strong qí tián héng yì shì sǐ jié strong
齊田橫義士死節
què shuō zhāng liáng zòu dì yuē: tián héng qí zhī yì shì, yuǎn dùn hǎi dǎo, jìng guān qiáng ruò, qí zhì bù xiǎo. bì xià ruò qiǎn bīng zhēng jìn, hóng tāo wàn qīng, shì ruò tāo tiān, yī shí jù nán qǔ shèng. yǐ chén yú jiàn, chāi rén jī míng zhào, chén shuō lì hài, shè qí zuì ér zhào zhī, réng wèi fù qí zhī hòu, yǐ quán tián shì. bǐ wén fù qí zhī hòu, bì mù dé ér lái, héng kě zhì yě. bù rán, tú fèi jiǎ bīng, héng qǐ kě lì zhì zāi? dì jí cóng qí yán, yú shì chà shàng dài fū lù jiǎ jī zhào, qián zhù hǎi dǎo zhào tián héng.
卻說張良奏帝曰:「田橫齊之義士,遠遁海島,靜觀強弱,其志不小。陛下若遣兵征進,洪濤萬傾,勢若滔天,一時遽難取勝。以臣愚見,差人齎明詔,陳說利害,赦其罪而召之,仍謂復齊之後,以全田氏。彼聞復齊之後,必慕德而來,橫可致也。不然,徒費甲兵,橫豈可力致哉?」帝即從其言,於是差上大夫陸賈齎詔,前住海島召田橫。
lù jiǎ yī rì dào hǎi dǎo, sì wàng fēng jǐng, zhǐ jiàn luó shān gèn qí dōng, wéi shuǐ zǔ qí xī, shén shān jù qí nán, bó hǎi zhěn qí běi, hóng tāo jù làng, yī wàng wú yá. xún wèn jùn rén, yǒu lǎo fù yuē: tián héng jū hǎi dǎo, zài jí mò xiàn dōng běi yī bǎi lǐ, sì miàn huán hǎi, qù àn èr shí wǔ lǐ. rú dài fū jiàn tián héng, xū jià dà chuán yán hǎi shùn fēng ér rù, fāng kě jiàn héng. ruò cǐ chù xún fǎng, qǐ kě dé jiàn? lù jiǎ tīng lǎo fù zhī yán, jí tóng cóng rén qián dào jí mò, fēn fù shōu shí dà chuán, duō chà shuǐ shǒu, chéng shùn fēng, yī shí jiù dào hǎi dǎo. tián héng wén hàn shǐ zhì, xiān zhe rén jù zhù zhài mén, lù jiǎ nǎi yù zhī yuē: hàn wáng píng dìng xī chǔ, tiān xià guī yī, dú rǔ zhǔ wèi fù, tè chà tiān shǐ jī zhào xiǎo yù, zuò sù chū zhài xiāng jiàn, wù dé kàng jù! tián héng wén jiǎ zhī yán, jí chū xiāng jiàn, kāi dú zhào shū. zhào yuē:
陸賈一日到海島,四望風景,只見羅山亘其東,濰水阻其西,神山距其南,渤海枕其北,洪濤巨浪,一望無涯。尋問郡人,有老父曰:「田橫居海島,在即墨縣東北一百里,四面環海,去岸二十五里。如大夫見田橫,須駕大船沿海順風而入,方可見橫。若此處尋訪,豈可得見?」陸賈聽老父之言,即同從人前到即墨,分付收拾大舡,多差水手,乘順風,一時就到海島。田橫聞漢使至,先着人拒住寨門,陸賈乃諭之曰:「漢王平定西楚,天下歸一,獨汝主未附,特差天使齎詔曉諭,作速出寨相見,勿得抗拒!」田橫聞賈之言,即出相見,開讀詔書。詔曰:
yí qí chǐ shí zhōu sù, ér wǔ wáng zú yǒu tiān xià jiè zǐ tuī bù yù shì jìn, ér jìn zú bà yī guó. ěr tián héng suī jū hǎi dǎo, zhōng wèi hàn shì dú néng chāo chū rén jiān, ér yǔ yí qí jiè zǐ tuī qí míng hū? fǒu zé kě sù lái, dà zé wèi wáng, xiǎo zé wèi hòu, yǒng bǎo tián shì, bù shī zōng sì, bù yì yù yú tuì chù hǎi yá, yǔ yú biē wèi yǒu hū? rú zhí mí bù fǎn, jǔ bīng ér dōng, shēn wèi fú guó, jué miè tián zōng, qí yú shén yǐ! xìng qí sù lái, wù wù!
夷齊恥食周粟,而武王卒有天下;介子推不欲事晉,而晉卒霸一國。爾田橫雖居海島,終為漢士;獨能超出人間,而與夷齊介子推齊名乎?否則可速來,大則為王,小則為候,永保田氏,不失宗祀,不亦愈於退處海涯,與魚鱉為友乎?如執迷不反,舉兵而東,身為俘馘,絕滅田宗,其愚甚矣!幸其速來,勿誤!
tián héng dú bà zhào shū, suí kuǎn dài lù jiǎ, yīn xiāng yì jiàng hàn, zuǒ yòu yuē: bù kě! hàn dì wài kuān ér nèi shí yán, liàng dà ér xīn shí kè, dài wáng dùn jū hǎi dǎo, jiǔ wèi bīn fú, jīn qiǎn shǐ zhào ér lái, shuài rán wǎng jiàn, tǎng dì yī nù, dài wáng yù cóng ér bù kě, yù guī ér bù néng, nà shí huǐ zhī wǎn yǐ! bù ruò yán jiā fáng bèi, duō shè yíng zhài, yán hǎi yī dài, yù bèi huǒ jiàn huǒ pào, yǐ dǐ hàn bīng. wú bèi qí xīn xié lì, yǔ dài wáng bǎ shǒu yíng zhài, liào hàn dì suī yǒu xióng bīng bǎi wàn, lín cǐ hóng tāo jù làng, qǐ gǎn fàn hū? dài wáng dé yǐ yōu yóu zì dé, zuò guān qiáng ruò, qǐ bù kuài zāi! tián héng yuē: bù rán! wú yǔ zhū gōng xiāng chù yú cǐ, wèi yǒu ēn dé xiāng jí, tǎng hàn dì zhào wǒ bù qù, bì jǔ bīng ér lái, nǎi láo zhū gōng qīn mào shǐ shí, huò yī shí bù shèng, shǐ zhū gōng zāo lí bīng gé, wú shí bù rěn yě. suì lǐng èr kè, tóng lù jiǎ chéng chuán zhì luò yáng. xiāng lí sān shí lǐ, yīn zì sī yuē: hàn dì xī shā qí wáng, wú yīn ér táo jū hǎi dǎo jīn hàn yǐ yǒu tiān xià, chāi rén zhào wǒ zhì cǐ, wǒ ruò fǔ shǒu guī jiàng, shòu qí fēng shǎng, dà zhàng fū bù néng bào zhǔ zhī chóu, ér běi miàn qū xī yǐ shì tā rén, yǒu hé miàn mù lì shēn yú tiān dì jiān yé? nǎi zì shā ér sǐ.
田橫讀罷詔書,隨款待陸賈,因相議降漢,左右曰:「不可!漢帝外寬而內實嚴,量大而心實刻,大王遁居海島,久未賓服,今遣使詔而來,率然往見,倘帝一怒,大王欲從而不可,欲歸而不能,那時悔之晚矣!不若嚴加防備,多設營寨,沿海一帶,預備火箭火炮,以抵漢兵。吾輩齊心協力,與大王把守營寨,料漢帝雖有雄兵百萬,臨此洪濤巨浪,豈敢犯乎?大王得以優遊自得,坐觀強弱,豈不快哉!」田橫曰:「不然!吾與諸公相處於此,未有恩德相及,倘漢帝召我不去,必舉兵而來,乃勞諸公親冒矢石,或一時不勝,使諸公遭罹兵革,吾實不忍也。」遂領二客,同陸賈乘船至洛陽。相離三十里,因自思曰:「漢帝昔殺齊王,吾因而逃居海島;今漢已有天下,差人召我至此,我若俯首歸降,受其封賞,大丈夫不能報主之仇,而北面屈膝以事他人,有何面目立身於天地間耶?」乃自殺而死。
èr kè tóng lù jiǎ shōu héng zhī shī lái jiàn dì, dì shēn jiā tàn xī, yǐ wáng lǐ zàng yú luò yáng chéng dōng, zhào èr kè fēng wèi dū wèi. yú shì èr kè chū miào xiāng wèi yuē: héng zhī zì shā, yī zé bù yù shì hàn, yī zé kǒng wǔ bǎi yì shì, bèi hàn wéi rǎo, suì nǎi zì shā, zhēn nǎi dà zhàng fū suǒ wèi yě! wú èr rén qǐ kě gǒu tú fù guì ér bù sǐ qí nán hū? suì nǎi chuān héng zhǒng páng, zì wěn ér sǐ. cì rì dì wén zhī, dà jīng yuē: tián héng zì shā gù nán, èr kè chuān zhǒng tóng sǐ, zé yóu nán yě. tián héng dé rén xīn rú cǐ, kǒng hǎi dǎo wǔ bǎi rén, píng rì shòu héng ēn yì, zhī héng zì shā, bì jiāng zuò luàn. jí chāi rén rù hǎi dǎo, zhào zhòng rén tóu xiáng. wǔ bǎi rén wén tián héng zì shā ér sǐ, suì jiē xiāng xiàng tòng kū yuē: dài wáng wèi wǒ děng fù hàn ér sǐ, wǒ děng dú qiú shēng yú cǐ hū? suì jiē zì shā ér sǐ. hàn wáng shǐ jiàn zhòng rén zhàng yì sǐ jié rú cǐ, jí guī jiàn hàn wáng, jù zòu qián shì, dì yì jīng yuē: tiān xià hé duō rú cǐ shàng yì zhī shì? gǔ jīn zhī suǒ nán yě! suì chāi rén shōu wǔ bǎi rén shī mái yì yú hǎi dǎo. hòu rén mù tián héng zhī yì, suì míng qí chù wèi tián héng dǎo, zhì jīn yǒu tián héng miào, yǒu sī sì shí xiǎng yǒu jì. dì yuē: tián héng jiǔ jū hǎi dǎo, wú shén huàn zhī, jīn jiē zì shā, chú wú xīn fù zhī jí yǐ! dàn jì bù zhōng lí mèi yī xiàng bù zhī qián zài hé chù? xī zhèn suī shuǐ zhī bài, bǐ èr rén shén jiǒng rǔ wǒ, kě chuán bù zhōng wài, yǒu néng fǎng huò zhě yǔ qiān jīn, réng lìng gè guó wù yào yán jiā xún fǎng, rú yǒu nì ér bù chū shǒu zhě qí zuì tóng.
二客同陸賈收橫之屍來見帝,帝深加嘆惜,以王禮葬於洛陽城東,召二客封為都尉。於是二客出廟相謂曰:「橫之自殺,一則不欲事漢,一則恐五百義士,被漢圍擾,遂乃自殺,真乃大丈夫所為也!吾二人豈可苟圖富貴而不死其難乎?」遂乃穿橫冢旁,自刎而死。次日帝聞知,大驚曰:「田橫自殺固難,二客穿冢同死,則尤難也。田橫得人心如此,恐海島五百人,平日受橫恩義,知橫自殺,必將作亂。」急差人入海島,召眾人投降。五百人聞田橫自殺而死,遂皆相向痛哭曰:「大王為我等赴漢而死,我等獨求生於此乎?」遂皆自殺而死。漢王使見眾人仗義死節如此,急歸見漢王,具奏前事,帝益驚曰:「天下何多如此尚義之士?古今之所難也!」遂差人收五百人屍埋瘞於海島。後人慕田橫之義,遂名其處為田橫島,至今有田橫廟,有司四時享有祭。帝曰:「田橫久居海島,吾甚患之,今皆自殺,除吾心腹之疾矣!但季布、鍾離昧一向不知潛在何處?昔朕睢水之敗,彼二人甚窘辱我,可傳布中外,有能訪獲者予千金,仍令各國務要嚴加尋訪,如有匿而不出首者其罪同。」
què shuō jì bù chū cáng yú xián yáng zhōu zhǎng jiā, zhōu zhǎng yīn wén dì gòu bù shén jí, nǎi wèi bù yuē: hàn qiú jiāng jūn shén jí, tǎng zhī cáng nì wú jiā, fēi wéi fù lèi wú zú, yì qiě wú yì yú jiāng jūn. jīn tè qǐng jiāng jūn cóng zhǎng jì yì. bù yuē: xián gōng wú yōu, wǒ zì yǒu yǎn shì zhī jì. suì jiāng zì jǐ tóu fà, jǐn xíng xuē qù, qián shǒu wèi nú, zì mài yú lǔ guó zhū jiā. zhū jiā jiàn bù suī qián shǒu wèi nú, ér jǔ bù dòng jìng, yǔ xún cháng bù tóng. xīn zhī qí wèi jì bù yě. hū yī rì wén hàn gòu qiú bù shén jí, yīn huàn bù wèn yuē: rǔ nǎi chǔ jiāng jì bù yě. jīn dì bān zhào gòu rǔ shén jí, rǔ nǎi cáng nì wú jiā, kǒng lèi wú zú, yù jiāng rǔ tóu xiàn yú luò yáng, rǔ yǐ wèi hé rú? bù yuē: mǒu shí chǔ jiāng jì bù yě, yīn mái míng qián shǒu wèi nú, zì mǎi yú gōng jiā, gōng dài wǒ shén hòu jīn hàn jì gòu qiú wǒ jí, gōng kě zhí wǒ jiàn dì, rǔ dé qiān jīn zhī shǎng, nǎi wǒ suǒ yǐ bào gōng yě. zhū jiā tàn yuē: wǒ qǐ xiàn rén yú sǐ ér tān qiān jīn zhī shǎng yé? zòng dé dà fù, xīn shí bù rěn yě. wú yǒu yī yǒu rén xià hóu yīng, jiàn zài luò yáng, yǔ wǒ zì yòu jiāo hòu, wú wèi zi wǎng jiàn cǐ rén, jiù rǔ xìng mìng rú hé? bù xiè yuē: ruò míng gōng kěn bá jiù wǒ rú cǐ, suǒ wèi shēng sǐ ér ròu gǔ zhě yě.
卻說季布初藏於咸陽周長家,周長因聞帝購布甚急,乃謂布曰:「漢求將軍甚急,倘知藏匿吾家,非惟負累吾族,亦且無益於將軍。今特請將軍從長計議。」布曰:「賢公無憂,我自有掩飾之計。」遂將自己頭髮,盡行削去,鉗首為奴,自賣於魯國朱家。朱家見布雖鉗首為奴,而舉步動靜,與尋常不同。心知其為季布也。忽一日聞漢購求布甚急,因喚布問曰:「汝乃楚將季布也。今帝頒詔購汝甚急,汝乃藏匿吾家,恐累吾族,欲將汝投獻於洛陽,汝以為何如?」布曰:「某實楚將季布也,因埋名鉗首為奴,自買於公家,公待我甚厚;今漢既購求我急,公可執我見帝,汝得千金之賞,乃我所以報公也。」朱家嘆曰:「我豈陷人於死而貪千金之賞耶?縱得大富,心實不忍也。吾有一友人夏侯嬰,見在洛陽,與我自幼交厚,吾為子往見此人,救汝性命如何?」布謝曰:「若明公肯拔救我如此,所謂生死而肉骨者也。」
zhū jiā bèi xíng lǐ, yī rì dào luò yáng jiàn téng gōng, téng gōng zhī gù rén yuǎn lái, shén xǐ, shī lǐ bì, zhì jiǔ xiāng dài. zhū jiā yīn shuō yuē: jì bù hé zuì? ér dì nǎi qiú zhī jí yé? yīng yuē: xī cháng shù jiǒng rǔ dì, yǐ cǐ qiú zhī jí yě. zhū jiā yuē: chén gè wèi qí zhǔ yòng lì ěr. jīn dì shǐ dé tiān xià, ér yǐ sī yuàn qiú yī rén, hé shì rén bù guǎng yě? qiě yǐ jì bù zhī xián, hàn qiú zhī jí, bù běi zǒu hú, bì nán zǒu yuè ěr, cǐ qì zhuàng shì yǐ zī dí guó yě. gōng kě yán yú dì, shè bù yǐ guǎng qiú xián zhī lù, zé tiān xià zhī shì, mò bù yán jǐng yuàn wèi dì chén yǐ. yú shì téng gōng rù cháo jiàn dì, zòu yǐ: jì bù wú zuì, bì xià hé qiú zhī jí yé? dì yuē: shù jiǒng rǔ yú wǒ, ān dé wú zuì? yīng yuē: jì bù gè wèi qí zhǔ, cǐ shí wéi zhī yǒu chǔ ér bù zuǒ yòu bì xià, cǐ zhèng jì bù zhī zhōng. shǐ hàn chén jiē rú bù, bì xià yòu hé huàn tiān xià zhī bù dà zhì yé? yuàn bì xià shè yī rén ér yòng zhī, zé tiān xià zhī jǐn rú bù zhě, jiē yù lì yú wáng zhī cháo yǐ. qiě wàn chéng zhī zūn, sì hǎi zhī guǎng, hé nǎi bù róng yī jì bù yé? dì yuē: rú qīng zhī yán, jì bù wú zuì, zhōng lí mèi yì wú zuì yě. suì bān shè yī kuǎn, jù shè chǔ chén jì bù zhōng lí mèi děng zuì, xǔ jí tóu jiàn, réng zhào jiù hái zhí, wù dé gù wéi, zì qǔ zhū lù.
朱家備行李,一日到洛陽見滕公,滕公知故人遠來,甚喜,施禮畢,置酒相待。朱家因說曰:「季布何罪?而帝乃求之急耶?」嬰曰:「昔嘗數窘辱帝,以此求之急也。」朱家曰:「臣各為其主用力耳。今帝始得天下,而以私怨求一人,何示人不廣也?且以季布之賢,漢求之急,不北走胡,必南走越耳,此棄壯士以資敵國也。公可言於帝,赦布以廣求賢之路,則天下之士,莫不延頸願為帝臣矣。」於是滕公入朝見帝,奏已:「季布無罪,陛下何求之急耶?」帝曰:「數窘辱於我,安得無罪?」嬰曰:「季布各為其主,此時惟知有楚而不左右陛下,此正季布之忠。使漢臣皆如布,陛下又何患天下之不大治耶?願陛下赦一人而用之,則天下之盡如布者,皆欲立於王之朝矣。且萬乘之尊,四海之廣,何乃不容一季布耶?」帝曰:「如卿之言,季布無罪,鍾離昧亦無罪也。」遂頒赦一款,俱赦楚臣季布、鍾離昧等罪,許即投見,仍照舊還職,勿得故違,自取誅戮。
téng gōng huí jiàn zhū jiā, jù shuō shè èr rén zuì, réng zhào jiù hái zhí, xǔ jí tóu jiàn, wù dé yí jù, zhū jiā dà xǐ bài xiè, suì huí lǔ guó, jiàn jì bù bèi shuō qián shì, bù shén xǐ, bài xiè, yù bèi xíng zhuāng fù luò yáng, tóu jiàn hàn dì, dì yuē: rǔ sì hǎi wú jiā, yī shēn kūn shǒu, hé yuǎn dùn bù zǎo jiàn wǒ hū? bù yuē: guó pò jūn wáng, hèn bù néng yǔ bà wáng tóng sǐ wū jiāng, hé miàn yán yǐ jiàn bì xià? dì yuē: rǔ dāng shí jiān jiǒng wǒ tài shèn? bù yuē: chén bào xiào yú chǔ, wéi kǒng jiǒng bì xià bù shèn. dì huān yuē: jì bù kě wèi zhōng yǐ! suì shòu yǐ láng zhōng, bù kòu shǒu yuē: wáng guó zhī chén, dèng shǒu gòu miàn, bù kān rèn shì, fú wàng bì xià cì yǐ bù sǐ zú yǐ, guān bù gǎn shòu. dì yuē: cí guān ér bù shòu zhě, rǔ zhī bù wàng chǔ dé lián zhōng ér yǔ jué zhě, zhèn zhī suǒ yǐ hòu yú xià ér yǔ qí jìn yě, rǔ jì ān jū wú tǔ, hé dé bù shòu wú guān hū? bù suì shòu guān, bài xiè ér chū.
滕公回見朱家,具說赦二人罪,仍照舊還職,許即投見,勿得疑懼,朱家大喜拜謝,遂回魯國,見季布備說前事,布甚喜,拜謝,預備行裝赴洛陽,投見漢帝,帝曰:「汝四海無家,一身髡首,何遠遁不早見我乎?」布曰:「國破君亡,恨不能與霸王同死烏江,何面顏以見陛下?」帝曰:「汝當時間窘我太甚?」布曰:「臣報效於楚,惟恐窘陛下不甚。」帝歡曰:「季布可謂忠矣!」遂授以郎中,布叩首曰:「亡國之臣,凳首垢面,不堪任事,伏望陛下賜以不死足矣,官不敢受。」帝曰:「辭官而不受者,汝之不忘楚德;憐忠而予爵者,朕之所以厚於下而與其進也,汝既安居吾土,何得不受吾官乎?」布遂受官,拜謝而出。
zuǒ yòu jìn yán yuē: jì bù jì lái tóu jiàn, dú zhōng lí mèi shàng bù zhī suǒ wǎng. dì yuē: zhōng lí mèi wèi chǔ míng jiāng, yǒng guān sān jūn, cái zhì bù chū fàn zēng zhī xià, ruò liú zhī, zhōng wèi hòu huàn, dāng jí wèi wǒ bǔ zhī. zuǒ yòu chuán bù xiǎo yù luò yáng nèi wài, jí xún fǎng zhōng lí mèi. hū jiàn yī rén bù páo cǎo lǚ, yóu yú luò yáng chéng xià, jiàn zuǒ yòu dà xiào yuē: liàng yī zhōng lí mèi hé zú wèi lǜ? wú yǒu yī dà shì, yù jiàn dì yán zhī, dàn wú rén yǐn jìn. zuǒ yòu jiàn qí rén yì cháng, yòu wén yǔ yán bù tóng, jí rù nèi jù zòu dì qián, dì zhào xiāng jiàn, wèi zhī qí rén shì zhǔn, jiàn dì yǒu hé huà shuō qiě kàn xià huí fēn jiě.
左右進言曰:「季布既來投見,獨鍾離昧尚不知所往。」帝曰:「鍾離昧為楚名將,勇冠三軍,才智不出范增之下,若留之,終為後患,當急為我捕之。」左右傳布曉諭洛陽內外,急尋訪鍾離昧。忽見一人布袍草履,游於洛陽城下,見左右大笑曰:「量一鍾離昧何足為慮?吾有一大事,欲見帝言之,但無人引進。」左右見其人異常,又聞語言不同,即入內具奏帝前,帝召相見,未知其人是准,見帝有何話說;且看下回分解。