zé tiān huáng hòu zhōng zōng
則天皇后 中宗
zé tiān shùn shèng huáng hòu wǔ shì huì zhào, bīng zhōu wén shuǐ rén yě. fù shì hào, guān zhì gōng bù shàng shū jīng zhōu dū du, fēng yīng guó gōng.
則天順聖皇后武氏諱曌，并州文水人也。父士皞，官至工部尚書、荊州都督， 封應國公。
hòu nián shí sì, tài zōng wén qí yǒu sè, xuǎn wèi cái rén. tài zōng bēng, hòu xuē fà wèi bǐ qiū ní, jū yú gǎn yè sì. gāo zōng xìng gǎn yè sì, jiàn ér yuè zhī, fù zhào rù gōng. jiǔ zhī, lì wèi zhāo yí, jìn hào chén fēi. yǒng huī liù nián, gāo zōng fèi huáng hòu wáng shì, lì chén fēi wèi huáng hòu.
後年十四，太宗聞其有色，選為才人。太宗崩，後削髮為比丘尼，居於感業寺。 高宗幸感業寺，見而悅之，復召入宮。久之，立為昭儀，進號宸妃。永徽六年，高 宗廢皇后王氏，立宸妃為皇后。
gāo zōng zì xiǎn qìng hòu, duō kǔ fēng jí, bǎi sī zòu shì, shí shí lìng hòu jué zhī, cháng chēng zhǐ, yóu shì cān yù guó zhèng. hòu jì zhuān chǒng yǔ zhèng, nǎi shù shàng shū yán tiān xià lì hài, wù shōu rén xīn, ér gāo zōng chūn qiū gāo, kǔ jí, hòu yì yòng shì, suì bù néng zhì. gāo zōng huǐ, yīn yù fèi zhī, ér móu xiè bù guǒ. shàng yuán yuán nián, gāo zōng hào tiān huáng, huáng hòu yì hào tiān hòu, tiān xià zhī rén wèi zhī èr shèng.
高宗自顯慶後，多苦風疾，百司奏事，時時令後決之，常稱旨，由是參豫國政。 後既專寵與政，乃數上書言天下利害，務收人心，而高宗春秋高，苦疾，後益用事， 遂不能制。高宗悔，陰欲廢之，而謀泄不果。上元元年，高宗號天皇，皇后亦號天 後，天下之人謂之「二聖」。
hóng dào yuán nián shí èr yuè, gāo zōng bēng, yí zhào huáng tài zǐ jí huáng dì wèi, jūn guó dà wù bù jué zhě, jiān qǔ tiān hòu jìn zhǐ. jiǎ zǐ, huáng tài zǐ jí huáng dì wèi, zūn hòu wèi huáng tài hòu, lín cháo chēng zhì. dà shè, cì jiǔ pǐn yǐ xià xūn guān yī jí. gēng wǔ, hán wáng yuán jiā wèi tài wèi, huò wáng yuán guǐ wèi sī tú, shū wáng yuán míng wèi sī kōng. jiǎ xū, liú rén guǐ wèi shàng shū zuǒ pú shè, péi yán wèi zhōng shū lìng, liú qí xián wèi shì zhōng: tóng zhōng shū mén xià sān pǐn. wù yín, guō dài jǔ wèi xuán tóng cén zhǎng qiàn tóng zhōng shū mén xià sān pǐn. guǐ wèi, guō zhèng yī bà.
弘道元年十二月，高宗崩，遺詔皇太子即皇帝位，軍國大務不決者，兼取天后 進止。甲子，皇太子即皇帝位，尊后為皇太后，臨朝稱制。大赦，賜九品以下勛官 一級。庚午，韓王元嘉為太尉，霍王元軌為司徒，舒王元名為司空。甲戌，劉仁軌 為尚書左僕射，裴炎為中書令，劉齊賢為侍中：同中書門下三品。戊寅，郭待舉、 魏玄同、岑長倩同中書門下三品。癸未，郭正一罷。
guāng zhái yuán nián zhēng yuè guǐ wèi, gǎi yuán sì shèng. guǐ sì, zuǒ sàn qí cháng shì wéi hóng mǐn wèi tài fǔ qīng tóng zhōng shū mén xià sān pǐn. èr yuè wù wǔ, fèi huáng dì wèi lú líng wáng, yōu zhī. jǐ wèi, lì yù wáng dàn wèi huáng dì, fēi liú shì wèi huáng hòu, lì yǒng píng jùn wáng chéng qì wèi huáng tài zǐ. dà shè, gǎi yuán wèi wén míng. cì wén wǔ guān wǔ pǐn yǐ shàng jué yī děng jiǔ pǐn yǐ shàng xūn liǎng zhuǎn. lǎo rén bǎn shòu guān, cì sù bó. zhí guān wǔ pǐn yǐ shàng jǔ suǒ zhī yī rén. huáng tài hòu réng lín cháo chēng zhì. gēng shēn, fèi huáng tài sūn zhòng zhào wèi shù rén, shā shù rén xián yú bā zhōu. jiǎ zǐ, huáng dì lǜ qún chén shàng zūn hào yú wǔ chéng diàn. dīng mǎo, cè huáng dì. dīng chǒu, tài cháng qīng wáng dé zhēn wèi shì zhōng, zhōng shū shì láng liú yī zhī tóng zhōng shū mén xià sān pǐn. gēng chén, zèng yù qīng guān dào shì tài zhōng dài fū wáng yuǎn zhī jīn zǐ guāng lù dài fū. sān yuè dīng hài, xǐ fēng shàng jīn wèi bì wáng, sù jié gé wáng. sì yuè dīng sì, téng wáng yuán yīng hōng. xīn yǒu, xǐ fēng shàng jīn wèi zé wáng, sù jié xǔ wáng. guǐ yǒu, qiān lú líng wáng yú fáng zhōu dīng chǒu, yòu qiān yú jūn zhōu. wǔ yuè guǐ sì, yǐ dà sàng jìn shè liè. rùn yuè jiǎ zǐ, lǐ bù shàng shū wǔ chéng sì wèi tài cháng qīng tóng zhōng shū mén xià sān pǐn. qī yuè wù wǔ, guǎng zhōu kūn lún shā qí dū du lù yuán ruì. yǐ chǒu, tū jué kòu shuò zhōu, zuǒ wǔ wèi dà jiāng jūn chéng wù tǐng bài zhī. xīn wèi, yǒu huì xīng chū yú xī fāng. bā yuè gēng yín, zàng tiān huáng dà dì yú qián líng. bǐng wǔ, wǔ chéng sì bà. jiǔ yuè jiǎ yín, dà shè, gǎi yuán. qí zhì shàng bái, yì nèi wài guān fú qīng zhě yǐ bì, dà yì guān míng, gǎi dōng dōu wèi shén dōu, zhuī zūn lǎo zǐ mǔ wèi xiān tiān tài hòu. bǐng chén, zuǒ wēi wèi dà jiāng jūn chéng wù tǐng wèi dān yú dào ān fǔ dà shǐ, yǐ bèi tū jué. jǐ sì, zhuī zūn wǔ shì wǔ dài zǔ kè jǐ wèi lǔ guó gōng, bǐ péi shì wèi lǔ guó fū rén gāo zǔ jū cháng wèi tài wèi běi píng jùn wáng, bǐ liú shì wèi wáng fēi zēng zǔ jiǎn wèi tài wèi jīn chéng jùn wáng, bǐ sòng shì wèi wáng fēi zǔ huá wèi tài wèi tài yuán jùn wáng, bǐ zhào shì wèi wáng fēi kǎo shì hào wèi tài shī wèi wáng, bǐ yáng shì wèi wáng fēi. dīng chǒu, liǔ zhōu sī mǎ lǐ jìng yè jǔ bīng yú yáng zhōu yǐ tǎo luàn. biǎn wéi hóng mǐn wèi fén zhōu cì shǐ. shí yuè guǐ wèi, chǔ zhōu sī mǎ lǐ chóng fú yǐ shān yáng ān yí yán chéng sān xiàn guī yú jìng yè. jiǎ shēn, zuǒ yù qián wèi dà jiāng jūn liáng jùn gōng xiào yì wèi yáng zhōu dào héng jūn dà zǒng guǎn, zuǒ jīn wú wèi dà jiāng jūn lǐ zhī shí wèi fù, lǜ bīng sān shí wàn yǐ jù lǐ jìng yè. dīng hài, zuǒ sù zhèng tái yù shǐ dài fū qiān wèi dào jiǎn xiào nèi shǐ tóng fèng gé luán tái sān pǐn, fèng gé shè rén lǐ jǐng chén tóng fèng gé luán tái píng zhāng shì. rén chén, lǐ jìng yè kè rùn zhōu. bǐng shēn, shā péi yán. zhuī shì wǔ dài zǔ lǔ guó gōng yuē jìng, gāo zǔ běi píng jùn wáng yuē gōng sù, zēng zǔ jīn chéng jùn wáng yuē yì kāng, zǔ tài yuán jùn wáng yuē ān chéng, kǎo wèi wáng yuē zhōng xiào. dīng yǒu, qū shè yáng chǔ èr zhōu. fù jìng yè xìng xú shì. biǎn liú qí xián wèi chén zhōu cì shǐ. lǐ jǐng chén bà. yòu shǐ shěn jūn liàng zhù zuò láng cuī chá wèi zhèng jiàn dài fū tóng fèng gé luán tái píng zhāng shì. shí yī yuè xīn hài, zuǒ yīng yáng wèi dà jiāng jūn hēi chǐ cháng zhī wèi jiāng nán dào héng jūn dà zǒng guǎn. gēng shēn, yòu jiān mén wèi jiāng jūn sū xiào xiáng jí xú jìng yè zhàn yú ā xī, sǐ zhī. yǐ chǒu, xú jìng yè jiāng wáng nà xiāng shā jìng yè jiàng. dīng mǎo, guō dài jǔ bà. luán tái shì láng wéi fāng zhì wèi fèng gé shì láng tóng fèng gé luán tái píng zhāng shì. shí èr yuè wù zǐ, qiǎn yù shǐ chá fēng sú. guǐ mǎo, shā chéng wù tǐng.
光宅元年正月癸未，改元嗣聖。癸巳，左散騎常侍韋弘敏為太府卿、同中書門 下三品。二月戊午，廢皇帝為廬陵王，幽之。己未，立豫王旦為皇帝，妃劉氏為皇 後，立永平郡王成器為皇太子。大赦，改元為文明。賜文武官五品以上爵一等、九 品以上勛兩轉。老人版授官，賜粟帛。職官五品以上舉所知一人。皇太后仍臨朝稱 制。庚申，廢皇太孫重照為庶人，殺庶人賢於巴州。甲子，皇帝率群臣上尊號於武 成殿。丁卯，冊皇帝。丁丑，太常卿王德真為侍中，中書侍郎劉禕之同中書門下三 品。庚辰，贈玉清觀道士太中大夫王遠知金紫光祿大夫。三月丁亥，徙封上金為畢 王，素節葛王。四月丁巳，滕王元嬰薨。辛酉，徙封上金為澤王，素節許王。癸酉， 遷廬陵王於房州；丁丑，又遷於均州。五月癸巳，以大喪禁射獵。閏月甲子，禮部 尚書武承嗣為太常卿、同中書門下三品。七月戊午，廣州崑崙殺其都督路元睿。乙 丑，突厥寇朔州，左武衛大將軍程務挺敗之。辛未，有彗星出於西方。八月庚寅， 葬天皇大帝於乾陵。丙午，武承嗣罷。九月甲寅，大赦，改元。旗幟尚白，易內外 官服青者以碧，大易官名，改東都為神都，追尊老子母為先天太后。丙辰，左威衛 大將軍程務挺為單于道安撫大使，以備突厥。己巳，追尊武氏五代祖克己為魯國公， 妣裴氏為魯國夫人；高祖居常為太尉、北平郡王，妣劉氏為王妃；曾祖儉為太尉、 金城郡王，妣宋氏為王妃；祖華為太尉、太原郡王，妣趙氏為王妃；考士皞為太師、 魏王，妣楊氏為王妃。丁丑，柳州司馬李敬業舉兵於揚州以討亂。貶韋弘敏為汾州 刺史。十月癸未，楚州司馬李崇福以山陽、安宜、鹽城三縣歸於敬業。甲申，左玉 鈐衛大將軍梁郡公孝逸為揚州道行軍大總管，左金吾衛大將軍李知十為副，率兵三 十萬以拒李敬業。丁亥，左肅政台御史大夫騫味道檢校內史、同鳳閣鸞台三品，鳳 閣舍人李景諶同鳳閣鸞台平章事。壬辰，李敬業克潤州。丙申，殺裴炎。追諡五代 祖魯國公曰靖，高祖北平郡王曰恭肅，曾祖金城郡王曰義康，祖太原郡王曰安成， 考魏王曰忠孝。丁酉，曲赦揚、楚二州。復敬業姓徐氏。貶劉齊賢為辰州刺史。李 景諶罷。右史沈君諒、著作郎崔察為正諫大夫、同鳳閣鸞台平章事。十一月辛亥， 左鷹揚衛大將軍黑齒常之為江南道行軍大總管。庚申，右監門衛將軍蘇孝祥及徐敬 業戰於阿谿，死之。乙丑，徐敬業將王那相殺敬業降。丁卯，郭待舉罷。鸞台侍郎 韋方質為鳳閣侍郎、同鳳閣鸞台平章事。十二月戊子，遣御史察風俗。癸卯，殺程 務挺。
chuí gǒng yuán nián zhēng yuè dīng wèi, dà shè, gǎi yuán. gēng xū, qiān wèi dào shǒu nèi shǐ. wù chén, liú rén guǐ hōng. èr yuè yǐ sì, chūn guān shàng shū wǔ chéng sì qiū guān shàng shū péi jū dào yòu sù zhèng tái yù shǐ dài fū wéi sī qiān tóng fèng gé luán tái sān pǐn. tū jué kòu biān, zuǒ yù qián wèi zhōng láng jiāng chún yú chù píng wèi yáng qū dào héng jūn zǒng guǎn yǐ jī zhī. shěn jūn liàng bà. sān yuè, cuī chá bà. bǐng chén, qiān lú líng wáng yú fáng zhōu. xīn yǒu, wǔ chéng sì bà. xīn wèi, bān chuí gǒng gé. sì yuè bǐng zǐ, biǎn qiān wèi dào wèi qīng zhōu cì shǐ. guǐ wèi, chún yú chù píng jí tū jué zhàn yú xīn zhōu, bài jī. wǔ yuè bǐng wǔ, péi jū dào wèi nà yán. dīng wèi, liú wáng dé zhēn yú xiàng zhōu. jǐ yǒu, dōng guān shàng shū sū liáng sì shǒu nà yán. fēng huáng dì zi chéng yì wèi héng wáng. rén xū, yǐ hàn lǜ qiú. rén shēn, wéi fāng zhì tóng fèng gé luán tái sān pǐn. liù yuè, tiān guān shàng shū wéi dài jià tóng fèng gé luán tái sān pǐn. jiǔ yuè dīng mǎo, yáng zhōu dì shēng máo. shí yī yuè guǐ mǎo, wéi dài jià wèi yàn rán dào xíng jūn dà zǒng guǎn, yǐ jī tū jué.
垂拱元年正月丁未，大赦，改元。庚戌，騫味道守內史。戊辰，劉仁軌薨。二 月乙巳，春官尚書武承嗣、秋官尚書裴居道、右肅政台御史大夫韋思謙同鳳閣鸞台 三品。突厥寇邊，左玉鈐衛中郎將淳于處平為陽曲道行軍總管以擊之。沈君諒罷。 三月，崔察罷。丙辰，遷廬陵王於房州。辛酉，武承嗣罷。辛未，頒《垂拱格》。 四月丙子，貶騫味道為青州刺史。癸未，淳于處平及突厥戰於忻州，敗績。五月丙 午，裴居道為納言。丁未，流王德真於象州。己酉，冬官尚書蘇良嗣守納言。封皇 帝子成義為恆王。壬戌，以旱慮囚。壬申，韋方質同鳳閣鸞台三品。六月，天官尚 書韋待價同鳳閣鸞台三品。九月丁卯，揚州地生毛。十一月癸卯，韋待價為燕然道 行軍大總管，以擊突厥。
èr nián zhēng yuè xīn yǒu, dà shè, cì pú sān rì, nèi wài guān xūn yī zhuǎn. èr yuè xīn wèi shuò, rì yǒu shí zhī. sān yuè wù shēn, zuò tóng guǐ. sì yuè gēng chén, cén zhǎng qiàn wèi nèi shǐ. wǔ yuè bǐng wǔ, péi jū dào wèi nèi shǐ. liù yuè xīn wèi, sū liáng sì tóng fèng gé luán tái sān pǐn. jǐ mǎo, wéi sī qiān shǒu nà yán. shí yuè jǐ sì, yǒu shān chū yú xīn fēng xiàn, gǎi xīn fēng wèi qìng shān, shè qiú, gěi fù yī nián, cì pú sān rì. shí èr yuè, miǎn bīng zhōu bǎi xìng yōng diào, zhōng qí shēn. shì dōng, wú xuě.
二年正月辛酉，大赦，賜酺三日，內外官勛一轉。二月辛未朔，日有蝕之。三 月戊申，作銅匭。四月庚辰，岑長倩為內史。五月丙午，裴居道為內史。六月辛未， 蘇良嗣同鳳閣鸞台三品。己卯，韋思謙守納言。十月己巳，有山出於新豐縣，改新 豐為慶山，赦囚，給復一年，賜酺三日。十二月，免并州百姓庸、調，終其身。是 冬，無雪。
sān nián rùn zhēng yuè dīng mǎo, fēng huáng dì zi lóng jī wèi chǔ wáng, lóng fàn wèi wáng, lóng yè zhào wáng. èr yuè jǐ hài, yǐ hàn bì zhèng diàn, jiǎn shàn. bǐng chén, tū jué kòu chāng píng, hēi chǐ cháng zhī jī zhī. sān yuè yǐ chǒu, wéi sī qiān bà. sì yuè xīn chǒu, zhuī hào xiào jìng huáng dì fēi péi shì yuē āi huáng hòu, zàng yú gōng líng. guǐ chǒu, yǐ hàn lǜ qiú, mìng jīng guān jiǔ pǐn yǐ shàng yán shì. rén xū, péi jū dào wèi nà yán. wǔ yuè bǐng yín, xià guān shì láng zhāng guāng fǔ wèi fèng gé shì láng tóng fèng gé luán tái píng zhāng shì. gēng wǔ, shā liú yī zhī. qī yuè dīng mǎo, jì zhōu cí jī huà wèi xióng. yǐ hài, jīng shī dì zhèn, yǔ jīn yú guǎng zhōu. bā yuè rén zǐ, wèi xuán tóng jiān jiǎn xiào nà yán, jiāo zhǐ rén lǐ sì xiān shā ān nán dōu hù liú yán yòu, jù jiāo zhōu, guì zhōu sī mǎ cáo xuán jìng bài zhī. shì yuè, tū jué kòu shuò zhōu, yàn rán dào héng jūn dà zǒng guǎn hēi chǐ cháng zhī bài zhī. jiǔ yuè sì mǎo, guó zhōu rén yáng chū chéng zì chēng láng jiāng, mù zhōu rén yíng lú líng wáng yú fáng zhōu, bù guǒ, jiàn shā. shí yuè gēng zǐ, yòu jiān mén wèi zhōng láng jiāng cuàn bǎo bì jí tū jué zhàn, bài jī. shí èr yuè rén chén, wéi dài jià wèi ān xī dào héng jūn dà zǒng guǎn, ān xī dà dū hù yán wēn gǔ fù zhī, yǐ jī tǔ bō. shì suì, dà jī.
三年閏正月丁卯，封皇帝子隆基為楚王，隆范衛王，隆業趙王。二月己亥，以 旱避正殿，減膳。丙辰，突厥寇昌平，黑齒常之擊之。三月乙丑，韋思謙罷。四月 辛丑，追號孝敬皇帝妃裴氏曰哀皇后，葬於恭陵。癸丑，以旱慮囚，命京官九品以 上言事。壬戌，裴居道為納言。五月丙寅，夏官侍郎張光輔為鳳閣侍郎、同鳳閣鸞 台平章事。庚午，殺劉禕之。七月丁卯，冀州雌雞化為雄。乙亥，京師地震，雨金 於廣州。八月壬子，魏玄同兼檢校納言，交趾人李嗣仙殺安南都護劉延祐，據交州， 桂州司馬曹玄靜敗之。是月，突厥寇朔州，燕然道行軍大總管黑齒常之敗之。九月 巳卯，虢州人楊初成自稱郎將，募州人迎廬陵王於房州，不果，見殺。十月庚子， 右監門衛中郎將爨寶璧及突厥戰，敗績。十二月壬辰，韋待價為安息道行軍大總管， 安西大都護閻溫古副之，以擊吐蕃。是歲，大飢。
sì nián zhēng yuè jiǎ zǐ, zēng qī miào, lì gāo zǔ tài zōng gāo zōng miào yú shén dōu. gēng wǔ, huǐ qián yuán diàn, zuò míng táng. sān yuè rén xū, shā lín tái shǎo jiān zhōu sī mào. sì yuè wù xū, shā tài zǐ tōng shì shè rén hǎo xiàng xián. wǔ yuè gēng shēn, dé bǎo tú yú luò shuǐ. yǐ hài, jiā zūn hào wèi shèng mǔ shén huáng. liù yuè dīng hài shuò, rì yǒu shí zhī. dé ruì shí yú sì shuǐ. qī yuè dīng sì, dà shè, gǎi bǎo tú wèi tiān shòu shèng tú, luò shuǐ wèi yǒng chāng luò shuǐ, fēng qí shén wèi xiǎn shèng hóu, jiā tè jìn, jìn yú diào. gǎi sōng shān wèi shén yuè, fēng qí shén wèi tiān zhōng wáng tài shī shǐ chí jié dà dū dū. cì pú wǔ rì. wù wǔ, jīng shī dì zhèn. bā yuè wù xū, shén dōu dì zhèn. bǐng wǔ, bó zhōu cì shǐ láng yá jùn wáng chōng jǔ bīng yǐ tǎo luàn, qiǎn zuǒ jīn wú wèi dà jiāng jūn qiū shén jī jù zhī. wù shēn, chōng sǐ zhī. gēng xū, yuè wáng zhēn jǔ bīng yú yù zhōu yǐ tǎo luàn. xīn hài, qū shè bó zhōu. jiǔ yuè bǐng chén, zuǒ bào tāo wèi dà jiāng jūn qū chóng yù wèi zhōng jūn dà zǒng guǎn, cén zhǎng qiàn wèi hòu jūn dà zǒng guǎn, yǐ jù yuè wáng zhēn zhāng guāng fǔ wèi zhū jūn jié dù. xuē yuè wáng zhēn jí láng yá jùn wáng chōng shǔ jí, gǎi qí xìng wèi huī shì. zhēn sǐ zhī. bǐng yín, shè yù zhōu. shā hán wáng yuán jiā lǔ wáng líng kuí fàn yáng jùn wáng ǎi huáng guó gōng shēn dōng guǎn jùn gōng róng jí cháng lè gōng zhǔ, jiē gǎi qí xìng wèi huī shì. dīng mǎo, zuǒ sù zhèng tái yù shǐ dài fū qiān wèi dào xià guān shì láng wáng běn lì tóng fèng gé luán tái píng zhāng shì. shí yuè xīn hài, dà fēng bá mù. shí yī yuè xīn yǒu, shā jì zhōu cì míng xuē yǐ jí qí dì fù mǎ dū wèi shào. shí èr yuè yǐ yǒu, shā huò wáng yuán guǐ jiāng dū jùn wáng xù jí diàn zhōng jiān péi chéng guāng. dà shā táng zōng shì, liú qí yòu zhě yú lǐng nán. jǐ hài, shā qiān wèi dào. jǐ yǒu, bài luò shòu tú. xīn hài, gǎi míng táng wèi wàn xiàng shén gōng, dà shè.
四年正月甲子，增七廟，立高祖、太宗、高宗廟於神都。庚午，毀乾元殿，作 明堂。三月壬戌，殺麟台少監周思茂。四月戊戌，殺太子通事舍人郝象賢。五月庚 申，得「寶圖」於洛水。乙亥，加尊號為聖母神皇。六月丁亥朔，日有食之。得瑞 石於汜水。七月丁巳，大赦，改「寶圖」為「天授聖圖」，洛水為永昌洛水，封其 神為顯聖侯，加特進，禁漁釣。改嵩山為神岳，封其神為天中王、太師、使持節、 大都督。賜酺五日。戊午，京師地震。八月戊戌，神都地震。丙午，博州刺史琅邪 郡王沖舉兵以討亂，遣左金吾衛大將軍丘神勣拒之。戊申，沖死之。庚戌，越王貞 舉兵於豫州以討亂。辛亥，曲赦博州。九月丙辰，左豹韜衛大將軍曲崇裕為中軍大 總管，岑長倩為後軍大總管，以拒越王貞；張光輔為諸軍節度。削越王貞及琅邪郡 王沖屬籍，改其姓為虺氏。貞死之。丙寅，赦豫州。殺韓王元嘉、魯王靈夔、范陽 郡王靄、黃國公詵、東莞郡公融及常樂公主，皆改其姓為虺氏。丁卯，左肅政台御 史大夫騫味道、夏官侍郎王本立同鳳閣鸞台平章事。十月辛亥，大風拔木。十一月 辛酉，殺濟州刺名薛顗及其弟駙馬都尉紹。十二月乙酉，殺霍王元軌、江都郡王緒 及殿中監裴承光。大殺唐宗室，流其幼者於嶺南。己亥，殺騫味道。己酉，拜洛受 圖。辛亥，改明堂為萬象神宮，大赦。
yǒng chāng yuán nián zhēng yuè yǐ mǎo, xiǎng yú wàn xiàng shén gōng, dà shè, gǎi yuán, cì pú qī rì. dīng sì, shū wáng yuán míng wèi sī tú. wù wǔ, bù zhèng yú wàn xiàng shén gōng, bān jiǔ tiáo yǐ xùn bǎi guān. jǐ wèi, lǎng zhōu cí jī huà wèi xióng. èr yuè dīng yǒu, zūn kǎo tài shī wèi zhōng xiào wáng yuē zhōu zhōng xiào tài huáng. zhì chóng xiān fǔ guān. wù xū, zhuī shì bǐ yáng shì yuē zhōu zhōng xiào tài hòu tài yuán jùn wáng yuē zhōu ān chéng wáng, fēi zhào shì wèi wáng fēi jīn chéng jùn wáng yuē wèi yì kāng wáng, bǐ sòng shì wèi wáng fēi běi píng jùn wáng yuē zhào sù gōng wáng, fēi liú shì wèi wáng fēi wǔ dài zǔ lǔ guó gōng yuē tài yuán jìng wáng, fū rén péi shì wèi wáng fēi. sān yuè jiǎ zǐ, zhāng guāng fǔ shǒu nà yán. guǐ yǒu, tiān guān shàng shū wǔ chéng sì wèi nà yán, zhāng guāng fǔ shǒu nèi shǐ. sì yuè jiǎ chén, shā rǔ nán jùn wáng wěi pó yáng jùn gōng yīn guǎng hàn jùn gōng mì wèn shān jùn gōng zhēn líng líng jùn wáng jùn guǎng dōu jùn gōng, xǐ qí jiā yú guī zhōu. jǐ yǒu, shā tiān guān shì láng dèng xuán tǐng. wǔ yuè bǐng chén, wéi dài jià jí tǔ bō zhàn yú yín shí jiā hé, bài jī. jǐ sì, bái mǎ sì sēng xuē huái yì wèi xīn píng dào héng jūn dà zǒng guǎn, yǐ jī tū jué. qī yuè dīng sì, liú jì wáng shèn yú bā zhōu, gǎi qí xìng wèi huī shì. bǐng zǐ, liú wéi dài jià yú xiù zhōu, shā yán wēn gǔ. wù yín, wáng běn lì tóng fèng gé luán tái sān pǐn. bā yuè guǐ wèi, xuē huái yì wèi xīn píng dào zhōng jūn dà zǒng guǎn, yǐ jī tū jué. jiǎ shēn, shā zhāng guāng fǔ luò zhōu sī mǎ gōng sì yè luò yáng lìng gōng sì míng shǎn zhōu cān jūn gōng sì gǔ liú rén xú jìng zhēn. yǐ wèi, sōng zhōu cí jī huà wèi xióng. xīn chǒu, shā shǎn zhōu cì shǐ guō zhèng yī. dīng wèi, shā xiāng zhōu cì shǐ gōng zhì yuán pú zhōu cì shǐ gōng péng zǔ shàng fāng jiān wáng lìng jī. jiǔ yuè gēng xū, shā héng shān jùn wáng chéng gān zhī zǐ jué. rùn yuè jiǎ wǔ, shā wèi xuán tóng xià guān shì láng cuī chá. wù shēn, shā péng zhōu zhǎng shǐ liú yì cóng. shí yuè guǐ chǒu, shā liáng zhōu dū du lǐ guāng yì. dīng sì, shā shǎn zhōu cì shǐ liú yán jǐng. wù wǔ, shā yòu wǔ wēi wèi dà jiāng jūn hēi chǐ cháng zhī yòu yīng yáng wèi jiāng jūn zhào huái jié. jǐ wèi, shā sì zhèng wáng jǐng. dīng mǎo, chūn guān shàng shū fàn lǚ bīng fèng gé shì láng xíng wén wěi tóng fèng gé luán tái píng zhāng shì.
永昌元年正月乙卯，享於萬象神宮，大赦，改元，賜酺七日。丁巳，舒王元名 為司徒。戊午，布政於萬象神宮，頒九條以訓百官。己未，朗州雌雞化為雄。二月 丁酉，尊考太師魏忠孝王曰周忠孝太皇。置崇先府官。戊戌，追諡妣楊氏曰周忠孝 太后；太原郡王曰周安成王，妃趙氏為王妃；金城郡王曰魏義康王，妣宋氏為王妃； 北平郡王曰趙肅恭王，妃劉氏為王妃；五代祖魯國公曰太原靖王，夫人裴氏為王妃。 三月甲子，張光輔守納言。癸酉，天官尚書武承嗣為納言，張光輔守內史。四月甲 辰，殺汝南郡王瑋、鄱陽郡公諲、廣漢郡公謐、汶山郡公蓁、零陵郡王俊、廣都郡 公，徙其家於巂州。己酉，殺天官侍郎鄧玄挺。五月丙辰，韋待價及吐蕃戰於寅 識迦河，敗績。己巳，白馬寺僧薛懷義為新平道行軍大總管，以擊突厥。七月丁巳， 流紀王慎於巴州，改其姓為虺氏。丙子，流韋待價於繡州，殺閻溫古。戊寅，王本 立同鳳閣鸞台三品。八月癸未，薛懷義為新平道中軍大總管，以擊突厥。甲申，殺 張光輔、洛州司馬弓嗣業、洛陽令弓嗣明、陝州參軍弓嗣古、流人徐敬真。乙未， 松州雌雞化為雄。辛丑，殺陝州刺史郭正一。丁未，殺相州刺史弓志元、蒲州刺史 弓彭祖、尚方監王令基。九月庚戌，殺恆山郡王承乾之子厥。閏月甲午，殺魏玄同、 夏官侍郎崔察。戊申，殺彭州長史劉易從。十月癸丑，殺涼州都督李光誼。丁巳， 殺陝州刺史劉延景。戊午，殺右武威衛大將軍黑齒常之、右鷹揚衛將軍趙懷節。己 未，殺嗣鄭王璥。丁卯，春官尚書范履冰、鳳閣侍郎邢文偉同鳳閣鸞台平章事。
tiān shòu yuán nián zhēng yuè gēng chén, dà shè, gǎi yuán yuē zài chū, yǐ shí yī yuè wèi zhēng yuè, shí èr yuè wèi là yuè, lái suì zhēng yuè wèi yī yuè. yǐ zhōu hàn zhī hòu wèi èr wáng hòu, fēng jué yǔ tāng zhī yì wèi sān kè, zhōu suí tóng liè guó, fēng qí sì. yǐ wèi, chú táng zōng shì shǔ jí. là yuè bǐng yín, shā liú qí xián. yī yuè wù zǐ, wáng běn lì bà. xíng wén wěi wèi nèi shǐ, cén zhǎng qiàn wǔ chéng sì tóng fèng gé luán tái sān pǐn, fèng gé shì láng wǔ yōu níng wèi nà yán. jiǎ wǔ, liú wéi fāng zhì yú dān zhōu. èr yuè dīng mǎo, shā dì guān shàng shū wáng běn lì. sān yuè yǐ yǒu, yǐ hàn jiǎn shàn. dīng hài, sū liáng sì hōng. wǔ yuè wù zǐ, shā fàn lǚ bīng. jǐ hài, shā liáng jùn gōng xiào yì. liù yuè wù shēn, shā biàn zhōu cì shǐ liǔ míng sù. qī yuè xīn sì, liú shū wáng yuán míng yú hé zhōu. bān dà yún jīng yú tiān xià. rén wǔ, shā yù zhāng jùn wáng zhī. dīng hài, shā zé wáng shàng jīn xǔ wáng sù jié. jiǎ wǔ, shè yǒng chāng xiàn. guǐ mǎo, shā tài cháng chéng sū jiàn yán. bā yuè xīn hài, shā xǔ wáng sù jié zhī zǐ jǐng céng jiāng xiàn lìng bái lìng yán. jiǎ yín, shā péi jū dào. rén xū, shā jiāng jūn ā shǐ nà huì yòu sī láng zhōng qiáo zhī zhī. guǐ hài, shā shàng shū yòu chéng zhāng xíng lián tài zhōu cì shǐ dù rú tóng. jiǎ zǐ, shā liú rén zhāng chǔ jīn. wù chén, shā liú rén yuán wàn qǐng miáo shén kè. xīn wèi, shā nán ān jùn wáng yǐng yǔ guó gōng zhāo jí zhū zōng shì lǐ zhí lǐ chǎng lǐ rán lǐ xūn lǐ cè lǐ yuè lǐ àn lǐ xuán lǐ yīng lǐ zhì yè lǐ zhī yán lǐ xuán zhēn. jiǔ yuè yǐ hài, shā jù lù jùn gōng huǎng lín tái láng péi wàng jí qí dì sī shàn chéng liǎn. rén wǔ, gǎi guó hào zhōu. dà shè, gǎi yuán, cì pú qī rì. yǐ yǒu, jiā zūn hào yuē shèng shén huáng dì, jiàng huáng dì wèi huáng sì, cì xìng wǔ shì, huáng tài zǐ wèi huáng sūn. bǐng xū, lì wǔ shì qī miào yú shén dōu. zhuī zūn zhōu wén wáng yuē shǐ zǔ wén huáng dì, bǐ sì shì yuē wén dìng huáng hòu sì shí dài zǔ píng wáng shǎo zǐ wǔ yuē ruì zǔ kāng huáng dì, bǐ jiāng shì yuē kāng huì huáng hòu tài yuán jìng wáng yuē yán zǔ chéng huáng dì, bǐ yuē chéng zhuāng huáng hòu zhào sù gōng wáng yuē sù zǔ zhāng jìng huáng dì, bǐ yuē zhāng jìng huáng hòu wèi yì kāng wáng yuē liè zǔ zhāo ān huáng dì, bǐ yuē zhāo ān huáng hòu zhōu ān chéng wáng yuē xiǎn zǔ wén mù huáng dì, bǐ yuē wén mù huáng hòu zhōng xiào tài huáng yuē tài zǔ xiào míng gāo huáng dì, bǐ yuē xiào míng gāo huáng hòu. zhuī fēng bó fù jí xiōng dì zhī zǐ wèi wáng, táng xiōng wèi jùn wáng, zhū gū zǐ wèi zhǎng gōng zhǔ, táng zǐ mèi wèi jùn zhǔ. sī bīn qīng shǐ wù zī shǒu nà yán, fèng gé shì láng zōng qín kè jiǎn xiào nèi shǐ, gěi shì zhōng fù yóu yì wèi luán tái shì láng tóng fèng gé luán tái píng zhāng shì. shí yuè dīng sì, gěi fù bīng zhōu wǔ xìng xiàn bǎi xìng, zi sūn xiāng chéng rú hàn fēng pèi. jiǎ zǐ, biǎn zōng qín kè wèi zūn huà wèi. dīng mǎo, shā liú rén wéi fāng zhì. jǐ sì, shā xǔ wáng sù jié zhī zǐ yīng qí wǎn zàn chàng yuàn chēn táng chén. xīn wèi, biǎn xíng wén wěi wèi zhēn zhōu cì shǐ. zhì dà yún sì. fēng zhōu gōng wèi bāo dé wáng, kǒng zǐ wèi lóng dào gōng. gǎi táng tài miào wèi xiǎng dé miào, yǐ wǔ shì qī miào wèi tài miào.
天授元年正月庚辰，大赦，改元曰載初，以十一月為正月，十二月為臘月，來 歲正月為一月。以周、漢之後為二王后，封爵、禹、湯之裔為三恪，周、隋同列國， 封其嗣。乙未，除唐宗室屬籍。臘月丙寅，殺劉齊賢。一月戊子，王本立罷。邢文 偉為內史，岑長倩、武承嗣同鳳閣鸞台三品，鳳閣侍郎武攸寧為納言。甲午，流韋 方質於儋州。二月丁卯，殺地官尚書王本立。三月乙酉，以旱減膳。丁亥，蘇良嗣 薨。五月戊子，殺范履冰。己亥，殺梁郡公孝逸。六月戊申，殺汴州刺史柳明肅。 七月辛巳，流舒王元名於和州。頒《大雲經》於天下。壬午，殺豫章郡王鳷。丁亥， 殺澤王上金、許王素節。甲午，赦永昌縣。癸卯，殺太常丞蘇踐言。八月辛亥，殺 許王素節之子璟、曾江縣令白令言。甲寅，殺裴居道。壬戌，殺將軍阿史那惠、右 司郎中喬知之。癸亥，殺尚書右丞張行廉、太州刺史杜儒童。甲子，殺流人張楚金。 戊辰，殺流人元萬頃、苗神客。辛未，殺南安郡王穎、鄅國公昭及諸宗室李直、李 敞、李然、李勛、李策、李越、李黯、李玄、李英、李志業、李知言、李玄貞。九 月乙亥，殺鉅鹿郡公晃、麟台郎裴望及其弟司膳丞璉。壬午，改國號周。大赦，改 元，賜酺七日。乙酉，加尊號曰聖神皇帝，降皇帝為皇嗣，賜姓武氏，皇太子為皇 孫。丙戌，立武氏七廟於神都。追尊周文王曰始祖文皇帝，妣姒氏曰文定皇后；四 十代祖平王少子武曰睿祖康皇帝，妣姜氏曰康惠皇后；太原靖王曰嚴祖成皇帝，妣 曰成莊皇后；趙肅恭王曰肅祖章敬皇帝，妣曰章敬皇后；魏義康王曰烈祖昭安皇帝， 妣曰昭安皇后；周安成王曰顯祖文穆皇帝，妣曰文穆皇后；忠孝太皇曰太祖孝明高 皇帝，妣曰孝明高皇后。追封伯父及兄弟之子為王，堂兄為郡王，諸姑姊為長公主， 堂姊妹為郡主。司賓卿史務滋守納言，鳳閣侍郎宗秦客檢校內史，給事中傅遊藝為 鸞台侍郎、同鳳閣鸞台平章事。十月丁巳，給復并州武興縣百姓，子孫相承如漢豐、 沛。甲子，貶宗秦客為遵化尉。丁卯，殺流人韋方質。己巳，殺許王素節之子瑛、 琪、琬、瓚、瑒、瑗、琛、唐臣。辛未，貶邢文偉為珍州刺史。置大雲寺。封周公 為褒德王，孔子為隆道公。改唐太廟為享德廟，以武氏七廟為太廟。
èr nián zhēng yuè jiǎ xū, gǎi zhì shè jì, qí zhì shàng chì. wù yín, shā yǎ zhōu cì shǐ liú xíng shí jí qí dì qú zhōu cì shǐ xíng yú shàng yī fèng yù xíng gǎn xiōng zi zuǒ yīng yáng wèi jiāng jūn qián tōng. wù zǐ, wǔ chéng sì wèi wén chāng zuǒ xiāng. gēng yín, cì pú. yǐ wèi, shā qiū shén jī zuǒ bào tāo wèi jiāng jūn wèi pú shān. gēng zǐ, shā shǐ wù zī. là yuè jǐ wèi, shǐ yòng zhōu là. sì yuè rén yín shuò, rì yǒu shí zhī. bǐng wǔ, dà shè. wǔ yuè dīng hài, dà fēng zhé mù. cén zhǎng qiàn wèi wǔ wēi dào héng jūn dà zǒng guǎn, yǐ jī tǔ bō. liù yuè gēng xū, zuǒ sù zhèng tái yù shǐ dài fū gé fǔ yuán wèi dì guān shàng shū, luán tái shì láng lè sī huì, fèng gé shì láng rèn zhī gǔ: tóng fèng gé luán tái píng zhāng shì. qī yuè gēng wǔ, xǐ guān nèi qī zhōu hù yǐ shí shén dōu. bā yuè wù shēn, wǔ yōu níng bà. xià guān shàng shū ōu yáng tōng wèi sī lǐ qīng jiān pàn nà yán shì. gēng shēn, shā yòu yù qián wèi dà jiāng jūn zhāng qián xù. jiǔ yuè yǐ hài, shā qí zhōu cì shǐ yún hóng sì. rén chén, shā fù yóu yì. guǐ sì, zuǒ yǔ lín wèi dà jiāng jūn wǔ yōu níng shǒu nà yán, dōng guān shì láng péi xíng běn, luò zhōu sī mǎ dí rén jié wèi dì guān shì láng: tóng fèng gé luán tái píng zhāng shì. shí yuè jǐ yǒu, shā cén zhǎng qiàn ōu yáng tōng gé fǔ yuán. rén xū, shā lè sī huì zuǒ wèi jiāng jūn lǐ ān jìng.
二年正月甲戌，改置社稷，旗幟尚赤。戊寅，殺雅州刺史劉行實及其弟渠州刺 史行瑜、尚衣奉御行感、兄子左鷹揚衛將軍虔通。戊子，武承嗣為文昌左相。庚寅， 賜酺。乙未，殺丘神勣、左豹韜衛將軍衛蒲山。庚子，殺史務滋。臘月己未，始用 周臘。四月壬寅朔，日有蝕之。丙午，大赦。五月丁亥，大風折木。岑長倩為武威 道行軍大總管，以擊吐蕃。六月庚戌，左肅政台御史大夫格輔元為地官尚書，鸞台 侍郎樂思晦，鳳閣侍郎任知古：同鳳閣鸞台平章事。七月庚午，徙關內七州戶以實 神都。八月戊申，武攸寧罷。夏官尚書歐陽通為司禮卿兼判納言事。庚申，殺右玉 鈐衛大將軍張虔勖。九月乙亥，殺岐州刺史雲弘嗣。壬辰，殺傅遊藝。癸巳，左羽 林衛大將軍武攸寧守納言，冬官侍郎裴行本，洛州司馬狄仁傑為地官侍郎：同鳳閣 鸞台平章事。十月己酉，殺岑長倩、歐陽通、格輔元。壬戌，殺樂思晦、左衛將軍 李安靜。
zhǎng shòu yuán nián zhēng yuè wù chén, xià guān shàng shū yáng zhí róu tóng fèng gé luán tái píng zhāng shì. gēng wǔ, biǎn rèn zhī gǔ wèi jiāng xià lìng, dí rén jié péng zé lìng. liú péi xíng běn yú lǐng nán. yǐ hài, shā yòu wèi dà jiāng jūn quán xiàn chéng. gēng chén, sī xíng qīng lǐ yóu dào wèi dōng guān shàng shū tóng fèng gé luán tái píng zhāng shì. èr yuè wù wǔ, qiū guān shàng shū yuán zhì hóng tóng fèng gé luán tái píng zhāng shì. sì yuè bǐng shēn shuò, rì yǒu shí zhī. dà shè, gǎi yuán rú yì. wǔ yuè, luò shuǐ yì. qī yuè, yòu yì. bā yuè jiǎ xū, hé yì, huài hé yáng xiàn. wù yín, wǔ chéng sì wǔ yōu níng yáng zhí róu bà qiū guān shì láng cuī yuán zōng wèi luán tái shì láng, xià guān shì láng lǐ zhāo dé wèi fèng gé shì láng, quán jiǎn xiào tiān guān shì láng yáo wèi wén chāng zuǒ chéng, jiǎn xiào dì guān shì láng lǐ yuán sù wèi wén chāng yòu chéng, yíng shàn dà jiàng wáng xuán wèi xià guān shàng shū, sī bīn qīng cuī shén jī: tóng fèng gé luán tái píng zhāng shì. jiǔ yuè wù xū, dà wù. gēng zǐ, dà shè, gǎi yuán. gǎi yòng jiǔ yuè shè, cì pú qī yuè. guǐ mǎo, yǐ bīng zhōu wèi běi dōu. guǐ chǒu, liú lǐ yóu dào yuán zhì hóng wáng xuán cuī shén jī lǐ yuán sù yú lǐng nán. shí yuè bǐng xū, wǔ wēi dào héng jūn zǒng guǎn wáng xiào jié bài tǔ bō, kè sì zhèn.
長壽元年正月戊辰，夏官尚書楊執柔同鳳閣鸞台平章事。庚午，貶任知古為江 夏令，狄仁傑彭澤令。流裴行本於嶺南。乙亥，殺右衛大將軍泉獻誠。庚辰，司刑 卿李游道為冬官尚書、同鳳閣鸞台平章事。二月戊午，秋官尚書袁智弘同鳳閣鸞台 平章事。四月丙申朔，日有食之。大赦，改元如意。五月，洛水溢。七月，又溢。 八月甲戌，河溢，壞河陽縣。戊寅，武承嗣、武攸寧、楊執柔罷；秋官侍郎崔元綜 為鸞台侍郎，夏官侍郎李昭德為鳳閣侍郎，權檢校天官侍郎姚為文昌左丞，檢校 地官侍郎李元素為文昌右丞，營繕大匠王璿為夏官尚書，司賓卿崔神基：同鳳閣鸞 台平章事。九月戊戌，大霧。庚子，大赦，改元。改用九月社，賜酺七月。癸卯， 以并州為北都。癸丑，流李游道、袁智弘、王璿、崔神基、李元素於嶺南。十月丙 戌，武威道行軍總管王孝傑敗吐蕃，克四鎮。
èr nián là yuè guǐ hài, shā huáng sì fēi liú shì dé fēi dòu shì. dīng mǎo, jiàng fēng huáng sūn chéng qì wèi shòu chūn jùn wáng, héng wáng chéng yì héng yáng jùn wáng, chǔ wáng lóng jī lín zī jùn wáng, wèi wáng lóng fàn bā líng jùn wáng, yuè wáng lóng yè péng chéng jùn wáng. yī yuè gēng zǐ, xià guān shì láng lóu shī dé tóng fèng gé luán tái píng zhāng shì. jiǎ yín, shā shàng fāng jiān péi fěi gōng nèi cháng shì fàn yún xiān. sān yuè jǐ mǎo, shā zuǒ wèi yuán wài dà jiāng jūn ā shǐ nà yuán qìng bái rùn fǔ guǒ yì xuē dà xìn. wǔ yuè yǐ wèi, shā dōng guān shàng shū sū gān xiāng zhōu cì shǐ lái tóng mǐn. guǐ chǒu, hé yì dì zhōu. jiǔ yuè dīng hài shuò, rì yǒu shí zhī. yǐ wèi, jiā hào jīn lún shèng shén huáng dì, dà shè, cì pú qī rì, zuò qī bǎo. gēng zǐ, zhuī zūn liè zǔ zhāo ān huáng dì yuē hún yuán zhāo ān huáng dì, xiǎn zǔ wén mù huáng dì yuē lì jí wén mù huáng dì, tài zǔ xiào míng gāo huáng dì yuē wú shàng xiào míng gāo huáng dì. xīn chǒu, yáo bà. wén chāng yòu chéng wéi jù yuán tóng fèng gé luán tái píng zhāng shì, qiū guān shì láng lù yuán fāng wèi luán tái shì láng tóng fèng gé luán tái píng zhāng shì, sī bīn qīng dòu lú qīn wàng shǒu nèi shǐ.
二年臘月癸亥，殺皇嗣妃劉氏、德妃竇氏。丁卯，降封皇孫成器為壽春郡王， 恆王成義衡陽郡王，楚王隆基臨淄郡王，衛王隆范巴陵郡王，越王隆業彭城郡王。 一月庚子，夏官侍郎婁師德同鳳閣鸞台平章事。甲寅，殺尚方監裴匪躬、內常侍范 雲仙。三月己卯，殺左衛員外大將軍阿史那元慶、白潤府果毅薛大信。五月乙未， 殺冬官尚書蘇乾、相州刺史來同敏。癸丑，河溢棣州。九月丁亥朔，日有食之。乙 未，加號金輪聖神皇帝，大赦，賜酺七日，作七寶。庚子，追尊烈祖昭安皇帝曰渾 元昭安皇帝，顯祖文穆皇帝曰立極文穆皇帝，太祖孝明高皇帝曰無上孝明高皇帝。 辛丑，姚罷。文昌右丞韋巨源同鳳閣鸞台平章事，秋官侍郎陸元方為鸞台侍郎、 同鳳閣鸞台平章事，司賓卿豆盧欽望守內史。
yán zài yuán nián là yuè jiǎ xū, tū jué mò chuài kòu líng zhōu. yòu yīng yáng wèi dà jiāng jūn lǐ duō zuò bài zhī. yī yuè jiǎ wǔ, lóu shī dé wèi hé yuán jī shí huái yuǎn děng jūn yíng tián dà shǐ. èr yuè gēng wǔ, xuē huái yì wèi fá nì dào héng jūn dà zǒng guǎn, lǐng shí bā jiāng jūn yǐ jī mò chuài. yǐ hài, yǐ hàn lǜ qiú. jǐ mǎo, wǔ wēi dào dà zǒng guǎn wáng xiào jié jí tǔ bō zhàn yú lěng quán, bài zhī. sān yuè jiǎ shēn, fèng gé shè rén sū wèi dào wèi fèng gé shì láng tóng fèng gé luán tái píng zhāng shì, lǐ zhāo dé jiǎn xiào nèi shǐ. xuē huái yì wèi shuò fāng dào héng jūn dà zǒng guǎn, jī mò chuài. zhāo dé wèi shuò fāng dào héng jūn zhǎng shǐ, wèi dào wèi sī mǎ. sì yuè rén xū, cháng zhōu dì zhèn. wǔ yuè jiǎ wǔ, jiā hào yuè gǔ jīn lún shèng shén huáng dì, dà shè, gǎi yuán, cì pú qī rì. qī yuè guǐ wèi, sōng yuè shān rén wǔ shén fāng wèi zhèng jiàn dài fū tóng fèng gé luán tái píng zhāng shì. bā yuè, shén fāng bà. wù chén, wáng xiào jié wèi hàn hǎi dào héng jūn zǒng guǎn. jǐ sì, sī bīn shǎo qīng yáo shǒu nà yán zuǒ sù zhèng tái yù shǐ dài fū yáng zài sī wèi luán tái shì láng, luò zhōu sī mǎ dù jǐng quán jiǎn xiào fèng gé shì láng: tóng fèng gé luán tái píng zhāng shì. wù yín, liú cuī yuán zōng yú zhèn zhōu. jiǔ yuè rén wǔ shuò, rì yǒu shí zhī. rén yín, biǎn lǐ zhāo dé wèi nán bīn wèi. shí yuè rén shēn, wén chāng yòu chéng lǐ yuán sù wèi fèng gé shì láng, yòu sù zhèng tái yù shǐ zhōng chéng zhōu yǔn yuán jiǎn xiào fèng gé shì láng: tóng fèng gé luán tái píng zhāng shì. lǐng nán liáo kòu biān, róng zhōu dū du zhāng xuán yù wèi guì yǒng děng zhōu jīng lüè dà shǐ. guǐ yǒu, yǔ mù bīng.
延載元年臘月甲戌，突厥默啜寇靈州。右鷹揚衛大將軍李多祚敗之。一月甲午， 婁師德為河源、積石、懷遠等軍營田大使。二月庚午，薛懷義為伐逆道行軍大總管， 領十八將軍以擊默啜。乙亥，以旱慮囚。己卯，武威道大總管王孝傑及吐蕃戰於冷 泉，敗之。三月甲申，鳳閣舍人蘇味道為鳳閣侍郎、同鳳閣鸞台平章事，李昭德檢 校內史。薛懷義為朔方道行軍大總管，擊默啜。昭德為朔方道行軍長史，味道為司 馬。四月壬戌，常州地震。五月甲午，加號越古金輪聖神皇帝，大赦，改元，賜酺 七日。七月癸未，嵩岳山人武什方為正諫大夫、同鳳閣鸞台平章事。八月，什方罷。 戊辰，王孝傑為瀚海道行軍總管。己巳，司賓少卿姚守納言；左肅政台御史大夫 楊再思為鸞台侍郎，洛州司馬杜景佺檢校鳳閣侍郎：同鳳閣鸞台平章事。戊寅，流 崔元綜于振州。九月壬午朔，日有食之。壬寅，貶李昭德為南賓尉。十月壬申，文 昌右丞李元素為鳳閣侍郎，右肅政台御史中丞周允元檢校鳳閣侍郎：同鳳閣鸞台平 章事。嶺南獠寇邊，容州都督張玄遇為桂、永等州經略大使。癸酉，雨木冰。
tiān cè wàn suì yuán nián zhēng yuè xīn sì, jiā hào cí shì yuè gǔ jīn lún shèng shén huáng dì, gǎi yuán zhèng shèng. dà shè, cì pú sān rì. wù zǐ, biǎn dòu lú qīn wàng wèi zhào zhōu cì shǐ, wéi jù yuán fū zhōu cì shǐ, dù jǐng quán qín zhōu cì shǐ, sū wèi dào jí zhōu cì shǐ, lù yuán fāng suī zhōu cì shǐ. bǐng shēn, wàn xiàng shén gōng huǒ. bǐng wǔ, wáng xiào jié wèi shuò fāng xíng jūn zǒng guǎn, yǐ jī tū jué. èr yuè jǐ yǒu shuò, rì yǒu shí zhī. rén zǐ, shā xuē huái yì. jiǎ zǐ, bà cí shì yuè gǔ hào. sān yuè bǐng chén, zhōu yǔn yuán hōng. sì yuè wù yín, jiàn dà zhōu wàn guó sòng dé tiān shū. qī yuè xīn yǒu, tǔ bō kòu lín táo, wáng xiào jié wèi sù biān dào héng jūn dà zǒng guǎn yǐ jī zhī. jiǔ yuè jiǎ yín, sì nán jiāo. jiā hào tiān cè jīn lún dà shèng huáng dì. dà shè, gǎi yuán, cì pú jiǔ rì. yǐ chóng xiān miào wèi chóng zūn miào.
天冊萬歲元年正月辛巳，加號慈氏越古金輪聖神皇帝，改元證聖。大赦，賜酺 三日。戊子，貶豆盧欽望為趙州刺史，韋巨源鄜州刺史，杜景佺溱州刺史，蘇味道 集州刺史，陸元方綏州刺史。丙申，萬象神宮火。丙午，王孝傑為朔方行軍總管， 以擊突厥。二月己酉朔，日有食之。壬子，殺薛懷義。甲子，罷「慈氏越古」號。 三月丙辰，周允元薨。四月戊寅，建大周萬國頌德天樞。七月辛酉，吐蕃寇臨洮， 王孝傑為肅邊道行軍大總管以擊之。九月甲寅，祀南郊。加號天冊金輪大聖皇帝。 大赦，改元，賜酺九日。以崇先廟為崇尊廟。
wàn suì tōng tiān yuán nián là yuè jiǎ xū, rú shén yuè. jiǎ shēn, fēng yú shén yuè. gǎi yuán yuē wàn suì dēng fēng. dà shè, miǎn jīn suì zū shuì, cì pú shí rì. dīng hài, chán yú shǎo shì shān. jǐ chǒu, gěi fù luò zhōu èr nián, dēng fēng gào chéng xiàn sān nián. guǐ sì, fù yú shén dōu. yī yuè jiǎ yín, lóu shī dé wèi sù biān dào héng jūn fù zǒng guǎn, yǐ jī tǔ bō. jǐ sì, gǎi chóng zūn miào wèi tài miào. èr yuè xīn sì, zūn shén yuè tiān zhōng wáng wèi shén yuè tiān zhōng huáng dì, tiān líng fēi wèi tiān zhōng huáng hòu. sān yuè rén yín, wáng xiào jié lóu shī dé jí tǔ bō zhàn yú sù luó hàn shān, bài jī. dīng sì, fù zuò míng táng, gǎi yuē tōng tiān gōng. dà shè, gǎi yuán, cì pú qī rì. sì yuè guǐ yǒu, jiǎn xiào xià guān shì láng sūn yuán hēng tóng fèng gé luán tái píng zhāng shì. gēng zǐ, biǎn lóu shī dé wèi yuán zhōu dū du fǔ sī mǎ. wǔ yuè rén zǐ, qì dān shǒu lǐng sōng mò dū du lǐ jǐn zhōng guī chéng zhōu cì shǐ sūn wàn róng xiàn yíng zhōu, shā dū du zhào wén huì. yǐ chǒu, zuǒ yīng yáng wèi jiāng jūn cáo rén shī yòu jīn wú wèi dà jiāng jūn zhāng xuán yù zuǒ wēi wèi dà jiāng jūn lǐ duō zuò sī nóng shǎo qīng má rén jié děng jī zhī. qī yuè xīn hài, chūn guān shàng shū wǔ sān sī wèi yú guān dào ān fǔ dà shǐ, nà yán yáo wèi fù, yǐ bèi qì dān. bā yuè dīng yǒu, zhāng xuán yù cáo rén shī má rén jié děng jí qì dān zhàn yú huáng zhāng, bài jī, zhí xuán yù rén jié. jiǔ yuè gēng zǐ, tóng zhōu cì shǐ wǔ yōu yí wèi qīng biān dào héng jūn dà zǒng guǎn, yǐ jī qì dān. dīng sì, tǔ bō kòu liáng zhōu, dū du xǔ qīn míng sǐ zhī. gēng shēn, bīng zhōu zhǎng shǐ wáng fāng qìng wèi luán tái shì láng, diàn zhōng jiān lǐ dào guǎng: tóng fèng gé luán tái píng zhāng shì. shí yuè xīn mǎo, qì dān kòu jì zhōu, cì shǐ lù bǎo jī sǐ zhī. jiǎ wǔ, lǜ qiú.
萬歲通天元年臘月甲戌，如神岳。甲申，封於神岳。改元曰萬歲登封。大赦， 免今歲租稅，賜酺十日。丁亥，禪於少室山。己丑，給復洛州二年，登封、告成縣 三年。癸巳，復於神都。一月甲寅，婁師德為肅邊道行軍副總管，以擊吐蕃。己巳， 改崇尊廟為太廟。二月辛巳，尊神岳天中王為神岳天中黃帝，天靈妃為天中黃後。 三月壬寅，王孝傑、婁師德及吐蕃戰於素羅汗山，敗績。丁巳，復作明堂，改曰通 天宮。大赦，改元，賜酺七日。四月癸酉，檢校夏官侍郎孫元亨同鳳閣鸞台平章事。 庚子，貶婁師德為原州都督府司馬。五月壬子，契丹首領松漠都督李盡忠、歸誠州 刺史孫萬榮陷營州，殺都督趙文翽。乙丑，左鷹揚衛將軍曹仁師、右金吾衛大將軍 張玄遇、左威衛大將軍李多祚、司農少卿麻仁節等擊之。七月辛亥，春官尚書武三 思為榆關道安撫大使，納言姚為副，以備契丹。八月丁酉，張玄遇、曹仁師、麻 仁節等及契丹戰於黃麞，敗績，執玄遇、仁節。九月庚子，同州刺史武攸宜為清邊 道行軍大總管，以擊契丹。丁巳，吐蕃寇涼州，都督許欽明死之。庚申，并州長史 王方慶為鸞台侍郎，殿中監李道廣：同鳳閣鸞台平章事。十月辛卯，契丹寇冀州， 刺史陸寶積死之。甲午，慮囚。
shén gōng yuán nián zhēng yuè rén xū, shā lǐ yuán sù sūn yuán hēng luò zhōu lù shì cān jūn qí lián yào jī zhōu cì shǐ liú sī lǐ zhī tiān guān shì láng shì shí bào zhōng liú qí gěi shì zhōng zhōu bò fèng gé shè rén wáng biàn qián jīng zhōu cì shǐ wáng miǎn tài zi sī yì láng lù jìng chún sī mén yuán wài láng liú shùn zhī yòu sī yuán wài láng yǔ wén quán zhì lái tíng xiàn zhǔ bù liǔ qiú. guǐ hài, tū jué mò chuài kòu shèng zhōu, píng dí jūn fù shǐ ān dào mǎi bài zhī. jiǎ zǐ, lóu shī dé shǒu fèng gé shì láng tóng fèng gé luán tái píng zhāng shì. èr yuè yǐ sì, lǜ qiú. sān yuè gēng zǐ, wáng xiào jié jí sūn wàn zhǎn zhàn yú dōng xiá shí gǔ, bài jī, xiào jié sǐ zhī. wù shēn, shè hé nán běi. sì yuè wù chén, zhì jiǔ dǐng yú tōng tiān gōng. guǐ yǒu, qián yì zhōu dà dū dū fǔ zhǎng shǐ wáng jí shàn wèi nèi shǐ. guǐ wèi, yòu jīn wú wèi dà jiāng jūn wǔ yì zōng wèi shén bīng dào héng jūn dà zǒng guǎn, jí yòu bào tāo wèi jiāng jūn hé jiā mì yǐ jī qì dān. wǔ yuè guǐ mǎo, lóu shī dé wèi qīng biān dào héng jūn fù dà zǒng guǎn, yòu wǔ wèi jiāng jūn shā zhā zhōng yì wèi qīng biān zhōng dào qián jūn zǒng guǎn, yǐ jī qì dān. liù yuè dīng mǎo, shā jiān chá yù shǐ lǐ zhāo dé sī pú shǎo qīng lái jùn chén. jǐ mǎo, shàng fāng shǎo jiān zōng chǔ kè tóng fèng gé luán tái píng zhāng shì. wù zǐ, tè jìn wǔ chéng sì chūn guān shàng shū wǔ sān sī tóng fèng gé luán tái sān pǐn. xīn mǎo, lóu shī dé ān fǔ hé běi. qī yuè dīng yǒu, wǔ chéng sì wǔ sān sī bà. bā yuè bǐng xū, yáo bà. jiǔ yuè rén yín, dà shè, gǎi yuán, cì pú qī rì. gēng xū, lóu shī dé shǒu nà yán. shí yuè jiǎ zǐ, gěi fù xùn zhōng lì jié èr xiàn yī nián. rùn yuè jiǎ yín, jiǎn xiào sī xíng qīng yōu zhōu dū du dí rén jié wèi luán tái shì láng, sī xíng qīng dù jǐng quán wèi fèng gé shì láng: tóng fèng gé luán tái píng zhāng shì.
神功元年正月壬戌，殺李元素、孫元亨、洛州錄事參軍綦連耀、箕州刺史劉思 禮、知天官侍郎事石抱忠劉奇、給事中周譒、鳳閣舍人王抃、前涇州刺史王勔、太 子司議郎路敬淳、司門員外郎劉順之、右司員外郎宇文全志、來庭縣主簿柳璆。癸 亥，突厥默啜寇勝州，平狄軍副使安道買敗之。甲子，婁師德守鳳閣侍郎、同鳳閣 鸞台平章事。二月乙巳，慮囚。三月庚子，王孝傑及孫萬斬戰於東硤石谷，敗績， 孝傑死之。戊申，赦河南、北。四月戊辰，置九鼎於通天宮。癸酉，前益州大都督 府長史王及善為內史。癸未，右金吾衛大將軍武懿宗為神兵道行軍大總管，及右豹 韜衛將軍何迦密以擊契丹。五月癸卯，婁師德為清邊道行軍副大總管，右武衛將軍 沙吒忠義為清邊中道前軍總管，以擊契丹。六月丁卯，殺監察御史李昭德、司僕少 卿來俊臣。己卯，尚方少監宗楚客同鳳閣鸞台平章事。戊子，特進武承嗣、春官尚 書武三思同鳳閣鸞台三品。辛卯，婁師德安撫河北。七月丁酉，武承嗣、武三思罷。 八月丙戌，姚罷。九月壬寅，大赦，改元，賜酺七日。庚戌，婁師德守納言。十 月甲子，給復徇忠、立節二縣一年。閏月甲寅，檢校司刑卿、幽州都督狄仁傑為鸞 台侍郎，司刑卿杜景佺為鳳閣侍郎：同鳳閣鸞台平章事。
shèng lì yuán nián zhēng yuè jiǎ zǐ, dà shè, gǎi yuán, cì pú jiǔ rì. bǐng yín, zōng chǔ kè bà. dīng hài, lǐ dào guǎng bà. sān yuè jǐ sì, zhào lú líng wáng yú fáng zhōu. wù zǐ, lú líng wáng zhì zì fáng zhōu. sì yuè gēng yín, shè shén dōu jí hé běi. xīn chǒu, lóu shī dé wèi lǒng yòu zhū jūn dà shǐ, jiǎn xiào hé xī yíng tián shì. wǔ yuè gēng wǔ, jìn tú. liù yuè yǐ mǎo, dà fēng bá mù. qī yuè xīn wèi, dù jǐng quán bà. bā yuè, tū jué kòu biān. wù zǐ, zuǒ bào tāo wèi jiāng jūn yán zhī wēi jiàng yú tū jué, kòu biān. jiǎ wǔ, wáng fāng qìng bà. gēng zǐ, chūn guān shàng shū wǔ sān sī jiǎn xiào nèi shǐ, dí rén jié jiān nà yán. sī shǔ qīng wǔ zhòng guī wèi tiān bīng zhōng dào dà zǒng guǎn, shā zhā zhōng yì wèi tiān bīng xī dào qián jūn zǒng guǎn, yōu zhōu dū du zhāng rén dǎn wèi tiān bīng dōng dào zǒng guǎn, zuǒ yǔ lín wèi dà jiāng jūn lǐ duō zuò yòu yǔ lín wèi dà jiāng jūn yán jìng róng wèi tiān bīng dào xī hòu jūn zǒng guǎn, yǐ jī tū jué. guǐ chǒu, tū jué kòu wèi zhōu. yǐ mǎo, kòu dìng zhōu, cì shǐ sūn yàn gāo sǐ zhī. jiǔ yuè jiǎ zǐ, xià guān shàng shū wǔ yōu níng tóng fèng gé luán tái sān pǐn. wù chén, tū jué kòu zhào zhōu, zhǎng shǐ táng bō ruò jiàng yú tū jué, cì shǐ gāo ruì sǐ zhī. tū jué kòu xiāng zhōu, shā zhā zhōng yì wèi hé běi dào qián jūn zǒng guǎn, jiāng jūn yáng jī fù zhī, lǐ duō zuò wèi hòu jūn zǒng guǎn, dà jiāng jūn fù fú xìn wèi qí bīng zǒng guǎn, yǐ yù zhī. rén shēn, lì lú líng wáng xiǎn wèi huáng tài zǐ, dà shè, cì pú wǔ rì. jiǎ xū, huáng tài zǐ wèi hé běi dào héng jūn yuán shuài, yǐ jī tū jué. wù yín, dí rén jié wèi hé běi dào héng jūn fù yuán shuài jiǎn xiào nà yán. xīn sì, shì tiān guān shì láng sū wèi dào wèi fèng gé shì láng tóng fèng gé luán tái píng zhāng shì. shí yuè guǐ mǎo, dí rén jié wèi hé běi dào ān fǔ dà shǐ. xià guān shì láng yáo yuán chóng lín tái shǎo jiān lǐ jiào tóng fèng gé luán tái píng zhāng shì. zú yán zhī wēi.
聖曆元年正月甲子，大赦，改元，賜酺九日。丙寅，宗楚客罷。丁亥，李道廣 罷。三月己巳，召廬陵王於房州。戊子，廬陵王至自房州。四月庚寅，赦神都及河 北。辛丑，婁師德為隴右諸軍大使，檢校河西營田事。五月庚午，禁屠。六月乙卯， 大風拔木。七月辛未，杜景佺罷。八月，突厥寇邊。戊子，左豹韜衛將軍閻知微降 於突厥，寇邊。甲午，王方慶罷。庚子，春官尚書武三思檢校內史，狄仁傑兼納言。 司屬卿武重規為天兵中道大總管，沙吒忠義為天兵西道前軍總管，幽州都督張仁亶 為天兵東道總管，左羽林衛大將軍李多祚、右羽林衛大將軍閻敬容為天兵道西後軍 總管，以擊突厥。癸丑，突厥寇蔚州。乙卯，寇定州，刺史孫彥高死之。九月甲子， 夏官尚書武攸寧同鳳閣鸞台三品。戊辰，突厥寇趙州，長史唐波若降於突厥，刺史 高睿死之。突厥寇相州，沙吒忠義為河北道前軍總管，將軍陽基副之，李多祚為後 軍總管，大將軍富福信為奇兵總管，以御之。壬申，立廬陵王顯為皇太子，大赦， 賜酺五日。甲戌，皇太子為河北道行軍元帥，以擊突厥。戊寅，狄仁傑為河北道行 軍副元帥、檢校納言。辛巳，試天官侍郎蘇味道為鳳閣侍郎、同鳳閣鸞台平章事。 十月癸卯，狄仁傑為河北道安撫大使。夏官侍郎姚元崇、麟台少監李嶠同鳳閣鸞台 平章事。族閻知微。
èr nián zhēng yuè rén xū, fēng huáng sì dàn wèi xiāng wáng. là yuè wù zǐ, zuǒ sù zhèng tái yù shǐ zhōng chéng jí xū wèi tiān guān shì láng, jiǎn xiào yòu sù zhèng tái yù shǐ zhōng chéng wèi yuán zhōng wèi fèng gé shì láng: tóng fèng gé luán tái píng zhāng shì. xīn hài, cì huáng tài zi xìng wǔ shì, dà shè. yī yuè gēng shēn, wǔ yōu níng bà. èr yuè jǐ chǒu, rú gōu shì. xīn mǎo, rú sōng yáng. dīng yǒu, fù yú shén dōu. sān yuè jiǎ xū, yǐ suí táng wèi èr wáng hòu. lóu shī dé wèi nà yán. sì yuè rén chén, wèi yuán zhōng jiǎn xiào bīng zhōu dà dū dū fǔ zhǎng shǐ tiān bīng jūn dà zǒng guǎn, lóu shī dé fù zhī, yǐ bèi tū jué. xīn chǒu, lèi shī dé wèi lǒng yòu zhū jūn dà shǐ. jiǎ chén, lǜ qiú. qī yuè bǐng chén, shén dōu dà yǔ, luò shuǐ yì. bā yuè gēng zǐ, wáng jí shàn wèi wén chāng zuǒ xiāng tóng fèng gé luán tái píng zhāng shì, tài zǐ gōng yǐn dòu lú qīn wàng wèi wén chāng yòu xiāng tóng fèng gé luán tái sān pǐn. yáng zài sī bà. dīng wèi, shì tiān guān shì láng lù yuán fāng wèi luán tái shì láng tóng fèng gé luán tái píng zhāng shì. lóu shī dé hōng. wù shēn, wǔ sān sī wèi nèi shǐ. jiǔ yuè yǐ hài, rú fú chāng xiàn, qū shè. wù yín, fù yú shén dōu. gēng chén, wáng jí shàn hōng. shì qiū, huáng hé yì. shí yuè dīng hài, tǔ bō shǒu lǐng zàn pó lái.
二年正月壬戌，封皇嗣旦為相王。臘月戊子，左肅政台御史中丞吉頊為天官侍 郎，檢校右肅政台御史中丞魏元忠為鳳閣侍郎：同鳳閣鸞台平章事。辛亥，賜皇太 子姓武氏，大赦。一月庚申，武攸寧罷。二月己丑，如緱氏。辛卯，如嵩陽。丁酉， 復於神都。三月甲戌，以隋、唐為二王后。婁師德為納言。四月壬辰，魏元忠檢校 并州大都督府長史、天兵軍大總管，婁師德副之，以備突厥。辛丑，類師德為隴右 諸軍大使。甲辰，慮囚。七月丙辰，神都大雨，洛水溢。八月庚子，王及善為文昌 左相、同鳳閣鸞台平章事，太子宮尹豆盧欽望為文昌右相、同鳳閣鸞台三品。楊再 思罷。丁未，試天官侍郎陸元方為鸞台侍郎、同鳳閣鸞台平章事。婁師德薨。戊申， 武三思為內史。九月乙亥，如福昌縣，曲赦。戊寅，復於神都。庚辰，王及善薨。 是秋，黃河溢。十月丁亥，吐蕃首領贊婆來。
jiǔ shì yuán nián zhēng yuè wù wǔ, biǎn jí xū wèi yǎn chuān wèi. rén shēn, wǔ sān sī bà. là yuè xīn sì, fēng huáng tài zǐ zhī zǐ zhòng rùn wèi shào wáng. gēng yín, lù yuán fāng bà sī lǐ qīng. ā shǐ nà hú sè luó wèi píng xī jūn dà zǒng guǎn. dīng yǒu, dí rén jié wèi nèi shǐ. gēng zǐ, wén chāng zuǒ xiāng wéi jù yuán wèi nà yán. yǐ sì, rú sōng shān. yī yuè dīng mǎo, rú rǔ zhōu wēn tāng. wù yín, fù yú shén dōu. zuò sān yáng gōng. èr yuè yǐ wèi, dòu lú qīn wàng bà. sān yuè guǐ chǒu, xià guān shàng shū táng fèng yī wèi tiān bīng zhōng jūn dà zǒng guǎn, yǐ bèi tū jué. sì yuè wù shēn, rú sān yáng gōng. wǔ yuè jǐ yǒu shuò, rì yǒu shí zhī. guǐ chǒu, dà shè, gǎi yuán, bà tiān cè jīn lún dà shèng hào, cì pú wǔ rì, gěi fù gào chéng xiàn yī nián. rùn qī yuè wù yín, fù yú shén dōu. jǐ chǒu, tiān guān shì láng zhāng xī wèi fèng gé shì láng tóng fèng gé luán tái píng zhāng shì. lǐ jiào bà. dīng yǒu, tǔ bō kòu liáng zhōu, lǒng yòu zhū jūn zhōu dà shǐ táng xiū jǐng bài zhī yú hóng yuán gǔ. bā yuè gēng xū, wèi yuán zhōng wèi lǒng yòu zhū jūn zhōu dà zǒng guǎn, yǐ jī tǔ bō. gēng shēn, liǎn tiān xià sēng qián zuò dà xiàng. jiǔ yuè xīn chǒu, dí rén jié hōng. shí yuè xīn hài, wèi yuán zhōng wèi xiāo guān dào héng jūn dà zǒng guǎn, yǐ bèi tū jué. jiǎ yín, fù táng zhēng yuè, dà shè. dīng sì, wéi jù yuán bà. wén chāng yòu chéng wéi ān shí wèi luán tái shì láng tóng fèng gé luán tái píng zhāng shì. dīng mǎo, rú xīn ān lǒng jiàn shān, qū shè. rén shēn, fù yú shén dōu. shí èr yuè jiǎ yín, tū jué kòu lǒng yòu.
久視元年正月戊午，貶吉頊為琰川尉。壬申，武三思罷。臘月辛巳，封皇太子 之子重潤為邵王。庚寅，陸元方罷司禮卿。阿史那斛瑟羅為平西軍大總管。丁酉， 狄仁傑為內史。庚子，文昌左相韋巨源為納言。乙巳，如嵩山。一月丁卯，如汝州 溫湯。戊寅，復於神都。作三陽宮。二月乙未，豆盧欽望罷。三月癸丑，夏官尚書 唐奉一為天兵中軍大總管，以備突厥。四月戊申，如三陽宮。五月己酉朔，日有食 之。癸丑，大赦，改元，罷「天冊金輪大聖」號，賜酺五日，給復告成縣一年。閏 七月戊寅，復於神都。己丑，天官侍郎張錫為鳳閣侍郎、同鳳閣鸞台平章事。李嶠 罷。丁酉，吐蕃寇涼州，隴右諸軍州大使唐休璟敗之於洪源谷。八月庚戌，魏元忠 為隴右諸軍州大總管，以擊吐蕃。庚申，斂天下僧錢作大像。九月辛丑，狄仁傑薨。 十月辛亥，魏元忠為蕭關道行軍大總管，以備突厥。甲寅，復唐正月，大赦。丁巳， 韋巨源罷。文昌右丞韋安石為鸞台侍郎、同鳳閣鸞台平章事。丁卯，如新安隴澗山， 曲赦。壬申，復於神都。十二月甲寅，突厥寇隴右。
zhǎng ān yuán nián zhēng yuè dīng chǒu, gǎi yuán dà zú. èr yuè jǐ yǒu, luán tái shì láng lǐ huái yuǎn tóng fèng gé luán tái píng zhāng shì. sān yuè bǐng shēn, liú zhāng xī yú xún zhōu. sì yuè bǐng wǔ, dà shè guǐ chǒu, yáo yuán chóng jiǎn xiào bīng zhōu yǐ běi zhū jūn zhōu bīng mǎ. wǔ yuè yǐ hài, rú sān yáng gōng. dīng chǒu, wèi yuán zhōng wèi líng wǔ dào héng jūn dà zǒng guǎn, yǐ bèi tū jué. bǐng shēn, tiān guān shì láng gù cóng tóng fèng gé luán tái píng zhāng shì. liù yuè gēng shēn, xià guān shì láng lǐ jiǒng xiù tóng fèng gé luán tái píng zhāng shì. xīn wèi, shè gào chéng xiàn. qī yuè jiǎ xū, fù yú shén dōu. yǐ hài, yáng chǔ cháng rùn sū wǔ zhōu dì zhèn. rén wǔ, sū wèi dào àn chá yōu píng děng zhōu bīng mǎ. jiǎ shēn, lǐ huái yuǎn bà. jiǔ yuè rén shēn, shā shào wáng zhòng rùn jí yǒng tài jùn zhǔ zhǔ xù wǔ yán jī. shí yuè rén yín, rú jīng shī. xīn yǒu, dà shè, gǎi yuán. gěi fù guān nèi sān nián, cì pú sān rì. bǐng yín, wèi yuán zhōng tóng fèng gé luán tái sān pǐn. shí yī yuè rén shēn, wǔ sān sī bà. wù yín, gǎi hán yuán gōng wèi dà míng gōng.
長安元年正月丁丑，改元大足。二月己酉，鸞台侍郎李懷遠同鳳閣鸞台平章事。 三月丙申，流張錫於循州。四月丙午，大赦癸丑，姚元崇檢校并州以北諸軍州兵馬。 五月乙亥，如三陽宮。丁丑，魏元忠為靈武道行軍大總管，以備突厥。丙申，天官 侍郎顧琮同鳳閣鸞台平章事。六月庚申，夏官侍郎李迥秀同鳳閣鸞台平章事。辛未， 赦告成縣。七月甲戌，復於神都。乙亥，揚、楚、常、潤、蘇五州地震。壬午，蘇 味道按察幽、平等州兵馬。甲申，李懷遠罷。九月壬申，殺邵王重潤及永泰郡主、 主婿武延基。十月壬寅，如京師。辛酉，大赦，改元。給復關內三年，賜酺三日。 丙寅，魏元忠同鳳閣鸞台三品。十一月壬申，武三思罷。戊寅，改含元宮為大明宮。
èr nián zhēng yuè, tū jué kòu yán zhōu. sān yuè bǐng xū, lǐ jiǒng xiù ān zhì shān dōng jūn mǎ, jiǎn xiào wǔ qí bīng. gēng yín, tū jué kòu bīng zhōu, yōng zhōu zhǎng shǐ xuē jì chǎng chí jié shān dōng fáng yù dà shǐ yǐ bèi zhī. qī yuè jiǎ wǔ, tū jué kòu dài zhōu. bā yuè xīn hài, jiàn nán liù zhōu dì zhèn. jiǔ yuè yǐ chǒu shuò, rì yǒu shí zhī. rén shēn, tū jué kòu xīn zhōu. jǐ mǎo, tǔ fān qǐng hé. shí yuè jiǎ chén, gù cóng hōng. wù shēn, tǔ bō kòu xī zhōu, mào zhōu dū du chén dà cí bài zhī. jiǎ yín, yáo yuán chóng tóng fèng gé luán tái píng zhāng shì, sū wèi dào wéi ān shí lǐ jiǒng xiù tóng fèng gé luán tái sān pǐn. shí yī yuè jiǎ zǐ, xiāng wáng dàn wèi sī tú. wù zǐ, sì nán jiāo, dà shè, cì pú sān rì. shí èr yuè jiǎ wǔ, wèi yuán zhōng wèi ān dōng dào ān fǔ shǐ.
二年正月，突厥寇鹽州。三月丙戌，李迥秀安置山東軍馬，檢校武騎兵。庚寅， 突厥寇并州，雍州長史薛季昶持節山東防禦大使以備之。七月甲午，突厥寇代州。 八月辛亥，劍南六州地震。九月乙丑朔，日有食之。壬申，突厥寇忻州。己卯，吐 蕃請和。十月甲辰，顧琮薨。戊申，吐蕃寇悉州，茂州都督陳大慈敗之。甲寅，姚 元崇同鳳閣鸞台平章事，蘇味道、韋安石、李迥秀同鳳閣鸞台三品。十一月甲子， 相王旦為司徒。戊子，祀南郊，大赦，賜酺三日。十二月甲午，魏元忠為安東道安 撫使。
sān nián sān yuè rén xū shuò, rì yǒu shí zhī. sì yuè gēng zǐ, xiāng wáng dàn bà. tǔ bō lái qiú hūn. yǐ sì, yǐ hàn bì zhèng diàn. rùn yuè gēng wǔ, chéng jūn jì jiǔ lǐ jiào tóng fèng gé luán tái píng zhāng shì. jǐ mǎo, lǐ jiào zhī nà yán shì. qī yuè rén yín, zhèng jiàn dài fū zhū jìng zé tóng fèng gé luán tái píng zhāng shì. gēng xū, jiǎn xiào liáng zhōu dū du táng xiū jǐng wèi xià guān shàng shū tóng fèng gé luán tái píng zhāng shì. bā yuè yǐ yǒu, jīng shī dà yǔ báo. jiǔ yuè gēng yín shuò, rì yǒu shí zhī. dīng yǒu, biǎn wèi yuán zhōng wèi gāo yào wèi. shí yuè bǐng yín, rú shén dōu. shí èr yuè bǐng xū, tiān xià zhì guān sān shí.
三年三月壬戌朔，日有食之。四月庚子，相王旦罷。吐蕃來求婚。乙巳，以旱 避正殿。閏月庚午，成均祭酒李嶠同鳳閣鸞台平章事。己卯，李嶠知納言事。七月 壬寅，正諫大夫硃敬則同鳳閣鸞台平章事。庚戌，檢校涼州都督唐休璟為夏官尚書、 同鳳閣鸞台平章事。八月乙酉，京師大雨雹。九月庚寅朔，日有蝕之。丁酉，貶魏 元忠為高要尉。十月丙寅，如神都。十二月丙戌，天下置關三十。
sì nián zhēng yuè dīng wèi, zuò xìng tài gōng. rén zǐ, tiān guān shì láng wéi sì lì wèi fèng gé shì láng tóng fèng gé luán tái sān pǐn. èr yuè guǐ hài, biǎn lǐ jiǒng xiù wèi lú zhōu cì shǐ. rén shēn, zhū jìng zé bà. sān yuè dīng hài, jìn fēng huáng sūn píng ēn jùn wáng zhòng fú wèi qiào wáng. jǐ hài, xià guān shì láng zōng chǔ kè tóng fèng gé luán tái píng zhāng shì. biǎn sū wèi dào wèi fāng zhōu cì shǐ. sì yuè rén xū, wéi ān shí zhī nà yán shì, lǐ jiào zhī nèi shǐ shì. bǐng zǐ, rú xìng tài gōng, shè shòu ān xiàn, gěi fù yī nián. wǔ yuè dīng hài, dà fēng bá mù. liù yuè xīn yǒu, yáo yuán zhī bà. yǐ chǒu, tiān guān shì láng cuī xuán wèi luán tái shì láng tóng fèng gé luán tái píng zhāng shì. dīng chǒu, lǐ jiào tóng fèng gé luán tái sān pǐn. rén wǔ, xiāng wáng fǔ zhǎng shǐ yáo yuán zhī jiān zhī xià guān shàng shū tóng fèng gé luán tái sān pǐn. qī yuè bǐng xū, zuǒ sù zhèng tái yù shǐ dài fū yáng zài sī shǒu nèi shǐ. jiǎ wǔ, fù yú shén dōu. biǎn zōng chǔ kè wèi yuán zhōu dū du. bā yuè gēng shēn, táng xiū jǐng jiān yōu yíng èr zhōu dū du ān dōng dōu hù. jiǔ yuè rén zǐ, yáo yuán zhī wèi líng wǔ dào héng jūn dà zǒng guǎn. shí yuè xīn yǒu, yuán zhī wèi líng wǔ dào ān fǔ dà shǐ. jiǎ xū, pàn qiū guān shì láng zhāng jiǎn zhī tóng fèng gé luán tái píng zhāng shì. rén wǔ, huái zhōu zhǎng shǐ fáng róng wèi zhèng jiàn dài fū tóng fèng gé luán tái píng zhāng shì. shí yī yuè dīng hài, tiān guān shì láng wéi chéng qìng xíng fèng gé shì láng tóng fèng gé luán tái píng zhāng shì. lǐ jiào bà. shí èr yuè bǐng chén, wéi sì lì bà.
四年正月丁未，作興泰宮。壬子，天官侍郎韋嗣立為鳳閣侍郎、同鳳閣鸞台三 品。二月癸亥，貶李迥秀為廬州刺史。壬申，硃敬則罷。三月丁亥，進封皇孫平恩 郡王重福為譙王。己亥，夏官侍郎宗楚客同鳳閣鸞台平章事。貶蘇味道為坊州刺史。 四月壬戌，韋安石知納言事，李嶠知內史事。丙子，如興泰宮，赦壽安縣，給復一 年。五月丁亥，大風拔木。六月辛酉，姚元之罷。乙丑，天官侍郎崔玄為鸞台侍 郎、同鳳閣鸞台平章事。丁丑，李嶠同鳳閣鸞台三品。壬午，相王府長史姚元之兼 知夏官尚書、同鳳閣鸞台三品。七月丙戌，左肅政台御史大夫楊再思守內史。甲午， 復於神都。貶宗楚客為原州都督。八月庚申，唐休璟兼幽營二州都督、安東都護。 九月壬子，姚元之為靈武道行軍大總管。十月辛酉，元之為靈武道安撫大使。甲戌， 判秋官侍郎張柬之同鳳閣鸞台平章事。壬午，懷州長史房融為正諫大夫、同鳳閣鸞 台平章事。十一月丁亥，天官侍郎韋承慶行鳳閣侍郎、同鳳閣鸞台平章事。李嶠罷。 十二月丙辰，韋嗣立罷。
wǔ nián zhēng yuè rén wǔ, dà shè. gēng yín, jìn tú. guǐ mǎo, zhāng jiǎn zhī cuī xuán jí zuǒ yǔ lín wèi jiāng jūn jìng huī jiǎn xiào zuǒ yǔ lín wèi jiāng jūn huán yàn fàn sī xíng shǎo qīng yuán shù jǐ zuǒ yǔ lín wèi jiāng jūn lǐ zhàn xuē sī xíng zhào chéng ēn yòu yǔ lín wèi jiāng jūn yáng yuán yǎn zuǒ yǔ lín wèi dà jiāng jūn lǐ duō zuò zhí fāng láng zhōng cuī tài zhī miào bù yuán wài láng zhū jìng zé sī xíng píng shì jì zhòng fǔ jiǎn xiào sī nóng shǎo qīng jiān zhī zǒng jiān dí shì yán nèi zhí láng wáng tóng jiǎo lǜ zuǒ yòu yǔ lín bīng yǐ tǎo luàn lín tái jiān zhāng yì zhī chūn guān shì láng zhāng chāng zōng biàn zhōu cì shǐ zhāng chāng qī sī lǐ shǎo qīng zhāng tóng xiū tōng shì shè rén zhāng jǐng xióng fú zhū. bǐng wǔ, huáng dì fù yú wèi. dīng wèi, xǐ hòu yú shàng yáng gōng. wù shēn, shàng hòu hào yuē zé tiān dà shèng huáng dì. shí yī yuè, bēng, shì yuē dà shèng zé tiān huáng hòu. táng lóng yuán nián, gǎi wèi tiān hòu jǐng yún yuán nián, gǎi wèi dà shèng tiān hòu yán hé yuán nián, gǎi wèi tiān hòu shèng dì, wèi jǐ, gǎi wèi shèng hòu kāi yuán sì nián, gǎi wèi zé tiān huáng hòu tiān bǎo bā zài, jiā shì zé tiān shùn shèng huáng hòu.
五年正月壬午，大赦。庚寅，禁屠。癸卯，張柬之、崔玄及左羽林衛將軍敬 暉、檢校左羽林衛將軍桓彥范、司刑少卿袁恕己、左羽林衛將軍李湛薛思行趙承恩、 右羽林衛將軍楊元琰、左羽林衛大將軍李多祚、職方郎中崔泰之、廟部員外郎硃敬 則、司刑評事冀仲甫、檢校司農少卿兼知總監翟世言、內直郎王同皎率左右羽林兵 以討亂；麟台監張易之、春官侍郎張昌宗、汴州刺史張昌期、司禮少卿張同休、通 事舍人張景雄伏誅。丙午，皇帝復於位。丁未，徙後於上陽宮。戊申，上後號曰則 天大聖皇帝。十一月，崩，諡曰大聖則天皇后。唐隆元年，改為天后；景雲元年， 改為大聖天后；延和元年，改為天后聖帝，未幾，改為聖后；開元四年，改為則天 皇后；天寶八載，加諡則天順聖皇后。
zhōng zōng dà hé dà shèng dà zhāo xiào huáng dì huì xiǎn, gāo zōng dì qī zǐ yě. mǔ yuē zé tiān shùn shèng huáng hòu wǔ shì. gāo zōng bēng, yǐ huáng tài zǐ jí huáng dì wèi, ér huáng tài hòu lín cháo chēng zhì. sì shèng yuán nián zhēng yuè, fèi jū yú jūn zhōu, yòu xuǎn yú fáng zhōu. shèng lì èr nián, fù wèi huáng tài zǐ. tài hòu lǎo qiě bìng.
中宗大和大聖大昭孝皇帝諱顯，高宗第七子也。母曰則天順聖皇后武氏。高宗 崩，以皇太子即皇帝位，而皇太后臨朝稱制。嗣聖元年正月，廢居於均州，又選於 房州。聖歷二年，復為皇太子。太后老且病。
shén lóng yuán nián zhēng yuè, zhāng jiǎn zhī děng yǐ yǔ lín bīng tǎo luàn. jiǎ chén, huáng tài zǐ jiān guó, dà shè, gǎi yuán. bǐng wǔ, fù yú wèi, dà shè, cì wén wǔ guān jiē jué, mín pú wǔ rì, miǎn jīn suì zū fù, gěi fù fáng zhōu sān nián, fàng gōng nǚ sān qiān rén. xiāng wáng dàn wèi ān guó xiāng wáng tài wèi tóng fèng gé luán tái sān pǐn. gēng xū, zhāng jiǎn zhī yuán shù jǐ tóng fèng gé luán tái sān pǐn, cuī xuán shǒu nèi shǐ, jìng huī wèi nà yán, xiāng yàn fàn shǒu nà yán. èr yuè jiǎ yín, fù guó hào táng. biǎn wéi chéng qìng wèi gāo yào wèi, liú fáng róng yú gāo zhōu. yáng zài sī tóng zhōng shū mén xià sān pǐn. yáo yuán zhī bà. jiǎ zǐ, huáng hòu wéi shì fù yú wèi, dà shè, cì pú sān rì, fù zōng shì sǐ yú zhōu zhě guān jué. bǐng yín, tài zǐ bīn kè wǔ sān sī wèi sī kōng tóng zhōng shū mén xià sān pǐn. biǎn qiào wáng zhòng fú wèi pú zhōu cì shǐ. dīng mǎo, yòu sàn qí cháng shì fù mǎ dū wèi wǔ yōu jì wèi sī tú. xīn wèi, ān guó xiāng wáng dàn bà. jiǎ xū, tài zǐ shǎo zhān shì zhù qīn míng tóng zhōng shū mén xià sān pǐn. wéi ān shí bà. jìn fēng zǐ yì xìng jùn wáng zhòng jùn wèi wèi wáng, běi hǎi jùn wáng zhòng mào wēn wáng. dīng chǒu, wǔ sān sī wǔ yōu jì bà. sān yuè jiǎ shēn, zhào wén míng hòu pò jiā zhě zhāo xǐ zhī, hái qí zi sūn yìn. jǐ chǒu, yuán shù jǐ shǒu zhōng shū lìng. sì yuè xīn hài, huán yàn fàn wèi shì zhōng, yuán shù jǐ wèi zhōng shū lìng. dīng mǎo, gāo yào wèi wèi yuán zhōng wèi wèi wèi qīng tóng zhōng shū mén xià píng zhāng shì. xīn wèi, jìng huī wèi shì zhōng. jiǎ xū, wèi yuán zhōng cuī xuán, xíng bù shàng shū wéi ān shí wèi lì bù shàng shū, tài zǐ yòu shù zǐ lǐ huái yuǎn wèi zuǒ sàn qí cháng shì, liáng zhōu dū du táng xiū jǐng wèi fǔ guó dà jiāng jūn: tóng zhōng shū mén xià sān pǐn. yǐ hài, zhāng jiǎn zhī wèi zhōng shū lìng. wǔ yuè rén wǔ, qiān wǔ shì shén zhǔ yú chóng ēn miào. yǐ yǒu, lì tài miào shè jì yú dōng dōu. wù zǐ, fù zhōu suí èr wáng hòu. rén chén, jìn fēng xiōng chéng jì jùn wáng qiān lǐ wèi chéng wáng. jiǎ wǔ, jìng huī huán yàn fàn zhāng jiǎn zhī yuán shù jǐ cuī wéi xuán bà. wéi ān shí jiān jiǎn xiào zhōng shū lìng, wèi yuán zhōng jiān shì zhōng. jiǎ chén, táng xiū jǐng wèi shàng shū zuǒ pú shè, tè jìn dòu lú qīn wàng wèi shàng shū yòu pú shè: tóng zhōng shū mén xià sān pǐn. liù yuè rén zǐ, zuǒ xiāo wèi dà jiāng jūn péi sī liàng wèi líng wǔ dào héng jūn dà zǒng guǎn, yǐ bèi tū jué. guǐ hài, wéi ān shí wèi zhōng shū lìng, wèi yuán zhōng wèi shì zhōng, yáng zài sī jiǎn xiào zhōng shū lìng, dòu lú qīn wàng píng zhāng jūn guó zhòng shì. qī yuè xīn sì, tài zǐ bīn kè wéi jù yuán tóng zhōng shū mén xià sān pǐn. jiǎ chén, luò shuǐ yì. bā yuè wù shēn, gěi fù hé nán luò yáng èr xiàn yī nián. rén xū, zhuī cè fēi zhào shì wèi huáng hòu. yǐ hài, fù xiào jìng huáng dì yú dōng dōu tài miào. huáng hòu jiàn yú miào. dīng chǒu, xìng luò chéng nán mén, guān dòu xiàng. jiǔ yuè rén wǔ, sì tiān dì yú míng táng. dà shè, cì wén wǔ guān xūn jué, mín wèi fù hòu zhě gǔ jué yī jí, pú sān rì. guǐ sì, wéi jù yuán bà. shí yuè guǐ hài, xìng lóng mén. yǐ chǒu, liè yú xīn ān. xīn wèi, wèi yuán zhōng wèi zhōng shū lìng, yáng zài sī wèi shì zhōng. shí yī yuè wù yín, shàng zūn hào yuē yīng tiān huáng dì, huáng hòu yuē shùn tiān huáng hòu. rén wǔ, jí huáng hòu xiǎng yú tài miào, dà shè, cì wén wǔ guān jiē xūn jué, mín pú sān rì. jǐ chǒu, xìng luò chéng nán mén, guān pō hán hú xì. rén yín, huáng tài hòu bēng, fèi chóng ēn miào.
神龍元年正月，張柬之等以羽林兵討亂。甲辰，皇太子監國，大赦，改元。丙 午，復於位，大赦，賜文武官階、爵，民酺五日，免今歲租賦，給復房州三年，放 宮女三千人。相王旦為安國相王、太尉、同鳳閣鸞台三品。庚戌，張柬之、袁恕己 同鳳閣鸞台三品，崔玄守內史，敬暉為納言，相彥范守納言。二月甲寅，復國號 唐。貶韋承慶為高要尉，流房融於高州。楊再思同中書門下三品。姚元之罷。甲子， 皇后韋氏復於位，大赦，賜酺三日，復宗室死於周者官爵。丙寅，太子賓客武三思 為司空、同中書門下三品。貶譙王重福為濮州刺史。丁卯，右散騎常侍、附馬都尉 武攸暨為司徒。辛未，安國相王旦罷。甲戌，太子少詹事祝欽明同中書門下三品。 韋安石罷。進封子義興郡王重俊為衛王，北海郡王重茂溫王。丁丑，武三思、武攸 暨罷。三月甲申，詔文明後破家者昭洗之，還其子孫廕。己丑，袁恕己守中書令。 四月辛亥，桓彥范為侍中，袁恕己為中書令。丁卯，高要尉魏元忠為衛尉卿、同中 書門下平章事。辛未，敬暉為侍中。甲戌，魏元忠、崔玄，刑部尚書韋安石為吏 部尚書，太子右庶子李懷遠為左散騎常侍，涼州都督唐休璟為輔國大將軍：同中書 門下三品。乙亥，張柬之為中書令。五月壬午，遷武氏神主於崇恩廟。乙酉，立太 廟、社稷於東都。戊子，復周、隋二王后。壬辰，進封兄成紀郡王千里為成王。甲 午，敬暉、桓彥范、張柬之、袁恕己、崔韋玄罷。韋安石兼檢校中書令，魏元忠 兼侍中。甲辰，唐休璟為尚書左僕射，特進豆盧欽望為尚書右僕射：同中書門下三 品。六月壬子，左驍衛大將軍裴思諒為靈武道行軍大總管，以備突厥。癸亥，韋安 石為中書令，魏元忠為侍中，楊再思檢校中書令，豆盧欽望平章軍國重事。七月辛 巳，太子賓客韋巨源同中書門下三品。甲辰，洛水溢。八月戊申，給復河南、洛陽 二縣一年。壬戌，追冊妃趙氏為皇后。乙亥，祔孝敬皇帝於東都太廟。皇后見於廟。 丁丑，幸洛城南門，觀斗象。九月壬午，祀天地於明堂。大赦，賜文武官勛、爵， 民為父後者古爵一級，酺三日。癸巳，韋巨源罷。十月癸亥，幸龍門。乙丑，獵於 新安。辛未，魏元忠為中書令，楊再思為侍中。十一月戊寅，上尊號曰應天皇帝， 皇后曰順天皇后。壬午，及皇后享於太廟，大赦，賜文武官階、勛、爵，民酺三日。 己丑，幸洛城南門，觀潑寒胡戲。壬寅，皇太后崩，廢崇恩廟。
èr nián zhēng yuè wù xū, lì bù shàng shū lǐ jiào tóng zhōng shū mén xià sān pǐn, zhōng shū shì láng yú wéi qiān tóng zhōng shū mén xià píng zhāng shì. rùn yuè bǐng wǔ, gōng zhǔ kāi fǔ zhì guān shǔ. èr yuè yǐ wèi, lǐ bù shàng shū wéi jù yuán wèi xíng bù shàng shū tóng zhōng shū mén xià sān pǐn. bǐng shēn, qiǎn shí dào xún chá shǐ. sān yuè jiǎ chén, wéi ān shí bà. hù bù shàng shū sū huán shǒu shì zhōng. wù shēn, táng xiū jǐng bà. gēng xū, shā guāng lù qīng fù mǎ dū wèi wáng tóng jiǎo. shì yuè, zhì yuán wài guān. sì yuè jǐ chǒu, lǐ huái yuǎn bà. jǐ hài, yǔ máo yú mào xiàn. xīn chǒu, luò shuǐ yì. wǔ yuè gēng shēn, zàng zé tiān dà shèng huáng hòu. liù yuè wù yín, biǎn jìng huī wèi yá zhōu sī mǎ, huán yàn fàn lóng zhōu sī mǎ, yuán shù jǐ dòu zhōu sī mǎ, cuī xuán wéi bái zhōu sī mǎ, zhāng jiǎn zhī xīn zhōu sī mǎ. qī yuè wù shēn, lì wèi wáng zhòng jùn wèi huáng tài zǐ. bǐng yín, wèi yuán zhōng wèi shàng shū yòu pú shè jiān zhōng shū lìng, lǐ jiào shǒu zhōng shū lìng. xīn wèi, zuǒ sàn qí cháng shì zhì shì lǐ huái yuǎn tóng zhōng shū mén xià sān pǐn. liú jìng huī yú jiā zhōu, huán yàn fàn yú ráng zhōu, yuán shù jǐ yú huán zhōu, cuī xuán wéi yú gǔ zhōu, zhāng jiǎn zhī yú lóng zhōu. bā yuè bǐng zi, biǎn zhù qīn míng wèi shēn zhōu cì shǐ. jiǔ yuè wù wǔ, lǐ huái yuǎn hōng. shí yuè guǐ sì, sū huán wèi shì zhōng. wù xū, zhì zì dōng dōu. shí yī yuè yǐ sì, dà shè, cì xíng cóng guān xūn yī zhuǎn. shí èr yuè jǐ mǎo, líng wǔ jūn dà zǒng guǎn shā zhā zhōng yì jí tū jué zhàn yú míng shā, bài jī. bǐng xū, yǐ tū jué kòu biān jīng shī hàn hé běi shuǐ, jiǎn shàn, bà tǔ mù gōng. sū huán cún fǔ hé běi. bǐng shēn, wèi yuán zhōng wèi shàng shū zuǒ pú shè.
二年正月戊戌，吏部尚書李嶠同中書門下三品，中書侍郎於惟謙同中書門下平 章事。閏月丙午，公主開府置官屬。二月乙未，禮部尚書韋巨源為刑部尚書、同中 書門下三品。丙申，遣十道巡察使。三月甲辰，韋安石罷。戶部尚書蘇環守侍中。 戊申，唐休璟罷。庚戌，殺光祿卿、附馬都尉王同皎。是月，置員外官。四月己丑， 李懷遠罷。己亥，雨毛於鄮縣。辛丑，洛水溢。五月庚申，葬則天大聖皇后。六月 戊寅，貶敬暉為崖州司馬，桓彥范瀧州司馬，袁恕己竇州司馬，崔玄韋白州司馬， 張柬之新州司馬。七月戊申，立衛王重俊為皇太子。丙寅，魏元忠為尚書右僕射、 兼中書令，李嶠守中書令。辛未，左散騎常侍致仕李懷遠同中書門下三品。流敬暉 於嘉州，桓彥范於瀼州，袁恕己於環州，崔玄韋於古州，張柬之於瀧州。八月丙 子，貶祝欽明為申州刺史。九月戊午，李懷遠薨。十月癸巳，蘇環為侍中。戊戌， 至自東都。十一月乙巳，大赦，賜行從官勛一轉。十二月己卯，靈武軍大總管沙吒 忠義及突厥戰於鳴沙，敗績。丙戌，以突厥寇邊、京師旱、河北水，減膳，罷土木 工。蘇環存撫河北。丙申，魏元忠為尚書左僕射。
jǐng lóng yuán nián zhēng yuè bǐng chén, yǐ hàn lǜ qiú. èr yuè bǐng xū, fù wǔ shì miào líng, zhì lìng chéng shǒu hù rú zhāo líng. jiǎ wǔ, bāo dé miào róng xiān líng zhì lìng chéng. sì yuè gēng yín, shè yōng zhōu. wǔ yuè wù xū, yòu tún wèi dà jiāng jūn zhāng rén dǎn wèi shuò fāng dào héng jūn dà zǒng guǎn, yǐ bèi tū jué. bǐng wǔ, jiǎ hóng lú qīng zāng sī yán shǐ yú tū jué, sǐ zhī. yǐ hàn bì zhèng diàn, jiǎn shàn. liù yuè dīng mǎo shuò, rì yǒu shí zhī. gēng wǔ, yǔ tǔ yú shǎn zhōu. wù zǐ, tǔ bō jí yáo zhōu mán kòu biān, yáo juàn dào tǎo jī shǐ táng jiǔ zhēng bài zhī. qī yuè xīn chǒu, huáng tài zǐ yǐ yǔ lín qiān qí bīng zhū wǔ sān sī, bù kè, sǐ zhī. guǐ mǎo, dà shè. rén xū, lǐ jiào wèi zhōng shū lìng. bā yuè bǐng xū, shàng zūn hào yuē yīng tiān shén lóng huáng dì, huáng hòu yuē shùn tiān yì shèng huáng hòu. wèi yuán zhōng bà. jiǔ yuè dīng yǒu, lì bù shì láng xiāo zhì zhōng wèi huáng mén shì láng, bīng bù shàng shū zōng chǔ kè, zuǒ wèi jiāng jūn jiān tài fǔ qīng jì chù nè: tóng zhōng shū mén xià sān pǐn. yú wéi qiān bà. gēng zǐ, dà shè, gǎi yuán. cì wén wǔ guān jiē xūn jué. xīn hài, yáng zài sī wèi zhōng shū lìng, wéi jù yuán jì chù nè wèi shì zhōng. sū huán bà. shí yuè wù yín, shā xí yì guǎn nèi jiào sū ān héng. rén wǔ, yǒu huì xīng chū yú xī fāng. shí èr yuè yǐ chǒu shuò, rì yǒu shí zhī. dīng chǒu, yǔ tǔ.
景龍元年正月丙辰，以旱慮囚。二月丙戌，復武氏廟、陵，置令、丞、守戶如 昭陵。甲午，褒德廟、榮先陵置令、丞。四月庚寅，赦雍州。五月戊戌，右屯衛大 將軍張仁亶為朔方道行軍大總管，以備突厥。丙午，假鴻臚卿臧思言使於突厥，死 之。以旱避正殿，減膳。六月丁卯朔，日有食之。庚午，雨土於陝州。戊子，吐蕃 及姚州蠻寇邊，姚雋道討擊使唐九徵敗之。七月辛丑，皇太子以羽林千騎兵誅武三 思，不克，死之。癸卯，大赦。壬戌，李嶠為中書令。八月丙戌，上尊號曰應天神 龍皇帝，皇后曰順天翊聖皇后。魏元忠罷。九月丁酉，吏部侍郎蕭至忠為黃門侍郎， 兵部尚書宗楚客，左衛將軍兼太府卿紀處訥：同中書門下三品。於惟謙罷。庚子， 大赦，改元。賜文武官階、勛、爵。辛亥，楊再思為中書令，韋巨源、紀處訥為侍 中。蘇環罷。十月戊寅，殺習藝館內教蘇安恆。壬午，有彗星出於西方。十二月乙 丑朔，日有食之。丁丑，雨土。
èr nián èr yuè guǐ wèi, yǒu xīng yǔn yú xī nán. gēng yín, dà shè, jìn wǔ pǐn yǐ shàng mǔ qī fēng hào èr děng, wú qī zhě shòu qí nǚ, fù rén bā shí yǐ shàng bǎn shòu jùn xiàn xiāng jūn. qī yuè guǐ sì, shuò fāng dào héng jūn dà zǒng guǎn zhāng rén dǎn tóng zhōng shū mén xià sān pǐn. dīng yǒu, yǒu xīng bèi yú wèi mǎo. shí yī yuè gēng shēn, xī tū jué kòu biān, yù shǐ zhōng chéng féng jiā bīn shǐ yú tū jué, sǐ zhī. jǐ mǎo, dà shè, cì pú sān rì. guǐ wèi, ān xī dōu hù niú shī jiǎng jí xī tū jué zhàn yú huǒ shāo chéng, sǐ zhī. shì suì, huáng hòu fēi zhǔ zhāo róng mài guān, xíng mò chì xié fēng.
二年二月癸未，有星隕於西南。庚寅，大赦，進五品以上母、妻封號二等，無 妻者授其女，婦人八十以上版授郡、縣、鄉君。七月癸巳，朔方道行軍大總管張仁 亶同中書門下三品。丁酉，有星孛於胃、昴。十一月庚申，西突厥寇邊，御史中丞 馮嘉賓使於突厥，死之。己卯，大赦，賜酺三日。癸未，安西都護牛師獎及西突厥 戰於火燒城，死之。是歲，皇后、妃、主、昭容賣官，行墨敕斜封。
sān nián èr yuè jǐ chǒu, jí huáng hòu xìng xuán wǔ mén, guān gōng nǚ bá hé, wèi gōng shì yǐ xī. rén yín, wéi jù yuán wèi shàng shū zuǒ pú shè, yáng zài sī wèi yòu pú shè: tóng zhōng shū mén xià sān pǐn. rén zǐ, jí huáng hòu xìng tài cháng sì. sān yuè wù wǔ, zōng chǔ kè wèi zhōng shū lìng, xiāo zhì zhōng shǒu shì zhōng, tài fǔ qīng wéi sì lì shǒu bīng bù shàng shū tóng zhōng shū mén xià sān pǐn. zhōng shū shì láng jiān jiǎn xiào lì bù shì láng cuī shí, shǒu bīng bù shì láng zhào yàn zhāo wèi zhōng shū shì láng: tóng zhōng shū mén xià píng zhāng shì. wù yín, lǐ bù shàng shū wéi wēn wèi tài zǐ shǎo bǎo tóng zhōng shū mén xià sān pǐn. tài cháng shǎo qīng zhèng yīn shǒu lì bù shì láng tóng zhōng shū mén xià píng zhāng shì. wǔ yuè bǐng xū, biǎn cuī shí wèi ráng zhōu cì shǐ, zhèng yīn jiāng zhōu sī mǎ. liù yuè guǐ sì, tài bái zhòu jiàn. gēng zǐ, yǐ hàn bì zhèng diàn, jiǎn shàn, chè lè. zhào kuò tiān xià tú jí. rén yín, lǜ qiú. guǐ mǎo, yáng zài sī hōng. qī yuè bǐng chén, xī tū jué suō gé jiàng. xīn yǒu, xǔ fù rén fēi yuán fū zǐ fēng zhě yìn qí zi sūn. guǐ hài, lǜ qiú. gēng chén, lǐ shuǐ yì. bā yuè yǐ yǒu, lǐ jiào tóng zhōng shū mén xià sān pǐn, tè jìn wéi ān shí wèi shì zhōng. rén chén, yǒu xīng bèi yú zǐ gōng. jiǔ yuè wù chén, lì bù shàng shū sū huán wèi shàng shū zuǒ pú shè tóng zhōng shū mén xià sān pǐn. shí yī yuè yǐ chǒu, yǒu shì yú nán jiāo, yǐ huáng hòu wèi yà xiàn, dà shè, cì wén wǔ guān jiē jué, rù pǐn zhě jiǎn kǎo, miǎn guān nèi jīn suì fù, cì pú sān rì. jiǎ xū, dòu lú qīn wàng hōng. shí èr yuè rén chén, qián sòng guó gōng zhì shì táng xiū jǐng wèi tài zǐ shǎo shī tóng zhōng shū mén xià sān pǐn. jiǎ wǔ, rú xīn fēng wēn tāng. jiǎ chén, shè xīn fēng, gěi fù yī nián, cì cóng guān xūn yī zhuǎn. yǐ sì, zhì zì xīn fēng.
三年二月己丑，及皇后幸玄武門，觀宮女拔河，為宮市以嬉。壬寅，韋巨源為 尚書左僕射，楊再思為右僕射：同中書門下三品。壬子，及皇后幸太常寺。三月戊 午，宗楚客為中書令，蕭至忠守侍中，太府卿韋嗣立守兵部尚書、同中書門下三品。 中書侍郎兼檢校吏部侍郎崔湜，守兵部侍郎趙彥昭為中書侍郎：同中書門下平章事。 戊寅，禮部尚書韋溫為太子少保、同中書門下三品。太常少卿鄭愔守吏部侍郎、同 中書門下平章事。五月丙戌，貶崔湜為瀼州刺史，鄭愔江州司馬。六月癸巳，太白 晝見。庚子，以旱避正殿，減膳，撤樂。詔括天下圖籍。壬寅，慮囚。癸卯，楊再 思薨。七月丙辰，西突厥娑葛降。辛酉，許婦人非緣夫、子封者廕其子孫。癸亥， 慮囚。庚辰，澧水溢。八月乙酉，李嶠同中書門下三品，特進韋安石為侍中。壬辰， 有星孛於紫宮。九月戊辰，吏部尚書蘇環為尚書左僕射、同中書門下三品。十一月 乙丑，有事於南郊，以皇后為亞獻，大赦，賜文武官階、爵，入品者減考，免關內 今歲賦，賜酺三日。甲戌，豆盧欽望薨。十二月壬辰，前宋國公致仕唐休璟為太子 少師、同中書門下三品。甲午，如新豐溫湯。甲辰，赦新豐，給復一年，賜從官勛 一轉。乙巳，至自新豐。
sì nián zhēng yuè bǐng yín, jí huáng hòu wēi xíng yǐ guān dēng, suì xìng xiāo zhì zhōng dì. dīng mǎo, wēi xíng yǐ guān dēng, xìng wéi ān shí zhǎng níng gōng zhǔ dì. jǐ mǎo, rú shǐ píng. èr yuè rén wǔ, shè xián yáng shǐ píng, gěi fù yī nián. guǐ wèi, zhì zì shǐ píng. gēng xū, jí hòu fēi gōng zhǔ guān sān pǐn yǐ shàng bá hé. sān yuè, yǐ hé yuán jiǔ qǔ yǔ tǔ bō. gēng shēn, yǔ mù bīng, jǐng yì. wǔ yuè xīn yǒu, fēng sì guó wáng yōng wèi biàn wáng. dīng mǎo, shā xǔ zhōu sī bīng cān jūn yàn qīn róng. dīng chǒu, shàn xiàn dì zhèn. liù yuè, huáng hòu jí ān lè gōng zhǔ sàn qí cháng shì mǎ qín kè fǎn. rén wǔ, huáng dì bēng, nián wǔ shí wǔ, shì yuē xiào hé huáng dì tiān bǎo shí sān nián, jiā shì dà hé dà shèng dà zhāo xiào huáng dì.
四年正月丙寅，及皇后微行以觀燈，遂幸蕭至忠第。丁卯，微行以觀燈，幸韋 安石、長寧公主第。己卯，如始平。二月壬午，赦咸陽、始平，給復一年。癸未， 至自始平。庚戌，及後、妃、公主觀三品以上拔河。三月，以河源九曲予吐蕃。庚 申，雨木冰，井溢。五月辛酉，封嗣虢王邕為汴王。丁卯，殺許州司兵參軍燕欽融。 丁丑，剡縣地震。六月，皇后及安樂公主、散騎常侍馬秦客反。壬午，皇帝崩，年 五十五，諡曰孝和皇帝天寶十三年，加諡大和大聖大昭孝皇帝。
zàn yuē: xī dōu kǒng zǐ zuò chūn qiū ér luàn chén zéi zi jù, qí yú shā jūn cuàn guó zhī zhǔ, jiē bù chù jué zhī, qǐ yǐ qí dào ér yǒu zhī zhě, mò dà zhī zuì yě, bù méi qí shí, suǒ yǐ zhe qí dà è ér bù yǐn yú? zì sī mǎ qiān bān gù jiē zuò gāo hòu jì, lǚ shì suī fēi cuàn hàn, ér dào zhí qí guó zhèng, suì bù gǎn méi qí shí, qǐ qí dé shèng rén zhī yì yú? yì yì ǒu hé yú chūn qiū zhī fǎ yě. táng zhī jiù shǐ yīn zhī, liè wǔ hòu yú běn jì, gài qí suǒ cóng lái yuǎn yǐ. fū jí xiōng zhī yú rén, yóu yǐng xiǎng yě, ér wèi shàn zhě dé jí cháng duō, qí bù xìng ér lí yú xiōng zhě yǒu yǐ wèi è zhě wèi shǐ bù jí yú xiōng, qí xìng ér miǎn zhě yì shí yǒu yān. ér xiǎo rén zhī lǜ, suì yǐ wèi tiān dào nán zhī, wèi shàn wèi bì fú, ér wèi è wèi bì huò yě. wǔ hòu zhī è, bù jí yú dà lù, suǒ wèi xìng miǎn zhě yě. zhì zhōng zōng wéi shì, zé huò bù xuán zhǒng yǐ. rán qí qīn zāo mǔ hòu zhī nán, ér gōng zì dǎo zhī, suǒ wèi xià yú zhī bù yí zhě yú!
贊曰：昔都孔子作《春秋》而亂臣賊子懼，其於殺君篡國之主，皆不黜絕之， 豈以其盜而有之者，莫大之罪也，不沒其實，所以著其大惡而不隱歟？自司馬遷、 班固皆作《高后紀》，呂氏雖非篡漢，而盜執其國政，遂不敢沒其實，豈其得聖人 之意歟？抑亦偶合於《春秋》之法也。唐之舊史因之，列武后於本紀，蓋其所從來 遠矣。夫吉凶之於人，猶影響也，而為善者得吉常多，其不幸而罹於凶者有矣；為 惡者未始不及於凶，其幸而免者亦時有焉。而小人之慮，遂以為天道難知，為善未 必福，而為惡未必禍也。武后之惡，不及於大戮，所謂倖免者也。至中宗韋氏，則 禍不旋踵矣。然其親遭母后之難，而躬自蹈之，所謂下愚之不移者歟！
