strong yù fù lǎo hàn wáng bù dé strong
谕父老汉王布德
què shuō hàn wáng tóng dà xiǎo wén wǔ bǎi guān, dào dōng mén gāo fù chù, kàn hán yuán shuài chū shī. dàn jiàn:
却说汉王同大小文武百官,到东门高阜处,看韩元帅出师。但见:
àn jiǔ gōng sì xiàng bā guà, liè wǔ xíng shí gān shí èr zhī. duì yǒu yīn yáng, zhèn yǒu qián hòu jiāng yǒu jì lǜ, bīng yǒu háng wǔ. qí suī shàng chì, ér yǐn jūn kāi dào zhě zé àn wǔ fāng zhì suī wèi wáng, ér wēi yí hào lìng zé zhuān jiǔ fá. rén gè yǒu néng, liàng cái ér yòng rén mǎ fèi qì, suí zhǎng ér qǔ shēn cái zhǎng dà zhě zhuāi gōng zhuāi nǔ, shēn cái duǎn xiǎo zhě chí jǐ chí máo, shēn lì qiáng zhuàng zhě zhí jīng zhí qí, shēn lì shǎo ruò zhě míng jīn jī gǔ, bù néng shì yuǎn zhě zhuān tīng hào lìng, bù néng cōng tīng zhě zhuān wàng fēng huǒ, shēn féi zhě wèi mǎ jūn, shēn shòu zhě wèi bù jūn, rì néng shí dòu sù zhě zhuān wèi qián qū, rì xíng èr bǎi lǐ zhě zhuān tàn jī mì. guàn yīng lǐng sì yá jiāng, zhú duì qián xíng zhāng cāng lǐng èr wén shì, suí jūn hòu jìn lù jiǎ tóng èr móu shì, shí dì lì zhī yí xiǎn shū tōng lǐng bā pí jiàng, cān xíng bīng zhī kě fǒu lú wǎn jìn huān wéi zhǔ jiāng zhī tài dù jiě ōu chén pèi nǎi zhōng jūn zhī xiāo qí. sān jūn rú hǔ, duō shì rú yún, gǔ dòng shén wēi zhāo wàn xiàng, dàng kāi zhēng lǚ gěi qiān bīng.
按九宫四象八卦,列五行十干十二支。队有阴阳,阵有前后;将有纪律,兵有行伍。旗虽尚赤,而引军开道者则按五方;制虽为王,而威仪号令则专九伐。人各有能,量才而用;人马废弃,随长而取;身材长大者拽弓拽弩,身材短小者持戟持矛,身力强壮者执旌执旗,身力少弱者鸣金击鼓,不能视远者专听号令,不能聪听者专望风火,身肥者为马军,身瘦者为步军,日能食斗粟者专为前驱,日行二百里者专探机密。灌婴领四牙将,逐队前行;张仓领二文士,随军后进;陆贾同二谋士,识地利之夷险;叔通领八裨将,参行兵之可否;卢绾靳欢为主将之态度;解瓯陈沛乃中军之骁骑。三军如虎,多士如云,鼓动神威昭万象,荡开征旅给千兵。
hàn wáng tóng bǎi guān kàn bà chū shī, zhòng jiē huān yuè. hán xìn nǎi jìn qián zòu wáng yuē:" chén bīng xiān xíng èr rì, wáng què xú xú ér lái. chén guò guān, nà shí yǔ bì xià yuē huì yě." xìn bài cí, huī dòng sān jūn qián jìn, wáng nǎi huí chē jià jìn chéng lái kàn de rén fú lǎo xié yòu, bù jì qí shù, jǐn dào zì shēng zhǎng bāo zhōng, bù céng jiàn jīn rì chū shī. wáng wén zhī yì xǐ.
汉王同百官看罢出师,众皆欢悦。韩信乃近前奏王曰:“臣兵先行二日,王却徐徐而来。臣过关,那时与陛下约会也。”信拜辞,挥动三军前进,王乃回车驾进城来看的人扶老携幼,不计其数,尽道自生长褒中,不曾见今日出师。王闻之益喜。
cì rì, wáng zhào xiāo hé wèn yuē:" zhèn qián rì céng chuán zhǐ, zhe qīng děng xíng wén shū qù gè jùn xiàn, zhào fù lǎo lái xuān yù tā, bù zhī céng lái fǒu?" xiāo hé yuē:" lián rì wú shù bǎi xìng, jiàn wáng jiāng qǐ bīng dōng zhēng, jǐn dào dài wáng jīn lí bāo zhōng, fá chǔ pò liù guó, jiàn dū xián yáng, wǒ děng zài bù dé huí dǔ tiān yán, yuàn lái jìn cháo jiàn wáng, xiàn jīn zhèng zài wài biān cì hou shù rì yǐ. chén jiàn bì xià wèi dé xiá, bù gǎn zòu wén." wáng yuē:" jì bǎi xìng fù lǎo zài wài, jù zhe jìn lái." xiāo hé chuán mìng chū, zhe bǎi xìng jìn cháo. yǒu mén jìn guān chuán zhǐ chū, zhe bǎi xìng jìn lái. nà bǎi xìng fù lǎo zài wài, fēn fēn rǎng rǎng, yào jìn nèi cháo jiàn, tīng dé xuān zhào, yí gè gè zhēng xiān kuài dǔ, yǐn lǐng ér jiàn. yǒu chuán bān jiǎ shì hū yuē:" bǎi xìng sù jìng, wú dé xuān huá!" wáng yuē:" fù lǎo xiāng mín yě, jiǎ shì wú dé jīng kǒng." hàn wáng suì qǐ shēn chū diàn yán xià, kàn nà bǎi xìng, bù zhī qí shù. yǒu jǐ gè wéi shǒu nián lǎo de, jìn qián zòu wáng yuē:" zì cóng bì xià dào bāo zhōng, fēng tiáo yǔ shùn, wàn mín yuè yè, dào bù shí yí, yè hù bù, zhèng shì yáo shùn zhī shì! bù xiǎng bì xià jīn rì xīng bīng dōng zhēng, yòu bù zhī hé shí dé dǔ tiān yán!" yán bà, gè gè bài fú zài dì, lèi rú yǔ xià. hàn wáng jiàn bǎi xìng rú cǐ ài dài, yì chuí tì bù rěn xiāng shě. fù lǎo yòu zòu yuē:" bì xià jīn rì chē jià qǐ xíng, bù zhī hé rén zài cǐ zhèn shǒu?" wáng yuē:" zhèn kàn xiāo hé xiàng guó zài cǐ ān fǔ bǎi xìng." zhòng rén yǐ shǒu jiā é yuē:" ruò shì xiāo xiàng guó zài cǐ zhèn shǒu, chén děng bāo zhōng wàn mín zhī fú yě!" wáng yuē:" rǔ bǎi xìng zhōng yǒu sān xiāng lǎo, kě zhe jìn qián, tīng zhèn xùn yù!" xiāng lǎo zhě, nǎi gǔ zhì yě. gǔ zhì: shí lǐ wèi yī tíng, yī tíng zhī zhōng, zé yī tíng cháng guǎn zhī shí tíng wèi yī xiāng, yī xiāng zhī zhōng, zé yī xiāng lǎo guǎn zhī. gòng yǒu sān ge xiāng lǎo: yí gè zhǎng guǎn xiāng yuē, yí gè zhǎng guǎn gēng zhòng, yí gè zhǎng guǎn zhēng sòng, sān lǎo zǒng tǒng yú xiàn. jīn rì sān lǎo shàng qián tīng xuān yù, hàn wáng mìng yī rén gāo shēng xuān dú yù wén, qí wén yuē:
次日,王召萧何问曰:“朕前日曾传旨,着卿等行文书去各郡县,召父老来宣谕他,不知曾来否?”萧何曰:“连日无数百姓,见王将起兵东征,尽道大王今离褒中,伐楚破六国,建都咸阳,我等再不得回睹天颜,愿来进朝见王,现今正在外边伺候数日矣。臣见陛下未得暇,不敢奏闻。”王曰:“既百姓父老在外,俱着进来。”萧何传命出,着百姓进朝。有门禁官传旨出,着百姓进来。那百姓父老在外,纷纷攘攘,要进内朝见,听得宣召,一个个争先快睹,引领而见。有传班甲士呼曰:“百姓肃静,毋得喧哗!”王曰:“父老乡民也,甲士毋得惊恐。”汉王遂起身出殿檐下,看那百姓,不知其数。有几个为首年老的,近前奏王曰:“自从陛下到褒中,风调雨顺,万民乐业,道不拾遗,夜户不■,正是尧舜之世!不想陛下今日兴兵东征,又不知何时得睹天颜!”言罢,个个拜伏在地,泪如雨下。汉王见百姓如此爱戴,亦垂涕不忍相舍。父老又奏曰:“陛下今日车驾启行,不知何人在此镇守?”王曰:“朕看萧何相国在此安抚百姓。”众人以手加额曰:“若是萧相国在此镇守,臣等褒中万民之福也!”王曰:“汝百姓中有三乡老,可着近前,听朕训谕!”乡老者,乃古制也。古制:十里为一亭,一亭之中,择一亭长管之;十亭为一乡,一乡之中,择一乡老管之。共有三个乡老:一个掌管乡约,一个掌管耕种,一个掌管争讼,三老总统于县。今日三老上前听宣谕,汉王命一人高声宣读谕文,其文曰:
zhèn wéi gǔ xiān míng wáng zhī zhì tiān xià yě, yǐ ān mín wèi wù, ér ān mín zhī dào, yǐ jiào zhì wèi xiān, shì yǐ shàng xià chéng xiāng, fēng sú chún hòu, yī guó hé píng, zhēn yú zhì zhì. zhèn zì zhì guó yǐ lái, sù yè juàn juàn, zhì tú zhì lǐ, jiàn dū nán zhèng, sī yǔ bǎi xìng gòng zhēn yú dào, jí tiān xià ér wèi yī tǒng. yǐ cǐ tè jiā xiǎo yù, shǐ zhī wéi shàn qù chù, qū jí bì xiōng, wèi yǒng bǎo shēn jiā zhī dào. rú jū jiā zhě, yǒu yī jiā zhī zhǎng, jū xiāng zhě, yǒu yī xiāng zhī zhǎng. wèi yī jiā zhī zhǎng zhě, jiào xùn zǐ dì, jiǎng dú shī shū, míng dá dào lǐ, fù cí yú zi, zi xiào yú fù, xiōng ài yú dì, dì jìng yú xiōng, zūn bēi cháng yòu, gè xún qí xù, wú xiāng líng duó yě! shǐ yī jiā zhī nèi rén ràng jiā qià, qīn mù xiāng quàn, biàn wèi yī jiā zhī fú. wèi yī xiāng zhī zhǎng zhě, quàn qí yī xiāng zhī nèi, shì nóng gōng shāng, gè jū yī yè. shì zé xiū míng yì lǐ, qín xí kè yè nóng zé lì yú tián tián, wú qiàn fù shuì gōng zé zhuān yú yì shù, wú zuò yín qiǎo shāng zé yòng xīn shēng lǐ, wú wèi yóu dàng. dà xiǎo xiāng ān, cháng yòu hé mù, wú zhēng gào jié, ér xiàn yú xíng lù wú dǔ bó yín zhì, yǐ duò yú xiōng dé wú yóu shǒu hào xián, yǐ fèi qí shēng yì wú qiè qǔ rén cái, yǐ xiàn yú sǐ wáng. chū rù xiàng yǒu, shǒu wàng xiāng zhù, hūn yīn sǐ sàng, lín bǎo xiāng zī. rú cǐ zé yī xiāng zhī nèi, lǐ yuè yōng róng, fēng sú chún měi, fù shòu ān zhì, gòng xiǎng tài píng, ér wèi yī xiāng zhī fú. gù yuē: zuò shàn jiàng zhī bǎi xiáng, zuò è jiàng zhī bǎi yāng, shàn è zhī bào, bù chā háo lí. zhèn jīn yuē fǎ sān zhāng, jiàn yǒu dìng lǜ. shǐ xuān rǔ děng lái, juàn juàn kāi yù zhě, zhèng yù ěr děng shǒu fǎ fèng gōng, xián guī liáng shàn. qí yǒu bù zūn zhèn huì, réng xiàn yú è zhě, míng yǒu guó fǎ, àn yǒu guǐ shén, zuì yì nán huàn. ěr děng qīn zhī shǒu zhī, wú huò wù wàng! gù yù. dà hàn yuán nián yǐ wèi qiū bā yuè yī rì.
朕惟古先明王之治天下也,以安民为务,而安民之道,以教治为先,是以上下承相,风俗淳厚,一国和平,臻于至治。朕自治国以来,夙夜倦倦,志图治理,建都南郑,思与百姓共臻于道,及天下而为一统。以此特加晓谕,使知为善去处,趋吉避凶,为永保身家之道。如居家者,有一家之长,居乡者,有一乡之长。为一家之长者,教训子弟,讲读诗书,明达道理,父慈于子,子孝于父,兄爱于弟,弟敬于兄,尊卑长幼,各循其序,毋相凌夺也!使一家之内仁让浃洽,亲睦相劝,便为一家之福。为一乡之长者,劝其一乡之内,士农工商,各居一业。士则修明义理,勤习课业;农则力于田畋,无欠赋税;工则专于艺术,毋作淫巧;商则用心生理,毋为游荡。大小相安,长幼和睦,毋争告讦,而陷于刑戮;毋赌博淫秩,以堕于凶德;毋游手好闲,以废其生意;毋窃取人财,以陷于死亡。出入相友,守望相助,婚姻死丧,邻保相资。如此则一乡之内,礼乐雍容,风俗淳美,富寿安秩,共享太平,而为一乡之福。故曰:作善降之百祥,作恶降之百殃,善恶之报,不差毫厘。朕今约法三章,见有定律。使宣汝等来,倦倦开谕者,正欲尔等守法奉公,咸归良善。其有不遵朕诲,仍陷于恶者,明有国法,暗有鬼神,罪亦难逭。尔等钦之守之,毋或勿忘!故谕。大汉元年乙未秋八月一日。
hàn wáng xuān yù fù lǎo, cì yǔ jiǔ fàn, gè zhe lìng huí xiāng, yīn wèi xiāo hé yuē:" liú qīng zài bāo zhōng, fǔ xù bǎi xìng, quàn kè nóng sāng, shěng xíng báo shuì, jǔ shàn fá è, cuī zǎn liáng chǔ, yǐ gěi jūn xiǎng, qīng zhī zhí yě." xiāo hé yuē:" jǐn zūn wáng mìng." hàn wáng yú shì chuán lìng sān jūn qǐ xíng, lù xù xú xú jìn fā. rú yǒu guò qī hòu zhì zhě zhǎn, táo nì zhě zhǎn, fù mǔ qī zǐ zú rén děng yǐn róng zhě xī zhǎn, lín lǐ xiāng dǎng zhī ér bù jǔ shǒu zhě, zuì yì rú zhī. jí rì chē jià qǐ xíng, xiāo hé shuài lǐng suǒ shǔ bǎi guān sòng chū bāo zhōng, gè xiāng fù lǎo bǎi xìng, wàng chén zhē dào, pān yuán wò zhé, kū qì mǎn dào. hàn wáng yǐ páo xiù yǎn miàn ér qì, jūn chén bǎi xìng, liàn liàn bù shě. xiāo hé děng sòng hàn wáng guò bāo zhōng cí huí, dài lǐng bǎi guān fù lǎo, ān fǔ dì fāng, cuī zǎn liáng xiǎng. hàn wáng chē jià xiàng dōng cóng róng ér xíng bù tí.
汉王宣谕父老,赐与酒饭,各着令回乡,因谓萧何曰:“留卿在褒中,抚恤百姓,劝课农桑,省刑薄税,举善罚恶,催趱粮储,以给军饷,卿之职也。”萧何曰:“谨遵王命。”汉王于是传令三军启行,陆续徐徐进发。如有过期后至者斩,逃匿者斩,父母妻子族人等隐容者悉斩,邻里乡党知而不举首者,罪亦如之。即日车驾启行,萧何率领所属百官送出褒中,各乡父老百姓,望尘遮道,攀辕卧辙,哭泣满道。汉王以袍袖掩面而泣,君臣百姓,恋恋不舍。萧何等送汉王过褒中辞回,带领百官父老,安抚地方,催趱粮饷。汉王车驾向东从容而行不题。
què shuō hán xìn lǐng sān dà duì rén mǎ chū bāo zhōng, bù wǎng zhàn dào qù, què cóng chén cāng xiǎo lù ér xíng. lái dào gū yún yǔ jiǎo shān xià, cóng shān hòu pì lù jìn bīng, qián miàn yǐ yǒu fán kuài kāi lù, suī yǒu jiā jiāng zhī shuǐ, cóng hán xī hé liú chū, lěi shí kě guò shān bàng suī yǒu xiǎn lù, yú guàn ér jìn, xíng sān wǔ lǐ, biàn yǒu kuò lù suī bèi shù mù zhǎng hé, fán kuài què mìng sān jūn kǎn qù, yǒu lù kě tōng. hán xìn nǎi yǔ zhòng jiāng yuē:" mǒu qián rì pǐ mǎ yè jiān xíng dào cǐ hán xī hé biān, zhèng zhí qiū shuǐ fàn zhǎng bù dé guò, què yǒu xiāo chéng xiàng gǎn rù dào cǐ, míng yuè zhī xià, fù dé xiāng jiàn. ruò shǐ dù hé zhǎng wǎng, jīn yǐ dào huái yīn yǐ!" zhòng jiāng yuē:" cǐ shí tiān yì yǒu zài, liú yuán shuài xìng liú miè chǔ, shǐ wǒ děng de chū bāo zhōng. bù rán, zhàn dào shāo jué, wǒ děng yì bù zhī cǐ lù, yòu wú yuán shuài rú cǐ dà cái, wǒ děng tú sǐ bāo zhōng ěr!" zhòng jiāng qǐng lì shí yǐ chuán shì hòu shì, hán xìn suì lìng lì shí shān dǐng zhī shàng, shàng kè yuē:" hàn xiàng guó zhuī hán xìn zhì cǐ" bā zì.
却说韩信领三大队人马出褒中,不往栈道去,却从陈仓小路而行。来到孤云、雨脚山下,从山后僻路进兵,前面已有樊哙开路,虽有夹江之水,从寒溪河流出,垒石可过;山傍虽有险路,鱼贯而进,行三五里,便有阔路;虽被树木长合,樊哙却命三军砍去,有路可通。韩信乃与众将曰:“某前日匹马夜间行到此寒溪河边,正值秋水泛涨不得过,却有萧丞相赶入到此,明月之下,复得相见。若使渡河长往,今已到淮阴矣!”众将曰:“此实天意有在,留元帅兴刘灭楚,使我等得出褒中。不然,栈道烧绝,我等亦不知此路,又无元帅如此大才,我等徒死褒中耳!”众将请立石以传示后世,韩信遂令立石山顶之上,上刻曰:“汉相国追韩信至此”八字。
hán xìn huī dòng sān jūn qián jìn, shān lù wēi xiǎn, huí jìng pán zhé, zhòng jiāng xià mǎ bù xíng, qiān téng bān gé, dēng gāo bù xiǎn. suī shì xīn kǔ, ér sī guī zhī xīn yǒng yuè ér jìn, yì wàng qí láo yě. zhèng xíng zhī cì, hū jiàn qián jūn lái bào yuē:" jūn bù néng qián jìn, luàn shān zhī nèi, xī jiàn zhī jiān, yǒu tiáo dú shé zhǎng shù zhàng, liǎng yǎn shè chū guāng máng lái, jù shān suí chù, chuō zhù qù lù, qǐ yuán shuài chú zhī." xìn yuē:" dú shé dāng lù, xū lìng jiàn shǒu bǎi rén, gè yǎn shēn shān āo zhī nèi, jiàn tóu yǐ yào tú zhī, mì mì shè qù réng lìng pào shǒu, gè zhí huǒ pào, yǐ fáng dú shé xìng fā, kǒng tiào yuè shāng rén, gè fàng pào jī zhī, zé wú shì yǐ." zhòng rén de lìng, fāng yù dòng shǒu, zhī jiàn zhōng jūn zhàng xià yī rén, dào yuán shuài miàn qián gāo shēng jiào yuē:" yī shé dāng dào, hé xū yòng xǔ duō rén zhì zhī? biàn shì cāng hǎi jiāo lóng, mǒu yì gǎn qù!" zuǒ yòu tīng shuō dà hài. bù zhī cǐ rén shì shuí? qiě kàn xià huí fēn jiě.
韩信挥动三军前进,山路危险,回径盘折,众将下马步行,牵藤扳葛,登高步险。虽是辛苦,而思归之心踊跃而进,亦忘其劳也。正行之次,忽见前军来报曰:“军不能前进,乱山之内,溪涧之间,有条毒蛇长数丈,两眼射出光芒来,据山随处,戳住去路,乞元帅除之。”信曰:“毒蛇当路,须令箭手百人,各掩身山凹之内,箭头以药涂之,密密射去;仍令炮手,各执火炮,以防毒蛇性发,恐跳跃伤人,各放炮击之,则无事矣。”众人得令,方欲动手,只见中军帐下一人,到元帅面前高声叫曰:“一蛇当道,何须用许多人治之?便是沧海蛟龙,某亦敢去!”左右听说大骇。不知此人是谁?且看下回分解。