦如是！景通亦如是！」仰山起來，打四藤條。師因此自稱：

jí yún fēng xià sì téng tiáo tiān xià dà chán fú. guī zōng xià, yì yǒu dà chán fú míng zhì tōng. zhù hòu, yǒu xíng zhě wèn: rú hé shì fó fǎ dà yì? shī nǎi lǐ bài. zhě yuē:
「集雲峰下四藤條天下大禪佛。」﹝歸宗下，亦有大禪佛名智通。﹞住後，有行者問：「如何是佛法大意？」師乃禮拜。者曰：

hé shàng wèi shén me lǐ sú rén? shī yuē: rǔ bù jiàn dào zūn zhòng dì zǐ. shī wèn sēng: shén me chù lái? sēng tí qǐ zuò jù, shī yuē: lóng tóu shé wěi. wèn:
「和尚為甚麼禮俗人？」師曰：「汝不見道尊重弟子。」師問僧：「甚麼處來？」僧提起坐具，師曰：「龍頭蛇尾。」問：

rú hé shì fú? shī biàn dǎ, sēng yì dǎ. shī yuē: rǔ dǎ wǒ yǒu dào li, wǒ dǎ rǔ wú dào lǐ.
「如何是佛？」師便打，僧亦打。師曰：「汝打我有道理，我打汝無道理。」

sēng wú yǔ. shī yòu dǎ chèn chū.
僧無語。師又打趁出。

shī huà yuán jiāng bì, xiān bèi xīn yú jiāo yě, biàn cí tán xìn. shí qì zhì xīn suǒ, wèi dì zǐ yuē: rì wǔ dāng lái bào.
師化緣將畢，先備薪於郊野，遍辭檀信。食訖至薪所，謂弟子曰：「日午當來報。」

zhì rì wǔ, shī zì zhí jù dēng jī xīn shàng, yǐ lì zhì xiàng hòu, zuò yuán guāng xiāng. shǒu zhí zhǔ zhàng, zuò xiáng mó chǔ shì, lì zhōng yú hóng yàn zhōng. wú zhe wén xǐ chán shī háng zhōu wú zhe wén xǐ chán shī, jiā hé yǔ xī rén yě. xìng zhū shì. qī suì, yī běn yì cháng lè sì jīn zōng fú yě.
至日午，師自執炬登積薪上，以笠置項後，作圓光相。手執拄杖，作降魔杵勢，立終於紅焰中。無著文喜禪師杭州無著文喜禪師，嘉禾語溪人也。姓朱氏。七歲，依本邑常樂寺﹝今宗福也。

guó qīng chū jiā tì rǎn, hòu xí lǜ tīng jiào. shǔ huì chāng chéng tài, fǎn fú tāo huì. dà zhōng chū, lì zhòng chàn dù yú yán guān qí fēng sì, hòu yè dà cí shān xìng kōng chán shī, kōng yuē:
﹞國清出家剃染，後習律聽教。屬會昌澄汰，反服韜晦。大中初，例重懺度於鹽官齊峰寺，後謁大慈山性空禪師，空曰：

zi hé bù biàn cān hū? shī zhí wǎng wǔ tái shān huá yán sì, zhì jīn gāng kū lǐ yè, yù yī lǎo wēng qiān niú ér xíng, yāo shī rù sì.
「子何不遍參乎？」師直往五台山華嚴寺，至金剛窟禮謁，遇一老翁牽牛而行，邀師入寺。

wēng hū jūn tí, yǒu tóng zǐ yīng shēng chū yíng. wēng zòng niú, yǐn shī shēng táng. táng yǔ jiē yào jīn sè, wēng jù chuáng zhǐ xiù dūn mìng zuò. wēng yuē: jìn zì hé lái? shī yuē: nán fāng. wēng yuē: nán fāng fó fǎ rú hé zhù chí? shī yuē: mò fǎ bǐ qiū, shǎo fèng jiè lǜ. wēng yuē:
翁呼均提，有童子應聲出迎。翁縱牛，引師升堂。堂宇皆耀金色，翁踞床指繡墩命坐。翁曰：「近自何來？」師曰：「南方。」翁曰：「南方佛法如何住持？」師曰：「末法比丘，少奉戒律。」翁曰：

duō shǎo zhòng? shī yuē: huò sān bǎi, huò wǔ bǎi.
「多少眾？」師曰：「或三百，或五百。」

shī què wèn: cǐ jiān fó fǎ rú hé zhù chí? wēng yuē: lóng shé hùn zá, fán shèng tóng jū. shī yuē:
師卻問：「此間佛法如何住持？」翁曰：「龍蛇混雜，凡聖同居。」師曰：

duō shǎo zhòng? wēng yuē: qián sān sān, hòu sān sān. wēng hū tóng zǐ zhì chá, bìng jìn sū lào. shī nà qí wèi, xīn yì huò rán. wēng niān qǐ bō lí zhǎn, wèn yuē:
「多少眾？」翁曰：「前三三，後三三。」翁呼童子致茶，並進酥酪。師納其味，心意豁然。翁拈起玻璃盞，問曰：

nán fāng hái yǒu zhè gè fǒu? shī yuē: wú.
「南方還有這個否？」師曰：「無。」

wēng yuē: xún cháng jiāng shén me chī chá? shī wú duì. shī dǔ rì sè shāo wǎn, suì wèn wēng: nǐ tóu yī xiǔ dé fǒu? wēng yuē:
翁曰：「尋常將甚麼吃茶？」師無對。師睹日色稍晚，遂問翁：「擬投一宿得否？」翁曰：

rǔ yǒu zhí xīn zài, bù dé sù. shī yuē: mǒu jiǎ wú zhí xīn. wēng yuē: rǔ céng shòu jiè fǒu?
「汝有執心在，不得宿。」師曰：「某甲無執心。」翁曰：「汝曾受戒否？」

shī yuē: shòu jiè jiǔ yǐ. wēng yuē: rǔ ruò wú zhí xīn, hé yòng shòu jiè?
師曰：「受戒久矣。」翁曰：「汝若無執心，何用受戒？」

shī cí tuì. wēng lìng tóng zǐ xiāng sòng, shī wèn tóng zǐ: qián sān sān, hòu sān sān, shì duō shǎo? tóng zhào:
師辭退。翁令童子相送，師問童子：「前三三，後三三，是多少？」童召：

dà dé! shī yīng nuò. tóng yuē: shì duō shǎo? shī fù wèn yuē: cǐ wèi hé chù? tóng yuē: cǐ jīn gāng kū bō rě sì yě. shī qī rán, wù bǐ wēng zhě jí wén shū yě.
「大德！」師應諾。童曰：「是多少？」師復問曰：「此為何處？」童曰：「此金剛窟般若寺也。」師悽然，悟彼翁者即文殊也。

bù kě zài jiàn, jí qǐ shǒu tóng zǐ, yuàn qǐ yī yán wèi bié. tóng shuō jì yuē: miàn shàng wú chēn gōng yǎng jù, kǒu lǐ wú chēn tǔ miào xiāng.
不可再見，即稽首童子，願乞一言為別。童說偈曰：「面上無嗔供養具，口裡無嗔吐妙香。

xīn lǐ wú chēn shì zhēn bǎo, wú gòu wú rǎn shì zhēn cháng. yán qì, jūn tí yǔ sì jù yǐn, dàn jiàn wǔ sè yún zhōng, wén shū chéng jīn máo shī zi wǎng lái, hū yǒu bái yún zì dōng fāng lái, fù zhī bù jiàn.
心裡無嗔是珍寶，無垢無染是真常。」言訖，均提與寺俱隱，但見五色雲中，文殊乘金毛師子往來，忽有白雲自東方來，覆之不見。

shí yǒu cāng zhōu pú tí sì sēng xiū zhèng děng zhì, shàng wén shān shí zhèn hǒu zhī shēng. shī yīn zhù xī wǔ tái.
時有滄州菩提寺僧修政等至，尚聞山石震吼之聲。師因駐錫五台。

xián tōng sān nián zhì hóng zhōu guān yīn cān yǎng shān, dùn le xīn qì, lìng chōng diǎn zuò. wén shū cháng xiàn yú zhōu huò shàng, shī yǐ jiǎo zhōu bì biàn dǎ, yuē: wén shū zì wén shū, wén xǐ zì wén xǐ. shū nǎi shuō jì yuē:
咸通三年至洪州觀音參仰山，頓了心契，令充典座。文殊嘗現於粥鑊上，師以攪粥篦便打，曰：「文殊自文殊，文喜自文喜。」殊乃說偈曰：

kǔ hù lián gēn kǔ, tián guā chè dì tián. xiū xíng sān dà jié, què bèi lǎo sēng xián. yī rì, yǒu yì sēng lái qiú zhāi shí, shī jiǎn jǐ fēn kuì zhī.
「苦瓠連根苦，甜瓜徹蔕甜。修行三大劫，卻被老僧嫌。」一日，有異僧來求齋食，師減己分饋之。

yǎng shān yù zhī, wèn yuē: shì lái guǒ wèi rén zhì, rǔ gěi shí fǒu? shī yuē: chuò jǐ huí shī. yǎng yuē: rǔ dà lì yì. hòu xuán zhè zhù lóng quán sì. sēng wèn:
仰山預知，問曰：「適來果位人至，汝給食否？」師曰：「輟己回施。」仰曰：「汝大利益。」後旋浙住龍泉寺。僧問：

rú hé shì niè pán xiāng? shī yuē: xiāng yān jǐn chù yàn. wèn: rú hé shì fó fǎ dà yì? shī yuē: huàn yuàn zhǔ lái, zhè shī sēng huàn diān. wèn: rú hé shì zì jǐ? shī mò rán, sēng wǎng cuò, zài wèn. shī yuē: qīng tiān méng mèi, bù xiàng yuè biān fēi. qián wáng zòu cì zǐ yī, shǔ wú zhe chán shī.
「如何是涅槃相？」師曰：「香煙盡處驗。」問：「如何是佛法大意？」師曰：「喚院主來，這師僧患顛。」問：「如何是自己？」師默然，僧罔措，再問。師曰：「青天蒙昧，不向月邊飛。」錢王奏賜紫衣，署無著禪師。

jiāng shùn jì, yú zǐ yè gào zhòng yuē: sān jiè xīn jǐn, jí shì niè pán. yán qì, jiā fū ér zhōng. bái guāng zhào shì, zhú shù tóng sè. tǎ yú líng yǐn shān zhī xī wù.
將順寂，於子夜告眾曰：「三界心盡，即是涅槃。」言訖，跏趺而終。白光照室，竹樹同色。塔於靈隱山之西塢。

tiān fú èr nián xuān chéng shuài tián yūn yú lún qiè yīng háng jiāng xǔ sī pàn huàn, zòng bīng dà lüè, fā shī tǎ, dǔ ròu shēn bù huài, zhǎo fā jù zhǎng. wǔ sù qián wáng yì zhī, qiǎn bì jiāng shào zhì zhòng jiā fēng yì, zhì huáng cháo jiā dìng gēng chén, qiān yú jìng cí shān zhì jué shòu chán shī tǎ zuǒ.
天福二年宣城帥田頵﹝於倫切﹞應杭將許思叛渙，縱兵大掠，發師塔，睹肉身不壞，爪發俱長。武肅錢王異之，遣裨將邵志重加封瘞，至皇朝嘉定庚辰，遷於淨慈山智覺壽禪師塔左。

wǔ guān shùn zhī chán shī xīn luó guó wǔ guān shān shùn zhī liǎo wù chán shī, sēng wèn: rú hé shì xī lái yì? shī shù fú zi. sēng yuē: mò zhè gè biàn shì? shī fàng xià fú zi. wèn: yǐ zì bù chéng, bā zì bú shì, shì shèn me zì? shī zuò yuán xiāng shì zhī. yǒu sēng yú shī qián zuò wǔ huā yuán xiāng, shī huà pò zuò yī yuán xiāng.
五觀順支禪師新羅國五觀山順支了悟禪師，僧問：「如何是西來意？」師豎拂子。僧曰：「莫這個便是？」師放下拂子。問：「以字不成，八字不是，是甚麼字？」師作圓相示之。有僧於師前作五花圓相，師畫破作一圓相。

yǎng shān dōng tǎ hé shàng yuán zhōu yǎng shān dōng tǎ hé shàng, sēng wèn: rú hé shì jūn wáng jiàn? shī yuē: luò lǎn bù cǎi gōng. yuē: yòng zhě rú hé? shī yuē: bù là rén shǒu. wèn: fǎ wáng yǔ jūn wáng xiāng jiàn shí rú hé? shī yuē: liǎng zhǎng wú sī. yuē:
仰山東塔和尚袁州仰山東塔和尚，僧問：「如何是君王劍？」師曰：「落纜不採功。」曰：「用者如何？」師曰：「不落人手。」問：「法王與君王相見時如何？」師曰：「兩掌無私。」曰：

jiàn hòu rú hé? shī yuē: zhōng jiān jué xiàng.
「見後如何？」師曰：「中間絕像。」

xiāng yán xián chán shī fǎ sì jí zhōu zhǐ guān hé shàng jí zhōu zhǐ guān hé shàng, sēng wèn: rú hé shì pí lú shī? shī lán xiōng yǔ yī tà. wèn: rú hé shì dùn? shī yuē: fēi liáng chén.
香嚴閒禪師法嗣吉州止觀和尚吉州止觀和尚，僧問：「如何是毗盧師？」師攔胸與一拓。問：「如何是頓？」師曰：「非梁陳。」

shòu zhōu shào zōng chán shī shòu zhōu shào zōng chán shī, sēng wèn: rú hé shì xī lái yì? shī yuē: hǎo shì bù chū mén, è shì xíng qiān lǐ. yǒu guān rén wèi shī yuē:
壽州紹宗禪師壽州紹宗禪師，僧問：「如何是西來意？」師曰：「好事不出門，惡事行千里。」有官人謂師曰：

jiàn shuō jiāng xī bù lì zōng? shī yuē: yù yuán jí lì. yuē: yù yuán lì gè shén me? shī yuē:
「見說江西不立宗？」師曰：「遇緣即立。」曰：「遇緣立個甚麼？」師曰：

jiāng xī bù lì zōng.
「江西不立宗。」

nán chán wú rǎn chán shī yì zhōu nán chán wú rǎn chán shī, sēng wèn: wú jù zhī jù, shī hái dá yě wú? shī yuē:
南禪無染禪師益州南禪無染禪師，僧問：「無句之句，師還答也無？」師曰：

cóng lái qí míng nèn me shì. yuē: bì jìng rú hé?
「從來祇明恁麼事。」曰：「畢竟如何？」

shī yuē: qiě wèn kàn.
師曰：「且問看。」

zhǎng píng shān hé shàng yì zhōu zhǎng píng shān hé shàng, sēng wèn: shì shùn bù jí chù rú hé? shī yuē: wǒ zhǎ yǎn yě méi gōng fū. wèn: rú hé shì zǔ shī yì?
長平山和尚益州長平山和尚，僧問：「視瞬不及處如何？」師曰：「我眨眼也沒工夫。」問：「如何是祖師意？」

shī yuē: xī tiān lái, táng tǔ qù. chóng fú yǎn jiào chán shī yì zhōu chóng fú yǎn jiào chán shī, sēng wèn: rú hé shì kuān kuò zhī yán? shī yuē: wú kǒu dé dào. wèn: rú hé shì xī lái yì? shī yuē:
師曰：「西天來，唐土去。」崇福演教禪師益州崇福演教禪師，僧問：「如何是寬廓之言？」師曰：「無口得道。」問：「如何是西來意？」師曰：

jīn rì míng rì. dà ān qīng gàn chán shī ān zhōu dà ān shān qīng gàn chán shī, sēng wèn: cóng shàng zhū shèng, cóng hé ér zhèng? shī nǎi zhuó é. wèn: rú hé shì zǔ shī xī lái yì? shī yuē:
「今日明日。」大安清干禪師安州大安山清干禪師，僧問：「從上諸聖，從何而證？」師乃斫額。問：「如何是祖師西來意？」師曰：

yáng tóu chē zi tuī míng yuè.
「羊頭車子推明月。」

zhōng nán shān fēng dé hé shàng zhōng nán shān fēng dé sì hé shàng, sēng wèn: rú hé shì hé shàng jiā fēng? shī yuē:
終南山豐德和尚終南山豐德寺和尚，僧問：「如何是和尚家風？」師曰：

chù shì miàn qiáng. wèn: rú hé shì běn lái shì? shī yuē: zhōng bù gēng wèn rén.
「觸事面牆。」問：「如何是本來事？」師曰：「終不更問人。」

wǔ dāng fú yán huī chán shī jūn zhōu wǔ dāng shān fú yán huī chán shī, sēng wèn: mǒu jiǎ qǐng nián yǒu jí, yòu zhòng dú yào, qǐng shī yī. shī yuē: èr yí tāng yī wǎn. wèn:
武當佛岩暉禪師均州武當山佛岩暉禪師，僧問：「某甲頃年有疾，又中毒藥，請師醫。」師曰：「二宜湯一碗。」問：

rú hé shì fú xiàng shàng shì? yuē: luó jì zi. yuē: rú hé shì fú xiàng xià shì? shī yuē:
「如何是佛向上事？」曰：「螺髻子。」曰：「如何是佛向下事？」師曰：

lián huá zuò.
「蓮華座。」

shuāng xī tián dào zhě jiāng zhōu lú shān shuāng xī tián dào zhě, sēng wèn: rú hé shì cuì zhuó zhī jī? shī yǐ shǒu zuò zhuó shì. wèn: rú hé shì xī lái yì? shī yuē:
雙溪田道者江州廬山雙溪田道者，僧問：「如何是啐啄之機？」師以手作啄勢。問：「如何是西來意？」師曰：

shén me chù dé gè wèn tóu lái?
「甚麼處得個問頭來？」

jìng shān yīn chán shī fǎ sì hóng zhōu mǐ lǐng hé shàng hóng zhōu mǐ lǐng hé shàng, cháng yǔ yuē: mò guò yú cǐ. sēng wèn: wèi shěn shì shèn me mò guò yú cǐ? shī yuē: bù chū shì. sēng hòu wèn zhǎng qìng: wèi shén me bù chū shì? qìng yuē: rǔ nǐ huàn zuò shèn me?
徑山諲禪師法嗣洪州米嶺和尚洪州米嶺和尚，常語曰：「莫過於此。」僧問：「未審是甚麼莫過於此？」師曰：「不出是。」僧後問長慶：「為甚麼不出是？」慶曰：「汝擬喚作甚麼？」

shuāng fēng hé shàng fǎ sì shuāng fēng gǔ chán shī fú zhōu shuāng fēng gǔ chán shī, běn yè jiǎng jīng, yīn cān xiān shuāng fēng. fēng wèn:
雙峰和尚法嗣雙峰古禪師福州雙峰古禪師，本業講經，因參先雙峰。峰問：

dà dé shén me chù zhù? yuē: chéng lǐ. fēng yuē:
「大德甚麼處住？」曰：「城裡。」峰曰：

xún cháng hái sī lǎo sēng fǒu? yuē: cháng sī hé shàng, wú yóu lǐ jìn. fēng yuē: qí zhè sī dǐ biàn shì dà dé. shī cóng cǐ lǐng zhǐ. jí bà jiǎng xí, shì fèng shù nián. hòu dào shí shuāng, dàn suí zhòng ér yǐ, gèng bù cān qǐng. zhòng wèi gǔ shì zhě cháng shòu shuāng fēng yìn jì, wǎng wǎng wén yú shí shuāng.
「尋常還思老僧否？」曰：「常思和尚，無由禮覲。」峰曰：「祇這思底便是大德。」師從此領旨。即罷講席，侍奉數年。後到石霜，但隨眾而已，更不參請。眾謂古侍者嘗受雙峰印記，往往聞於石霜。

shuāng yù jié qí suǒ wù, ér wèi dé qí biàn. shī yīn cí qù, shuāng jiāng fú zi sòng chū mén shǒu, zhào yuē: gǔ shì zhě! shī huí shǒu. shuāng yuē:
霜欲詰其所悟，而未得其便。師因辭去，霜將拂子送出門首，召曰：「古侍者！」師回首。霜曰：

nǐ zhe jí chà, shì zhe jí guāi, bù nǐ bú shì, yì mò zuò gè huì. chú fēi zhī yǒu mò néng zhī zhī. hǎo qù!
「擬著即差，是著即乖，不擬不是，亦莫作個會。除非知有莫能知之。好去！

hǎo qù! shī yīng nuò nuò, jí qián mài. xún shǔ shuāng fēng shì jì, shī nǎi jì xù zhù chí.
好去！」師應喏喏，即前邁。尋屬雙峰示寂，師乃繼續住持。

sēng wèn: hé shàng dāng shí cí shí shuāng, shí shuāng nèn me dào yì zuò me shēng? shī yuē: qí jiào wǒ bù zhe shì fēi. xuán jué yún: qiě dào tā huì shí shuāng yì bù huì?
僧問：「和尚當時辭石霜，石霜恁麼道意作麼生？」師曰：「祇教我不著是非。」﹝玄覺云：「且道他會石霜意不會？」

nán yuè xià liù shì xī tǎ mù chán shī fǎ sì zī fú rú bǎo chán shī jí zhōu zī fú rú bǎo chán shī, sēng wèn: rú hé shì yīng zhī jù? shī mò rán. wèn: rú hé shì xuán zhǐ? shī yuē:
﹞南嶽下六世西塔穆禪師法嗣資福如寶禪師吉州資福如寶禪師，僧問：「如何是應之句？」師默然。問：「如何是玄旨？」師曰：

rǔ yǔ wǒ yǎn què mén. wèn: lǔ zǔ miàn bì, yì zuò me shēng? shī yuē: méi jiāo shè. wèn:
「汝與我掩卻門。」問：「魯祖面壁，意作麼生？」師曰：「沒交涉。」問：

rú hé shì cóng shàng zhēn zhèng yǎn? shī chuí xiōng yuē: cāng tiān! cāng tiān!
「如何是從上真正眼？」師槌胸曰：「蒼天！蒼天！」

yuē: jiè wèn yǒu hé fáng? shī yuē: kùn. wèn: zhè gè hái shòu xué yě wú? shī yuē:
曰：「借問有何妨？」師曰：「困。」問：「這個還受學也無？」師曰：

wèi zēng jué dì zāi xū kōng. wèn:
「未曾钁地栽虛空。」問：

rú hé shì nà sēng jí qiè chù? shī yuē: bù guò cǐ. wèn yuē: xué rén wèi wèn yǐ qián, qǐng shī dào. shī yuē: yī! wèn: rú hé shì yī chén rù zhèng shòu?
「如何是衲僧急切處？」師曰：「不過此。」問曰：「學人未問已前，請師道。」師曰：「噫！」問：「如何是一塵入正受？」

shī zuò rù dìng shì. yuē: rú hé shì zhū chén sān mèi qǐ? shī yuē: rǔ wèn ā shuí? wèn: rú hé shì yí lù niè pán mén? shī dàn zhǐ yī shēng, yòu zhǎn kāi liǎng shǒu.
師作入定勢。曰：「如何是諸塵三昧起？」師曰：「汝問阿誰？」問：「如何是一路涅槃門？」師彈指一聲，又展開兩手。

yuē: rú hé lǐng huì? shī yuē: bú shì qiū yuè míng, zi zì héng xíng bā jiǔ. wèn: rú hé shì hé shàng jiā fēng? shī yuē: fàn hòu sān wǎn chá.
曰：「如何領會？」師曰：「不是秋月明，子自橫行八九。」問：「如何是和尚家風？」師曰：「飯後三碗茶。」

shī yī rì niān qǐ pú tuán, shì zhòng yuē: zhū fú pú sà, rù lǐ shèng rén, jiē cóng zhè lǐ chū. biàn zhì xià, bāi kāi xiōng yuē: zuò me shēng? zhòng wú duì. wèn: xué rén chuàng rù cóng lín, yī xià jiāng mò, wèi méng hé shàng zhǐ jiào, yuàn chuí tí zhěng. shī tà kāi yuē:
師一日拈起蒲團，示眾曰：「諸佛菩薩，入理聖人，皆從這裡出。」便擲下，擘開胸曰：「作麼生？」眾無對。問：「學人創入叢林，一夏將末，未蒙和尚指教，願垂提拯。」師拓開曰：

lǎo sēng zhù chí yǐ lái, wèi zēng xiā què yī rén yǎn. shī yǒu shí zuò liáng jiǔ, zhōu shì zuǒ yòu yuē: huì me? zhòng yuē: bù huì. shī yuē: bù huì jí mán rǔ qù yě. shī yī rì jiāng pú tuán yú tóu shàng, yuē: rǔ zhū rén nèn me shí nán gòng yǔ. zhòng wú duì. shī jiāng zuò, què yuē: yóu jiào xiē zǐ.
「老僧住持已來，未曾瞎卻一人眼。」師有時坐良久，周視左右曰：「會麼？」眾曰：「不會。」師曰：「不會即謾汝去也。」師一日將蒲團於頭上，曰：「汝諸人恁麼時難共語。」眾無對。師將坐，卻曰：「猶較些子。」

nán tǎ yǒng chán shī fǎ sì bā jiāo huì qīng chán shī yǐng zhōu bā jiāo shān huì qīng chán shī, xīn luó guó rén yě. shàng táng, niān zhǔ zhàng shì zhòng yuē: nǐ yǒu zhǔ zhàng zǐ, wǒ yǔ nǐ zhǔ zhàng zǐ. nǐ wú zhǔ zhàng zǐ, wǒ duó què nǐ zhǔ zhàng zǐ. kào zhǔ zhàng xià zuò. sēng wèn: rú hé shì bā jiāo shuǐ?
南塔涌禪師法嗣芭蕉慧清禪師郢州芭蕉山慧清禪師，新羅國人也。上堂，拈拄杖示眾曰：「你有拄杖子，我與你拄杖子。你無拄杖子，我奪卻你拄杖子。」靠拄杖下座。僧問：「如何是芭蕉水？」

shī yuē: dōng wēn xià liáng. wèn: rú hé shì chuī máo jiàn? shī yuē: jìn qián sān bù. yuē: yòng zhě rú hé? shī yuē: tuì hòu sān bù. wèn: rú hé shì hé shàng wèi rén yī jù? shī yuē:
師曰：「冬溫夏涼。」問：「如何是吹毛劍？」師曰：「進前三步。」曰：「用者如何？」師曰：「退後三步。」問：「如何是和尚為人一句？」師曰：

qí kǒng dū lí bù wèn. shàng táng: huì me? xiāng xī zhě shǎo, zhēn zhòng! wèn: bù yǔ yǒu wèn shí rú hé? shī yuē: wèi chū sān mén qiān lǐ chéng. wèn:
「祇恐闍黎不問。」上堂：「會麼？相悉者少，珍重！」問：「不語有問時如何？」師曰：「未出三門千里程。」問：

rú hé shì zì jǐ? shī yuē: wàng nán kàn běi dǒu. wèn: guāng jìng jù wáng, fù shì hé wù? shī yuē: zhī. yuē: zhī gè shén me? shī yuē:
「如何是自己？」師曰：「望南看北斗。」問：「光境俱亡，復是何物？」師曰：「知。」曰：「知個甚麼？」師曰：

jiàn zhōu jiǔ láng. shàng táng: rú rén xíng cì, hū yù qián miàn wàn zhàng shēn kēng, bèi hòu yě huǒ lái bī, liǎng pàn shì jīng jí cóng lín, ruò yě xiàng qián, zé duò zài kēng qiàn. ruò yě tuì hòu, zé yě huǒ shāo shēn. ruò yě zhuǎn cè, zé bèi jīng jí lín ài. dāng yǔ me shí, zuò me shēng miǎn de?
「建州九郎。」上堂：「如人行次，忽遇前面萬丈深坑，背後野火來逼，兩畔是荊棘叢林，若也向前，則墮在坑塹。若也退後，則野火燒身。若也轉側，則被荊棘林礙。當與麼時，作麼生免得？

ruò yě miǎn de, hé yǒu chū shēn zhī lù. ruò miǎn bù dé, duò shēn sǐ hàn. wèn: rú hé shì tí pó zōng?
若也免得，合有出身之路。若免不得，墮身死漢。」問：「如何是提婆宗？」

shī yuē: chì fān zài zuǒ. wèn sēng: jìn lí shén me? sēng yuē:
師曰：「赤幡在左。」問僧：「近離甚麼？」僧曰：

qǐng shī shì dào kàn. shī yuē: jiāng wèi shì bó shàng shāng rén, yuán lái shì dāng zhōu xiǎo kè. wèn: bù wèn èr tóu sān shǒu, qǐng shī zhí zhǐ běn lái miàn mù. shī mò rán zhèng zuò. wèn: zéi lái xū dǎ, kè lái xū kàn, hū yù kè zéi jù lái shí rú hé? shī yuē:
「請師試道看。」師曰：「將謂是舶上商人，元來是當州小客。」問：「不問二頭三首，請師直指本來面目。」師默然正坐。問：「賊來須打，客來須看，忽遇客賊俱來時如何？」師曰：

wū lǐ yǒu yī liǎng pò cǎo xié. yuē:
「屋裡有一緉破草鞋。」曰：

qí rú pò cǎo xié, hái kān shòu yòng yě wú? shī yuē: rǔ ruò jiāng qù, qián xiōng hòu bù jí. wèn: běi dǒu cáng shēn, yì zhǐ rú hé? shī yuē: jiǔ jiǔ bā shí yī.
「祇如破草鞋，還堪受用也無？」師曰：「汝若將去，前凶後不吉。」問：「北斗藏身，意旨如何？」師曰：「九九八十一。」

nǎi yuē: huì me? yuē: bù huì. shī yuē: yī èr sān sì wǔ. shī wèi zhòng yuē: wǒ nián èr shí bā, dào yǎng shān cān jiàn nán tǎ, jiàn shàng táng yuē:
乃曰：「會麼？」曰：「不會。」師曰：「一二三四五。」師謂眾曰：「我年二十八，到仰山參見南塔，見上堂曰：

rǔ děng zhū rén, ruò shì gè hàn, cóng niáng dù lǐ chū lái biàn zuò shī zi hǒu, hǎo me? wǒ yú yán xià xiē dé shēn xīn, biàn zhù wǔ zài. sēng wèn:
「汝等諸人，若是個漢，從娘肚裡出來便作師子吼，好麼？」我於言下歇得身心，便住五載。」僧問：

gǔ fó wèi chū xìng shí rú hé? shī yuē: qiān nián qié zi gēn. yuē: chū xìng hòu rú hé? shī yuē: jīn gāng nǔ chū yǎn. shàng táng, liáng jiǔ yuē: yě dà xiāng rǔ.
「古佛未出興時如何？」師曰：「千年茄子根。」曰：「出興後如何？」師曰：「金剛努出眼。」上堂，良久曰：「也大相辱。

zhēn zhòng! wèn: rú hé shì zǔ shī yì? shī yuē: rǔ wèn nà gè zǔ shī yì? yuē: dá mó xī lái yì. shī yuē: dú zì qī qī àn dù jiāng. wèn: niú tóu wèi jiàn sì zǔ shí rú hé? shī yuē: zhī. yuē: jiàn hòu rú hé? shī yuē:
珍重！」問：「如何是祖師意？」師曰：「汝問那個祖師意？」曰：「達磨西來意。」師曰：「獨自棲棲暗渡江。」問：「牛頭未見四祖時如何？」師曰：「知。」曰：「見後如何？」師曰：

zhī. wèn:
「知。」問：

shén me wù wú liǎng tóu, shén me wù wú bèi miàn? shī yuē: wǒ shēn wú liǎng tóu, wǒ yǔ wú bèi miàn.
「甚麼物無兩頭，甚麼物無背面？」師曰：「我身無兩頭，我語無背面。」

wèn: rú hé shì tòu fǎ shēn jù? shī yuē: yī bù dé wèn, èr bù dé xiū. yuē: xué rén bù huì. shī yuē: dì sān dù lái, yǔ rǔ xiāng jiàn.
問：「如何是透法身句？」師曰：「一不得問，二不得休。」曰：「學人不會。」師曰：「第三度來，與汝相見。」

qīng huà quán fū chán shī yuè zhōu qīng huà quán fū chán shī, wú jùn kūn shān rén yě. chū cān nán tǎ, tǎ wèn: cóng hé ér lái? shī yuē: è zhōu. tǎ yuē:
清化全怤禪師越州清化全怤禪師，吳郡崑山人也。初參南塔，塔問：「從何而來？」師曰：「鄂州。」塔曰：

è zhōu shǐ jūn míng shén me? shī yuē: huà xià bù gǎn xiāng chù wǔ. yuē: cǐ dì dào bù wèi.
「鄂州使君名甚麼？」師曰：「化下不敢相觸忤。」曰：「此地道不畏。」

shī yuē: dà zhàng fū hé bì xiāng shì.
師曰：「大丈夫何必相試。」

tǎ chǎn chǒu rěn qiè rán ér xiào, suì nǎi yìn kě. shí lú líng ān fú xiàn zǎi jiàn yīng guó chán yuàn, yíng shī jù tú, běn dào shàng wén, cì míng qīng huà. sēng wèn: rú hé shì hé shàng jí qiè wèi rén chù? shī yuē: cháo kàn dōng nán, mù kàn xī běi. yuē: bù huì. shī yuē: tú kuā dōng yáng kè, bù shí xī yáng zhēn. wèn: rú hé shì zhèng fǎ yǎn?
塔囅﹝丑忍切﹞然而笑，遂乃印可。時廬陵安福縣宰建應國禪苑，迎師聚徒，本道上聞，賜名清化。僧問：「如何是和尚急切為人處？」師曰：「朝看東南，暮看西北。」曰：「不會。」師曰：「徒夸東陽客，不識西陽珍。」問：「如何是正法眼？」

shī yuē: wǒ què bù zhī. yuē: hé shàng wèi shén me bù zhī? shī yuē: bù kě qīng tiān bái rì niào chuáng yě.
師曰：「我卻不知。」曰：「和尚為甚麼不知？」師曰：「不可青天白日尿床也。」

shī hòu hái gù guó, qián shì wén mù wáng tè jiā lǐ zhòng. jìn tiān fú èr nián dīng yǒu suì, qián shì shù jiāng pì yún fēng shān jiàn yuàn, yì yǐ qīng huà wèi míng, yán shī kāi táng. sēng wèn:
師後還故國，錢氏文穆王特加禮重。晉天福二年丁酉歲，錢氏戍將辟雲峰山建院，亦以清化為名，延師開堂。僧問：

rú hé shì fó fǎ dà yì? shī yuē: huá biǎo zhù tóu mù hè fēi. wèn: lù féng dá dào rén, bù jiāng yǔ mò duì, wèi shěn jiāng shén me duì? shī yuē: yǎn lǐ tóng rén chuī jiào zǐ. wèn: hé shàng nián duō shǎo? shī yuē: shǐ jiàn qù nián jiǔ yuè jiǔ, rú jīn yòu jiàn qiū yè huáng. yuē: nèn me zé wú shù yě. shī yuē:
「如何是佛法大意？」師曰：「華表柱頭木鶴飛。」問：「路逢達道人，不將語默對，未審將甚麼對？」師曰：「眼裡瞳人吹叫子。」問：「和尚年多少？」師曰：「始見去年九月九，如今又見秋葉黃。」曰：「恁麼則無數也。」師曰：

wèn qǔ huáng yè. yuē: bì jìng shì rú hé? shī yuē: liù zhī tóu zǐ mǎn pén hóng. wèn:
「問取黃葉。」曰：「畢竟事如何？」師曰：「六隻骰子滿盆紅。」問：

wáng sēng qiān huà xiàng shén me chù qù? shī yuē:
「亡僧遷化向甚麼處去？」師曰：

zhǎng jiāng wú jiān duàn, jù mò rèn fēng piāo. yuē: hái shòu jì sì yě wú? shī yuē: jì sì jí bù wú. yuē: rú hé jì sì? shī yuē
「長江無間斷，聚沫任風飄。」曰：「還受祭祀也無？」師曰：「祭祀即不無。」曰：「如何祭祀？」師曰