qǐ shàng zhāng tūn tān zhēng yuè, jǐn shí èr yuè, fán yī nián.
起上章涒灘正月,盡十二月,凡一年。
shén zōng tǐ yuán xiǎn dào fǎ gǔ lì xiàn dì dé wáng gōng yīng wén liè wǔ qīn rén shèng xiào huáng dì yuán fēng sān nián liáo tài kāng liù nián
○神宗體元顯道法古立憲帝德王功英文烈武欽仁聖孝皇帝元豐三年(遼太康六年)
chūn, zhēng yuè, yǐ chǒu shuò, yǐ tài huáng tài hòu zài bìn, bù shì cháo.
春,正月,乙丑朔,以太皇太后在殯,不視朝。
guǐ yǒu, shēng xǔ zhōu wèi yǐng chāng fǔ.
癸酉,升許州為潁昌府。
liáo zhǔ rú yuān yāng luò.
遼主如鴛鴦濼。
guǐ wèi, shěn guān dōng yuàn yán: dà lǐ sì chéng shēn tiān guī zuó qǐ zhǎng gào, fǎng qiú qí fù. jīn yǐ yíng guī shì yǎng, qǐ xǔ tiān guī bù hòu suì mǎn cháo jiàn. cóng zhī. tiān guī shǎo shī qí fù, zhì shì fǎng dé zhī, nián bǎi suì yǐ.
癸未,審官東院言:「大理寺丞申天規昨乞長告,訪求其父。今已迎歸侍養,乞許天規不候歲滿朝見。」從之。天規少失其父,至是訪得之,年百歲矣。
jǐ chǒu, gāo lì guó qiǎn shǐ lái gòng.
己丑,高麗國遣使來貢。
bái hóng guàn rì.
白虹貫日。
xīn mǎo, yú tián lái gòng.
辛卯,于闐來貢。
liáo yē lǜ yī xùn yǐ gǎi fēng wáng jué, fù què rù xiè. liáo zhǔ jí rì qiǎn hái, gǎi zhī xìng zhōng fǔ shì.
遼耶律伊遜以改封王爵,赴闕入謝。遼主即日遣還,改知興中府事。
èr yuè, bǐng wǔ, yǐ hàn lín xué shì zhāng dūn cān zhī zhèng shì.
二月,丙午,以翰林學士章惇參知政事。
bǐng chén, shǐ yù chóng zhèng diàn shì cháo.
丙辰,始御崇政殿視朝。
dīng sì, mìng fǔ chén dǎo yǔ.
丁巳,命輔臣禱雨。
sān yuè, yǐ chǒu, gōng bù shì láng píng zhāng shì wú chōng bà, wèi guān wén diàn dà xué shì xī tài yī gōng shǐ.
三月,乙丑,工部侍郎、平章事吳充罷,為觀文殿大學士、西太一宮使。
guǐ yǒu, zàng cí shèng guāng xiàn huáng hòu yú yǒng zhāo líng.
癸酉,葬慈聖光獻皇后於永昭陵。
jiǎ xū, mìng wáng guī tí jǔ xiū liǎng cháo guó shǐ.
甲戌,命王珪提舉修兩朝國史。
bǐng zǐ, nán dān zhōu rén rù gòng.
丙子,南丹州人入貢。
gēng chén, fù zhì jìn zhōu zhào chéng xiàn. chū, xī níng zhōng, fèi rù hóng dòng xiàn wèi zhèn, zhì shì zhī zhōu wáng shuō yán bǎi xìng shū nà cí sù huí yuǎn, suì shū shuì kè bù biàn, jiān kǎo zhào chéng nǎi shì guó jiā dé xìng shǐ fēng zhī dì, bù yǔ tā xiàn yì bǐ, gù fù zhī.
庚辰,復置晉州趙城縣。初,熙寧中,廢入洪洞縣為鎮,至是知州王說言百姓輸納詞訴回遠,歲輸稅課不便,兼考趙城乃是國家得姓始封之地,不與他縣邑比,故復之。
yǐ yǒu, fù cí shèng guāng xiàn huáng hòu shén zhǔ yú tài miào.
乙酉,祔慈聖光獻皇后神主於太廟。
jǐ chǒu, yǐ cí shèng guāng xiàn huáng hòu dì zhāo dé jūn jié dù shǐ cáo yì wèi sī tú jiān zhōng shū shì láng hù guó jūn jié dù shǐ, yú qīn shǔ jiā ēn yǒu chà.
己丑,以慈聖光獻皇后弟昭德軍節度使曹佾為司徒兼中書侍郎、護國軍節度使,餘親屬加恩有差。
gēng yín, liáo zhǔ chū huáng zhí chún yú wài, lì huáng sūn yán xǐ wèi liáng wáng, jiā shǒu tài wèi jiān zhōng shū lìng, shí nián liù suì. yǐ zhōng shùn jūn jié dù shǐ yē lǜ pō dé wèi nán yuàn dài wáng, yǐ guǎng dé jūn jié dù shǐ yē lǜ zhòng xǐ wèi nán yuàn shū mì shǐ, yǐ hù bù shǐ chén yì cān zhī zhèng shì.
庚寅,遼主出皇侄淳于外,立皇孫延禧為梁王,加守太尉兼中書令,時年六歲。以忠順軍節度使耶律頗德為南院大王,以廣德軍節度使耶律仲禧為南院樞密使,以戶部使陳毅參知政事。
xià, sì yuè, yǐ wèi, guān wén diàn dà xué shì wú chōng zú, nián liù shí. zèng sī kōng jiān shì zhōng, shì zhèng xiàn. chōng wèi xiāng, wù ān jìng. jiāng zhōng, jiè qī zǐ wù yǐ sī shì gàn cháo tíng. shì wèi chōng xīn zhèng ér lì bù zú, jī qí fú néng yǒng tuì yún.
夏,四月,乙未,觀文殿大學士吳充卒,年六十。贈司空兼侍中,諡正憲。充為相,務安靜。將終,戒妻子勿以私事干朝廷。世謂充心正而力不足,譏其弗能勇退雲。
dīng yǒu, fēng zōng huī wèi pú yáng jùn wáng, pú ān yì wáng zǐ sūn jiē jìn guān yī děng.
丁酉,封宗暉為濮陽郡王,濮安懿王子孫皆進官一等。
yǐ sì, yǐ lú zhōu yí qǐ dì qīn rǎo, zhào biān jiāng tǎo zhī. wù shēn, qǐ dì kòu róng zhōu, bīng guān wáng xuān děng zhàn mò.
乙巳,以瀘州夷乞弟侵擾,詔邊將討之。戊申,乞弟寇戎州,兵官王宣等戰歿。
yù shǐ tái yán: fèng zhào fù zhì liù chá, chá zài jīng guān sī. jīn qǐng yǐ lì bù jí shěn guān dōng xī yuàn sān bān yuàn děng lì lì chá hù bù sān sī jí sī nóng sì děng lì hù chá xíng bù dà lǐ sì shěn xíng yuàn děng lì xíng chá bīng bù wǔ xué děng lì bīng chá lǐ cí bù tài cháng sì děng lì lǐ chá shào fǔ jiāng zuò děng lì gōng chá. cóng zhī.
御史台言:「奉詔復置六察,察在京官司。今請以吏部及審官東、西院、三班院等隸吏察;戶部、三司及司農寺等隸戶察;刑部、大理寺、審刑院等隸刑察;兵部、武學等隸兵察;禮、祠部、太常寺等隸禮察;少府、將作等隸工察。」從之。
jiǎ yín, bà qún mù xíng sī, fù zhì tí jǔ mǎi mǎ jiān mù sī.
甲寅,罷群牧行司,復置提舉買馬監牧司。
yǐ mǎo, liáo zhǔ liè yú tàn shān.
乙卯,遼主獵於炭山。
wǔ yuè, jiǎ zǐ, hàn lín xué shì jiān xiáng dìng lǐ wén zhāng zǎo yán: fú jiàn tiān dì hé jì, yì zhě bù yī. chén qiè wèi yáng shēng yú shí yī yuè, yīn shēng yú wǔ yuè. xiān wáng shùn yīn yáng zhī yì, yǐ dōng zhì rì sì tiān yú dì shàng zhī yuán qiū, xià zhì rì jì dì yú zé zhōng zhī fāng qiū, yǐ zhì shēng bì qì fú shī gē lè wǔ xíng sè dù shù, mò bù fǎng qí xiàng lèi, gù tiān dì shén qí kě dé ér lǐ. yóu cǐ guān zhī, xià rì zhì jì dì yú fāng qiū, ér tiān zǐ qīn lì zhī, cǐ wàn shì bù kě yì zhī lǐ yě. yì zhě yǐ wèi dāng jīn wàn chéng yí wèi jiā bèi yú gǔ, fāng shèng xià zhī shí, bù kě yǐ gōng xíng, nǎi yù gǎi yòng tā yuè bù wéi wú suǒ jù yī, yòu shī suǒ yǐ shì dì shùn yīn zhī yì. bì bù dé yǐ, yí jí jiāo sì zhī suì, yú xià zhì zhī rì, shèng lǐ róng, jù lè wǔ, qiǎn zhǒng zǎi shè shì suī wèi néng jiē dāng yú lǐ, shù jǐ xiān wáng zhī yí yì yóu cún yān. zhào lǐ yuàn sù xiáng dìng yǐ wén. lǐ guān qǐng rú zǎo yì, shè gōng xiàn lè wén wǔ èr wǔ, gǎi zhì lè zhāng, yòng zhú cè páo jué, zēng pèi dì dú jí pěng zǔ fēn xiàn guān, guǎng tán yí zhāi guān, xiū dìng yí zhù shàng zhī.
五月,甲子,翰林學士兼詳定禮文張璪言:「伏見天地合祭,議者不一。臣竊謂陽生於十一月,陰生於五月。先王順陰陽之義,以冬至日祀天於地上之圓丘,夏至日祭地於澤中之方丘,以至牲幣、器服、詩歌、樂舞、形色、度數,莫不仿其象類,故天地神祇可得而禮。由此觀之,夏日至祭地於方丘,而天子親蒞之,此萬世不可易之理也。議者以為當今萬乘儀衛加倍於古,方盛夏之時,不可以躬行,乃欲改用它月;不惟無所據依,又失所以事地順陰之義。必不得已,宜即郊祀之歲,於夏至之日,盛禮容,具樂舞,遣冢宰攝事;雖未能皆當於禮,庶幾先王之遺意猶存焉。」詔禮院速詳定以聞。禮官請如璪議,設宮縣樂、文武二舞,改制樂章,用竹冊、匏爵,增配帝犢及捧俎分獻官,廣壇遺、齋官,修定儀註上之。
ér pàn tài cháng sì wáng cún zhī lǐ yuàn céng zhào yán: gǔ zhī jì sì, huò tiān zǐ qīn xíng, huò yǒu sī shè shì, bù guò cǐ èr zhě ér yǐ jīn yú shè shì zhī zhōng yòu fēn lóng shā, gài gǔ suǒ wèi yǒu yě. qiě qiǎn guān suī zhòng, zhōng fēi qīn sì, kǒng yú tiān dì fù mǔ zhī yì yǒu suǒ wèi shùn. zǎo běn yǐ hé jì fēi lǐ, yù gé qù zhī rán qí suǒ chén, yú lǐ yì wèi jiàn qí kě. jīn xià zhì rì bī, jí qǐ qiě yī jiù zhì. qí qīn sì zhī lǐ, réng qǐ zhào xiáng dìng jiāo miào lǐ wén suǒ jīng jiā jiǎng qiú, cái dìng qí dāng, yǐ zhèng hòu shì zhī shī, shù hé xiān wáng zhī yì. pàn tài cháng sì lǐ qīng chén yì yán: tiān dì zhī sì, wàn guó guān fǎ, wèi yì qīng yán. jīn xià zhì yǐ jìn, ér lè wǔ wèi xiū, lè zhāng wèi zhì, bā biàn zhī yīn wèi jí xí, zhāi jì zhī fú wèi jí chéng, zhāi gōng wèi jí lì, tán yí wèi jí guǎng, shēng dú wèi cháng zài dí, qiè lǜ yǒu sī sù yú yīng bàn, huò zhì miè liè, yǒu shī yán gōng. fú qǐ gèng jiā xiáng zhuó. yù pī: zhāng zǎo zhī yì, zài jīn gù wú yǐ yì. kě rú qīng chén yán, qūn xún yǐ jǐn zhòng shuō. suì zhào lǐ yuàn gèng jiā jiǎng qiú.
而判太常寺王存、知禮院曾肇言:「古之祭祀,或天子親行,或有司攝事,不過此二者而已;今於攝事之中又分隆殺,蓋古所未有也。且遣官雖重,終非親祀,恐於天地父母之義有所未順。璪本以合祭非禮,欲革去之;然其所陳,於禮亦未見其可。今夏至日逼,即乞且依舊制。其親祀之禮,仍乞詔詳定郊廟禮文所精加講求,裁定其當,以正後世之失,庶合先王之意。」判太常寺李清臣亦言:「天地之祀,萬國觀法,未易輕言。今夏至已近,而樂舞未修,樂章未制,八變之音未及習,齋祭之服未及成,齋宮未及立,壇遺未及廣,牲犢未嘗在滌,竊慮有司速於應辦,或致滅裂,有失嚴恭。伏乞更加詳酌。」御批:「張璪之議,在今固無以易。可如清臣言,逡巡以盡眾說。」遂詔禮院更加講求。
lù diàn yán: qiè guān zhāng zǎo suǒ qǐng, bì xià qīn jiāo, xià rì zhì sì dì, zì rú zǎo yì. qí dōng zhì sì tiān zhī míng rì, zhǔn gǔ fāng wàng zhī shì, yīn lìng sì dì běi jiāo, ér yǐ hǎi yuè sì dú shān lín chuān zé zhī shén, fán zài yuán qiū yí bì jiù cóng jì zhě, jiē dé yǔ xiǎng yì qiǎn zhǒng zǎi shè shì, bìng rú xià zhì sì yí. shì zé qīn xíng dà lǐ, hé jì suī gé, ér tiān dì zhī shén zì de yòng lèi yǐ lǐ cóng sì, yǐ zhāo bì xià zūn tiān qīn dì zhī yì. rán ér jiāo hòu bì yǒu fāng wàng zhī shì, jīng zhèng míng bái, gù dāng kǎo fù. zhì yú sì dì suī wèi yǒu xiǎn jù, ér yǐ lún lèi qiú zhī, fāng wàng qiě sì, zé dì qí zhù tiān bù gōng, yòu qí dà zhě, ān dé ér yí yě! jǐn àn shùn diǎn, lèi yǒu shàng dì ér wú rì yuè xīng chén, yīn yǒu liù zōng ér wú tài zǔ, wàng yǒu shān chuān ér wú dà qí, zhōu guān dà zōng bó sì yǒu shàng dì ér wú wǔ dì, yǒu sī zhōng sī mìng ér wú sī lù, jì yǒu shè jì wǔ sì ér wú dà qí, yǒu yuè ér wú sì dú, yǒu shān lín chuān zé ér wú qiū líng fén yǎn, xiǎng yǒu xiān wáng ér wú xiān gōng, zé sì suǒ zhì shàng xià, bǐ yì jiē cóng kě zhī gù yě. xiáng dìng suǒ yǐ diàn suǒ chēng wèi yǒu xiǎn jù, nán yǐ shī xíng.
陸佃言:「竊觀張璪所請,陛下親郊,夏日至祀地,自如璪議。其冬至祀天之明日,准古方望之事,因令祀地北郊,而以海岳、四瀆、山林、川澤之神,凡在圓丘遺陛舊從祭者,皆得與享;亦遣冢宰攝事,並如夏至祀儀。是則親行大禮,合祭雖革,而天地之神自得用類以禮從祀,以昭陛下尊天親地之義。然而郊後必有方望之事,經證明白,固當考復。至於祀地雖未有顯據,而以倫類求之,方望且祀,則地祇助天布功,又其大者,安得而遺也!謹案《舜典》,類有上帝而無日月星辰,禋有六宗而無太祖,望有山川而無大祇,《周官》大宗伯祀有上帝而無五帝,有司中、司命而無司祿,祭有社稷、五祀而無大祇,有岳而無四瀆,有山林川澤而無丘陵墳衍,享有先王而無先公,則祀所秩上下,比義皆從可知故也。」詳定所以佃所稱未有顯據,難以施行。
yǐ chǒu, gé mén yán: měi suì shèng shǔ yù hòu diàn, biàn yú jué shì. qǐ zì wǔ yuè yī rì zhì qī yuè zhōng, dāng yù qián diàn rì, gé mén qǔ zhǐ. rú dé zhǐ yù hòu diàn, jí fàng cháo cān. zhào: jīn sān fú nèi, wǔ rì yī yù qián diàn.
乙丑,閤門言:「每歲盛暑御後殿,便於決事。乞自五月一日至七月終,當御前殿日,閤門取旨。如得旨御後殿,即放朝參。」詔:「今三伏內,五日一御前殿。」
jīng hú nán lù ān fǔ sī yán zhī shào zhōu guān qǐ, yì yú xī dòng huī chéng děng zhōu zhèn lì chéng zhài tún bīng jí shǒu yù zhāo nà zhī cè, qǐ xià zhuǎn yùn shǐ xiāng dù. zhào xiè jǐng wēn zhū chū píng zhào yáng xiāng dù lì hài, jí chù zhì hòu jīng jiǔ bù zhì shēng shì, bǎo míng yǐ wén. qí hòu jiàn zhì rú qǐ yì.
荊湖南路安撫司言知邵州關杞,議於溪峒徽、誠等州鎮立城寨屯兵及守御招納之策,乞下轉運使相度。詔謝景溫、硃初平、趙楊相度利害,及處置後經久不致生事,保明以聞。其後建置如杞議。
rén shēn, liáo yǐ píng zhōu mín chū fù yè, miǎn qí zū shuì yī nián.
壬申,遼以平州民初復業,免其租稅一年。
jǐ mǎo, shǔ guó zhǎng gōng zhǔ hōng. zhǔ xià jià wáng yán xiān, shì yán xiān mǔ zhì xiào, zhōng wài chēng xián. zhǔ jí shén, tài hòu huáng hòu lín wèn, dì jì zhì, jiàn zhǔ léi jí, fú xí ér qì, qīn chí zhōu shí zhī, zhǔ wèi dì qiáng shí. yì rì, bù qǐ. dì wèi cháo shí, jí jià wǎng, wàng dì mén ér kū. cì zhǔ jiā qián wǔ bǎi wàn, hōng cháo wǔ rì, zhuī fēng yuè guó, shì xián huì. yán xiān yǐ shì zhǔ jí yǔ bì jiān, luò fù mǎ dū wèi, zé shòu zhāo huà jūn jié dù xíng jūn sī mǎ, jūn zhōu ān zhì.
己卯,蜀國長公主薨。主下嫁王訁先,事訁先母至孝,中外稱賢。主疾甚,太后、皇后臨問,帝繼至,見主羸瘠,伏席而泣,親持粥食之,主為帝強食。翼日,不起。帝未朝食,即駕往,望第門而哭。賜主家錢五百萬,轟朝五日,追封越國,諡賢惠。訁先以侍主疾與婢奸,落駙馬都尉,責授昭化軍節度行軍司馬,均州安置。
jiǎ shēn, fù mìng hán cún bǎo jīng zhì lú yí.
甲申,復命韓存寶經制瀘夷。
zhào gǎi dōu dà dī jǔ dǎo luò tōng biàn sī wèi dōu tí jǔ biàn hé dī àn sī.
詔改都大堤舉導洛通汴司為都提舉汴河堤岸司。
gēng yín, xiáng dìng cháo huì yí zhù suǒ yán: jīn dìng dà qìng diàn zhī hòu mén nèi, dōng xī shè wò wèi gé, yòu yú diàn yǐ zuǒ yòu shè yì yú dōng xī fáng, yǐ wèi chéng yú chū rù suǒ yóu zhī dì. yòu yán: cháo huì suǒ chén píng niǎn xiāo yáo, jiù shè yú xī duǒ diàn, jīn zōng shì zuò xī duǒ diàn cì jiǔ, yù yí píng niǎn děng chén yú dōng xī lóng chí shàng. bìng cóng zhī.
庚寅,詳定朝會儀注所言:「今定大慶殿之後門內,東西設幄為閤,又於殿扆左右設帟於東西房,以為乘輿出入所由之地。」又言:「朝會所陳平輦逍遙,舊設於西朵殿,今宗室坐西朵殿賜酒,欲移平輦等陳於東西龍墀上。」並從之。
liáo zhǔ yǐ hàn dǎo yǔ, lìng zuǒ yòu yǐ shuǐ xiàng wò, é ér yǔ jiàng.
遼主以旱禱雨,令左右以水相沃,俄而雨降。
liù yuè, wù xū, lǐ yuàn yán: yuè guó zhǎng gōng zhǔ hōng zài cí shèng guāng xiàn sàng zhì zhī nèi. àn lǐ, zhòng sàng wèi zhōng zāo qīng sàng, zì dāng yì fú yǐ shì ēn yì, zú shì zé fù cháng. zhēn zōng liàng yīn, wèi rǔ mǔ qín guó fū rén fú sī, dàn wèi chú, yì wèi xǔ guó zhǎng gōng zhǔ chéng fú. jīn wèi cí shèng guāng xiàn tài hòu fú, yǐ zài yì yuè zhī wài, yí wèi yuè guó zhǎng gōng zhǔ jǔ āi chéng fú. cóng zhī.
六月,戊戌,禮院言:「越國長公主薨在慈聖光獻喪制之內。按禮,重喪未終遭輕喪,自當易服以示恩意,卒事則復常。真宗諒陰,為乳母秦國夫人服緦,禫未除,亦為許國長公主成服。今為慈聖光獻太后服,已在易月之外,宜為越國長公主舉哀成服。」從之。
shì rì, liáo zhǔ zhù nà gé luò.
是日,遼主駐納葛濼。
gēng zǐ, tóng pàn tài cháng sì wáng cún yán: jìn zhào mì shū jiān liú jǐ fù xiáng dìng jiāo miào lǐ wén suǒ yì lè. fú jiàn lǐ bù shì láng zhì shì fàn zhèn, cháng lùn yǎ lè, qǐ zhào zhèn yǔ jǐ cān kǎo dé shī. cóng zhī. chū, zhèn zhì shì, jū dū chéng wài zhī dōng yuán, měi yù tóng tiān jié, jí qǐ suí sàn guān bān shàng shòu. xún yǒu zhào: zhèn bān jiàn rèn hàn lín xué shì shàng, réng zì jīn zhì shì guān yù dàn jié jí dà lǐ, xǔ zhuì jiù bān. hòu zhèn qiān jū yǐng zhōu, yú shì rù duì, gé mén zòu zhèn shī yí, yǒu zhào fàng zuì. réng zhào: zì jīn zhì shì guān zào cháo shī yí wù hé, zhe wèi lìng.
庚子,同判太常寺王存言:「近詔秘書監劉幾赴詳定郊廟禮文所議樂。伏見禮部侍郎致仕范鎮,嘗論雅樂,乞召鎮與幾參考得失。」從之。初,鎮致仕,居都城外之東園,每遇同天節,即乞隨散官班上壽。尋有詔:「鎮班見任翰林學士上,仍自今致仕官遇誕節及大禮,許綴舊班。」後鎮遷居潁州,於是入對,閤門奏鎮失儀,有詔放罪。仍詔:「自今致仕官造朝失儀勿劾,著為令。」
xiáng dìng lǐ wén suǒ yán: qǐng zì jīn huáng dì qīn cí jiāo miào, jìn dà guī, zhí zhèn guī. měi fèng sì zhī shí, jì jiē shén, zài bài, zé diàn zhèn guī wèi zhì, zhí dà guī wèi hù. dāng shí jìn hù, jūn zūn zé bù jìn, bié yú chén xià yě. suǒ yǒu yí zhù huáng dì jìn zhèn guī, jiē yán xí zhī wù, qǐ cóng gǎi zhèng. zhào: hòu zhì dào dà guī rì shī xíng. yòu yán: zì jīn qīn cí jiāo miào, qún chén miǎn fú zhù jì zhí hù, huò dāng shì zé jìn hù, péi wèi guān yì hé miǎn fú zhù jì. cóng zhī.
詳定禮文所言:「請自今皇帝親祠郊廟,搢大圭,執鎮圭。每奉祀之時,既接神,再拜,則奠鎮圭為摯,執大圭為笏。當時搢笏,君尊則不搢,別於臣下也。所有儀注皇帝搢鎮圭,皆沿襲之誤,乞從改正。」詔:「候制到大圭日施行。」又言:「自今親祠郊廟,群臣冕服助祭執笏,或當事則搢笏,陪位官亦合冕服助祭。」從之。
bǐng wǔ, zhào zhōng shū xiáng dìng guān zhì, bà bīng bù jù dāng gōng shì guān.
丙午,詔中書詳定官制,罷兵部句當公事官。
zhào: hé běi hé dōng shǎn xī lù gè xuǎn wén wǔ yī yuán, tí jǔ yì yǒng bǎo jiǎ.
詔:「河北、河東、陝西路各選文武一員,提舉義勇保甲。」
wù shēn, liáo yǐ dù zhī shǐ wáng jī cān zhī zhèng shì.
戊申,遼以度支使王績參知政事。
gēng xū, nǚ zhēn gòng yú liáo.
庚戌,女真貢於遼。
rén zǐ, zhào bà zhōng shū mén xià shěng zhǔ pàn guān, guī qí shì yú zhōng shū.
壬子,詔罷中書門下省主判官,歸其事於中書。
yǐ mǎo, cān zhī zhèng shì zhāng dūn shàng dǎo luò tōng biàn jì, yǐ yuán fēng dǎo luò jì wèi jù, kè shí yú luò kǒu miào.
乙卯,參知政事章惇上《導洛通汴記》,以《元豐導洛記》為句,刻石於洛口廟。
jǐ wèi, xiáng dìng lǐ wén suǒ yán: huáng dì qí shén zhōu dì qí dà shè dà jì, qí zhù bǎn yǔ shēng bì zhuàn wù, yì yú kǎn kǎn. yòu yán: jiāo miào míng táng gào shén cè, shǐ zhōng shū shì láng dú zhī, fēi shì, qǐng gǎi mìng tài zhù. yòu yán: qīn cí jiāo miào, zhí shì zhī guān, jiē yī qiè lín shí qǔ chōng wèi ér yǐ zōng shì jí péi cí guān zé wú yù yú zhí shì, bù yīng gǔ yì. qǐng qīn cí nán jiāo, jiàn chè biān dòu fǔ guǐ zǔ zhuàn, yǐ cháo chén chōng tài miào, yǐ zōng shì yáo jùn cì shǐ yǐ shàng chōng. yòu yán: jīn dì xiá yǐ gōng chén pèi xiǎng, ér dōng zhēng bù jí, yǔ jīng bù hé. qǐng měi yù dōng zhēng, yǐ gōng chén pèi xiǎng, qí dì xiá xiǎng jiē bà. zhào: dú cè yǐ shǐ guān shè tài zhù jiāo miào zhí shì guān xuǎn wú guò rén, dōng xiǎng dì xiá jí qīn cí bìng yǐ gōng chén pèi xiǎng. yú jiē cóng zhī.
己未,詳定禮文所言:「皇地祇、神州地祇、大社、大稷,其祝版與牲幣、饌物,瘞於塪坎。」又言:「郊廟明堂告神冊,使中書侍郎讀之,非是,請改命太祝。」又言:「親祠郊廟,執事之官,皆一切臨時取充位而已;宗室及陪祠官則無預於執事,不應古義。請親祠南郊,薦徹籩豆、簠簋、俎饌,以朝臣充;太廟,以宗室遙郡刺史以上充。」又言:「今禘祫以功臣配享,而冬烝不及,與經不合。請每遇冬烝,以功臣配享,其禘祫饗皆罷。」詔:「讀冊以史官攝太祝;郊廟執事官選無過人,冬享禘祫及親祠並以功臣配享。」餘皆從之。
qiū, qī yuè, wù chén, liáo zhǔ guān shì.
秋,七月,戊辰,遼主觀市。
gēng wǔ, hé jué chán zhōu, chán zhōu sūn cūn chén sào jí dà wú xiǎo wú sào jué, zhào wài jiān chéng sī sù xiū bì. chū, hé jué chán zhōu yě, jiān chéng chén yòu fǔ wèi: shāng hú jué sān shí yú nián, suǒ yǐ hé dào, tián yū jiàn gāo, dī fáng suì zēng, wèi miǎn fàn làn. jīn dāng xiū zhě yǒu sān: shāng hú yī yě, héng lǒng èr yě, yǔ jiù jī sān yě. rán shāng hú héng lǒng gù dào, dì shì gāo píng, tǔ xìng shū è, jiē bù kě fù, fù yì bù néng chí jiǔ. wéi yǔ gù dú shàng cún, zài dà pī tài xíng zhī jiān, dì bēi ér shì gù. mì gé xiào lǐ lǐ chuí yǔ jīn zhī shēn zhōu sūn mín xiān jiē yǒu xiū fù zhī yì, wàng zhào mín xiān tóng hé běi cáo chén yī yuán zì wèi zhōu wáng gōng sào àn shì, qì yú hǎi kǒu. cóng zhī.
庚午,河決澶州,澶州孫村、陳埽及大吳、小吳埽決,詔外監丞司速修閉。初,河決澶州也,監丞陳祐甫謂:「商胡決三十餘年,所以河道,填淤漸高,堤防歲增,未免泛濫。今當修者有三:商胡一也,橫壠二也,禹舊跡三也。然商胡、橫壠故道,地勢高平,土性疏惡,皆不可復,復亦不能持久。惟禹故瀆尚存,在大伾、太行之間,地卑而勢固。秘閣校理李垂與今知深州孫民先皆有修復之議,望召民先同河北漕臣一員自衛州王供埽按視,訖於海口。」從之。
dīng chǒu, xiáng dìng lǐ wén suǒ yán: míng táng yí zhù, shè yù wèi yú zhōng jiē xià zhī dōng nán, xī xiàng. jǐn àn gǔ zhě rén jūn lín jì, lì yú zuò. qí lín jì jiù wèi yú zuò jiē xià, dài fū shì lǐ yě. zì cáo wèi yǐ lái, yǒu sī shī zhī. fú qǐng shè huáng dì bǎn wèi yú zuò jiē zhī shàng, xī xiàng tài miào jǐng líng gōng yì rú zhī. cóng zhī.
丁丑,詳定禮文所言:「明堂儀注,設御位於中階下之東南,西向。謹案古者人君臨祭,立於阼。其臨祭就位於阼階下,大夫士禮也。自曹魏以來,有司失之。伏請設皇帝版位於阼階之上,西向;太廟、景靈宮亦如之。」從之。
guǐ wèi, liáo zhǔ wèi huáng sūn liáng wáng yán xǐ shè qí gǔ yī lǎ liù rén wèi hù zhī.
癸未,遼主為皇孫梁王延禧設旗鼓伊喇六人衛護之。
jiǎ shēn, liáo zhǔ liè yú shā lǐng.
甲申,遼主獵於沙嶺。
bǐng xū, yǐ huì xīng jiàn, bì diàn, jiǎn shàn, zhào qiú zhí yán.
丙戌,以彗星見,避殿,減膳,詔求直言。
dīng hài, zhào zhōng shū yuē: zhèn wéi xiān wáng zhì xíng yǐ fù lǐ, xiào mò dà yú yán fù, yán fù mò dà yú pèi tiān. pèi tiān yī yě, ér shǔ yǒu zūn qīn zhī shū, lǐ yǒu lóng shā zhī bié. gù yuǎn ér zūn zhě zǔ, zé sì yú jiāo zhī yuán qiū ér pèi tiān ěr ér qīn zhě mí, zé sì yú guó zhī míng táng ér pèi shàng dì. tiān zú yǐ jí shàng dì, ér shàng dì wèi zú yǐ jǐn tiān, gù yuán qiū sì tiān zé duì yuè zhū shén, míng táng zé shàng dì ér yǐ. gù qí suǒ pèi rú cǐ, rán hòu zú yǐ shì zūn qīn yuǎn ěr zhī yì. ér lì dài yǐ lái, hé gōng suǒ pèi, jì wěn yú jīng, nǎi zhì zá yǐ xiān rú liù tiān zhī shuō, jiē yīn lòu mèi gǔ, yǐ shī qíng wén zhī yí, zhèn shén bù qǔ. qí jiāng lái sì yīng zōng huáng dì yú míng táng, wéi yǐ pèi shàng dì, yú cóng sì qún shén xī bà.
丁亥,詔中書曰:「朕惟先王制行以赴禮,孝莫大於嚴父,嚴父莫大於配天。配天一也,而屬有尊親之殊,禮有隆殺之別。故遠而尊者祖,則祀於郊之圓丘而配天;邇而親者禰,則祀於國之明堂而配上帝。天足以及上帝,而上帝未足以盡天,故圓丘祀天則對越諸神,明堂則上帝而已。故其所配如此,然後足以適尊親遠邇之義。而歷代以來,合宮所配,既紊於經,乃至雜以先儒六天之說,皆因陋昧古,以失情文之宜,朕甚不取。其將來祀英宗皇帝於明堂,惟以配上帝,餘從祀群神悉罷。」
wù zǐ, tài bái zhòu jiàn.
戊子,太白晝見。
hù bù shì láng zhì shì fàn zhèn yán: qǐ xià jīng dōng jīng xī hé dōng hé běi shǎn xī zhuǎn yùn sī, liàng lì shǎng gé, qiú fǎng zhēn shǔ, yǐ shěn yīn lè.
戶部侍郎致仕范鎮言:「乞下京東、京西、河東、河北、陝西轉運司,量立賞格,求訪真黍,以審音樂。」
jǐ chǒu, xiáng dìng lǐ wén suǒ yán: qǐng zì jīn chéng hé bù zhí guī, jí chéng dà niǎn yì bù zhí. yòu yán: gǔ zhě zōng miào shì zhōng wèi shí yǐ cáng zhǔ, wèi zhī zōng yòu. qǐng qiān miào zhǔ cáng yú tài zǔ tài shì běi bì zhōng, dì hòu zhī zhǔ gè gòng yī shí shì. lǐ jì yuē: tiān zǐ zhī xí wǔ zhòng. jīn tài miào jǐ yán jiē bù yīng lǐ, qǐng gǎi yòng guǎn yán, fēn chún jiā sāo xí, huà chún jiā cì xí, fú chún zuǒ yòu yù jǐ. jì sì jiē sāo cì gè jiā yī zhòng, bìng guǎn yán wèi wǔ zhòng. bìng cóng zhī.
己丑,詳定禮文所言:「請自今乘輅不執圭,及乘大輦亦不執。」又言:「古者宗廟室中為石以藏主,謂之宗祐。請遷廟主藏於太祖太室北壁中,帝後之主各共一石室。《禮記》曰:『天子之席五重。』今太廟几筵皆不應禮,請改用筦筵,紛純加繅席,畫純加次席,黻純左右玉幾。祭祀皆繅、次各加一重,並筦筵為五重。」並從之。
gēng yín, xī hé lù jīng lüè sī yán xī jiè shǒu lǐng yǔ zāng jié bū yào fān bù bā jū děng yǐ yì shū lái gào xià guó jí bīng, jiāng zhú chè bū dá zōng chéng yú hé zhōu jiè huáng hé zhī nán táo hé zhī xī. dì yuē: ruò rú suǒ bào, nǎi shǔ hé zhōu zhī jìng, qǐ kě tīng qí xiū zhú! shēn lǜ jīng lüè sī bù xiáng shàng jiàn suǒ zhǐ dì fēn, dōu wú wèi bèi, qū zhú yuē lán cì dì, kě sù xià běn sī duō bèi bīng mǎ jìn zhǐ zhī.
庚寅,熙河路經略司言西界首領禹臧結逋藥、蕃部巴鞫等以譯書來告夏國集兵,將築撤逋達宗城於河州界黃河之南、洮河之西。帝曰:「若如所報,乃屬河州之境,豈可聽其修築!深慮經略司不詳上件所指地分,都無為備,驅逐約闌次第,可速下本司多備兵馬禁止之。」
bā yuè, xīn mǎo shuò, xiáng dìng lǐ wén suǒ yán: míng táng hào tiān shàng dì lǐ shén zhī yù, dāng yòng cāng bì. jīn yòng sì guī yǒu dǐ, qǐng gǎi yòng cāng bì lǐ tiān. qí yǒu sī shè shì wǔ dì, yì qǐ yī dà zōng bó lǐ shén zhī zhì, chén yù gè fǎng qí fāng zhī sè. cóng zhī.
八月,辛卯朔,詳定禮文所言:「明堂昊天上帝禮神之玉,當用蒼璧。今用四圭有邸,請改用蒼璧禮天。其有司攝事五帝,亦乞依大宗伯禮神之制,陳玉各仿其方之色。」從之。
wù xū, zhào: liǎng zhì tái jiàn zhì zǒng guǎn jiān sī, gè jǔ kān yīng wǔ jǔ jìn shì yī rén, yǐ míng wén.
戊戌,詔:「兩制、台諫至總管、監司,各舉堪應武舉進士一人,以名聞。」
gēng zǐ, jiǎn zhèng zhōng shū hù fáng gōng shì bì zhòng yǎn shàng suǒ xiū bèi duì, yán: zhōu jiā zhǒng zǎi, suì zhōng lìng bǎi guān fǔ zhèng qí zhì, shòu qí huì xiǎo zǎi yǐ xù shòu qún lì zhī yào. suǒ wèi huì yào zhě, zhèng jīn zhōng shū zhī suǒ yí yǒu yě. zì hàn zhì táng, kuàng qiān bǎi nián, mò zhī yì cǐ, gù yǒu jué yù qián gǔ zhī wèn ér bù kè duì zhě. chuàng zì ruì yì, bǐ jiā zuǎn jí. chén jùn zhē gù shí, jǐn jiù juǎn zhì, fán wèi yī bǎi èr shí wǔ mén, fù wǔ shí bā jiàn, wèi liù juǎn, shì duō zhě fēn shàng zhōng xià, gòng wèi shí juǎn. zhào zhōng shū mén xià gè lù yī běn nà zhí zhèng, réng fēn lìng zhū fáng jiē tiě. chū, shū chéng, zhòng yǎn yù qiú shàng lǎn yǐ jì gōng shǎng, dì yǐ wèi cǐ shū nǎi chén bèi jūn wèn zhī shū, bù dāng zòu yù, gù yǒu shì zhào.
庚子,檢正中書戶房公事畢仲衍上所修《備對》,言:「周家冢宰,歲終令百官府正其治,受其會;小宰以敘受群吏之要。所謂會要者,正今中書之所宜有也。自漢至唐,曠千百年,莫知議此,故有決獄、錢穀之問而不克對者。創自睿意,俾加纂集。臣捃遮故實,僅就卷秩,凡為一百二十五門,附五十八件,為六卷,事多者分上中下,共為十卷。」詔中書、門下各錄一本納執政,仍分令諸房揭帖。初,書成,仲衍欲求上覽以冀功賞,帝以為此書乃臣備君問之書,不當奏御,故有是詔。
yǐ sì, zhào zhōng shū: zhèn jiā chéng zhōu yǐ shì jiàn guān, yǐ jué zhì lù, wàn shì tiáo lǐ, jiān yú èr dài, wèi bèi qiě lóng. guó jiā shòu mìng bǎi nián, sì hǎi chéng dé, qǐ zī guān zhèng, shàng kuì qián wén! jīn jiāng tuī běn zhì zuò dǒng zhèng zhī yuán, ruò jī zǔ shù xiàn zhāng zhī yì, cān zhuó sǔn yì, qū shí zhī yí, shǐ tái shěng sì jiān zhī guān shí diǎn zhí shì, lǐng kōng míng zhě, yī qiè bà qù ér yì zhī yǐ jiē, yīn yǐ zhì lù, fán què ēn shù, xī rú jiù zhāng. qí yīng hé xíng shì jiàn, zhōng shū tiáo jù yǐ wén.
乙巳,詔中書:「朕嘉成周以事建官,以爵制祿,萬事條理,監於二代,為備且隆。國家受命百年,四海承德,豈茲官政,尚愧前聞!今將推本製作董正之原,若稽祖述憲章之意,參酌損益,趨時之宜,使台省寺監之官實典職事,領空名者,一切罷去而易之以階,因以制祿,凡闕恩數,悉如舊章。其應合行事件,中書條具以聞。」
mì shū chéng tóng zhī lǐ yuàn yáng jié yán: shí èr zhě, lǜ zhī běn shēng yě sì zhě, lǜ zhī yīng shēng yě. běn shēng zhòng dà, yīng shēng qīng qīng běn shēng wèi jūn fù, yīng shēng wèi chén zǐ, gù qí sì shēng huò yuē qīng shēng. zì jǐng yòu zhōng lǐ zhào yì lè yǐ lái, zhōng qìng xiāo shǐ bù yòng sì shēng, shì yǒu běn ér wú yīng, yǒu chàng ér wú hé, bā yīn hé cóng ér xié yě? jīn cháo shēng hé shēng, qí guǎn jiē shí yǒu jiǔ, yǐ shí èr guǎn fā lǜ lǚ zhī běn shēng, yǐ qī guǎn wèi yù zhōng zhī yīng shēng, yòng zhī yǐ jiǔ, ér shēng zhì hé xié. fú qǐng cān kǎo gǔ zhì, yī cháo shēng hé shēng lì, yòng biān zhōng biān qìng xiāo, yǐ xié bā yīn. yòu yán: jīn dà lè zhī zuò, qín sè xūn chí dí wěi xiāo shēng ruǎn zhēng zhú zòu yī shēng, zé bó zhōng tè qìng biān zhōng biān qìng lián jī sān shēng, yú zhòng lè zhōng shēng zuì fán shù. qǐng bó zhōng tè qìng biān zhōng biān qìng bìng yī zhòng qì jié zòu, bù kě lián jī, suǒ guì bā yīn wú xiāng duó lún. yòu yán: běn cháo jiāo miào zhī lè, xiān zòu wén wǔ, cì zòu wǔ wǔ, wǔ wǔ róng jié liù biàn: yī biàn xiàng huái yáng dǐ dìng, suǒ xiàng yí dōng nán sì biàn xiàng jīng hú lái guī, suǒ xiàng yí nán wǔ biàn xiàng qióng shǔ nà kuǎn, suǒ xiàng yí xī liù biàn xiàng bīng hái zhèn lǚ, suǒ guǎn yí běi ér nán. jīn wǔ zhě fēi zhǐ fā yáng dǎo lì jìn tuì fǔ yǎng bù chēng chéng gōng shèng dé, jiān shī suǒ xiàng. yòu, wén wǔ róng jié, shū wú fǎ dù. qǐ dìng èr wǔ róng jié jí gǎi suǒ xiàng, yǐ chēng chéng gōng shèng dé. yòu qǐ yī zhōu lǐ zòu lǜ gē lǚ, hé yīn yáng zhī shēng. yòu yán: jīn yǎ lè gǔ qì fēi bù cún, tài cháng lǜ lǚ fēi bù bèi, ér xué shì dài fū zhì ér bù jiǎng, kǎo jī zòu zuò, wěi zhī jiàn gōng, rú zhī hé bù shǐ yǎ zhèng zhī zá yě! fú qǐng shěn diào tài cháng zhōng, yī diǎn lǐ yòng shí èr lǜ hái gōng jūn fǎ, lìng shàng xià xiǎo zhī shí èr lǜ yīn, zé zhèng shēng wú yóu luàn yǎ yǐ. zhào sòng yì lè suǒ. liú jǐ děng yán jié suǒ qǐng jiē kě shī xíng, zhào cóng zhī.
秘書丞、同知禮院楊傑言:「十二者,律之本聲也;四者,律之應聲也。本聲重大,應聲輕清;本聲為君父,應聲為臣子,故其四聲或曰清聲。自景祐中李照議樂以來,鐘磬簫始不用四聲,是有本而無應,有倡而無和,八音何從而諧也?今巢笙、和笙,其管皆十有九,以十二管發律呂之本聲,以七管為聿中之應聲,用之已久,而聲至和協。伏請參考古制,依巢笙、和笙例,用編鐘、編磬、簫,以諧八音。」又言:「今大樂之作,琴、瑟、塤、篪、笛、委、簫、、笙、阮箏、築奏一聲,則鎛鍾、特磬、編鐘、編磬連擊三聲,於眾樂中聲最煩數。請鎛鍾、特磬、編鐘、編磬並依眾器節奏,不可連擊,所貴八音無相奪倫。」又言:「本朝郊廟之樂,先奏文舞,次奏武舞,武舞容節六變:一變象淮揚底定,所向宜東南;四變象荊湖來歸,所向宜南;五變象邛蜀納款,所向宜西;六變象兵還振旅,所管宜北而南。今舞者非止發揚蹈厲、進退俯仰不稱成功盛德,兼失所向。又,文舞容節,殊無法度。乞定二舞容節及改所向,以稱成功盛德。又乞依《周禮》奏律歌呂,合陰陽之聲。」又言:「今雅樂古器非不存,太常律呂非不備,而學士大夫置而不講,考擊奏作,委之賤工,如之何不使雅、鄭之雜也!伏請審調太常鍾,依典禮用十二律還宮均法,令上下曉知十二律音,則鄭聲無由亂雅矣。」詔送議樂所。劉幾等言傑所請皆可施行,詔從之。
wù shēn, mì shū jiān zhì shì liú jǐ děng yán: tài cháng dà lè zhōng qìng fán sān děng: wáng pǔ lè yī yě, lǐ zhào lè èr yě, hú yuàn ruǎn yì lè sān yě. wáng pǔ zhī lè, qí shēng tài gāo, cǐ tài zǔ huáng dì suǒ cháng yán, bù qí lùn ér hòu míng. rén zōng jǐng yòu zhōng, mìng lǐ zhào dìng lè, nǎi xià lǜ fǎ yǐ qǔ huáng zhōng zhī shēng shì shí rén xí jiù tīng, yí qí tài zhòng, lǐ zhào zhī lè yóu shì bù yòng. zhì huáng yòu zhōng, hú yuàn ruǎn yì zài dìng dà lè, bǐ wáng pǔ lè wēi xià, ér shēng lǜ xiāng jìn jí zhù dà zhōng, huò jī qí shēng yǎn yù, yīn yì bù yòng, yú shì jiāo miào yī jiù yòng wáng pǔ lè. lè gōng děng zì chén, ruò yòng wáng pǔ lè, zhōng qìng jí qīng shēng nán yī, rú gǎi zhì xià lǜ, zhōng qìng qīng shēng nǎi kě yòng. yì yàn wáng pǔ zhōng qìng tài gāo, nán jǐn yòng yǐ. jīn yǐ sān děng zhōng qìng cān xiào qí shēng, zé wáng pǔ ruǎn yì lè zhī huáng zhōng, zhèng yǔ lǐ zhào lè zhī tài cù xiāng dāng. wáng pǔ ruǎn yì zhī lè, biān zhōng biān qìng gè shí liù, suī yǒu sì qīng shēng, ér shí chà huáng zhōng dà lǚ zhī zhèng shēng yě. lǐ zhào zhī lè, biān zhōng biān qìng gè shí èr, suī yǒu huáng zhōng dà lǚ ér quán què sì qīng shēng, fēi gǔ zhì yě. shèng rén zuò lè yǐ jì zhōng hé zhī shēng, suǒ yǐ dǎo zhōng hé zhī qì. qīng bù kě tài gāo, zhòng bù kě tài xià, shǐ bā yīn xié xié, gē zhě cóng róng ér néng yǒng qí yán, nǎi zhōng hé zhī wèi yě. chén děng yīn jīng zé lǐ zhào biān zhōng biān qìng shí èr cān yú lǜ zhě, zēng yǐ wáng pǔ wú shè yīng zhōng jí huáng zhōng dà pǐn qīng shēng, yǐ wèi huáng zhōng dà lǚ tài cù jiā zhōng zhī sì qīng shēng, bǐ zhòng lè suí zhī, gē gōng jiān qīng shēng yǐ yǒng zhī, qí yīn qīng bù tài gāo, zhòng bù tài xià, zhōng hé zhī shēng, kě yǐ kǎo yǐ. yù qǐng xià wáng pǔ lè èr lǜ yǐ dìng zhōng hé zhī shēng, jiù tài cháng zhōng qìng zé qí kě yòng zhě, qí bù kě xiū zhě bié zhì. cóng zhī.
戊申,秘書監致仕劉幾等言:「太常大樂鐘磬凡三等:王朴樂一也,李照樂二也,胡瑗、阮逸樂三也。王朴之樂,其聲太高,此太祖皇帝所嘗言,不俟論而後明。仁宗景祐中,命李照定樂,乃下律法以取黃鐘之聲;是時人習舊聽,疑其太重,李照之樂由是不用。至皇祐中,胡瑗、阮逸再定大樂,比王朴樂微下,而聲律相近;及鑄大鐘,或譏其聲弇郁,因亦不用,於是郊廟依舊用王朴樂。樂工等自陳,若用王朴樂,鐘磬即清聲難依,如改制下律,鐘磬清聲乃可用。益驗王朴鐘磬太高,難盡用矣。今以三等鐘磬參校其聲,則王朴、阮逸樂之黃鐘,正與李照樂之太簇相當。王朴、阮逸之樂,編鐘、編磬各十六,雖有四清聲,而實差黃鐘、大呂之正聲也。李照之樂,編鐘、編磬各十二,雖有黃鐘、大呂而全闕四清聲,非古制也。聖人作樂以紀中和之聲,所以導中和之氣。清不可太高,重不可太下,使八音協諧,歌者從容而能永其言,乃中和之謂也。臣等因精擇李照編鐘、編磬十二參於律者,增以王朴無射、應鐘及黃鐘、大品清聲,以為黃鐘、大呂、太簇、夾鍾之四清聲,俾眾樂隨之,歌工兼清聲以詠之,其音清不太高,重不太下,中和之聲,可以考矣。欲請下王朴樂二律以定中和之聲,就太常鐘磬擇其可用者,其不可修者別制。」從之。
bǐng chén, tài cháng sì yán: jìn qǐ liú wáng pǔ zhōng qìng, jīn xiū dà lè suǒ yǐ jí gōng jiàng, bèi lú tàn, kǒng jí xiāo biàn mó lǜ. kuàng dà lè fǎ dù zhī qì, qí dù liàng shēng lǜ, miǎo hū jīng wēi, yǐ xiū zhī hòu, huò bì xià gōng lín àn tīng, wàn yī rú yǒu wèi xié, jí gèng wú jiù qì kǎo yàn. běn sì měi yù dà lǐ, jiàn yòng wáng pǔ lè wài, zì yǒu lǐ zhào hú yuàn suǒ zuò lè qì jí shí qìng cái bù shǎo, zì kě bié zhì xīn lè, yǐ yàn yì zhě zhī shù. zhào xǔ jiè wáng pǔ lè zhōng wèi qīng shēng, wú dé xiāo huǐ mó lǜ.
丙辰,太常寺言:「近乞留王朴鐘磬,今修大樂所已集工匠,備爐炭,恐即銷變磨鑢。況大樂法度之器,其度量聲律,秒忽精微,已修之後,或陛下躬臨案聽,萬一如有未協,即更無舊器考驗。本寺每遇大禮,見用王朴樂外,自有李照、胡瑗所作樂器及石磬材不少,自可別制新樂,以驗議者之術。」詔許借王朴樂鍾為清聲,毋得銷毀磨鑢。」
chū, liú jǐ yáng jié yù xiāo wáng pǔ jiù zhōng, yì xīn lè chéng, suī bù shàn, gèng wú jiù shēng kě xiào. hòu zhí zhèng zhì tài cháng sì àn shì, qián yī xī, jié nǎi chén pǔ zhōng yǐ bì zhě yī xiàn. lè gōng jiē bù píng, yè yì zhī. ér jié fú zhī. míng rì, zhí zhèng zhì, jié lì shēng yún: pǔ zhōng shén bù xié měi. shǐ lè gōng kòu zhī, yīn yùn gèng jiā. jié dà cán jǔ.
初,劉幾、楊傑欲銷王朴舊鐘,意新樂成,雖不善,更無舊聲可校。後執政至太常寺案試,前一夕,傑乃陳朴鍾已敝者一縣。樂工皆不平,夜易之。而傑弗知。明日,執政至,傑厲聲云:「朴鍾甚不諧美。」使樂工叩之,音韻更佳。傑大慚沮。
wáng ān shí shàng gǎi dìng shī shū zhōu lǐ yì wù zì, zhào lù sòng guó zi jiān xiū zhèng.
王安石上改定《詩》、《書》、《周禮義》誤字,詔錄送國子監修正。
wù wǔ, huì bù jiàn.
戊午,彗不見。
jiǔ yuè, rén xū, zēng xuān zǔ dìng zhōu dōng ān fén dì èr shí qǐng jí shǒu yuán hù.
九月,壬戌,增宣祖定州東安墳地二十頃及守園戶。
bǐng yín, yù diàn, fù shàn.
丙寅,御殿,復膳。
gēng wǔ, zhī jiàn yuàn shū dǎn yán: zhōng shū jiǎn zhèng guān zhāng shāng yīng yǔ chén shǒu jiǎn, bìng yǐ qí xù wáng wéi zhī suǒ yè shì chén. chén zhí zài yán lù, shì shè gàn qǐng, bù gǎn yǐn mò. zhào shāng yīng luò guǎn gé jiào kān, jiān jiāng líng fǔ jiāng líng xiàn shuì. chū, dǎn wèi xiàn wèi, zuò shǒu shā rén, tíng fèi lěi nián. shāng yīng wèi yù shǐ, yán qí cái kě yòng, nǎi dé gǎi guān. zhì shì fǎn xiàn shāng yīng, shì lùn è zhī.
庚午,知諫院舒亶言:「中書檢正官張商英與臣手簡,並以其婿王溈之所業示臣。臣職在言路,事涉干請,不敢隱默。」詔商英落館閣校勘,監江陵府江陵縣稅。初,亶為縣尉,坐手殺人,停廢累年。商英為御史,言其才可用,乃得改官。至是反陷商英,士論惡之。
tài cháng bó shì jí xián xiào lǐ xīn quán zhī hú zhōu chén dòng yán: bì xià chóng fèng jiāo miào bǎi shén zhī sì, kǎo qiú diǎn lǐ, yóu wèi yán bèi. wéi wǔ yuè sì dú zhī zhào wèi shè, yù qǐ yī zhōu lǐ jiàn sì wàng tán yú sì jiāo, yǐ jì wǔ yuè sì zhèn sì dú, shù hé yú jīng, ér qiě yǐ chēng bì xià fèng sì zhī yì. zhào sòng xiáng dìng lǐ wén suǒ. xiáng dìng suǒ qǐng yǐ guó cháo cí lìng suǒ zài yuè zhèn hǎi dú zhào sì wàng yú sì jiāo. dài shān yí shān dōng hǎi dà huái yú dōng jiāo, héng shān huì jī shān nán hǎi dà jiāng sōng shān huò shān yú nán jiāo, huá shān wú shān xī hǎi dà hé yú xī jiāo, cháng shān yī wū lǘ shān běi hǎi dà jì yú běi jiāo. měi fāng yuè zhèn zé gòng wèi yī tán, hǎi dú zé gòng wèi yī cì, yǐ wǔ shí yíng qì rì jì zhī, jiē yòng xuè jì yì mái, yǒu shì zé qǐng dǎo zhī. yòu yǐ sì fāng shān chuān gè fù yú dāng fāng yuè zhèn hǎi dú zhī xià, bié wèi yī tán yī cì. shān gòng yī tán, chuān gòng yī kǎn, shuǐ hàn zé dǎo zhī. qí běi jiāo cóng sì jí zhū xiàn jiù jì rú gù. zhào: sì fāng yuè zhèn gòng wèi yī tán wàng jì, yú yī zòu.
太常博士、集賢校理、新權知湖州陳侗言:「陛下崇奉郊廟百神之祀,考求典禮,尤為嚴備。惟五嶽四瀆之兆未設,欲乞依《周禮》建四望壇於四郊,以祭五嶽、四鎮、四瀆,庶合於經,而且以稱陛下奉祀之意。」詔送詳定禮文所。詳定所「請以國朝《祠令》所載岳、鎮、海、瀆兆四望於四郊。岱山、沂山、東海、大淮於東郊,衡山、會稽山、南海、大江、嵩山、霍山於南郊,華山、吳山、西海、大河於西郊,常山、醫巫閭山、北海、大濟於北郊。每方岳鎮則共為一壇,海瀆則共為一次,以五時迎氣日祭之,皆用血祭瘞埋,有事則請禱之。又以四方山川各附於當方岳鎮海瀆之下,別為一壇一次。山共一壇,川共一坎,水旱則禱之。其北郊從祀及諸縣就祭如故。」詔:「四方岳鎮共為一壇望祭,餘依奏。」
yǐ hài, zhèng guān míng. xiáng dìng guān zhì suǒ shàng yǐ jiē yì guān jì lù xīn gé: zhōng shū lìng shì zhōng tóng píng zhāng shì wèi kāi fǔ yí tóng sān sī, zuǒ yòu pú shè wèi tè jìn, lì bù shàng shū wèi jīn zǐ guāng lù dài fū, wǔ cáo shàng shū wèi yín qīng guāng lù dài fū, zuǒ yòu chéng wèi guāng lù dài fū, liù cáo shì láng wèi zhèng yì dài fū, gěi shì zhōng wèi tōng yì dài fū, zuǒ yòu jiàn yì wèi tài zhōng dài fū, mì shū jiān wèi zhōng dài fū, guāng lù qīng zhì shào fǔ jiān wèi zhōng sàn dài fū, tài cháng zhì sī nóng shǎo qīng wèi cháo yì dài fū liù cáo láng zhōng wèi cháo qǐng cháo sàn cháo fèng dài fū, fán sān děng yuán wài láng wèi cháo qǐng cháo sàn cháo fèng láng, fán sān děng qǐ jū shè rén wèi cháo sàn láng, sī jiàn wèi cháo fèng láng, zhèng yán tài cháng guó zi bó shì wèi chéng yì láng, tài cháng mì shū diàn zhōng chéng wèi fèng yì láng, tài zǐ zhōng yǔn zàn shàn dài fū zhōng shè xǐ mǎ wèi tōng zhí láng, zhù zuò zuǒ láng dà lǐ sì chéng wèi xuān dé láng, guāng lù wèi wèi jiāng zuò jiān chéng wèi fù yì láng, dà lǐ píng shì wèi chéng shì láng, tài cháng sì tài zhù fèng lǐ láng wèi chéng fèng láng, mì shū shěng xiào shū láng zhèng zì jiāng zuò jiān zhǔ bù wèi chéng wù láng. yòu zì kāi fǔ yí tóng sān sī zhì tōng yì dài fū yǐ shàng wú mó kān fǎ, dà zhōng dài fū zhì chéng wù láng yīng mó kān. dài zhì yǐ shàng, liù nián qiān liǎng guān, zhì dà zhōng dài fū zhǐ chéng wù láng yǐ shàng, sì nián qiān yī guān, zhì cháo yì dài fū zhǐ, hòu cháo yì dài fū yǒu què cì bǔ qí cháo yì dài fū yǐ qī shí yuán wèi é, xuǎn rén mó kān, bìng yī shàng shū lì bù fǎ qiān jīng cháo guān zhě, yī jīn xīn dìng guān. qí lù lìng bìng yǐ zhí shì guān fèng cì lù liào jiù shù yǔ jīn xīn dìng guān qǐng gěi duì nǐ dìng. bìng cóng zhī.
乙亥,正官名。詳定官制所上以階易官寄祿新格:「中書令、侍中、同平章事為開府儀同三司,左、右僕射為特進,吏部尚書為金紫光祿大夫,五曹尚書為銀青光祿大夫,左、右丞為光祿大夫,六曹侍郎為正議大夫,給事中為通議大夫,左、右諫議為太中大夫,秘書監為中大夫,光祿卿至少府監為中散大夫,太常至司農少卿為朝議大夫;六曹郎中為朝請、朝散、朝奉大夫,凡三等;員外郎為朝請、朝散、朝奉郎,凡三等;起居舍人為朝散郎,司諫為朝奉郎,正言、太常、國子博士為承議郎,太常、秘書、殿中丞為奉議郎,太子中允、贊善大夫、中舍、洗馬為通直郎,著作佐郎、大理寺丞為宣德郎,光祿、衛尉、將作監丞為富議郎,大理評事為承事郎,太常寺太祝、奉禮郎為承奉郎,秘書省校書郎、正字、將作監主簿為承務郎。又自開府儀同三司至通議大夫以上無磨勘法,大中大夫至承務郎應磨勘。待制以上,六年遷兩官,至大中大夫止;承務郎以上,四年遷一官,至朝議大夫止,候朝議大夫有闕次補;其朝議大夫以七十員為額,選人磨勘,並依尚書吏部法;遷京朝官者,依今新定官。其祿令並以職事官俸賜祿料舊數與今新定官請給對擬定。」並從之。
gù shì, liǎng zhì bù zhuǎn qīng jiān guān, qián xíng láng zhōng jí chāo zhuǎn jiàn yì dài fū qián xíng láng zhōng yú jiē guān wèi cháo qǐng dài fū, jiàn yì dài fū yú jiē guān wèi tài zhōng dài fū. dì yǐ wèi mó kān zhě, gǔ kǎo jī zhī fǎ, suǒ yǔ bǎi zhí shì gòng zhī, ér jìn jìn dú chāo zhuǎn, fēi fǎ yě. yú shì xià zhào: dài zhì yǐ xià bìng sān nián yī qiān, réng zhuǎn cháo yì dài fū zhōng sàn dài fū zhōng dài fū sān guān.
故事,兩制不轉卿監官,前行郎中即超轉諫議大夫;前行郎中於階官為朝請大夫,諫議大夫於階官為太中大夫。帝以為磨勘者,古考績之法,所與百職事共之,而禁近獨超轉,非法也。於是下詔:「待制以下並三年一遷,仍轉朝議大夫、中散大夫、中大夫三官。」
bǐng zǐ, zhào: kāi fǔ yí tóng sān sī wèi shǐ xiāng, bù xì dà chì xián. jiàn rèn zǎi xiàng shǐ xiāng, shí yì shí fēng tōng jí wàn hù, qián rèn zǎi xiàng, shí yì jí wàn hù, bìng fēng guó gōng, zōng shì rú jiù lì.
丙子,詔:「開府儀同三司為使相,不系大敕銜。見任宰相、使相,食邑實封通及萬戶,前任宰相,食邑及萬戶,並封國公,宗室如舊例。」
yòu, zhōng shū zòu: guān zhì suǒ shēn, cháo zhǐ chú sān gōng sān sī wài, yú jiǎn xiào guān bìng jiē sàn bìng bà. suǒ yǒu zōng shì jí wǔ chén zhèng rèn zhì nèi cháng shì yǐ shàng, nèi chén gòng fèng guān yǐ xià, xuǎn rén jì shù guān jiāng xiào zhōng shū shū mì yuàn zhǔ shì yǐ xià, jí zhū sī lì rén suǒ shòu chì liú guān yá xiào děng, gè yǒu jiàn dài wén sàn jiē jiǎn xiào guān jí xiàn xián, yù bìng chú qù. qí sēng guān bìng xī dòng mán rén zhī zhōu zhèn jí huà wài fān guān suǒ dài sàn guān děng, hé zì cháo tíng zhǐ huī. cóng zhī. qí hòu suì zhào: wén shì sàn jiē, chú huà wài rén yī jiù chú shòu wài, yú bìng bà.
又,中書奏:「官制所申,朝旨除三公、三司外,餘檢校官並階散並罷。所有宗室及武臣正任至內常侍以上,內臣供奉官以下,選人、伎術官、將校、中書樞密院主事以下,及諸司吏人所授敕留官衙校等,各有見帶文散階、檢校官及憲銜,欲並除去。其僧官並谿峒蠻人知州鎮及化外蕃官所帶散官等,合自朝廷指揮。」從之。其後遂詔:「文式散階,除化外人依舊除授外,餘並罷。」
xīn sì, dà xiǎng míng táng, yǐ yīng zōng pèi.
辛巳,大享明堂,以英宗配。
guǐ wèi, xuē xiàng sūn gù bìng wèi shū mì fù shǐ.
癸未,薛向、孫固並為樞密副使。
yǐ yǒu, zhào jí jǐng líng gōng zuò shí yī diàn, yǐ shí wáng lǐ sì zǔ zōng.
乙酉,詔即景靈宮作十一殿,以時王禮祀祖宗。
yǐ wáng ān shí wèi tè jìn, gǎi fēng jīng guó gōng, wáng gǒng chén luò kāi fǔ yí tóng sān sī, bìng yǐ guān zhì xíng zhèng míng gù yě. zhào gǒng chén pàn dà míng fǔ, gǒng chén cí yuē: chén lǎo yǐ, bù zú yǐ rèn shì. dì yuē: běi mén zhòng dì, qīng jiù zhì yě, miǎn wèi zhèn xíng!
以王安石為特進,改封荊國公,王拱辰落開府儀同三司,並以官制行正名故也。詔拱辰判大名府,拱辰辭曰:「臣老矣,不足以任事。」帝曰:「北門重地,卿舊治也,勉為朕行!」
bǐng xū, jìn fēng qí wáng hào wèi yōng wáng, jiā wáng yūn wèi cáo wáng, bìng wèi sī kōng. wén yàn bó wèi tài wèi. fēng cáo yì wèi jì yáng jùn wáng, zōng dàn wèi huá yīn jùn wáng.
丙戌,進封岐王顥為雍王,嘉王頵為曹王,並為司空。文彥博為太尉。封曹佾為濟陽郡王,宗旦為華陰郡王。
féng jīng wèi shū mì shǐ. xuē xiàng bà zhī yǐng zhōu. huì zhào mín chù mǎ, xiàng jì fèng lìng, xuán zhī mín bù biàn, yì yù gǎi wèi. yú shì shū dǎn lùn xiàng fǎn fù, wú dà chén tǐ, chì zhī yǐng zhōu, yòu gǎi suí zhōu.
馮京為樞密使。薛向罷知潁州。會詔民畜馬,向既奉令,旋知民不便,議欲改為。於是舒亶論向反覆,無大臣體,斥知潁州,又改隨州。
dīng hài, yǐ lǚ gōng zhe wèi shū mì fù shǐ. gōng zhe yǔ féng jīng xuē xiàng sūn gù tóng zài xī fǔ, sān rén zhě lǚ yú shàng qián zhēng lùn, gōng zhe dú bù yán. jí dì wèn zhī, nǎi xú wèi kāi xī kě fǒu, yán jiǎn ér dāng, dì cháng nà zhī, sān rén zhě yì bù néng wéi yě. dì shù yǔ fǔ chén lùn tiān xià shì, yī rì, wèi gōng zhe yuē: mín jiān bù zhī yǒu yì yǐ. gōng zhe duì yuē: shàng hù xī yǐ yì duō pò jiā, jīn zé bǎo shí ān jū, chéng xìng yǐ. xià hù xī wú yì, jīn lǜ qián, zé kǔ yǐ. dì yuē: rán zé fǎ yì dāng gèng yě.
丁亥,以呂公著為樞密副使。公著與馮京、薛向、孫固同在西府,三人者屢於上前爭論,公著獨不言。及帝問之,乃徐為開析可否,言簡而當,帝常納之,三人者亦不能違也。帝數與輔臣論天下事,一日,謂公著曰:「民間不知有役矣。」公著對曰:「上戶昔以役多破家,今則飽食安居,誠幸矣。下戶昔無役,今率錢,則苦矣。」帝曰:「然則法亦當更也。」
wù zǐ, xī hé lù jīng lüè sī yán, qǐ xiān tuán jié fān gōng jiàn shǒu cóng zhī. shì nián zhào: fán gōng jiàn shǒu bīng qí gè yǐ wǔ shí rén wèi duì, zhì yǐn zhàn qí tóu zuǒ yòu qiàn qí, jí yǐ běn shǔ fān shǒu jiāng xiào wèi yōng duì, bìng rú zhèng jūn fǎ. fān zhuō shēng fān gǎn yǒng shān hé hù yì rú zhī. fán mù gōng jiàn shǒu fān zhuō shēng qiáng rén shān hé hù, bù yǐ děng yàng, dì mù yǒu bǎo rèn nián shí qī yǐ shàng gōng shè qī dòu rèn fù dài zhě. fū lù xīn jiù fān shēng huán qìng lù qiáng rén zhū lù hàn gōng jiàn shǒu fū lù guī míng jiè bǎo yì fān hù gōng jiàn shǒu, jiē niè yú bèi.
戊子,熙河路經略司言,乞先團結蕃弓箭手;從之。是年詔:「凡弓箭手、兵騎各以五十人為隊,置引戰旗頭、左右傔旗,及以本屬蕃首、將校為擁隊,並如正軍法。蕃捉生、蕃敢勇、山河戶亦如之。凡募弓箭手、蕃捉生、強人、山河戶,不以等樣,第募有保任年十七以上、弓射七斗、任負帶者。鄜路新舊蕃生、環慶路強人、諸路漢弓箭手、鄜路歸明界保毅蕃戶、弓箭手,皆涅於背。」
rùn yuè, xīn mǎo, yù shǐ fàn tāng yán: cáo yì yǐ wài qī fēng jùn wáng, zǔ zōng yǐ lái, wèi yǒu yì bǐ. bì xià suǒ yǐ fù guì chǒng lù zhī hòu yǐ, suǒ yǐ zhì xiào ài yú cí shèng zhī qíng zhì yǐ. yì suī bù wáng, nǎi yǐ bǎo ān cáo shì mìng xíng ér gǎi, yì wèi wèi zi sūn wàn shì zhī chéng xiàn yě. bù cóng.
閏月,辛卯,御史范鏜言:「曹佾以外戚封郡王,祖宗以來,未有佾比。陛下所以富貴寵祿之厚矣,所以致孝愛於慈聖之情至矣。佾雖不王,乃以保安曹氏;命行而改,抑為為子孫萬世之成憲也。」不從。
rén yín, liáo zhǔ cí mù yè shān.
壬寅,遼主祠木葉山。
jǐ yǒu, liáo zhǔ zhù ǒu sī diàn.
己酉,遼主駐藕絲淀。
yǐ mǎo, jiā wén yàn bó hé dōng yǒng xìng jūn jié dù shǐ, yǐ fù bì wèi sī tú.
乙卯,加文彥博河東、永興軍節度使,以富弼為司徒。
dōng, shí yuè, xīn yǒu, xiáng dìng guān zhì suǒ jiǎn tǎo wén zì guāng lù sì chéng lǐ dé chú shàng yuán fēng jùn xiàn zhì sān shí juǎn, tú sān juǎn.
冬,十月,辛酉,詳定官制所檢討文字、光祿寺丞李德芻上《元豐郡縣誌》三十卷,《圖》三卷。
liáo yē lǜ rén jié jiǔ zài xiàng wèi, tān dài wú yàn, shí yǔ qīn qī huì yǐn, cháng yuē: wú bǎi wàn liǎng huáng jīn, bù zú wèi zǎi xiàng jiā. yē lǜ yī xùn jì wài chū, liáo zhǔ jiàn wù rén jié jiān, dīng mǎo, chū wèi wǔ dìng jūn jié dù shǐ.
遼耶律仁傑久在相位,貪貸無厭,時與親戚會飲,嘗曰:「無百萬兩黃金,不足為宰相家。」耶律伊遜既外出,遼主漸悟仁傑奸,丁卯,出為武定軍節度使。
gēng wǔ, liáo cān zhī zhèng shì liú yán xiān zhì shì.
庚午,遼參知政事劉訁先致仕。
guǐ yǒu, liáo yǐ chén yì wèi hàn rén xíng gōng dōu bù shǔ, wáng jī tóng zhī shū mì yuàn shì.
癸酉,遼以陳毅為漢人行宮都部署,王績同知樞密院事。
guǐ wèi, zhào hàn lín xué shì bìng tīng pèi yú.
癸未,詔翰林學士並聽佩魚。
shí yī yuè, jǐ chǒu shuò, rì yǒu shí zhī.
十一月,己丑朔,日有食之。
guǐ mǎo, liáo zhǔ zhào qún chén yì zhèng. liáo zhǔ yuē: běi shū mì yuàn jūn guó zhòng rèn, jiǔ què qí rén, yē lǜ ā sū xiāo é tè lè èr rén shú yù? qún chén gè yù suǒ zhǎng, qì dān xíng gōng dōu bù shǔ xiāo tuō huī dú mò rán. liáo zhǔ yuē: qīng hé bù yán? tuō huī yuē: é tè lè nuò ér bài shì ā sū yǒu cái ér tān, jiāng wèi huò jī. bù dé yǐ ér yòng, bài shì yóu shèng huò jī. liáo zhǔ yuē: tuō huī, suī wèi zhēng bù néng guò yě, dàn hèn zhèn bù néng jí táng tài zōng ěr.
癸卯,遼主召群臣議政。遼主曰:「北樞密院軍國重任,久闕其人,耶律阿蘇、蕭額特勒二人孰愈?」群臣各譽所長,契丹行宮都部署蕭托輝獨默然。遼主曰:「卿何不言?」托輝曰:「額特勒懦而敗事;阿蘇有才而貪,將為禍基。不得已而用,敗事猶勝禍基。」遼主曰:「托輝,雖魏徵不能過也,但恨朕不能及唐太宗爾。」
rén zǐ, zhí lóng tú gé jù dāng sān bān yuàn céng gǒng shàng yán yuē: sòng xìng, liù shèng xiāng jì, yǔ mín xiū xī, gù shēng chǐ jì shù, cái yòng yǒu yú. qiě yǐ jǐng dé huáng yòu zhì píng xiào zhī, jǐng dé hù qī bǎi sān shí wàn, kěn tián yī bǎi qī shí wàn qǐng huáng yòu hù yī qiān jiǔ shí wàn, kěn tián èr bǎi èr shí wǔ wàn qǐng zhì píng hù yī qiān èr bǎi qī shí wàn, kěn tián sì bǎi sān shí wàn qǐng. tiān xià suì rù, huáng yòu zhì píng jiē yī yì wàn yǐ shàng, suì fèi yì yī yì wàn yǐ shàng. jǐng dé guān yī wàn yú yuán, huáng yòu èr wàn yú yuán, zhì píng bìng mù zhí zhōu xiàn guān sān qiān sān bǎi yú yuán, zǒng èr wàn sì qiān yuán. jǐng dé jiāo fèi liù bǎi wàn, huáng yòu yī qiān èr bǎi wàn, zhì píng yī qiān sān bǎi wàn. yǐ èr zhě xiào zhī, guān zhī zhòng yī bèi yú jǐng dé, jiāo zhī fèi yì yī bèi yú jǐng dé. guān zhī shù bù tóng rú cǐ, zé huáng yòu zhì píng rù guān zhī mén duō yú jǐng dé yě jiāo zhī fèi bù tóng rú cǐ, zé huáng yòu zhì píng yòng cái zhī duān duō yú jǐng dé yě. chéng zhào yǒu sī àn xún zài jí ér jiǎng qiú qí gù. shǐ guān zhī shù, rù zhě zhī duō mén kě kǎo ér zhī, jiāo zhī fèi, yòng cái zhī duō duān kě kǎo ér zhī, rán hòu gè yì qí kě bà zhě bà zhī, kě sǔn zhě sǔn zhī, shǐ tiān xià zhī rén rú huáng yòu zhì píng zhī shèng, ér tiān xià zhī yòng, guān zhī shù, jiāo zhī fèi, jiē tóng yú jǐng dé, èr zhě suǒ shěng gài bàn yǐ.
壬子,直龍圖閣、句當三班院曾鞏上言曰:「宋興,六聖相繼,與民休息,故生齒既庶,財用有餘。且以景德、皇祐、治平校之,景德戶七百三十萬,墾田一百七十萬頃;皇祐戶一千九十萬,墾田二百二十五萬頃;治平戶一千二百七十萬,墾田四百三十萬頃。天下歲入,皇祐、治平皆一億萬以上,歲費亦一億萬以上。景德官一萬餘員,皇祐二萬餘員,治平並幕職、州縣官三千三百餘員,總二萬四千員。景德郊費六百萬,皇祐一千二百萬,治平一千三百萬。以二者校之,官之眾一倍於景德,郊之費亦一倍於景德。官之數不同如此,則皇祐、治平入官之門多於景德也;郊之費不同如此,則皇祐、治平用財之端多於景德也。誠詔有司按尋載籍而講求其故。使官之數,入者之多門可考而知,郊之費,用財之多端可考而知,然後各議其可罷者罷之,可損者損之,使天下之人如皇祐、治平之盛,而天下之用,官之數,郊之費,皆同於景德,二者所省蓋半矣。」
yǐ ér zài shàng yì yuē: bì xià wèi chén suǒ yán yǐ jié yòng wèi lǐ cái zhī yào, shì zhī yán lǐ cái zhě wèi yǒu jí cǐ yě, lìng fù zhī zhōng shū. chén dài zuì sān bān, àn guó chū chéng jiù yǐ gòng fèng guān zuǒ yòu bān diàn zhí wèi sān bān, lì dōu zhī xíng shǒu lǐng zhī, yòu yǒu diàn qián chéng zhǐ, bān yuàn bié lì xíng shǒu lǐng zhī. duān gǒng yǐ hòu, fēn dōng xī gòng fèng, yòu zhì zuǒ yòu shì jìn jí chéng zhǐ, gōng zhí jiē lǐng yú sān bān, sān bān zhī chēng yì bù gǎi. chū, sān bān lì yuán zhǐ yú sān bǎi, huò bù jí zhī, zhì tiān xǐ zhī jiān, nǎi zǒng sì qiān èr bǎi yǒu yú, zhì yú jīn, nǎi zǒng yī wàn yī qiān liù bǎi jiǔ shí, zōng shì yòu bā bǎi qī shí. gài jǐng dé yuán shù yǐ shí bèi yú chū, ér yǐ jīn kǎo zhī, dài sān bèi yú jǐng dé. lüè yǐ sān nián chū rù zhī jí jiào zhī, xī níng bā nián, rù jí zhě sì bǎi bā shí yǒu qī, jiǔ nián, wǔ bǎi sì shí yǒu sì, shí nián, liù bǎi jiǔ shí ér sǐ wáng tuì miǎn chū jí zhě, suì huò guò èr bǎi rén, huò bù jí zhī. zé shì suì suì yǒu zēng, wèi jiàn qí zhǐ yě. chén yòu lüè kǎo qí rù guān zhī yáo, tiáo yú bié jì yǐ wén, yì qí kě bà zhě bà zhī, kě sǔn zhě sǔn zhī, wéi bì xià zhī suǒ zé. chén zhī suǒ zhī zhě sān bān yě, lì bù dōng xī shěn guān yǔ tiān xià tā fèi, shàng bì yǒu jìn yú cǐ zhě, wéi bì xià shì jiā kǎo chá, yǐ lèi qiú zhī. shǐ tiān xià suì rù yì wàn, ér suǒ shěng zhě shén sān, jì sān shí nián zhī tōng, dāng yǒu shí wǔ nián zhī xù. fū cái yòng, tiān xià zhī běn yě, shǐ guó jiā fù shèng rú cǐ, zé hé qiú ér bù dé, hé wèi ér bù chéng! yǐ bì xià zhī shèng zī ér jiā zhī jīng qín, yǐ biàn yīn xún gǒu qiě zhī bì, fāng dà xiū fǎ dù zhī zhèng, yǐ xìng tiān xià, zhào wàn shì, gù chén gǎn yīn guān yǐ jiǎng qiú qí sǔn yì zhī shù, ér zhōng qián rì zhī shuō yǐ xiàn, wéi bì xià cái zé. dì pō jiā nà zhī.
已而再上議曰:「陛下謂臣所言以節用為理財之要,世之言理財者未有及此也,令付之中書。臣待罪三班,按國初承舊以供奉官、左、右班殿直為三班,立都知、行首領之,又有殿前承旨,班院別立行首領之。端拱以後,分東、西供奉,又置左、右侍禁及承旨,供職皆領於三班,三班之稱亦不改。初,三班吏員止於三百,或不及之,至天禧之間,乃總四千二百有餘,至於今,乃總一萬一千六百九十,宗室又八百七十。蓋景德員數已十倍於初,而以今考之,殆三倍於景德。略以三年出入之籍較之,熙寧八年,入籍者四百八十有七,九年,五百四十有四,十年,六百九十;而死亡退免出籍者,歲或過二百人,或不及之。則是歲歲有增,未見其止也。臣又略考其入官之繇,條於別記以聞,議其可罷者罷之,可損者損之,惟陛下之所擇。臣之所知者三班也,吏部東、西審官與天下它費,尚必有近於此者,惟陛下試加考察,以類求之。使天下歲入億萬,而所省者什三,計三十年之通,當有十五年之蓄。夫財用,天下之本也,使國家富盛如此,則何求而不得,何為而不成!以陛下之聖資而加之精勤,以變因循苟且之弊,方大修法度之政,以幸天下,詔萬世,故臣敢因官以講求其損益之數,而終前日之說以獻,惟陛下裁擇。」帝頗嘉納之。
shí èr yuè, jiǎ zǐ, liáo yǐ yē lǜ dé lēi dài wèi mèng fù fáng chǎng gǔn. yǐ chǒu, yǐ xiāo tuō bo jiā wèi běi fǔ zǎi xiàng, yē lǜ shì qiān zhī běi yuàn shū mì shǐ shì, yē lǜ shèn sī tóng zhī běi yuàn shū mì shǐ shì.
十二月,甲子,遼以耶律德勒岱為孟父房敞袞。乙丑,以蕭托卜嘉為北府宰相,耶律世遷知北院樞密使事,耶律慎思同知北院樞密使事。
gēng wǔ, liáo miǎn xī jīng liú mín zū fù yī nián.
庚午,遼免西京流民租賦一年。
jiǎ xū, jiǎn mín fù.
甲戌,減民賦。
dīng hài, liáo yù xíng zhēng dàn lǐ.
丁亥,遼豫行正旦禮。
wù zǐ, liáo zhǔ rú hùn tóng jiāng.
戊子,遼主如混同江。