qǐ tú wéi xié qià zhēng yuè, jǐn shí èr yuè, fán yī nián.
起屠维协洽正月,尽十二月,凡一年。
shén zōng tǐ yuán xiǎn dào fǎ gǔ lì xiàn dì dé zhèng gōng yīng wén liè wǔ qīn rén shèng xiào huáng dì yuán fēng èr nián liáo tài kāng wǔ nián
○神宗体元显道法古立宪帝德正功英文烈武钦仁圣孝皇帝元丰二年(辽太康五年)
chūn, zhēng yuè, rén shēn, liáo zhǔ rú hùn tóng jiāng.
春,正月,壬申,辽主如混同江。
yē lǜ yī xùn jiàn yē lǜ xiào jié zhōng yú shè jì, liáo zhǔ wèi xiào jié kě fāng táng zhī dí rén jié, cì míng rén jié, xǔ fàng hǎi dōng qīng gǔ yǐ chǒng yì zhī.
耶律伊逊荐耶律孝杰忠于社稷,辽主谓孝杰可方唐之狄仁杰,赐名仁杰,许放海东青鹘以宠异之。
liáo zhǔ jiàng chū liè, yē lǜ yī xùn qǐng liú huáng sūn, liáo zhǔ yù cóng zhī. xuān huī shǐ xiāo wū nà zòu yuē:" wén jià chū yóu, yù liú huáng sūn. huáng sūn shàng yòu, gǒu bǎo hù fēi rén, kǒng yǒu tā biàn. guǒ liú, yuàn liú chén zuǒ yòu, yǐ fáng bù cè." liáo zhǔ wù, mìng huáng sūn cóng xíng, rú shān yú diàn. liáo zhǔ yóu shì shǐ yí yī xùn.
辽主将出猎,耶律伊逊请留皇孙,辽主欲从之。宣徽使萧乌纳奏曰:“闻驾出游,欲留皇孙。皇孙尚幼,苟保护非人,恐有它变。果留,愿留臣左右,以防不测。”辽主悟,命皇孙从行,如山榆淀。辽主由是始疑伊逊。
yǐ hài, bà kě lán huǒ shān jūn shì mǎ.
乙亥,罢岢岚、火山军市马。
xiān shì shì yì jiù fǎ, tīng rén shē qián, yǐ tián zhái huò jīn yín wèi dǐ dāng wú dǐ dāng zhě, sān rén xiāng bǎo zé gěi zhī. jiē chū xī shí fēn zhī èr, guò qī bù shū xī, měi yuè gèng fá qián bǎi fēn zhī èr. pín mín qǔ guān huò bù néng cháng, jī xī fá yù duō, qiú xì dū zé, jǐn cún xū shù. yú shì dōu tí jǔ shì yì wáng jū qīng jiàn yì:" yǐ tián zhái jīn bó dǐ dāng zhě, jiǎn qí xī wú dǐ dāng tú xiāng bǎo zhě, bù fù gěi." jǐ mǎo, zhào:" zì zhēng yuè qī rì yǐ qián, běn xī zhī wài suǒ fù fá qián xī juān zhī." fán shù shí wàn mín. fù běn xī zhě, yán qī bàn nián. zhòng yì pō yǐ wéi qiè.
先是市易旧法,听人赊钱,以田宅或金银为抵当;无抵当者,三人相保则给之。皆出息十分之二,过期不输息,每月更罚钱百分之二。贫民取官货不能偿,积息罚愈多,囚系督责,仅存虚数。于是都提举市易王居卿建议:“以田宅金帛抵当者,减其息;无抵当徒相保者,不复给。”己卯,诏:“自正月七日以前,本息之外所负罚钱悉蠲之。”凡数十万缗。负本息者,延期半年。众议颇以为惬。
rén wǔ, yǐ róng zhōu guǎn nèi guān chá shǐ yáng suì wèi níng yuǎn jūn jié dù shǐ.
壬午,以容州管内观察使杨遂为宁远军节度使。
dīng hài, zhào:" zōng shì dà jiàng jūn yǐ xià yuàn shì zhě, běn jīng jí lún yǔ mèng zǐ dà yì gòng liù dào, lùn yī shǒu dà yì yǐ wǔ tòng, lùn yǐ cí lǐ tōng wèi hé gé."
丁亥,诏:“宗室大将军以下愿试者,本经及《论语》、《孟子》大义共六道,论一首;大义以五通,论以辞理通为合格。”
jiǎ wǔ, jīng zhào fǔ xué jiào shòu jiǎng kuí qǐ yǐ shí zhé cóng sì kǒng zǐ, cóng zhī. kuí qǐng yǐ yán huí wèi yǎn guó gōng, wú chēng xiān shī ér jì bù dú zhù, yí wù yī qiè jiàng shā ér jìn mǐn zi qiān jiǔ rén yì zài sì diǎn. lǐ guān yǐ" kǒng zǐ yán zi chēng hào, lì dài gè yǒu jù yī, nán zhé gēng gǎi yí wù xiàn zhù, yì nán jiàng shā. suǒ qǐng jiǔ rén, yǐ zài sì diǎn. xī níng sì yí, shí zhé jiē wèi cóng sì, wéi zhōu xiàn shì diàn wèi zài. qǐng zì jīn èr jīng jí zhū zhōu chūn qiū shì diàn, bìng zhǔn xī níng sì yí."
甲午,京兆府学教授蒋夔乞以十哲从祀孔子,从之。夔请以颜回为兗国公,毋称先师;而祭不读祝,仪物一切降杀;而进闵子骞九人亦在祀典。礼官以“孔子、颜子称号,历代各有据依,难辄更改;仪物献祝,亦难降杀。所请九人,已在祀典。熙宁祀仪,十哲皆为从祀,惟州县释奠未载。请自今二京及诸州春秋释奠,并准熙宁祀仪。”
bǐng shēn, dì wèi fǔ chén yuē:" xiàng yǐ shǎn xī yòng dù bù zú, chū chāo shāo duō, ér chāo jiā jiàn, suì jiàn jīng shī mǎi yán chāo zhī fǎ. běn yù quán yán jià fēi qián yú sāi xià, ér chū chāo fù shǎn xī wú zhǐ fǎ, dōu nèi fán chū qián wǔ bǎi wàn mín, zú bù néng jiù chāo fǎ zhī bì. gài xīn jìn zhī rén qīng yì gèng fǎ, qí hòu jiàn fǎ bù kě xíng, yóu suì fēi dàn gǎi." wáng guī yuē:" lì bù bǎi bù biàn fǎ." dì yuē:" dà dǐ jūn shū zhī fǎ, rú qí zhī guǎn zhòng, hàn zhī sāng hóng yáng, táng zhī liú yàn, qí cái zhì jǐn néng tuī xíng, kuàng qí xià zhě hū! cháo tíng cuò zhì jīng shǐ, suǒ dāng zhòng xī. suī shào nián suǒ bù kuài yì, rán yú guó jì shén biàn, gū jìng yǐ dài zhī."
丙申,帝谓辅臣曰:“向以陕西用度不足,出钞稍多,而钞加贱,遂建京师买盐钞之法。本欲权盐价飞钱于塞下,而出钞付陕西无止法,都内凡出钱五百万缗,卒不能救钞法之弊。盖新进之人轻议更法,其后见法不可行,犹遂非惮改。”王珪曰:“利不百不变法。”帝曰:“大抵均输之法,如齐之管仲,汉之桑弘羊,唐之刘晏,其才智仅能推行,况其下者乎!朝廷措置经始,所当重惜。虽少年所不快意,然于国计甚便,姑静以待之。”
èr yuè, jiǎ chén, zhào wēi mào lí sān zhōu bà xíng yì cāng fǎ.
二月,甲辰,诏威、茂、黎三州罢行义仓法。
chū, zhī xìng zhōu luó guān qǐ zhì yì cāng yú chuān xiá sì lù, xǔ zhī. jì ér chéng dū fǔ lù tí jǔ sī yán:" wēi mào lí sān zhōu, yí xià zá jū, shuì fù bù duō, jiù bù tuī xíng xīn fǎ, suì jì jūn chǔ, jiē zhuǎn yùn sī zhī yí péng shǔ zhōu shuì wèi jiù shū jí mù rén rù zhōng, kǒng bù kě zhì yì cāng." gù yǒu shì mìng.
初,知兴州罗观乞置义仓于川峡四路,许之。既而成都府路提举司言:“威、茂、黎三州,夷、夏杂居,税赋不多,旧不推行新法,岁计军储,皆转运司支移;彭、蜀州税未就输及募人入中,恐不可置义仓。”故有是命。
gēng xū, jì yì cuò zhì biān fáng gōng shì suǒ yán:" yǐ huán qìng lù zhèng bīng hàn fān gōng jiàn shǒu qiǎng rén lián wèi bā jiāng. dì yī jiāng zhù qìng zhōu, dì èr jiāng huán zhōu, dì sān jiāng dà shùn chéng, dì sì jiāng huái ān zhèn, dì wǔ jiāng yè lè zhèn, dì liù jiāng mù bō zhèn, dì qī jiāng shuǐ hé zhài, dì bā jiāng bīn zhōu." cóng zhī.
庚戌,计议措置边防公事所言:“以环庆路正兵、汉、蕃弓箭手强人联为八将。第一将驻庆州,第二将环州,第三将大顺城,第四将淮安镇,第五将业乐镇,第六将木波镇,第七将水和寨,第八将邠州。”从之。
xīn hài, zhào:" lǐ bù xià dì jìn shì qī jǔ zhū kē bā jǔ céng jīng diàn shì, jìn shì jiǔ jǔ zhū kē shí jǔ céng jīng lǐ bù shì, nián sì shí yǐ shàng, jìn shì wǔ jǔ zhū kē liù jǔ céng jīng diàn shì, jìn shì liù jǔ zhū kē qī jǔ céng jīng lǐ bù shì, nián wǔ shí yǐ shàng zhě, tīng jiù diàn shì. nèi sān lù rén dì jiǎn yī jǔ, huáng yòu yuán nián yǐ qián lǐ bù jìn shì liǎng jǔ zhū kē sān jǔ zhǔn cǐ, réng bù xiàn nián. qí jìn shì yī jǔ, zhū kē èr jǔ, nián liù shí yǐ shàng zhě, tè tuī ēn." yòu zhào:" kāi fēng fǔ guó zǐ jiàn jiān suì kǎo chǎng yǐ qián, dào lǐ bù jìn shì wǔ jǔ zhū kē liù jǔ, nián wǔ shí yǐ shàng zhě, xǔ jiù diàn shì."
辛亥,诏:“礼部下第进士七举、诸科八举曾经殿试,进士九举、诸科十举曾经礼部试,年四十以上,进士五举、诸科六举曾经殿试,进士六举、诸科七举曾经礼部试,年五十以上者,听就殿试。内三路人第减一举,皇祐元年以前礼部进士两举、诸科三举准此,仍不限年。其进士一举,诸科二举,年六十以上者,特推恩。”又诏:“开封府、国子监间岁考场以前,到礼部进士五举、诸科六举,年五十以上者,许就殿试。”
jiǎ yín, rì zhōng yǒu hēi zǐ.
甲寅,日中有黑子。
zhào:" dà lǐ sì guān shǔ, kě yī yù shǐ tái lì, jìn chū yè jí jiàn bīn kè."
诏:“大理寺官属,可依御史台例,禁出谒及见宾客。”
yǐ mǎo, yǐ lú zhōu yí qǐ dì fàn biān, zhào wáng guāng zǔ děng tǎo zhī.
乙卯,以泸州夷乞弟犯边,诏王光祖等讨之。
sān yuè, gēng wǔ shuò, dòng jiǎn qiǎn shǐ lái gòng.
三月,庚午朔,栋戬遣使来贡。
xīn wèi, zhào:" hé dōng dìng duó jiě bǎn gōu dì jiè, wú dé zhāng huáng huò zhì shēng shì, hòu jiū zhì dé shí, jù zòu tīng zhǐ." zhòng guǎn jù yuán biān ān fǔ sī wáng chóng zhěng yán yě.
辛未,诏:“河东定夺解板沟地界,毋得张皇或致生事,候究治得实,具奏听旨。”众管句缘边安抚司王崇拯言也。
liáo yǐ zǎi xiàng yē lǜ rén jié cóng liè dé tóu é, jiā shì zhōng.
辽以宰相耶律仁杰从猎得头鹅,加侍中。
liáo zhǔ jiàng cì hēi shān zhī píng diàn, jiàn hù cóng guān shǔ duō suí yē lǜ yī xùn hòu, xīn è zhī, jiàn zhī qí jiān.
辽主将次黑山之平淀,见扈从官属多随耶律伊逊后,心恶之,渐知其奸。
gēng chén, qīn shì lǐ bù jìn shì.
庚辰,亲试礼部进士。
xīn sì, zhào:" jīn suì tè zòu míng míng fǎ gǎi yīng xīn kē míng fǎ rén, shì dà yì sān dào." yòu zhào:" jīng cháo guān xuǎn rén bān xíng suǒ shì jīng shū lǜ lìng dà yì duàn àn, shàng děng sān rén, xún yī zī zhōng děng sān shí sì rén, bù yī míng cì zhù guān xià děng qī shí rén, zhù guān."
辛巳,诏:“今岁特奏名明法改应新科明法人,试大义三道。”又诏:“京朝官、选人、班行所试经书、律令大义、断案,上等三人,循一资;中等三十四人,不依名次注官;下等七十人,注官。”
bǐng xū, lóng tú gé zhí xué shì zhī chéng dū liú xiáng jìn yī guān, zhī qín zhōu.
丙戌,龙图阁直学士、知成都刘庠进一官,知秦州。
tài zǐ zhōng yǔn jí xián xiào lǐ zhī jiàn yuàn xú xǐ wèi yòu zhèng yán zhí lóng tú gé quán fā qiǎn wèi zhōu, qí jì yì cuò zhì biān fáng shì rú gù.
太子中允、集贤校理、知谏院徐禧为右正言、直龙图阁、权发遣渭州,其计议措置边防事如故。
chū, shǎn xī yuán biān bīng mǎ fān gōng jiàn shǒu yǔ hàn bīng gè zì wèi jūn, měi zhàn, duō yǐ fān bù wèi qián fēng, ér hàn bīng shǒu chéng, cì biàn lì hòu chū, bù fēn zhàn shǒu, měi yí lù bì yǐ shù jiāng tōng lǐng zhī. lǚ huì qīng shuài fū yán, yǐ wéi diào fā bù néng sù jí, shǐ biàn jiù fǎ, zá hàn fān bīng tuán jié, fēn zhàn shǒu, měi wǔ qiān rén suí tún zhì jiāng, jù tiáo yuē yǐ shàng. biān rén jí yì zhě duō yán qí bù biàn, dì pō cǎi huì qīng yì, yù tuī qí fǎ yú zhū lù, gù qiǎn xǐ wǎng jì yì. xǐ xiān jù huán qìng fǎ shàng zhī, qiǎn guān cuò zhì jīng yuán. ér jīng yuán shuài cài yán qìng yǐ wéi bù kě, cháo tíng yì shì zhī, bìng nán xǐ huán qìng fǎ. xǐ lì shū jīng yuán fǎ shū lüè cēn cuò, tú qí zhuàng, bié wèi fǎ yǐ zòu, qiě yán huán qìng fǎ bù kě gǎi. dì yǔ huì qīng zhào yuē:" xú xǐ lùn cuò zhì xī jiāng shì, cè dá kāng kǎi, móu guó bù gù jǐ, lìng dài yán qìng shuài jīng yuán, qīng yí miǎn zhōng zhī."
初,陕西缘边兵马、蕃弓箭手与汉兵各自为军,每战,多以蕃部为前锋,而汉兵守城,伺便利后出,不分战守,每一路必以数将通领之。吕惠卿帅鄜延,以为调发不能速集,始变旧法,杂汉、蕃兵团结,分战守,每五千人随屯置将,具条约以上。边人及议者多言其不便,帝颇采惠卿议,欲推其法于诸路,故遣禧往计议。禧先具环庆法上之,遣官措置泾原。而泾原帅蔡延庆以为不可,朝廷亦是之,并难禧环庆法。禧历疏泾原法疏略参错,图其状,别为法以奏,且言环庆法不可改。帝与惠卿诏曰:“徐禧论措置析将事,恻怛忼慨,谋国不顾己,令代延庆帅泾原,卿宜勉终之。”
gēng yín, zhào:" rù nèi dōng tóu gòng fèng guān sòng yòng chén dōu dà tí jǔ dǎo luò tōng biàn, qián chà lú bǐng bà wù qiǎn."
庚寅,诏:“入内东头供奉官宋用臣都大提举导洛通汴,前差卢秉罢勿遣。”
chū, qù nián wǔ yuè, xī tóu gòng fèng guān zhāng cóng huì yán:" biàn hé kǒu suì suì bì sè, yòu xiū dī fáng láo fèi, yī suì tōng cáo cái èr bǎi yú rì, wǎng shí shù yǒu rén jiàn yì yǐn luò shuǐ rù biàn, huàn huáng hé niè guǎng wǔ shān, xū záo shān lǐng shí wǔ zhàng zhì shí zhàng yǐ tōng biàn qú, gōng dà bù kě wèi. zì qù nián qī yuè huáng hé bào zhǎng, yì yú cháng nián, shuǐ luò ér hé shāo běi qù, jù guǎng wǔ shān lù yǒu qī lǐ, yuǎn zhě tuì tān gāo kuò, kě záo wèi qú, yǐn shuǐ rù biàn, wèi wàn shì zhī lì." zhī mèng zhōu hé yīn xiàn zhèng jí yì yǐ wéi yán. dōu shuǐ jiān chéng fàn zi yuān yán:" sì shuǐ chū wáng xiān shān, suǒ shuǐ chū sōng zhǔ shān, yì kě yǐn yǐ rù biàn. hé sān shuǐ, jī qí guǎng shēn, dé èr qiān yī bǎi sān shí liù chǐ, shì jīn biàn liú shàng yíng jiǔ bǎi qī shí sì chǐ. yǐ hé luò tuān huǎn bù tóng, dé qí yíng yú, kě yǐ xiāng bǔ. jù bù zú, zé páng dī wèi táng, shèn qǔ hé shuǐ, měi bǎi lǐ zhì mù zhá yī, yǐ xiàn shuǐ shì. dī liǎng páng gōu hú bēi luò, jiē kě yǐn yǐ wéi zhù, jìn yī luò shàng yuán sī qǔ shuǐ zhě. dà yuē biàn zhōu zhòng zài, rù shuǐ bù guò sì chǐ, jīn shēn wǔ chǐ, kě jì cáo yùn. qǐ gǒng xiàn shén wěi shān zhì shì jiā dī, zhù dà dī sì shí qī lǐ yǐ hàn dà hé, qǐ shā gǔ zhì hé yīn xiàn shí lǐ diàn, chuān qú wǔ shí èr lǐ, yǐn luò shuǐ rù yú biàn qú, zǒng jì yòng gōng sān bǎi wǔ shí qī wàn yǒu qí." shū zòu, dì zhòng qí shì, yǐ zi yuān jì huà yǒu wèi shàn zhě, nǎi mìng yòng chén jīng dù, yǐ yáng guī wǎng. zhì shì yòng chén hái zòu kě wèi:" qǐng zì rèn cūn shā gǔ kǒu zhì biàn kǒu kāi hé wǔ shí lǐ, yǐn yī luò shuǐ rù biàn, měi èr shí lǐ zhì shù shuǐ yī, yǐ chú jiàn wèi zhī, yǐ jié tuān jí zhī shì. qǔ shuǐ shēn yī zhàng, yǐ tōng cáo yùn, yǐn gǔ suǒ hé wèi yuán, zhù fáng jiā huáng jiā mèng wáng bēi jí sān shí liù bēi, gāo yǎng chù zhū shuǐ wèi táng, yǐ bèi luò shuǐ bù zú, zé jué yǐ rù hé. yòu zì sì shuǐ guān běi kāi hé wǔ bǎi bù, shǔ yú huáng hé, shàng xià zhì zhá qǐ bì, yǐ tōng huáng biàn èr hé chuán fá. jí luò hé jiù kǒu zhì shuǐ, tōng huáng hé, yǐ xiè yī luò bào zhǎng zhī shuǐ. gǔ suǒ hé děng bào zhǎng, jí yǐ hěn wèi lóu xíng zé kǒng gù sān dǒu mén mén xiè zhī. jì yòng gōng jiǔ shí wàn qī qiān yǒu yú." yòu qǐ zé zi yuān xiū hù huáng hé nán dī sào, yǐ fáng qīn duó xīn hé. zhào rú yòng chén cè, gù yǒu shì mìng. shǐ yíng qīng biàn, zhǔ yì zhě yǐ wéi bù jiǎ hé shuǐ ér zú yòng. hòu suì hàn, luò shuǐ bù zú, suì yú sì shuǐ dǒu mén yǐ tōng mù fá, wèi yīn qǔ hé shuǐ yǐ yì zhī, cháo tíng bù zhī yě.
初,去年五月,西头供奉官张从惠言:“汴河口岁岁闭塞,又修堤防劳费,一岁通漕才二百馀日,往时数有人建议引洛水入汴,患黄河啮广武山,须凿山岭十五丈至十丈以通汴渠,功大不可为。自去年七月黄河暴涨,异于常年,水落而河稍北去,距广武山麓有七里,远者退滩高阔,可凿为渠,引水入汴,为万世之利。”知孟州河阴县郑佶亦以为言。都水监丞范子渊言:“汜水出王仙山,索水出嵩渚山,亦可引以入汴。合三水,积其广深,得二千一百三十六尺,视今汴流尚赢九百七十四尺。以河、洛湍缓不同,得其赢馀,可以相补。惧不足,则旁堤为塘,渗取河水,每百里置木闸一,以限水势。堤两旁沟湖陂泺,皆可引以为助,禁伊、洛上原私取水者。大约汴舟重载,入水不过四尺,今深五尺,可济漕运。起巩县神尾山至士家堤,筑大堤四十七里以捍大河,起沙谷至河阴县十里店,穿渠五十二里,引洛水入于汴渠,总计用工三百五十七万有奇。”疏奏,帝重其事,以子渊计画有未善者,乃命用臣经度,以杨珪往。至是用臣还奏可为:“请自任村沙谷口至汴口开河五十里,引伊、洛水入汴,每二十里置束水一,以刍楗为之,以节湍急之势。取水深一丈,以通漕运,引古索河为原,注房家、黄家、孟王陂及三十六陂,高仰处潴水为塘,以备洛水不足,则决以入河。又自汜水关北开河五百步,属于黄河,上下置闸启闭,以通黄、汴二河船筏。即洛河旧口置水,通黄河,以泄伊、洛暴涨之水。古索河等暴涨,即以很魏楼、荥泽、孔固三斗门门泄之。计用工九十万七千有馀。”又乞责子渊修护黄河南堤埽,以防侵夺新河。诏如用臣策,故有是命。始营清汴,主议者以为不假河水而足用。后岁旱,洛水不足,遂于汜水斗门以通木筏,为阴取河水以益之,朝廷不知也。
rén chén, liáo běi yuàn shū mì shǐ yē lǜ yī xùn chū zhī nán yuàn dài wáng shì, jiā yù yuè. yī xùn zhuān zhèng rì jiǔ, zhì shì shǐ wài chū. yǐ zhī běi yuàn shū mì shǐ yē lǜ ruì wèi běi yuàn shū mì shǐ, yǐ běi yuàn shū mì fù shǐ yē lǜ dé lēi dài zhī běi yuàn shū mì shǐ shì, yǐ zuǒ yī lēi xī bā yē lǜ shì qiān tóng zhī běi yuàn shū mì shǐ shì.
壬辰,辽北院枢密使耶律伊逊出知南院大王事,加裕悦。伊逊专政日久,至是始外出。以知北院枢密使耶律瑞为北院枢密使,以北院枢密副使耶律德勒岱知北院枢密使事,以左伊勒希巴耶律世迁同知北院枢密使事。
guǐ sì, jí yīng diàn cì jìn shì míng jīng zhū kē kāi fēng shí yàn yǐ xià jí dì chū shēn tóng chū shēn tóng xué jiū chū shēn, zǒng liù bǎi èr rén.
癸巳,集英殿赐进士、明经诸科开封时彦以下及第、出身、同出身、同学究出身,总六百二人。
jiǎ wǔ, yù jí yīng diàn, cì tè zòu míng jìn shì míng jīng zhū kē tóng xué jiū chū shēn shì jiāng zuò jiān zhǔ bù guó zǐ sì mén zhù jiào zhǎng shǐ wén xué zhù jiào, zǒng qī bǎi qī shí bā rén.
甲午,御集英殿,赐特奏名进士、明经诸科同学究出身、试将作监主簿、国子、四门助教、长史、文学、助教,总七百七十八人。
qí wáng hào zhī fū rén féng shì, shì zhōng zhěng zhī zēng sūn yě, shī ài yú wáng, píng jū hòu gé zhě shù nián. shì chūn, qí wáng gōng yí huǒ, xún pū miè. fū rén wén yǒu huǒ, qiǎn èr bì wǎng shì zhī. wáng jí qí suǒ yǐ lái, èr bì yuē:" fū rén lìng shì dài wáng ěr." wáng rǔ mǔ sù zēng fū rén, yǔ èr bì rén gòng zèn zhī yuē:" huǒ dài fū rén suǒ wéi yě." wáng nù, mìng nèi zhī kè jū qí shì, èr bì bù shèng kǎo lüè, zì wū fú. wáng qì sù yú tài hòu, tài hòu nù, wèi dì bì zhǎn zhī. dì sù zhī qí bù mù, xú duì yuē:" qí àn yàn dé shí, rán hòu yì zhī." nǎi zhào èr bì, mìng zhòng shǐ yǔ shì jiǎng zhèng mù tóng jū yú huáng chéng sī. shù rì, yù jù, wú shí. yòu mìng yì shàn féng hào lù wèn. dì nǎi yǐ jù yù bái tài hòu, yīn zhào fū rén rù jìn zhōng. fū rén dà jù, yù zì shā. dì qiǎn zhōng shǐ wèi yù, mìng jìng yì tài huáng tài hòu gōng, tài huáng tài hòu wèi cún zhī. tài hòu yǔ dì jì zhì, jí yǐ huǒ shì. fū rén qì bài xiè zuì, yuē:" nǎi zòng huǒ zé wú zhī. rán qiè xiǎo jiā nǚ, fú báo, chéng bù zú yǐ dāng qí wáng kàng lì, xìng shè qí sǐ, qǐ xuē fà chū wài wèi ní." tài hòu yuē:" wén zǔ lì qí wáng, yǒu zhū?" duì yuē:" qiè chéng fèn huò yǒu zhī." dì nǎi zuì rǔ mǔ jí èr bì rén, mìng zhòng shǐ sòng fū rén yú yáo huá gōng, bù pī dài jiù fèng yuè qián wǔ shí mín, zēng péi zhī, hòu qí zī gěi, yuē:" qí wáng yì jiě, dāng fù yíng zhī."
岐王颢之夫人冯氏,侍中拯之曾孙也,失爱于王,屏居后阁者数年。是春,岐王宫遗火,寻扑灭。夫人闻有火,遣二婢往视之。王诘其所以来,二婢曰:“夫人令视大王耳。”王乳母素憎夫人,与二嬖人共谮之曰:“火殆夫人所为也。”王怒,命内知客鞫其事,二婢不胜拷掠,自诬服。王泣诉于太后,太后怒,谓帝必斩之。帝素知其不睦,徐对曰:“俟按验得实,然后议之。”乃召二婢,命中使与侍讲郑穆同鞫于皇城司。数日,狱具,无实。又命翊善冯浩录问。帝乃以具狱白太后,因召夫人入禁中。夫人大惧,欲自杀。帝遣中使慰谕,命径诣太皇太后宫,太皇太后慰存之。太后与帝继至,诘以火事。夫人泣拜谢罪,曰:“乃纵火则无之。然妾小家女,福薄,诚不足以当岐王伉俪,幸赦其死,乞削发出外为尼。”太后曰:“闻诅詈岐王,有诸?”对曰:“妾乘愤或有之。”帝乃罪乳母及二嬖人,命中使送夫人于瑶华宫,不披戴;旧奉月钱五十缗,增培之,厚其资给,曰:“俟王意解,当复迎之。”
fù zhì xī zhōu dí dào xiàn.
复置熙州狄道县。
xià, sì yuè, xīn chǒu, xìng jīn míng chí, guān shuǐ xī, yàn shè qióng lín yuàn.
夏,四月,辛丑,幸金明池,观水嬉,宴射琼林苑。
dīng sì, chén shēng zhī yǐ jiǎn jiào tài wèi yī qián tóng píng zhāng shì zhèn jiāng jūn jié dù shǐ xiù guó gōng, zhì shì. jǐ wèi, shēng zhī zú, nián liù shí jiǔ. zèng tài bǎo zhōng shū lìng, shì yuē chéng sù.
丁巳,陈升之以检校太尉依前同平章事、镇江军节度使、秀国公,致仕。己未,升之卒,年六十九。赠太保、中书令,谥曰成肃。
shēng zhī shēn jiǎo duō shù, shàn fù huì yǐ qǔ fù guì. wáng ān shí yòng shì, yǐn shēng zhī zì zhù, shēng zhī xīn zhī qí bù kě, ér jié lì wèi zhī yòng, ān shí dé zhī, gù shǐ xiān jǐ wèi xiāng. fǔ dé zhì, jí qiú jiě tiáo lì sī. shí wéi xiǎo yì, yáng ruò bù yǔ zhī tóng zhě, shì yǐ shì jī zhī, wèi zhī" quán xiāng". shēng zhī chū míng xù, bì shén zōng xián míng gǎi yān.
□□□□□□□□□□□□□升之深狡多数,善傅会以取富贵。王安石用事,引升之自助,升之心知其不可,而竭力为之用,安石德之,故使先己为相。甫得志,即□□□□□求解条例司。时为小异,阳若不与之同者,□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□世以是讥之,谓之“筌相”。升之初名旭,避神宗嫌名改焉。
liáo zhǔ rú nà gé luò.
辽主如纳葛泺。
guǐ hài, xiáng dìng zhēng dàn yù diàn yí zhù suǒ yán:" yuán huì shòu cháo hè, zhí zhèn guī, fēi shì, qǐng bù zhí. shàng shòu zhǔn cǐ." yòu yán:" yuán huì xíng lǐ yú cháo, ér tiān zǐ fú jì fú, qún chén fú cháo fú, yì fēi shì, qǐng fú tōng tiān guān jiàng shā páo." yòu yán:" yù diàn dāng shè qí zhì. réng pì dà qìng diàn mén, huáng dì jí yù zuò, lǐ guān yǐn zhōng shū mén xià qīn wáng shǐ xiāng yā zhū sī sān lǚ shàng shū shěng sì pǐn jí zōng shì jiāng jūn yǐ shàng bān, fēn dōng xī rù, zhēng an zhī lè zuò, zhì wèi, lè zhǐ, qún chén bù fú jiàn bù tuō jù xì." bìng cóng zhī.
癸亥,详定正旦御殿仪注所言:“元会受朝贺,执镇圭,非是,请不执。上寿准此。”又言:“元会行礼于朝,而天子服祭服,群臣服朝服,亦非是,请服通天冠、绛纱袍。”又言:“御殿当设旗帜。仍辟大庆殿门,皇帝即御座,礼官引中书、门下、亲王、使相押诸司三吕、尚书省四品及宗室将军以上班,分东西入,《正安之乐》作,至位,乐止,群臣不服剑、不脱屦舄。”并从之。
jiǎ zǐ, zhī shěn xíng yuàn ān dào yán:" tiān xià zòu àn, shì shí nián qián zēng bèi yǐ shàng, shěn xíng yuàn xíng bù xiáng yì xiáng duàn guān, shì jiù yuán shù pō jiǎn, qǐ fù zhì xiáng yì guān yī yuán. yòu xiáng yì guān biàn qiān xíng bù duàn àn, zhí shì bù zhuān, qǐ fēn yì guān liù yuán, měi àn èr yuán lián qiān. ruò qíng zhuàng kě yí, wèi lì yú fǎ, jí yì guān tōng qiān. rú cǐ, zé yí nán zhī yù dé jǐn, zhòng yì míng bái, zuì àn bù zhì liú jī." zhào:" zēng shěn xíng yuàn xiáng yì xiáng duàn guān gè yī yuán. bà xíng bù qiān fǎ guān yī yuán, yú rú dào qǐng."
甲子,知审刑院安焘言:“天下奏案,视十年前增倍以上,审刑院、刑部详议、详断官,视旧员数颇减,乞复置详议官一员。又详议官遍签刑部断案,职事不专,乞分议官六员,每案二员连签。若情状可疑,未丽于法,即议官通签。如此,则疑难之狱得尽,众议明白,罪案不致留积。”诏:“增审刑院详议、详断官各一员。罢刑部签法官一员,馀如焘请。”
wǔ yuè, wù chén shuò, yòu shén wǔ dà jiàng jūn qú zhōu tuán liàn shǐ qín guó gōng kè yú wèi xí zhōu tuán liàn shǐ. dà zōng zhèng yán kè yú suì mǎn dāng qiān yáo jùn, dì yǐ kè yú qín wáng hòu, xí gōng jué, gù tè qiān zhèng rèn. hòu yǐ yòu wǔ wèi dà jiàng jūn cháo zhōu cì shǐ chǔ guó gōng shì ēn wèi yuán zhōu cì shǐ, yòu wǔ wèi dà jiàng jūn fēng zhōu cì shǐ wèi guó gōng zhòng lái wèi yún zhōu cì shǐ, yòu wǔ wèi dà jiàng jūn bīn zhōu fáng yù shǐ chén guó gōng zhòng hé wèi dì zhōu tuán liàn shǐ, yòng kè yú lì yě.
五月,戊辰朔,右神武大将军、衢州团练使秦国公克瑜为隰州团练使。大宗正言克瑜岁满当迁遥郡,帝以克瑜秦王后,袭公爵,故特迁正任。后以右武卫大将军、潮州刺史楚国公世恩为袁州刺史,右武卫大将军、封州刺史魏国公仲来为筠州刺史,右武卫大将军、滨州防御使陈国公仲郃为棣州团练使,用克瑜例也。
xiáng dìng zhēng dàn yù diàn yí zhù suǒ yán:" zhēng dàn yù diàn hé yòng huáng huī zhàng. jiē táng kāi yuán lǐ, dōng zhì cháo huì jí huáng tài zǐ shòu cè, jiā yuán fú, cè mìng zhū wáng dà chén, cháo yàn fān guó, jiē yòng huáng huī zhàng. běn cháo gù shì, huáng dì shòu qún chén shàng zūn hào, zhū wèi gè shuài qí shǔ, lēi suǒ bù tún mén, diàn tíng liè zhàng wèi. jīn dú xiū zhēng dàn yí zhù ér yú jiē wèi jí, yù qǐ dōng huì děng yí zhù xī jiā xiáng dìng." cóng zhī.
详定正旦御殿仪注所言:“正旦御殿合用黄麾仗。接唐《开元礼》,冬至朝会及皇太子受册,加元服,册命诸王大臣,朝燕蕃国,皆用黄麾仗。本朝故事,皇帝受群臣上尊号,诸卫各帅其属,勒所部屯门,殿庭列仗卫。今独修正旦仪注而馀皆未及,欲乞冬会等仪注悉加详定。”从之。
gēng wǔ, zhào fǔ chén guān mài yú hòu yuàn.
庚午,诏辅臣观麦于后苑。
bǐng zǐ, shùn zhōu mán pàn, dòng zhōu bīng tǎo píng zhī.
丙子,顺州蛮叛,峒、州兵讨平之。
gēng chén, zhào yǐ pú ān yì wáng sān fū rén bìng chēng wáng fū rén, fù pú yuán.
庚辰,诏以濮安懿王三夫人并称王夫人,祔濮园。
xīn sì, tài zǐ shǎo shī zhì shì zhào gài shàng suǒ jí jiàn lín. zhào yuē:" qǐng lǎo ér qù zhě, lèi yǐ shēng wèn bù zhì cháo tíng wèi gāo, wéi qīng yǒu zhì ài jūn, suī tuì jū shān lín, wèi cháng yī rì wàng yě. dāng zhì yú zuò yòu, shí shí shěng yuè."
辛巳,太子少师致仕赵概上所集《谏林》。诏曰:“请老而去者,类以声问不至朝廷为高,唯卿有志爱君,虽退居山林,未尝一日忘也。当置于座右,时时省阅。”
jiǎ shēn, cān zhī zhèng shì yuán jiàng shù qǐng lǎo, mìng qí zi qí níng jiào shū chóng wén yuàn, wèi liú zhī. huì tài xué yú fān sòng bó shì shòu huì, shì lián qí níng, dāng xià yù. jiàng qǐng shàng hái zhí lù ér róng qí níng jí xùn yú wài, cóng zhī. yú shì yù shǐ zhì dì, bù zé jiàng, jiàng yī bù zì biàn, bà zhī háo zhōu. rù cí, dì wèi yuē:" zhèn zhī qīng, yī suì jí zhào yǐ, qīng yì yù chén sù hū?" jiàng xiè zuì, yuàn dé yǐng, jí yǐ wéi yǐng zhōu.
甲申,参知政事元绛数请老,命其子耆宁校书崇文院,慰留之。会太学虞蕃讼博士受贿,事连耆宁,当下狱。绛请上还职禄而容耆宁即讯于外,从之。于是御史至第,簿责绛,绛一不自辨,罢知毫州。入辞,帝谓曰:“朕知卿,一岁即召矣,卿意欲陈诉乎?”绛谢罪,愿得颍,即以为颍州。
dīng hài, liáo zhǔ yè qìng líng. yǐ qì dān xíng gōng dōu bù shǔ yē lǜ yán gé wèi nán fǔ zǎi xiàng, yǐ běi miàn lín yá yē lǜ yǒng níng wèi yī lēi xī bā. liáo zhǔ yǐ xiāo wū nà wèi zhōng, mìng tóng zhī nán yuàn shū mì shǐ shì, fù yǔ fù mǎ dū wèi xiāo chóu wò bìng fēng lán líng jùn wáng.
丁亥,辽主谒庆陵。以契丹行宫都部署耶律延格为南府宰相,以北面林牙耶律永宁为伊勒希巴。辽主以萧乌纳为忠,命同知南院枢密使事,复与驸马都尉萧酬斡并封兰陵郡王。
wù zǐ, yù shǐ zhōng chéng cài què cān zhī zhèng shì. què zì zhī zhì gào wèi yù shǐ zhōng chéng cān zhī zhèng shì, jiē yǐ qǐ yù duó rén wèi ér jū zhī, shì dài fū jiāo kǒu tuò ba, ér què zì wèi dé jì. wú chōng shù wèi dì yán xīn fǎ bù biàn, yù shāo qù qí shèn zhě, què yuē:" cáo cān yù xiāo hé yǒu xì, zhì dài wéi xiāng, yī zūn hé yuē shù. jīn bì xià suǒ zì jiàn lì, qǐ róng yī rén xié yuàn ér huài zhī!" fǎ suì bù biàn.
戊子,御史中丞蔡确参知政事。确自知制诰为御史中丞、参知政事,皆以起狱夺人位而居之,士大夫交口唾吧,而确自为得计。吴充数为帝言新法不便,欲稍去其甚者,确曰:“曹参与萧何有隙,至代为相,一遵何约束。今陛下所自建立,岂容一人挟怨而坏之!”法遂不变。
bǐng shēn, zhào:" zhū lù yǒu qiáng jié dào rén shù shāo zhòng, xǔ yú tīng hòu chāi shǐ jí dé tì dài quē guān nèi xuǎn wǔ yǒng shǐ chén bǔ zhú, gěi yì quàn." cóng dà míng fǔ wén yàn bó qǐng yě.
丙申,诏:“诸路有强劫盗人数稍众,许于听候差使及得替待阙官内选武勇使臣捕逐,给驿券。”从大名府文彦博请也。
liù yuè, gēng zǐ, zǎi chén wú chōng yǐ cóng zǐ ān guó zāng wū dǐ fǎ, fèng biǎo dài zuì zhào qù shì shì.
六月,庚子,宰臣吴充以从子安国赃污抵法,奉表待罪;诏趣视事。
jiǎ chén, guǎng xī bǔ zhǎn nóng zhì chūn, zhí qí qī zǐ yǐ xiàn.
甲辰,广西捕斩侬智春,执其妻子以献。
xīn hài, zhǔn ér gòng yú liáo.
辛亥,准而贡于辽。
jiǎ yín, qīng biàn chéng, fán yòng gōng sì shí wǔ rì, zì rèn cūn shā kǒu zhì hé yīn wǎ tíng zi bìng sì shuǐ guān, běi tōng huáng hé, jiē yùn hé, zhǎng wǔ shí yī lǐ, liǎng àn wèi dī, zǒng zhǎng yī bǎi sān lǐ, yǐn luò shuǐ rù biàn.
甲寅,清汴成,凡用工四十五日,自任村沙口至河阴瓦亭子并汜水关,北通黄河,接运河,长五十一里,两岸为堤,总长一百三里,引洛水入汴。
dīng sì, liáo yǐ běi fǔ zǎi xiàng liáo xī jùn wáng xiāo yī lī è wèi xī běi lù zhāo tǎo shǐ.
丁巳,辽以北府宰相辽西郡王萧伊哩頞为西北路招讨使。
jǐ wèi, liáo qiǎn shǐ lù qiú.
己未,辽遣使录囚。
xīn yǒu, zhào zhèn níng jūn jié dù shǐ wèi guó gōng zōng yì zhuī fēng shū wáng.
辛酉,诏镇宁军节度使、魏国公宗懿追封舒王。
zuǒ jiàn yì dài fū ān dào děng shàng zhū sī chì shì. dì yuè jiǎng yán shì, zhì" kāi jiǎng shēn zhōng shū", yuē:" cǐ fēi zhèng shì, hé yù zhōng shū!" kě kān zhī."
左谏议大夫安焘等上《诸司敕式》。帝阅《讲筵式》,至“开讲申中书”,曰:“此非政事,何豫中书!”可刊之。”
shì yuè, liáo fàng jìn shì liú guī děng yī shí sān rén.
是月,辽放进士刘瑰等一十三人。
qiū, qī yuè, jǐ sì, sān fú qí zhān bēi guó shǐ lái gòng fāng wù.
秋,七月,己巳,三佛齐、詹卑国使来贡方物。
yù shǐ zhōng chéng lǐ dìng yán:" zhī hú zhōu sū shì, běn wú xué shù, ǒu zhōng yì kē, chū téng jǔ huǐ zhī lùn, bì xià yóu zhì zhī bù wèn. shì hù zhōng bù huǐ, kuáng bèi zhī yǔ rì wén. shì dú shǐ chuán, fēi bù zhī shì jūn yǒu lǐ, shàn shàng yǒu zhū, ér gǎn sì qí fèn xīn, gōng wèi dǐ zī ér yòu yìng shì jǔ duì, jí yǐ yǒu yàn bì gèng fǎ zhī yì. jí bì xià xiū míng zhèng shì, yuàn bù yòng jǐ, suì yī qiè huǐ zhī, yǐ wéi fēi shì. shāng jiào luàn sú, mò shèn yú cǐ. fú wàng duàn zì tiān zhōng, tè xíng diǎn xiàn." yù shǐ shū dǎn yán:" shì jìn shàng xiè biǎo, pō yǒu jī qiè shí zhèng zhī yán, liú sú xī rán zhēng xiāng chuán sòng. bì xià fā qián yǐ běn yè pín mín, zé yuē' yíng de ér tóng yǔ yīn hǎo, yī nián qiáng bàn zài chéng zhōng'. bì xià míng fǎ yǐ kè shì qún lì, zé yuē, dú shū wàn juǎn bù dú lǜ, zhì jūn yáo shùn zhī wú shù'. bì xià xìng shuǐ lì, zé yuē' dōng hǎi ruò zhī míng zhǔ yì, yīng jiào chì lǔ biàn sāng tián'.. bì xià jǐn yán jìn, zé yuē' qǐ shì wén jiě wàng wèi, ěr lái sān yuè shí wú yán'. qí tā chù wù jí shì, yīng kǒu suǒ yán, wú yī bù yǐ dǐ bàng wéi zhǔ. xiǎo zé lòu bǎn, dà zé kè shí, chuán bō zhōng wài, zì yǐ wéi néng." bìng shàng shì yìn xíng shī sān juǎn. yù shǐ hé zhèng chén yì yán shì yú nòng cháo tíng, wàng zì zūn dà. zhào zhī jiàn yuàn zhāng zǎo yù shǐ zhōng chéng lǐ dìng tuī zhì yǐ wén. shí dìng qǐ xuǎn guān cān zhì, jí bà shì hú, chà zhí yuán zhuī shè. jì ér dì pī lìng yù shǐ tái xuǎn dié cháo chén yī yuán, chéng yì mǎ zhuī shè, yòu zé bù guǎn bié zhì shū yú zhuàng qí bà hú zhōu cháo zhǐ, lìng chà qù guān jī wǎng.
御史中丞李定言:“知湖州苏轼,本无学术,偶中异科,初腾沮毁之论,陛下犹置之不问。轼怙终不悔,狂悖之语日闻。轼读史传,非不知事君有礼,讪上有诛,而敢肆其愤心,公为诋訾;而又应试举对,即已有厌弊更法之意。及陛下修明政事,怨不用己,遂一切毁之,以为非是。伤教乱俗,莫甚于此。伏望断自天衷,特行典宪。”御史舒亶言:“轼近上谢表,颇有讥切时政之言,流俗翕然争相传诵。陛下发钱以本业贫民,则曰‘赢得儿童语音好,一年强半在城中’。陛下明法以课试群吏,则曰,读书万卷不读律,致君尧、舜知无术’。陛下兴水利,则曰‘东海若知明主意,应教斥卤变桑田’。。陛下谨盐禁,则曰‘岂是闻解忘味,尔来三月食无盐’。其它触物即事,应口所言,无一不以诋谤为主。小则镂板,大则刻石,传播中外,自以为能。”并上轼印行诗三卷。御史何正臣亦言轼愚弄朝廷,妄自尊大。诏知谏院张璪、御史中丞李定推治以闻。时定乞选官参治,及罢轼湖,差职员追摄。既而帝批令御史台选牒朝臣一员,乘驿马追摄,又责不管别致疏虞状;其罢湖州朝旨,令差去官赍往。
jiǎ xū, zhāng fāng píng yǐ tài zǐ shǎo shī zhì shì.
甲戌,张方平以太子少师致仕。
wù yín, xiáng dìng cháo huì yí.
戊寅,详定朝会仪。
jǐ mǎo, mìng zhòng shū jù kǎo sì fāng zhào yù.
己卯,命中书句考四方诏狱。
liáo zhǔ liè yú jiā shān.
辽主猎于夹山。
guǐ wèi, zhào zhū lù zhuǎn yùn sī xiāng dù dāng zhì xué guān zhōu jūn yǐ wén.
癸未,诏诸路转运司相度当置学官州军以闻。
yǐ yǒu, xià bīng fàn suí dé chéng dà huì píng, dì sì jiāng gāo yǒng néng děng jī bài zhī.
乙酉,夏兵犯绥德城大会平,第四将高永能等击败之。
dīng hài, xiáng dìng lǐ wén suǒ yán:" qǐng fù sì shí jiàn xīn yú miào zhī diǎn jì chūn jiàn wěi, yǐ yīng jīng yì, wú zé quē zhī." zhào cóng qí qǐng rú quē wáng wěi, yǐ fáng lǐ dài.
丁亥,详定礼文所言:“请复四时荐新于庙之典;季春荐鲔,以应经义,无则阙之。”诏从其请;如阙王鲔,以鲂鲤代。
shì yuè, zhào:" zhū lù jiào yuè jìn jūn, wú guò liǎng shí."
是月,诏:“诸路教阅禁军,无过两时。”
bā yuè, bǐng shēn shuò, xià rén kòu suí dé chéng, dōu jiān lǐ pǔ bài zhī.
八月,丙申朔,夏人寇绥德城,都监李浦败之。
dīng yǒu, zhào:" chūn qiū shì diàn zhāo liè wǔ chéng wáng miào, lìng sān bān yuàn xuǎn chāi shǐ chén wèi dú zhù fèng bì fēn xiàn guān."
丁酉,诏:“春秋释奠昭烈武成王庙,令三班院选差使臣为读祝、奉币、分献官。”
xīn chǒu, fēn jīng yuán lù bīng mǎ shí yī jiāng.
辛丑,分泾原路兵马十一将。
rén yín, fù bā zuò sī wèi dōng xī liǎng sī, gè zhì jiān guān wén chén yī yuán wǔ chén èr yuán.
壬寅,复八作司为东、西两司,各置监官文臣一员、武臣二员。
jiǎ chén, tóng xiū qǐ jū zhù wáng cún yán:" gǔ zhě zuǒ shǐ jì shì, yòu shǐ jì yán. táng zhēn guān chū, zhàng xià yì zhèng shì, qǐ jū láng zhí bǐ jì yú qián, shǐ guān suí zhī, qí hòu huò xiū huò fèi. gài shí jūn kè jǐ, lì jīng zhèng shì, zé qí zhí xiū huò yōng chén shàn quán, wù yǎn guò è, zé qí zhí fèi, jiē lǐ shì rán yě. bì xià lín cháo gàn zè, cái jué wàn jǐ, pàn bié yí yǐn, jiē chū qún chén yì biǎo. yù wàng zhuī táng zhēn guān diǎn gù, fù qǐ jū láng shè rén zhí shì, shǐ de jǐn wén míng tiān zǐ dé yīn, tuì ér shū zhī, yǐ shòu shǐ guān. tǎng yǐ wéi èr fǔ zòu shì zì yǒu shí zhèng jì, jí qǐ zì yú chén liáo qián hòu diàn duì, xǔ jì zhù guān shì lì, zhe qí suǒ wén guān yú zhì tǐ zhě, shù jī mó xùn zhī yán, bù zhì zhuì shī." dì shàn qí yán, zú bù guǒ xíng.
甲辰,同修起居注王存言:“古者左史记事,右史记言。唐贞观初,仗下议政事,起居郎执笔记于前,史官随之,其后或修或废。盖时君克己,厉精政事,则其职修;或庸臣擅权,务掩过恶,则其职废,皆理势然也。陛下临朝旰昃,裁决万几,判别疑隐,皆出群臣意表。欲望追唐贞观典故,复起居郎、舍人职事,使得尽闻明天子德音,退而书之,以授史官。傥以为二府奏事自有《时政记》,即乞自馀臣僚前后殿对,许记注官侍立,著其所闻关于治体者,庶几谟训之言,不至坠失。”帝善其言,卒不果行。
bǐng wǔ, zhào:" xiū qǐ jū zhù guān suī bù jiān jiàn zhí, rú yǒu shǐ shì, yí yú chóng zhèng diàn yán hé diàn chéng zhǐ sī zòu shì hòu, zhí qián chén shù." cóng xiū qǐ jū zhù wáng cún qǐng yě.
丙午,诏:“修起居注官虽不兼谏职,如有史事,宜于崇政殿、延和殿承旨司奏事后,直前陈述。”从修起居注王存请也。
dīng wèi, yòu jiàn yì dài fū zhī hé nán lǚ gōng rú zhī hé yáng.
丁未,右谏议大夫、知河南吕公孺知河阳。
luò kǒu yì bīng qiān yú rén, dàn yì, bù bǐng lìng, pái háng qìng guān, bù dé rù, xī qū hé qiáo. qí tú yǒu lái gào zhě, zhū jiàng qǐng chū bīng jī zhī, gōng rú yuē:" cǐ cáo wáng mìng, qióng zhī zé shēng biàn." nǎi lìng yuē:" gǎn shā yī rén zhě zhǎn!" yú shì chéng mǎ dōng chū, lìng yá bīng shù rén qián yù yuē:" ěr bèi jiǔ yì, gù dāng hái, rán yǒu bù bǐng lìng zhī zuì ruò fù dù qiáo, zé zuì jiā zhòng yǐ. tài shǒu zài cǐ, yuàn zì shǒu zhě zhǐ dào zuǒ." zhòng jiē qǐng zuì. suǒ qí wéi shǒu bìng zhù móu zhě, qíng pèi zhī, yú zhì bù wèn. fù sòng yì suǒ, yǔ luò kǒu guān yuē:" rú shàng gǎn yǎn jiǎn zhě, jí zhǎn zhī." zhòng tiē rán bù gǎn dòng. nǎi zì hé bù qí mìng, zhào shì zhī.
洛口役兵千馀人,惮役,不禀令,排行庆关,不得入,西趋河桥。其徒有来告者,诸将请出兵击之,公孺曰:“此曹亡命,穷之则生变。”乃令曰:“敢杀一人者斩!”于是乘马东出,令牙兵数人前谕曰:“尔辈久役,固当还,然有不禀令之罪;若复渡桥,则罪加重矣。太守在此,愿自首者止道左。”众皆请罪。索其为首并助谋者,黥配之,馀置不问。复送役所,语洛口官曰:“如尚敢偃蹇者,即斩之。”众贴然不敢动。乃自劾不俟命,诏释之。
wù shēn, zhào:" jùn huái nán yùn hé, zì shào bó yàn zhì zhēn zhōu shí sì jié, fēn èr nián yòng gōng." cóng zhuǎn yùn sī zòu yě.
戊申,诏:“浚淮南运河,自邵伯堰至真州十四节,分二年用工。”从转运司奏也。
jiǎ yín, zhào:" zēng tài xué shēng shě wèi bā shí zhāi, zhāi sān shí rén, wài shě shēng èr qiān rén, nèi shě shēng sān bǎi rén. yuè yī sī shì, suì yī gōng shì, bǔ nèi shě shēng. jiān suì yī shè shì, bǔ shàng shě shēng."
甲寅,诏:“增太学生舍为八十斋,斋三十人,外舍生二千人,内舍生三百人。月一私试,岁一公试,补内舍生。间岁一舍试,补上舍生。”
wù wǔ, yǐ yǐng zhōu wèi shùn chāng jūn jié dù.
戊午,以颍州为顺昌军节度。
gēng shēn, liáo zhǔ mìng yǒu sī zhuàn tài zōng shén gōng bēi, lì yú nán jīng.
庚申,辽主命有司撰《太宗神功碑》,立于南京。
jiǎ zǐ, xiáng dìng cháo huì yí zhù suǒ yán:" suí táng guān fú, jiē yǐ pǐn wèi dìng, gài qí shí guān yǔ pǐn qīng zhòng xiāng zhǔn gù yě. jīn zhī lìng shì, shàng huò yòng pǐn, suī xí jiù wén, rán yǐ guān yán zhī, pō wéi chuǎn miù. gài jǔ yī èr, zé tài zǐ zhōng yǔn zàn shàn dài fū yǔ yù shǐ zhōng chéng tóng pǐn, tài cháng bó shì pǐn bēi yú zhū sì chéng, tài zǐ zhōng shè pǐn gāo yú qǐ jū láng, nèi cháng shì bǐ nèi diàn chóng bān ér zài shàng shū zhū sī láng zhōng zhī shàng, shì pǐn bù kě yòng yě. ruò yǐ chāi qiǎn zé yǒu guān bēi ér rèn yào jù zhě, yǒu guān pǐn gāo ér chù rǒng sǎn zhě, yǒu yī guān ér jiān lǐng shù jú zhě, yǒu tú yǐ guān fèng cháo qǐng zhě, yǒu fèn jú lì zhí tè chū yú yī shí, suí shì lì míng zhě, shì chāi qiǎn yòu bù kě yòng yě. yǐ cǐ yán zhī, tóng pǐn jí chāi qiǎn dìng guān shòu zhī zhì, zé wèi wèi yǔn. fú qǐng yǐ guān wèi dìng, shù míng shí xiàng fù, qīng zhòng yǒu zhǔn. réng qǐ fēn guān wèi qī děng, guān shòu yǐ rú zhī. diāo chán lóng jīn qī liáng guān tiān xià lè yūn jǐn shòu wèi dì yī děng chán jiù yǐ dài mào wèi hú dié zhuàng, jīn qǐng gǎi wéi huáng jīn fù chán zǎi xiàng qīn wáng shǐ xiāng sān shī sān gōng fú zhī. qī liáng guān zá huā yūn jǐn shòu wèi dì èr děng, shū mì shǐ zhī shū mì yuàn zhì tài zǐ tài bǎo fú zhī. liù liáng guān fāng shèng yí nán jǐn shòu wèi dì sān děng, zuǒ yòu pú yè zhì lóng tú tiān zhāng bǎo wén gé zhí xué shì fú zhī. wǔ liáng guān cuì máo jǐn shòu wèi dì sì děng, zuǒ yòu sàn qí cháng shì zhì diàn zhōng shào fǔ jiāng zuò jiān fú zhī. sì liáng guān cù sì diāo jǐn shòu wèi dì wǔ děng, kè shěng shǐ zhì zhū xíng láng zhōng fú zhī. sān liáng guān huáng shī zi jǐn shòu wèi dì liù děng, huáng chéng yǐ xià chéng sī shǐ zhì zhū wèi lǜ fú zhī. nèi chén zì nèi cháng shì yǐ shàng jí rù nèi nèi shì shěng nèi dōng xī tóu gòng fèng guān diàn tóu qián bān dōng xī gòng fèng guān zuǒ yòu shì jìn zuǒ yòu bān diàn zhí jīng guān mì shū láng zhì zhū sì jiān zhǔ bù, jì yù cháo huì, yì yí yǐ cháo fú cóng shì. jīn cān zhuó zì nèi cháng shì yǐ shàng guān fú, cóng běn sì jì zī zhě, rú běn guān. rù nèi nèi shì shěng nèi dōng xī tóu gòng fèng guān diàn tóu sān bān shǐ chén péi wèi jīng guān wèi dì qī dì, jiē èr liáng guān, fāng shèng liàn què jǐn shòu. gāo pǐn yǐ xià fú sè yī, gǔ zhě wěi fú xì jù, bìng cóng shang sè, jīn zhì cháo fú yòng jiàng yī ér jǐn yǒu shí jiǔ děng, qí qī děng shòu wèi yí chún yòng hóng jǐn, yǐ wén cǎi gāo xià wèi chā bié. wéi fǎ guān shòu yòng qīng dì hé lián jǐn, yǐ bié zhū chén, qí liáng shù yǔ pèi zhǔn běn guān." cóng zhī.
甲子,详定朝会仪注所言:“隋、唐冠服,皆以品为定,盖其时官与品轻重相准故也。今之令式,尚或用品,虽袭旧文,然以官言之,颇为舛谬。概举一二,则太子中允、赞善大夫与御史中丞同品,太常博士品卑于诸寺丞,太子中舍品高于起居郎,内常侍比内殿崇班而在尚书诸司郎中之上,是品不可用也。若以差遣则有官卑而任要剧者,有官品高而处冗散者,有一官而兼领数局者,有徒以官奉朝请者,有分局莅职特出于一时,随事立名者,是差遣又不可用也。以此言之,同品及差遣定冠绶之制,则未为允。伏请以官为定,庶名实相副,轻重有准。仍乞分官为七等,冠绶以如之。貂蝉、笼巾、七梁冠、天下乐晕锦绶为第一等;蝉旧以玳瑁为胡蝶状,今请改为黄金附蝉;宰相、亲王、使相、三师、三公服之。七梁冠、杂花晕锦绶为第二等,枢密使、知枢密院至太子太保服之。六梁冠、方胜宜男锦绶为第三等,左、右仆射至龙图、天章、宝文阁直学士服之。五梁冠、翠毛锦绶为第四等,左、右散骑常侍至殿中、少府、将作监服之。四梁冠、簇四雕锦绶为第五等,客省使至诸行郎中服之。三梁冠、黄师子锦绶为第六等,皇城以下城司使至诸卫率服之。内臣自内常侍以上及入内内侍省内东西头供奉官、殿头前班东西供奉官、左右侍禁、左右班殿直、京官秘书郎至诸寺、监主簿,既豫朝会,亦宜以朝服从事。今参酌自内常侍以上冠服,从本寺寄资者,如本官。入内内侍省内东西头供奉官、殿头三班使臣、陪位京官为第七第,皆二梁冠,方胜练鹊锦绶。高品以下服色衣,古者韡韨舄屦,并从裳色,今制朝服用绛衣而锦有十九等,其七等绶谓宜纯用红锦,以文采高下为差别。惟法官绶用青地荷莲锦,以别诸臣,其梁数与佩准本官。”从之。
fèi qìng zhōu fǔ chéng zhài qián cūn bǎo píng róng zhèn huán zhōu dà bá zhài.
废庆州府城寨、前村堡、平戎镇、环州大拔寨。
jiǔ yuè, guǐ yǒu, quán fā qiǎn hù bù pàn lǐ cóng yán:" fèng zhào gēn jiū táo jué shuì yì, yǒu sū zhōu cháng shú xiàn tiān shèng nián shēng bù guǎn yuǎn nián táo jué hù yǐ gé shuì juàn miáo mǐ dīng yán qián wàn yī qiān yī bǎi yú guàn shí pǐ liǎng. běn xiàn jù shuì, hé guǎn miáo tián jiǔ bǎi yī shí jiǔ qǐng yǒu qí, jīn zhǐ gēn jiū dé yī bǎi jiǔ shí wǔ hù, gòng dāng shū miáo mǐ sān bǎi wǔ shí sān shí, juàn wǔ shí yī pǐ, jǐn sān shí wǔ liǎng qí yú yǒu miáo mǐ bā qiān sì bǎi shí, juàn yī qiān èr bǎi pǐ, jǐn yī qiān jiǔ shí liǎng, dīng yán qián jiǔ bǎi wén wài, bìng wú tián chǎn rù hù, yì wú qǐng diàn zhǔ míng. gài jiǔ shī tuī jiū, jiān huá yīn zhī shī xiàn shěng shuì. qǐ chà zhù zuò zuǒ láng liú zhěng zhī cháng shú xiàn, gēn jiū guī zhe. tā jù yǒu lèi cǐ zhě, yì qǐ xuǎn guān gēn jiū." cóng zhī. zhěng, nán líng rén yě.
九月,癸酉,权发遣户部判李琮言:“奉诏根究逃绝税役,有苏州常熟县天圣年生簿管远年逃绝户倚阁税绢苗米丁盐钱万一千一百馀贯、石、匹、两。本县据税,合管苗田九百一十九顷有奇,今止根究得一百九十五户,共当输苗米三百五十三石,绢五十一匹,锦三十五两;其馀有苗米八千四百石,绢一千二百匹,锦一千九十两,丁盐钱九百文外,并无田产入户,亦无请佃主名。盖久失推究,奸猾因之失陷省税。乞差著作佐郎刘拯知常熟县,根究归著。它具有类此者,亦乞选官根究。”从之。拯,南陵人也。
jǐ mǎo, liáo mìng zhū dào wú jìn sēng tú kāi tán.
己卯,辽命诸道毋禁僧徒开坛。
rén wǔ, liáo zhǔ jìn hù cóng rǎo mín.
壬午,辽主禁扈从扰民。
rén chén, chū mǎ bù shè gé dòu fǎ bān zhū jūn.
壬辰,出《马步射格斗法》颁诸军。
xī nán zhū fān xiān hòu jù lái gòng.
西南诸蕃先后俱来贡。
dōng, shí yuè, dīng yǒu, cān zhī zhèng shì cài què yán:" yù shǐ hé zhèng chén huáng yán, jiē chén rèn zhōng chéng rì jiàn jǔ, chén jīn bèi wèi zhèng fǔ, lǐ shí wèi xián, qǐ bà zhèng chén yán yù shǐ." yú shì quán yù shǐ zhōng chéng lǐ dìng yán:" tái guān suī lìng guān zhǎng jiàn jǔ, rán qǔ shě zài bì xià, bù zài suǒ jǔ. fū shě gōng yì ér huái sī ēn, cǐ xiǎo rén shì lì zhě zhī suǒ wéi. jīn xuǎn wèi tái guān zhě, bì yǐ qí zhōng xìn zhèng zhí, zú yǐ bèi ěr mù zhī rèn. tǎng yǐ qū qū zhī xián, suì shǐ huí bì, zé shì yǐ shì lì zhī xiǎo rén dài bì xià ěr mù zhī guān, cǐ yóu yì lǐ zhī suǒ bù kě zhě yě." zhào wù huí bì.
冬,十月,丁酉,参知政事蔡确言:“御史何正臣、黄颜,皆臣任中丞日荐举,臣今备位政府,理实为嫌,乞罢正臣、颜御史。”于是权御史中丞李定言:“台官虽令官长荐举,然取舍在陛下,不在所举。夫舍公义而怀私恩,此小人事利者之所为。今选为台官者,必以其忠信正直,足以备耳目之任。傥以区区之嫌,遂使回避,则是以事利之小人待陛下耳目之官,此尤义理之所不可者也。”诏勿回避。
wù xū, xià qiǎn shǐ gòng yú liáo.
戊戌,夏遣使贡于辽。
jǐ hài, liáo zhǔ rú dú lú jīn.
己亥,辽主如独卢金。
guǐ mǎo, zhì jí tián lìng.
癸卯,置籍田令。
zhào lì shuǐ jū chuán hù, wǔ hù zhì shí hù wèi yī jiǎ.
诏立水居船户,五户至十户为一甲。
wù shēn, jiāo zhǐ guī suǒ lüè mín, zhào yǐ shùn zhōu cì zhī.
戊申,交趾归所掠民,诏以顺州赐之。
jǐ yǒu, tài huáng tài hòu jí, dì bù shì shì, shì jí qǐn mén, yī bù jiě dài zhě xún rì. gēng xū, bà cháo yè jǐng líng gōng mìng fǔ chén dǎo yú tiān dì zōng miào shè jì jiǎn tiān xià qiú sǐ zuì yī děng, liú yǐ xià shì zhī.
己酉,太皇太后疾,帝不视事,视疾寝门,衣不解带者旬日。庚戌,罢朝谒景灵宫;命辅臣祷于天地、宗庙、社稷;减天下囚死罪一等,流以下释之。
rén zǐ, xiáng dìng lǐ wén suǒ yán:" jīn jì sì jì yòng sān dài miǎn fú, ér jiā yǐ qín jiàn, shū wèi shī lǐ. yòu, cóng shì jiāo miào, bù dàng tuō xì lǚ, yīng gǎi zhèng." cóng zhī.
壬子,详定礼文所言:“今祭祀既用三代冕服,而加以秦剑,殊为失礼。又,从事郊庙,不当脱舄履,应改正。”从之。
liáo dìng wáng jué zhī zhì, wéi huáng zǐ réng yī zì wáng, yú bìng xuē jiàng. yú shì zhào wáng yáng jī jiàng fēng liáo xī jùn wáng, wèi wáng yē lǜ yī xùn jiàng fēng hùn tóng jùn wáng wú wáng xiāo hǎn jiā nǔ jiàng fēng bàn líng jùn wáng, zhì shì.
辽定王爵之制,惟皇子仍一字王,馀并削降。于是赵王杨绩降封辽西郡王,魏王耶律伊逊降封混同郡王;吴王萧罕嘉努降封半陵郡王,致仕。
yǐ mǎo, tài huáng tài hòu bēng, nián liù shí sì. dì shì fèng tài huáng tài hòu, chéng yíng yú yuè, wú suǒ bù jìn, hòu yì cí ài bèi zhì. huò tuì cháo shāo wǎn, bì zì píng yǐ hòu zhǔ. chū, wáng ān shí dāng guó, biàn luàn jiù zhāng, dì zhì hòu suǒ, hòu yuē:" wú wén mín jiān shén kǔ qīng miáo zhù yì, yí bà zhī." dì cháng yǒu yì yú yàn jì, yǐ yǔ dà chén dìng yì, nǎi yì qìng shòu gōng bái qí shì. hòu yuē:" jí xiōng huǐ lìn shēng yú dòng, dé zhī bù guò nán miàn shòu hè ér yǐ, wàn yī bù dé, zé shēng líng suǒ xì, wèi yì yǐ yán. gǒu kě qǔ zhī, tài zǔ tài zōng shōu fù jiǔ yǐ, hé dài jīn rì!" dì yuē:" gǎn bù shòu jiào." sū shì yǐ shī dé zuì, xià yù shǐ yù, hòu wéi yù zhōng wén zhī, wèi dì yuē:" cháng yì rén zōng yǐ zhì kē dé shì xiōng dì, xǐ yuē:' wú wèi zǐ sūn dé liǎng zǎi xiàng.' jīn wén shì yǐ zuò shī xì yù, dé fēi chóu rén zhòng shāng zhī hū? jùn zhì yú shī, qí guò wēi yǐ." shì yóu cǐ dé miǎn. jí bēng, dì āi mù huǐ jí, dài bù shèng sàng. hòu wò nèi jiān fēng yī kuì, dì fā shì zhī, zé jiù hé tóng bǎo yě. rén zōng shí, yīn huǒ shī bǎo, gèng zhù zhī. hòu táo jǐng dé jiù bǎo, gù cáng zhī kuì zhōng, ér rén wú zhī zhě.
乙卯,太皇太后崩,年六十四。帝侍奉太皇太后,承迎娱悦,无所不尽,后亦慈爱倍至。或退朝稍晚,必自屏扆候瞩。初,王安石当国,变乱旧章,帝至后所,后曰:“吾闻民间甚苦青苗、助役,宜罢之。”帝尝有意于燕蓟,已与大臣定议,乃诣庆寿宫白其事。后曰:“吉凶悔吝生于动,得之不过南面受贺而已,万一不得,则生灵所系,未易以言。苟可取之,太祖、太宗收复久矣,何待今日!”帝曰:“敢不受教。”苏轼以诗得罪,下御史狱,后违豫中闻之,谓帝曰:“尝忆仁宗以制科得轼兄弟,喜曰:‘吾为子孙得两宰相。’今闻轼以作诗系狱,得非仇人中伤之乎?捃至于诗,其过微矣。”轼由此得免。及崩,帝哀慕毁瘠,殆不胜丧。后卧内缄封一匮,帝发视之,则旧合同宝也。仁宗时,因火失宝,更铸之。后淘井得旧宝,故藏之匮中,而人无知者。
wù wǔ, zhào:" yì tài huáng tài hòu yuán líng yuē shān líng."
戊午,诏:“易太皇太后园陵曰山陵。”
xīn yǒu, yǐ qún chén qī shàng biǎo, shǐ tīng zhèng.
辛酉,以群臣七上表,始听政。
mìng wáng guī wèi shān líng shǐ.
命王珪为山陵使。
shí yī yuè, guǐ wèi, shǐ yù chóng zhèng diàn.
十一月,癸未,始御崇政殿。
liáo fù nán jīng liú mín chāi yì sān nián bèi huǒ zhī jiā, fù zū shuì yī nián.
辽复南京流民差役三年;被火之家,复租税一年。
dīng hài, yǔ tǔ.
丁亥,雨土。
guǐ sì, zhào:" kāi fēng fǔ jiè jiào dà bǎo cháng chōng jiào tóu, qí tí jǔ guān yǐ zhāo xuān shǐ guǒ zhōu fáng yù shǐ rù nèi fù dōu zhī wáng zhōng lì dōng shàng gé mén shǐ róng zhōu cì shǐ dí zī wèi zhī."
癸巳,诏:“开封府界教大保长充教头,其提举官以昭宣使、果州防御使、入内副都知王中立、东上閤门使、荣州刺史狄咨为之。”
shí èr yuè, yǐ sì, yù shǐ zhōng chéng lǐ dìng děng yán:" qiè yǐ qǔ shì jiān chá xíng yì, zé shì gǔ zhě xiāng lǐ zhī xuǎn. gài yì kě yǐ yī rì ér xiào, xíng zé fēi lì suì yuè bù kě kǎo. jīn zhuó zhōu guān shū kǎo bīn xìng zhī yì, wèi tài xué sān shè xuǎn chá shēng bǔ zhī fǎ, shàng guó zǐ jiàn chì shì lìng bìng xué lìng fán bǎi sì shí sān tiáo." zhào xíng zhī. chū, tài xué shēng tán zōng yì shàng shū yán tài xué jiào yǎng zhī cè yǒu qī: yī zūn jiǎng guān, èr chóng zhèng lù, sān zhèng sān shè, sì zé zhǎng yù, wǔ zēng xiǎo xué, liù yán zé fá, qī chóng shī yè. dì lǎn qí yán, yǐ wéi kě xíng, mìng dìng yǔ bì zhòng yǎn cài jīng fàn tāng zhāng zǎo tóng lì fǎ, zhì shì shàng zhī.
十二月,乙巳,御史中丞李定等言:“窃以取士兼察行艺,则是古者乡里之选。盖艺可以一日而校,行则非历岁月不可考。今酌《周官》书考宾兴之意,为太学三舍选察升补之法,上《国子监敕式令》并《学令》凡百四十三条。”诏行之。初,太学生檀宗益上书言太学教养之策有七:一尊讲官,二重正禄,三正三舍,四择长谕,五增小学,六严责罚,七崇师业。帝览其言,以为可行,命定与毕仲衍、蔡京、范镗、张璪同立法,至是上之。
bǐng wǔ, fù zhì yù shǐ liù chá.
丙午,复置御史六察。
dīng wèi, yù shǐ shū dǎn yán:" bǐ wén cháo tíng qiǎn zhōng guān chū shǐ, suǒ zhì duō wěi zhōu jùn zào mǎi qì wù, qí dāng zhí guān chéng wàng fēng zhǐ, zhuī hū dū suǒ, wú suǒ bù zhì, yuǎn fāng zhī mín, shòu bì liáng shén, qǐ zhòng lì tiáo yuē." zhào liǎng zhè tí diǎn xíng yù sī tǐ liàng shí zhuàng yǐ wén.
丁未,御史舒亶言:“比闻朝廷遣中官出使,所至多委州郡造买器物,其当职官承望风旨,追呼督索,无所不至,远方之民,受弊良甚,乞重立条约。”诏两浙提点刑狱司体量实状以闻。
wù shēn, guǎng nán xī lù tí jǔ cháng píng děng shì liú yì yán:" guǎng xī yí lù, hù kǒu cái èr shí yú wàn, gài bù guò jiāng huái yī dà jùn, ér mín chū yì qián zhì shí jiǔ wàn mín, mù yì shí yòng qián shí sì wàn mín, yú sì wàn mín wèi zhī kuān shèng. bǎi xìng pín fá, fēi tā lù bǐ, shàng děng zhī jiā bù néng dāng hú xiāng zhōng xià zhī hù, ér yì qián zhī chū, gài yòng shuì qián. shuì qián jì shǎo, yòu fū zhī tián mǐ, tián mǐ bù zú, fù suàn yú shēn dīng. guǎng xī zhī mín, shēn zhī yǒu dīng yě, jì shuì yǐ qián, yòu suàn yǐ mǐ, shì yī shēn yǐ shū èr shuì, dài qián shì bì fǎ. jīn jì wèi néng juān chú zhī, ér yòu fū yǐ yì qián, shén kě mǐn yě"" zhào xià běn lù tí jǔ guān qí chén xiāng dù. chén wèi jiān sī tí jǔ sī lì jí tōng yǐn guān kè sī, yuè gěi qián dì jiǎn èr qiān, suì kě jiǎn yì qián yī qiān èr bǎi yú mín cóng zhī.
戊申,广南西路提举常平等事刘谊言:“广西一路,户口才二十馀万,盖不过江、淮一大郡,而民出役钱至十九万缗,募役实用钱十四万缗,馀四万缗谓之宽剩。百姓贫乏,非它路比,上等之家不能当湖湘中下之户,而役钱之出,概用税钱。税钱既少,又敷之田米,田米不足,复算于身丁。广西之民,身之有丁也,既税以钱,又算以米,是一身已输二税,殆前世弊法。今既未能蠲除之,而又敷以役钱,甚可悯也””诏下本路提举官齐谌相度。谌谓监司、提举司吏及通引官、客司,月给钱第减二千,岁可减役钱一千二百馀缗;从之。
xīn hài, tí jǔ guǎng nán dōng lù cháng píng děng shì lín yán yán:" wén guǎng xī yuán biān shāo yǐ yì xí wǔ yì, dōng lù suī jiān yǒu qiāng shǒu, rán bǎo jiǎ zhī jiào shàng quē. yù qǐ běn lù yán jiāng hǎi zhū zhōu, yī xī lù fǎ xùn yuè, shǐ qí rén jì shú shān chuān zhī xiǎn yì, ér yòu zhī fū gōng shǐ jīn gǔ zhī xí, zé yī fāng zì zú wèi bèi." zhào xià guǎng nán dōng lù jīng lüè zhuǎn yùn tí jǔ qián xiá sī xiāng dù, jiē yán guǎng huì cháo fēng kāng duān nán ēn qī zhōu, jiē bìng biān jí jiāng hǎi, wài jiē mán zéi, kě yī xī lù bǎo jiǎ jiào xí wǔ yì, cóng zhī. yán, fú zhōu rén yě.
辛亥,提举广南东路常平等事林颜言:“闻广西缘边稍已肄习武艺,东路虽间有枪手,然保甲之教尚阙。欲乞本路沿江海诸州,依西路法训阅,使其人既熟山川之险易,而又知夫弓矢金鼓之习,则一方自足为备。”诏下广南东路经略、转运、提举、钤辖司相度,皆言广、惠、潮、封、康、端、南恩七州,皆并边及江海,外接蛮贼,可依西路保甲教习武艺,从之。颜,福州人也。
yǐ mǎo, liáo zhǔ rú xī jīng.
乙卯,辽主如西京。
wù wǔ, liáo zhǔ xíng zài shēng lǐ, shè zá fàn sǐ zuì yǐ xià.
戊午,辽主行再生礼,赦杂犯死罪以下。
gēng shēn, cí bù yuán wài láng zhí shǐ guǎn sū shì, zé shòu jiǎn jiào shuǐ bù yuán wài láng huáng zhōu tuán liàn fù shǐ běn zhōu ān zhì.
庚申,祠部员外郎、直史馆苏轼,责授检校水部员外郎、黄州团练副使、本州安置。
chū, yù shǐ tái jì yǐ shì jù yù shàng fǎ sì, dāng tú èr nián, huì shè dāng yuán. yú shì zhōng chéng lǐ dìng yán:" shì zhī jiān tè, jīn yǐ jù fú, bù píng zhī yuǎn fāng zé luàn sú, zài zhī cóng zhèng zé huài fǎ, fú qǐ tè xíng fèi jué."
初,御史台既以轼具狱上法寺,当徒二年,会赦当原。于是中丞李定言:“轼之奸慝,今已具服,不屏之远方则乱俗,载之从政则坏法,伏乞特行废绝。”
yù shǐ shū dǎn yòu yán:" fù mǎ dū wèi wáng yán xiān, shōu shòu shì jī fěng cháo zhèng wén zì jí yí shì qián wù, bìng yǔ wáng gǒng wǎng huán, lòu xiè jìn zhōng yǔ. qiè yǐ shì zhī yuàn wàng dǐ shàn jūn fù, gài suī xíng lù yóu suǒ huì wén, ér yán xiān tián wén shì yán, bù yǐ shàng bào, jì nǎi yīn tōng huò lù, mì yǔ yàn yóu. zhì ruò gǒng zhě, xiàng lián nì dǎng, yǐ zuò fèi tíng yán xiān yú cǐ shí tóng guà yì lùn, ér bù zì xǐng jù, shàng xiāng guān tōng. àn yán xiān shòu guó hòu ēn, liè zài jìn qī, ér péng bǐ fěi rén, zhì qū rú cǐ, yuán qíng yì zuì, shí bù róng zhū. qǐ bù yǐ shè lùn." yòu yán:" shōu shòu shì jī fěng cháo zhèng wén zì rén, chú wáng yán xiān wáng gǒng lǐ qīng chén wài, zhāng fāng píng ér xià fán èr shí èr rén, rú shèng qiáo zhōu bīn bèi gù wú zú lùn, nǎi ruò fāng píng yǔ sī mǎ guāng fàn zhèn qián zǎo chén xiāng zēng gǒng sūn jué lǐ cháng liú fēn pū liú zhì děng, gài jiē lüè néng sòng shuō xiān wáng zhī yán, rǔ zài gōng qīng shì dài fū zhī liè, suǒ dāng yǐ jūn chén zhī yì wàng zhī zhě, suǒ huái rú cǐ, gù kě zhì ér bù zhū hū?" shū zòu, yán xiān děng jiē tè zé. yù shì qǐ, yán xiān cháng shǔ zhé mì bào shì, ér shì bù yǐ gào guān, yì jiàng chù yān.
御史舒亶又言:“驸马都尉王讠先,收受轼讥讽朝政文字及遗轼钱物,并与王巩往还,漏泄禁中语。窃以轼之怨望、诋讪君父,盖虽行路犹所讳闻,而讠先恬闻轼言,不以上报,既乃阴通货赂,密与燕游。至若巩者,向连逆党,已坐废停;讠先于此时同罣议论,而不自省惧,尚相关通。案讠先受国厚恩,列在近戚,而朋比匪人,志趋如此,原情议罪,实不容诛。乞不以赦论。”又言:“收受轼讥讽朝政文字人,除王讠先、王巩、李清臣外,张方平而下凡二十二人,如盛侨、周邠辈固无足论,乃若方平与司马光、范镇、钱藻、陈襄、曾巩、孙觉、李常、刘分攵、刘挚等,盖皆略能诵说先王之言,辱在公卿士大夫之列,所当以君臣之义望之者,所怀如此,顾可置而不诛乎?”疏奏,讠先等皆特责。狱事起,讠先尝属辙密报轼,而轼不以告官,亦降黜焉。
shì chū xià yù, fāng píng jí zhèn jiē shàng shū jiù zhī, bù bào. fāng píng shū yuē:" chuán wén yǒu shǐ zhě zhuī sū shì guò nán jīng, dāng shǔ lì. chén bù xiáng shì zhī suǒ zuò, ér zǎo cháng shí qí wéi rén, qí wén xué shí tiān xià qí cái, xiàng jǔ zhì cè gāo děng, ér yóu lù lù wú yǐ dǎo yú liú bèi. bì xià zhèn bá, tè jiā juàn jiǎng, shì zì wèi jiàn rú míng zhǔ, yì kǎi rán yǒu bào shàng zhī xīn. dàn qí xìng zī shū shuài, quē yú shěn zhòng, chū wèi duō yán, yǐ sù yóu huǐ. qǐng nián yǐ lái, wén shì lǚ yǒu fēng zhāng, tè wèi bì xià yōu róng, sì fāng wén zhī, mò bù gǎn tàn shèng míng kuān dà zhī dé. jīn qí dé zuì, bì yuán gù tài. dàn bì xià yú sì hǎi shēng líng, rú tiān fù dì zǎi, wú bù huà yù, yú yī sū shì, qǐ suǒ hào wù! zì fū zǐ shān shī, qǔ zhū fěng cì, yǐ wéi yán zhī zhě zú yǐ jiè gù shī rén zhī zuò, qí shèn zhě yǐ zhì zhǐ chì dāng shì zhī shì, yǔ shè bàng dú bù gōng, yì wèi wén jiàn shōu ér xià yù yě. jīn shì dàn yǐ wén cí wèi zuì, fēi dà guò è, chén kǒng fù zhī bì láo, zuì yǒu bù cè. wéi bì xià shèng dù, miǎn qí jìn xì, yǐ quán shǐ zhōng zhī cì, suī zhòng jiā qiǎn zhé, gǎn bù gān xīn!"
轼初下狱,方平及镇皆上书救之,不报。方平书曰:“传闻有使者追苏轼过南京,当属吏。臣不详轼之所坐,而早尝识其为人,其文学实天下奇才,向举制策高等,而犹碌碌无以导于流辈。陛下振拔,特加眷奖,轼自谓见如明主,亦慨然有报上之心。但其性资疏率,阙于审重,出位多言,以速尤悔。顷年以来,闻轼屡有封章,特为陛下优容,四方闻之,莫不感叹圣明宽大之德。今其得罪,必缘故态。但陛下于四海生灵,如天覆地载,无不化育,于一苏轼,岂所好恶!自夫子删诗,取诸讽刺,以为言之者足以戒;故诗人之作,其甚者以至指斥当世之事,语涉谤黩不恭,亦未闻见收而下狱也。今轼但以文辞为罪,非大过恶,臣恐付之狴牢,罪有不测。惟陛下圣度,免其禁系,以全始终之赐,虽重加谴谪,敢不甘心!”
shì jì xià yù, zhòng mò gǎn zhèng yán zhě. zhí shè rén yuàn wáng ān lǐ chéng jiàn jìn yuē:" zì gǔ dà dù zhī jūn, bù yǐ yǔ yán duān rén. shì běn yǐ cái zì fèn, jīn yī dàn zhì yú fǎ, kǒng hòu shì wèi bù néng róng cái. yuàn bì xià wú yōng jìng qí yù." dì yuē:" zhèn gù bù shēn qiǎn, tè yù shēn yán zhě lù ěr, xíng wéi qīng shì zhī." jì ér jiè ān lǐ yuē:" dì qù, wù xiè yán. shì qián jiǎ yuàn yú zhòng, kǒng yán zhě yuán shì yǐ hài qīng yě." shǐ, ān lǐ zài diàn lú, jiàn lǐ dìng, wèn shì ān fǒu zhuàng, dìng yuē:" shì yǔ jīn líng chéng xiàng lùn shì bù hé, gōng xìng wú yíng jiě, rén jiāng yǐ wéi dǎng." zhì shì guī shè rén yuàn, yù jiàn guān zhāng zǎo fèn rán zuò sè yuē:" gōng guǒ jiù sū shì xié? hé wéi zhào qù qí yù?" ān lǐ bù dá. qí hòu yù guǒ huǎn, zú báo qí zuì.
轼既下狱,众莫敢正言者。直舍人院王安礼乘间进曰:“自古大度之君,不以语言端人。轼本以才自奋,今一旦致于法,恐后世谓不能容才。愿陛下无庸竞其狱。”帝曰:“朕固不深谴,特欲申言者路耳,行为卿贳之。”既而戒安礼曰:“第去,勿泄言。轼前贾怨于众,恐言者缘轼以害卿也。”始,安礼在殿庐,见李定,问轼安否状,定曰:“轼与金陵丞相论事不合,公幸毋营解,人将以为党。”至是归舍人院,遇谏官张璪忿然作色曰:“公果救苏轼邪?何为诏趣其狱?”安礼不答。其后狱果缓,卒薄其罪。
jiǎ zǐ, lǐ yuàn yán:" dà xíng tài huáng tài hòu fù rén zōng líng miào, dāng qù tài zì. cè wén chū chēng dà xíng tài huáng tài hòu, suǒ shàng zūn shì jí chēng cí shèng guāng xiàn huáng hòu. shì bǎo yí yǐ' cí shèng guāng xiàn huáng hòu zhī bǎo' wéi wén. yú xíng yí wén zì jí zòu bào, jí cún tài zì." cóng zhī.
甲子,礼院言:“大行太皇太后祔仁宗陵庙,当去太字。册文初称大行太皇太后,所上尊谥即称慈圣光献皇后。谥宝宜以‘慈圣光献皇后之宝’为文。馀行移文字及奏报,即存太字。”从之。