strong liǎng xiàn lìng jìng yì hūn gū nǚ strong
兩縣令競義婚孤女
fēng shuǐ rén jiān bù kě wú, yě xū yīn zhì liǎng xiāng fú.
風水人間不可無,也須陰騭兩相扶。
shí rén bù jiě cāng tiān yì, wǎng shǐ shēn xīn zhe yì tú.
時人不解蒼天意,枉使身心著意圖。
huà shuō jìn dài zhè jiāng qú zhōu fǔ, yǒu yī rén xìng wáng míng fèng, gē ge xìng wáng míng chūn. dì xiōng gè shēng yī nǚ, wáng chūn de nǚ ér míng huàn qióng yīng, wáng fèng de jiào zuò qióng zhēn. qióng yīng xǔ pèi běn jùn yī gè fù jiā pān bǎi wàn zhī zǐ pān huá, qióng zhēn xǔ pèi běn jùn xiāo bié jià zhī zǐ xiāo yǎ dōu shì zì xiǎo pìn dìng de. qióng yīng fāng nián shí suì, mǔ qīn xiān sàng, fù qīn jì mò. nà wáng chūn lín zhōng zhī shí, jiāng nǚ ér qióng yīng tuō yǔ qí dì, zhǔ fù dào: wǒ bìng wú zǐ sì, zhǐ yǒu cǐ nǚ, nǐ bǎ zuò dí nǚ kàn chéng. dài qí zhǎng chéng, hǎo hǎo jià qù pān jiā. nǐ sǎo sǎo suǒ yí fáng lián yī shì zhī lèi, jǐn shù yǔ zhī. yǒu pān jiā yuán pìn cái lǐ zhì xià zhuāng tián, jiù bǎ yǔ tā zuò zhī fěn zhī fèi. mò fù wú yán! zhǔ bà, qì jué. bìn zàng shì bì, wáng fèng jiāng zhí nǚ qióng yīng jiē huí jiā zhōng, yǔ nǚ ér qióng zhēn zuò bàn.
話說近代浙江衢州府,有一人姓王名奉,哥哥姓王名春。弟兄各生一女,王春的女兒名喚瓊英,王奉的叫做瓊真。瓊英許配本郡一個富家潘百萬之子潘華,瓊真許配本郡蕭別駕之子蕭雅;都是自小聘定的。瓊英方年十歲,母親先喪,父親繼歿。那王春臨終之時,將女兒瓊英托與其弟,囑咐道:「我並無子嗣,只有此女,你把做嫡女看成。待其長成,好好嫁去潘家。你嫂嫂所遺房奩衣飾之類,盡數與之。有潘家原聘財禮置下莊田,就把與他做脂粉之費。莫負吾言!」囑罷,氣絕。殯葬事畢,王奉將侄女瓊英接回家中,與女兒瓊真作伴。
hū yī nián yuán dàn, pān huá hé xiāo yǎ bù yuē ér tóng dào wáng fèng jiā lái bài nián. nà pān huá shēng de fěn liǎn zhū chún, rú měi nǚ yì bān, rén dōu chēng yù hái tóng. xiāo yǎ yī liǎn má zi, yǎn chǐ, hǎo sì fēi tiān yè chā mó yàng. yī měi yī chǒu, xiāng xíng qǐ lái, nà biāo zhì de yuè jué měi yù zēng huī, nà chǒu lòu de yuè jué ní tú wú sè. kuàng qiě pān huá yī fú xuàn lì, yǒu xīn mài fù, tuō yī tòng huàn yī tòng. nà xiāo yǎ shì lǎo shí rén jiā, bù yǐ chuān zhe wèi shì. cháng yán dào: fú shì jīn zhuāng, rén shì yī zhuāng. shì rén yǎn kǒng qiǎn de duō, zhǐ yǒu pí xiàng, méi yǒu gǔ xiāng. wáng jiā ruò nán ruò nǚ, ruò dà ruò xiǎo, nǎ yī gè bù xīn xiàn pān xiǎo guān rén měi mào, rú pān ān zài chū àn àn dì diān chún bǒ zuǐ, pī diǎn nà fēi tiān yè chā zhī chǒu. wáng fèng zì jǐ yě kàn bù guò, xīn shàng hǎo bù kuài huó.
忽一年元旦,潘華和蕭雅不約而同到王奉家來拜年。那潘華生得粉臉朱唇,如美女一般,人都稱玉孩童。蕭雅一臉麻子,眼齒,好似飛天夜叉模樣。一美一丑,相形起來,那標緻的越覺美玉增輝,那醜陋的越覺泥塗無色。況且潘華衣服炫麗,有心賣富,脫一通換一通。那蕭雅是老實人家,不以穿著為事。常言道:「佛是金裝,人是衣裝。」世人眼孔淺的多,只有皮相,沒有骨相。王家若男若女,若大若小,哪一個不欣羨潘小官人美貌,如潘安再出;暗暗地顛唇簸嘴,批點那飛天夜叉之丑。王奉自己也看不過,心上好不快活。
bù yī rì, xiāo bié jià zú yú rèn suǒ, xiāo yǎ bēn sàng, fú jiù ér huí. tā suī shì gè shì jiā, lěi dài qīng guān, jiā wú yú jī, zì bié jià sǐ hòu, rì jiàn xiāo suǒ. pān bǎi wàn zè gè bào fù, jiā shì rì shèng yī rì. wáng fèng hū qǐ yī gè bù liáng zhī xīn, xiǎng dào: xiāo jiā shén qióng, nǚ xù yòu chǒu pān jiā yòu fù, nǚ xù yòu biāo zhì. hé bù bǎ qióng yīng. qióng zhēn àn dì duì zhuǎn, shuí rén zhī dào? yě bù jiào qīn shēng nǚ ér zài qióng hàn jiā shòu kǔ. zhǔ yì yǐ dìng, dào lín jià zhī shí, jiāng qióng zhēn chōng zuò zhí nǚ, jià yǔ pān jiā, gē ge suǒ yí yī shì zhuāng tián zhī lèi, dōu bǎ tā qù. què jiāng qióng yīng fǎn wèi jǐ nǚ, jià yǔ nà fēi tiān yè chā wèi pèi, zì jǐ báo báo bèi xiē zhuāng lián jià sòng. qióng yīng dàn shū shū zuò zhǔ, gǎn nù ér bù gǎn yán.
不一日,蕭別駕卒於任所,蕭雅奔喪,扶柩而回。他雖是個世家,累代清官,家無餘積,自別駕死後,日漸消索。潘百萬昃個暴富,家事日盛一日。王奉忽起一個不良之心,想道:「蕭家甚窮,女婿又丑;潘家又富,女婿又標緻。何不把瓊英。瓊真暗地兌轉,誰人知道?也不教親生女兒在窮漢家受苦。」主意已定,到臨嫁之時,將瓊真充做侄女,嫁與潘家,哥哥所遺衣飾莊田之類,都把他去。卻將瓊英反為己女,嫁與那飛天夜叉為配,自己薄薄備些妝奩嫁送。瓊英但叔叔做主,敢怒而不敢言。
shuí zhī jià hòu, nà huá zì shì jiā fù, bù xí shī shū, bù wù shēng lǐ, zhuān yī dǔ wèi shì. fù qīn lèi xùn bù cóng, qì fèn ér wáng. pān huá yì wú gù jì, rì zhú yǔ wú lài xiǎo rén, jiǔ shí yóu xì. bù shàng shí nián, bǎ bǎi wàn jiā zī bài dé qìng jǐn, cùn tǔ jù wú. zhàng rén lǚ cì zhōu gěi tā, rú tàn zhōng wò xuě, quán rán bù jì. jié mò pò yú dòng něi, mán zhe zhàng rén, yào yǐn hún jiā qù tóu kào rén jiā wèi nú. wáng fèng wén zhī cǐ xìn, jiāng nǚ ér qióng zhēn jiē huí jiā zhōng yǎng lǎo, bù xǔ nǚ xù shàng mén. pān huá liú luò tā xiāng, bù zhī xià luò. nà xiāo yǎ qín kǔ gōng shū, hòu lái yī jǔ chéng míng, zhí zuò dào shàng shū dì wèi qióng yīng fēng yī pǐn fū rén. yǒu shī wèi zhèng:
誰知嫁後,那華自恃家富,不習詩書,不務生理,專一賭為事。父親累訓不從,氣憤而亡。潘華益無顧忌,日逐與無賴小人,酒食遊戲。不上十年,把百萬家資敗得罄盡,寸土俱無。丈人屢次周給他,如炭中沃雪,全然不濟。結末迫於凍餒,瞞著丈人,要引渾家去投靠人家為奴。王奉聞知此信,將女兒瓊真接回家中養老,不許女婿上門。潘華流落他鄉,不知下落。那蕭雅勤苦攻書,後來一舉成名,直做到尚書地位;瓊英封一品夫人。有詩為證:
mù qián pín fù fēi wèi zhǔn, jiǔ hòu qióng tōng wèi kě zhī.
目前貧富非為準,久後窮通未可知。
diān dào rèn jūn mán mèi zuò, guǐ shén zhāo jiān dìng wú sī.
顛倒任君瞞昧做,鬼神昭監定無私。
kàn guān, nǐ dào wèi hé shuō zhè wáng fèng jià nǚ zhè yī shì? zhǐ wèi shì rén dàn gù yǎn qián, bù sī rì hòu, zhǐ yào sǔn rén lì jǐ. qǐ zhī rén yǒu bǎi suàn, tiān zhǐ yǒu yī suàn. nǐ xīn xià xiǎng dé huá lù lù de yī tiáo lù, tiān wèi bì suí nǐ zǒu lī, hái shì píng rì xíng shàn wèi gāo. jīn rì shuō yī duàn huà běn, zhèng yǔ wáng fèng xiāng fǎn, huàn zuò liǎng xiàn lìng jìng yì hūn gū nǚ.
看官,你道為何說這王奉嫁女這一事?只為世人但顧眼前,不思日後,只要損人利己。豈知人有百算,天只有一算。你心下想得滑碌碌的一條路,天未必隨你走哩,還是平日行善為高。今日說一段話本,正與王奉相反,喚做《兩縣令競義婚孤女》。
zhè zhuāng gù shì, chū zài liáng táng jìn hàn zhōu wǔ dài zhī jì. qí shí zhōu tài zǔ guō wēi zài wèi, gǎi yuán guǎng shùn. suī jū zhèng tǒng zhī zūn, wèi jiù hùn yī zhī shì. sì fāng gē jù chēng xióng zhě, hái yǒu jǐ chù, gòng shì wǔ guó sān zhèn.
這樁故事,出在梁、唐、晉、漢、周五代之季。其時周太祖郭威在位,改元廣順。雖居正統之尊,未就混一之勢。四方割據稱雄者,還有幾處,共是五國三鎮。
nǎ wǔ guó? zhōu guō wēi nán hàn liú chéng běi hàn liú nán táng lǐ shēng shǔ mèng zhī xiáng
哪五國?周郭威 南漢劉晟 北漢劉 南唐李升 蜀孟知祥
nǎ sān zhèn? wú yuè qián hú nán zhōu xíng féng jīng nán gāo jì chāng
哪三鎮?吳越錢 湖南周行逢 荊南高季昌
dān shuō nán táng lǐ shì yǒu guó, xiá xià jiāng zhōu dì fāng. nèi zhōng dān biǎo jiāng zhōu dé huà xiàn yī gè zhī xiàn, xìng shí míng bì, yuán shì fǔ zhōu lín chuān xiàn rén shì, liú yù jiàn kāng. sì xún zhī wài, sàng le fū rén, yòu wú ér zi, zhǐ yǒu bā suì qīn nǚ yuè xiāng, hé yī gè yǎng niáng suí rèn. nà guān rén wèi guān qīng zhèng, dān chī dé huà xiàn zhōng yī kǒu shuǐ. yòu qiě tīng sòng míng jué, xuě yuān lǐ zhì, guǒ rán zhèng jiǎn xíng qīng, mín ān dào xī. tuì táng zhī xiá, jiù bào yuè xiāng zuò yú xī shàng jiào tā shí zì, yòu huò jiào yǎng niáng hé tā xià qí cù, bǎi bān wán shuǎ, tā cóng páng jiào dǎo. zhǐ wèi wú niáng zhī nǚ, shí fēn ài xī. yī rì, yǎng niáng hé yuè xiāng zài tíng zhōng cù nà xiǎo xiǎo qiú ér wèi xì. yǎng niáng yī jiǎo tī qǐ, dé jié zhòng le xiē, nà qiú jī dì ér qǐ, lián tiào jǐ tiào, de liū liū gǔn qù, gǔn rù yī gè dì xué lǐ. nà dì xué yuē yǒu èr sān chǐ shēn, yuán shì mái gāng zhù shuǐ de suǒ zài. yǎng niáng shǒu duǎn jiǎo tā bù zhe, zhèng dài tiào xià xué zhōng qù shí qǔ qiú ér, shí bì dào: qiě zhù! wèn nǚ ér yuè xiāng dào: nǐ yǒu shèn jì jiào, shǐ qiú ér zì zǒu chū lái me? yuè xiāng xiǎng le yī xiǎng, biàn dào: yǒu jì le! jí jiào yǎng niáng qù tí guò yī tǒng shuǐ lái, qīng zài xué nèi. nà qiú biàn fú zài shuǐ miàn. zài qīng yī tǒng, xué zhōng shuǐ mǎn, qí qiú suí shuǐ ér chū. shí bì běn shì yào shì nǚ hái ér de cōng míng, jiàn qí qǔ shuǐ chū qiú, zhì yì guò rén, bù shèng zhī xǐ.
單說南唐李氏有國,轄下江州地方。內中單表江州德化縣一個知縣,姓石名璧,原是撫州臨川縣人氏,流寓建康。四旬之外,喪了夫人,又無兒子,止有八歲親女月香,和一個養娘隨任。那官人為官清正,單吃德化縣中一口水。又且聽訟明決,雪冤理滯,果然政簡刑清,民安盜息。退堂之暇,就抱月香坐於膝上教他識字,又或叫養娘和他下棋、蹴,百般頑耍,他從旁教導。只為無娘之女,十分愛惜。一日,養娘和月香在庭中蹴那小小球兒為戲。養娘一腳踢起,得劫重了些,那球擊地而起,連跳幾跳,的溜溜滾去,滾入一個地穴里。那地穴約有二三尺深,原是埋缸貯水的所在。養娘手短攪他不著,正待跳下穴中去拾取球兒,石璧道:「且住!」問女兒月香道:「你有甚計較,使球兒自走出來麼?」月香想了一想,便道:「有計了!」即教養娘去提過一桶水來,傾在穴內。那球便浮在水面。再傾一桶,穴中水滿,其球隨水而出。石璧本是要試女孩兒的聰明,見其取水出球,智意過人,不勝之喜。
xián huà xiū xù. nà guān rén zài rèn bù shàng èr nián, shuí zhī mìng lǐ guān xīng bù xiàn, fēi huò xiāng qīn. hū yī yè cāng zhōng shī huǒ, jí jiù shí, yǐ shāo sǔn guān liáng qiān yú shí. nà shí mǐ guì, yī shí zhí yī guàn wǔ bǎi. luàn lí zhī jì, jūn liáng zuì zhòng. nán táng fǎ dù, fán guān fǔ pò hào jūn liáng zhì sān bǎi shí zhě, jí xíng chù zhǎn. zhǐ wèi shí bì shì gè qīng guān, yòu qiě huǒ zāi tiān shù, fēi guān běn guān sī bì. shàng guān dōu tì tā fēn jiě bǎo zòu. táng zhǔ nù yóu wèi xī, jiāng běn guān xuē zhí, yào tā péi cháng. gū jià gòng gāi yī qiān wǔ bǎi yú liǎng. bǎ jiā sī biàn mài, wèi jǐn qí bàn. shí bì bèi běn fǔ ruǎn jiān, zhuī bī bù guò, yù chéng yī bìng, shù rì ér sǐ. yí xià nǚ ér hé yǎng niáng èr kǒu, shǎo bu dé zhe luò yá pó guān mài, qǔ jià cháng guān. zhè děng kǔ chǔ, fēn míng shì:
閒話休敘。那官人在任不上二年,誰知命里官星不現,飛禍相侵。忽一夜倉中失火,急救時,已燒損官糧千餘石。那時米貴,一石值一貫五百。亂離之際,軍糧最重。南唐法度,凡官府破耗軍糧至三百石者,即行處斬。只為石璧是個清官,又且火災天數,非關本官私弊。上官都替他分解保奏。唐主怒猶未息,將本官削職,要他賠償。估價共該一千五百餘兩。把家私變賣,未盡其半。石璧被本府軟監,追逼不過,郁成一病,數日而死。遺下女兒和養娘二口,少不得著落牙婆官賣,取價償官。這等苦楚,分明是:
wū lòu gèng zāo lián yè yǔ, chuán chí yòu yù dǎ tóu fēng.
屋漏更遭連夜雨,船遲又遇打頭風。
què shuō běn xiàn yǒu gè bǎi xìng, jiào zuò jiǎ chāng, xī nián bèi rén wū xiàn, zuò jiǎ rén mìng shì, wèn chéng sǐ zuì zài yù, kuī shí zhī xiàn dào rèn, shěn chū yuān qíng, jiāng tā shì fàng. jiǎ chāng xián bǎo jiā huó mìng zhī ēn, wú cóng bào xiào. yī xiàng zài wài wèi shāng, jìn rì fāng huí. zhèng zhí shí zhī xiàn shēn sǐ, jí wǎng fǔ shī tòng kū, bèi bàn yī shang guān mù, yǔ tā bìn liàn. hé jiā guà xiào, mǎi dì yíng zàng. yòu wén dé suǒ qiàn guān liáng shàng duō, yù dài tì tā péi bǔ jǐ fēn, pà qián liáng gàn xì, bù gǎn kāi duān rě huò. jiàn shuō xiǎo jiě hé yǎng niáng dōu zhe luò yá pó guān mài, huāng máng dài le yín zi, dào lǐ yá pó jiā, wèn yào duō shǎo shēn jià. lǐ yá pó qǔ chū zhū pī de guān piào lái kàn: yǎng niáng shí liù suì, zhǐ pàn dé sān shí liǎng yuè xiāng shí suì, dào pàn le wǔ shí liǎng. què shì wèi hé? yuè xiāng suī rán nián xiǎo, róng mào xiù měi kě ài yǎng niáng bù guò cū shǐ zhī bì, gù cǐ pàn jià bù děng. jiǎ chāng bìng wú lìn sè, shēn biān qǔ chū yín bāo, duì zú le bā shí liǎng wén yín, jiāo fù yá pó, yòu xiè tā wǔ liǎng yín zi, jí shí lǐng qǔ èr rén huí jiā. lǐ yá pó bǎ liǎng gè shēn jià jiāo nà guān kù. dì fāng chéng míng shí zhī xiàn jiā cái rén kǒu biàn mài dōu jǐn, shàng guān zhǐ de zài bié xiàng nuó yí tiē bǔ, bù zài huà xià.
卻說本縣有個百姓,叫做賈昌,昔年被人誣陷,坐假人命事,問成死罪在獄,虧石知縣到任,審出冤情,將他釋放。賈昌銜保家活命之恩,無從報效。一向在外為商,近日方回。正值石知縣身死,即往撫屍慟哭,備辦衣裳棺木,與他殯殮。合家掛孝,買地營葬。又聞得所欠官糧尚多,欲待替他賠補幾分,怕錢糧干係,不敢開端惹禍。見說小姐和養娘都著落牙婆官賣,慌忙帶了銀子,到李牙婆家,問要多少身價。李牙婆取出硃批的官票來看:養娘十六歲,只判得三十兩;月香十歲,到判了五十兩。卻是為何?月香雖然年小,容貌秀美可愛;養娘不過粗使之婢,故此判價不等。賈昌並無吝色,身邊取出銀包,兌足了八十兩紋銀,交付牙婆,又謝他五兩銀子,即時領取二人回家。李牙婆把兩個身價交納官庫。地方呈明石知縣家財人口變賣都盡,上官只得在別項挪移貼補,不在話下。
què shuō yuè xiāng zì cóng fù qīn sǐ hòu, méi yī kè bù tí tí kū kū. qǐ rì yòu bù rèn dé jiǎ chāng shì shén me rén, mǎi tā guī qù, bì rán luò yú xià jiàn, yí lù tòng kū bù yǐ. yǎng niáng dào: zi jiě, nǐ jīn fān dào rén jiā qù, bù bǐ zài lǎo yé shēn biān, zhǐ guǎn tí kū, bì zāo dǎ mà. yuè xiāng tīng shuō, yù jué bēi shāng. shuí zhī jiǎ chāng yī piàn rén yì zhī xīn, lǐng dào jiā zhōng, yǔ lǎo pó xiāng jiàn, duì lǎo pó shuō: cǐ nǎi ēn rén shí xiàng gōng de xiǎo jiě, nà yī gè jiù shì fú shì xiǎo jiě de yǎng niáng. wǒ dāng chū ruò méi yǒu ēn rén, cǐ shēn sǐ yú léi xiè. jīn rì jiàn tā xiǎo jiě, rú jiàn ēn rén zhī miàn. nǐ kě lìng shōu shí yī jiān xiāng fáng, jiào tā liǎng gè zhù xià, hǎo chá hǎo fàn gōng dài tā, bù kě dài màn. hòu lái tǎng yǒu qīn zú lái fǎng, nà shí sòng hái, yě jǐn wǒ yī diǎn bào xiào zhī xīn. bù rán zhī shí, dài tā zhǎng chéng, jiù běn xiàn zé gè mén dāng hù duì de rén jiā, yī fū yī fù, jià tā chū qù, ēn rén fén mù yě yǒu gè qīn rén kàn qù. nà gè yǎng niáng yī jiù dé tā fú shì xiǎo jiě, děng tā liǎng gè zuò bàn, zuò xiē nǚ gōng, bú yào tā zài wài dá yīng.
卻說月香自從父親死後,沒一刻不啼啼哭哭。乞日又不認得賈昌是什麼人,買他歸去,必然落於下賤,一路痛哭不已。養娘道:「子姐,你今番到人家去,不比在老爺身邊,只管啼哭,必遭打罵。」月香聽說,愈覺悲傷。誰知賈昌一片仁義之心,領到家中,與老婆相見,對老婆說:「此乃恩人石相公的小姐,那一個就是伏侍小姐的養娘。我當初若沒有恩人,此身死於縲紲。今日見他小姐,如見恩人之面。你可另收拾一間香房,教他兩個住下,好茶好飯供待他,不可怠慢。後來倘有親族來訪,那時送還,也盡我一點報效之心。不然之時,待他長成,就本縣擇個門當戶對的人家,一夫一婦,嫁他出去,恩人墳墓也有個親人看覷。那個養娘依舊得他伏侍小姐,等他兩個作伴,做些女工,不要他在外答應。」
yuè xiāng shēng chéng líng lì, jiàn jiǎ chāng rú cǐ fēn fù lǎo pó, huāng máng shàng qián wàn fú dào: nú jiā mài shēn zài cǐ, wèi nú wèi bì, lǐ zhī dāng rán. méng ēn rén tái jǔ, cǐ nǎi zài shēng zhī ēn. qǐ shòu nú yī bài, shōu wèi yì nǚ. shuō bà, jí máng xià guì. jiǎ chāng nǎ lǐ kěn yào tā bài? bié zhuǎn le tóu, máng jiào lǎo pó fú qǐ dào: xiǎo rén shì lǎo xiàng gōng de zǐ mín, zhè lóu yǐ zhī mìng, dōu chū lǎo xiàng gōng suǒ cì. jiù shì zhè wèi yǎng niáng, xiǎo rén yě bù gǎn dài màn, hé láo jiě! xiǎo rén zěn gǎn wàng zì zūn dà. zàn shí qū zài hán jiā, zhǐ dāng bīn kè xiāng dài. wàng xiǎo jiě wù zé dài màn, xiǎo rén fū qī yǒu xìng. yuè xiāng zài sān chēng xiè. jiǎ chāng yòu fēn fù jiā zhōng nán nǚ, dōu chēng wèi shí xiǎo jiě. nà xiǎo jiě chēng jiǎ chāng fū fù, dàn hū jiǎ gōng jiǎ pó, bù zài huà xià.
月香生成伶俐,見賈昌如此吩咐老婆,慌忙上前萬福道:「奴家賣身在此,為奴為婢,理之當然。蒙恩人抬舉,此乃再生之恩。乞受奴一拜,收為義女。」說罷,即忙下跪。賈昌哪裡肯要他拜?別轉了頭,忙教老婆扶起道:「小人是老相公的子民,這螻蟻之命,都出老相公所賜。就是這位養娘,小人也不敢怠慢,何浶╬姐!小人怎敢妄自尊大。暫時屈在寒家,只當賓客相待。望小姐勿責怠慢,小人夫妻有幸。」月香再三稱謝。賈昌又吩咐家中男女,都稱為石小姐。那小姐稱賈昌夫婦,但呼賈公賈婆,不在話下。
yuán lái jiǎ chāng de lǎo pó, sù xìng bù shèn xián huì. zhǐ wèi kàn shàng yuè xiāng shēng de qīng xiù guāi qiǎo, zì jǐ wú nán wú nǚ, yǒu xīn yào shōu tā zuò gè míng líng nǚ ér. chū shí shèn shì huān xǐ, tīng shuō bīn kè xiāng dài, xiān yǒu sān fēn bù nài fán le què miè bù dé shí zhī xiàn de ēn, méi nài hé yī qì jiàn fū yán yǔ, miǎn qiáng fèng chéng. hòu lái jiǎ chāng zài wài wèi shāng, měi dé hǎo chóu hǎo juàn, xiān jǐn shàng hǎo de jì yǔ shí xiǎo jiě zuò yī fú chuān. bǐ jí huí jiā, xiān wèn shí xiǎo jiě ān fǒu. lǎo pó xīn xià jiàn jiàn bù píng. yòu guò xiē shí, bǎ mǎ jiǎo lòu chū lái le. dàn shì jiǎ chāng zài jiā, cháo yōng xī cān, yě hái chéng gè guī jǔ, kǒu zhōng jiǎ yì fèng chéng jǐ jù. dàn bèi le jiǎ chāng shí, chá bù chá, fàn bù fàn, lìng shì yī yàng guāng jǐng le yǎng niáng cháng jiào chū wài biān zá chà zá shǐ, bù róng tā yī kè kōng xián, yòu měi rì jiān xiàn dìng shí xiǎo jiě yào zuò ruò gān nǚ gōng zhēn zhǐ hái tā tǎng shǒu chí jiǎo màn, biàn qù zhuō jī mà gǒu, kǒu lǐ hǎo bù gān jìng lī. zhèng shì:
原來賈昌的老婆,素性不甚賢慧。只為看上月香生得清秀乖巧,自己無男無女,有心要收他做個螟蛉女兒。初時甚是歡喜,聽說賓客相待,先有三分不耐煩了;卻滅不得石知縣的恩,沒奈何依氣釼夫言語,勉強奉承。後來賈昌在外為商,每得好綢好絹,先盡上好的寄與石小姐做衣服穿。比及回家,先問石小姐安否。老婆心下漸漸不平。又過些時,把馬腳露出來了。但是賈昌在家,朝饔夕餐,也還成個規矩,口中假意奉承幾句。但背了賈昌時,茶不茶,飯不飯,另是一樣光景了;養娘常叫出外邊雜差雜使,不容他一刻空閒,又每日間限定石小姐要做若干女工針黹還他;倘手遲腳慢,便去捉雞罵狗,口裡好不乾淨哩。正是:
rén wú qiān rì hǎo, huā wú bǎi rì hóng.
人無千日好,花無百日紅。
yǎng niáng shòu qì bù guò, bǐng zhī xiǎo jiě, yù dài děng jiǎ gōng huí jiā, gào sù tā yī fān. yuè xiāng duàn bù kěn, shuō dào: dāng chū tā yòng qián mǎi wǒ, yuán bù zhǐ wàng tā tái jǔ. jīn rì jiǎ pó suī yǒu bú dào zhī chù, què yǔ jiǎ gōng wú gàn. nǐ ruò shuō tā, bǎ jiǎ gōng zhè duàn měi qíng dōu méi le. wǒ yǔ nǐ mìng bó zhī rén, zhǐ suǒ rěn nài wèi shàng.
養娘受氣不過,稟知小姐,欲待等賈公回家,告訴他一番。月香斷不肯,說道:「當初他用錢買我,原不指望他抬舉。今日賈婆雖有不到之處,卻與賈公無干。你若說他,把賈公這段美情都沒了。我與你命薄之人,只索忍耐為上。」
hū yī rì, jiǎ gōng zuò kè huí jiā, zhèng zhuàng hé lún niáng zài wài jí shuǐ, miàn páng bǐ qián shèn shì hēi shòu le. jiǎ gōng dào: yǎng niáng, wǒ zhǐ jiào nǐ fú shì xiǎo jiě, shuí yào nǐ jí shuǐ? qiě fàng qì suān lìng jiào rén lái dān bà! yǎng niáng fàng le shuǐ tǒng, dòng le gè dài shāng zhī niàn, bù jué dī xià jǐ diǎn lèi lái. jiǎ gōng yào pán wèn shí, tā bǎ shǒu shì lèi, máng máng de bēn jìn qù le. jiǎ gōng xīn zhōng shén yí, jiàn le lǎo pó, wèn dào: shí xiǎo jiě hé yǎng niáng méi yǒu shèn shì me? lǎo pó huí yán: méi yǒu. chū guī zhī jì, shì tǐ duō tóu, yě jiù gē guò yī biān.
忽一日,賈公做客回家,正撞毼踚娘在外汲水,面龐比前甚是黑瘦了。賈公道:「養娘,我只教你伏侍小姐,誰要你汲水?且放氣狻另叫人來擔罷!」養娘放了水桶,動了個怠傷之念,不覺滴下幾點淚來。賈公要盤問時,他把手拭淚,忙忙的奔進去了。賈公心中甚疑,見了老婆,問道:「石小姐和養娘沒有甚事麼?」老婆回言:「沒有。」初歸之際,事體多頭,也就擱過一邊。
yòu guò le jǐ rì, jiǎ gōng ǒu rán jìn chù rén jiā zǒu dòng, huí lái bù jiàn lǎo pó zài fáng, zì wǎng chú xià qù xià xún tā shuō huà. zhèng zhuàng jiàn yǎng niáng cóng chú xià lái, yě méi yǒu tuō pán, yòu shǒu ná yī dà wǎn fàn, zuǒ shǒu yī zhī kōng wǎn, wǎn shàng dǐng yī dié yān cài yè ér. jiǎ gōng yǒu xīn shǎn zài yǐn chù kàn shí, yǎng niáng zǒu jìn shí xiǎo jiě fáng zhōng qù le. jiǎ gōng bù xǐng dé zhè fàn shì shuí chī de, yī xiē hūn xīng yě méi yǒu. nà shí bù wǎng chú xià, jìng qiāo qiāo de zǒu zài shí xiǎo jiě fáng qián, xiàng mén fèng lǐ zhāng shí, zhǐ jiàn shí xiǎo jiě jiāng zhè dié yān cài yè ér guò fàn. xīn zhōng dà nù, biàn yǔ lǎo pó nào jiāng qǐ lái. lǎo pó dào: hūn xīng jǐn yǒu, wǒ yòu bú shì bù shě dé yǔ tā chī! nà yā tóu zì bù lái dān, nán dào yào lǎo niáng sòng jìn fáng qù bù chéng? jiǎ gōng dào: wǒ yuán shuō guò lái, shí jiā de yǎng niáng, zhǐ jiào tā zài fáng zhōng yǔ xiǎo jiě zuò bàn. wǒ jiā chú xià zǒu shǐ de yòu bù shǎo, shuí yào tā chū fáng dān fàn! qián rì nà yǎng niáng qín zhe liǎng yǎn lèi zài wài jiē jí shuǐ, wǒ yǐ yí xīn, shì bì jiā zhōng bǎ tā nán wèi le, zhǐ wèi cōng máng, bù céng xì wèn dé. yuán lái nǐ nèn dì wú ēn wú yì, lián shí xiǎo jiě dōu dài màn! jiàn fàng zhe xǔ duō hūn cài, què jiào tā chī bái fàn, shì shèn dào lǐ? wǒ zài jiā shàng rán rú cǐ, wǒ chū wài shí, kě zhī lián fàn yě méi dé yǔ tā men chī bǎo. wǒ zhè fān huí lái, jiàn tā men zhe shí hēi shòu le. lǎo pó dào: bié rén jiā yā tóu, nǎ yào nǐ nèn bān téng tā, yǎng dé bái bái zhuàng zhuàng, nǐ kě shōu yòng tā zuò xiǎo lǎo pó me? jiǎ gōng dào: fàng pì! shuō de shì shèn me huà! nǐ zhè yàng bù tōng lǐ de rén, wǒ bù yǔ nǐ jiǎng zuǐ. zì míng rì wèi shǐ, wǒ jiào dāng zhí de měi rì lìng mǎi yī fèn ròu cài gōng gěi tā liǎng kǒu, bú yào zài jiā huǒ zhōng suàn zhàng, shěng de duó le nǐ de kǒu shí, nǐ yòu bù huān xǐ. lǎo pó zì jiā jué dé yǒu xiē bú shì, kǒu lǐ yě hán hán hu hū de hēng le jǐ jù, biàn bù yán yǔ le. cóng cǐ jiǎ gōng fēn fù dāng zhí de, měi rì ròu cài fēn zuò liǎng fèn. què jiào chú xià yā tóu men, gè zì ān pái sòng fàn. zhè jǐ shí, hǎo bù qí zhěng. zhèng shì:
又過了幾日,賈公偶然近處人家走動,回來不見老婆在房,自往廚下去下尋他說話。正撞見養娘從廚下來,也沒有托盤,右手拿一大碗飯,左手一隻空碗,碗上頂一碟醃菜葉兒。賈公有心閃在隱處看時,養娘走進石小姐房中去了。賈公不省得這飯是誰吃的,一些葷腥也沒有。那時不往廚下,竟悄悄的走在石小姐房前,向門縫裡張時,只見石小姐將這碟醃菜葉兒過飯。心中大怒,便與老婆鬧將起來。老婆道:「葷腥盡有,我又不是不捨得與他吃!那丫頭自不來擔,難道要老娘送進房去不成?」賈公道:「我原說過來,石家的養娘,只教他在房中與小姐作伴。我家廚下走使的又不少,誰要他出房擔飯!前日那養娘噙著兩眼淚在外街汲水,我已疑心,是必家中把他難為了,只為匆忙,不曾細問得。原來你恁地無恩無義,連石小姐都怠慢!見放著許多葷菜,卻教他吃白飯,是甚道理?我在家尚然如此,我出外時,可知連飯也沒得與他們吃飽。我這番回來,見他們著實黑瘦了。」老婆道:「別人家丫頭,哪要你恁般疼他,養得白白壯壯,你可收用他做小老婆麼?」賈公道:「放屁!說的是甚麼話!你這樣不通理的人,我不與你講嘴。自明日為始,我教當值的每日另買一份肉菜供給他兩口,不要在傢伙中算賬,省得奪了你的口食,你又不歡喜。」老婆自家覺得有些不是,口裡也含含糊糊的哼了幾句,便不言語了。從此賈公吩咐當值的,每日肉菜分做兩份。卻叫廚下丫頭們,各自安排送飯。這幾時,好不齊整。正是:
rén qíng ruò bǐ chū xiāng shí, dào dǐ zhōng wú yuàn hèn xīn.
人情若比初相識,到底終無怨恨心。
jiǎ chāng yīn qiān guà shí xiǎo jiě, yǒu yī nián duō bù chū wài jīng yíng. lǎo pó què yě zuò yì xiū hǎo, xiāng wàng yú wú yán. yuè xiāng zài jiǎ gōng jiā, yī zhù wǔ nián, kàn kàn zhǎng chéng. jiǎ chāng yì sī yào mì fǎng gè hǎo zhǔ ér, jià tā chū qù le, fāng cái fàng xīn, zì jiā hǎo chū mén zuò shēng lǐ. zhè yě shì jiǎ gōng de xīn shì, bèi dì lǐ zì qù gōu dāng. xiǎo dé lǎo pó bù xián, yòu yǔ tā shāng liáng zěn de. ruò shì còu qiǎo shí, péi xiē zhuāng lián jià chū qù le, kě bù gān jìng? hé qī yīn yuán bù ǒu. nèi zhōng yě yǒu yuán gù: dàn shì shì chū shēn dī wēi de, jiǎ gōng yòu pà rǔ méi le shí zhī xiàn, bù kěn fǔ jiù dàn shì lüè yǒu xiē míng mù dì, nǎ gè kěn yào bǎi xìng rén jiā de yǎng niáng wèi fù, suǒ yǐ hǎo shì nán chéng. jiǎ gōng jiàn yīn shì bù jiù, lǎo pó yòu hé shùn le, jiā zhōng gōng gěi yòu lì le cháng guī, shě bù dé dān gē shēng yì, zhǐ de yòu chū wài wèi shāng. wèi xíng shù rì zhī qián, yù xiān dīng níng lǎo pó yǒu shí lái cì, zhǐ jiào hǎo shēng kàn dài shí xiǎo jiě hé yǎng niáng liǎng kǒu. yòu qǐng shí xiǎo jiě chū lái, zài sān fǔ wèi, lián yǎng niáng dōu yòng xǔ duō hǎo yán ān fàng. yòu fēn fù lǎo pó dào: tā gǔ qì yě bǐ nǐ zhòng jǐ bǎi fēn lī, nǐ qiè mò màn tā. ruò shì bù yī wǒ yán yǔ, wǒ huí jiā shí, jiù bù yǔ nǐ rèn fū qī le. yòu huàn dāng zhí de hé chú xià yā tóu, dōu fēn fù biàn le fāng cái chū mén.
賈昌因牽掛石小姐,有一年多不出外經營。老婆卻也做意修好,相忘於無言。月香在賈公家,一住五年,看看長成。賈昌意思要密訪個好主兒,嫁他出去了,方才放心,自家好出門做生理。這也是賈公的心事,背地裡自去勾當。曉得老婆不賢,又與他商量怎的。若是湊巧時,賠些妝奩嫁出去了,可不乾淨?何期姻緣不偶。內中也有緣故:但是是出身低微的,賈公又怕辱沒了石知縣,不肯俯就;但是略有些名目的,哪個肯要百姓人家的養娘為婦,所以好事難成。賈公見姻事不就,老婆又和順了,家中供給又立了常規,捨不得擔擱生意,只得又出外為商。未行數日之前,預先叮嚀老婆有十來次,只教好生看待石小姐和養娘兩口。又請石小姐出來,再三撫慰,連養娘都用許多好言安放。又吩咐老婆道:「他骨氣也比你重幾百分哩,你切莫慢他。若是不依我言語,我回家時,就不與你認夫妻了。」又喚當值的和廚下丫頭,都吩咐遍了方才出門。
lín qí fèi jǐn dīng níng yǔ, zhǐ wèi dāng chū shòu dé shēn.
臨歧費盡叮嚀語,只為當初受德深。
què shuō jiǎ chāng de lǎo pó, yī xiàng bèi lǎo gōng zài jiā zuò xìng shí xiǎo jiě hé yǎng niáng, xīn xià hǎo shēng bù lè, méi nài hé, zhǐ de yóu tā, shòu le dǔ zi de yān hūn mèn zhī qì. yī děng lǎo gōng chū mén, sān rì zhī hòu, jiù shǐ qǐ jiā zhǔ mǔ de shì lái. xún gè chá chí yàn xiǎo xiǎo bú shì de tí mù, xiān jiāng chú xià yā tóu shì fǎ, lián dǎ jǐ gè bā zhǎng, mà dào: jiàn rén, nǐ shì wǒ shǒu nèi yòng qián tǎo de, rú hé nèn dì tuō dà! nǐ shì le nà gè xiǎo zhǔ mǔ de shì tóu, què bù yòng xīn fú shì wǒ? yào fàn chī shí? děng tā zì dān, bú yào nǐ men xiàn qín, què dān wù lǎo niáng de chāi shǐ! mà le yī huí, jiù chéng zhe rè nào zhōng, huàn guò dāng zhí de, fēn fù jiāng jiǎ gōng pài xià lìng yī fèn ròu cài qián, gān zhé jìn lái, bú yào mǎi le. dāng zhí de bù gǎn bù yī. qiě xǐ yuè xiāng néng gān dàn bó, quán bù jiè yì.
卻說賈昌的老婆,一向被老公在家作興石小姐和養娘,心下好生不樂,沒奈何,只得由他,受了肚子的醃昏悶之氣。一等老公出門,三日之後,就使起家主母的勢來。尋個茶遲晏小小不是的題目,先將廚下丫頭試法,連打幾個巴掌,罵道:「賤人,你是我手內用錢討的,如何恁地托大!你恃了那個小主母的勢頭,卻不用心伏侍我?要飯吃時?等他自擔,不要你們獻勤,卻耽誤老娘的差使!」罵了一回,就乘著熱鬧中,喚過當值的,吩咐將賈公派下另一份肉菜錢,乾折進來,不要買了。當值的不敢不依。且喜月香能甘淡薄,全不介意。
yòu guò le xiē shí, hū yī rì, yǎng niáng dān xǐ liǎn shuǐ, chí le xiē, shuǐ yǐ liáng le. yǎng niáng bù hé hēng le yī jù. nà pó niáng tīng dé le, tè dì jiào lái fā zuò dào: zhè shuǐ bú shì nǐ dān de. bié rén shāo zhe tāng, nǐ biàn hú luàn yòng xiē bà. dāng chū zài yá pó jiā, nǎ gè shāo tāng yǔ nǐ xǐ liǎn? yǎng niáng nài zuǐ bú zhù, biàn huí le jǐ jù yán yǔ dào: shuí yào tā men dān shuǐ shāo tāng! wǒ yòu bú shì bù céng dān shuǐ guò de, liǎng zhī shǒu yě huì shāo huǒ. xià cì wǒ zì dān shuǐ zì shāo, bù fèi chú xià jiě jie men lì qì biàn liǎo. nà pó niáng tí xǐng le tā dāng chū céng dān shuǐ guò zhè jù huà, biàn mà dào: xiǎo jiàn rén! nǐ dāng xiān dān dé jǐ tǒng shuǐ, biàn zài wài miàn zuò shēn zuò fēn, kū yǔ jiā zhǎng zhī dào, lián lèi lǎo niáng shòu le bǎi bān ǒu qì, jīn rì lǎo niáng yào tǎo gè zhàng ér. nǐ jì shuō huì dān shuǐ, huì shāo huǒ, bǎ liǎng jiàn shì dōu jiāo zài nǐ shēn shàng. měi rì cháng yòng de shuǐ, dōu yào nǐ dān, bù xǔ quē fá. shì huǒ, dōu shì nǐ shāo. ruò shì nán wèi le chái, lǎo niáng què yào jì jiào. qiě děng nǐ zhī xīn zhī yì de jiā zhǎng huí jiā shí, nǐ zài tí tí kū kū gào sù tā biàn liǎo, yě bù pà tā gǎn le lǎo niáng chū qù! yuè xiāng zài fáng zhōng, tīng dé jiǎ pó fā zuò zì jiā de yā tóu, huāng máng yí bù shàng qián, wàn fú xiè zuì, zhāo chēng xǔ duō bú shì, jiào jiǎ pó mò guài. yǎng niáng dào: guǒ shì bì zǐ bú shì le! zhǐ qiú kàn xiǎo jiě miàn shàng, bú yào jì jiào. nà lǎo pó yù jiā fèn nù, biàn dào: shén me xiǎo jiě, xiǎo jiě! shì xiǎo jiě, bú dào wǒ jiā lái le. wǒ shì gè bǎi xìng rén jiā, bù xiǎo dé xiǎo jiě shì shén me pǐn jí, nǐ dòng bù dòng bǎ lái yā lǎo niáng. lǎo niáng gǔ qì suī qīng, bù shòu rén yā liàng de, jīn rì yào shuō gè míng bái. jiù shì xiǎo jiě yě shuō bù dé, fèi le dà qián tǎo de. shǎo bu dé lǎo niáng shì gè zhǔ mǔ, jiǎ pó yě bú shì nǐ jiào de. yuè xiāng tīng dé huà bù tóu jī, hán zhe yǎn lèi, zì jìn fáng qù le.
又過了些時,忽一日,養娘擔洗臉水,遲了些,水已涼了。養娘不合哼了一句。那婆娘聽得了,特地叫來發作道:「這水不是你擔的。別人燒著湯,你便胡亂用些罷。當初在牙婆家,哪個燒湯與你洗臉?」養娘耐嘴不住,便回了幾句言語道:「誰要他們擔水燒湯!我又不是不曾擔水過的,兩隻手也會燒火。下次我自擔水自燒,不費廚下姐姐們力氣便了。」那婆娘提醒了他當初曾擔水過這句話,便罵道:「小賤人!你當先擔得幾桶水,便在外面做身做分,哭與家長知道,連累老娘受了百般嘔氣,今日老娘要討個賬兒。你既說會擔水,會燒火,把兩件事都交在你身上。每日常用的水,都要你擔,不許缺乏。是火,都是你燒。若是難為了柴,老娘卻要計較。且等你知心知意的家長回家時,你再啼啼哭哭告訴他便了,也不怕他趕了老娘出去!」月香在房中,聽得賈婆發作自家的丫頭,慌忙移步上前,萬福謝罪,招稱許多不是,叫賈婆莫怪。養娘道:「果是婢子不是了!只求看小姐面上,不要計較。」那老婆愈加忿怒,便道:「什么小姐,小姐!是小姐,不到我家來了。我是個百姓人家,不曉得小姐是什麼品級,你動不動把來壓老娘。老娘骨氣雖輕,不受人壓量的,今日要說個明白。就是小姐也說不得,費了大錢討的。少不得老娘是個主母,賈婆也不是你叫的。」月香聽得話不投機,含著眼淚,自進房去了。
nà pó niáng fēn fù chú zhōng, bù xǔ jiào shí xiǎo jiě, zhǐ jiào tā yuè xiāng míng zì. yòu fēn fù yǎng niáng zhī zài chú xià zhuān guǎn dān shuǐ shāo huǒ, bù xǔ jìn yuè xiāng fáng zhōng. yuè xiāng ruò yào fàn chī shí, dài tā zì dào chú fáng lái qǔ. qí yè, yòu jiào yā tóu bān le yǎng niáng de bèi wō dào zì jǐ fáng zhōng qù. yuè xiāng zuò gè gēng shēn, bù jiàn yǎng niáng jìn lái, zhǐ de zì jǐ bì mén ér shuì. yòu guò jǐ rì, nà pó niáng huàn yuè xiāng chū fáng, què jiào yā tóu bǎ de fáng mén suǒ le. yuè xiāng méi le fáng, zhǐ de zài wài miàn pán xuán. yè jiān jiù tóng yǎng niáng yī pù shuì. shuì qǐ shí, jiù jiào tā ná dōng ná xī, yì shǐ tā qǐ lái. zài tā ǎi yán xià, zěn gǎn bù dī tóu. yuè xiāng wú kě nài hé, zhǐ de fú dī fú xiǎo. nà pó niáng jiàn yuè xiāng suí shùn, xīn zhōng àn xǐ, mò dì kāi le tā fáng mén de suǒ, bǎ tā fáng zhōng bān dé yī kōng. fán zhàng fū yī xiàng jì lái de hǎo chóu hǎo duàn, céng zuò bù céng zuò dé, dōu qiān rù zì jǐ xiāng lóng, bèi wō yě shōu qǐ liǎo bù hái tā. yuè xiāng àn àn jiào kǔ, bù gǎn zé shēng.
那婆娘吩咐廚中,不許叫「石小姐」,只叫他「月香」名字。又吩咐養娘只在廚下專管擔水燒火,不許進月香房中。月香若要飯吃時,待他自到廚房來取。其夜,又叫丫頭搬了養娘的被窩到自己房中去。月香坐個更深,不見養娘進來,只得自己閉門而睡。又過幾日,那婆娘喚月香出房,卻教丫頭把的房門鎖了。月香沒了房,只得在外面盤旋。夜間就同養娘一鋪睡。睡起時,就叫他拿東拿西,役使他起來。在他矮檐下,怎敢不低頭。月香無可奈何,只得伏低伏小。那婆娘見月香隨順,心中暗喜,驀地開了他房門的鎖,把他房中搬得一空。凡丈夫一向寄來的好綢好緞,曾做不曾做得,都遷入自己箱籠,被窩也收起了不還他。月香暗暗叫苦,不敢則聲。
hū yī rì, jiǎ gōng shū xìn huí lái, yòu jì xǔ duō dōng xī yǔ shí xiǎo jiě. shū zhōng zhǔ fù lǎo pó: hǎo shēng kàn dài, bù jiǔ wǒ biàn huí lái. nà pó niáng bǎ dōng xī shōu qǐ, sī xiǎng dào: wǒ bǎ shí jiā liǎng gè yā tóu zuò jiàn gòu le, zhàng fū huí lái, bì rán sī nào. nán dào wǒ jù pà lǎo gōng, chóng xīn fèng chéng tā qǐ lái bù chéng? nà lǎo wáng bā bǎ zhè liǎng gè shòu mǎ yǎng zhe, bù zhī zuò hé jié shù! tā lín xíng zhī shí, shuō dào ruò bù yī tā yán yǔ, jiù bù yǔ wǒ zuò fū qī le. yí dìng tā qǐ le shén me bù liáng zhī xīn. nà yuè xiāng hǎo fù zuǐ liǎn, nián yǐ zhǎng chéng. tǎng huò yǒu yì liú tā, yě bù jiàn dé, nà shí wǒ zhēng fēng chī cù biàn chí le. rén wú yuǎn lǜ, bì yǒu jìn yōu, yī bù zuò, èr bù xiū, suǒ xìng bǎ tā liǎng gè mài qù tā fāng, lǎo wáng bā huí lái yě zhǐ yī guài, pàn dé sī nào yī chǎng bà le. nán dào yòu qù shú tā huí lái bù chéng? hǎo jì, hǎo jì! zhèng shì:
忽一日,賈公書信回來,又寄許多東西與石小姐。書中囑咐老婆:「好生看待,不久我便回來。」那婆娘把東西收起,思想道:「我把石家兩個丫頭作賤夠了,丈夫回來,必然廝鬧。難道我懼怕老公,重新奉承他起來不成?那老亡八把這兩個瘦馬養著,不知作何結束!他臨行之時,說道若不依他言語,就不與我做夫妻了。一定他起了什麼不良之心。那月香好副嘴臉,年已長成。倘或有意留他,也不見得,那時我爭風吃醋便遲了。人無遠慮,必有近憂,一不做,二不休,索性把他兩個賣去他方,老亡八回來也只一怪,拚得廝鬧一場罷了。難道又去贖他回來不成?好計,好計!」正是:
yǎn kǒng qiǎn shí wú dà liàng, xīn tián piān chù yǒu jiān móu.
眼孔淺時無大量,心田偏處有奸謀。
dāng xià nà pó niáng fēn fù dāng zhí de: yǔ wǒ huàn nà zhāng yá pó dào lái, wǒ yǒu huà shuō. bù yī shí, dāng zhí de jiāng zhāng pó yǐn dào. jiǎ pó jiào yuè xiāng hé yǎng niáng dōu xiāng jiàn le, què fā fù tā kāi qù, duì zhāng pó shuō dào: wǒ jiā liù nián qián, tǎo xià zhè liǎng gè yā tóu. rú jīn dà de tè dà le, xiǎo de yòu jiāo jiāo de, zuò bù dé shēng huó. dōu yào mài tā chū qù, nǐ yǔ wǒ kuài xún gè zhǔ ér. yuán lái dāng xiān guān mài zhī shì, shì lǐ yá pó jīng shǒu, cǐ shí lǐ pó yǐ sǐ, guān sī zuò méi, yòu tuī zhāng pó chū jiān le. zhāng pó dào: nà nián jì xiǎo de, zhèng yǒu gè hǎo zhǔ ér zài cǐ, zhǐ pà dà niáng bù kěn. jiǎ pó dào: yǒu shèn bù kěn? zhāng pó dào: jiù shì běn xiàn dà yǐn lǎo yé fù xìng zhōng lí, míng yì, shòu chūn rén shì, qīn shēng yī wèi xiǎo jiě, xǔ pèi dé ān xiàn gāo dà yǐn de zhǎng gōng zǐ, zài rèn shàng xíng pìn de, bù rì jiù yào lái qǔ qīn le. běn xiàn jià zhuāng dōu yǐ bèi dé shí quán, zhǐ shì quē shǎo yī gè suí jià de yǎng niáng. zuó rì dà yǐn lǎo yé huàn lǎo xí fù dāng guān fēn fù guò le, lǎo xí fù zhèng méi chù xún. zhái shàng zhè wèi xiǎo niáng zǐ, zhèng zhōng qí xuǎn. zhǐ shì yì xiāng zhī rén, dà niáng bù shí dé yǔ tā. jiǎ pó xiǎng dào: wǒ zhèng yào xún gè yuǎn fāng de zhǔ gù, lái dé zhèng hǎo! liè měng zhī xiàn xiàng gōng yào le rén qù, zhàng fū huí lái, liào yě bù gǎn zé shēng. biàn dào: zuò guān fǔ jiā péi jià, shèng shì zài wǒ jiā shí bèi, wǒ yǒu shén me bù shí dé? zhǐ shì bú yào kuī le wǒ de yuán jià biàn hǎo. zhāng pó dào: yuán jià xǔ duō? jiǎ pó dào: shí lái suì shí, jiù shì wǔ shí liǎng tǎo de, rú jīn fàn qián yòu nòng yī zhǔ zài shēn shàng le. zhāng pó dào: chī de fàn shì suàn bù dé zhàng. zhè pī shí liǎng yín zi zài lǎo xí fù shēn shàng. jiǎ pó dào: nà yī gè lǎo yā tóu yě tì wǒ mì gè rén jiā biàn hǎo. tā liǎng gè shì yī huǒ ér lái de. qù le yī gè, nà yī gè, nà yī gè yě yǎng bú zhù le. liè měng nián jì yī èr shí zhī wài, yòu shì yào lǎo gōng de shí hòu, liú tā shén me! zhāng pó dào: nà gè yào duō shǎo shēn jià? jiǎ pó dào: yuán shì sān shí liǎng yín zi tǎo de. yá pó dào: cū huò ér, zhí bù dé zhè xǔ duō. ruò shì jiǎn dé yī bàn, lǎo xí fù dào yǒu gè wài shēng zài shēn biān, sān shí suì le. lǎo xí fù yuán xǔ xià yǔ tā qǔ yī fáng qī xiǎo de, yīn shǒu tóu bù kuān zhǎn, ái xià qù. zhè dào shì cí xióng yī duì ér. jiǎ pó dào: jì shì nǐ de wài shēng, biàn ràng nǐ wǔ liǎng yín zi. zhāng pó dào: lián zhè xiǎo niáng zǐ de méi lǐ zài nèi, ràng wǒ shí liǎng bà! jiǎ pó dào: yě bù wèi dà shì, nǐ qiě shuō hé qǐ lái. zhāng pó dào: lǎo xí fù rú jīn xiān qù huí fù zhī xiàn xiàng gōng. ruò jiǎng dé chéng shí, yī shǒu jiāo qián, yī shǒu jiù yào jiāo huò de. jiǎ pó dào: nǐ jīn wǎn hái lái bù? zhāng pó dào: jīn wǎn hái yào yǔ wài shēng shāng liáng, lái bù jí le, míng rì zǎo lái huí huà. duō fēn liǎng gè dōu yào chéng de. shuō bà, bié qù, bù zài huà xià.
當下那婆娘吩咐當值的:「與我喚那張牙婆到來,我有話說。」不一時,當值的將張婆引到。賈婆教月香和養娘都相見了,卻發咐他開去,對張婆說道:「我家六年前,討下這兩個丫頭。如今大的忒大了,小的又嬌嬌的,做不得生活。都要賣他出去,你與我快尋個主兒。」原來當先官賣之事,是李牙婆經手,此時李婆已死,官私做媒,又推張婆出尖了。張婆道:「那年紀小的,正有個好主兒在此,只怕大娘不肯。」賈婆道:「有甚不肯?」張婆道:「就是本縣大尹老爺複姓鍾離,名義,壽春人氏,親生一位小姐,許配德安縣高大尹的長公子,在任上行聘的,不日就要來娶親了。本縣嫁妝都已備得十全,只是缺少一個隨嫁的養娘。昨日大尹老爺喚老媳婦當官吩咐過了,老媳婦正沒處尋。宅上這位小娘子,正中其選。只是異鄉之人,大娘不拾得與他。」賈婆想道:「我正要尋個遠方的主顧,來得正好!浖獴知縣相公要了人去,丈夫回來,料也不敢則聲。」便道:「做官府家陪嫁,勝似在我家十倍,我有什麼不拾得?只是不要虧了我的原價便好。」張婆道:「原價許多?」賈婆道:「十來歲時,就是五十兩討的,如今飯錢又弄一主在身上了。」張婆道:「吃的飯是算不得賬。這丕十兩銀子在老媳婦身上。」賈婆道:「那一個老丫頭也替我覓個人家便好。他兩個是一夥兒來的。去了一個,那一個,那一個也養不住了。浖獴年紀一二十之外,又是要老公的時候,留他甚麼!」張婆道:「那個要多少身價?」賈婆道:「原是三十兩銀子討的。」牙婆道:「粗貨兒,直不得這許多。若是減得一半,老媳婦到有個外甥在身邊,三十歲了。老媳婦原許下與他娶一房妻小的,因手頭不寬展,捱下去。這到是雌雄一對兒。」賈婆道:「既是你的外甥,便讓你五兩銀子。」張婆道:「連這小娘子的媒禮在內,讓我十兩罷!」賈婆道:「也不為大事,你且說合起來。」張婆道:「老媳婦如今先去回覆知縣相公。若講得成時,一手交錢,一手就要交貨的。」賈婆道:「你今晚還來不?」張婆道:「今晚還要與外甥商量,來不及了,明日早來回話。多分兩個都要成的。」說罷,別去,不在話下。
què shuō dà yǐn zhōng lí yì dào rèn yǒu yī nián líng sān gè yuè le. qián rèn mǎ gōng, shì dǐng nà shí dà yǐn de quē. mǎ gōng shēng rèn qù hòu, zhōng lí yì yòu shì dǐng mǎ gōng de quē. zhōng lí dà yǐn yǔ dé ān gāo dà yǐn yuán shì gè tóng xiāng. gāo dà yǐn xià èr zi, zhǎng rì gāo dēng, nián shí bā suì cì rì gāo shēng, nián shí liù suì. zhè gāo dēng biàn shì zhōng lí gōng de nǚ xù. zì lái zhōng lí gōng wèi zēng yǒu zi, zhǐ shēng cǐ nǚ, xiǎo zì ruì zhī, fāng nián yī shí qī suì, xuǎn dìng běn nián shí yuè wàng rì chū jià. cǐ shí jiǔ yuè xià xún, jí qī jiāng jìn. zhōng lí gōng fēn fù zhāng pó, jí qiè yào xún gè péi jià. zhāng pó dé le jiǎ jiā zhè tóu mén lù, jiù qù huí fù dà yǐn. dà yǐn dào: ruò shì rén wù hǎo shí, jiù shì wǔ shí liǎng yě bù duō. míng rì kù shàng lái lǐng jià, wǎn shàng jiù yào jìn mén de. zhāng pó dào: lǐng xiàng gōng jūn zhǐ. dāng miǎn huí jiā, yǔ wài shēng zhào èr shāng yì, yǒu zhè xiāng yīng de qīn shì, yào yǔ tā wán hūn. zhào èr xiān huān xǐ le yī yè. cì zǎo, zhào èr biàn qù zhěng lǐ yī zhě, zhǔn bèi zuò xīn láng. zhāng pó dào jiā zhōng, xiān còu zú le èr shí liǎng shēn jià, suí jí dào xiàn qǔ zhī xiàn xiàng gōng jūn tiē, dào kù shàng duì le wǔ shí liǎng yín zi, lái dào jiǎ jiā, bǎ zhè liǎng xiàng yín zi jiāo fù yǔ jiǎ pó, fēn shū dé míng míng bái bái. jiǎ pó dōu shōu xià le.
卻說大尹鍾離義到任有一年零三個月了。前任馬公,是頂那石大尹的缺。馬公升任去後,鍾離義又是頂馬公的缺。鍾離大尹與德安高大尹原是個同鄉。高大尹下二子,長日高登,年十八歲;次日高升,年十六歲。這高登便是鍾離公的女婿。自來鍾離公未曾有子,止生此女,小字瑞枝,方年一十七歲,選定本年十月望日出嫁。此時九月下旬,吉期將近。鍾離公吩咐張婆,急切要尋個陪嫁。張婆得了賈家這頭門路,就去回覆大尹。大尹道:「若是人物好時,就是五十兩也不多。明日庫上來領價,晚上就要進門的。」張婆道:「領相公鈞旨。」當冕回家,與外甥趙二商議,有這相應的親事,要與他完婚。趙二先歡喜了一夜。次早,趙二便去整理衣褶,準備做新郎。張婆到家中,先湊足了二十兩身價,隨即到縣取知縣相公鈞帖,到庫上兌了五十兩銀子,來到賈家,把這兩項銀子交付與賈婆,分疏得明明白白。賈婆都收下了。
shǎo qǐng, xiàn zhōng chà liǎng míng zào lì, liǎng gè jiào fū, tái zhe yī dǐng xiǎo jiào, dào jiǎ jiā mén shǒu tíng xià. jiǎ jiā chū shí dōu bù tōng yuè xiāng xiǎo dé, lín qī jìng dǎ fā tā shàng jiào. yuè xiāng zhèng bù zhī jiào tā nǎ lǐ qù, hé yǎng niáng liǎng gè, jiào tiān jiào dì, fàng shēng dà kū. jiǎ pó bù guǎn sān qī èr shí yī, hé zhāng pó liǎng gè, nǐ yī tuī, wǒ yī, tā chū le dà mén. zhāng pó fāng cái shuō míng: xiǎo niáng zǐ bú yào tí kū le! nǐ jiā zhǔ mǔ, jiāng nǐ mài yǔ běn xiàn zhī xiàn xiàng gōng chù zuò xiǎo jiě de péi jià. cǐ qù hǎo bù fù guì! guān fǔ yá mén, bú shì shuǎ chù, shì dào qí jiān, kū yě wú yì. yuè xiāng zhǐ de shōu lèi, shàng jiào ér qù.
少頃,縣中差兩名皂隸,兩個轎夫,抬著一頂小轎,到賈家門首停下。賈家初時都不通月香曉得,臨期竟打發他上轎。月香正不知教他哪裡去,和養娘兩個,叫天叫地,放聲大哭。賈婆不管三七二十一,和張婆兩個,你一推,我一,他出了大門。張婆方才說明:「小娘子不要啼哭了!你家主母,將你賣與本縣知縣相公處做小姐的陪嫁。此去好不富貴!官府衙門,不是耍處,事到其間,哭也無益。」月香只得收淚,上轎而去。
jiào fū tái jìn hòu táng. yuè xiāng jiàn le zhōng lí gōng, hái zhǐ wàn fú. zhāng pó zài bǎng dào: zhè jiù shì lǎo yé le, xū xià gè dà lǐ! yuè xiāng zhǐ de kē tóu. lì qǐ shēn lái, bù jué lèi zhū mǎn miàn. zhāng pó jiào huà le lèi yǎn, yǐn rù sī yá, jiàn fū rén hé ruì zhī xiǎo jiě. wèn qí xiǎo míng, duì yǐ yuè xiāng. fū rén dào: hǎo gè yuè xiāng èr zì! bù bì gèng huàn, jiù fā tā fú shì xiǎo jiě. zhōng lí gōng hòu shǎng zhāng pó, bù zài huà xià.
轎夫抬進後堂。月香見了鍾離公,還只萬福。張婆在榜道:「這就是老爺了,須下個大禮!」月香只得磕頭。立起身來,不覺淚珠滿面。張婆教化了淚眼,引入私衙,見夫人和瑞枝小姐。問其小名,對以「月香」。夫人道:「好個『月香』二字!不必更換,就發他伏侍小姐。」鍾離公厚賞張婆,不在話下。
kě lián huàn shì jiāo xiāng nǚ, quán zuò guī zhōng shǐ lìng rén. zhāng pó chū yá, yǐ shì yǒu pái shí fēn. zài dào jiǎ jiā, zhǐ jiàn nà yǎng niáng zhèng sī xiǎng xiǎo jiě, zài chú xià tòng kū. jiǎ pó duì tā shuō dào: wǒ jīn bǎ nǐ jià yǔ zhāng mā mā de wài shēng, yī fū yī fù, bǐ yuè xiāng dào shèng jǐ fēn, mò yào bēi shāng le! zhāng pó yě quàn wèi le yī fān. zhào èr zài hùn táng nèi xǐ le gè jìng yù, dǎ bàn dé mào ér guāng guāng, yī shān cù cù, zì jiā tí le yī zhǎn dēng lóng qián lái jiē qīn. zhāng pó jiù jiào yǎng niáng bài bié le jiǎ pó. nà yǎng niáng yuán shì gè dà jiǎo, zhāng pó fú zhe bù xíng dào jiā, yǔ wài shēng chéng qīn.
可憐宦室嬌香女,權作閨中使令人。張婆出衙,已是酉牌時分。再到賈家,只見那養娘正思想小姐,在廚下痛哭。賈婆對他說道:「我今把你嫁與張媽媽的外甥,一夫一婦,比月香到勝幾分,莫要悲傷了!」張婆也勸慰了一番。趙二在混堂內洗了個淨浴,打扮得帽兒光光,衣衫簇簇,自家提了一盞燈籠前來接親。張婆就教養娘拜別了賈婆。那養娘原是個大腳,張婆扶著步行到家,與外甥成親。
huà xiū xù fán. zài shuō yuè xiāng xiǎo jiě zì nà rì jìn le zhōng lí xiàng gōng yá nèi, cì rì, fū rén fēn fù xīn lái bì zǐ, jiāng zhōng táng dǎ sǎo. yuè xiāng lǐng mìng, xié zhǒu ér qù. zhōng lí yì shū xǐ yǐ bì, dǎ diǎn zǎo yá lǐ shì, bù chū zhōng táng, zhǐ jiàn xīn lái bì zǐ dāi dāi de bǎ zhe yī bǎ sǎo zhǒu, lì yú tíng zhōng. zhōng lí gōng àn àn chēng guài, qiāo dì shàng qián kàn shí, yuán lái tíng zhōng yǒu yī gè tǔ xué, yuè xiāng duì le nà xué, wāng wāng liú lèi. zhōng lí gōng bù jiě qí gù, zǒu rù zhōng táng, huàn yuè xiāng shàng lái, wèn qí yuán gù. yuè xiāng yù jiā āi qì, kǒu chēng bù gǎn. zhōng lí gōng zài sān jié wèn, yuè xiāng fāng cái shōu lèi ér yán dào: jiàn qiè yòu shí, fù qīn céng yú cǐ dì jiào qiè cù qiú wèi xì, wù luò qiú yú cǐ xué. fù qīn wèn dào: nǐ kě yǒu jì jiào, shǐ qiú zì chū yú xué, bù xū shí qǔ? jiàn qiè yán yún: yǒu jì. jí qiǎn yǎng niáng qǔ shuǐ guàn zhī. shuǐ mǎn qiú fú, zì chū xué wài. fù qīn wèi qiè cōng míng, bù shèng zhī xǐ. jīn suī nián jiǔ, shàng rán jì yì. dǔ wù shāng qíng, bù jué āi qì. yuàn xiàng gōng fǔ cì jīn lián, wù jiā zuì zé! zhōng lí gōng dà jīng dào: rǔ fù xìng shén míng shuí? nǐ yòu shí rú hé dé dào cǐ dì? xū xì xì shuō yǔ wǒ zhī! yuè xiāng dào: qiè fù xìng shí míng bì, liù nián qián zài cǐ zuò xiàn yǐn. wèi tiān huǒ shāo cāng, cháo tíng jiāng fù gé zhí, lè lìng péi cháng. fù qīn bìng yù ér sǐ, yǒu sī jiāng qiè hé yǎng guān mài dào běn xiàn gōng jiā. jiǎ gōng xiàng bèi yuān wǎng, gǎn wǒ fù huó mìng zhī ēn, gù jiāng jiàn qiè shén xiāng kàn dài, fǔ yǎng zhì jīn. yīn jiǎ gōng chū wài wèi shāng, qí qī bù néng xiāng róng, jiāng qiè zhuǎn yú cǐ. zhī cǐ shí qíng, bìng wú qī yǐn.
話休絮煩。再說月香小姐自那日進了鍾離相公衙內,次日,夫人吩咐新來婢子,將中堂打掃。月香領命,攜帚而去。鍾離義梳洗已畢,打點早衙理事,步出中堂,只見新來婢子呆呆的把著一把掃帚,立於庭中。鍾離公暗暗稱怪,悄地上前看時,原來庭中有一個土穴,月香對了那穴,汪汪流淚。鍾離公不解其故,走入中堂,喚月香上來,問其緣故。月香愈加哀泣,口稱不敢。鍾離公再三詰問,月香方才收淚而言道:「賤妾幼時,父親曾於此地教妾蹴球為戲,誤落球於此穴。父親問道:『你可有計較,使球自出於穴,不須拾取?』賤妾言云:『有計。』即遣養娘取水灌之。水滿球浮,自出穴外。父親謂妾聰明,不勝之喜。今雖年久,尚然記憶。睹物傷情,不覺哀泣。願相公俯賜矜憐,勿加罪責!」鍾離公大驚道:「汝父姓甚名誰?你幼時如何得到此地?須細細說與我知!」月香道:「妾父姓石名璧,六年前在此作縣尹。為天火燒倉,朝廷將父革職,勒令賠償。父親病郁而死,有司將妾和養官賣到本縣公家。賈公向被冤枉,感我父活命之恩,故將賤妾甚相看待,撫養至今。因賈公出外為商,其妻不能相容,將妾轉於此。只此實情,並無欺隱。」
jīn zhāo sù chū zhōng cháng shì, tiě shí rén zhī yě lèi chuí.
今朝訴出衷腸事,鐵石人知也淚垂。
zhōng lí gōng tīng bà, zhèng shì tù sǐ hú bēi, wù shāng qí lèi: wǒ yǔ shí bì yì bān shì gè xiàn yǐn. tā zhǐ wèi zāo shí bù xìng, yù le tiān zāi, qīn shēng nǚ ér jiù lún yú xià jiàn. wǒ ruò bù fú chí tā, tóng guān tǐ miàn hé cún! shí gōng zài jiǔ quán zhī xià, yǐ wǒ wèi hé rú rén! dāng xià qǐng fū rén shàng táng, jiù bǎ yuè xiāng de lái lì xì xì xù míng. fū rén dào: shì zhè děng shuō, tā yě shì gè xiàn lìng zhī nǚ, qǐ kě jiàn bì xiāng kàn. mù jīn nǚ hái ér jià qī yòu bī, xiàng gōng hé yǐ chù zhī? zhōng lí gōng dào: jīn hòu bú yào yuè xiāng fú yì, kě yǔ nǚ hái ér zǐ mèi xiāng chēng, xià guān zì yǒu chù zhì. jí shí xiū shū yī fēng, chāi rén sòng dào qīn jiā gāo dà yǐn chù. gāo dà yǐn chāi shū guān kàn, yuán lái shì qiú kuān jià qǔ zhī qī. shū shàng xiě dào:
鍾離公聽罷,正是兔死狐悲,物傷其類:「我與石璧一般是個縣尹。他只為遭時不幸,遇了天災,親生女兒就淪於下賤。我若不扶持他,同官體面何存!石公在九泉之下,以我為何如人!」當下請夫人上堂,就把月香的來歷細細敘明。夫人道:「似這等說,他也是個縣令之女,豈可賤婢相看。目今女孩兒嫁期又逼,相公何以處之?」鍾離公道:「今後不要月香服役,可與女孩兒姊妹相稱,下官自有處置。」即時修書一封,差人送到親家高大尹處。高大尹拆書觀看,原來是求寬嫁娶之期。書上寫道:
hūn nán jià nǚ, suī fù mǔ zhī xīn shě yǐ chéng rén, nǎi gāo míng zhī shì. jìn yīn xiǎo nǚ chū gé, yù zhì yìng bì yuè xiāng. jiàn qí yán sè duān lì, jǔ zhǐ ān xiáng, xīn qiè yì zhī. xì fǎng lái lì, nǎi zhī jí liǎng rèn qián shí xiàn lìng zhī nǚ. shí gōng lián lì, yīn cāng huǒ shī guān sàng qū, nǚ yì guān mài, zhuǎn zhǎn shòu yú hán jiā. tóng guān zhī nǚ, yóu wú nǚ yě. cǐ nǚ nián yǐ jí jī, bù wéi bù kě qū wèi yìng bì, qiě bù kě shǐ wú nǚ xiān cǐ nǚ ér jià. pū jīn jí wèi cǐ nǚ zé xù, jiāng yǐ xiǎo nǚ báo lián jià zhī. lìng láng yīn qī, shǎo dài gǎi bo. tè cǐ bài kěn, fú wéi qíng liàng. zhōng lí yì dùn shǒu.
婚男嫁女,雖父母之心;舍已成人,乃高明之事。近因小女出閣,預置媵婢月香。見其顏色端麗,舉止安詳,心竊異之。細訪來歷,乃知即兩任前石縣令之女。石公廉吏,因倉火失官喪軀,女亦官賣,轉展售於寒家。同官之女,猶吾女也。此女年已及笄,不惟不可屈為媵婢,且不可使吾女先此女而嫁。仆今急為此女擇婿,將以小女薄奩嫁之。令郎姻期,少待改卜。特此拜懇,伏惟情諒。鍾離義頓首。
gāo dà yǐn kàn le dào: yuán lái rú cǐ! cǐ zhǎng zhě zhī shì, wú nài hé shǐ zhōng lí gōng dú shàn qí měi! jí shí huí shū yún:
高大尹看了道:「原來如此!此長者之事,吾奈何使鍾離公獨擅其美!」即時回書云:
luán fèng zhī pèi, suī yǒu jiā qī hú tù zhī bēi, qǐ wú tóng zhì? zài qīn wēng jì yǐ tóng guān zhī nǚ wèi nǚ, zài bù nìng níng bù yǐ qīn wēng zhī xīn wèi xīn? sān fù shì yán, lìng rén bēi cè. cǐ nǚ lián lì xuè yìn, wú cán fá yuè. yuàn qīn jiā jí cì wèi ér fù, yǐ jiàn shǐ qī lìng ài bié xuǎn gāo mén, shù jǐ liǎng biàn. xī qú bó yù chǐ dú wèi jūn zǐ, pū jīn zhě yuàn fēn qīn wēng zhī yì. gāo yuán dùn shǒu.
鸞鳳之配,雖有佳期;狐兔之悲,豈無同志?在親翁既以同官之女為女,在不佞寧不以親翁之心為心?三覆示言,令人悲惻。此女廉吏血胤,無慚閥閱。願親家即賜為兒婦,以踐始期;令愛別選高門,庶幾兩便。昔蘧伯玉恥獨為君子,仆今者願分親翁之誼。高原頓首。
shǐ zhě jiāng huí shū chéng yǔ zhōng lí gōng kàn le. zhōng lí gōng dào: gāo qīn jiā yuàn qǔ gū nǚ, suī rán yì jǔ dàn wú nǚ tā ér, jiǔ yǐ pìn dìng, qǐ kě gēng gǎi? hái shì cóng róng dài wǒ jià le shí jiā xiǎo jiě, rán hòu lìng bèi zhuāng lián, yǐ wán wú nǚ zhī shì. dāng xià yòu xiě shū yī fēng, chāi rén zài dá gāo qīn jiā. gāo gōng kāi shū dú dào:
使者將回書呈與鍾離公看了。鍾離公道:「高親家願娶孤女,雖然義舉;但吾女他兒,久已聘定,豈可更改?還是從容待我嫁了石家小姐,然後另備妝奩,以完吾女之事。」當下又寫書一封,差人再達高親家。高公開書讀道:
qǔ wú yī zhī nǚ, suī shǔ gāo qíng gèng yǐ dìng zhī hūn, zhōng guāi zhèng dào. xiǎo nǚ yǔ lìng láng, jiǔ xié fèng bo, zhǔn nǐ luán míng. zài lìng láng tíng qī ér qǔ qī, yǐ wéi gǔ lǐ shǐ xiǎo nǚ shě xù ér qiú xù, nán miǎn rén fēi. qǐng jūn sān sī, bì cóng qián yì. yì huáng kǒng zài bài.
娶無依之女,雖屬高情;更已定之婚,終乖正道。小女與令郎,久諧鳳卜,準擬鸞鳴。在令郎停妻而娶妻,已違古禮;使小女舍婿而求婿,難免人非。請君三思,必從前議。義惶恐再拜。
gāo gōng dú bì, tàn dào: wǒ yī shí sī zhī bù shú. jīn wén zhōng lí gōng zhī yán, cán kuì wú dì. wǒ rú jīn yǒu gè liǎng jǐn zhī dào, shǐ zhōng lí gōng de xíng qí zhì, ér wú yì tóng xiǎng qí míng. wàn shì ér xià, yǐ wèi měi tán. jí shí fù shū yún:
高公讀畢,嘆道:「我一時思之不熟。今聞鍾離公之言,慚愧無地。我如今有個兩盡之道,使鍾離公得行其志,而吾亦同享其名。萬世而下,以為美談。」即時覆書云:
yǐ nǚ yì nǚ, pū zhī mù yì suī yīn tíng qī qǔ qī, jūn zhī yǐn lǐ shén zhèng. pū zhī cì nán gāo shēng, nián fāng shí qī, shàng wèi dì yīn. lìng ài guī wǒ zhǎng ér, shí nǚ shǔ wǒ cì zǐ. jiā ér jiā fù, liǎng duì liáng yīn yī sǐ yī shēng, qiān qiū gāo yì. zhuāng lián bù xū qiú bèi, shí rì qiě xǐ hé tóng. fú jì fǔ cóng, bù xū gǎi bo. yuán huáng kǒng zài bài. zhōng lí gōng dé shū, dà xǐ dào: rú cǐ fēn chù, fāng wèi shuāng měi. gāo gōng yì qì, zhēn bù kuì gǔ rén. wú dāng bài qí xià fēng yǐ! dāng xià jí yǔ fū rén shuō zhī, jiāng yī fù zhuāng lián, pōu wèi liǎng fèn, yī fú shǒu shì, shāo shāo zēng tiān. èr nǚ yì bān, bìng wú hòu bó. dào shí yuè wàng qián liǎng rì, gāo gōng ān pái liǎng chéng huā huā xì jiào, shēng xiāo gǔ chuī, yíng jiē liǎng wèi xīn rén. zhōng lí gōng xiān fā le jià zhuāng qù hòu, suí huàn chū ruì zhī. yuè xiāng liǎng gè nǚ ér, jiào qiú rén fēn fù tā wèi fù zhī dào. èr nǚ bài bié ér xíng. yuè xiāng dài niàn zhōng lí gōng fū fù ēn dé, shí fēn nán shě, hào kū shàng jiào, yí lù zǎn xíng, zì bù bì shuō. dào le xiàn zhōng, qià hǎo còu zhe jí liáng shí, liǎng duì xiǎo fū qī, rú huā rú jǐn, bài táng hé jǐn. gāo gōng fū fù huān xǐ wú xiàn. zhèng shì:
以女易女,仆之慕誼雖殷;停妻娶妻,君之引禮甚正。仆之次男高升,年方十七,尚未締姻。令愛歸我長兒,石女屬我次子。佳兒佳婦,兩對良姻;一死一生,千秋高誼。妝奩不須求備,時日且喜和同。伏冀俯從,不須改卜。原惶恐再拜。鍾離公得書,大喜道:「如此分處,方為雙美。高公義氣,真不愧古人。吾當拜其下風矣!」當下即與夫人說知,將一副妝奩,剖為兩份,衣服首飾,稍稍增添。二女一般,並無厚薄。到十月望前兩日,高公安排兩乘花花細轎,笙簫鼓吹,迎接兩位新人。鍾離公先發了嫁妝去後,隨喚出瑞枝。月香兩個女兒,教囚人吩咐他為婦之道。二女拜別而行。月香怠念鍾離公夫婦恩德,十分難捨,號哭上轎,一路趲行,自不必說。到了縣中,恰好湊著吉良時,兩對小夫妻,如花如錦,拜堂合卺。高公夫婦歡喜無限。正是:
bǎi nián hǎo shì cóng jīn dìng, yī duì yīn yuán tiān shàng lái.
百年好事從今定,一對姻緣天上來。
zài shuō zhōng lí gōng jià nǚ sān rì zhī hòu, yè jiān hū dé yī mèng, mèng jiàn yī wèi guān rén, tiǎn tóu xiàng jiǎn, lì yú miàn qián, shuō dào: wú nǎi yuè xiāng zhī fù shí bì shì yě. shēng qián wèi cǐ xiàn dà yǐn, yīn cāng liáng shī huǒ, péi cháng wú cuò, yù yù ér wáng. shàng dì chá qí qīng lián, mǐn qí wú zuì, chì fēng wú wèi běn xiàn chéng huáng zhī shén. yuè xiāng wú zhī ài nǚ, méng jūn gāo yì, bá zhī ní zhōng, chéng qí měi juàn, cǐ nǎi yīn dé zhī shì, wú yǐ zòu wén shàng dì. jūn mìng zhòng běn wú zǐ sì, shàng dì yǐ gōng xíng shàn, cì gōng yī zi, chāng dà qí mén. jūn dāng chuán yǔ shì rén, guǎng xíng fāng biàn, qiè bù kě líng ruò bào guǎ, lì jǐ sǔn rén. tiān dào zhāo zhāo, xiān háo dòng chá. shuō bà, zài bài. zhōng lí gōng dá bài qǐ shēn, hū rán tà le yī fú qián fú, diē shàng yī jiāo, měng rán jīng xǐng, nǎi shì yī mèng, jí shí shuō yǔ fū rén zhī dào, fū rén yì jiē ya bù yǐ. dài děng tiān míng, zhōng lí gōng dǎ jiào dào chéng huáng miào zhōng fén xiāng zuò lǐ, juān chū fèng zī bǎi liǎng, mìng dào shì chóng xīn miào yǔ, jiāng cǐ shì lēi bēi, guǎng yù zhòng rén, yòu jiāng cǐ mèng bèi xì xiě shū bào yǔ gāo gōng zhī dào. gāo gōng bǎ shū yǔ liǎng gè ér zi kàn le, gè gè jīng yà. zhōng lí fū rén nián guò sì shí, hū rán dé yùn shēng zǐ, qǔ míng tiān cì. hòu lái zhōng lí yì guī sòng, shì zhì lóng tú gé dà xué shì, shòu xiǎng jiǔ xún. zi tiān cì, wèi dà sòng zhuàng yuán. gāo dēng gāo shēng jù shì sòng cháo, guān zhì qīng zǎi. cǐ shì hòu huà.
再說鍾離公嫁女三日之後,夜間忽得一夢,夢見一位官人,淟頭象簡,立於面前,說道:「吾乃月香之父石璧是也。生前為此縣大尹,因倉糧失火,賠償無措,鬱郁而亡。上帝察其清廉,憫其無罪,敕封吾為本縣城隍之神。月香吾之愛女,蒙君高誼,拔之泥中,成其美眷,此乃陰德之事,吾已奏聞上帝。君命中本無子嗣,上帝以公行善,賜公一子,昌大其門。君當傳與世人,廣行方便,切不可凌弱暴寡,利己損人。天道昭昭,纖毫洞察。」說罷,再拜。鍾離公答拜起身,忽然踏了衣服前幅,跌上一交,猛然驚醒,乃是一夢,即時說與夫人知道,夫人亦嗟呀不已。待等天明,鍾離公打轎到城惶廟中焚香作禮,捐出俸資百兩,命道士重新廟宇,將此事勒碑,廣諭眾人,又將此夢備細寫書報與高公知道。高公把書與兩個兒子看了,各各驚訝。鍾離夫人年過四十,忽然得孕生子,取名天賜。後來鍾離義歸宋,仕至龍圖閣大學士,壽享九旬。子天賜,為大宋狀元。高登、高升俱仕宋朝,官至卿宰。此是後話。
qiě shuō jiǎ chāng zài kè zhōng, bù jiǔ huí lái, bù jiàn le yuè xiāng xiǎo jiě hé nà yǎng niáng, xún zhī qí gù, yǔ pó niáng dà nào jǐ chǎng. hòu lái zhī dé zhōng lí xiàng gōng jiāng yuè xiāng wèi nǚ, yī tóng xiǎo jiě jià yǔ gāo mén. jiǎ chāng wú chù yòng qíng, bǎ yín èr shí liǎng, yào shú yǎng niáng sòng hái shí xiǎo jiě. nà zhào èr ēn ài fū qī, bù rěn fēn chāi, qíng yuàn zuò yī duì tóu kào. zhāng pó yě jìn tā bú zhù. jiǎ chāng lǐng le zhào èr fū qī, zhí dào dé ān xiàn, bǐng zhī dà yǐn gāo gōng. gāo gōng wèn le bèi xì, jìn yá yòu wèn xí fù yuè xiāng, suǒ yán xiāng tóng. suì jiāng zhào èr fū qī shōu liú, yǐ jīn bó hòu chóu jiǎ chāng. jiǎ chāng bù shòu ér guī. cóng cǐ jiǎ chāng nǎo hèn lǎo pó wú yì, lì shì bù yǔ tā xiāng chù lìng zhāo yī bì, shēng xià liǎng nán. cǐ yì zuò shàn zhī bào yě. hòu rén yǒu shī tàn yún:
且說賈昌在客中,不久回來,不見了月香小姐和那養娘,詢知其故,與婆娘大鬧幾場。後來知得鍾離相公將月香為女,一同小姐嫁與高門。賈昌無處用情,把銀二十兩,要贖養娘送還石小姐。那趙二恩愛夫妻,不忍分拆,情願做一對投靠。張婆也禁他不住。賈昌領了趙二夫妻,直到德安縣,稟知大尹高公。高公問了備細,進衙又問媳婦月香,所言相同。遂將趙二夫妻收留,以金帛厚酬賈昌。賈昌不受而歸。從此賈昌惱恨老婆無義,立誓不與他相處;另招一婢,生下兩男。此亦作善之報也。後人有詩嘆云:
rén jiā jià qǔ zé gāo mén, shuí kěn zhōu quán gū nǚ hūn?
人家嫁娶擇高門,誰肯周全孤女婚?
shì kàn liǎng gōng yīn dé bào, huáng tiān bù fù hǎo xīn rén.
試看兩公陰德報,皇天不負好心人。