strong zhé liáo yáng qíng shāng dú yì　 guò qín lǐng niàn qiè cí qīn strong
謫遼陽情傷毒役　過秦嶺念切慈親

sān jiān zì cí shuāng qīn, shēn xì xíng jù, zài bīng bù táng shàng, qí qí fā luò qǐ chéng. kě hèn shàng yī yú qiǎn fā shí, sī yǔ èr yì zhāng shùn wú jí yuē: ěr jiě lǐ mǒu, ruò jìn liáo yáng dì miàn, àn jiāng xìng mìng jié guǒ, tǎo yī bìng gù wén shū huí fù, wú zì chóng chóng shǎng zhī. èr yì lǐng mìng, yā shàng fù guān dà dào. zài běn dōu suǒ xiá zhī dì, shàng yǐ lǎo yé chēng hū. xíng zhì yuè yú, dì yì rén shū, èr yì zuò yàng zhuāng mó, yǐ bù shì dōu nèi qíng jǐng. sān jiān àn xiǎng: gū shēn zhī yǐng, nán yǔ wèi dí, zhǐ de shí gū jiǔ pú, yǐ jiǎ qí xīn. lù tú zhōng huò jí huò xú, yóu bù shòu qí hē chì.
三緘自辭雙親，身系刑具，在兵部堂上，俟其發落起程。可恨上衣於遣發時，私語二役張順、吳輯曰：「爾解李某，若近遼陽地面，暗將性命結果，討一病故文書回復，吾自重重賞之。」二役領命，押上附關大道。在本都所轄之地，尚以老爺稱呼。行至月余，地異人殊，二役做樣裝模，已不似都內情景。三緘暗想：「孤身隻影，難與為敵，只得時沽酒脯，以賈其心。」路途中或疾或徐，猶不受其呵斥。

yòu xíng shù yuè, yín yǐ wú jǐ, jiǔ pú jiàn xī. èr yì cháng zài lù tú hǒu lì zhī yuē: ěr fēi tiān shàng bèi sù mó xīng, tóng shén me móu, zào shén me luàn? chù le shàng nù, chōng pèi liáo yáng, wàn lǐ tiáo yáo, fēng shuāng shòu jǐn, zài ěr zì zuò zì shòu, fèn suǒ dāng rán. wú èr rén dài ěr bēn láo, suí shì zhǎng tú, tóng shòu chí qū zhī kǔ, suī dé ěr diǎn jiǔ shí, wèi cháng yī cān zuì bǎo. ěr yí zì biàn, xiū zài dào shàng huǎn bù qīng yí, ér wèi jīn bù bǐ guān shí hē liù hū me, yǒu rén fèng chéng yě. cóng cǐ yán hòu, rú ruò yī rì bù xíng èr bǎi lǐ tú chéng, zhāng lǎo yé wú lǎo yé shí bù ài de. sān jiān yuē: zhāng tóu wú tóu, nài fán xiē xū, niàn wǒ wú gū shòu lěi, yuān zāo bù bái, zì yòu gōng shū xué guǎn, nán yú bēn chí, huǎn huǎn dài wú, zì yǒu dào liáo yáng zhī rì. yán shū kě mǐn. zhāng shùn bó rán dà nù, yǐ shǒu zhǐ sān jiān zhī é ér yán yuē: nǐ zhè wáng bā dàn zi, zhēn shì bù dǒng rén qíng. liáo yáng lì dōu lǐ yuē wàn yú, bīng bù suǒ fā yín liǎng yuán yǒu dìng shù, rú rèn ěr chí chí bù lǚ, tǎng duō yán yī yuè, tā rì lǎo zi guī qù, qǐ bú shì yào qǐ gài yī yuè hū? wú kuí yuē: rú xíng zài huǎn, mán fǎ zhì zhī. zhāng shùn yuē: ruò dòng mán fǎ, ěr mìng xiū yǐ. wú kuí yuē: qián hòu huà qiě xiū tí jí, kě jiāng ěr nà quǎn zú fā kuài dāng xiē. sān jiān bèi zhāng wú èr yì yǔ èr yán sān, qì dé shuāng lèi jiāo liú, bù gǎn shāo chóu yī jù. zì shì wèi yì suǒ bī, fèn lì qián xíng.
又行數月，銀已無幾，酒脯漸希。二役常在路途吼詈之曰：「爾非天上孛宿魔星，同什麼謀，造什麼亂？觸了上怒，充配遼陽，萬里迢遙，風霜受盡，在爾自作自受，份所當然。吾二人代爾奔勞，隨侍長途，同受馳驅之苦，雖得爾點酒食，未嘗一餐醉飽。爾宜自便，休在道上緩步輕移，而為今不比官時喝六呼麼，有人奉承也。從此言後，如若一日不行二百里途程，張老爺、吳老爺實不愛的。」三緘曰：「張頭、吳頭，耐煩些須，念我無辜受累，冤遭不白，自幼攻書學館，難於奔馳，緩緩待吾，自有到遼陽之日。」言殊可憫。張順勃然大怒，以手指三緘之額而言曰：「你這王八彈子，真是不懂人情。遼陽曆都里約萬餘，兵部所發銀兩原有定數，如任爾遲遲步履，倘多延一月，他日老子歸去，豈不是要乞丐一月乎？」吳魁曰：「如行再緩，蠻法治之。」張順曰：「若動蠻法，爾命休矣。」吳魁曰：「前後話且休提及，可將爾那犬足發快當些。」三緘被張、吳二役語二言三，氣得雙淚交流，不敢稍酬一句。自是為役所逼，奮力前行。

fù xíng shí shù rì, yǐ jìn qín lǐng. sān jiān jǔ shǒu wàng zhī, lǐng ruò zhǎng hóng, héng gé tiān wài yún xiá xīng dǒu, chū méi jiē zài bàn shān. àn zì sī yuē: liáo yáng gé lǐng bù zhī jǐ xǔ, rú zài lǐng wài, bù xiǎng zài huí xiāng jǐng yǐ. sī niàn jí cǐ, yàn wū bù zhǐ.
復行十數日，已近秦嶺。三緘舉首望之，嶺若長虹，橫隔天外；雲霞星斗，出沒皆在半山。暗自思曰：「遼陽隔嶺不知幾許，如在嶺外，不想再回鄉井矣。」思念及此，咽嗚不止。

ěr wén èr yì xiāng yǔ yán yuē: shì dì rén xī, lǚ shè liáo liáo, cǐ qù nán guān bù shí hái xū jǐ rì, kě zhì qián miàn féng rén wèn zhī. xíng yuē lǐ yú, jiàn yī xiǎo xī, xī shàng lú huā jiǎo jié, rú xuě huā zhī shēn chù, yǐn yǒu máo shè zài yān. èr yì yǔ sān jiān rào xī ér xíng, xíng zhì máo shè, rì yǐ xī zhuì. sān rén tóng rù, diàn zhǔ xún yuē: kè lái hé dì? èr yì yuē: wú zài dōu nèi yā yī huáng fàn, chōng pèi liáo yáng, qián dāng jiě yì shí, céng zhì qín lǐng xià, dàn zàn lái zàn qù, lù yǐ shēng shū. dòng wèn zhǔ rén, qián miàn shàng yǒu lǚ shè fǒu? diàn zhǔ yuē: huāng liáng zhī qū, lǚ shè xī shǎo, hòu yīn chōng pèi jūn fàn lián nián shén zhòng, gù lǚ shè yì huǒ. jìn lái chōng pèi jiàn guǎ, lǚ shè chāi qù zhě lěi lěi yǐ. ér jīn qián miàn yè yǐ chāi jǐn, bì dào nán guān fāng néng róng rén, wài cǐ zé wú yǒu yě. èr yì yuē: cǐ gé nán guān, lù chéng yǒu jǐ? diàn zhǔ yuē: liǎng rì kě dào. èr yì yuē: liǎng rì fāng dào, yǐn shí hé yóu de hū? diàn zhǔ yuē: bì bàn gān liáng, yǐ chōng èr rì zhī jī yān. èr yì yuē: sù jū hé suǒ? diàn zhǔ yuē: cǐ dì lú máo mào mì, jié lú ér wò, yì kě qī shēn. èr yì yuē: rú shì, jīn xiāo xià tà yú sī, míng rì zài zuò lǐ huì. sān rén cān bà fàn shí, guī shì ān qǐn.
耳聞二役相與言曰：「是地人稀，旅舍寥寥，此去南關不識還須幾日，可至前面逢人問之。」行約里余，見一小溪，溪上蘆花皎潔，如雪花之深處，隱有茅舍在焉。二役與三緘繞溪而行，行至茅舍，日已西墜。三人同入，店主詢曰：「客來何地？」二役曰：「吾在都內押一皇犯，充配遼陽，前當解役時，曾至秦嶺下，但暫來暫去，路已生疏。動問主人，前面尚有旅舍否？」店主曰：「荒涼之區，旅舍稀少，後因充配軍犯連年甚眾，故旅舍亦伙。近來充配漸寡，旅舍拆去者累累矣。而今前面業已拆盡，必到南關方能容人，外此則無有也。」二役曰：「此隔南關，路程有幾？」店主曰：「兩日可到。」二役曰：「兩日方到，飲食何由得乎？」店主曰：「必辦乾糧，以充二日之飢焉。」二役曰：「宿居何所？」店主曰：「此地蘆茅茂密，結蘆而臥，亦可棲身。」二役曰：「如是，今宵下榻於斯，明日再作理會。」三人餐罷飯食，歸室安寢。

gāng yù rù tà, zhāng shùn yuē: wú huǒ jì, kě gào biàn fǒu? wú kuí yuē: yù qù. èr rén yú shì zhí dēng tóng wǎng, zhuǎn zhuǎn shé shé, yǐ rù cè zhōng. sān jiān jìn rì cháng fáng èr yì àn hài, wěi hòu qiè tīng. guǒ wén zhāng shùn wèi wú kuí yuē: lì lái jiě yā huáng fàn chōng pèi liáo yáng, néng yǒu jǐ rén jìng rù liáo yáng dì jiè? měi dào shì chù jié guǒ xìng mìng, guī yǐ bìng gù bǐng zhī. wǒ dài yuè pī xīng, lái zī pì rǎng, nǎi yǐ xīn jǐn. míng rì yā dào qián miàn, jiāng fàn cì shā, pāo rù lú huā, réng fǎn cǐ jiān zhǐ sù yī xī rán hòu jí jí guī cóng yuán lù, qǐ bù shāo shěng xīn kǔ hū? wú kuí yuē: dì xīn yì yù rú shì, qiě qǐ jiè shí yún dà rén yǐ yǒu cì shā zhī mìng, shì bù yí huǎn, míng rì xià shǒu kě yě. sān jiān qiè tīng zhì cǐ, xīn dǎn jù suì, tuì guī qǐn suǒ, àn sī tuō táo liáng cè.
剛欲入榻，張順曰：「吳夥計，可告便否？」吳魁曰：「欲去。」二人於是執燈同往，轉轉折折，已入廁中。三緘近日常防二役暗害，尾後竊聽。果聞張順謂吳魁曰：「歷來解押皇犯充配遼陽，能有幾人竟入遼陽地界？每到是處結果性命，歸以病故稟之。我戴月披星，來茲僻壤，乃已心盡。明日押到前面，將犯刺殺，拋入蘆花，仍返此間止宿一夕；然後急急歸從原路，豈不稍省辛苦乎？」吳魁曰：「弟心亦欲如是，且起解時雲大人已有刺殺之命，事不宜緩，明日下手可也。」三緘竊聽至此，心膽俱碎，退歸寢所，暗思脫逃良策。

yí shí, èr yì rù shì, tóng wò bǐ tà, wèi yú yī kè, bí xī rú léi. sān jiān yè bù chéng mián, yòu xiǎng zuǒ sī, wèi dé qí jì. hū wén lǚ zhǔ yǔ lǎo qī yán yuē: jīn rì èr jiě yì suǒ yā zhī rén, kě xī gǔ nèn nián qīng, sǐ zài dàn xī yǐ. qī yuē: bǐ wú zhòng bìng, wū dé sù sǐ? lǚ zhǔ yuē: fán jiě huáng fàn zhì cǐ, duō zāo cì shā, néng dào liáo yáng zhě shí zhōng bù guò èr sān. qī yuē: hé bù jiù zhī? lǚ zhǔ yuē: huáng jiā yào fàn, rú hé gǎn jiù? qī yuē: bǐ hú bù zì táo yé? lǚ zhǔ yuē: bǐ rú kěn táo, chū hù yòu xíng, lú huā yù mì, yóu xī zhuǎn zuǒ, shàng yǒu huáng xìng lǚ shè. tè kǒng bǐ bù zhī, míng rì dìng zāo dú shǒu yǐ. sān jiān xìng wén shì yǔ, suì jiāng léi xiè yǔ yín liǎng juǎn rù huái nèi, qīng qīng zǒu chū. xǐ cǐ lǚ shè yǐ lú gàn yuē shù wèi mén, yì yú qǐ zhī.
移時，二役入室，同臥彼榻，未逾一刻，鼻息如雷。三緘夜不成眠，右想左思，未得其計。忽聞旅主與老妻言曰：「今日二解役所押之人，可惜骨嫩年輕，死在旦夕矣。」妻曰：「彼無重病，烏得速死？」旅主曰：「凡解皇犯至此，多遭刺殺，能到遼陽者十中不過二三。」妻曰：「何不救之？」旅主曰：「皇家要犯，如何敢救？」妻曰：「彼胡不自逃耶？」旅主曰：「彼如肯逃，出戶右行，蘆花愈密，由溪轉左，尚有黃姓旅舍。特恐彼不知，明日定遭毒手矣。」三緘幸聞是語，遂將縲紲與銀兩捲入懷內，輕輕走出。喜此旅舍以蘆干約束為門，易於啟之。

sān jiān chū dé shě wài, dàn jiàn xīng guāng yǐn yuē, yuè yǐng yī xī, jí rú diàn zhǔ yán, xiàng xī yòu ér qù. shí zhì qiū jì, chóng shēng jī jī, yù lù yíng yíng, sān jiān rào xī xú xíng, bù lǚ yī shān gài yǐ shī tòu. qí zhì tiān xiǎo, yǐn yú lú huā mì chù, suī jué hán lěng, bù gǎn shēng zhāng.
三緘出得舍外，但見星光隱約，月影依稀，即如店主言，向溪右而去。時至秋季，蟲聲唧唧，玉露盈盈，三緘繞溪徐行，步履衣衫概已濕透。俟至天曉，隱於蘆花密處，雖覺寒冷，不敢聲張。

èr yì sū, zhāng shùn yuē: hòu rì kě dǐ nán guān, rù guān jiāo xiè, jí huí dū xià, cǐ shí fù mǔ yǐ jí qī ér, liàng bì wàng yǎn jiāng chuān, wèi lǐ jiā lǎo yé kě céng fā shǎng fǒu yě. wú kuí yuē: yǒu shǎng, shǎng ěr yī rén tóu zú yǐ. zhāng shùn yuē: hǎo hǎo dǎ diǎn, bù rán shī wú cuò suǒ. wú kuí yuē: cuò yú shé hǔ fù zhōng, fāng néng kuài fā. zhāng shùn yuē: cuò shé fù yān, zi sūn shǒu shuǎ shuāng lóng cuò hǔ fù yān, zi sūn xíng héng yī shì. wú kuí yuē: rú ruò cuò yú zhāng lù fù yān, zi sūn bì wèi hú qún gǒu dǎng yǐ. èr yì yán lái yǔ qù, wèi wén yīng dá yī cí. zhāng shùn yuē: sǐ qiú shàng zài mèng lǐ yé? wú kuí yuē: bǐ yòu sī shòu pí biān hū? zhāng shùn yuē: ěr shì hū zhī. hū jí zài sān, yì wú yīng dá. zhāng shùn yuē: hū zhī bù xǐng, hé fú jī yǐ dāo bèi? wú kuí qǐ, chí dāo jìn tà, yǐ shǒu fǔ zhī ér jīng yuē: huáng fàn táo yǐ. máng hū zhǔ rén, rán diǎn dēng qíng, biàn shì xún zhī bù dé. lǚ zhǔ yuē: bǐ rú táo chū shě wài, ěr xiū wàng zài jiàn yě. èr yì bù fú, chū shě wàng zhī, biàn dì jiē lú huā bái rú xuě. yīn ér shāng yuē: wú děng zàn zhù yú sī, liàng bǐ wú suǒ yī guī, bù jiǔ bì zhuǎn. shū zhù yī èr rì, háo wú yǐng xiǎng, èr yì zhī bù néng dé, jiāng fàn yín shǎng chǔ, xiàng dōu ér huí.
二役蘇，張順曰：「後日可抵南關，入關交卸，急回都下，此時父母以及妻兒，諒必望眼將穿，謂李家老爺可曾發賞否也。」吳魁曰：「有賞，賞爾一人頭足矣。」張順曰：「好好打點，不然屍無厝所。」吳魁曰：「厝於蛇虎腹中，方能快發。」張順曰：「厝蛇腹焉，子孫手耍雙龍；厝虎腹焉，子孫行橫一世。」吳魁曰：「如若厝於獐鹿腹焉，子孫必為狐群狗黨矣。」二役言來語去，未聞應答一詞。張順曰：「死囚尚在夢裡耶？」吳魁曰：「彼又思受皮鞭乎？」張順曰：「爾試呼之。」呼及再三，亦無應答。張順曰：「呼之不醒，何弗擊以刀背？」吳魁起，持刀近榻，以手撫之而驚曰：「皇犯逃矣。」忙呼主人，燃點燈檠，遍室尋之不得。旅主曰：「彼如逃出舍外，爾休望再見也。」二役不服，出舍望之，遍地皆蘆花白如雪。因而商曰：「吾等暫駐於斯，諒彼無所依歸，不久必轉。」殊駐一二日，毫無影響，二役知不能得，將飯銀賞楚，向都而回。

sān jiān shēn yǐn lú zhōng, qiè tīng wú rén xíng dòng, shǐ chū xī àn, rào lú qián zhēng. xíng zhì rì yǐng xī xié, shàng jiàn cù cù lú huā, ruò wú yá huàn. shì shí fù zhōng shén něi, bù lǚ wéi jiān, yòu kǒng èr yì xún lái, máng máng jū yǐn xī quán, yǐ liáo jī bō yǐn yǐ, zú lì shāo jiàn, féng yǒu lù jìng, jí yóu zhī qù, bù xiá wèn jí láng wō hǔ kū. xíng fù shù lǐ, lú huā yǐ guò, yī dài mào lín, zhōu wéi jīng jí zòng héng, shì wú xíng kè zhī lù. lì wàng liáng jiǔ, piē jiàn lín zuǒ yǒu xiǎo xiǎo lù jìng. sān jiān chū dé jīng jí, zhuǎn zhì qí jiān, zhèng dài qián qū, lín nèi xīng fēng hū qǐ, zhù zú níng dì, jiàn yī hēi mǎng dà yuē shù wéi, wān yán ér lái, qí xíng shén jí. sān jiān kǒng bì bù jí, xié xiàng xī xíng. shú zhī mǎng yì xī bēn, xiāng gé bù guò shù wǔ. sān jiān bēn lì yǐ biē, dāng tóu yī mǎng, jù gèng shèng qián. hài jí, kuáng bēn běi miàn, yuán mù ér shàng, xìng de cǐ shù yè mào zhī fán, zhōng yǒu què cháo rú rén jū shì. sān jiān yǐn rù, tōu kuī èr mǎng, shǐ ér yǐ shǒu xiàng chù, jì ér yǐ shé xiāng shì, zhōng ér jiāng shēn zhēng lì, yuē yǒu èr zhàng yú gāo, gè tǔ yī zhū, qí dà rú wǎn, pāo ér fù zhuì, zhuì ér fù pāo zhě lěi lěi.
三緘身隱蘆中，竊聽無人行動，始出溪岸，繞蘆前征。行至日影西斜，尚見簇簇蘆花，若無涯渙。是時腹中甚餒，步履維艱，又恐二役尋來，忙忙掬飲溪泉，以療飢玻飲已，足力稍健，逢有路徑，即由之去，不暇問及狼窩虎窟。行複數里，蘆花已過，一帶茂林，周圍荊棘縱橫，似無行客之路。立望良久，瞥見林左有小小路徑。三緘出得荊棘，轉至其間，正待前趨，林內腥風忽起，駐足凝睇，見一黑蟒大約數圍，蜿蜒而來，其行甚疾。三緘恐避不及，斜向西行。孰知蟒亦西奔，相隔不過數武。三緘奔力已憋，當頭一蟒，巨更勝前。駭極，狂奔北面，緣木而上，幸得此樹葉茂枝繁，中有雀巢如人居室。三緘隱入，偷窺二蟒，始而以首相觸，繼而以舌相舐，終而將身掙立，約有二丈余高，各吐一珠，其大如碗，拋而復墜，墜而復拋者累累。

jiǔ zhī, èr mǎng yù bié, yǐ shǒu chù dì rú xiāng yī zhuàng. chù bà, kǒu pēn hēi yān, qǐng kè sì yě mí màn, dà yǔ rú zhù. sān jiān shēn zài cháo nèi, yǔ bù néng xiè, tǐ shàng ān rán, rán zhōng rì wèi dé yī cān, fù něi shí shén, yú wú kě rú hé zhī jì yǐ shǒu shì zhī, ruò yǒu guǒ yān, zì shù zhī ér zhuì yú cháo wài, shì lì shēn xì shì, qí guǒ zuì huǒ. sān jiān jī jí, suì zhāi yī èr méi qù ké ér tūn, wèi tián rú mì, lián shí shù shí, jué fù yǐ bǎo.
久之，二蟒欲別，以首觸地如相揖狀。觸罷，口噴黑煙，頃刻四野迷漫，大雨如注。三緘身在巢內，雨不能泄，體尚安然，然終日未得一餐，腹餒實甚，於無可如何之際以手拭之，若有果焉，自樹枝而墜於巢外，試立身細視，其果最伙。三緘飢極，遂摘一二枚去殼而吞，味甜如蜜，連食數十，覺腹已飽。

quǎn wò cháo zhōng, jiāng jìn èr gēng, wén dé lín nèi yuán tí hǔ xiào, bù jīn máo fà sǒng rán. sān jiān zhì sī, lì sǒu míng chǎng dàn rú bái shuǐ yǐ. yīn zì tàn yuē: wú fù wú mǔ shēng yǔ yī rén, suǒ wàng yáng míng xiǎn qīn, guāng dà mén dì. xìng ér dé lǐng xiāng jiàn, fèng wáng jué zhì, chū shì kūn míng, zhǐ yì wèi zhì gōng qīng, yǐ suì fù mǔ xīn niàn. qǐ zhī lèi bèi shàng yī hé zòu, shòu zuì tiān láo, yòu zhān huáng shàng rén cí, bù rěn duàn wú shǒu lǐng, ēn shī gé wài, chōng pèi liáo yáng. ér èr yì xīn bào bù liáng, àn yù zhū wú yú yì yù. tǎng fēi lǚ zhǔ tán jí suǒ táo zhī chù, ān néng tuō zī hǔ kǒu. jīn yǐ táng táng jǔ zi, quǎn wò què cháo, bù zhī hé shí dé guī yǔ fù mǔ xiāng huì! suǒ yán zhì cǐ, fù jì yǐ qì yuē: wú jīn ér zhī míng lì rú huā, zhuǎn yǎn jí xiè, bù ruò liàn chéng dà dào, shòu xiǎng xiān fú, wèi bù xiǔ yān. zhǎn zhuǎn sī wéi, shén juàn rù mèng.
犬臥巢中，將近二更，聞得林內猿啼虎嘯，不禁毛髮竦然。三緘至斯，利藪名場淡如白水矣。因自嘆曰：「吾父吾母生予一人，所望揚名顯親，光大門第。幸而得領鄉薦，奉王爵秩，出仕昆明，只憶位至公卿，以遂父母心念。豈知累被上衣劾奏，受罪天牢，又沾皇上仁慈，不忍斷吾首領，恩施格外，充配遼陽。而二役心抱不良，暗欲誅吾於異域。倘非旅主談及所逃之處，安能脫茲虎口。今以堂堂舉子，犬臥雀巢，不知何時得歸與父母相會！」所言至此，復繼以泣曰：「吾今而知名利如花，轉眼即謝，不若煉成大道，受享仙福，為不朽焉。」輾轉思維，神倦入夢。

wò zhì tiān xiǎo, hū wén kōng jì shēng chuán sè sè, qiào shǒu shì qù, jiàn èr jù niǎo zhǎn chì rú píng, yī wǎng yī lái, áo xiáng xiāo hàn. wú hé xià zhù shù zhī, bǐ niǎo áng shǒu yī míng, xiǎng ruò tóng zhōng cǐ niǎo yì míng shù shēng, zhèn rú pí gǔ. èr niǎo míng hòu, xiāng jì jìn cháo, shì nèi yǒu rén, yǐ zuǐ huì yī, shì yù hū zhī shǐ xíng zhě. sān jiān gào yuē: wú shòu yuān yù chōng pèi liáo yáng, èr yì bù rén, yù zhū wú mìng. wú àn táo cǐ, yòu yù mǎng xíng, bù dé yǐ ér jiè cháo bì zhī, wàng qí líng niǎo zhǐ wú qù lù. rú dé shēng hái gù lǐ, fèi fǔ míng ēn. èr niǎo wén yán, ruò yǐ zhī zhī, bǐ niǎo shǒu xiàng shù xī, diǎn é zhě zài. sān jiān yuē: líng niǎo zhǔ wú xī xíng hū? niǎo míng yī shēng, ruò yīng dá: rán. sān jiān yòu gào yuē: wú fù něi shén, rú hé néng dào lǚ shè? cǐ niǎo chū cháo, xián guǒ shù shí méi, zhì yú huái nèi, sān jiān yuē: shì guǒ kě shí hū? cǐ niǎo diǎn é zhě yòu sān yān.
臥至天曉，忽聞空際聲傳瑟瑟，翹首視去，見二巨鳥展翅如屏，一往一來，翱翔霄漢。無何下駐樹枝，彼鳥昂首一鳴，響若銅鐘；此鳥亦鳴數聲，震如皮鼓。二鳥鳴後，相繼近巢，視內有人，以嘴喙衣，似欲呼之使行者。三緘告曰：「吾受冤獄充配遼陽，二役不仁，欲誅吾命。吾暗逃此，又遇蟒行，不得已而借巢避之，望祈靈鳥指吾去路。如得生還故里，肺腑銘恩。」二鳥聞言，若已知之，彼鳥首向樹西，點額者再。三緘曰：「靈鳥囑吾西行乎？」鳥鳴一聲，若應答：「然。」三緘又告曰：「吾腹餒甚，如何能到旅舍？」此鳥出巢，銜果數十枚，置於懷內，三緘曰：「是果可食乎？」此鳥點額者又三焉。

sān jiān shí bì, kòu xiè xià shù, zhí xiàng xī qù. mào lín gāng jǐn, fù rù lú huā, zhuǎn zhuǎn xuán xuán, jué dé lù tú shì lái shí suǒ jīng guò zhě. zhèng bēn zǒu jiān, yáo wén rén yǔ shēng jí, yóu rén shēng chù ér lái, zé qián zhī lǚ shè yě. sān jiān yù rù, kǒng èr yì shàng zài cǐ jiān, nǎi shě hòu pán huán. jīng bàn rì, rì jiāng xī zhuì, shǐ rù qí mén. lǚ zhǔ jīng yuē: ěr qián zhī táo fàn hū? sān jiān wén dé táo fàn èr zì, zhàn lì bù yǐ. lǚ zhǔ yuē: wú jù, wú jù, jiě yì yǐ huí dōu yǐ. jiē ěr zǔ zōng yǒu líng, néng zhī táo bì, bù rán yān cún xìng mìng yǐ zhì yú jīn. sān jiān bài xiè yuē: wú zhī táo bì, jiē wēng suǒ jiào yě. lǚ zhǔ yuē: wú wū jiào ěr? sān jiān yuē: chū zhì zhī xī, èr yì rù cè, shāng zhū wú mìng, wú qiè tīng shén xī, kǔ nán tuō shēn. tū wén wēng yù xián tán, yán jí táo lù, suì chéng èr yì wò shú, xiàng shě yòu táo zhī. rán suǒ xíng dì miàn, gài shǔ lú gàn, jǐn yī rì zhī lì, lǚ shè quán wú. bàng wǎn shí yù èr hēi mǎng, yī bī yú hòu, yī jié yú qián, hài shén, xiàng běi kuáng bēn. bēn yuē lǐ yú, jù shù dāng dào, wú tī ér shàng, yǒu cháo rú shì, quǎn wò qí zhōng. cì rì, èr niǎo fēi míng lái cháo, wú guì zhù zhī, niǎo zhǐ qù lù, xià shù xī zǒu, bù yì yòu yǔ lǚ zhǔ xiāng jiàn yān. lǚ zhǔ yà rán yuē: xiān rén chuán shuō, huā xiān dòng zhōng yǒu jù mǎng, gǔ yáng zhī shàng yǒu líng yuān, èr wù shàn néng shāng rén. ěr yù zhī ér bù wèi hài, ěr zōng ěr zǔ jī dé bì hòu, fǒu zé bù sǐ yú yì, duàn sǐ yú èr mǎng shuāng yuān yǐ. ér jīn jiě yì yǐ qù, ěr hé guī hū? sān jiān yuē: yú yì yī wēng zhù cǐ, qí zuì mǎn hòu nǎi huí dōu zhōng. lǚ zhǔ yáo shǒu yuē: cǐ xì cháo tíng jiě fàn yào lù, tǎng bèi tā yì chá dé, rú zhī nài hé? sān jiān yuē: shì dì jì bù kě jū, wú yòu yān wǎng? lǚ zhǔ yuē: bù rú jìng rù nán guān, guān nèi zuì fàn shén zhòng, ěr wú jiě yì, zì shǎo pán chá. rú huò guān lì wèn shí, zhǐ yán fèng fù mǔ mìng lái shì xiōng dì. jiāng guān hùn guò, qín lǐng yǐ wài jiē shǔ yì yù, liàng wú jū shù yě. sān jiān dé lǚ zhǔ jì, zàn zhù yī xī.
三緘食畢，叩謝下樹，直向西去。茂林剛盡，復入蘆花，轉轉旋旋，覺得路途似來時所經過者。正奔走間，遙聞人語聲急，由人聲處而來，則前之旅舍也。三緘欲入，恐二役尚在此間，乃舍後盤桓。經半日，日將西墜，始入其門。旅主驚曰：「爾前之逃犯乎？」三緘聞得「逃犯」二字，戰慄不已。旅主曰：「毋懼，毋懼，解役已回都矣。皆爾祖宗有靈，能知逃避，不然焉存性命以至於今。」三緘拜謝曰：「吾知逃避，皆翁所教也。」旅主曰：「吾烏教爾？」三緘曰：「初至之夕，二役入廁，商誅吾命，吾竊聽甚悉，苦難脫身。突聞翁嫗閒談，言及逃路，遂乘二役臥熟，向舍右逃之。然所行地面，概屬蘆干，盡一日之力，旅舍全無。傍晚時遇二黑蟒，一逼於後，一截於前，駭甚，向北狂奔。奔約里余，巨樹當道，吾梯而上，有巢如室，犬臥其中。次日，二鳥飛鳴來巢，吾跪祝之，鳥指去路，下樹西走，不意又與旅主相見焉。」旅主訝然曰：「先人傳說，花仙洞中有巨蟒，古楊枝上有靈鳶，二物善能傷人。爾遇之而不為害，爾宗爾祖積德必厚，否則不死於役，斷死於二蟒、雙鳶矣。而今解役已去，爾何歸乎？」三緘曰：「愚意依翁駐此，俟罪滿後乃回都中。」旅主搖首曰：「此系朝廷解犯要路，倘被他役查得，如之奈何？」三緘曰：「是地既不可居，吾又焉往？」旅主曰：「不如竟入南關，關內罪犯甚眾，爾無解役，自少盤查。如或關吏問時，只言奉父母命來視兄弟。將關混過，秦嶺以外皆屬異域，諒無拘束也。」三緘得旅主計，暫駐一夕。

chén qǐ zǎo cān hòu, lǚ zhǔ wèi zhī guǒ hóu liáng yān. sān jiān guì dì cí xíng, cǎn qiè zhī qíng, jiàn zhě duò lèi. lǚ zhǔ yuē: wú yǔ zi bèi yǒu hóu liáng, kě fū liǎng rì yòng dù. guò cǐ liǎng rì, yǐ dào nán guān, suī wú zhōng huá mǐ gǔ zhī shí, ér qiáo pō fēng shú, bù zhì tí jī. sān jiān jiē guò hóu liáng, yǐ yín yǔ zhī. lǚ zhǔ yuē: wú jiàn zi qíng shén cǎn qiè, àn wèi bēi shāng, cǐ liáng tè yǐ sòng jūn, yī sī yī háo wú bù suǒ yě. sān jiān zài sān gào xiè, jìng xiàng nán miàn ér qù. gū shēn dú zì, kǔ bù kě yán, jiān zhī qiū qù dōng lái, lěng qì níng bīng, shuò fēng cì miàn, zú jiāng shǒu līn, gèng jiàn qíng shāng. sān jiān bào zhe kū miàn chóu cháng, xú xú jìn fā. xíng zhì wǔ hòu, fù yǐ něi yǐ, jiě kāi hóu liáng bù dài, qǔ ér chī bà, jū shuǐ yǐn zhī. hū yù èr rén xíng mào bù shàn, jiàn sān jiān ér wèn yuē: ěr shǔ hé dì rén shì, zài cǐ hú wèi? sān jiān yuē: yīn xiōng dé zuì, chōng pèi liáo yáng, shuāng qīn mìng wú qián lái yī shěng ěr. èr rén yuē: qiě sù ěr xiōng míng xìng, shí xì hé nián dé zuì, yóu hé shěng hé fǔ hé zhōu hé xiàn fā pèi, wú bì zhī zhī. sān jiān kuáng zhī yuē: xiōng dì hǎo yǒu sī, yóu dōu qǐ jiè, yǐ sì zài yǐ. èr rén yuē: běn guān zhōng zuì fàn jí duō, yī shí bù néng jǐn xī, wú děng yì jiě fàn lái cǐ, zī yǐ jiāo guò, yào huí dū xià, nài yín qián shén shǎo, lù fèi bù fū. rén xiōng wàn lǐ shěng qīn, suí shēn bái qiǎng bì zhòng, qí jiè yī èr, tā rì huí dōu xiāng fù, jué bù shí yán. sān jiān yuē: xíng lù zhī rén, néng dài jǐ xǔ. èr rén yuē: xiū de tuī cí, hǎo hǎo jiè dài zé bà, fǒu zé wú bì sōu rǔ. sān jiān wén yán bù hé, chōu shēn yù xíng, èr rén gè zhí pèi dāo, niǔ zhù sān jiān, shéng lēi qí hóu. sān jiān qì wú suǒ shēn, yǐ mèng rù huáng quán yǐ. èr rén sōu dé yín liǎng bìng jí hóu liáng, zhí xiàng qián tú xīn xǐ ér qù.
晨起早餐後，旅主為之裹餱糧焉。三緘跪地辭行，慘切之情，見者墮淚。旅主曰：「吾與子備有餱糧，可敷兩日用度。過此兩日，已到南關，雖無中華米谷之食，而蕎頗豐熟，不至啼飢。」三緘接過餱糧，以銀予之。旅主曰：「吾見子情甚慘切，暗為悲傷，此糧特以送君，一絲一毫吾不索也。」三緘再三告謝，竟向南面而去。孤身獨自，苦不可言，兼之秋去冬來，冷氣凝冰，朔風刺面，足僵手拎，更見情傷。三緘抱着哭面愁腸，徐徐進發。行至午後，腹已餒矣，解開餱糧布袋，取而吃罷，掬水飲之。忽遇二人形貌不善，見三緘而問曰：「爾屬何地人氏，在此胡為？」三緘曰：「因兄得罪，充配遼陽，雙親命吾前來一省耳。」二人曰：「且訴爾兄名姓，實系何年得罪，由何省何府何州何縣發配，吾必知之。」三緘誑之曰：「兄弟郝有思，由都起解，已四載矣。」二人曰：「本關中罪犯極多，一時不能盡悉，吾等亦解犯來此，茲已交過，要回都下，奈銀錢甚少，路費不敷。仁兄萬里省親，隨身白鏹必重，祈借一二，他日回都相付，決不食言。」三緘曰：「行路之人，能帶幾許。」二人曰：「休得推辭，好好借貸則罷，否則吾必搜汝。」三緘聞言不合，抽身欲行，二人各執佩刀，扭住三緘，繩勒其喉。三緘氣無所伸，已夢入黃泉矣。二人搜得銀兩並及餱糧，直向前途欣喜而去。

sān jiān hún pò wú yī, biàn chù huāng cuàn, cuàn zhì yīn yáng jiè, wèi jiè guān suǒ jiàn ér zhǐ zhī yuē: ěr shǒu xiáng guāng fā xiàn, bì fēi fán pǐn, kě lì yú zī, dài wú jiāo dì sēn luó, yǐ hòu dìng duó. yán yǐ, xíng wén wǔ diàn wǔ diàn jí chì jiè guān dǎo zhì, yī yī xiáng xún, zhī wèi zǐ xiá mén tú xū wú yú suǒ huà zhī sān jiān, suì qiǎn zhù jié tīng xiān tóng fēi bǐng zǐ xiá. zǐ xiá zhì, sēn luó chū yíng rù zuò, dāng nǐ sān xù zhī hún jiāo zhī. zǐ xiá lái dào sān jiān sǐ suǒ, jiě qù hóu shéng, yǐ líng dān nà rù kǒu zhōng, réng shǐ hún hái qū ké. guī zhì tiān bàn, dé yù qīng xū zhēn rén. qīng xū yuē: sān jiān jì rù mí zhèn, shòu zī mó zhé, liàng yǐ zhī huǐ, hé fú tí zhì qīng xián zhī dì, yǐ biàn chuán dào, ér wèi chǎn dào yòng hū? zǐ xiá yuē: shàng yǒu dài yān. qīng xū yuē: rú hé? zǐ xiá yuē: bù shǐ zhī mó dào jí chù, qí xīn yì wèi míng lì yòu yě. qīng xū diǎn shǒu yuē: shì duō mó rén shù, qí xīn yào jiān gù mí zhèn yuè jiā shēn, zhōng wú guī zhēn lù. yù mó xìng nǎi jiān, bù mó liàn wèi shú zǐ xiá dài dì zǐ, qià sì péi huā shù tā nián dào chǎn míng, zhǎng shòu xiān jiā fú. jì yǐ bié qù.
三緘魂魄無依，遍處荒竄，竄至陰陽界，為界官所見而止之曰：「爾首祥光發現，必非凡品，可立於茲，待吾交遞森羅，以候定奪。」言已，行文五殿；五殿即飭界官導至，一一詳詢，知為紫霞門徒虛無於所化之三緘，遂遣駐節廳仙童飛稟紫霞。紫霞至，森羅出迎入座，當擬三續之魂交之。紫霞來到三緘死所，解去喉繩，以靈丹納入口中，仍使魂還軀殼。歸至天半，得遇清虛真人。清虛曰：「三緘既入迷陣，受茲磨折，諒已知悔，何弗提至清閒之地，以便傳道，而為闡道用乎？」紫霞曰：「尚有待焉。」清虛曰：「如何？」紫霞曰：「不使之磨到極處，其心易為名利誘也。」清虛點首曰：「世多磨人術，其心要堅固；迷陣越加深，終無歸真路。愈磨性乃堅，不磨鍊未熟；紫霞待弟子，恰似培花樹；他年道闡明，長受仙家福。」偈已別去。

sān jiān zì dé zǐ xiá jiě jiù sū lái, zhī yín liáng liǎng shī, dà kū fú yǐ. kū yǐ ér sī, qí shēn kōng fá, yù jìn bù kě, yù tuì bù néng, xiǎng sī yú shí, jì wú suǒ shī, zhǐ de cǎn cǎn qī qī, yòu wàng nán guān ér zǒu. wèi jǐ, xī yáng zài shān, yān mí sì yě, sān jiān wú suǒ guī sù, zuò yú dà zhāng shù xià, shén kǒng hǔ láng lái wǎng, wèi bǐ tūn shì. yú shì tī zhāng ér shàng, jì rú què cháo zhī jū. gāng shàng bàn yǐ, hū jiàn qián miàn yǐn yǒu rén xíng.
三緘自得紫霞解救蘇來，知銀糧兩失，大哭弗已。哭已而思，其身空乏，欲進不可，欲退不能，想思逾時，計無所施，只得慘慘淒淒，又望南關而走。未幾，夕陽在山，煙迷四野，三緘無所歸宿，坐於大樟樹下，甚恐虎狼來往，為彼吞噬。於是梯樟而上，冀如雀巢之居。剛上半矣，忽見前面隱有人行。

sān jiān sù xià, zhù lì yǐ dài. jí qí rén jìn, nǎi yī lǎo sǒu. sān jiān xún yuē: wēng hé wǎng? lǎo sǒu yuē: chú yún ér guī ěr. sān jiān yuē: wú yù jiè sù wēng jiā, bù shí wēng kěn róng fǒu? lǎo sǒu yuē: shī lù shuí wú zhī bēi, jiè sù yì cháng yǒu zhī shì, tè kǒng péng lú jiǎo ài, bù kěn jià zhǐ gāo rén. sān jiān yuē: wēng tài qiān yǐ. xiǎo zi ēn zhān zhǐ sù, tā nián rú tuō kǔ nán, shāo huò cùn jìn, bì yǒu bào yān. lǎo sǒu yuē: zhǐ sù yī xiāo, hé kān yán bào. suì dǎo rù dì, kuǎn yǐ jiǔ shí, rán zhí pán zhù jiǔ qì zhě, wéi shào nǚ yī, yǐ wài wú rén. cǐ nǚ mào měi rú xiān, cháng cháng mù dì sān jiān.
三緘速下，佇立以待。及其人近，乃一老叟。三緘詢曰：「翁何往？」老叟曰：「鋤雲而歸耳。」三緘曰：「吾欲借宿翁家，不識翁肯容否？」老叟曰：「失路誰無之悲，借宿亦常有之事，特恐蓬廬湫隘，不肯駕止高人。」三緘曰：「翁太謙矣。小子恩沾止宿，他年如脫苦難，稍獲寸進，必有報焉。」老叟曰：「止宿一宵，何堪言報。」遂導入第，款以酒食，然執盤箸酒器者，惟少女一，以外無人。此女貌美如仙，常常目睇三緘。

sān jiān fǔ shǒu, bù gǎn yǎng shì. yǐn bì, lǎo sǒu yuē: yè shēn yǐ, jūn kě jiù qǐn. dàn hán jiā rén shù wú jǐ, shì jǐn liǎng tà, wú yǔ xiàng gōng tóng wò, lǎo qī yǔ wú nǚ gòng wò. xiàng gōng yuǎn lái, xiū de jiàn xiào. sān jiān lián chēng bù gǎn, suí sǒu rù shì. lǎo mǔ xiào yuē: xiàng gōng qīng nián, wú nǚ yì shǎo, bù ruò pèi wèi fū fù, zhǎng zhù yú cǐ, miǎn shǐ cháo rì bēn chí. shì shí, sān jiān qióng wú suǒ guī, yòu jiàn cǐ nǚ bù xùn xìng jiāo táo bì, kǎi rán nuò zhī. lǎo sǒu xǐ, zhěng dùn yì guān, fén xiāng bǐng zhú, èr rén chéng lǐ hòu, xié shǒu rù tà, xiāng bào ér mián. cì zǎo shì zhī, réng zài dà zhāng shù xià, suǒ bào zhě yī kū xiǔ shù tóu yě. sān jiān zhī wèi guǐ nòng, miàn dài xiū róng, fǔ shǒu qián qū.
三緘俯首，不敢仰視。飲畢，老叟曰：「夜深矣，君可就寢。但寒家人數無幾，室僅兩榻，吾與相公同臥，老妻與吾女共臥。相公遠來，休得見笑。」三緘連稱不敢，隨叟入室。老母笑曰：「相公青年，吾女亦少，不若配為夫婦，長住於此，免使朝日奔馳。」是時，三緘窮無所歸，又見此女不遜杏嬌、桃婢，慨然諾之。老叟喜，整頓衣冠，焚香秉燭，二人成禮後，攜手入榻，相抱而眠。次早視之，仍在大樟樹下，所抱者一枯朽樹頭也。三緘知為鬼弄，面帶羞容，俯首前趨。

é ér nán guān zài wàng. sān jiān dào cǐ, wú yín huàn shí, jiāng yī yì zhī. zàn zhù èr rì, shú shì guān zhōng fēng jǐng, nán yǐ qī shēn, zhěng zhěng jīng shén, jìng tóu qín lǐng. shì lǐng dì shì qí xiǎn kě wèi, sān jiān liàng nán jiǔ zhù, bù jué sī qīn jí jí, shāng jí fèi fǔ. fù jí nán xíng, suì yú lù páng wò yǐ dài bì.
俄而南關在望。三緘到此，無銀換食，將衣易之。暫住二日，熟視關中風景，難以棲身，整整精神，竟投秦嶺。是嶺地勢奇險可畏，三緘諒難久住，不覺思親急急，傷及肺腑。負疾難行，遂於路旁臥以待斃。