lì yī
歷一
lì fǎ shàng yǐ. zì yáo mìng xī hé, lì xiàng rì yuè xīng chén, yǐ rùn yuè dìng sì shí chéng suì, qí shì lüè jiàn yú shū. ér xià shāng zhōu yǐ sān tǒng gǎi zhēng shuò, wèi lì gù yǐ bù tóng, ér qí fǎ bù chuán. zhì hàn zào lì, shǐ yǐ bā shí yī fēn wèi tǒng mǔ, qí shù qǐ yú huáng zhōng zhī yuè, gài qí fǎ yī běn yú lǜ yǐ. qí hòu liú xīn yòu yǐ chūn qiū yì xiàng tuī hé qí shù, gài fù huì zhī shuō yě. zhì táng yī xíng shǐ zhuān yòng dà yǎn zhī cè, zé lì shù yòu běn yú yì yǐ. gài lì qǐ yú shù, shù zhě, zì rán zhī yòng yě. qí yòng wú qióng ér wú suǒ bù tōng, yǐ zhī yú lǜ yú yì, jiē kě yǐ hé yě. rán qí yào zài yú hòu tiān dì zhī qì, yǐ zhī sì shí hán shǔ, ér yǎng chá tiān rì yuè xīng zhī xíng yùn, yǐ xiāng cān hé ér yǐ. rán sì shí hán shǔ wú xíng ér yùn yú xià, tiān rì yuè xīng yǒu xiàng ér jiàn yú shàng, èr zhě cháng dòng ér bù xī. yī yǒu yī wú, chū rù shēng jiàng, huò chí huò jí, bù xiāng wèi móu. qí jiǔ ér bù néng wú chà tè zhě, shì shǐ zhī rán yě. gù wèi lì zhě, qí shǐ wèi cháng bù jīng mì, ér qí hòu duō shū ér bù hé, yì lǐ zhī rán yě. bù hé, zé lǚ biàn qí fǎ yǐ qiú zhī. zì yáo shùn sān dài yǐ lái, lì wèi cháng tóng yě.
曆法尚矣。自堯命羲、和,曆象日月星辰,以閏月定四時成歲,其事略見於 《書》。而夏、商、周以三統改正朔,為歷固已不同,而其法不傳。至漢造歷,始 以八十一分為統母,其數起於黃鐘之龠,蓋其法一本於律矣。其後劉歆又以《春秋》、 《易象》推合其數,蓋傅會之說也。至唐一行始專用大衍之策,則歷術又本於《易》 矣。蓋歷起於數,數者,自然之用也。其用無窮而無所不通,以之於律、於《易》, 皆可以合也。然其要在於候天地之氣,以知四時寒暑,而仰察天日月星之行運,以 相參合而已。然四時寒暑無形而運於下,天日月星有象而見於上,二者常動而不息。 一有一無,出入升降,或遲或疾,不相為謀。其久而不能無差忒者,勢使之然也。 故為歷者,其始未嘗不精密,而其後多疏而不合,亦理之然也。不合,則屢變其法 以求之。自堯、舜、三代以來,歷未嘗同也。
táng zhōng shǐ èr bǎi jiǔ shí yú nián, ér lì bā gǎi. chū yuē wù yín yuán lì, yuē lín dé jiǎ zǐ yuán lì, yuē kāi yuán dà yǎn lì, yuē bǎo yīng wǔ jì lì, yuē jiàn zhōng zhèng yuán lì, yuē yuán hé guān xiàng lì, yuē zhǎng qìng xuān míng lì, yuē jǐng fú chóng xuán lì ér zhǐ yǐ.
唐終始二百九十餘年,而歷八改。初曰《戊寅元歷》,曰《麟德甲子元歷》, 曰《開元大衍曆》,曰《寶應五紀曆》,曰《建中正元歷》,曰《元和觀象歷》, 曰《長慶宣明歷》,曰《景福崇玄歷》而止矣。
gāo zǔ shòu chán, jiāng zhì xīn lì, dōng dōu dào shì fù rén jūn shàn tuī bù zhī xué, tài shǐ lìng yǔ jiǎn chéng fù yì jiàn zhī. zhào rén jūn yǔ jiǎn děng cān yì, hé shòu mìng suì míng wèi wù yín yuán lì. nǎi liè qí dà yào, suǒ kě kǎo yàn zhě yǒu qī, yuē: táng yǐ wù yín suì jiǎ zǐ rì dēng jí, lì yuán wù yín, rì qǐ jiǎ zǐ, rú hàn tài chū, yī yě. dōng zhì wǔ shí yú nián zhé chà yí dù, rì duǎn xīng mǎo, hé yú yáo diǎn, èr yě. zhōu yōu wáng liù nián shí yuè xīn mǎo shuò, rù shí xiàn, hé yú shī, sān yě. lǔ xī gōng wǔ nián rén zǐ dōng zhì, hé chūn qiū mìng lì xù, sì yě. yuè yǒu sān dà sān xiǎo, zé rì shí cháng zài shuò, yuè shí cháng zài wàng, wǔ yě. mìng chén qǐ zǐ bàn, mìng dù qǐ xū liù, fú yīn yáng zhī shǐ, liù yě. lì chí jí dìng shuò, zé yuè xíng huì bù dōng jiàn, shuò bù xī tiǎo, qī yě. gāo zǔ zhào sī lì qǐ èr nián yòng zhī, zhuó rén jūn yuán wài sàn qí shì láng.
高祖受禪,將治新曆,東都道士傅仁均善推步之學,太史令庾儉、丞傅弈薦之。 詔仁均與儉等參議,合受命歲名為《戊寅元歷》。乃列其大要,所可考驗者有七, 曰:「唐以戊寅歲甲子日登極,曆元戊寅,日起甲子,如漢《太初》,一也。冬至 五十餘年輒差一度,日短星昴,合於《堯典》,二也。周幽王六年十月辛卯朔,入 蝕限,合於《詩》,三也。魯僖公五年壬子冬至,合《春秋命歷序》,四也。月有 三大、三小,則日蝕常在朔,月蝕常在望,五也。命辰起子半,命度起虛六,符陰 陽之始,六也。立遲疾定朔,則月行晦不東見,朔不西朓,七也。」高祖詔司歷起 二年用之,擢仁均員外散騎侍郎。
sān nián zhēng yuè wàng jí èr yuè bā yuè shuò, dāng shí, bǐ bù xiào. liù nián, zhào lì bù láng zhōng zǔ xiào sūn kǎo qí dé shī. xiào sūn shǐ suàn lì bó shì wáng xiào tōng yǐ jiǎ chén lì fǎ jié zhī yuē: rì duǎn xīng mǎo, yǐ zhèng zhòng dōng. qī sù bì jiàn, jǔ zhōng sù yán ěr. jǔ zhōng sù, zé yú xīng kě zhī. rén jūn zhuān shǒu mǎo zhōng, zhí wén hài yì, bù yì miù hū? yòu yuè lìng zhòng dōng hūn dōng bì zhōng, míng mǎo zhōng fēi wèi cháng zhǔn. ruò yáo shí xīng mǎo hūn zhōng, chà zhì dōng bì, rán zé yáo qián qī qiān yú suì, dōng zhì hūn yì zhōng, rì yīng zài dōng jǐng. jǐng jí běi, qù rén zuì jìn, gù shǔ dòu jí nán, qù rén zuì yuǎn, gù hán. hán shǔ yì wèi, bì bù rán yǐ. yòu píng shuò dìng shuò, jiù yǒu èr jiā. sān dà sān xiǎo, wèi dìng shuò wàng yī dà yī xiǎo, wèi píng shuò wàng. rì yuè xíng yǒu chí sù, xiāng jí wèi zhī hé huì. huì shuò wú dìng, yóu shí xiāo xī. ruò dìng dà xiǎo jiē zài shuò zhě, hé huì suī dìng, ér bù yuán jì shǒu sān duān bìng shī. ruò shàng hé lǚ duān zhī shǐ, xià de guī yú yú zhōng, hé huì yǒu shí, zé jiǎ chén yuán lì wèi tōng shù yǐ. rén jūn duì yuē: sòng zǔ chōng zhī lì suì chà, suí zhāng zhòu xuán děng yīn ér xiū zhī. suī chà shù bù tóng, gè míng qí yì. xiào tōng wèi xiǎo, nǎi rè nán dòu wèi dōng zhì cháng xīng. fū rì chán sù dù, rú chuí fù chuán zhī guò, sù dù jì chà, huáng dào suí ér biàn yǐ. shū yún: jì qiū yuè shuò, chén fú jí yú fáng. kǒng shì yún: jí, hé yě. bù hé zé rì shí kě zhī. yòu yún: xiān shí zhě shā wú shè, bù jí shí zhě shā wú shè. jì yǒu xiān hòu zhī chà, shì zhī dìng shuò yǐ. shī yún: shí yuè zhī jiāo, shuò yuè xīn mǎo. yòu chūn qiū chuán yuē: bù shū shuò, guān shī zhī yě. zì hòu lì chà, mò néng xiáng zhèng. gù qín hàn yǐ lái, duō fēi shuò shí. sòng yù shǐ zhōng chéng hé chéng tiān wēi yù jiàn yì, bù néng xiáng jiū, nǎi wèi sàn qí shì láng pí yán zōng děng suǒ yì. xiào tōng zhī yǔ, nǎi yán zōng jiù shuō. zhì lì zhī běn, bì tuī shàng yuán, rì yuè rú hé bì, wǔ xīng rú lián zhū, yè bàn jiǎ zǐ shuò dàn dōng zhì. zì cǐ qī yào sàn xíng, bù fù yú fēn pǔ jǐn, zǒng huì rú chū. wéi shuò fēn qì fēn, yǒu kě jǐn zhī lǐ, yīn qí kě jǐn, jí yǒu sān duān. cǐ nǎi jì qí rì shù zhī yuán ěr. huò yǐ wèi jí yè bàn jiǎ zǐ shuò dōng zhì zhě, fēi yě. dōng zhì zì yǒu cháng shù, shuò míng yóu yú yuè qǐ, yuè xíng chí jí fěi cháng, sān duān ān dé jí hé. gù bì xū rì yuè xiàng hé yǔ zhì tóng rì zhě, nǎi wèi hé shuò dōng zhì ěr. xiào sūn yǐ wèi rán, dàn lüè qù yóu shū kuò zhě.
三年正月望及二月、八月朔,當蝕,比不效。六年,詔吏部郎中祖孝孫考其得 失。孝孫使算曆博士王孝通以《甲辰歷》法詰之曰:「『日短星昴,以正仲冬。』 七宿畢見,舉中宿言耳。舉中宿,則余星可知。仁均專守昴中,執文害意,不亦謬 乎?又《月令》仲冬『昏東壁中』,明昴中非為常准。若堯時星昴昏中,差至東壁, 然則堯前七千餘歲,冬至昏翼中,日應在東井。井極北,去人最近,故暑;斗極南, 去人最遠,故寒。寒暑易位,必不然矣。又平朔、定朔,舊有二家。三大、三小, 為定朔望;一大、一小,為平朔望。日月行有遲速,相及謂之合會。晦、朔無定, 由時消息。若定大小皆在朔者,合會雖定,而蔀、元、紀首三端並失。若上合履端 之始,下得歸餘於終,合會有時,則《甲辰元歷》為通術矣。」仁均對曰:「宋祖 沖之立歲差,隋張胄玄等因而修之。雖差數不同,各明其意。孝通未曉,乃熱南斗 為冬至常星。夫日躔宿度,如垂阝傳之過,宿度既差,黃道隨而變矣。《書》云: 『季秋月朔,辰弗集於房。』孔氏云:『集,合也。不合則日蝕可知。』又云: 『先時者殺無赦,不及時者殺無赦。』既有先後之差,是知定朔矣。《詩》云: 『十月之交,朔月辛卯。』又《春秋傳》曰:『不書朔,官失之也。』自後歷差, 莫能詳正。故秦、漢以來,多非朔蝕。宋御史中丞何承天微欲見意,不能詳究,乃 為散騎侍郎皮延宗等所抑。孝通之語,乃延宗舊說。治歷之本,必推上元,日月如 合璧,五星如連珠,夜半甲子朔旦冬至。自此七曜散行,不復余分普盡,總會如初。 唯朔分、氣分,有可盡之理,因其可盡,即有三端。此乃紀其日數之元爾。或以為 即夜半甲子朔冬至者,非也。冬至自有常數,朔名由於月起,月行遲疾匪常,三端 安得即合。故必須日月相合與至同日者,乃為合朔冬至耳。」孝孫以為然,但略去 尤疏闊者。
jiǔ nián, fù zhào dà lǐ qīng cuī shàn wèi yǔ xiào tōng děng jiào dìng, shàn wèi suǒ gǎi fán shù shí tiáo. chū, rén jūn yǐ wǔ dé yuán nián wèi lì shǐ, ér qì shuò chí jí jiāo huì jí wǔ xīng jiē yǒu jiā jiǎn. zhì shì fù yòng shàng yuán jī suàn. qí zhōu tiān dù, jí gǔ chì dào yě.
九年,復詔大理卿崔善為與孝通等較定,善為所改凡數十條。初,仁均以武德 元年為曆始,而氣、朔、遲疾、交會及五星皆有加減。至是復用上元積算。其周天 度,即古赤道也。
zhēn guān chū, zhí tài shǐ lǐ chún fēng yòu shàng shū lùn shí yǒu bā shì, fù zhào shàn wèi kè èr jiā dé shī, qí qī tiáo gǎi cóng chún fēng. shí sì nián, tài zōng jiāng qīn sì nán jiāo, yǐ shí yī yuè guǐ hài shuò, jiǎ zǐ dōng zhì. ér chún fēng xīn shù, yǐ jiǎ zi hé shuò dōng zhì, nǎi shàng yán: gǔ lì fēn rì, qǐ yú zi bàn. shí yī yuè dāng jiǎ zǐ hé shuò dōng zhì, gù tài shǐ lìng fù rén jūn yǐ jiǎn yú shāo duō, zi chū wèi shuò, suì chà sān kè. sī lì nán gōng zǐ míng tài shǐ lìng xuē yí děng yán: zi chū jí bàn, rì yuè wèi lí. chún fēng zhī fǎ, jiào chūn qiū yǐ lái guǐ dù báo shí, shì jiē fú hé. guó zi jì jiǔ kǒng yǐng dá děng jí shàng shū bā zuò cān yì, qǐng cóng chún fēng. yòu yǐ píng shuò tuī zhī, zé èr lì jiē yǐ shuò rì dōng zhì, yú shì mí hé. qiě píng shuò xíng zhī zì gǔ, gù chūn qiū chuán huò shī zhī qián, wèi huì rì yě. suī guǐ hài rì yuè xiàng jí, míng rì jiǎ zǐ, wèi shuò kě yě. cóng zhī. shí bā nián, chún fēng yòu shàng yán: rén jūn lì yǒu sān dà sān xiǎo, yún rì yuè zhī shí, bì zài shuò wàng. shí jiǔ nián jiǔ yuè hòu, sì shuò pín dà. zhào jí zhū jiě lì zhě xiáng zhī, bù néng dìng. gēng zǐ, zhào yòng rén jūn píng shuò, qì lín dé yuán nián.
貞觀初,直太史李淳風又上疏論十有八事,復詔善為課二家得失,其七條改從 淳風。十四年,太宗將親祀南郊,以十一月癸亥朔,甲子冬至。而淳風新術,以甲 子合朔冬至,乃上言:「古歷分日,起於子半。十一月當甲子合朔冬至,故太史令 傅仁均以減余稍多,子初為朔,遂差三刻。」司歷南宮子明、太史令薛頤等言: 「子初及半,日月未離。淳風之法,較春秋已來晷度薄蝕,事皆符合。」國子祭酒 孔穎達等及尚書八座參議,請從淳風。又以平朔推之,則二歷皆以朔日冬至,於事 彌合。且平朔行之自古,故《春秋傳》或失之前,謂晦日也。雖癸亥日月相及,明 日甲子,為朔可也。從之。十八年,淳風又上言:「仁均歷有三大、三小,雲日月 之蝕,必在朔望。十九年九月後,四朔頻大。」詔集諸解歷者詳之,不能定。庚子, 詔用仁均平朔,訖麟德元年。
rén jūn lì fǎ zǔ shù zhòu xuán, shāo yǐ liú xiào sūn jiù yì cān zhī, qí dà zuì shū yú chún fēng. rán gèng xiāng chū rù, qí yǒu suǒ zhōng, chún fēng yì bù néng yú zhī. jīn suǒ jì zhě, shàn wèi suǒ jiào yě.
仁均曆法祖述胄玄,稍以劉孝孫舊議參之,其大最疏於淳風。然更相出入,其 有所中,淳風亦不能逾之。今所記者,善為所較也。
wù yín lì shàng yuán wù yín suì zhì wǔ dé jiǔ nián bǐng xū, jī shí liù wàn sì qiān sān bǎi sì shí bā suàn wài.
《戊寅歷》上元戊寅歲至武德九年丙戌,積十六萬四千三百四十八算外。
zhāng suì liù bǎi qī shí liù. yì míng xíng fēn fǎ. zhāng rùn èr bǎi sì shí jiǔ. zhāng yuè bā qiān sān bǎi liù shí yī.
章歲六百七十六。亦名行分法。章閏二百四十九。章月八千三百六十一。
yuè fǎ sān shí bā wàn sì qiān qī shí wǔ. rì fǎ wàn sān qiān liù. shí fǎ liù qiān wǔ bǎi sān dù fǎ qì fǎ jiǔ qiān sì bǎi liù shí sì qì shí fǎ qiān yī bǎi bā shí sān.
月法三十八萬四千七十五。日法萬三千六。時法六千五百三度法、氣法九千四 百六十四氣時法千一百八十三。
suì fēn sān bǎi sì shí wǔ wàn liù qiān liù bǎi qī shí wǔ. suì yú èr qiān sān bǎi yī shí wǔ. zhōu fēn sān bǎi sì shí wǔ wàn liù qiān bā bǎi sì shí wǔ bàn. dòu fēn yī qiān sì bǎi bā shí wǔ bàn. méi fēn qī wàn liù qiān bā bǎi yī shí wǔ. méi fǎ qiān yī bǎi sān.
歲分三百四十五萬六千六百七十五。歲餘二千三百一十五。周分三百四十五萬 六千八百四十五半。斗分一千四百八十五半。沒分七萬六千八百一十五。沒法千一 百三。
lì rì èr shí qī, lì yú wàn liù qiān liù shí sì. lì zhōu qī shí jiǔ wàn bā qiān èr bǎi. lì fǎ èr wàn bā qiān jiǔ bǎi liù shí bā. yú shù sì wàn jiǔ qiān liù bǎi sān shí wǔ.
曆日二十七,歷余萬六千六十四。歷周七十九萬八千二百。曆法二萬八千九百 六十八。餘數四萬九千六百三十五。
zhāng yuè chéng nián, rú zhāng suì dé yī, wèi jī yuè. yǐ yuè fǎ chéng jī yuè, rú rì fǎ dé yī, wèi shuò jī rì yú wèi xiǎo yú.
章月乘年,如章歲得一,為積月。以月法乘積月,如日法得一,為朔積日;余 為小余。
rì mǎn liù shí, qù zhī yú wèi dà yú. mìng jiǎ zǐ suàn wài, dé tiān zhèng píng shuò. jiā dà yú èr shí jiǔ xiǎo yú liù qiān jiǔ bǎi yī, dé cì shuò. jiā píng shuò dà yú qī xiǎo yú sì qiān jiǔ bǎi qī shí liù xiǎo fēn sì zhī sān, wèi shàng xián. yòu jiā, dé wàng. yòu jiā, dé xià xián. yú shù chéng nián, rú qì fǎ dé yī, wèi qì jī rì. mìng rì rú qián, dé dōng zhì. jiā dà yú shí wǔ xiǎo yú èr qiān liù shí bā xiǎo fēn bā zhī yī, dé cì qì rì. jiā sì jì zhī jié dà yú shí èr xiǎo yú qiān liù bǎi wǔ shí sì xiǎo fēn sì, dé tǔ wáng. fán jié qì xiǎo yú, sān zhī, yǐ qì shí fǎ ér yī, mìng zi bàn suàn wài, gè qí jiā shí. zhì dōng zhì xiǎo yú, bā zhī, jiǎn méi fēn, yú mǎn méi fǎ wèi rì. jiā dōng zhì qù shuò rì suàn, yī yuè dà xiǎo qù zhī, rì bù mǎn yuè suàn, dé méi rì. yú fēn jǐn wèi jiǎn. jiā rì liù shí jiǔ yú qī bǎi bā, dé cì méi.
日滿六十,去之;余為大余。命甲子算外,得天正平朔。加大餘二十九、小余 六千九百一,得次朔。加平朔大餘七、小餘四千九百七十六、小分四之三,為上弦。 又加,得望。又加,得下弦。餘數乘年,如氣法得一,為氣積日。命日如前,得冬 至。加大餘十五、小餘二千六十八、小分八之一,得次氣日。加四季之節大餘十二、 小余千六百五十四、小分四,得土王。凡節氣小余,三之,以氣時法而一,命子半 算外,各其加時。置冬至小余,八之,減沒分,余滿沒法為日。加冬至去朔日算, 依月大小去之,日不滿月算,得沒日。余分盡為減。加日六十九、餘七百八,得次 沒。
yǐ píng shuò xián wàng rù qì rì suàn chéng sǔn yì lǜ, rú shí wǔ dé yī, yǐ sǔn yì yíng suō shù, wèi dìng yíng suō fēn. fán bù jǐn bàn fǎ yǐ shàng yì cóng yī. yǐ lì fǎ chéng shuò jī rì, mǎn lì zhōu qù zhī yú rú lì fǎ dé yī, wèi rì. mìng rì suàn wài, dé tiān zhèng píng shuò yè bàn rù lì rì jí yú. cì rì jiā yī, lèi ér cái zhī. ruò yǐ wàn sì qiān sì bǎi bā shí sì chéng píng shuò xiǎo yú, rú liù qiān wǔ bǎi sān ér yī, bù jǐn, wèi xiǎo fēn, yǐ jiā yè bàn rù lì rì. jiā zhī mǎn lì rì jí yú, qù zhī, dé píng shuò jiā shí suǒ rù, jiā lì rì qī yú wàn yī qiān bā shí sì xiǎo fēn sān qiān jiǔ bǎi jiǔ shí wǔ, mìng rú qián, dé shàng xián. yòu jiā, dé wàng xià xián jí hòu shuò.
以平朔、弦、望入氣日算乘損益率,如十五得一,以損益盈縮數,為定盈縮分。 凡不盡半法已上亦從一。以曆法乘朔積日,滿歷周去之;余如曆法得一,為日。命 日算外,得天正平朔夜半入曆日及余。次日加一,累而裁之。若以萬四千四百八十 四乘平朔小余,如六千五百三而一,不盡,為小分,以加夜半入曆日。加之滿曆日 及余,去之,得平朔加時所入,加曆日七、余萬一千八十四、小分三千九百九十五, 命如前,得上弦。又加,得望、下弦及後朔。
lì xíng fēn yǔ cì rì xiāng jiǎn, wèi xíng chà, hòu duō wèi jìn, hòu shǎo wèi tuì. jiǎn qù xíng fēn liù bǎi qī shí liù, wèi chà fǎ. gè zhì píng shuò xián wàng jiā shí rù lì rì yú, chéng suǒ rù rì sǔn yì lǜ, yǐ sǔn yì qí xià jī fēn, chà fǎ chú, wèi dìng yíng suō jī fēn. zhì píng shuò xián wàng xiǎo yú, gè yǐ rù qì jī fēn yíng jiā suō jiǎn zhī, yǐ rù lì jī fēn yíng jiǎn suō jiā zhī, mǎn ruò bù zú jìn tuì rì fǎ, jiē wèi dìng dà xiǎo yú, mìng rì jiǎ zǐ suàn wài. yǐ suì fēn chéng nián wèi jī fēn, mǎn zhōu fēn qù zhī yú rú dù fǎ dé yī, wèi dù. mìng yǐ xū liù, jīng dòu qù fēn, dé dōng zhì rì dù jí fēn. yǐ dōng zhì qù shuò rì suàn jí fēn jiǎn zhī, dé tiān zhèng píng shuò qián yè bàn rì dù jí fēn. yǐ xiǎo fēn fǎ shí sì yuē dù fēn wèi xíng fēn. fán xiǎo fēn mǎn fǎ chéng háng fēn, xíng fēn mǎn fǎ chéng dù. ruò zhù lì, yòu yǐ èr shí liù yuē xíng fēn. yuè xīng zhǔn cǐ. dòu fēn bǎi qī shí qī, xiǎo fēn qī bàn. lěi jiā yí dù, dé cì rì. yǐ xíng fēn fǎ chéng shuò wàng dìng xiǎo yú, yǐ jiǔ bǎi èr shí jiǔ chú wèi dù fēn, yòu yǐ shí sì yuē wèi xíng fēn. yǐ jiā yè bàn dù, wèi shuò wàng jiā shí rì dù. dìng shuò jiā shí, rì yuè tóng dù. wàng zé yīn jiā rì dù bǎi bā shí èr xíng fēn sì bǎi èr shí liù xiǎo fēn shí tài. yǐ yè bàn rù lì rì yú chéng xíng chà, mǎn lì fǎ dé yī, yǐ jìn jiā tuì jiǎn lì xíng fēn, wèi xíng dìng fēn. yǐ shuò dìng xiǎo yú chéng zhī, mǎn rì fǎ dé yī, wèi xíng fēn. yǐ jiǎn jiā shí yuè dù, wèi shuò wàng yè bàn yuè dù. qiú cì rì, jiā yuè xíng dìng fēn, lèi zhī.
歷行分與次日相減,為行差,後多為進,後少為退。減去行分六百七十六,為 差法。各置平朔、弦、望加時入曆日余,乘所入日損益率,以損益其下積分,差法 除,為定盈縮積分。置平朔、弦、望小余,各以入氣積分盈加、縮減之,以入歷積 分盈減、縮加之,滿若不足、進退日法,皆為定大小余,命日甲子算外。以歲分乘 年為積分,滿周分去之;余如度法得一,為度。命以虛六,經斗去分,得冬至日度 及分。以冬至去朔日算及分減之,得天正平朔前夜半日度及分。以小分法十四約度 分為行分。凡小分滿法成行分,行分滿法成度。若注歷,又以二十六約行分。月星 准此。斗分百七十七,小分七半。累加一度,得次日。以行分法乘朔、望定小余, 以九百二十九除為度分,又以十四約為行分。以加夜半度,為朔、望加時日度。定 朔加時,日月同度。望則因加日度百八十二、行分四百二十六、小分十太。以夜半 入曆日余乘行差,滿曆法得一,以進加、退減歷行分,為行定分。以朔定小余乘之, 滿日法得一,為行分。以減加時月度,為朔、望夜半月度。求次日,加月行定分, 累之。
suì xīng
○歲星
lǜ sān bǎi qī shí qī wàn wǔ qiān èr shí sān.
率三百七十七萬五千二十三。
zhōng rì sān bǎi jiǔ shí bā, xíng fēn wǔ bǎi jiǔ shí liù, xiǎo fēn qī.
終日三百九十八,行分五百九十六,小分七。
píng jiàn, rù dōng zhì chū rì, jiǎn xíng fēn wǔ qiān sì bǎi yī shí yī. zì hòu rì sǔn suǒ jiǎn bǎi èr shí fēn. lì chūn chū, rì zēng suǒ jiā liù shí fēn. chūn fēn, jūn jiā sì rì. qīng míng bì gǔ yǔ, jūn jiā wǔ rì. lì xià bì dà shǔ, jūn jiā liù rì. lì qiū chū rì, jiā sì qiān bā shí fēn. nǎi rì sǔn suǒ jiā liù shí qī fēn. rù hán lù, rì zēng suǒ jiǎn bǎi yī shí qī fēn. rù xiǎo xuě, bì dà xuě, jūn jiǎn bā rì.
平見,入冬至初日,減行分五千四百一十一。自後日損所減百二十分。立春初, 日增所加六十分。春分,均加四日。清明畢穀雨,均加五日。立夏畢大暑,均加六 日。立秋初日,加四千八十分。乃日損所加六十七分。入寒露,日增所減百一十七 分。入小雪,畢大雪,均減八日。
chū jiàn, shùn, rì xíng bǎi qī shí yī fēn, rì yì chí yī fēn, bǎi yī shí sì rì xíng shí jiǔ dù èr bǎi jiǔ fēn. ér liú, èr shí liù rì. nǎi tuì, rì jiǔ shí qī fēn, bā shí sì rì tuì shí èr dù sān shí liù fēn. yòu liú, èr shí wǔ rì wǔ bǎi jiǔ shí liù fēn, xiǎo fēn qī. fán wǔ xīng liú rì yǒu fèn zhě, yǐ chū dìng jiàn rì fēn jiā zhī. ruò mǎn xíng fēn fǎ, qù zhī, yòu zēng yī rì. nǎi shùn, chū rì xíng liù shí fēn, rì yì jí yī fēn, bǎi yī shí sì rì xíng shí jiǔ dù sì bǎi sān shí qī fēn. ér fú.
初見,順,日行百七十一分,日益遲一分,百一十四日行十九度二百九分。而 留,二十六日。乃退,日九十七分,八十四日退十二度三十六分。又留,二十五日 五百九十六分,小分七。凡五星留日有分者,以初定見日分加之。若滿行分法,去 之,又增一日。乃順,初日行六十分,日益疾一分,百一十四日行十九度四百三十 七分。而伏。
yíng huò
○熒惑
lǜ qī bǎi sān shí bā wàn yī qiān èr bǎi èr shí sān.
率七百三十八萬一千二百二十三。
zhōng rì qī bǎi qī shí jiǔ, xíng fēn liù bǎi èr shí liù, xiǎo fēn sān.
終日七百七十九,行分六百二十六,小分三。
píng jiàn, rù dōng zhì chū rì, jiǎn wàn liù qiān sān bǎi wǔ shí sì fēn. nǎi rì sǔn suǒ jiǎn wǔ bǎi sì shí wǔ fēn. rù dà hán, rì zēng suǒ jiā sì bǎi èr shí liù fēn. rù yǔ shuǐ hòu, jūn jiā èr shí jiǔ rì. lì xià chū rì, jiā wàn jiǔ qiān sān bǎi jiǔ shí èr fēn. nǎi rì sǔn suǒ jiā èr bǎi yī shí sān fēn. rù lì qiū chū, yī píng. rù chù shǔ, rì zēng suǒ jiǎn bǎi bā shí sì fēn. rù xiǎo xuě hòu, jūn jiǎn èr shí wǔ rì.
平見,入冬至初日,減萬六千三百五十四分。乃日損所減五百四十五分。入大 寒,日增所加四百二十六分。入雨水後,均加二十九日。立夏初日,加萬九千三百 九十二分。乃日損所加二百一十三分。入立秋初,依平。入處暑,日增所減百八十 四分。入小雪後,均減二十五日。
chū jiàn, rù dōng zhì, chū lǜ èr bǎi sì shí yī rì xíng bǎi liù shí sān dù. zì hòu èr rì sǔn rì dù gè yī, zì bǎi èr shí bā rì, lǜ bǎi qī shí qī rì xíng jiǔ shí jiǔ dù, bì bǎi liù shí yī rì. yòu sān rì sǔn yī, jǐn bǎi bā shí èr rì, lǜ bǎi qī shí rì xíng jiǔ shí èr dù, bì bǎi bā shí bā rì. nǎi sān rì yì yī, jǐn èr bǎi èr shí qī rì, lǜ bǎi bā shí sān rì xíng bǎi wǔ dù. yòu èr rì yì yī, jǐn èr bǎi sì shí jiǔ rì, lǜ bǎi jiǔ shí sì rì xíng bǎi yī shí liù dù. yòu měi rì yì yī, jǐn èr bǎi yī shí rì, lǜ èr bǎi wǔ shí wǔ rì xíng bǎi qī shí qī dù, bì sān bǎi sān shí qī rì. nǎi èr rì sǔn yī, jǐn dà xuě, fù chū jiàn. rù xiǎo hán hòu, sān rì qù rì lǜ yī. rù yǔ shuǐ, bì lì xià, jūn qù rì lǜ èr shí. zì hòu sān rì jiǎn suǒ qù yī rì, bì xiǎo shǔ, yī píng, wèi dìng rì lǜ. ruò rù chù shǔ, bì qiū fēn, jiē qù dù lǜ liù. gè yī dōng zhì hòu rì shù ér sǔn yì zhī, yòu yī suǒ rù zhī qì yǐ jiǎn zhī, wèi qián jí rì dù lǜ. ruò chū xíng rù dà hán, bì dà shǔ, jiē chà xíng, rì yì chí yī fēn qí yú jiē píng xíng. ruò rù bái lù, bì qiū fēn, chū chí, rì xíng bàn dù, sì shí rì xíng èr shí dù. jí qù rì lǜ sì shí dù lǜ èr shí, bié wèi bàn dù zhī. xíng qì, rán hòu qiú píng xíng fēn, xù zhī. yǐ xíng fēn fǎ chéng dù dìng lǜ, rú rì dìng lǜ ér yī, wèi píng xíng fēn. bù jǐn, wèi xiǎo fēn. qiú chà xíng zhě, jiǎn rì lǜ yī, yòu bàn zhī, jiā píng xíng fēn, wèi chū rì xíng fēn. gè jǐn qí rì dù ér chí. chū rì xíng sān bǎi èr shí liù fēn, rì yì chí yī fēn bàn, liù shí rì xíng èr shí wǔ dù wǔ fēn. qí qián jí qù dù liù zhě, xíng sān shí yī dù wǔ fēn. cǐ chí chū rì jiā liù shí qī fēn xiǎo fēn liù shí fēn zhī sān shí liù.
初見,入冬至,初率二百四十一日行百六十三度。自後二日損日度各一,自百 二十八日,率百七十七日行九十九度,畢百六十一日。又三日損一,盡百八十二日, 率百七十日行九十二度,畢百八十八日。乃三日益一,盡二百二十七日,率百八十 三日行百五度。又二日益一,盡二百四十九日,率百九十四日行百一十六度。又每 日益一,盡二百一十日,率二百五十五日行百七十七度,畢三百三十七日。乃二日 損一,盡大雪,復初見。入小寒後,三日去日率一。入雨水,畢立夏,均去日率二 十。自後三日減所去一日,畢小暑,依平,為定日率。若入處暑,畢秋分,皆去度 率六。各依冬至後日數而損益之,又依所入之氣以減之,為前疾日度率。若初行入 大寒,畢大暑,皆差行,日益遲一分;其餘皆平行。若入白露,畢秋分,初遲,日 行半度,四十日行二十度。即去日率四十、度率二十,別為半度之。行訖,然後求 平行分,續之。以行分法乘度定率,如日定率而一,為平行分。不盡,為小分。求 差行者,減日率一,又半之,加平行分,為初日行分。各盡其日度而遲。初日行三 百二十六分,日益遲一分半,六十日行二十五度五分。其前疾去度六者,行三十一 度五分。此遲初日加六十七分、小分六十分之三十六。
ér liú, shí sān rì. qián jí qù rì zhě, fēn rì yú èr liú, qí cóng hòu liú. nǎi tuì, rì bǎi jiǔ shí èr fēn, liù shí rì tuì shí qī dù èr shí bā fēn. yòu liú, shí èr rì liù bǎi èr shí liù fēn, xiǎo fēn sān.
而留,十三日。前疾去日者,分日於二留,奇從後留。乃退,日百九十二分, 六十日退十七度二十八分。又留,十二日六百二十六分,小分三。
yòu shùn. hòu chí, chū rì xíng èr bǎi sān shí bā fēn, rì yì jí yī fēn bàn, liù shí rì xíng èr shí wǔ dù sān shí wǔ fēn. cǐ chí zài lì qiū zhì qiū fēn zhě, jiā liù dù, xíng sān shí yí dù sān shí wǔ fēn. cǐ chí chū rì jiā xíng fēn liù shí qī xiǎo fēn liù shí fēn zhī sān shí liù. ér hòu jí. rù dōng zhì, chū lǜ èr bǎi yī shí sì rì xíng bǎi sān shí liù dù. nǎi měi rì sǔn yī, jǐn sān shí qī rì, lǜ bǎi qī shí qī rì xíng jiǔ shí jiǔ dù. yòu èr rì sǔn yī, jǐn wǔ shí qī rì, lǜ bǎi liù shí qī rì xíng bā shí jiǔ dù, bì qī shí jiǔ rì. yòu sān rì yì yī, jǐn bǎi sān shí rì, lǜ bǎi bā shí sì rì xíng bǎi liù dù. yòu èr rì yì yī, jǐn bǎi sì shí sì rì, lǜ bǎi jiǔ shí yī rì xíng bǎi yī shí sān dù. yòu měi rì yì yī, jǐn bǎi jiǔ shí rì, lǜ èr bǎi sān shí qī rì xíng bǎi wǔ shí jiǔ dù. yòu měi rì yì èr, jǐn èr bǎi rì, lǜ èr bǎi wǔ shí qī rì xíng bǎi qī shí jiǔ dù. yòu měi rì yì yī, jǐn èr bǎi yī shí rì, lǜ èr bǎi liù shí qī rì xíng bǎi bā shí jiǔ dù, bì èr bǎi wǔ shí jiǔ rì. nǎi èr rì sǔn yī, bì dà xuě, fù chū. hòu chí jiā liù dù zhě, cǐ hòu jí qù dù lǜ liù, wèi dìng. gè yī dōng zhì hòu rì shù ér sǔn yì zhī, wèi hòu jí rì dù lǜ. ruò rù lì xià, bì xià zhì, rì xíng bàn dù, jǐn liù shí rì, xíng sān shí dù. ruò rù xiǎo shǔ, bì dà shǔ, jǐn sì shí rì, xíng èr shí dù jiē qù rì dù lǜ, bié wèi bàn dù zhī. xíng qì, rán hòu qiú píng xíng fēn, xù zhī. gè jǐn qí rì dù ér fú.
又順。後遲,初日行二百三十八分,日益疾一分半,六十日行二十五度三十五 分。此遲在立秋至秋分者,加六度,行三十一度三十五分。此遲初日加行分六十七、 小分六十分之三十六。而後疾。入冬至,初率二百一十四日行百三十六度。乃每日 損一,盡三十七日,率百七十七日行九十九度。又二日損一,盡五十七日,率百六 十七日行八十九度,畢七十九日。又三日益一,盡百三十日,率百八十四日行百六 度。又二日益一,盡百四十四日,率百九十一日行百一十三度。又每日益一,盡百 九十日,率二百三十七日行百五十九度。又每日益二,盡二百日,率二百五十七日 行百七十九度。又每日益一,盡二百一十日,率二百六十七日行百八十九度,畢二 百五十九日。乃二日損一,畢大雪,復初。後遲加六度者,此後疾去度率六,為定。 各依冬至後日數而損益之,為後疾日度率。若入立夏,畢夏至,日行半度,盡六十 日,行三十度。若入小暑,畢大暑,盡四十日,行二十度皆去日度率,別為半度之。 行訖,然後求平行分,續之。各盡其日度而伏。
zhèn xīng
○鎮星
lǜ sān bǎi wǔ shí qī wàn bā qiān èr bǎi sì shí liù.
率三百五十七萬八千二百四十六。
zhōng rì sān bǎi qī shí bā, xíng fēn liù shí yī.
終日三百七十八,行分六十一。
píng jiàn, rù dōng zhì chū rì, jiǎn sì qiān bā bǎi yī shí sì fēn. nǎi rì zēng suǒ jiǎn qī shí jiǔ fēn. rù xiǎo hán, jūn jiǎn jiǔ rì. nǎi měi qì sǔn suǒ jiǎn yī rì. rù xià zhì chū rì, jūn jiǎn èr rì. zì hòu shí rì sǔn suǒ jiǎn yī rì. xiǎo shǔ wǔ rì wài, yī píng. rù dà shǔ, rì zēng suǒ jiā bǎi bā shí yī fēn. rù chù shǔ, jūn jiā jiǔ rì. rù bái lù chū rì, jiā liù qiān èr fēn. nǎi rì sǔn suǒ jiā bǎi sān shí sān fēn. rù shuāng jiàng, rì zēng suǒ jiǎn qī shí jiǔ fēn.
平見,入冬至初日,減四千八百一十四分。乃日增所減七十九分。入小寒,均 減九日。乃每氣損所減一日。入夏至初日,均減二日。自後十日損所減一日。小暑 五日外,依平。入大暑,日增所加百八十一分。入處暑,均加九日。入白露初日, 加六千二分。乃日損所加百三十三分。入霜降,日增所減七十九分。
chū jiàn, shùn, rì xíng liù shí fēn, bā shí sān rì xíng qī dù èr bǎi sì shí bā fēn. ér liú, sān shí bā rì. nǎi tuì, rì sì shí yī fēn, bǎi rì tuì liù dù sì shí sì fēn. yòu liú, sān shí qī rì liù shí yī fēn. nǎi shùn, rì xíng liù shí fēn, bā shí sān rì xíng qī dù èr bǎi sì shí bā fēn ér fú.
初見,順,日行六十分,八十三日行七度二百四十八分。而留,三十八日。乃 退,日四十一分,百日退六度四十四分。又留,三十七日六十一分。乃順,日行六 十分,八十三日行七度二百四十八分而伏。
tài bái
○太白
lǜ wǔ bǎi wǔ shí èr wàn liù qiān èr bǎi.
率五百五十二萬六千二百。
zhōng rì wǔ bǎi bā shí sān, xíng fēn liù bǎi èr shí, xiǎo fēn bā.
終日五百八十三,行分六百二十,小分八。
chén jiàn fú sān bǎi èr shí qī rì, xíng fēn liù bǎi èr shí, xiǎo fēn bā.
晨見伏三百二十七日,行分六百二十,小分八。
xī jiàn fú èr bǎi wǔ shí liù rì.
夕見伏二百五十六日。
chén píng jiàn, rù dōng zhì, yī píng. rù xiǎo hán, rì zēng suǒ jiā liù shí liù fēn. rù lì chūn, bì lì xià, jūn jiā sān rì. xiǎo mǎn chū rì, jiā qiān jiǔ bǎi liù shí sì fēn. nǎi rì sǔn suǒ jiā liù shí fēn. rù xià zhì, yī píng. rù xiǎo shǔ, rì zēng suǒ jiǎn liù shí fēn. rù lì qiū, bì lì dōng, jūn jiǎn sān rì. xiǎo xuě chū rì, jiǎn qiān jiǔ bǎi liù shí sì fēn. nǎi rì sǔn suǒ jiǎn liù shí liù fēn.
晨平見,入冬至,依平。入小寒,日增所加六十六分。入立春,畢立夏,均加 三日。小滿初日,加千九百六十四分。乃日損所加六十分。入夏至,依平。入小暑, 日增所減六十分。入立秋,畢立冬,均減三日。小雪初日,減千九百六十四分。乃 日損所減六十六分。
chū jiàn, nǎi tuì, rì bàn dù, shí rì tuì wǔ dù. ér liú, jiǔ rì. nǎi shùn, chí, chà xíng, rì yì jí bā fēn, sì shí rì xíng sān shí dù. rù dà xuě bì xiǎo mǎn zhě, yī cǐ. rù máng zhǒng, shí rì jiǎn yí dù. rù xiǎo shǔ, bì shuāng jiàng, jūn jiǎn sān dù. rù lì dōng, shí rì sǔn suǒ jiǎn yí dù, bì xiǎo xuě. jiē wèi dìng dù. yǐ xíng fēn fǎ chéng dìng dù, sì shí chú, wèi píng xíng fēn. yòu yǐ sì chéng sān shí jiǔ, yǐ jiǎn píng xíng, wèi chū rì xíng fēn. píng xíng, rì yí dù, shí wǔ rì xíng shí wǔ dù. rù xiǎo hán, shí rì yì rì dù gè yī. rù yǔ shuǐ hòu, jiē èr shí yī rì xíng èr shí yí dù. rù chūn fēn hòu, shí rì jiǎn yī. bì lì xià, yī píng. rù xiǎo mǎn hòu, liù rì jiǎn yī. bì lì qiū, rì dù jiē jǐn, wú píng xíng. rù shuāng jiàng hòu, sì rì jiā yī. bì dà xuě, yī píng. jí, bǎi qī shí rì xíng èr bǎi sì dù. qián shùn chí jiǎn dù zhě, jì suǒ jiǎn zhī shù, yǐ yì cǐ dù wèi dìng. ér chén fú.
初見,乃退,日半度,十日退五度。而留,九日。乃順,遲,差行,日益疾八 分,四十日行三十度。入大雪畢小滿者,依此。入芒種,十日減一度。入小暑,畢 霜降,均減三度。入立冬,十日損所減一度,畢小雪。皆為定度。以行分法乘定度, 四十除,為平行分。又以四乘三十九,以減平行,為初日行分。平行,日一度,十 五日行十五度。入小寒,十日益日度各一。入雨水後,皆二十一日行二十一度。入 春分後,十日減一。畢立夏,依平。入小滿後,六日減一。畢立秋,日度皆盡,無 平行。入霜降後,四日加一。畢大雪,依平。疾,百七十日行二百四度。前順遲減 度者,計所減之數,以益此度為定。而晨伏。
xī píng jiàn, rù dōng zhì, rì zēng suǒ jiǎn bǎi fēn. rù qǐ zhé, bì chūn fēn, jūn jiǎn jiǔ rì. qīng míng chū rì, jiǎn wǔ qiān jiǔ bǎi bā shí liù fēn. nǎi rì sǔn suǒ jiǎn bǎi fēn. rù máng zhǒng, yī píng. rù xià zhì, rì zēng suǒ jiā bǎi fēn. rù chù shǔ, bì qiū fēn, jūn jiā jiǔ rì. hán lù chū rì, jiā wǔ qiān jiǔ bǎi bā shí liù fēn. nǎi rì sǔn suǒ jiǎn bǎi fēn. rù dà xuě, yī píng.
夕平見,入冬至,日增所減百分。入啟蟄,畢春分,均減九日。清明初日,減 五千九百八十六分。乃日損所減百分。入芒種,依平。入夏至,日增所加百分。入 處暑,畢秋分,均加九日。寒露初日,加五千九百八十六分。乃日損所減百分。入 大雪,依平。
chū jiàn, shùn jí, bǎi qī shí rì xíng èr bǎi sì dù. rù dōng zhì bì lì xià zhě, yī cǐ. rù xiǎo mǎn, liù rì jiā yí dù. rù xià zhì, bì xiǎo shǔ, jūn jiā wǔ dù. rù dà shǔ, sān rì jiǎn yí dù. rù lì qiū, bì dà xuě, yī píng. cóng bái lù bì chūn fēn, jiē chà xíng, rì yì jí yī fēn bàn. yǐ yī fēn bàn chéng bǎi liù shí jiǔ ér bàn zhī, yǐ jiā píng xíng, wèi chū rì xíng fēn. rù qīng míng, bì yú chù shǔ, bì píng xíng. nǎi píng xíng, rì yí dù, shí wǔ rì xíng shí wǔ dù. rù dōng zhì hòu, shí rì jiǎn rì dù gè yī. rù qǐ zhé, bì máng zhǒng, jiē jiǔ rì xíng jiǔ dù. rù xià zhì hòu, wǔ rì yì yī. rù dà shǔ, yī píng. rù lì qiū hòu, liù rì jiā yī. bì qiū fēn, èr shí wǔ rì xíng èr shí wǔ dù. rù hán lù, liù rì jiǎn yī. rù dà xuě, yī píng. shùn chí, rì yì chí bā fēn, sì shí rì xíng sān shí dù. qián jiā dù zhě, cǐ yī shù jiǎn zhī. yòu liú, jiǔ rì. nǎi tuì, rì bàn dù, shí rì tuì wǔ dù. ér xī fú.
初見,順疾,百七十日行二百四度。入冬至畢立夏者,依此。入小滿,六日加 一度。入夏至,畢小暑,均加五度。入大暑,三日減一度。入立秋,畢大雪,依平。 從白露畢春分,皆差行,日益疾一分半。以一分半乘百六十九而半之,以加平行, 為初日行分。入清明,畢於處暑,畢平行。乃平行,日一度,十五日行十五度。入 冬至後,十日減日度各一。入啟蟄,畢芒種,皆九日行九度。入夏至後,五日益一。 入大暑,依平。入立秋後,六日加一。畢秋分,二十五日行二十五度。入寒露,六 日減一。入大雪,依平。順遲,日益遲八分,四十日行三十度。前加度者,此依數 減之。又留,九日。乃退,日半度,十日退五度。而夕伏。
chén xīng
○辰星
lǜ bǎi jiǔ wàn liù qiān liù bǎi bā shí sān
率百九萬六千六百八十三
zhōng rì bǎi yī shí wǔ, xíng fēn wǔ bǎi jiǔ shí sì, xiǎo fēn qī.
終日百一十五,行分五百九十四,小分七。
chén jiàn fú liù shí sān rì, xíng fēn wǔ bǎi jiǔ shí sì, xiǎo fēn qī.
晨見伏六十三日,行分五百九十四,小分七。
xī jiàn fú wǔ shí èr rì.
夕見伏五十二日。
chén píng jiàn, rù dōng zhì, jūn jiǎn sì rì. rù xiǎo hán, yī píng. rù lì chūn hòu, jūn jiǎn sān rì. rù yǔ shuǐ, bì lì xià, yīng jiàn bù jiàn. qí zài qǐ zhé lì xià qì nèi, qù rì shí bā dù wài sān shí liù dù nèi, chén yǒu mù huǒ tǔ jīn yī xīng zhě, yì jiàn. rù xiǎo mǎn, yī píng. rù shuāng jiàng, bì lì dōng, jūn jiā yī rì. rù xiǎo xuě, zhì dà xuě shí èr rì, yī píng. ruò zài dà xuě shí sān rì hòu, rì zēng suǒ jiǎn yī rì.
晨平見,入冬至,均減四日。入小寒,依平。入立春後,均減三日。入雨水, 畢立夏,應見不見。其在啟蟄、立夏氣內,去日十八度外、三十六度內,晨有木、 火、土、金一星者,亦見。入小滿,依平。入霜降,畢立冬,均加一日。入小雪, 至大雪十二日,依平。若在大雪十三日後,日增所減一日。
chū jiàn, liú, liù rì. shùn chí, rì xíng bǎi liù shí jiǔ fēn. rù dà hán, bì qǐ zhé, wú cǐ chí xíng. nǎi píng xíng, rì yí dù, shí rì xíng shí dù. rù dà hán hòu, èr rì qù rì dù gè yī, bì yú èr shí rì, rì dù jù jǐn, wú cǐ píng xíng. jí, rì xíng yí dù liù bǎi jiǔ fēn, shí rì xíng shí jiǔ dù liù fēn. qián wú chí xíng zhě, cǐ jí rì jiǎn èr bǎi sān fēn, shí rì xíng shí liù dù sì fēn. ér chén fú.
初見,留,六日。順遲,日行百六十九分。入大寒,畢啟蟄,無此遲行。乃平 行,日一度,十日行十度。入大寒後,二日去日度各一,畢於二十日,日度俱盡, 無此平行。疾,日行一度六百九分,十日行十九度六分。前無遲行者,此疾日減二 百三分,十日行十六度四分。而晨伏。
xī píng jiàn, rù dōng zhì hòu, yī píng. rù gǔ yǔ, bì máng zhǒng, jūn jiǎn èr rì. rù xià zhì, yī píng. rù lì qiū, bì shuāng jiàng, yīng jiàn bù jiàn. qí zài lì qiū shuāng jiàng qì nèi, xī yǒu xīng qù rì rú qián zhě, yì jiàn. rù lì dōng, bì dà xuě, yī píng.
夕平見,入冬至後,依平。入穀雨,畢芒種,均減二日。入夏至,依平。入立 秋,畢霜降,應見不見。其在立秋、霜降氣內,夕有星去日如前者,亦見。入立冬, 畢大雪,依平。
chū jiàn, shùn jí, rì xíng yí dù liù bǎi jiǔ fēn, shí rì xíng shí jiǔ dù liù fēn. ruò rù xiǎo shǔ, bì chù shǔ, rì jiǎn èr bǎi sān fēn. nǎi píng xíng, rì yí dù, shí rì xíng shí dù. rù dà shǔ hòu, èr rì qù rì jí dù gè yī, bì yú èr shí rì, rì dù jù jǐn, wú cǐ píng xíng. chí, rì xíng bǎi liù shí jiǔ fēn. ruò jí jiǎn èr bǎi sān fēn zhě, jí bù xū cǐ chí xíng. yòu liú, liù rì qī fēn. ér xī fú.
初見,順疾,日行一度六百九分,十日行十九度六分。若入小暑,畢處暑,日 減二百三分。乃平行,日一度,十日行十度。入大暑後,二日去日及度各一,畢於 二十日,日度俱盡,無此平行。遲,日行百六十九分。若疾減二百三分者,即不須 此遲行。又留,六日七分。而夕伏。
gè yǐ xīng lǜ qù suì jī fēn, yú fǎn yǐ jiǎn qí lǜ, yú rú dù fǎ dé yī wèi rì, dé dōng zhì hòu chén píng jiàn rì jí fēn. yǐ dōng zhì qù shuò rì suàn jí fēn jiā zhī, qǐ tiān zhèng, yī yuè dà xiǎo jì zhī, mìng rì suàn wài, dé suǒ zài rì yuè. jīn shuǐ gè yǐ chén jiàn fú rì jí fēn jiā zhī, dé xī píng jiàn. gè yǐ qí xīng chū rì suǒ jiā jiǎn zhī fēn, jì hòu rì sǔn yì zhī shù yǐ sǔn yì zhī. qì, nǎi yǐ jiā jiǎn píng jiàn wèi dìng jiàn. qí jiā jiǎn fēn jiē mǎn xíng fēn fǎ wèi rì. yǐ dìng jiàn qù shuò rì jí fēn jiā qí shuò qián yè bàn rì dù, yòu yǐ xīng chū jiàn qù rì dù, suì xīng shí sì, tài bái shí yī, yíng huò zhèn xīng chén xīng jiē shí qī, chén jiǎn xī jiā zhī, dé chū jiàn sù dù. qiú cì rì, gè jiā yī rì suǒ xíng dù jí fēn. yíng huò tài bái yǒu xiǎo fēn zhě, gè yǐ rì lǜ wèi mǔ. qí xíng yǒu yì jí chí zhě, fù zhì yī rì xíng fēn, gè yǐ qí chà jí yì chí sǔn, nǎi jiā zhī. liú zhě yīn qián, tuì zé yī jiǎn, fú bù zhù dù. shùn xíng chū dòu, qù qí fēn tuì xíng rù dòu, xiān jiā fēn. qì, jiē yǐ èr shí liù yuē xíng fēn, wèi dù fēn.
各以星率去歲積分,余反以減其率,余如度法得一為日,得冬至後晨平見日及 分。以冬至去朔日算及分加之,起天正,依月大小計之,命日算外,得所在日月。 金、水各以晨見伏日及分加之,得夕平見。各以其星初日所加減之分,計後日損益 之數以損益之。訖,乃以加減平見為定見。其加減分皆滿行分法為日。以定見去朔 日及分加其朔前夜半日度,又以星初見去日度,歲星十四,太白十一,熒惑、鎮星、 辰星皆十七,晨減、夕加之,得初見宿度。求次日,各加一日所行度及分。熒惑、 太白有小分者,各以日率為母。其行有益疾遲者,副置一日行分,各以其差疾益、 遲損,乃加之。留者因前,退則依減,伏不注度。順行出斗,去其分;退行入斗, 先加分。訖,皆以二十六約行分,為度分。
jiāo huì fǎ qiān èr bǎi qī shí sì wàn yī qiān èr bǎi wǔ bā fēn. jiāo fēn fǎ liù bǎi sān shí qī wàn liù bǎi èr jiǔ fēn.
交會法千二百七十四萬一千二百五八分。交分法六百三十七萬六百二九分。
shuò chà bǎi bā wàn wǔ qiān sì bǎi jiǔ shí sì èr fēn. wàng fēn liù bǎi jiǔ shí yī wàn sān qiān sān bǎi wǔ shí. jiāo xiàn wǔ bǎi bā shí èr wàn qī qiān bā bǎi wǔ shí wǔ bā fēn. wàng chà wǔ shí sì wàn èr qiān qī bǎi sì shí qī yī fēn.
朔差百八萬五千四百九十四二分。望分六百九十一萬三千三百五十。交限五百 八十二萬七千八百五十五八分。望差五十四萬二千七百四十七一分。
wài xiàn liù bǎi qī shí liù wàn qī bǎi bā shí èr jiǔ fēn. zhōng xiàn qiān èr bǎi sān shí wǔ wàn yī qiān èr shí wǔ bā fēn. nèi xiàn qiān èr bǎi yī shí jiǔ wàn yī qiān sì bǎi wǔ shí bā qī fēn.
外限六百七十六萬七百八十二九分。中限千二百三十五萬一千二十五八分。內 限千二百一十九萬一千四百五十八七分。
yǐ shuò chà chéng jī yuè, mǎn jiāo huì fǎ qù zhī yú dé tiān zhēng yuè shuò rù píng jiāo fēn. qiú wàng, yǐ wàng fēn jiā zhī. qiú cì yuè, yǐ shuò chà jiā zhī. qí shuò wàng, rù dà xuě, bì dōng zhì, yī píng. rù xiǎo hán, rì jiā qì chà qiān liù bǎi wǔ shí fēn. rù qǐ zhé, bì qīng míng, jūn jiā qī wàn liù qiān yī bǎi fēn. zì hòu rì sǔn suǒ jiā qiān liù bǎi wǔ shí fēn. rù máng zhǒng, bì xià zhì, yī píng. jiā zhī mǎn fǎ, qù zhī. ruò shuò jiāo rù xiǎo hán bì yǔ shuǐ, jí lì xià bì xiǎo mǎn, zhí yíng èr shí yǐ xià, jiē bàn qì chà jiā zhī. èr shí yǐ shàng zé fǒu. rú wàng chà yǐ xià wài xiàn yǐ shàng yǒu xīng fú, mù tǔ qù jiàn shí rì wài, huǒ qù jiàn sì shí rì wài, jīn chén fú qù jiàn èr shí èr rì wài, yǒu yī xīng zhě, bù jiā qì chà. rù xiǎo shǔ hòu, rì zēng suǒ jiǎn qiān èr bǎi fēn. rù bái lù, bì shuāng jiàng, jūn jiǎn jiǔ wàn wǔ qiān bā bǎi èr shí wǔ fēn. lì dōng chū rì, jiǎn liù wàn sān qiān sān bǎi fēn, zì hòu rì sǔn suǒ jiǎn èr qiān yī bǎi yī shí fēn. jiǎn ruò bù zú, jiā fǎ, nǎi jiǎn zhī, yú wèi dìng jiāo fēn. shuò rù jiāo fēn, rú jiāo xiàn nèi xiàn yǐ shàng jiāo fēn zhōng xiàn yǐ xià yǒu xīng fú rú qián zhě, bù jiǎn. bù mǎn jiāo fēn fǎ zhě, wèi zài wài dào mǎn qù zhī, yú wèi zài nèi dào. rú wàng chà yǐ xià, wèi qù xiān jiāo fēn, jiāo xiàn yǐ shàng, yǐ jiǎn jiāo fēn, yú wèi qù hòu jiāo fēn. jiē sān rì fǎ yuē, wèi shí shù. wàng zé yuè shí, shuò zài nèi dào zé rì shí. suī zài wài dào, qù jiāo jìn, yì shí. zài nèi dào, qù jiāo yuǎn, yì bù shí.
以朔差乘積月,滿交會法去之;余得天正月朔入平交分。求望,以望分加之。 求次月,以朔差加之。其朔望,入大雪,畢冬至,依平。入小寒,日加氣差千六百 五十分。入啟蟄,畢清明,均加七萬六千一百分。自後日損所加千六百五十分。入 芒種,畢夏至,依平。加之滿法,去之。若朔交入小寒畢雨水,及立夏畢小滿,值 盈二時已下,皆半氣差加之。二時已上則否。如望差已下、外限已上有星伏,木、 土去見十日外,火去見四十日外,金晨伏去見二十二日外,有一星者,不加氣差。 入小暑後,日增所減千二百分。入白露,畢霜降,均減九萬五千八百二十五分。立 冬初日,減六萬三千三百分,自後日損所減二千一百一十分。減若不足,加法,乃 減之,余為定交分。朔入交分,如交限內限已上、交分中限已下有星伏如前者,不 減。不滿交分法者,為在外道;滿去之,余為在內道。如望差已下,為去先交分, 交限已上,以減交分,余為去後交分。皆三日法約,為時數。望則月蝕,朔在內道 則日蝕。雖在外道,去交近,亦蝕。在內道,去交遠,亦不蝕。
zhì shí wàng dìng xiǎo yú. rù lì yī rì, jiǎn èr bǎi bā shí ruò shí wǔ rì, jí jiā zhī shí sì rì, jiā wǔ bǎi wǔ shí ruò èr shí bā rì, jí jiǎn zhī yú rì jiē yíng jiā suō jiǎn èr bǎi bā shí: wèi yuè shí dìng yú. shí èr chéng zhī, shí fǎ ér yī, mìng zi bàn suàn wài bù jǐn, de yuè shí jiā shí. yuē dìng xiǎo yú rú yè lòu bàn yǐ xià zhě, tuì rì suàn shàng.
置蝕望定小余。入歷一日,減二百八十;若十五日,即加之;十四日,加五百 五十;若二十八日,即減之;余日皆盈加、縮減二百八十:為月蝕定余。十二乘之, 時法而一,命子半算外;不盡,得月蝕加時。約定小余如夜漏半已下者,退日算上。
zhì shí shuò dìng xiǎo yú. rù lì yī rì, jí jiǎn èr bǎi bā shí ruò shí wǔ rì, jí jiā zhī shí sì rì, jiā wǔ bǎi wǔ shí ruò èr shí bā rì, jí jiǎn zhī wèi dìng. hòu bù rù sì shí jiā jiǎn zhī xiàn. qí nèi dào, chūn, qù jiāo sì shí yǐ shàng rù lì, yíng jiā suō jiǎn èr bǎi bā shí xià, yíng jiā suō jiǎn èr bǎi bā shí qiū, qù jiāo shí yī shí yǐ xià, wéi yíng jiā èr bǎi bā shí, yǐ shàng zhě, yíng jiā wǔ bǎi wǔ shí, suō jiā èr bǎi bā shí dōng, qù jiāo wǔ shí yǐ xià, wéi yíng jiā èr bǎi bā shí: jiē wèi dìng yú. shí èr chéng zhī, shí fǎ ér yī, mìng zi bàn suàn wài bù jǐn, wèi shí yú, fù zhī. zhòng chén bàn qián, yǐ fù jiǎn fǎ wèi chà lǜ bàn hòu, tuì bàn chén, yǐ fǎ jiā yú, yǐ fù wèi chà lǜ. jì chén bàn qián, yǐ fǎ jiā fù wèi chà lǜ bàn hòu, tuì bàn chén, yǐ fǎ jiā yú, bèi fǎ jiā fù, wèi chà lǜ. mèng chén bàn qián, sān yīn qí fǎ, yǐ fù jiǎn zhī, yú wèi chà lǜ bàn hòu, tuì bàn chén, yǐ fǎ jiā yú, yòu yǐ fǎ jiā fù, nǎi sān yīn qí fǎ, yǐ fù jiǎn zhī, wèi chà lǜ. yòu zhì qù jiāo shí shù, sān yǐ xià, jiā sān liù yǐ xià, jiā èr jiǔ yǐ xià, jiā yī jiǔ yǐ shàng, yī shù shí èr yǐ shàng, cóng shí èr. ruò jì chén bàn hòu, mèng chén bàn qián, qù jiāo liù shí yǐ shàng zhě, jiē cóng qí liù. liù shí yǐ xià, yī shù bù jiā. jiē chéng chà lǜ, shí sì chú, wèi shí chà. zǐ wǔ bàn hòu, yǐ jiā shí yú mǎo yǒu bàn hòu, yǐ jiǎn shí yú jiā zhī mǎn ruò bù zú, jìn tuì shí fǎ: mèng wèi yín sì shēn, zhòng wèi wǔ mǎo yǒu, jì wèi chén wèi xū. dé rì shí jiā shí.
置蝕朔定小余。入歷一日,即減二百八十;若十五日,即加之;十四日,加五 百五十;若二十八日,即減之;為定。後不入四時加減之限。其內道,春,去交四 時已上入歷,盈加、縮減二百八十;夏,盈加、縮減二百八十;秋,去交十一時已 下,惟盈加二百八十,已上者,盈加五百五十,縮加二百八十;冬,去交五時已下, 惟盈加二百八十:皆為定余。十二乘之,時法而一,命子半算外;不盡,為時余, 副之。仲辰半前,以副減法為差率;半後,退半辰,以法加余,以副為差率。季辰 半前,以法加副為差率;半後,退半辰,以法加余,倍法加副,為差率。孟辰半前, 三因其法,以副減之,余為差率;半後,退半辰,以法加余,又以法加副,乃三因 其法,以副減之,為差率。又置去交時數,三已下,加三;六已下,加二;九已下, 加一;九已上,依數;十二已上,從十二。若季辰半後,孟辰半前,去交六時已上 者,皆從其六。六時已下,依數不加。皆乘差率,十四除,為時差。子午半後,以 加時余;卯酉半後,以減時余;加之滿若不足,進退時法:孟謂寅、巳、申,仲謂 午、卯、酉,季謂辰、未、戌。得日蝕加時。
wàng qù jiāo fēn, dōng xiān hòu jiāo, jiē qù èr shí chūn xiān jiāo, qiū hòu jiāo, qù bàn shí chūn hòu jiāo, qiū xiān jiāo, qù èr shí xià zé yī dìng. bù zú qù zhě, jì. nǎi yǐ sān wàn liù qiān yī bǎi bā shí sān wèi fǎ ér yī, yǐ jiǎn shí wǔ, yú wèi yuè shí fēn.
望去交分,冬先後交,皆去二時;春先交,秋後交,去半時;春後交,秋先交, 去二時;夏則依定。不足去者,既。乃以三萬六千一百八十三為法而一,以減十五, 余為月蝕分。
shuò qù jiāo, zài nèi dào, wǔ yuè shuò, jiā shí zài nán fāng, xiān jiāo shí sān shí wài liù yuè shuò, hòu jiāo shí sān shí wài zhě, bù shí. qǐ zhé bì qīng míng, xiān jiāo shí sān shí wài, zhí suō, jiā shí zài wèi xī chù shǔ bì hán lù, hòu jiāo shí sān shí wài, zhí yíng, jiā shí zài sì dōng, jiē bù shí. jiāo zài wài dào, xiān hòu qù jiāo yī shí nèi zhě, jiē shí. ruò èr shí nèi, jí xiān jiāo zhí yíng hòu jiāo zhí suō èr shí wài zhě, yì shí. xià qù jiāo èr shí nèi, jiā shí zài nán fāng zhě, yì shí. ruò qù fēn zhì shí èr shí nèi, qù jiāo liù shí nèi zhě, yì shí. ruò qù chūn fēn sān rì nèi, hòu jiāo èr shí qiū fēn sān rì nèi, xiān jiāo èr shí nèi zhě, yì shí. zhū qù jiāo sān shí nèi yǒu xīng fú, tǔ mù qù jiàn shí rì wài, huǒ qù jiàn sì shí rì wài, jīn chén fú qù jiàn èr shí èr rì wài, yǒu yī xīng zhě, bù shí. gè zhì qù jiāo fēn. qiū fēn hòu, bì lì chūn, jūn jiǎn èr shí èr wàn bā bǎi fēn. qǐ zhé chū rì, bì máng zhǒng, rì sǔn suǒ jiǎn qiān bā bǎi yī shí fēn. xià zhì hòu, bì bái lù, rì zēng suǒ jiǎn èr qiān sì bǎi fēn. yǐ jiǎn qù jiāo fēn, yú wèi bù shí fēn. bù zú jiǎn, fǎn xiāng jiǎn wèi bù shí fēn. yì yǐ jiǎn wàng chà wèi dìng fǎ. hòu jiāo zhí suō zhě, zhí yǐ wàng chà wèi dìng fǎ. qí bù shí fēn, dà hán bì lì chūn, hòu jiāo wǔ shí wài, jiē qù yī shí. shí chà zhí jiǎn zhě, xiān jiāo jiǎn zhī, hòu jiāo jiā zhī. shí chà zhí jiā zhě, xiān jiāo jiā zhī, hòu jiāo jiǎn zhī. bù zú jiǎn zhě, jiē jì. shí wǔ chéng zhī, dìng fǎ ér yī, yǐ jiǎn shí wǔ, yú wèi rì shí fēn.
朔去交,在內道,五月朔,加時在南方,先交十三時外;六月朔,後交十三時 外者,不蝕。啟蟄畢清明,先交十三時外,值縮,加時在未西;處暑畢寒露,後交 十三時外,值盈,加時在巳東,皆不蝕。交在外道,先後去交一時內者,皆蝕。若 二時內,及先交值盈、後交值縮二時外者,亦蝕。夏去交二時內,加時在南方者, 亦蝕。若去分、至十二時內,去交六時內者,亦蝕。若去春分三日內,後交二時; 秋分三日內,先交二時內者,亦蝕。諸去交三時內有星伏,土、木去見十日外,火 去見四十日外,金晨伏去見二十二日外,有一星者,不蝕。各置去交分。秋分後, 畢立春,均減二十二萬八百分。啟蟄初日,畢芒種,日損所減千八百一十分。夏至 後,畢白露,日增所減二千四百分。以減去交分,余為不蝕分。不足減,反相減為 不蝕分。亦以減望差為定法。後交值縮者,直以望差為定法。其不蝕分,大寒畢立 春,後交五時外,皆去一時。時差值減者,先交減之,後交加之。時差值加者,先 交加之,後交減之。不足減者,皆既。十五乘之,定法而一,以減十五,余為日蝕 分。
zhì rì yuè shí fēn, sì yǐ xià, yīn zēng èr wǔ yǐ xià, yīn zēng sān liù yǐ shàng, yīn zēng wǔ gè wèi kè lǜ, fù zhī. yǐ chéng suǒ rù lì sǔn yì lǜ, sì qiān wǔ shí qī wèi fǎ ér yī. zhí yíng, fǎn qí sǔn yì zhí suō, yī qí sǔn yì. jiē sǔn yì qí fù, wèi dìng yòng kè. nǎi liù chéng zhī, shí ér yī, yǐ jiǎn shí shén chén kè, wèi kuī chū. yòu sì chéng zhī, shí ér yī. yǐ jiā shí shèn chén kè, wèi fù mǎn.
置日月蝕分,四已下,因增二;五已下,因增三;六已上,因增五;各為刻率, 副之。以乘所入歷損益率,四千五十七為法而一。值盈,反其損益;值縮,依其損 益。皆損益其副,為定用刻。乃六乘之,十而一,以減蝕甚辰刻,為虧初。又四乘 之,十而一。以加食甚辰刻,為復滿。