qǐ zhāo yáng zuò è jiǔ yuè, jǐn qiáng yǔ chì fèn ruò liù yuè, fán sān nián yǒu qí.
起昭阳作噩九月,尽强圉赤奋若六月,凡三年有奇。
níng zōng fǎ tiān bèi dào chún dé mào gōng rén wén zhé wǔ shèng ruì gōng xiào huáng dì jiā dìng liù nián jīn zhēn yòu yuán nián, méng gǔ tài zǔ bā nián
○宁宗法天备道纯德茂功仁文哲武圣睿恭孝皇帝嘉定六年(金贞祐元年,蒙古太祖八年)
jiǔ yuè, yǐ sì shuò, jīn zhǔ yù shàng shū zhě:" shì yǒu guī huà zhě, xī yī shì zōng suǒ xíng xíng zhī."
九月,乙巳朔,金主谕尚书者:“事有规画者,悉依世宗所行行之。”
dīng wèi, jīn zhǔ lín diàn qián zhǔ yú wèi wáng dǐ dì, yǒu sī zòu jiù lǐ dāng zuò kū, jīn zhǔ mìng chè zuò, fú kū jǐn āi, chì yǒu sī yǐ lǐ gǎi zàng.
丁未,金主临奠前主于卫王邸第,有司奏旧礼当坐哭,金主命撤坐,伏哭尽哀,敕有司以礼改葬。
jīn zhǔ zhào qiú zhí yán. wù shēn, yù rén zhèng diàn, shì cháo, cì hè shě lī zhí zhōng zuò, zhí zhōng bù cí ér zuò.
金主诏求直言。戊申,御仁政殿,视朝,赐赫舍哩执中坐,执中不辞而坐。
xīn hài, jīn fēng huáng zǐ shǒu lǐ wèi suì wáng, shǒu chún wèi pú wáng. kuí wáng yǒng shēng hōng, jīn zhǔ qīn lín diàn.
辛亥,金封皇子守礼为遂王,守纯为濮王。夔王永升薨,金主亲临奠。
rén zǐ, jīn gǎi yuán zhēn yòu, dà shè. bǐng chén, yòu chéng xiàng tú kè tǎn yì jìn zuǒ chéng xiàng, fēng guǎng píng jùn wáng. zuǒ jiàn yì dài fū zhāng xíng xìn shàng yán chóng jié jiǎn guǎng tīng nà míng shǎng fá sān shì.
壬子,金改元贞祐,大赦。丙辰,右丞相图克坦镒进左丞相,封广平郡王。左谏议大夫张行信上言崇节俭、广听纳、明赏罚三事。
gēng shēn, jīn hè shě lī zhí zhōng yì fèi gù wèi wáng wèi shù rén. jīn zhǔ yuē:" zhèn xú sī zhī." xuán zhào bǎi guān yì yú cháo táng, yì zhě èr bǎi yú rén, tài zǐ shǎo fù è tún zhōng xiào shì dú xué shì fù chá sī zhōng ē fù zhí zhōng, yì yuē:" qiè rén zhī cái, yóu wèi zhī dào, kuàng tōu dà wèi yǐ sī jǐ hū? qǐng fèi wèi shù rén." hù bù shàng shū wǔ dū shí yí tián tíng fāng děng sān shí rén, qǐng xiáng wèi wáng hóu tài zǐ shǎo bǎo zhāng xíng jiǎn, qǐng yòng hàn chāng yì wáng jìn hǎi xī gōng gù shì shì yù shǐ wán yán yù děng shí rén, qǐng xiáng fù wáng fēng. zhí zhōng gù zhí qián yì, jīn zhǔ bù dé yǐ, nǎi jiàng fēng dōng hǎi jùn hóu.
庚申,金赫舍哩执中议废故卫王为庶人。金主曰:“朕徐思之。”旋诏百官议于朝堂,议者二百馀人,太子少傅鄂屯忠孝、侍读学士富察思忠阿附执中,议曰:“窃人之财,犹谓之盗,况偷大位以私己乎?请废为庶人。”户部尚书武都、拾遗田庭芳等三十人,请降为王侯;太子少保张行简,请用汉昌邑王、晋海西公故事;侍御史完颜寓等十人,请降复王封。执中固执前议,金主不得已,乃降封东海郡侯。
jīn zhāo xuě zhāng zōng yuán fēi lǐ shì, chéng yù jiǎ shì, zhào yuē:" dà ān zhī chū, bān yù tiān xià, wèi lǐ shì yǔ qí mǔ wáng pàn ér jí lǐ xīn xǐ tóng móu, lìng jiǎ shì xū chēng yǒu shēn, gè zhèng zuì fǎ. zhāng zōng huáng dì shèng dé cōng míng, qǐ róng yǒu cǐ qī dài! jìn yīn jí yì, tí diǎn jìn shì jú wán yán dá, huò wáng fù dà zhèng dé, jiē yán jiǎ shì shì nèi yǒu yuān. zhèn qīn lín wèn zuǒ zhèng, qí shì ài mèi, dāng shí bèi zuì qiǎn zé zhě, kě jù fàng miǎn huán jiā."
金昭雪章宗元妃李氏,承御贾氏,诏曰:“大安之初,颁谕天下,谓李氏与其母王盼儿及李新喜同谋,令贾氏虚称有身,各正罪法。章宗皇帝圣德聪明,岂容有此欺绐!近因集议,提点近侍局完颜达,霍王傅大政德,皆言贾氏事内有冤。朕亲临问左证,其事暧昧,当时被罪谴责者,可俱放免还家。”
bǐng yín, jīn zhǔ mìng liù pǐn yǐ xià guān, shì yǒu kě yán zhě, yán zhī wú yǐn.
丙寅,金主命六品以下官,事有可言者,言之无隐。
shì yuè, chū yǐ jīng cháo guān jiān shěng mén.
是月,初以京朝官监省门。
rùn yuè, wù chén shuò, zhào yù shǐ tái kǎo kè jiān sī.
闰月,戊辰朔,诏御史台考课监司。
jīn zhǔ bài rì yú rén zhèng diàn. zì shì měi yuè jí wèi cháng.
金主拜日于仁政殿。自是每月吉为常。
jīn zhǔ jiù míng xún, tài hé zhōng, gǎi cì míng cóng jiā, gēng wǔ, fù jiù míng. zhào:" qián suǒ gēng míng èr zì, zì jīn bù xū huí bì."
金主旧名珣,泰和中,改赐名从嘉,庚午,复旧名。诏:“前所更名二字,自今不须回避。”
xīn wèi, jīn zhǔ zhuī zūn qí mǔ liú shì wèi huáng tài hòu.
辛未,金主追尊其母刘氏为皇太后。
jiǎ shēn, jīn lì huáng zǐ shǒu zhōng wèi huáng tài zǐ, cóng zhāng xíng xìn qǐng yě.
甲申,金立皇子守忠为皇太子,从张行信请也。
bǐng xū, yǐ jīn zhǔ xīn lì, mìng sì chuān jǐn biān bèi.
丙戌,以金主新立,命四川谨边备。
jǐ chǒu, yǐ hú běi hàn shāng, zhào jiān sī shǒu lìng zhèn xù.
己丑,以湖北旱伤,诏监司、守令赈恤。
guǐ sì, léi.
癸巳,雷。
jiǎ wǔ, shǐ mí yuǎn děng shàng èr zǔ xià qī shì xiān yuán lèi pǔ gāo zōng bǎo xùn huáng dì yù dié huì yào. dì mìng zhù xiào zōng jìng tiān tú zhì zuǒ yòu, bèi shěng lǎn.
甲午,史弥远等上二祖下七世《仙源类谱》、《高宗宝训》、《皇帝玉牒、会要》。帝命驻孝宗《敬天图》置左右,备省览。
yǐ wèi, dà léi. bǐng shēn, xià zuì jǐ zhào.
乙未,大雷。丙申,下罪己诏。
jīn yǐ zhū hè lǜ guǒ lēi qí wèi yuán shuài yòu jiān jūn. jīn zhǔ yù zhī yuē:" wén jūn zhōng shì jiē zhōng fù, dé wú shī jī yí hū? zì jīn dāng jí xíng zhī, zhèn dàn zé chéng gōng ěr." xuán mìng zì zhèn zhōu shǒu yù zhōng dōu.
金以珠赫寽果勒齐为元帅右监军。金主谕之曰:“闻军中事皆中覆,得无失机宜乎?自今当即行之,朕但责成功耳。”旋命自镇州守御中都。
dōng, shí yuè, dīng yǒu shuò, jīn zhōng dōu jiè yán.
冬,十月,丁酉朔,金中都戒严。
wù shēn, qiǎn zhēn dé xiù hè jīn zhǔ jí wèi gēng xū, qiǎn lǐ zhí shǐ jīn hè zhēng dàn. huì jīn luàn, jiē bù zhì ér hái.
戊申,遣真德秀贺金主即位;庚戌,遣李埴使金贺正旦。会金乱,皆不至而还。
méng gǔ xuǎn zhū bù jīng bīng wǔ qiān qí, shǐ qí ěr tái hā tái èr jiāng qù zhōng dōu. méng gǔ yóu qí zhì gāo qiáo, jīn zǎi zhí yǐ wén. jīn zhǔ shǐ rén wèn zhí zhōng, zhí zhōng yuē:" jì huà yǐ dìng yǐ." jì ér ràng zǎi zhí yuē:" wú wèi shàng shū lìng, qǐ dé bù xiān yǔ yì ér jù zòu yé!" zǎi zhí xùn xiè ér yǐ.
蒙古选诸部精兵五千骑,使奇尔台、哈台二将趣中都。蒙古游骑至高桥,金宰执以闻。金主使人问执中,执中曰:“计画已定矣。”既而让宰执曰:“吾为尚书令,岂得不先与议而遽奏耶!”宰执逊谢而已。
tí diǎn jìn shì jú qìng shàn nǔ, fù shǐ wéi bì, fèng yù wéi kāng, qǐng chú zhí zhōng. jīn zhǔ niàn yuán lì gōng, yǐn rěn bù xǔ.
提点近侍局庆善努,副使惟弼,奉御惟康,请除执中。金主念援立功,隐忍不许。
zhí zhōng qiǎn guǒ lēi qí chū zhàn, zhé bài, zhí zhōng yù zhǎn zhī, jīn zhǔ yù miǎn. zhí zhōng nǎi yì qí bīng, jiè zhī yuē:" shèng zé shú zuì, bù shèng zhǎn rǔ yǐ!" xīn hài, guǒ lēi qí chū zhàn, zì xī zhì xiǎo, běi fēng dà zuò, chuī shí yáng shā, bù néng xìng mù, jīn bīng dà kuì. guǒ lēi qí zì dù bì wèi zhí zhōng suǒ shā, nǎi yǐ jiū jūn rù zhōng dōu, wéi zhí zhōng dì. zhí zhōng wén nán, wān gōng zhù shǐ wài shè, bù shèng, dēng hòu tǎn yù zǒu, yī guà, duò ér shāng gǔ, jūn shì jiù zhǎn zhī. guǒ lēi qí qǔ qí shǒu, yì quē qǐng zuì. jīn zhǔ shè zhī, wèi jìn shì jú mì dá zhào zhǐ, wèi guǒ lēi qí jiě, yīn yǐ guǒ lēi qí wèi zuǒ fù yuán shuài. zhí zhōng zhī dǎng qū shì rén yǔ jiū jūn dòu, jiū jūn duō sǐ. jīn zhǔ shǐ jìn shì jú wèi yù zhī, nǎi zhǐ. rén zǐ, chū zhí zhōng zhī dǎng yú wài.
执中遣果勒齐出战,辄败,执中欲斩之,金主谕免。执中乃益其兵,戒之曰:“胜则赎罪,不胜斩汝矣!”辛亥,果勒齐出战,自夕至晓,北风大作,吹石扬沙,不能兴目,金兵大溃。果勒齐自度必为执中所杀,乃以糺军入中都,围执中第。执中闻难,弯弓注矢外射,不胜,登后坦欲走,衣絓,堕而伤股,军士就斩之。果勒齐取其首,诣阙请罪。金主赦之,谓近侍局密达诏旨,为果勒齐解,因以果勒齐为左副元帅。执中之党驱市人与糺军斗,糺军多死。金主使近侍局慰谕之,乃止。壬子,出执中之党于外。
jiǎ yín, jīn zhāng xíng xìn shàng fēng shì yuē:" chūn qiū zhī fǎ, guó jūn lì bù yǐ dào, ruò cháng yǔ zhū hóu méng huì, jí liè wéi zhū hóu. dōng hǎi zài wèi yǐ liù nián yǐ, wèi qí chén zhě, shuí gǎn gàn zhī! zhí zhōng wò bīng rù chéng, gōng xíng shì nì, dàng shì shí, wéi shàn yán shí gǔ nè lǜ zhòng fù yuán, zhì yú zhàn sǐ, lùn qí zhōng liè, zài cháo shí lù zhě jiē dāng kuì zhī. bì xià shǐ qīn wàn jī, hǎi nèi wàng huà, bāo xiǎn èr rén, yán jí zǐ sūn, shù jī shǎo wèi zhēn hún. sòng xú xiàn zhī fù liàng xiè huì, shì yíng yáng wáng, lì wén dì, wén dì zhū zhī, yǐ jiāng líng fèng yíng zhī chéng, miǎn qí qī zǐ. zhí zhōng, guó zhī dà zéi, suī yǐ sǐ ér zuì míng wèi zhèng, yí bào qí guò è, xuān bù zhōng wài, chú míng xuē jué, yuán zuò qí jiā, rán hòu wèi kuài. bì xià ruò bù rěn yuán lì zhī láo, zé yī yuán jiā gù shì, yì zú shì chéng jiè." nǎi xià zhào bào zhí zhōng guò è, xuē qí guān jué. zèng shàn yán shí gǔ nè gōng, lù qí hòu. qìng shàn nǔ wéi kāng wéi bì jiē qiān shǎng. jìn shì jú zì cǐ yòng shì.
甲寅,金张行信上封事曰:“《春秋》之法,国君立不以道,若尝与诸侯盟会,即列为诸侯。东海在位已六年矣,为其臣者,谁敢干之!执中握兵入城,躬行弑逆,当是时,惟善延、实古讷率众赴援,至于战死,论其忠烈,在朝食禄者皆当愧之。陛下始亲万机,海内望化,褒显二人,延及子孙,庶几少慰贞魂。宋徐羡之、傅亮、谢晦,弑营阳王,立文帝,文帝诛之,以江陵奉迎之诚,免其妻子。执中,国之大贼,虽已死而罪名未正,宜暴其过恶,宣布中外,除名削爵,缘坐其家,然后为快。陛下若不忍援立之劳,则依元嘉故事,亦足示惩戒。”乃下诏暴执中过恶,削其官爵。赠善延、实古讷宫,录其后。庆善努、惟康、惟弼皆迁赏。近侍局自此用事。
méng gǔ mù hū lī tǒng bīng qīn jīn, suǒ xiàng cán pò. yǒng qīng rén shǐ bǐng zhí jù zú móu yuē:" fāng jīn guó jiā sāng luàn, wú jiā bǎi kǒu hé yǐ zì bǎo?" jì ér zhī jiàng zhě jiē dé miǎn, nǎi lǜ lǐ zhōng shù qiān rén yì zhuō zhōu jūn mén jiàng. mù hū lī yù yòng bǐng zhí, bǐng zhí cí, nǎi yǐ qí zi tiān ní wèi wàn hù, lǐng jiàng rén jiā shǔ tún bà zhōu.
蒙古穆呼哩统兵侵金,所向残破。永清人史秉直聚族谋曰:“方今国家丧乱,吾家百口何以自保?”既而知降者皆得免,乃率里中数千人诣涿州军门降。穆呼哩欲用秉直,秉直辞,乃以其子天倪为万户,领降人家属屯霸州。
guǐ hài, jīn fàng gōng nǚ bǎi sān shí rén.
癸亥,金放宫女百三十人。
shí yī yuè, wù chén, xià rén kòu jīn huì zhōu, tú kè tǎn chuò ěr chū bīng jī zǒu zhī.
十一月,戊辰,夏人寇金会州,图克坦绰尔出兵击走之。
jīn zhǔ yù yǔ méng gǔ yì hé, qiǎn shǐ bào zhī. gēng wǔ, zhào bǎi guān yì yú shàng shū shěng.
金主欲与蒙古议和,遣使报之。庚午,诏百官议于尚书省。
shí wò bīng zhě jiē wèi suō bù gǎn zhàn, yuē kǒng huài hé yì. zhāng xíng xìn shàng yán yuē:" hé zhī yǔ zhàn, běn shì èr shì, fèng shǐ zhě zì zhuān yì hé, jiāng bīng zhě wéi dāng zhǔ zhàn, qǐ dé yǐ hé shì wèi cí? zì chóng qìng lái, jiē yǐ hé wù. ruò wǒ jūn shí kěn jìn zhàn, shāo cuò qí fēng, zé hé shì chéng yě jiǔ yǐ. qǐng běi shǐ jì lái, rán yóu pò dōng jīng, lüè hé dōng, jīn wǒ shǐ fāng xíng, jiàng shuài zhé àn bīng bù dòng, yú hé yì zú wú yì yě. shì shì yì jiān, chú liáng yì jié, hé zhī chéng fǒu, gài wèi kě zhī, qǐ dāng bì mén zì shǒu yǐ dài bì zāi? yí jí shì mǎ shàng zhuàng, zé měng jiàng ruì bīng, fáng wèi zhuǎn shū, wǎng lái jù zhàn, shǐ zhī shǎo jǔ, zé fù jìn xù jī jiē kě rù jīng shī, hé yì yì bù rì kě chéng yǐ." jīn zhǔ xīn zhī qí shàn ér bù néng xíng.
时握兵者皆畏缩不敢战,曰恐坏和议。张行信上言曰:“和之与战,本是二事,奉使者自专议和,将兵者惟当主战,岂得以和事为辞?自崇庆来,皆以和误。若我军时肯进战,稍挫其锋,则和事成也久矣。顷北使既来,然犹破东京,略河东,今我使方行,将帅辄案兵不动,于和议卒无益也。事势益艰,刍粮益竭,和之成否,盖未可知,岂当闭门自守以待敝哉?宜及士马尚壮,择猛将锐兵,防卫转输,往来拒战,使之少沮,则附近蓄积皆可入京师,和议亦不日可成矣。”金主心知其善而不能行。
jīn yǐ héng hǎi jié dù shǐ chéng huī wèi yòu chéng, yǐ gěng duān yì cān zhī zhèng shì.
金以横海节度使承晖为右丞,以耿端义参知政事。
guǐ wèi, xū hèn mán kòu zhōng zhèn zhài.
癸未,虚恨蛮寇中镇寨。
méng gǔ bīng gōng jīn guān zhōu, cì shǐ gāo shǒu yuē sǐ zhī.
蒙古兵攻金观州,刺史高守约死之。
shí èr yuè, dīng yǒu shuò, jīn yǐ tú kè tǎn gōng bì wèi yòu chéng, chéng huī jìn dōu yuán shuài jiān píng zhāng zhèng shì, guǒ lēi qí jìn píng zhāng zhèng shì, réng jiān zuǒ fù yuán shuài.
十二月,丁酉朔,金以图克坦公弼为右丞,承晖进都元帅兼平章政事,果勒齐进平章政事,仍兼左副元帅。
rén yín, juān qióng zhōu dīng yán qián.
壬寅,蠲琼州丁盐钱。
xià qǔ jīn jīng zhōu.
夏取金泾州。
méng gǔ zhǔ liú qí ěr tái hā tái tún jīn zhōng dū chéng běi, fēn jiàng rén yáng bó yù liú bó lín hàn jūn sì shí liù dū tǒng bìng méng gǔ bīng wèi sān dào: mìng qí zi zhuō qìn chá hǎn tái è gé dé yī wèi yòu jūn, xún tài xíng ér nán, pò bǎo suì zhōng shān xíng luò cí xiāng wèi huī huái mèng zhū jùn, jìng dǐ huáng hé, lüè zé lù píng yáng tài yuán zhī jiān dì hā sà ěr jí kè tè bo qí děng wéi zuǒ jūn, zūn hǎi ér dōng, pò luán jì jí liáo xī zhū jùn méng gǔ zhǔ zì jiāng yǔ zi tú lěi wèi zhōng jūn, pò xióng mò qīng cāng jǐng xiàn hé jiān bīn dì jǐ nán děng jùn. sān dào bīng hái, fù tún dà kǒu, yǐ bī zhōng dōu. shí zhū lù bīng jiē wǎng shān hòu fáng è, nǎi qiān xiāng mín wèi bīng, shàng chéng shǒu yù. méng gǔ jǐn qū qí jiā shǔ lái gōng, fù zǐ xiōng dì, wǎng wǎng yáo hū xiāng yìng, yóu shì rén wú gù zhì, gù suǒ zhì jùn yì jiē xià. fán pò jīn jiǔ shí yú jùn, liǎng hé shān dōng shù qiān lǐ, rén mín shā lù jǐ jǐn, jīn bó zǐ nǚ yáng chù niú mǎ xí juǎn ér qù, wū lú fén huǐ, chéng guō qiū xū. wéi zhōng dōu tōng shùn zhēn dìng qīng wò dà míng dōng píng dé pī hǎi zhōu shí yī chéng bù xià.
蒙古主留奇尔台、哈台屯金中都城北,分降人杨伯遇、刘伯林汉军四十六都统并蒙古兵为三道:命其子卓沁、察罕台、谔格德依为右军,循太行而南,破保、遂、中山、邢、洛、磁、相、卫辉、怀、孟诸郡,径抵黄河,掠泽、潞、平阳、太原之间;弟哈萨尔及克特卜齐等为左军,遵海而东,破滦、蓟及辽西诸郡;蒙古主自将与子图垒为中军,破雄、莫、清、沧、景、献、河间、滨、棣、济南等郡。三道兵还,复屯大口,以逼中都。时诸路兵皆往山后防遏,乃签乡民为兵,上城守御。蒙古尽驱其家属来攻,父子兄弟,往往遥呼相应,由是人无固志,故所至郡邑皆下。凡破金九十馀郡,两河、山东数千里,人民杀戮几尽,金帛、子女、羊畜牛马席卷而去,屋庐焚毁,城郭丘墟。惟中都、通、顺、真定、清、沃、大名、东平、德、邳、海州十一城不下。
jīn zhāng xíng xìn yán:" zì bīng xìng yǐ lái, jiàng shuài shén nán qí rén. yuàn bì xià lìng zhòng chén gè jǔ suǒ zhī, cái guǒ kě yòng, bāo xiǎn jiǎng yù, lìng qí zì xiào, bì yǒu fèn mìng bào guó zhě. xī lǐ mù wèi zhào jiāng, jūn gōng jué shǎng, jiē dé zì zhuān, chū gōng rù shǒu, bù cóng zhōng fù, suì néng běi pò dà dí, xī yì qiáng qín. mìng jiāng ruò bù yǐ wén fǎ jū shéng zhōng zhǐ qiān zhì, wěi rèn zé chéng, shǐ de jǐn qí zhì néng, zé kè fù zhī gōng kě wàng yǐ." jīn zhǔ shàn qí yán.
金张行信言:“自兵兴以来,将帅甚难其人。愿陛下令重臣各举所知,才果可用,褒显奖谕,令其自效,必有奋命报国者。昔李牧为赵将,军功爵赏,皆得自专,出攻入守,不从中覆,遂能北破大敌,西抑强秦。命将若不以文法拘绳、中旨牵制,委任责成,使得尽其智能,则克复之功可望矣。”金主善其言。
méng gǔ bīng wéi zhōng dōu. jīn zhì zhāo xián suǒ yú dōng huá mén nèi wài, shì shù jiē dé yán shì, huò bù cì chú guān, yóu shì lǘ yán xì mín, wǎng wǎng xuàn yù qiú shòu. wáng shǒu xìn zhě, běn yī cūn fū, gǎn wéi dà yán, yǐ zhū gě liàng wèi bù zhī bīng, wán yán yù jiàn yú cháo, zhào shǔ xíng jūn dū tǒng. mù shì jǐng wú lài wèi bīng, jiào yuè jìn tuì tiào yuè, dà gài shì tóng xì dà shū" gǔ jīn xiāng duì" sì zì yú qí shàng, zuò huáng bù páo zī jīn là pái gè sān shí liù shì, niú tóu xiǎng huán liù shí sì méi, yù yǐ bù dí ér zǒu zhī, dà shuài jiē dàn wàng yīn yǔ qí zhòng chū chéng, shā bǎi xìng zhī qiáo cǎi zhě yǐ wéi gōng. jiǎ nài ér zhě, běn qí lù xiǎo shuō rén, lǐ yǔ huī cháo yǐ qǔ yī shí, zhì yùn liáng chē qiān liàng, shì shí cái mù shén jiān, suǒ fèi hào dà, guān zhě jiē qiè xiào zhī. cǎo zé lǐ dòng, zài dà ān mò, cháng shì sī tiān jiàn lǐ tiān huì, yī fù tiān wén, jiǎ tuō zhān bǔ, qū zǒu guì chén, dé wèi tiān wén guān. dòng cháng mì zòu:" bái qì guàn zǐ wēi, zhǔ jīng shī bīng luàn, xìng bù guàn chè, dé bù chéng huò." jì ér guǒ lēi qí shā zhí zhōng, jīn zhǔ yì xìn zhī. zhāng xíng xìn shàng yán:" yì chēng' kāi guó chéng jiā, xiǎo rén fú yòng', shèng rén suǒ yǐ chuí jiè hòu shì zhě, qí yán rú cǐ. jīn dí bīng zòng héng, rén qíng xiōng jù, yìng dí xìng lǐ, fēi xián zhì mò néng. kuáng zi yōng liú, wěi méng bá zhuó, cān yù jī wù, shén wú wèi yě." yú shì jīn zhǔ jiē bà zhī.
蒙古兵围中都。金置招贤所于东华门内外,士庶皆得言事,或不次除官,由是闾阎细民,往往炫鬻求售。王守信者,本一村夫,敢为大言,以诸葛亮为不知兵,完颜寓荐于朝,诏署行军都统。募市井无赖为兵,教阅进退跳跃,大概似童戏;大书“古今相对”四字于旗上,作黄布袍、缁巾、镴牌各三十六事,牛头响环六十四枚,欲以怖敌而走之,大率皆诞妄;因与其众出城,杀百姓之樵采者以为功。贾耐儿者,本岐路小说人,俚语诙嘲以取衣食,制运粮车千辆,是时材木甚艰,所费浩大,观者皆窃笑之。草泽李栋,在大安末,尝事司天监李天惠,依附天文,假托占卜,趋走贵臣,得为天文官。栋尝密奏:“白气贯紫微,主京师兵乱,幸不贯彻,得不成祸。”既而果勒齐杀执中,金主益信之。张行信上言:“《易》称‘开国承家,小人弗用’,圣人所以垂戒后世者,其严如此。今敌兵纵横,人情恟惧,应敌兴理,非贤智莫能。狂子庸流,猥蒙拔擢,参预机务,甚无谓也。”于是金主皆罢之。
jīn zhū hè lǜ guǒ lēi qí pì yù shǐ lǐ yīng wèi jīng lì guān. yīng shàng shū yú guǒ lēi qí yuē:" zhōng dōu zhī yǒu jū yōng, yóu qín zhī yǒu xiáo hán shǔ zhī yǒu jiàn mén yě. ěr zhě chè jū yōng bīng, wǒ shì suì qù. jīn tǔ háo shǒu zhī, cháo tíng dāng qiǎn guān jié zhì. shī cǐ bù tú, zhōng yì zhī shì, jiāng zhuǎn wéi tā yǐ." yòu yuē:" kě zhèn fǔ xuān dé dé xīng yú mín, shǐ zhī cóng róng, suǒ zài zì yǒu sù cáng, shì yǐ qǔ gěi, shì guó jiā bù fèi dòu liáng chǐ bó, zuò shōu suǒ shī zhī guān ài yě. jū yōng zhǐ chǐ, zài dōu zhī běi, ér bù néng wèi hù, yīng shí chǐ zhī." guǒ lēi qí zòu qí shū, jí chú gōng bù yuán wài láng, chōng xuān chà dōu tí kòng, jū yōng děng guān ài xī lì yān.
金珠赫寽果勒齐辟御史李英为经历官。英上书于果勒齐曰:“中都之有居庸,犹秦之有崤、函、蜀之有剑门也。迩者撤居庸兵,我势遂去。今土豪守之,朝廷当遣官节制。失此不图,忠义之士,将转为它矣。”又曰:“可镇抚宣德、德兴馀民,使之从戎,所在自有宿藏,是以取给,是国家不费斗粮尺帛,坐收所失之关隘也。居庸咫尺,在都之北,而不能卫护,英实耻之。”果勒齐奏其书,即除工部员外郎,充宣差都提控,居庸等关隘悉隶焉。
jīn yuán shuài yòu dōu jiān nèi zú é ěr kè lǜ bīng wǔ qiān hù liáng tōng zhōu, yù méng gǔ bīng zhé kuì. zhāng xíng xìn shàng yán yuē:" yù bīng zhī dào, wú guò shǎng fá. shǐ qí lín dí yǒu suǒ mù ér lè yú jìn, yǒu suǒ wèi ér bù gǎn tuì, rán hòu jiàng shì yòng mìng ér gōng kě chéng. ruò é ěr kè bài nǜ, yí míng zhèng qí zuì. cháo tíng kuān róng, yī qiè bù wèn, chén kǒng yù jūn zhī dào wèi jǐn yě." jīn zhǔ bào yuē:" qīng yì jù xī, é ěr kè yǐ xià yù yǐ."
金元帅右都监内族额尔克率兵五千护粮通州,遇蒙古兵辄溃。张行信上言曰:“御兵之道,无过赏罚。使其临敌有所慕而乐于进,有所畏而不敢退,然后将士用命而功可成。若额尔克败衄,宜明正其罪。朝廷宽容,一切不问,臣恐御军之道未尽也。”金主报曰:“卿意具悉,额尔克已下狱矣。”
jīn shān dōng bèi bīng, jùn xiàn wàng fēng ér dùn, tài ān zhōu cì shǐ hé sù jiā ān lǐ dú chéng shǒu. huò quàn qí qù, ān lǐ yuē:" wǒ qù, chéng shuí yǔ bǎo? qiě wéi rén chén ér bì nàn, bù fù guó jiā zhī ēn hū?" nǎi tuán liàn shàn wán, wèi shǒu yù jì. yǐ ér méng gǔ bīng zhì, gōng xún rì, bù néng xià, wèi zhī yuē:" cǐ gū chéng ěr, nèi wú liáng chǔ, wài wú bīng yuán, bù jiàng, wú yí lèi yǐ." ān lǐ bù tīng. chéng pò, bèi zhí, huò zhǐ wèi jiǔ jiān, ān lǐ yuē:" wǒ cì shǐ yě, hé yǐ huì wèi!" shǐ zhī guì, ān lǐ bù qū, suì yǐ gē zhuāng qí xiōng ér shā zhī. zhào zèng tài dìng jūn jié dù shǐ, shì jiān zhēn. ān lǐ, dà míng lù rén yě.
金山东被兵,郡县望风而遁,泰安州刺史和速嘉安礼独城守。或劝其去,安礼曰:“我去,城谁与保?且为人臣而避难,不负国家之恩乎?”乃团练缮完,为守御计。已而蒙古兵至,攻旬日,不能下,谓之曰:“此孤城耳,内无粮储,外无兵援,不降,无遗类矣。”安礼不听。城破,被执,或指为酒监,安礼曰:“我刺史也,何以讳为!”使之跪,安礼不屈,遂以戈桩其胸而杀之。诏赠泰定军节度使,谥坚贞。安礼,大名路人也。
shì suì, liǎng zhè zhū zhōu dà shuǐ, zhèn zhī.
是岁,两浙诸州大水,赈之。
níng zōng fǎ tiān bèi dào chún dé mào gōng rén wén zhé wǔ shèng ruì gōng xiào huáng dì jiā dìng qī nián jīn zhēn yòu èr nián, méng gǔ tài zǔ jiǔ nián
○宁宗法天备道纯德茂功仁文哲武圣睿恭孝皇帝嘉定七年(金贞祐二年,蒙古太祖九年)
chūn, zhēng yuè, dīng mǎo shuò, jīn yǐ biān shì wèi xī, miǎn cháo hè.
春,正月,丁卯朔,金以边事未息,免朝贺。
sì chuān zhì zhì shǐ ān bǐng, qiǎn tí jǔ fù jiāo bó mǎ wù hé jiǔ líng děng lǜ zhū jiàng jí jīn rén zhàn yú qín zhōu chéng xià, bài hái. miǎn zhōu dū tǒng zhì wáng dà cái, zhí jiǔ líng děng qī rén, zhǎn zhī, xiāo shǒu jìng shàng, ér sòng bǐng yú cháo, wèi yǒu yì zhì.
四川制置使安丙,遣提举阜郊博马务何九龄等率诸将及金人战于秦州城下,败还。沔州都统制王大才,执九龄等七人,斩之,枭首境上,而讼丙于朝,谓有异志。
xīn wèi, méng gǔ bīng gōng jīn zhāng dé fǔ, zhī fǔ hóng guǒ jiǔ zhū sǐ zhī. jiǔ zhū, lín huáng rén yě.
辛未,蒙古兵攻金彰德府,知府洪果玖珠死之。玖珠,临潢人也。
dīng chǒu, cān zhī zhèng shì zhāng liáng néng zú.
丁丑,参知政事章良能卒。
yǐ wèi, méng gǔ bīng rù huái zhōu, jīn qìn nán jūn jié dù shǐ wǎn píng sòng yǐ sǐ zhī.
乙未,蒙古兵入怀州,金沁南军节度使宛平宋扆死之。
shì yuè, jīn lǐ yīng chéng yè yǔ zhuàng shì lǐ xióng guō zhòng yuán děng sì bǎi jiǔ shí rén chū zhōng dū chéng, yuán xī shān jìn zhì fú yán sì, lìng xióng děng xià shān zhāo mù jūn mín, xún rì, dé wàn yú rén, zé zhòng suǒ tuī fú zhě lǐng zhī, guǐ chēng tǔ háo, lǚ yǔ méng gǔ bīng zhàn, bèi chuàng, zhào hái.
是月,金李英乘夜与壮士李雄、郭仲元等四百九十人出中都城,缘西山进至佛岩寺,令雄等下山招募军民,旬日,得万馀人,择众所推服者领之,诡称土豪,屡与蒙古兵战,被创,召还。
jīn zhī dà xīng fǔ shì xū dǐng, yǐ zài jīng pín mín quē shí zhě zhòng, yí lì fǎ zhèn jiù, shàng yán:" jīng shī guān mín yǒu néng shàn gěi pín mín zhě, yí jì suǒ shàn, qiān guān shēng zhì, yǐ quàn jiǎng zhī." suì dìng quán yí yù ēn lì gé.
金知大兴府事胥鼎,以在京贫民阙食者众,宜立法赈救,上言:“京师官民有能赡给贫民者,宜计所赡,迁官升秩,以劝奖之。”遂定权宜鬻恩例格。
èr yuè, dīng wèi, qīng qiāng bo lóng shí èr gǔ lái jiàng. bo lóng, qīng qiāng bù zú yě, xìng cán rěn, duō qì xiè, yǎng lǔ lüè wéi shēng. shí èr gǔ zhě, shí èr zhǒng yě.
二月,丁未,青羌卜笼十二骨来降。卜笼,青羌部族也,性残忍,多器械,仰掳掠为生。十二骨者,十二种也。
sān yuè, dīng mǎo, zhào ān bǐng wèi tóng zhī shū mì yuàn shì, yǐ chéng dū lù ān fǔ shǐ dǒng jū yì wèi sì chuān zhì zhì shǐ.
三月,丁卯,召安丙为同知枢密院事,以成都路安抚使董居谊为四川制置使。
gēng chén, jīn qiǎn shǐ lái dū èr nián suì bì.
庚辰,金遣使来督二年岁币。
jīn cān zhī zhèng shì gěng duān yì, yǐ zhōng dōu wéi jiǔ, jiàng shuài jiē bù kěn zhàn, yán yú jīn zhǔ yuē:" jīn rì zhī huàn, dōng hǎi qǐ zhī. shì zú zòng bù kě shǐ, chéng zhōng jūn zì dū tǒng zhì mù kūn bù chì wàn yú, qiǎn cǐ bèi yī chū, huò kě yǐ dé zhì." yì jìng bù xíng.
金参知政事耿端义,以中都围久,将帅皆不肯战,言于金主曰:“今日之患,东海启之。士卒纵不可使,城中军自都统至穆昆不啻万馀,遣此辈一出,或可以得志。”议竟不行。
guǐ wèi, jīn zhǔ yǐ liáng yùn dào jué, xià lìng kuò sù, zhōng dōu dà rǎo. zhāng xíng xìn shàng shū yuē:" jìn rì cháo tíng lìng zhī dà xīng fǔ xū dǐng pián yí jì huà jūn shí, yīn zòu xǔ rén nà sù mǎi guān. jì yòu qiǎn cān zhī zhèng shì è tún zhōng xiào kuò guān mín liáng, hù cún liǎng yuè, yú xī lìng shū gōng. chóu yǐ jué jí yín chāo. shí yǒu sù zhě, huò xiān jù sù yú dǐng, wèi jí rù guān. zhōng xiào fù yù duō de, yǐ míng jǐ gōng, fán dǐng suǒ jí zhě, bù chú qí shù, mín shén kǔ zhī. jīn mǐ jià yǒng guì, wú suǒ cóng dí, mín liáng zhǐ liǎng yuè, yòu duó zhī. dí bīng zài ěr, rén fāng wēi jù, ruò fù wú liáo, huò shēng tā biàn, zé suǒ de bù cháng suǒ sǔn yǐ." jīn zhǔ shàn qí yán, mìng xíng xìn xié jìn chén shěn chǔ. réng yù zhōng xiào yuē:" jí zhī qīng jìn xīn yú gōng, rán guó jiā běn yù de liáng, jīn jì dé yǐ, gū cóng rén biàn kě yě."
癸未,金主以粮运道绝,下令括粟,中都大扰。张行信上书曰:“近日朝廷令知大兴府胥鼎便宜计画军食,因奏许人纳粟买官。既又遣参知政事鄂屯忠孝括官民粮,户存两月,馀悉令输宫。酬以爵级、银钞。时有粟者,或先具粟于鼎,未及入官。忠孝复欲多得,以明己功,凡鼎所籍者,不除其数,民甚苦之。今米价踊贵,无所从籴,民粮止两月,又夺之。敌兵在迩,人方危惧,若复无聊,或生他变,则所得不偿所损矣。”金主善其言,命行信偕近臣审处。仍谕忠孝曰:“极知卿尽心于公,然国家本欲得粮,今既得矣,姑从人便可也。”
wù zǐ, jīn yǐ pú wáng shǒu chún wèi diàn qián dōu diǎn jiǎn jiān shì wèi qīn jūn dōu zhǐ huī shǐ quán dōu yuán shuài fǔ shì.
戊子,金以濮王守纯为殿前都点检兼侍卫亲军都指挥使、权都元帅府事。
méng gǔ zhǔ zhù jīn zhōng dōu zhī běi jiāo, zhū jiàng qǐng chéng shèng pò yàn, méng gǔ zhǔ bù cóng, qiǎn sà bā lēi wèi jīn zhǔ yuē" rǔ shān dōng hé běi jùn xiàn, xī wèi wǒ yǒu, rǔ suǒ shǒu wéi yān jīng ěr. tiān jì ruò rǔ, wǒ fù pò rǔ, tiān qí wèi wǒ hé! wǒ jīn hái jūn, rǔ bù néng kào shī yǐ mǐ wǒ zhū jiàng zhī nù yé?" píng zhāng zhèng shì zhū hè lǜ guǒ lēi qí wèi jīn zhǔ yuē:" měng gǔ rén mǎ pí bìng, dāng jué yī zhàn." dōu yuán shuài wán yán chéng huī yuē:" bù kě. wǒ jūn shēn zài dū chéng, jiā shǔ gè jū zhū lù, qí xīn xiàng bèi wèi kě zhī, zhàn bài bì sàn, gǒu shèng, yì sī qī zǐ ér qù. shè jì ān wēi, zài cǐ yī jǔ, mò rú qiǎn shǐ yì hé, dài bǐ hái jūn, gèng wéi zhī jì." zuǒ chéng xiàng tú kè tǎn yì yì yǐ hé qīn wèi biàn. jīn zhǔ rán zhī, qiǎn chéng huī yì méng gǔ qǐng hé. rén yín, yǐ dōng hǎi jùn hóu nǚ wèi qí guó gōng zhǔ, guī yú méng gǔ zhǔ, méng gǔ suǒ chēng gōng zhǔ huáng hòu yě. bìng yǐ jīn bó tóng nán nǚ wǔ bǎi mǎ sān qiān lù zhī. méng gǔ bīng tuì, zhōng dōu jiě yán, réng qiǎn chéng huī sòng chū jū yōng.
蒙古主驻金中都之北郊,诸将请乘胜破燕,蒙古主不从,遣萨巴勒谓金主曰“汝山东、河北郡县,悉为我有,汝所守惟燕京耳。天既弱汝,我复迫汝,天其谓我何!我今还军,汝不能犒师以弭我诸将之怒耶?”平章政事珠赫寽果勒齐谓金主曰:“蒙古人马疲病,当决一战。”都元帅完颜承晖曰:“不可。我军身在都城,家属各居诸路,其心向背未可知,战败必散,苟胜,亦思妻子而去。社稷安危,在此一举,莫如遣使议和,待彼还军,更为之计。”左丞相图克坦镒亦以和亲为便。金主然之,遣承晖诣蒙古请和。壬寅,以东海郡侯女为岐国公主,归于蒙古主,蒙古所称公主皇后也。并以金帛、童男女五百、马三千赂之。蒙古兵退,中都解严,仍遣承晖送出居庸。
rén chén, méng gǔ bīng pò jīn lán zhōu, zhèn xī jūn jié dù shǐ wū kù lī zhòng wēn sǐ zhī.
壬辰,蒙古兵破金岚州,镇西军节度使乌库哩仲温死之。
xià, sì yuè, yǐ wèi shuò, jīn yǐ xū dǐng wèi yòu chéng. yǐ méng gǔ hé yì chéng, dà shè, mìng bù sà ān zhēn wèi xuān fǔ shǐ, ān jí yí lí. ān zhēn, kuí zhī zǐ yě.
夏,四月,乙未朔,金以胥鼎为右丞。以蒙古和议成,大赦,命布萨安贞为宣抚使,安辑遗黎。安贞,揆之子也。
jīn nán jīng liú shǒu bù sà duān děng qǐng xìng nán jīng, jīn zhǔ jiàng cóng zhī. zuǒ chéng xiàng tú kè tǎn yì yuē:" luán yú yī dòng, běi lù jiē bù shǒu yǐ. jīn yǐ jiǎng hé, jù bīng jī sù, gù shǒu jīng shī, cè zhī shàng yě. nán jīng sì miàn shòu bīng liáo dōng gēn běn zhī dì, yī shān fù hǎi, qí xiǎn zú shì, yù bèi yī miàn, yǐ wéi hòu tú, cè zhī cì yě." jīn zhǔ bù cóng. gēng xū, yì zú. yì míng mǐn fāng zhèng, xué wèn yuān guàn, yī shí míng shì jiē chū qí mén.
金南京留守布萨端等请幸南京,金主将从之。左丞相图克坦镒曰:“銮舆一动,北路皆不守矣。今已讲和,聚兵积粟,固守京师,策之上也。南京四面受兵;辽东根本之地,依山负海,其险足恃,御备一面,以为后图,策之次也。”金主不从。庚戌,镒卒。镒明敏方正,学问渊贯,一时名士皆出其门。
jīn yǐ zhāng xíng xìn wèi shān dōng zhuǎn yùn àn chá shǐ.
金以张行信为山东转运按察使。
jiāng xíng, qiú rù jiàn, yán yuē:" cān zhèng è tún zhōng xiào, shì zhà bù zhōng, lín shì cǎn kè, dǎng yú hè shě lī zhí zhōng, zuì zhuàng xiǎn zhù, wú shì zhī shí, yóu bù róng yī xiāng fēi cái kuàng jīn duō gù, nǎi shǐ cǐ rén yǔ zhèng, rú shè jì hé!" jīn zhǔ yuē:" zhèn chū jí wèi, dāng yǐ lǐ jìn tuì dà chén, qīng yǔ qí qīn zhī, fěng lìng qiú qù kě yě." xíng xìn yǐ yǔ yòu sī láng zhōng bā tú lǔ, bā tú lǔ yǐ jīn zhǔ yì gào zhōng xiào, zhōng xiào tiǎn rán bù xù. qǐng zhī, chū zhī jǐ nán fǔ.
将行,求入见,言曰:“参政鄂屯忠孝,饰诈不忠,临事惨刻,党于赫舍哩执中,罪状显著,无事之时,犹不容一相非才;况今多故,乃使此人与政,如社稷何!”金主曰:“朕初即位,当以礼进退大臣,卿语其亲知,讽令求去可也。”行信以语右司郎中巴图鲁,巴图鲁以金主意告忠孝,忠孝靦然不恤。顷之,出知济南府。
wǔ yuè, jiǎ xū, jīn huò wáng cóng yí zú.
五月,甲戌,金霍王从彝卒。
dīng chǒu, tài bái jīng tiān.
丁丑,太白经天。
yǐ yǒu, cì lǐ bù jìn shì yuán fǔ yǐ xià wǔ bǎi sì rén jí dì chū shēn.
乙酉,赐礼部进士袁甫以下五百四人及第、出身。
xīn sì, jīn qiān dōng hǎi hóu gǎo lì wǔ jiā shǔ yú zhèng zhōu.
辛巳,金迁东海侯、镐励五家属于郑州。
jīn zhǔ yǐ guó cù bīng ruò, cái yòng kuì fá, bù néng shǒu zhōng dōu, nǎi jué yì nán qiān. tài xué shēng zhào fǎng děng shàng zhāng jí lùn lì hài yǐ dà jì yǐ dìng, bù néng zhōng zhǐ, jiē wèi yù ér qiǎn zhī. mìng píng zhāng zhèng shì dōu yuán shuài chéng huī, shàng shū zuǒ chéng mù yán jìn zhōng, fèng tài zǐ shǒu zhōng liú shǒu zhōng dōu, suì yǔ liù gōng qǐ xíng. yǐ bā tú lǔ lǐ yīng wèi yù qián jīng lì guān. zhào yuē:" hù cóng jūn mǎ, zhèn zì zǒng zhī, shì yǒu lì hài, kě yīn jìn shì jú yǐ wén."
金主以国蹙兵弱,财用匮乏,不能守中都,乃决意南迁。太学生赵昉等上章极论利害;以大计已定,不能中止,皆慰谕而遣之。命平章政事、都元帅承晖,尚书左丞穆延尽忠,奉太子守忠留守中都,遂与六宫启行。以巴图鲁李英为御前经历官。诏曰:“扈从军马,朕自总之,事有利害,可因近侍局以闻。”
méng gǔ zhǔ wén zhī, nù yuē:" jì hé ér qiān, shì yǒu yí xīn ér bù shì, tè yǐ jiě hé wèi kuǎn wǒ zhī jì ěr." fù tú nán qīn.
蒙古主闻之,怒曰:“既和而迁,是有疑心而不释,特以解和为款我之计耳。”复图南侵。
jīn zhǔ zhì liáng xiāng, mìng hù wèi jiū jūn yuán gěi kǎi mǎ, xī fù huán guān. jiū jūn yuàn zhī, suì zuò luàn, shā qí zhǔ shuài suǒ huī ér tuī zhá dá bèi shí lēi zhá lā ěr sān rén wéi shuài, běi hái. chéng huī wén biàn, yǐ bīng zǔ lú gōu, zhá dá jī bài zhī, qiǎn shǐ qǐ xiáng yú méng gǔ.
金主至良乡,命扈卫糺军元给铠马,悉复还官。糺军怨之,遂作乱,杀其主帅索珲而推札达、贝实勒、札拉尔三人为帅,北还。承晖闻变,以兵阻卢沟,札达击败之,遣使乞降于蒙古。
méng gǔ zhǔ qiǎn shū mù lū míng ān jí sǎn gé bā tú yuán zhī, rù gǔ běi kǒu, xùn jǐng jì tán shùn zhū zhōu. zhū jiàng yì yù tú zhī, míng ān yuē:" cǐ bèi dāng sǐ, jīn ruò shēng zhī, zé bǐ zhī wèi fù zhě jiē wén fēng ér zì zhì yǐ." méng gǔ zhǔ cóng zhī. míng ān děng suì yǔ zhá dá hé bīng bī zhōng dōu.
蒙古主遣舒穆噜明安及繖格巴图援之,入古北口,徇景、蓟、檀、顺诸州。诸将议欲屠之,明安曰:“此辈当死,今若生之,则彼之未附者皆闻风而自至矣。”蒙古主从之。明安等遂与札达合兵逼中都。
jīn zhǔ wén zhī, qiǎn rén zhào tài zǐ, yīng fèng hàn lín wén zì wán yán sù lán yǐ wéi bù kě. zhū hè lǜ guǒ lēi qí yuē:" zhǔ shàng jū cǐ, tài zǐ yí cóng. qiě rǔ néng bǎo dū chéng bì wán hū?" sù lán yuē:" wán gù bù gǎn bì, dàn tài zǐ zài bǐ, zé shēng shì jù zhòng, biān ài yǒu shǒu, zé dū chéng wú yú. xī táng míng huáng xìng shǔ, tài zǐ shí zài líng wǔ, gài jiāng yǐ xì tiān xià zhī xīn yě." bù cóng, jìng zhào tài zǐ.
金主闻之,遣人召太子,应奉翰林文字完颜素兰以为不可。珠赫寽果勒齐曰:“主上居此,太子宜从。且汝能保都城必完乎?”素兰曰:“完固不敢必,但太子在彼,则声势俱重,边隘有守,则都城无虞。昔唐明皇幸蜀,太子实在灵武,盖将以系天下之心也。”不从,竟召太子。
yáng ān ér zéi dǎng rì chì, wéi zhōu lǐ quán děng bìng qǐ piāo lüè. quán, jí kāi xǐ zhōng qī gǒng jié yǐ fù lián shuǐ zhě yě. zéi jiē yī hóng, shí mù wèi hóng ǎo zéi. quán yǔ zhòng xiōng fú yóu jié ào, liú qìng fú guó yòng ān zhèng yǎn dé tián sì zǐ yáng zi tán děng jiē fù zhī, yǔ ān ér xiāng yìng. jīn xuān fǔ shǐ bù sà ān zhēn zhì yì dōu, bài ān ér yú chéng dōng. ān ér bēn lái yáng, lái zhōu xú rǔ xián yǐ chéng jiàng, ān ér shì fù zhèn. dēng zhōu cì shǐ gěng gé kāi mén nà zhōu yìn, jiāo yíng ān ér, fā tǎng zàng yǐ láo zéi. ān ér suì jiàn hào, zhì guān shǔ, gǎi yuán tiān shùn, fán zhào biǎo fú yìn yí shì, jiē gé cǎo dìng. suì xiàn níng hǎi, gōng wéi zhōu. wěi yuán shuài guō fāng sān jù mì zhōu, lüè yí hǎi. lǐ quán fàn lín qú, è mù líng guān, yù qǔ yì dōu. ān zhēn yǐ yí zhōu fáng yù shǐ bù sà liú jiā wèi zuǒ yì, ān huà jūn jié dù shǐ wán yán ēn léng tǎo zhī.
杨安儿贼党日炽,潍州李全等并起剽掠。全,即开禧中戚拱结以复涟水者也。贼皆衣红,时目为红袄贼。全与仲兄福尤桀奡,刘庆福、国用安、郑衍德、田四子、洋子潭等皆附之,与安儿相应。金宣抚使布萨安贞至益都,败安儿于城东。安儿奔莱阳,莱州徐汝贤以城降,安儿势复振。登州刺史耿格开门纳州印,郊迎安儿,发帑藏以劳贼。安儿遂僭号,置官属,改元天顺,凡诏表、符印、仪式,皆格草定。遂陷宁海,攻潍州。伪元帅郭方三据密州,略沂、海。李全犯临朐,扼穆陵关,欲取益都。安贞以沂州防御使布萨琉嘉为左翼,安化军节度使完颜恩楞讨之。
liù yuè, jiǎ wǔ shuò, jīn yǐ àn chá zhuǎn yùn shǐ gāo rǔ lì wèi cān zhī zhèng shì.
六月,甲午朔,金以按察转运使高汝砺为参知政事。
jiǎ chén, yǐ hàn, mìng zhū lù jiān sī shǒu chén jué zhì sòng. rén zǐ, shì dà lǐ sān yá jí liǎng zhè lù zhàng yǐ xià qiú.
甲辰,以旱,命诸路监司、守臣决滞讼。壬子,释大理、三衙及两浙路杖以下囚。
zì shǐ mí yuǎn dé zhèng, tíng chén jù wù róng mò, wú gǎn kāng kǎi jìn yán zhě. quán xíng bù shì láng liú yuè zòu:" yuàn zhào dà chén, chóng jiǎng zhōng dǎng yǐ zuò shì qì, shēn jiè yú nìng yǐ sù jù liáo." wèi jǐ, jiān jìn zòu yuàn chén mì shàng fēng shì yán:" gōng zhōng yàn yǐn, huò zhì wú jié fēi shí cì yǔ, wéi shù hào ráng. yī rén shū shí, ér pín yù bù fèi yú jī xiān biān shì fāng yīn, ér zhuāng jī fǎn zī yú wàng yòng. cǐ gōng wéi yí xíng yǒu wèi zhèng yě. dà chén suǒ yòng, fēi qīn jí gù, zhí zhèng zé yì zhì zhī rén, tái jiàn yòng shèn mò zhī shì, dū sī shū yuàn, wú fēi qīn nì, tān lì wú bù dé zhì, lián lì dòng zhāo yuàn yóu, cǐ cháo tíng quán bǐng yǒu suǒ fēn yě. chāo yán biàn yì, chǔ bì chēng tí, ān biān suǒ chuàng lì, gù zhí jǐ jiàn, dòng shī rén xīn. bài jūn zhī jiàng, liè jī diàn yán, yōng bǐ zhī fū, yòu yǐn jīng zhào. sù jiàng yǒu shǒu chéng zhī gōng, yǐ xiǎo guò ér biǎn sān yá wú hàn mǎ zhī láo, tuō gōng qín ér zhuó. cǐ zhèng lìng xíng shǎng duō suǒ chuǎn nì yě. ruò néng jiāo chì nèi wài, yī zhèng jì gāng, tiān qiě bù yǔ, chén qǐng fú miàn mán zhī zuì." zòu rù, mí yuǎn bù lè. dì wèi bà zhōng gōng qìng shòu sān yá xiàn yí. mì, jùn qīng zhī zǐ yě.
自史弥远得政,廷臣俱务容默,无敢慷慨尽言者。权刑部侍郎刘龠奏:“愿诏大臣,崇奖忠谠以作士气,深戒谀佞以肃具僚。”未几,监进奏院陈宓上封事言:“宫中宴饮,或至无节;非时赐予,为数浩穰。一人蔬食,而嫔御不废于击鲜;边事方殷,而桩积反资于妄用。此宫闱仪刑有未正也。大臣所用,非亲即故,执政择易制之人,台谏用慎默之士,都司枢掾,无非亲昵,贪吏无不得志,廉吏动招怨尤,此朝廷权柄有所分也。钞盐变易,楮币称提,安边所创立,固执己见,动失人心。败军之将,躐跻殿岩,庸鄙之夫,又尹京兆。宿将有守城之功,以小过而贬;三衙无汗马之劳,托公勤而擢。此政令刑赏多所舛逆也。若能交饬内外,一正纪纲,天且不雨,臣请伏面谩之罪。”奏入,弥远不乐。帝为罢中宫庆寿、三衙献遗。宓,俊卿之子也。
qiū, qī yuè, jiǎ zǐ shuò, yǐ zuǒ jiàn yì dài fū zhèng zhāo xiān qiān shū shū mì yuàn shì.
秋,七月,甲子朔,以左谏议大夫郑昭先签书枢密院事。
gēng chén, jīn bù sà ān zhēn jūn chāng yì dōng, xú rǔ xián děng yǐ sān zhōu zhī zhòng shí wàn lái jù zhàn, zì wǔ dǐ mù, zhuǎn zhàn sān shí lǐ, shā zéi shù wàn. rén wǔ, zéi jí qī lǜ zhòng sì wàn chén yú xīn hé, ān zhēn lìng liú jiā yóu shàng liú jiāo xī jì, jì yǐ dà bīng, shā huò shén zhòng. jiǎ shēn, ān zhēn jūn zhì lái zhōu, wěi níng hǎi zhōu cì shǐ shǐ pō lì yǐ èr shí wàn chén yú chéng dōng. liú jiā xiān yǐ qīng bīng báo zéi, zhū jiàng jì zhī, zéi dà bài, zhāo zhī jiàng, bù yīng. ān zhēn qiǎn lái zhōu qíng zú cáo quán děng zhà xiáng yú rǔ xián wèi nèi yìng, cáo quán yǔ zéi shù zú yáo yún xiāng jié, yuē nà guān jūn. dīng hài yè, cáo quán zhuì chéng chū, qián gào liú jiā, liú jiā mù yǒng gǎn shì sān shí rén, cóng cáo quán rù chéng, yún nà zhī, dà jūn bì dēng, zhǎn rǔ xián. ān ér tuō shēn zǒu, gěng gé shǐ pō lì jiē jiàng. liú jiā lüè dìng jiāo xī zhū xiàn, xí shā guō fāng sān, fù mì zhōu.
庚辰,金布萨安贞军昌邑东,徐汝贤等以三州之众十万来拒战,自午抵暮,转战三十里,杀贼数万。壬午,贼棘七率众四万陈于辛河,安贞令琉嘉由上流胶西济,继以大兵,杀获甚众。甲申,安贞军至莱州,伪宁海州刺史史泼立以二十万陈于城东。琉嘉先以轻兵薄贼,诸将继之,贼大败,招之降,不应。安贞遣莱州黥卒曹全等诈降于汝贤为内应,曹全与贼戍卒姚云相结,约纳官军。丁亥夜,曹全缒城出,潜告琉嘉,琉嘉募勇敢士三十人,从曹全入城,云纳之,大军毕登,斩汝贤。安儿脱身走,耿格、史泼立皆降。琉嘉略定胶西诸县,袭杀郭方三,复密州。
jīn rén lái gào qiān. gēng yín, qǐ jū shè rén zhēn dé xiù shàng shū, qǐng bà jīn suì bì, qí lüè yuē:" nǚ zhēn yǐ méng gǔ qīn líng, xǐ dōu yú biàn, cǐ wú guó zhī zhì yōu yě. gài méng gǔ zhī tú miè nǚ zhēn, yóu liè shī zhī zhì zài dé lù, lù zhī suǒ zǒu, dú bì cóng zhī. jì néng yuè sān guān zhī zǔ yǐ gōng yàn, qǐ bù néng jué huáng hé yí dài zhī shuǐ yǐ qū biàn? shǐ méng gǔ suì néng rú liú cōng shí lè zhī jù yǒu zhōng yuán, zé jiāng yù xiāng wàng, biàn wèi lín guó, gù fēi wǒ zhī lì yě huò rú yē lǜ dé guāng zhī bù néng jí ān zhōng tǔ, zé jiān xióng bì jiāng tóu xì ér qǔ zhī, yóu fēi wǒ zhī fú yě. jīn dāng chéng dí zhī jiāng wáng, jí tú zì lì zhī cè, bù kě chéng dí zhī wèi wáng, gū wèi zì ān zhī jì yě. fū yòng zhōng xián, xiū zhèng shì, qū qún cè, shōu zhòng xīn zhě, zì lì zhī běn xùn bīng róng, zé jiàng shuài, shàn chéng chí, chì shù shǒu zhě, zì lì zhī jù. yǐ rěn chǐ hé róng wèi fú, yǐ xī bīng wàng zhàn wèi cháng, jī ān biān zhī jīn zēng, shì xíng rén zhī yù bó, nǚ zhēn shàng cún, zé yòng zhī nǚ zhēn, qiáng dí gēng shēng, zé shī zhī qiáng dí, cǐ gǒu ān zhī jì yě. bì xià yǐ zì lì wèi guī mó, zé guó shì rì zhāng yǐ gǒu ān wèi zhì xiàng, zé guó shì rì xuē ān wēi cún wáng, jiē suǒ zì qǔ. ruò fú dāng shì biàn fāng xìng zhī rì, ér shì rén yǐ kě wǔ zhī xíng, shì táng shàng zhào bīng, hù nèi yán dí yě." dì nà zhī, yì bà suì bì. huái xī zhuǎn yùn shǐ qiáo xíng jiǎn shàng shū chéng xiàng yuē:" méng gǔ jiàn xìng, qí shì yǐ zú yǐ wáng jīn. jīn, xī wǒ zhī chóu yě, jīn wú zhī bì yě. yí gū yǔ bì, shǐ de jù méng gǔ." yì bù jué.
金人来告迁。庚寅,起居舍人真德秀上疏,请罢金岁币,其略曰:“女真以蒙古侵凌,徙都于汴,此吾国之至忧也。盖蒙古之图灭女真,犹猎师之志在得鹿,鹿之所走,独必从之。既能越三关之阻以攻燕,岂不能绝黄河一带之水以趋汴?使蒙古遂能如刘聪、石勒之据有中原,则疆域相望,便为邻国,固非我之利也;或如耶律德光之不能即安中土,则奸雄必将投隙而取之,尤非我之福也。今当乘敌之将亡,亟图自立之策,不可乘敌之未亡,姑为自安之计也。夫用忠贤,修政事,屈群策,收众心者,自立之本;训兵戎,择将帅,缮城池,饬戍守者,自立之具。以忍耻和戎为福,以息兵忘战为常,积安边之金缯,饰行人之玉帛,女真尚存,则用之女真,强敌更生,则施之强敌,此苟安之计也。陛下以自立为规模,则国势日张;以苟安为志向,则国势日削;安危存亡,皆所自取。若夫当事变方兴之日,而示人以可侮之形,是堂上召兵,户内延敌也。”帝纳之,议罢岁币。淮西转运使乔行简上书丞相曰:“蒙古渐兴,其势已足以亡金。金,昔我之雠也,今吾之蔽也。宜姑与币,使得拒蒙古。”议不决。
shì yuè, xià zuǒ shū mì shǐ wàn qìng yì yǒng, qiǎn èr sēng jī là shū lái sì chuān, yì jiā gōng jīn yǐ huī fù gù jiāng, zhì zhì shǐ dǒng jū yì bù bào. yóu shì xià xùn zhōng jué.
是月,夏左枢密使万庆义勇,遣二僧赍蜡书来四川,议夹攻金以恢复故疆,制置使董居谊不报。由是夏讯中绝。
jīn zhǔ zhì nán jīng, zhào lì yuán fēi dōu chá shì wèi huáng hòu. hòu běn wáng shì, zhōng dōu rén, dōu chá, qí cì xìng yě. zǐ yǒu zī sè, wèi jīn zhǔ suǒ nà, fēng shū fēi, zhì shì yì jìn fēng yuán fēi.
金主至南京,诏立元妃都察氏为皇后。后本王氏,中都人,都察,其赐姓也。姊有姿色,为金主所纳,封淑妃,至是亦晋封元妃。
bā yuè, gēng zǐ, jīn tài zǐ shǒu zhōng zhì zì zhōng dōu.
八月,庚子,金太子守忠至自中都。
guǐ mǎo, jīn fù lái dū suì bì.
癸卯,金复来督岁币。
yǐ sì, tài bái jīng tiān.
乙巳,太白经天。
wù shēn, yǐ ān bǐng wèi guān wén diàn xué shì, zhī tán zhōu.
戊申,以安丙为观文殿学士,知潭州。
jiǎ yín, jīn wán yán sù lán shàng shū yuē:" xī dōng hǎi zài wèi, xìn yòng chán chǎn, shū chì zhōng liáng, yǐ zhì xiǎo rén rì jìn, jūn zǐ rì tuì, jì gāng wěn luàn, fǎ dù yì huī. fēng zhé chéng mén zhī guān, huǒ fén shì lǐ zhī shě, gài shang tiān chuí xiàng yǐ jǐng jù zhī yě dōng hǎi bù wù, suì zhì miè wáng. chéng néng dà míng chù zhì yǐ gé dōng hǎi zhī zhèng, zé zhì ān zhī xiào, kě zhǐ rì ér dài yě. bì xià bù sī chū cǐ, zhé yì nán qiān, zhào xià zhī rì, shì mín xiāng shuài shàng zhāng qǐng liú qǐ xíng zhī qī, fēng yǔ bù shí, qiáo liáng shù huài. rén xīn tiān yì, yì kě jiàn yǐ! bì xià wèi shè jì jì, gōng zhōng yòng dù, jiē cóng biǎn sǔn, ér yǒu sī fù duō zhì jūn guān, bù xù wàng fèi, shén wú wèi yě. huò wèi jūn guān zhī zhòng, suǒ yǐ zhāng dà wēi shēng, chén qiè yǐ wéi bù rán. bù jiā jīng xuǎn ér tú wù qí duō, huǎn jí lín dí, qí kě shì hū? qiě zhōng dōu wéi yīn liáng fá, gù chē jià zhì cǐ. shāo huò ān dì, suì wàng qí wēi, wàn yī zài rú qián rì, wèi zhī yǒu sī fù qǐng bì xià hé zhī yě!"
甲寅,金完颜素兰上书曰:“昔东海在位,信用谗谄,疏斥忠良,以致小人日进,君子日退,纪纲紊乱,法度益隳。风折城门之关,火焚市里之舍,盖上天垂象以儆惧之也;东海不悟,遂至灭亡。诚能大明黜陟以革东海之政,则治安之效,可指日而待也。陛下不思出此,辄议南迁,诏下之日,士民相率上章请留;启行之期,风雨不时,桥梁数坏。人心天意,亦可见矣!陛下为社稷计,宫中用度,皆从贬损,而有司复多置军官,不恤妄费,甚无谓也。或谓军官之众,所以张大威声,臣窃以为不然。不加精选而徒务其多,缓急临敌,其可恃乎?且中都惟因粮乏,故车驾至此。稍获安地,遂忘其危,万一再如前日,未知有司复请陛下何之也!”
jiǔ yuè, rén xū shuò, rì yǒu shí zhī. tài bái zhòu jiàn.
九月,壬戌朔,日有食之。太白昼见。
yǐ chǒu, shǐ mí yuǎn shàng gāo zōng zhōng xīng jīng wǔ yào lüè.
乙丑,史弥远上《高宗中兴经武要略》。
dōng, shí yuè, dīng yǒu, méng gǔ bīng xùn jīn shùn zhōu, quàn nóng shǐ wáng huì sǐ zhī.
冬,十月,丁酉,蒙古兵徇金顺州,劝农使王晦死之。
huì, zé zhōu gāo píng rén, bèi zhí shí, wèi qí ài jiàng niú dòu yuē:" ruò néng sǐ hū?" yuē:" dòu méng gōng jiàn zhī, ān rěn dú shēng!" suì bìng jiàn shā.
晦,泽州高平人,被执时,谓其爱将牛斗曰:“若能死乎?”曰:“斗蒙公见知,安忍独生!”遂并见杀。
rén yín, jīn mù yán jìn zhōng jìn píng zhāng zhèng shì. yǐ fù zhū lī dé yù wèi cān zhī zhèng shì. xuán mìng dé yù xíng shàng shū shěng yú dà míng fǔ, lìng qí biǎn sǔn yòng dù.
壬寅,金穆延尽忠进平章政事。以富珠哩德裕为参知政事。旋命德裕行尚书省于大名府,令其贬损用度。
bǐng chén, méng gǔ qǔ jīn chéng zhōu.
丙辰,蒙古取金成州。
jīn dé zhōu fáng yù shǐ wán yán chuò nuò fú zhū.
金德州防御使完颜绰诺伏诛。
méng gǔ mù hū lī gōng liáo dōng gāo zhōu, lú cóng jīn pǔ děng jiàng. jǐn zhōu zhāng jīng shā qí jié dù shǐ, zì lì wèi lín hǎi wáng, jiàng yú méng gǔ.
蒙古穆呼哩攻辽东高州,卢琮、金朴等降。锦州张鲸杀其节度使,自立为临海王,降于蒙古。
shí yī yuè, xīn chǒu shuò, qiǎn niè zi shù shǐ jīn hè zhēng dàn, xíng bù shì láng liú yuè děng yán qí bù kě. tài xué zhū shēng shàng shū qǐng zhǎn qiáo xíng jiǎn, bù bào.
十一月,辛丑朔,遣聂子述使金贺正旦,刑部侍郎刘龠等言其不可。太学诸生上书请斩乔行简,不报。
dīng mǎo, jīn yǐ bù sà duān wèi zuǒ chéng xiàng.
丁卯,金以布萨端为左丞相。
jīn lán zhōu yì rén chéng chén sēng pàn, xī jié xià rén wéi yuán.
金兰州译人程陈僧叛,西结夏人为援。
shí èr yuè, sì xiù wáng shī kuí zú.
十二月,嗣秀王师揆卒。
jīn qū shè shān dōng, wéi yáng ān ér gěng gé bù shè. yǐ mǎo, gé fú zhū.
金曲赦山东,唯杨安儿、耿格不赦。乙卯,格伏诛。
jīn jūn fāng gōng zéi yú dà mò gù. zhī dōng píng fǔ shì wū líng ā yǐ wén shè, jí yǐn jūn hái. zéi zhòng chéng zhī, fù chū wéi huàn. jīn zhǔ yǐ shǎn xī tǒng jūn shǐ wán yán bì zhī dōng píng fǔ. qí hòu ān ér yǔ qí dǎng jí zhèng děng chéng zhōu rù hǎi, yù zǒu jù yú shān, zhōu rén qū chéng děng jī zhī, ān ér zhuì shuǐ sǐ.
金军方攻贼于大沫堌。知东平府事乌凌阿以闻赦,即引军还。贼众乘之,复出为患。金主以陕西统军使完颜弼知东平府。其后安儿与其党汲政等乘舟入海,欲走岠嵎山,舟人曲成等击之,安儿坠水死。
méng gǔ bīng xùn jīn yì zhōu, jié dù shǐ gāo lǘ shān sǐ zhī. lǘ shān, xī mù rén, wéi zhèng yán kù, nǎi néng yǐ sǐ shì zhe.
蒙古兵徇金懿州,节度使高闾山死之。闾山,析木人,为政严酷,乃能以死事著。
qīng qiāng jì jiàng, shǒu chén yuán nán zhī xù bo shì gū, qiǎn rén yù jiàng, xù bo yí bù gǎn chū fù qiǎn hàn rén rù xù wèi zhì, xù bo cóng sān bǎi rén zhì zhōu, nán zuò shòu qí jiàng, hòu kào zhī. xù bo liú zhōu chéng shí rì, jiāng dù hé, sòng hái hàn zhì. zì xù bo fàn biān zhì cǐ, gèng qī nián ér hòu dìng yún.
青羌既降,守臣袁楠知蓄卜势孤,遣人谕降,蓄卜疑不敢出;复遣汉人入蓄为质,蓄卜从三百人至州,楠坐受其降,厚犒之。蓄卜留州城十日,将渡河,送还汉质。自蓄卜犯边至此,更七年而后定云。
jīn qiǎn shǐ zhāo yē lǜ liú gé jiàng, xǔ yǐ zhòng lù liú gé bù cóng. jīn zhǔ nù, fù qiǎn xuān fǔ wàn nǔ lǐng jūn sì shí yú wàn gōng zhī. liú gé yíng zhàn yú guī rén xiàn běi hé shàng, jīn bīng dà kuì, wàn nǔ shōu sàn zú bēn dōng jīng. ān dōng tóng zhī ā lín jù, qiǎn shǐ qiú fù, yú shì jǐn yǒu liáo dōng zhōu jùn, suì dōu xián píng, hào wèi zhōng jīng. jīn zuǒ fù yuán shuài yī lǎ dōu yǐ bīng shí wàn gōng liú gé, liú gé jù zhàn, bài zhī.
金遣使招耶律琉格降,许以重禄;琉格不从。金主怒,复遣宣抚万努领军四十馀万攻之。琉格迎战于归仁县北河上,金兵大溃,万努收散卒奔东京。安东同知阿林惧,遣使求附,于是尽有辽东州郡,遂都咸平,号为中京。金左副元帅伊喇都以兵十万攻琉格,琉格拒战,败之。
níng zōng fǎ tiān bèi dào chún dé mào gōng rén wén zhé wǔ shèng ruì gōng xiào huáng dì jiā dìng bā nián jīn zhēn yòu sān nián, méng gǔ tài zǔ shí nián
○宁宗法天备道纯德茂功仁文哲武圣睿恭孝皇帝嘉定八年(金贞祐三年,蒙古太祖十年)
chūn, zhēng yuè, yǐ chǒu, jīn mìng shān dōng ān fǔ shǐ bù sà ān zhēn děng tǎo hóng ǎo zéi liú èr zǔ.
春,正月,乙丑,金命山东安抚使布萨安贞等讨红袄贼刘二祖。
xīn wèi, yǐ shī yǔ wèi sì xiù wáng. shī yǔ, shī kuí dì yě.
辛未,以师禹为嗣秀王。师禹,师揆弟也。
dīng hài, jīn běi jīng xuān chà tí kòng wán yán shí lǜ, shā xuān fǔ shǐ jiān liú shǒu è tún xiāng, tuī wū kù lī yīn dá huī wèi shuài. shí lǜ wèi xuān fǔ shǐ suǒ shā.
丁亥,金北京宣差提控完颜实寽,杀宣抚使兼留守鄂屯襄,推乌库哩音达珲为帅。实寽为宣抚使所杀。
dīng chǒu, jīn yòu fù yuán shuài fù chá qí jǐn yǐ tōng zhōu jiàng yú méng gǔ, shū mù lū míng ān mìng fù qí zhí, zhì zhī huī xià, suì zhù jūn yú zhōng dōu nán jiàn chūn gōng.
丁丑,金右副元帅富察齐锦以通州降于蒙古,舒穆噜明安命复其职,置之麾下,遂驻军于中都南建春宫。
yǐ chǒu, jīn tài zǐ shǒu zhōng zú, shì zhuāng xiàn.
乙丑,金太子守忠卒,谥庄献。
xià rén gōng jīn huán zhōu, èr yuè, xīn mǎo, cì shǐ wū kù lī yán shòu děng jī què zhī.
夏人攻金环州,二月,辛卯,刺史乌库哩延寿等击却之。
bǐng wǔ, zhī shū mì yuàn shì léi xiào yǒu bà.
丙午,知枢密院事雷孝友罢。
jīn shàng shū shěng yǐ nán qiān hòu, lì bù qiū dōng zhì xuǎn nán jīng, chūn xià zhì xuǎn zhòng dōu, fù diào zhě bù biàn, qǐng bìng xuǎn yú nán jīng cóng zhī.
金尚书省以南迁后,吏部秋冬置选南京,春夏置选中都,赴调者不便,请并选于南京;从之。
dīng wèi, jīn bù sà ān zhēn qiǎn tí kòng hè shě lī yuē hè dé, pò jù méng děng sì gù jí pò mǎ ěr shān, shā hóng ǎo zéi sì qiān yú, suì huì sù zhōu bīng tóng gōng dà mò gù zéi qiān yú nì zhàn, qí bīng jī zhī, jǐn yì. tí kòng mù yán duó qí běi mén yǐ rù, bié jūn qǔ zéi shuǐ zhài, zhū jūn jì jìn, shā zéi wǔ qiān yú. liú èr zǔ bèi chuàng, qín zhǎn zhī. yáng ān ér yú dǎng lǐ sī wēn děng bǎo dà xiǎo zōng jiǎo zǐ shān, jīn bīng jī pò zhī.
丁未,金布萨安贞遣提控赫舍哩约赫德,破巨蒙等四堌及破马耳山,杀红袄贼四千馀,遂会宿州兵同攻大沫堌;贼千馀逆战,骑兵击之,尽殪。提控穆延夺其北门以入,别军取贼水寨,诸军继进,杀贼五千馀。刘二祖被创,擒斩之。杨安儿馀党李思温等保大、小嵕角子山,金兵击破之。
ān ér mèi miào zhēn, hào sì niáng zǐ, yǒng hàn shàn qí shè, zéi dǎng liú fú děng fèng zhī, chēng wéi gū gū, zhòng shàng shù wàn, lüè shí mó qí shān. lǐ quán lǜ zhòng fù zhī, miào zhēn yǔ zhī tōng, suì yǐ wéi fū.
安儿妹妙真,号四娘子,勇悍善骑射,贼党刘福等奉之,称为姑姑,众尚数万,掠食磨旗山。李全率众附之,妙真与之通,遂以为夫。
méng gǔ mù hū lī qiǎn bù jiàng shǐ tiān xiáng děng jìn gōng běi jīng, wū kù lī yīn dá huī jǔ chéng jiàng. mù hū lī nù qí jiàng huǎn, yù kēng qí zhòng. shū mù lū é sēn jiàn yuē:" běi jīng wèi liáo xī zhòng zhèn, dāng fǔ zhī yǐ wèi rén wàng, nài hé kēng zhī?" mù hū lī nǎi zhǐ. yǐ yīn dá huī quán běi jīng liú shǒu, wū yè ěr quán bīng mǎ dōu yuán shuài.
蒙古穆呼哩遣部将史天祥等进攻北京,乌库哩音达珲举城降。穆呼哩怒其降缓,欲坑其众。舒穆噜额森谏曰:“北京为辽西重镇,当抚之以慰人望,奈何坑之?”穆呼哩乃止。以音达珲权北京留守,乌页尔权兵马都元帅。
jīn xìng zhōng fǔ yuán shuài shí tiān yìng jiàng yú méng gǔ, méng gǔ yǐ wéi xìng zhōng fǔ yǐn.
金兴中府元帅石天应降于蒙古,蒙古以为兴中府尹。
sān yuè, xīn sì, yīng xián liáng fāng zhèng néng zhí yán jí jiàn kē hé zhì, zuò wàng zào shì duān, yíng huò zhòng tīng, pèi guǎng xī láo chéng.
三月,辛巳,应贤良方正能直言极谏科何致,坐妄造事端,荧惑众听,配广西牢城。
guǐ wèi, ān dìng jùn wáng bó chù zú.
癸未,安定郡王伯柷卒。
jǐ chǒu, jīn jìn zhōu xiàn zhì rèn yú zhàng yǐ jué zuì rén.
己丑,金禁州县置刃于杖以决罪人。
jīn zhōng dōu jiǔ bèi wéi, yòu chéng xiàng dōu yuán shuài chéng huī, yǐ yòu chéng mù yán jìn zhōng jiǔ zài jūn lǚ, wěi yǐ fù xīn, ér jǐ zǒng chí dà gāng, qī yú bǎo wán dōu chéng. jí fù chá qí jǐn pàn, zhōng dōu yì jí, jīn zhǔ qiǎn zuǒ jiān jūn yǒng xī zuǒ dōu jiān wū kù lī qìng shòu jiāng bīng sān wàn jiǔ qiān, yù shǐ zhōng chéng lǐ yīng yùn liáng dà míng, xíng shěng fù zhū lī dé yù diào qiǎn jì fā, yǐ jiù zhōng dōu. chéng huī qiǎn jiān shǐ fèng fán shū zòu yuē:" qí jǐn jì jiàng, chéng zhōng mò yǒu gù zhì, chén suī yǐ sǐ shǒu zhī, qǐ néng chí jiǔ! fú niàn yī shī zhōng dōu, liáo dōng hé shuò jiē fēi wǒ yǒu. zhū jūn bèi dào lái yuán, yóu jì yǒu jì." yǒng xī jūn zhì zhuō zhōu zhī xuàn fēng zhài, yǔ méng gǔ bīng yù ér kuì. lǐ yīng shōu qīng cāng yì jūn shù wàn yǐ jìn, yù méng gǔ bīng yú bà zhōu. yīng yù zhòng sù wú jì lǜ, yòu zhí bèi jiǔ, suì dà bài, jǐn shī qí suǒ yùn liáng, yīng sǐ, shì zú jiān yān. qìng shòu jūn wén zhī, yì kuì guī. yóu shì zhōng dōu gū lì, nèi wài bù tōng.
金中都久被围,右丞相、都元帅承晖,以右丞穆延尽忠久在军旅,委以腹心,而己总持大纲,期于保完都成。及富察齐锦叛,中都益急,金主遣左监军永锡、左都监乌库哩庆寿将兵三万九千,御史中丞李英运粮大名,行省富珠哩德裕调遣继发,以救中都。承晖遣间使奉矾书奏曰:“齐锦既降,城中莫有固志,臣虽以死守之,岂能持久!伏念一失中都,辽东、河朔皆非我有。诸军倍道来援,犹冀有济。”永锡军至涿州之旋风寨,与蒙古兵遇而溃。李英收清、沧义军数万以进,遇蒙古兵于霸州。英驭众素无纪律,又值被酒,遂大败,尽失其所运粮,英死,士卒歼焉。庆寿军闻之,亦溃归。由是中都孤立,内外不通。
xià, sì yuè, guǐ mǎo, zhào zhōng wài chén mín zhí yán shí zhèng dé shī.
夏,四月,癸卯,诏中外臣民直言时政得失。
jīn yòng shān dōng xī lù xuān fǔ fù shǐ wán yán bì yán, zhāo dà mò gù qú zéi sūn bāng zuǒ zhāng rǔ jí yǐ wǔ pǐn zhí, xià zhào jiān xǐ qí zuì. rǔ jí xún móu fù pàn, wèi bì suǒ shā.
金用山东西路宣抚副使完颜弼言,招大沫堌渠贼孙邦佐、张汝檝以五品职,下诏湔洗其罪。汝檝寻谋复叛,为弼所杀。
jīn píng zhāng zhū hè lǜ guǒ lēi qí jū zhōng zhuān zhèng, jì chéng huī chéng gōng, zhū jiàng yòu jiē gù wàng, suī lǚ qiǎn yuán bīng, ér zhōng wú yī rén zhì zhōng dōu zhě.
金平章珠赫寽果勒齐居中专政,忌承晖成功,诸将又皆顾望,虽屡遣援兵,而终无一人至中都者。
xiān shì wán yán sù lán zì zhōng dōu jì yì jūn shì huí, shàng shū qiú jiàn, qǐ píng zuǒ yòu. jīn zhǔ zhào zhì jìn shì jú, gěi zhǐ dá dāo, lìng shū suǒ yù yán. shū wèi jí bàn, jīn zhǔ chū yù biàn diàn jiàn zhī, xī qù zuǒ yòu, wéi jìn shì jú zhí zhǎng zhào hé zhòng zài yān. sù lán yán:" chén wén xīng shuāi zhì luàn, yǒu guó zhī cháng, zài suǒ yòng zhī rén hé rú ěr. yòng dé qí rén, suī shuāi luàn shàng kě fú chí yī huò fēi cái, zé zhì ān yì luàn yǐ. xiàng zhě jiū jūn zhī biàn, zhōng dōu shuài fǔ zì zú jiǎo miè, cháo tíng cuò zhì guāi fāng, suì bù kě zhì. chén zì wài fēng wén jiē píng zhāng guǒ lēi qí zhī yì." jīn zhǔ yuē:" hé yǐ zhī zhī?" sù lán yīn chén qí jiāo jié zhuàng, jīn zhǔ hàn zhī. sù lán yòu yuē:" guǒ lēi qí běn wú xūn láo, yì wú gōng wàng, xiàng yǐ wèi sǐ gù, shàn zhū hè shě lī zhí zhōng, gài chū wú liáo ěr. yī dàn dé zhì, dù xián néng, shù jiān dǎng, qiè nòng guó quán, zì zuò wēi fú. qù nián, dū xià shū shēng fán zhī yī zhě, yì guǒ lēi qí, yán jiū jūn bù kě xìn, kǒng zhōng zuò luàn, suì yǐ dāo zhàng jué shā zhī, zì shì wú fù gǎn yán jūn guó lì hài zhě. xī dōng hǎi shí, zhí zhōng bá hù wú shàng, tiān xià zhī zhī ér bù gǎn yán, dú tái chén wū kù lī dé shēng zhāng xíng xìn tán hé qí è, dōng hǎi bù chá, zú bèi qí huò. jīn guǒ lēi qí zhī jiān guò yú zhí zhōng yuǎn yǐ, tái jiàn dāng yán zé, pò yú xiōng wēi, jìn bù gǎn yán. rán nèi wài chén shù, jiàn qí zì héng, mò bù è wàn qiè chǐ, yù zì yǐ rèn, bì xià hé xī ér bù qù zhī yé?" jīn zhǔ yuē:" cǐ dà shì, rǔ gǎn jí zhī, shén shàn." sù lán qǐng zhào hái chéng huī. jīn zhǔ yuē:" dū xià shì yīn, chéng xiàng kǒng bù kě chuò. zhèn xú sī zhī." sù lán chū, jīn zhǔ fù jiè yuē:" jīn rì yǔ zhèn duì zhě, zhǐ rǔ èr rén, shèn wú xiè yě!" xún lìng sù lán zài rèn jiān chá yù shǐ.
先是完颜素兰自中都计议军事回,上书求见,乞屏左右。金主召至近侍局,给纸答刂,令书所欲言。书未及半,金主出御便殿见之,悉去左右,惟近侍局直长赵和仲在焉。素兰言:“臣闻兴衰治乱,有国之常,在所用之人何如耳。用得其人,虽衰乱尚可扶持;一或非才,则治安亦乱矣。向者糺军之变,中都帅府自足剿灭,朝廷措置乖方,遂不可制。臣自外风闻皆平章果勒齐之意。”金主曰:“何以知之?”素兰因陈其交结状,金主颔之。素兰又曰:“果勒齐本无勋劳,亦无公望,向以畏死故,擅诛赫舍哩执中,盖出无聊耳。一旦得志,妒贤能,树奸党,窃弄国权,自作威福。去年,都下书生樊知一者,诣果勒齐,言糺军不可信,恐终作乱,遂以刀杖决杀之,自是无复敢言军国利害者。昔东海时,执中跋扈无上,天下知之而不敢言,独台臣乌库哩德升、张行信弹劾其恶,东海不察,卒被其祸。今果勒齐之奸过于执中远矣,台谏当言责,迫于凶威,噤不敢言。然内外臣庶,见其恣横,莫不扼腕切齿,欲剚以刃,陛下何惜而不去之耶?”金主曰:“此大事,汝敢及之,甚善。”素兰请召还承晖。金主曰:“都下事殷,丞相恐不可辍。朕徐思之。”素兰出,金主复戒曰:“今日与朕对者,止汝二人,慎无泄也!”寻令素兰再任监察御史。
méng gǔ shū mù lū míng ān gōng jīn zhī wàn níng gōng, kè zhī, qǔ fù chāng fēng yí èr guān, bá gù ān, zhōng dōu wēi zài dàn xī. chéng huī yǔ mù yán jìn zhōng huì yì, qī tóng sǐ shè jì. jìn zhōng bù cóng, chéng huī nù, jí qǐ hái dì. rán bīng bǐng jì jiē shǔ jìn zhōng, chéng huī wú rú zhī hé, nǎi cí jiā miào, zhào zuǒ sī láng zhōng zhào sī wén, wèi zhī yuē:" shì shì zhì cǐ, wéi yǒu yī sǐ yǐ bào guó jiā!" wǔ yuè, gēng shēn, chéng huī zuò yí biǎo, fù shàng shū shěng lìng shǐ shī ān shí shū zhī, jiē lùn guó jiā dà jì jí guǒ lēi qí jiān zhuàng, qiě xiè bù néng zhōng bǎo dū chéng zhī zuì, cóng róng ruò píng rì. jǐn chū cái wù, zhào jiā rén, suí nián láo duō guǎ fēn gěi zhī. jǔ jiā hào qì, chéng huī shén sè tài rán, fāng yǔ ān shí jǔ bái yǐn mǎn yuē:" chéng huī yú wǔ jīng jiē jīng shī shòu, jǐn shǒu ér lì xíng zhī, bù wéi xū wén." jì bèi jiǔ, qǔ bǐ yǔ ān shí jué, zuì hòu dào xiě èr zì, tóu bǐ yuē:" jù ěr miù wù, dé fēi shén zhì luàn yé?" wèi ān shí yuē:" zi xíng yǐ!" ān shí chū mén, wén kū shēng, zé yǐ yǎng yào sǐ yǐ. jiā rén cōng cōng yì tíng zhōng.
蒙古舒穆噜明安攻金之万宁宫,克之,取富昌、丰宜二关,拔固安,中都危在旦夕。承晖与穆延尽忠会议,期同死社稷。尽忠不从,承晖怒,即起还第。然兵柄既皆属尽忠,承晖无如之何,乃辞家庙,召左司郎中赵思文,谓之曰:“事势至此,惟有一死以报国家!”五月,庚申,承晖作遗表,付尚书省令史师安石书之,皆论国家大计及果勒齐奸状,且谢不能终保都城之罪,从容若平日。尽出财物,召家人,随年劳多寡分给之。举家号泣,承晖神色泰然,方与安石举白引满曰:“承晖于《五经》皆经师授,谨守而力行之,不为虚文。”既被酒,取笔与安石诀,最后倒写二字,投笔曰:“遽尔谬误,得非神志乱耶?”谓安石曰:“子行矣!”安石出门,闻哭声,则已仰药死矣。家人匆匆瘗庭中。
shì rì mù, fán zài zhōng dōu fēi pín, wén jìn zhōng jiāng nán bēn, jiē shù zhuāng zhì tōng xuán mén. jìn zhōng dài zhī yuē:" wǒ dāng xiān chū, wèi zhū fēi qǐ tú." nǎi yǔ ài qiè jí suǒ qīn zhě xiān chū chéng, bù fù fǎn gù. méng gǔ bīng rù chéng, hù bù shàng shū rèn tiān chǒng zhī dà xīng fǔ gāo lín jiē jí yú nán, gōng shì wèi luàn bīng suǒ fén. jí míng ān zhì, guān shǔ fù lǎo chū yíng, míng ān yuē:" fù gù bù fú, yǐ zhì cǐ jí, fēi rǔ děng zuì, shǒu zhě zhī zé yě." xī lìng ān yè. shí méng gǔ zhǔ bì shǔ huán zhōu, wén zhōng dōu pò, qiǎn shǐ láo míng ān děng, xī niǎn qí fǔ kù zhī shí běi qù. yú shì jīn zǔ zōng shén yù jí zhū fēi pín jiē lún mò. jìn zhōng xíng zhì zhōng shān, wèi suǒ qīn yuē:" ruò yǔ zhū fēi xié lái, wǒ bèi qǐ dé zhì cǐ!"
、是日暮,凡在中都妃嫔,闻尽忠将南奔,皆束装至通玄门。尽忠绐之曰:“我当先出,为诸妃启途。”乃与爱妾及所亲者先出城,不复反顾。蒙古兵入城,户部尚书任天宠、知大兴府高霖皆及于难,宫室为乱兵所焚。及明安至,官属、父老出迎,明安曰:“负固不服,以至此极,非汝等罪,守者之责也。”悉令安业。时蒙古主避暑桓州,闻中都破,遣使劳明安等,悉辇其府库之实北去。于是金祖宗神御及诸妃嫔皆沦没。尽忠行至中山,谓所亲曰:“若与诸妃偕来,我辈岂得至此!”
ān shí fèng chéng huī yí biǎo zhì biàn, zèng chéng huī shàng shū lìng guǎng píng jùn wáng, shì zhōng sù. jìn zhōng xuán yì zhì, jīn zhǔ shì qí zuì bù wèn, réng yǐ wéi píng zhāng zhèng shì.
安石奉承晖遗表至汴,赠承晖尚书令、广平郡王,谥忠肃。尽忠旋亦至,金主释其罪不问,仍以为平章政事。
méng gǔ yǐ shū mù lū míng ān wèi tài fù, fēng shào guó gōng, jiān guǎn méng gǔ hàn jūn bīng mǎ dōu yuán shuài. míng ān xuán yǐ jí zú.
蒙古以舒穆噜明安为太傅,封邵国公,兼管蒙古、汉军兵马都元帅。明安旋以疾卒。
méng gǔ zhǔ fǎng qiú liáo jiù zú, dé jīn zuǒ yòu sī yuán wài láng yē lǜ chǔ cái, zhào wèi zhī yuē:" liáo jīn shì chóu, zhèn wèi rǔ xuě zhī." duì yuē:" chén fù zǔ cháng wěi zhì shì zhī, jì wèi zhī chén, gǎn chóu jūn yé!" méng gǔ zhǔ yì qí yán, chù zhī zuǒ yòu. chǔ cái shēn cháng bā chǐ, měi xū hóng shēng, dōu mù dá wáng tuō yún bā shì sūn, shàng shū yòu chéng lǚ zhī zǐ yě.
蒙古主访求辽旧族,得金左右司员外郎耶律楚材,召谓之曰:“辽、金世仇,朕为汝雪之。”对曰:“臣父祖尝委贽事之,既为之臣,敢仇君耶!”蒙古主异其言,处之左右。楚材身长八尺,美须宏声,都木达王托云八世孙,尚书右丞履之子也。
xīn wèi, jīn lì huáng sūn kēng wèi huáng tài sūn.
辛未,金立皇孙铿为皇太孙。
guǐ yǒu, jīn jìn shì gé chéng liú bǐng tiáo pián yí shí shì:" yī yuē rèn zhū wáng yǐ zhèn shè jì. chén guān wǎng suì wáng shī, lǚ zhàn lǚ nǜ. chéng píng rì jiǔ, rén bù zhī bīng, jiàng shuài fēi cái, jì wú jìng nán zhī móu, yòu wú xiào sǐ zhī jié, wài tuō chí zhòng zhī míng, nèi wèi zì ān zhī jì, zé xiāo guǒ yǐ zì suí, wěi pí nuò yǐ lín zhèn, zhèn shì shāo dòng, wàng chén xiān bēn, shì zú cóng ér dà kuì cháo tíng bù jiā jié wèn, zhé wèi yì bīng, shì yǐ fǎ dù rì wěn, tǔ dì rì cù. zì dà jià nán xún, yuǎn jìn yì wú gù zhì, rèn hé běi zhě yǐ wéi bù xìng, qūn xún tuì bì, mò zhī gǎn qián. chén yuàn bì xià zé zhū wáng zhī yīng míng zhě, zǒng jiān tiān xià zhī bīng, běi zhù zhòng zhèn, yí xí yuǎn jìn, zé sì fāng wén fēng zhě jiē jiāng zì fèn. èr yuē jié rén xīn yǐ gù jī běn. jīn jiān wēi zhī hòu, yì yú wèi huì, yuàn kuān qí fù yì, xìn qí hào lìng, fán shì bù biàn zhě yī qiè tíng bà. sān yuē guǎng shōu rén cái yǐ bèi guó yòng. bèi suì hán zhě bì qiú diāo hú, shì zhǎng tú zhě bì xù qí jì hé nán shǎn xī yǒu cāo xíng wéi mín wàng zhě, shāo zhuó yòng zhī, yīn xì tiān xià zhī xīn. sì yuē xuǎn shǒu lìng yǐ ān bǎi xìng. jīn zhòng shù yǐ bì, guān lì tān bào hūn luàn, yǔ jiān wèi shì, gōng yǒu dòu sù zhī fù, sī yǒu wàn qián zhī qiú, yuǎn jìn xiāo xiāo, wú suǒ kòng gào zì jīn fēi cái qì guò rén zhèng jī zhuō yì zhě, bù kě rèn cǐ zhí. wǔ yuē bāo zhōng yì yǐ lì chén jié. zhōng yì zhī shì, fèn shēn xiào mìng, yǒu sī lüè bù jiā shěng, qì zhí zhě gù yǐ ēn dài, sǐ shì zhě fǎn bú jiàn lù, tiān xià hé suǒ mù dàn ér bù wéi zì ān zhī jì yé! liù yuē wù nóng lì běn yǐ guǎng xù jī. cǐ dāng jīn zhī yào wù yě. qī yuē chóng jié jiǎn yǐ shěng cái yòng. jīn hǎi nèi xū hào, shū shēng mín zhī jí, wú dà yú cǐ zhě. bā yuē qù rǒng shí yǐ zhù jūn fèi. jiǔ yuē xiū jūn zhèng yǐ xí shǒu zhàn. shí yuē xiū chéng chí yǐ bèi shǒu yù." jīn zhǔ suī yì qí yán ér bù néng yòng, yǐ bǔ yù shǐ tái lìng shǐ.
癸酉,金进士葛城刘炳条便宜十事:“一曰任诸王以镇社稷。臣观往岁王师,屡战屡衄。承平日久,人不知兵,将帅非材,既无靖难之谋,又无效死之节,外托持重之名,内为自安之计,择骁果以自随,委疲懦以临阵,阵势稍动,望尘先奔,士卒从而大溃;朝廷不加诘问,辄为益兵,是以法度日紊,土地日蹙。自大驾南巡,远近益无固志,任河北者以为不幸,逡巡退避,莫之敢前。臣愿陛下择诸王之英明者,总监天下之兵,北驻重镇,移檄远近,则四方闻风者皆将自奋。二曰结人心以固基本。今艰危之后,易于为惠,愿宽其赋役,信其号令,凡事不便者一切停罢。三曰广收人才以备国用。备岁寒者必求貂狐,适长涂者必蓄骐骥;河南、陕西有操行为民望者,稍擢用之,阴系天下之心。四曰选守令以安百姓。今众庶已敝,官吏贪暴昏乱,与奸为市,公有斗粟之赋,私有万钱之求,远近嚣嚣,无所控告;自今非才器过人、政迹卓异者,不可任此职。五曰褒忠义以励臣节。忠义之士,奋身效命,有司略不加省,弃职者顾以恩贷,死事者反不见录,天下何所慕惮而不为自安之计耶!六曰务农力本以广蓄积。此当今之要务也。七曰崇节俭以省财用。今海内虚耗,纾生民之急,无大于此者。八曰去冗食以助军费。九曰修军政以习守战。十曰修城池以备守御。”金主虽异其言而不能用,以补御史台令史。
qiū, qī yuè, wù wǔ shuò, méng gǔ qǔ jīn jì yuán xiàn.
秋,七月,戊午朔,蒙古取金济源县。
xīn yǒu, yǐ zhèng zhāo xiān cān zhī zhèng shì, lǐ bù shàng shū céng cóng lóng qiān shū shū mì yuàn shì.
辛酉,以郑昭先参知政事,礼部尚书曾从龙签书枢密院事。
chéng zhōng láng lǐ gǒng, tóu guǐ wèi yáng jù yuán sòng yuān. rén xū, zhào sì chuān lì jù yuán miào, míng yuē bāo zhōng, zèng guān, lù qí hòu.
成忠郎李珙,投匦为杨巨源讼冤。壬戌,诏四川立巨源庙,名曰褒忠,赠官,录其后。
gēng chén, zhào huáng dì jìn gēng míng sī zhèng, huáng zhí jūn gēng míng guì hé.
庚辰,诏皇帝搢更名思正,皇侄均更名贵和。
jīn zhǔ wén hé běi jī chá guān yāo qiú mín cái shǐ tīng dù hé zhě, mín bì bīng zhì huò è sǐ zì nì, mìng yù shǐ tái tǐ fǎng zhī.
金主闻河北讥察官要求民财始听渡河者,民避兵至或饿死、自溺,命御史台体访之。
bǐng zǐ, jīn shàng shū shěng zòu gěi huáng tài sūn suì cì qián, jīn zhǔ bù cóng, yuē:" qiǎng bǎo ér ān suǒ yòng zhī!"
丙子,金尚书省奏给皇太孙岁赐钱,金主不从,曰:“襁褓儿安所用之!”
jiǎ shēn, jīn gǎi jiāo chāo míng" zhēn yòu bǎo quàn".
甲申,金改交钞名“贞祐宝券”。
zì tài hé yǐ lái, jiāo chāo rì duō ér qīng, nǎi gèng zuò èr shí guàn zhì bǎi guàn èr bǎi guàn qiān guàn, wèi zhī dà chāo. chū suī shāo zhòng, wèi jǐ yì qīng ér yù zhì, shì yì shì wéi wú yì zhī wù. fù jiā nèi kùn cáng qiāng zhī xiàn, wài bì jiāo chāo lǚ gèng, jiē zhì jiǒng bài, wèi zhī" zuò huà". shāng rén wǎng wǎng zhōu yùn mào yì yú jiāng huái qián duō rù sòng. zhì shì gǎi míng ér bì rú gù.
自泰和以来,交钞日多而轻,乃更作二十贯至百贯、二百贯、千贯,谓之大钞。初虽稍重,未几益轻而愈滞,市邑视为无益之物。富家内困藏镪之限,外敝交钞屡更,皆至窘败,谓之“坐化”。商人往往舟运贸易于江、淮、钱多入宋。至是改名而弊如故。
jīn gōng bù xià kāi fēng shì bái gǔ, qǔ pí zhì yù yòng jū zhàng, qì wù jú fù shǐ zhū hè lǜ yún shòu, yǐ qí jiā suǒ yǒu jū zhàng yǐ jìn, yīn zòu yuē:" zhōng dōu shí jǐn, yuǎn qì miào shè, bì xià dāng zuò xīn xuán dǎn zhī rì, nài hé yǐ qiú jū xì wù, dòng yáo mín jiān, shǐ tú zǎi gēng niú yǐ gōng bù jí zhī yòng" fēi suǒ yǐ shì bǎi xìng yě." jīn zhǔ bù yì. xuán chū yún shòu wèi qiáo xī tí kòng.
金工部下开封市白牯,取皮治御用鞠仗,器物局副使珠赫寽筠寿,以其家所有鞠仗以进,因奏曰:“中都食尽,远弃庙社,陛下当坐薪悬胆之日,奈何以球鞠细物,动摇民间,使屠宰耕牛以供不急之用”非所以示百姓也。”金主不怿。旋出筠寿为桥西提控。
hóng luó shān zhài zhǔ dù xiù jiàng yú méng gǔ, yǐ xiù wèi jǐn zhōu jié dù shǐ.
红罗山寨主杜秀降于蒙古,以秀为锦州节度使。
méng gǔ zhǔ zhù jūn yú ér luò, qiǎn sǎn gé bā tú shuài wàn qí zì xī xià qū jīng zhào, yǐ gōng jīn tóng guān, bù néng xià, nǎi yóu liú shān xiǎo lù qū rǔ zhōu, yù shān jiàn, zhé yǐ tiě qiāng xiāng suǒ, lián jiē wèi qiáo yǐ dù, suì fù biàn jīng. jīn zhǔ jí zhào huā mào jūn yú shān dōng, méng gǔ bīng zhì xìng huā yíng, jù biàn jīng èr shí lǐ, huā mào jūn jī bài zhī. méng gǔ bīng hái bīng shǎn zhōu, shì hé bīng hé, suì dù ér běi, jīn rén zhuǎn shǒu guān fǔ. shí méng gǔ bīng suǒ xiàng jiē xià, jīn rén qiǎn shǐ qiú hé. méng gǔ zhǔ yù xǔ zhī, wèi sà mù hā yuē:" pì rú wéi chǎng zhōng zhāng lù, wú yǐ qǔ zhī yǐ, dú yú yī tù, hé suì shě zhī!" sà mù hā chǐ yú wú gōng, bù cóng, qiǎn yī shí lǐ wèi jīn zhǔ yuē:" ruò yù yì hé, yǐ hé běi shān dōng wèi xià zhū chéng lái xiàn, jí qù dì hào chēng chén, dāng fēng rǔ wèi hé nán wáng." yì suì bù chéng.
蒙古主驻军鱼儿泺,遣繖格巴图帅万骑自西夏趋京兆,以攻金潼关,不能下,乃由留山小路趋汝州,遇山涧,辄以铁枪相锁,连接为桥以渡,遂赴汴京。金主急召花帽军于山东,蒙古兵至杏花营,距汴京二十里,花帽军击败之。蒙古兵还兵陕州,适河冰合,遂渡而北,金人转守关辅。时蒙古兵所向皆下,金人遣使求和。蒙古主欲许之,谓萨木哈曰:“辟如围场中麞鹿,吾已取之矣,独馀一兔,盍遂舍之!”萨木哈耻于无功,不从,遣伊实里谓金主曰:“若欲议和,以河北、山东未下诸城来献,及去帝号称臣,当封汝为河南王。”议遂不成。
bā yuè, wù zǐ shuò, jīn yǐ shǎn xī tǒng jūn shǐ wán yán hǎ dá qiān shū shū mì yuàn shì.
八月,戊子朔,金以陕西统军使完颜哈达签书枢密院事。
jǐ chǒu, cì zhāng shì shì yuē xuān.
己丑,赐张栻谥曰宣。
gēng zǐ, quán zhǔ lǜ píng yáng chéng dà, bīng shí bù zú, yì qì zhī, zǎi zhí bù kě. nǎi yǐ tài cháng qīng hóu zhì wèi cān zhī zhèng shì, xíng zhōng shū shěng yú hé běi dōng xī liǎng lù.
庚子,全主虑平阳城大,兵食不足,议弃之,宰执不可。乃以太常卿侯挚为参知政事,行中书省于河北东、西两路。
méng gǔ yǐ shǐ tiān ní nán fá, shòu yòu fù dōu yuán shuài, cì jīn hǔ fú. suì qǔ jīn píng zhōu, jīng lüè shǐ qí zhū jiàng.
蒙古以史天倪南伐,授右副都元帅,赐金虎符。遂取金平州,经略使奇珠降。
méng gǔ mù hū lī qiǎn shǐ jìn dào děng gōng guǎng níng fǔ, jiàng zhī.
蒙古穆呼哩遣史进道等攻广宁府,降之。
shì yuè, lán zhōu dào chéng yàn huī qiú nèi fù, sì chuān zhì zhì shǐ dǒng jū yì què zhī.
是月,兰州盗程彦晖求内附,四川制置使董居谊却之。
jiǔ yuè, yǐ hài, shēn yán liǎng zhè wéi tián zhī jìn.
九月,乙亥,申严两浙围田之禁。
jīn mù yán jìn zhōng yǔ guǒ lēi qí bù xiāng néng, ér guǒ lēi qí shì jìn shì jú wèi nèi yuán, jìn zhōng huàn zhī, chéng jiàn yán yú jīn zhǔ, qǐng yǐ wán yán sù lán wèi jìn shì jú. jīn zhǔ yuē:" jìn shì jú lì zhù běn jú rén jí gōng zhōng chū shēn, zá yǐ tā liú, kǒng huò bù hé." jìn zhōng yuē:" ruò gěi shǐ zuǒ yòu, kě zhǐ zhù běn jú rén jì lìng yù zhèng, gù yí shèn xuǎn." jīn zhǔ yuē:" hé wèi yù zhèng?" jìn zhōng yuē:" zhōng wài zhī shì, dé yì lùn fǎng chá, jí wéi yù zhèng yǐ." jīn zhǔ yuē:" zì shì zōng zhāng zōng cháo xǔ chá wài shì, fēi zì zhèn shǐ yě. rú qǐng yè yíng sī, nǐ chú bù dàng, tái jiàn bù zhí, fēi jìn shì tǐ chá, hé yóu zhī zhī?" cān zhī zhèng shì wū kù lī dé shēng yuē:" gù dāng shèn xuǎn qí rén." jīn zhǔ yuē:" zhèn yú shù guān, hé cháng bù shèn! yǒu wài shì kě yòng ér shí wú cái lì zhě, shì zhī ruò zhōng xiào ér bāo cáng bèi nì zhě, fù chá qí jǐn yǐ cì shǐ lì gōng, zhòu shēng xiǎn guì, zhé huái yì zhì fù xiān wàn nǔ wěi yǐ liáo dōng, nǎi fù sì luàn zhī rén zhī nán rú cǐ, zhèn gǎn qīng hū?" dé shēng yuē:" bǐ lái fǎng chá kāi jué hé dī, shuǐ sǔn tián hé, fù zhī jiē bù shí." jīn zhǔ yuē:" zhèn zì jīn bù gǎn wèn ruò bèi, wài jiān shì jiē bù zhī, zhèn gàn hé shì, dàn zhōng rì mò zuò, tīng rǔ děng suǒ wéi yǐ. fāng zhèn yǒu guò, rǔ děng bù jiàn, jīn nǎi miàn jié, cǐ qǐ wèi chén zhī yì zāi?" wèi jǐ, huò gào jìn zhōng móu nì, xià yù, zhū zhī. dé shēng xuán chū wèi jí yì jūn jié dù shǐ. jìn zhōng zhī qì zhōng dōu yě, jīn zhǔ shì bù zhū, zhì shì nǎi yǐ lùn jìn shì jú huò zuì. yǐ hòu jìn shì jú yì héng, zhōng wài bì gé, yǐ zhì yú wáng.
金穆延尽忠与果勒齐不相能,而果勒齐恃近侍局为内援,尽忠患之,乘间言于金主,请以完颜素兰为近侍局。金主曰:“近侍局例注本局人及宫中出身,杂以它流,恐或不和。”尽忠曰:“若给使左右,可止注本局人;既令预政,固宜慎选。”金主曰:“何谓预政?”尽忠曰:“中外之事,得议论访察,即为预政矣。”金主曰:“自世宗、章宗朝许察外事,非自朕始也。如请谒、营私,拟除不当,台谏不职,非近侍体察,何由知之?”参知政事乌库哩德升曰:“固当慎选其人。”金主曰:“朕于庶官,曷尝不慎!有外似可用而实无才力者,视之若忠孝而包藏悖逆者,富察齐锦以刺史立功,骤升显贵,辄怀异志;富鲜万努委以辽东,乃复肆乱;知人之难如此,朕敢轻乎?”德升曰:“比来访察开决河堤,水损田禾,覆之皆不实。”金主曰:“朕自今不敢问若辈,外间事皆不知,朕干何事,但终日默坐,听汝等所为矣。方朕有过,汝等不谏,今乃面讦,此岂为臣之义哉?”未几,或告尽忠谋逆,下狱,诛之。德升旋出为集义军节度使。尽忠之弃中都也,金主释不诛,至是乃以论近侍局获罪。以后近侍局益横,中外蔽隔,以至于亡。
hóng ǎo zéi zhōu yuán ér xiàn jīn shēn qí èr zhōu, shù lù ān píng wú jí děng xiàn, zhēn dìng shuài fǔ yǐ jì pò zhī, zhǎn yuán ér jí qí dǎng wǔ bǎi yú rén.
红袄贼周元儿陷金深、祁二州,束鹿、安平、无极等县,真定帅府以计破之,斩元儿及其党五百馀人。
zì yáng ān ér liú èr zǔ bài hòu, hé běi cán pò, gān gē xiāng xún, hóng ǎo zéi yú dǎng wǎng wǎng fù xiāng tuán jù. jīn jūn suī shí yǒu zhǎn huò, bù néng chú yě, dà gài jiē lǐ quán guó yòng ān shí qīng zhī tú yān.
自杨安儿、刘二祖败后,河北残破,干戈相寻,红袄贼馀党往往复相团聚。金军虽时有斩获,不能除也,大概皆李全、国用安、时青之徒焉。
shì qiū, méng gǔ qǔ jīn chéng yì fán bā bǎi liù shí yǒu èr.
是秋,蒙古取金城邑凡八百六十有二。
dōng, shí yuè, jiāng dōng jì dù zhuǎn yùn fù shǐ zhēn dé xiù cháo cí, yán yuē:" jīn zì nán qiān, qí shì rì cù, méng gǔ xī xià, dōng chū tóng guān, shēn rù xǔ zhèng, gōng wéi dū yì, yóu qí bù mǎn shān dōng, ér jīn yǐ hé nán shù zhōu zhī dì, kàng xī běi fāng zhāng zhī shī, jiā yǐ qún dào zòng héng, pàn zhě sì qǐ, wēi jí rú cǐ. chén jǐn àn tú shǐ, nǚ zhēn pàn liáo zài zhèng hé jiǎ wǔ, qí miè liáo yě zài xuān hé jǐ sì. ér fàn zhōng yuán jí yú shì nián zhī dōng. jīn rì tiān xià zhī shì, hé yǐ yì zhèng xuān zhī shí! bì xià yì yí yǐ zhèng xuān wèi jiàn. chén guān méng gǔ zhī zài jīn rì, wú yì xī rì nǚ zhēn fāng xìng zhī shí, yī dàn yǔ wǒ wèi lín, yì bì zǔ shù nǚ zhēn yǐ xíng zhī gù zhì. gài nǚ zhēn cháng yǐ yàn chéng guī wǒ yǐ, jīn dú bù néng hái wú hé nán zhī dì yǐ guān wú zhī suǒ chǔ hū? shòu zhī zé xiǎng xū míng ér zhào shí huò, bù shòu zé bǐ dé yǐ líng qǐn wèi cí, zhàng dà yì yǐ jiàn gōng. nǚ zhēn cháng yǔ wú tōng hǎo yǐ, jīn dú bù néng bēi cí qiǎn shǐ yǐ guān wú zhī suǒ qǐ hū? cóng zhī zé yào suǒ wú yàn, bù cóng zé bǐ dé jiè kǒu yǐ kāi xìn duān, bù kě bù yù tú suǒ yǐ yīng zhī yě." yīn yǐ wǔ bù kě wèi xiàn:" yī yuē zōng shè zhī chǐ bù kě wàng, èr yuē bǐ lín zhī dào bù kě qīng, sān yuē xìng ān zhī móu bù kě shì, sì yuē dǎo yú zhī yán bù kě tīng, wǔ yuē zhì gōng zhī lùn bù kě hū." fǎn fù jí yán, dì bù néng yòng.
冬,十月,江东计度转运副使真德秀朝辞,言曰:“金自南迁,其势日蹙,蒙古、西夏,东出潼关,深入许、郑,攻围都邑,游骑布满山东,而金以河南数州之地,抗西北方张之师,加以群盗纵横,叛者四起,危急如此。臣谨案图史,女真叛辽在政和甲午,其灭辽也在宣和己巳。而犯中原即于是年之冬。今日天下之势,何以异政、宣之时!陛下亦宜以政、宣为鉴。臣观蒙古之在今日,无异昔日女真方兴之时,一旦与我为邻,亦必祖述女真已行之故智。盖女真尝以燕城归我矣,今独不能还吾河南之地以观吾之所处乎?受之则享虚名而召实祸,不受则彼得以陵寝为词,仗大义以见攻。女真尝与吾通好矣,今独不能卑辞遣使以观吾之所启乎?从之则要索无厌,不从则彼得藉口以开衅端,不可不预图所以应之也。”因以五不可为献:“一曰宗社之耻不可忘,二曰比邻之盗不可轻,三曰幸安之谋不可恃,四曰导谀之言不可听,五曰至公之论不可忽。”反覆极言,帝不能用。
jīn yǐ yǎn shèng gōng kǒng yuán cuò wèi tài cháng bó shì. huò yán xuān shèng fén miào zài qū fù, yí qiǎn zhī fèng sì, jīn zhǔ yǐ yuán cuò shèng rén zhī hòu, shān dōng kòu dào zòng héng, kǒng lí qí hài, shì shǐ zhī fèng sì ér fǎn jué zhī yě, gù yǒu shì mìng.
金以衍圣公孔元措为太常博士。或言宣圣坟庙在曲阜,宜遣之奉祀,金主以元措圣人之后,山东寇盗纵横,恐罹其害,是使之奉祀而反绝之也,故有是命。
xià rén gōng jīn bǎo ān yán ān, xiàn lín táo.
夏人攻金保安、延安,陷临洮。
jīn xuān fǔ shǐ fù xiān wàn nǔ jù liáo dōng, jiàn chēng tiān wáng, guó hào dà zhēn, gǎi yuán tiān tài.
金宣抚使富鲜万努据辽东,僭称天王,国号大真,改元天泰。
shí yī yuè, bǐng chén shuò, fēng bó zé wèi ān dìng jùn wáng.
十一月,丙辰朔,封伯泽为安定郡王。
xià rén gōng jīn suí dé jí shú yáng zhài, jiē wèi shǒu jiāng suǒ bài.
夏人攻金绥德及熟羊寨,皆为守将所败。
méng gǔ bīng xùn jīn zhāng dé fǔ, zhī fǔ tú men sè liè sǐ zhī.
蒙古兵徇金彰德府,知府图们色埒死之。
méng gǔ shǐ tiān xiáng gōng jīn xìng zhōu, qín jié dù shǐ zhào shǒu yù.
蒙古史天祥攻金兴州,擒节度使赵守玉。
yē lǜ liú gé pò dōng jīng.
耶律琉格破东京。
kè tè gé qǔ wàn nǔ zhī qī lǐ xiān é, liú gé bù zhí zhī, yǒu xì. jì ér yé sī bù děng quàn liú gé chēng dì, liú gé yuē:" xiàng zhě wú yǔ àn chén nà yǎn méng, yuàn fù dà měng gǔ guó, xuē píng jiāng shǒu, tǎng shí qí yán ér zì wèi dōng dì, shì nì tiān yě." zhòng qǐng yù lì, liú gé chēng jí bù chū, qián yǔ qí zi xuē àn fèng jīn bì jiǔ shí chē rù jìn yú méng gǔ. méng gǔ zhǔ yuē:" hàn rén xiān nè kuǎn zhě xiān yǐn jiàn." tài fù ā hā yuē:" liú bó lín nà kuǎn zuì xiān." dì yuē:" bó lín suī xiān, rán pò yú chóng wéi ér lái, wèi ruò liú gé zhàng yì xiào shùn yě, qí xiān liú gé." jì jiàn, méng gǔ zhǔ dà yuè, yīn wèn:" jiù hé guān?" duì yuē:" liáo wáng." mìng cì jīn hǔ fú, réng liáo wáng. yòu wèn:" hù jí jǐ hé"" duì yuē:" liù shí yú wàn." méng gǔ zhǔ yuē:" kě fā sān qiān rén wéi zhì, zhèn fā mēng gǔ sān bǎi rén wǎng qǔ zhī." liú gé qiǎn qí nǔ děng yǔ jù, qiě mìng jū xì kè tè gé yǐ lái. kè tè gé jù, yǔ yé sī bù děng dài qí zhòng yuē liú gé yǐ sǐ, suì yǐ qí zhòng pàn, shā suǒ qiǎn sān bǎi rén, wéi sān rén táo guī.
克特格娶万努之妻李仙娥,琉格不直之,有隙。既而耶斯布等劝琉格称帝,琉格曰:“向者吾与案陈那衍盟,愿附大蒙古国,削平疆守,倘食其言而自为东帝,是逆天也。”众请愈力,琉格称疾不出,潜与其子薛闇奉金币九十车入觐于蒙古。蒙古主曰:“汉人先讷款者先引见。”太傅阿哈曰:“刘伯林纳款最先。”帝曰:“伯林虽先,然迫于重围而来,未若琉格仗义效顺也,其先琉格。”既见,蒙古主大悦,因问:“旧何官?”对曰:“辽王。”命赐金虎符,仍辽王。又问:“户籍几何””对曰:“六十馀万。”蒙古主曰:“可发三千人为质,朕发蒙古三百人往取之。”琉格遣奇努等与俱,且命拘系克特格以来。克特格惧,与耶斯布等绐其众曰琉格已死,遂以其众叛,杀所遣三百人,唯三人逃归。
shí èr yuè, yǐ yǒu shuò, jīn xǐ shuò zhōu mín tún lán shí xí jí jiàng jiě děng zhōu.
十二月,乙酉朔,金徙朔州民屯岚、石、隰、吉、绛、解等州。
rén chén, jīn tài kāng xiàn mín liú quán shí wēn dōng píng fǔ mín lǐ níng móu fǎn, fú zhū.
壬辰,金泰康县民刘全、时温、东平府民李宁谋反,伏诛。
yǐ sì, méng gǔ bīng xùn jīn dà míng fǔ.
乙巳,蒙古兵徇金大名府。
guǐ chǒu, jīn huáng tài sūn jiàn zú, shì chōng huái.
癸丑,金皇太孙鉴卒,谥冲怀。
méng gǔ yǐ zhāng jīng zǒng běi jīng shí tí kòng bīng, cóng duó hū lán sà lǐ bì nán fá. jīng huái fǎn cè, mù hū lī jué zhī, lìng shū mù lū é sēn jiān qí jūn. zhì píng zhōu, jīng chēng jí bù jìn, é sēn zhí ér shā zhī. jīng dì zhì, shā zhǎng shǐ, jù jǐn zhōu, zì chēng yíng wáng, gǎi yuán xīng lóng, xià píng luán ruì lì yì yì guǎng níng děng zhōu. mù hū lī shuài xiān fēng méng gǔ bù hā quán shuài wū yè ěr děng jūn tǎo zhī.
蒙古以张鲸总北京十提控兵,从夺呼兰萨里必南伐。鲸怀反侧,穆呼哩觉之,令舒穆噜额森监其军。至平州,鲸称疾不进,额森执而杀之。鲸弟致,杀长史,据锦州,自称瀛王,改元兴隆,下平、滦、瑞、利、义、懿、广宁等州。穆呼哩率先锋蒙古布哈、权帅乌页尔等军讨之。
shì suì, liǎng zhè jiāng dōng xī lù hàn huáng.
是岁,两浙、江东西路旱、蝗。
níng zōng fǎ tiān bèi dào chún dé mào gōng rén wén zhé wǔ shèng ruì gōng xiào huáng dì jiā dìng jiǔ nián jīn zhēn yòu sì nián, méng gǔ tài zǔ shí yī nián
○宁宗法天备道纯德茂功仁文哲武圣睿恭孝皇帝嘉定九年(金贞祐四年,蒙古太祖十一年)
chūn, zhēng yuè, yǐ chǒu, cì lǚ zǔ qiān shì yuē chéng.
春,正月,乙丑,赐吕祖谦谥曰成。
gēng wǔ, méng gǔ qǔ jīn cáo zhōu.
庚午,蒙古取金曹州。
jǐ mǎo, jīn lì huáng zǐ suì wáng shǒu lǐ wèi huáng tài zǐ.
己卯,金立皇子遂王守礼为皇太子。
èr yuè, jiǎ shēn shuò, rì yǒu shí zhī.
二月,甲申朔,日有食之。
jīn mìng huáng tài zǐ kòng zhì shū mì yuàn shì.
金命皇太子控制枢密院事。
méng gǔ wéi jīn tài yuán fǔ, jǐ hài, gōng xià huò shān zhū ài.
蒙古围金太原府,己亥,攻下霍山诸隘。
xīn hài, dōng xī liǎng chuān dì dà zhèn.
辛亥,东、西两川地大震。
jīn tóng zhī guān zhōu zhāng kāi fù hé jiān fǔ cāng xiàn děng zhōu, bìng shǔ xiàn shí sān.
金同知观州张开复河间府、沧、献等州,并属县十三。
sān yuè, yǐ mǎo, dōng, xī liǎng chuān dì zhèn jiǎ zǐ, yòu zhèn. mǎ hú yí jiè shān bēng bā shí lǐ, jiāng shuǐ bù tōng. dīng mǎo, yòu zhèn rén shēn, yòu zhèn.
三月,乙卯,东,西两川地震;甲子,又震。马湖夷界山崩八十里,江水不通。丁卯,又震;壬申,又震。
shì yuè, jīn fù ēn xíng èr zhōu.
是月,金复恩、邢二州。
xià, sì yuè, guǐ sì, jīn zhāng kāi fù qīng zhōu děng shí yī chéng.
夏,四月,癸巳,金张开复青州等十一城。
jiǎ wǔ, jīn huáng tài zǐ shǒu lǐ gǎi cì míng shǒu xù.
甲午,金皇太子守礼改赐名守绪。
wù xū, qín zhōu rén táng jìn, yǔ qí tú hé jìn děng yǐn zhòng shí wàn lái guī, sì chuān zhì zhì shǐ dǒng jū yì jù què zhī.
戊戌,秦州人唐进,与其徒何进等引众十万来归,四川制置使董居谊拒却之。
jīn zhī píng yáng fǔ xū dǐng, wén méng gǔ bīng dù tóng guān, jí qiǎn bì lǎ ā lū dài tú kè tǎn bó jiā shuài bīng wàn wǔ qiān, yóu biàn dào jì hé qū guān shǎn, ér zì yǐ jīng bīng yuán biàn jīng. yòu qiǎn bù sà sà gù zhū shuài bīng huì zhū jiàng, yǐ jù méng gǔ bīng zhī zì guān ér dōng zhě. jīn zhǔ bài dǐng shàng shū zuǒ chéng, xíng shěng shì yú píng yáng.
金知平阳府胥鼎,闻蒙古兵度潼关,即遣必喇阿噜岱、图克坦伯嘉帅兵万五千,由便道济河趋关陕,而自以精兵援汴京。又遣布萨萨固珠帅兵会诸将,以拒蒙古兵之自关而东者。金主拜鼎尚书左丞,行省事于平阳。
wǔ yuè, guǐ yǒu, tài bái zhòu jiàn.
五月,癸酉,太白昼见。
jīn lái yuǎn zhèn huò dié zhě chén jié děng, zhī xià rén jiāng tú gǒng zhōu, kuī cháng ān, mìng shǎn xī xíng shěng yán wèi zhī bèi. xià rén xiū lái qiāng chéng jiè hé qiáo, yuán shuài yòu dōu jiān wán yán sà bù qiǎn bīng fén zhī, fú guó shén duō.
金来远镇获谍者陈岊等,知夏人将图巩州,窥长安,命陕西行省严为之备。夏人修来羌城界河桥,元帅右都监完颜萨布遣兵焚之,俘馘甚多。
liù yuè, xīn mǎo, xī chuān dì zhèn rén chén, yòu zhèn yǐ wèi, yòu zhèn. lí zhōu shān bēng.
六月,辛卯,西川地震;壬辰,又震;乙未,又震。黎州山崩。
dīng wèi, jīn gǎi xuān fǔ sī wèi jīng lüè sī.
丁未,金改宣抚司为经略司。
rén chén, zhāng zhì jiàng jīn, jīn yǐ zhì xíng běi jīng lù yuán shuài fǔ shì.
壬辰,张致降金,金以致行北京路元帅府事。
qiū, qī yuè, guǐ chǒu shuò, jīn zhāo yì jūn jié dù shǐ bì lǎ ā lū dài fù wēi zhōu jí huò lù xiàn.
秋,七月,癸丑朔,金昭义军节度使必喇阿噜岱复威州及获鹿县。
jīn hóu zhì xíng shěng yú dōng píng, huò hóng ǎo zéi, xùn zhī, zhī qí qú shuài hǎo dìng jiàn hào shǔ guān gǎi yuán, yǐ gōng xiàn téng yǎn dān zhū zhōu, lái wú xīn tài děng shí yú xiàn, dào lù bù tōng. zhì shuài shī jìn jī, zhí dìng sòng nán jīng, zhū zhī.
金侯挚行省于东平,获红袄贼,讯之,知其渠帅郝定僭号、署官、改元,已攻陷滕、兗、单诸州,莱芜、新泰等十馀县,道路不通。挚帅师进击,执定送南京,诛之。
rùn yuè, rén wǔ shuò, rì yǒu shí zhī.
闰月,壬午朔,日有食之。
xīn mǎo, jīn fù shēn zhōu.
辛卯,金复深州。
bā yuè, jīn dìng sēng dào nà sù bǔ wēi yí jiān sì zhī lìng.
八月,金定僧道纳粟补威仪、监寺之令。
xià rén rù jīn ān zhài bǎo, yuán shuài zuǒ jiān jūn wū kù lī qìng shòu qiǎn jūn bài zhī.
夏人入金安寨堡,元帅左监军乌库哩庆寿遣军败之。
bǐng zǐ, méng gǔ gōng jīn yán ān.
丙子,蒙古攻金延安。
jǐ mǎo, xià rén rù jīn jié yé zī chuān, shǒu jiāng jī zǒu zhī.
己卯,夏人入金结耶觜川,守将击走之。
jiǔ yuè, xīn sì shuò, méng gǔ gōng jīn fāng zhōu, jīn zhǔ mìng yù shǐ dài fū yǒng xī lǐng bīng fù shǎn xī, pián yí cóng shì.
九月,辛巳朔,蒙古攻金坊州,金主命御史大夫永锡领兵赴陕西,便宜从事。
rén chén. méng gǔ gōng jīn dài zhōu, jīng lüè shǐ è tún chuò hé shàng sǐ zhī. méng gǔ sǎn gé bā tú lǔ lǜ shī yóu xī xià qū guān xià. dōng, shí yuè, yuè tóng guān. jīn ān xī jūn jié dù shǐ ní páng gǔ fù lēi hū zhàn mò.
壬辰。蒙古攻金代州,经略使鄂屯绰和尚死之。蒙古繖格巴图鲁率师由西夏趋关下。冬,十月,越潼关。金安西军节度使尼庞古富勒呼战殁。
guǐ hài, xī chuān dì zhèn jiǎ zǐ, yòu zhèn.
癸亥,西川地震;甲子,又震。
jīn fù dōng hǎi hóu wèi wèi wáng, shì yuē shào, xǐ qí jiā shǔ jí gǎo lì wáng jiā shǔ yú nán jīng.
金复东海侯为卫王,谥曰绍,徙其家属及镐厉王家属于南京。
méng gǔ bīng cì sōng rǔ jiān, jīn yù shǐ tái yán:" dí bīng yú tóng guān xiáo miǎn, shēn rù zhòng dì, jìn dǐ xī jiāo. bǐ zhī jīng shī tún sù zhòng bīng, bù fù kòu chéng suǒ zhàn, dàn yǐ yóu qí zhē jué dào lù, ér bié bīng gōng jī zhōu xiàn, shì yì kùn jīng shī zhī jiàn yě. ruò zhuān yǐ chéng shǒu wèi shì, zhōng dōu zhī wēi, yòu jiāng jiàn yú jīn rì kuàng gōng sī xù jī, shì zhōng dōu bǎi bù jí yī. yuàn bì xià mìng shǎn xī bīng è tóng guān, yǔ yī ěr bì sī wèi jǐ jiǎo zhī shì, xuǎn zài jīng yǒng gǎn zhī jiāng shí shù rén, gè fù jīng bīng, suí yí cì chá, qiě zhàn qiě shǒu fù yù hé běi, yì yǐ cǐ dài zhī." jīn zhǔ yǐ zòu fù shàng shū shěng. píng zhāng zhū hè lǜ guǒ lēi qí yuē:" tái guān sù bù xí bīng, bèi yù fāng lüè, fēi suǒ zhī yě." suì zhǐ. guǒ lēi qí yǐ méng gǔ bīng rì bī, yù yǐ zhòng bīng tún zhù biàn jīng yǐ zì gù, zhōu xiàn cán pò bù fù xù, jīn zhǔ huò zhī.
蒙古兵次嵩、汝间,金御史台言:“敌兵逾潼关、崤、渑,深入重地,近抵西郊。彼知京师屯宿重兵,不复扣城索战,但以游骑遮绝道路,而别兵攻击州县,是亦困京师之渐也。若专以城守为事,中都之危,又将见于今日;况公私蓄积,视中都百不及一。愿陛下命陕西兵扼潼关,与伊尔必斯为掎角之势,选在京勇敢之将十数人,各付精兵,随宜伺察,且战且守;复谕河北,亦以此待之。”金主以奏付尚书省。平章珠赫寽果勒齐曰:“台官素不习兵,备御方略,非所知也。”遂止。果勒齐以蒙古兵日逼,欲以重兵屯驻汴京以自固,州县残破不复恤,金主惑之。
jīn hé nán xíng shěng xū dǐng, qiǎn lù zhōu yuán shuài zuǒ jiān jūn bì lǎ ā lū dài shān jūn yī wàn, mèng zhōu jīng lüè shǐ tú kè tǎn bó jiā yǐ jūn wǔ qiān, yóu biàn dào jì hé qù guān shǎn, zì jiāng píng yáng jīng bīng yuán nán jīng, jīn zhǔ mìng shū mì yuàn dū jūn yīng zhī.
金河南行省胥鼎,遣潞州元帅左监军必喇阿噜岱山军一万,孟州经略使图克坦伯嘉以军五千,由便道济河趣关陕,自将平阳精兵援南京,金主命枢密院督军应之。
jīn xíng shū mì yuàn zhī hé nán fǔ shì wán yán hǎ dá yǐ zhēng bīng shī lǜ, zuò zhū.
金行枢密院、知河南府事完颜哈达以征兵失律,坐诛。
fù xiān wàn nǔ jiàng yú méng gǔ, ér yǐ qí zi dí gé rù shì. jì ér fù pàn, jiàn chēng dōng xià.
富鲜万努降于蒙古,而以其子迪格入侍。既而复叛,僭称东夏。
shí yī yuè, yǐ yǒu, jīn yuán shuài yòu dōu jiān wán yán sà bù, zòu dà bài xià rén yú dìng xī.
十一月,乙酉,金元帅右都监完颜萨布,奏大败夏人于定西。
méng gǔ bīng cì yú miǎn chí, jīn yòu fù yuán shuài fù chá yī ěr bì sī jūn kuì ér dùn.
蒙古兵次于渑池,金右副元帅富察伊尔必斯军溃而遁。
jīn xū dǐng lǜ méng gǔ bīng è hé, nǎi xí zhāng jiě xí jí mèng zhōu wǔ jīng lüè sī, xiāng yù huì shī, wèi jiā gōng zhī shì. jí méng gǔ zì sān mén jí jīn běi dù zhì píng yáng, dǐng qiǎn bīng jù zhàn, méng gǔ bīng bài qù. jīn rén fù tóng guān.
金胥鼎虑蒙古兵扼河,乃檄张、解、隰、吉、孟州五经略司,相与会师,为夹攻之势。及蒙古自三门集津北渡至平阳,鼎遣兵拒战,蒙古兵败去。金人复潼关。
jīn hé nán lù tǒng jūn shǐ hè shě lī sà hā, yǐ fā bīng hòu qī zuò zhū.
金河南路统军使赫舍哩萨哈,以发兵后期坐诛。
méng gǔ mù hū lī yǐ zhāng zhì bīng jīng, qiě yī xiǎn wèi zǔ, yù shè qí qǔ zhī, nǎi qiǎn wū yè ěr děng bié gōng liū shí shān bǎo, qiě yù zhī yuē:" rǔ děng jí gōng liū shí, bài bì qiǎn bīng wǎng yuán, wǒ chū qí bù yì, duàn qí guī lù, kě yī zhàn qín yě." yòu lìng méng gǔ bù hā bié tún yǒng dé xiàn xī shí lǐ yǐ cì zhī. zhì wén liū shí bèi wéi, guǒ yǐ bīng wǎng jiù, méng gǔ bù hā qiǎn qí è qí guī qiě chí bào mù hū lī, shǐ yè bàn yǐn jūn jí chí, bǐ shǔ, dǐ shén shuǐ, yǔ zhì yù, bù hā bīng yì huì, qián hòu jiā jī, dà pò zhī, zhì suì bēn kuì, jìn wéi jǐn zhōu. zhì lǚ zhàn bù lì, nǎi bì mén shǒu, yuè yú, qí jiān jūn shāng yì fù zhì chū jiàng, mù hū lī shā zhī.
蒙古穆呼哩以张致兵精,且依险为阻,欲设奇取之,乃遣乌页尔等别攻溜石山堡,且谕之曰:“汝等急攻溜石,败必遣兵往援,我出其不意,断其归路,可一战擒也。”又令蒙古布哈别屯永德县西十里以伺之。致闻溜石被围,果以兵往救,蒙古布哈遣骑扼其归;且驰报穆呼哩,使夜半引军疾驰,比曙,抵神水,与致遇,布哈兵亦会,前后夹击,大破之,致遂奔溃,进围锦州。致屡战不利,乃闭门守,月馀,其监军商益缚致出降,穆呼哩杀之。
shí èr yuè, guǐ hài, méng gǔ gōng jīn píng yáng.
十二月,癸亥,蒙古攻金平阳。
bǐng yín, méng gǔ gōng jīn dà míng fǔ.
丙寅,蒙古攻金大名府。
rén shēn, méng gǔ bīng jìn zì dài zhōu shén shān héng chéng jí píng dìng chéng tiān zhèn zhū ài, gōng tài yuán fǔ. jīn xuān fǔ shǐ wū kù lī lǐ qiǎn rén jiān dào jī fán shū zhì nán jīng gào jí, zhào fā lù zhōu yuán shuài fǔ píng yáng hé zhōng jiàng mèng xuān fǔ sī bīng yuán zhī.
壬申,蒙古兵进自代州神山、横城及平定、承天镇诸隘,攻太原府。金宣抚使乌库哩礼遣人间道赍矾书至南京告急,诏发潞州元帅府、平阳、河中、绛、孟宣抚司兵援之。
yǐ hài, jīn zhū hè lǜ guǒ lēi qí qǐng xiū nán jīng lǐ chéng. jīn zhǔ yuē:" mín lì yǐ kùn, cǐ yì yī xìng, bìng zī shén yǐ, chéng suī wán gù, zhèn yì hé néng ān cǐ hū?"
乙亥,金珠赫寽果勒齐请修南京里城。金主曰:“民力已困,此役一兴,病滋甚矣,城虽完固,朕亦何能安此乎?”
yǐ hài, jīn zhū hè lǜ guǒ lēi wén qǐng xiū nán jīng lǐ chéng. jīn zhǔ yuē:" mín lì yǐ kùn, cǐ yì yī xìng, bìng zī shén yǐ, chéng suī wán gù, zhèn yì hé néng ān cǐ hū?"
乙亥,金珠赫寽果勒文请修南京里城。金主曰:“民力已困,此役一兴,病滋甚矣,城虽完固,朕亦何能安此乎?”
shì suì, qí nǔ jīn shān qīng gǒu tǒng gǔ yǔ děng, tuī yé sī bù jiàn dì hào yú chéng zhōu, guó hào liáo, gǎi yuán tiān wēi. yǐ liáo wáng liú gé xiōng tōng lǎ wèi píng zhāng, zhì bǎi guān. fāng yuè yuè, qí yuán shuài qīng gǒu pàn guī yú jīn, yé sī bù wèi qí xià suǒ shā, tuī qí chéng xiàng qí nǔ jiān guó, yǔ qí xíng yuán shuài xī ěr fēn bīng mín wèi zuǒ yòu yì, tún kāi bǎo zhōu guān, jīn gài zhōu shǒu jiāng zhòng jiā nǔ yǐn bīng gōng bài zhī. liú gé yǐn méng gǔ jūn shù qiān shì zhì, dé xiōng tōng lǎ bìng qī yáo lǐ shì hù èr qiān. xī ěr yǐn bài jūn dōng zǒu, liú gé zhuī jī zhī, hái, dù liáo hé, zhāo fǔ yì zhōu guǎng níng, xǐ jū lín huáng fǔ. qí nǔ zǒu gāo lí, wèi jīn shān suǒ shā. jīn shān yòu zì chēng guó wáng, gǎi yuán tiān dé. tǒng gǔ yǔ fù shā jīn shān ér zì lì, hè shě shā zhī, yì zì lì.
是岁,奇努、金山、青狗、统古与等,推耶斯布僭帝号于澄州,国号辽,改元天威。以辽王琉格兄通喇为平章,置百官。方阅月,其元帅青狗叛归于金,耶斯布为其下所杀,推其丞相奇努监国,与其行元帅锡尔分兵民为左、右翼,屯开保州关,金盖州守将重嘉努引兵攻败之。琉格引蒙古军数千适至,得兄通喇并妻姚里氏、户二千。锡尔引败军东走,琉格追击之,还,度辽河,招抚懿州、广宁,徙居临潢府。奇努走高丽,为金山所杀。金山又自称国王,改元天德。统古与复杀金山而自立,赫舍杀之,亦自立。
níng zōng fǎ tiān bèi dào chún dé mào gōng rén wén zhé wǔ shèng ruì gōng xiào huáng dì jiā dìng shí nián jīn xìng dìng yuán nián, méng gǔ tài zǔ shí èr nián
○宁宗法天备道纯德茂功仁文哲武圣睿恭孝皇帝嘉定十年(金兴定元年,蒙古太祖十二年)
chūn, zhēng yuè, guǐ wèi, hè zhēng dàn shǐ chén bó zhèn zì jīn cí hái. jīn zhǔ wèi zǎi chén yuē:" wén ēn zhōu nán jìng yǒu dào, cǐ nǎi bǐ jiè jī mín yán huái wèi luàn ěr, sòng rén hé gù gōng wǒ!" zhū hè lǜ guǒ lēi qí qǐng fá zhī yǐ guǎng jiāng tǔ, jīn zhǔ yuē:" zhèn yì bù rán, dàn néng shǒu zǔ zōng suǒ fù zú yǐ, ān shì wài tǎo!"
春,正月,癸未,贺正旦使陈伯震自金辞还。金主谓宰臣曰:“闻恩州南境有盗,此乃彼界饥民沿淮为乱耳,宋人何故攻我!”珠赫寽果勒齐请伐之以广疆土,金主曰:“朕意不然,但能守祖宗所付足矣,安事外讨!”
guǐ sì, yǔ tǔ.
癸巳,雨土。
yǐ sì, méng gǔ gōng jīn guān zhōu.
乙巳,蒙古攻金观州。
wèi le wēng yǐ zhuàng yán:" wén shì zhě xíng zhī jī, xī rén suǒ yǐ jīng shàn ér chéng è, jié huì ér zūn míng yě. yuán jí hòu shì, xiàn yǐ pǐn zhì, jì yǐ qǐng tuō, yú shì cháng wèi dà guān zhě, suī è yóu tè yǔ zhī pǐn zhì zhī suǒ bù dǎi, zé yǒu shuò dé mào xíng ér bú jiàn chēng yú shì zhě yǐ. xià sǒng gāo ruò nè ér shì wén zhuāng, cài biàn zhèng jū zhōng ér shì wén zhèng, dèng xún wǔ cài xiāo ér shì wén jiǎn, lǚ huì qīng ér shì wén mǐn, zhāng shāng yīng ér shì wén zhōng, qiáng yuān míng ér shì wén xiàn, lín xī ér shì wén jié, wēn yì ér shì wén jiǎn, wāng bó yàn ér shì zhōng dìng, qín huì ér shì zhōng xiàn, jiē míng fú yú xíng ér zhāng zhāng zài rén ěr mù zhě. zì yú cǐ lèi, yòu hé kě shèng shù! ér jǔ shì shì wéi dāng rán, wèi cháng yǐ wéi yà yě. zhì yú chàng míng zhèng xué yú qiān yǒu yú zài zhī hòu, shàng sì qù shèng, xià kāi lái zhé, rú zhōu dūn yí chéng hào chéng zé zhāng zài jí yī shí shū ài gāo dì, qí yǒu gōng yú shēng mín zhī lèi, yì bù wéi shǎo yǐ, shì zhī xiāng hòu, bù wéi jìn yǐ, ér zú wèi yǒu biǎo ér chū zhī zhě, rén yì bù yǐ wéi quē yě. chén qián wù bèi jiǎn zhuó, shè chéng cáo jì, suì yīn zhí fèn suǒ guān, zhé wèi zhōu dūn yí mào chén yì míng zhī qǐng, yǐ hé yú yǔn yǐ suǒ zòu xià zhī yǒu sī. wéi shí chūn guān yì zhuān yǐ chéng hào xiōng dì wèi qǐng, shēn mìng suǒ sī, yǐ èr nián yú zī, yóu wèi yǒu yǐ yì qí míng zhě. qǐ shì dà tǐ zhòng, wèi róng yǐ qīng yì yě? wàng shēn chì yǒu sī, sù jiā kǎo dìng, bǐ lóng míng měi shì, zǎo yǒu yǐ fēng lì sì fāng, shì xué shì dài fū qū xiàng zhī de yě."
魏了翁以状言:“闻谥者行之迹,昔人所以旌善而惩恶,节惠而尊名也。爰及后世,限以品秩,济以请托,于是尝位大官者,虽恶犹特予之;品秩之所不逮,则有硕德茂行而不见称于世者矣。夏竦、高若讷而谥文庄,蔡卞、郑居中而谥文正,邓洵武、蔡翛而谥文简,吕惠卿而谥文敏,张商英而谥文忠,强渊明而谥文献,林希而谥文节,温益而谥文简,汪伯彦而谥忠定,秦桧而谥忠献,皆名浮于行而章章在人耳目者。自馀此类,又何可胜数!而举世视为当然,未尝以为讶也。至于倡明正学于千有馀载之后,上嗣去圣,下开来哲,如周敦颐、程颢、程赜、张载及一时淑艾高弟,其有功于生民之类,亦不为少矣,世之相后,不为近矣,而卒未有表而出之者,人亦不以为阙也。臣前误被简擢,摄承漕寄,遂因职分所关,辄为周敦颐冒陈易名之请,已荷俞允以所奏下之有司。维时春官亦专以程颢兄弟为请,申命所司,已二年于兹,犹未有以易其名者。岂事大体重,未容以轻议也?望申饬有司,速加考订,俾隆名美谥,早有以风厉四方,示学士大夫趋向之的也。”
jīn zhǔ mìng xuǎn bīng sān wàn wǔ qiān, fù tú men hū tú kè men tǒng zhī xī fá. shàng shū zuǒ chéng xū dǐng chí zòu, yǐ wéi fēi biàn, lüè yuē:" zì běi bīng jīng guò zhī hòu, mín shí bù gěi, bīng lì wèi wán. ruò yòu chū shī, fēi dú kuì yùn wèi láo, ér mín jiāng liú wáng, yù zhì shī suǒ. sòng rén chéng xì ér dòng, fù hé yǐ zhì zhī? cǐ xì guó jiā shè jì dà jì. fāng jīn shì shì, zhǐ dāng bèi yù nán biān, xī zhēng wèi kě yì yě." suì zhǐ.
金主命选兵三万五千,付图们呼图克们统之西伐。尚书左丞胥鼎驰奏,以为非便,略曰:“自北兵经过之后,民食不给,兵力未完。若又出师,非独馈运为劳,而民将流亡,愈至失所。宋人乘隙而动,复何以制之?此系国家社稷大计。方今事势,止当备御南边,西征未可议也。”遂止。
èr yuè, wù shēn shuò, jīn chū yòng zhēn yòu tōng bǎo, fán yī guàn dāng zhēn yòu bǎo quàn shí guàn.
二月,戊申朔,金初用贞祐通宝,凡一贯当贞祐宝券十贯。
guǐ chǒu, jīn bà zhāo xián suǒ.
癸丑,金罢招贤所。
yǐ mǎo, jīn huáng sūn shēng.
乙卯,金皇孙生。
gēng shēn, dì zhèn.
庚申,地震。
rén xū, jīn shàng shū shěng yǐ jūn chǔ bù jì, qǐng bà zhōu fǔ xué shēng lǐn gěi. jīn zhǔ yuē:" zì gǔ wén wǔ bìng yòng, xiàng zài zhōng dōu shè xué yǎng shì, yóu wèi cháng fèi, kuàng jīn rì hū? qí réng jiù gěi zhī."
壬戌,金尚书省以军储不继,请罢州府学生廪给。金主曰:“自古文武并用,向在中都设学养士,犹未尝废,况今日乎?其仍旧给之。”
sān yuè, jīn zhǔ zhēng shān dōng bīng jiē yìng miáo dào rùn, gòng fù zhōng dōu, ér shí hǎi fāng jù zhēn dìng pàn, lǜ wèi suǒ gěng, nǎi jí niǔ hù lù zhēn guō wén zhèn jí wēi zhōu cì shǐ wǔ xiān suǒ bù jīng ruì, yǔ dōng píng jūn wèi jǐ jiǎo yǐ tú zhī. wǔ xiān lǜ bīng zhǎn shí hǎi jí qí dǎng èr bǎi yú rén, jiàng gé zhòng zhào lín zhāng lì děng jūn, jǐn huò hǎi jiàn nǐ wù. suì yǐ wǔ xiān quán zhī zhēn dìng fǔ shì.
三月,金主征山东兵接应苗道润,共复中都,而石海方据真定叛,虑为所梗,乃集钮祜禄贞、郭文振及威州刺史武仙所部精锐,与东平军为掎角以图之。武仙率兵斩石海及其党二百馀人,降葛仲、赵林、张立等军,尽获海僭拟物。遂以武仙权知真定府事。
jīn qǐ fù zhāng xíng xìn quán cān zhī zhèng shì. shí zhū hè lǜ guǒ lēi qí yòng shì, è bù fù jǐ zhě, yì guān zhī shì, dòng zāo jiǒng rǔ, wéi xíng xìn lǚ yǐn jiù zhì, lì dǐ qí fēi. xuán zhēn bài cān zhī zhèng shì.
金起复张行信权参知政事。时珠赫寽果勒齐用事,恶不附己者,衣冠之士,动遭窘辱,惟行信屡引旧制,力诋其非。旋真拜参知政事。
jīn guǒ lēi qí lì quàn jīn zhǔ qīn sòng, jīn zhǔ huò zhī. chū, jīn yǒu wáng shì ān zhě, xiàn qǔ xū yí chǔ zhōu zhī cè, jīn zhǔ yǐ wéi huái nán zhāo fǔ shǐ, suì yǒu qīn sòng zhī móu. zhì shì mìng wū kù lī qìng shòu wán yán sà bù shuài shī nán qīn, suì dù huái. xià, sì yuè, dīng wèi shuò, gōng guāng zhōu zhōng dù zhèn, zhí què chǎng guān shèng yǔn shēng, shā zhī. qìng shòu fēn bīng gōng fán chéng, wéi zǎo yáng guāng huà jūn, bié qiǎn wán yán ā lín rù dà sàn guān, yǐ gōng xī hé jiē chéng zhōu. zhào jīng hú jiāng huái sì chuān zhì zhì shǐ zhào fāng lǐ jué dǒng jū yì jù pián yí xíng shì yǐ yù zhī.
金果勒齐力劝金主侵宋,金主惑之。初,金有王世安者,献取盱眙、楚州之策,金主以为淮南招抚使,遂有侵宋之谋。至是命乌库哩庆寿、完颜萨布帅师南侵,遂渡淮。夏,四月,丁未朔,攻光州中渡镇,执榷场官盛允升,杀之。庆寿分兵攻樊城,围枣阳、光化军,别遣完颜阿林入大散关,以攻西和、阶、成州。诏京湖、江淮、四川制置使赵方、李珏、董居谊俱便宜行事以御之。
jīn jǐ nán tài ān téng yǎn děng zhōu zéi bìng qǐ, jiē liú èr zǔ yú dǎng, hóu zhì qiǎn wán yán tíng lǜ bīng tǎo zhī. tíng zì qīng hé chū xú zhōu, pò zhǎn huò yí, zhāo xiáng wěi yuán shuài shí guī xià quán, yú zhòng jiē kuì.
金济南、泰安、滕、兗等州贼并起,皆刘二祖馀党,侯挚遣完颜霆率兵讨之。霆自清河出徐州,破斩霍仪,招降伪元帅石珪、夏全,馀众皆溃。
jīn rén qīn xiāng yáng, zhào fāng yǔ qí zi fàn kuí yuē:" cháo tíng hé zhàn wèi dìng, yì luàn rén yì, wéi yǒu tí bīng lín biān, jué zhàn yǐ bào guó ěr!" suì kàng shū zhǔ zhàn yīn qīn wǎng xiāng yáng, xí tǒng zhì hù zài xīng chén xiáng qián xiá mèng zōng zhèng děng yù zhī, réng zēng shù guāng huà xìn yáng jūn zhōu yǐ lián shēng shì. jīn rén lái zì tuán shān, shì rú fēng yǔ, zài xīng děng fēn sān chén, shè fú yǐ dài. jì zhì, zài xīng zhōng chū yī chén, fù què, jīn rén zhú zhī, zōng zhèng yǔ xiáng hé zuǒ yòu liǎng yì yǎn jī zhī, jīn rén sān miàn shòu dí, dà bài, xuè ròu zhěn jiè shān gǔ jiān. xún bào zǎo yáng wéi jí, zōng zhèng wǔ fā xiàn shǒu, chí míng dǐ zǎo yáng, chí tū rú shén, jīn rén dà hài, xiāo dùn. fāng yǐ zōng zhèng quán zhī zǎo yáng jūn. wèi jǐ, jīng hú jiāng wáng xīn liú shì xìng yì bài jīn bīng yú guāng shān suí zhōu, jīn rén nǎi qù.
金人侵襄阳,赵方语其子范、葵曰:“朝廷和、战未定,益乱人意,惟有提兵临边,决战以报国尔!”遂抗疏主战;因亲往襄阳,檄统制扈再兴、陈祥、钤辖孟宗政等御之,仍增戍光化、信阳、均州以联声势。金人来自团山,势如风雨,再兴等分三陈,设伏以待。既至,再兴中出一陈,复却,金人逐之,宗政与祥合左右两翼掩击之,金人三面受敌,大败,血肉枕藉山谷间。寻报枣阳围急,宗政午发岘首,迟明抵枣阳,驰突如神,金人大骇,宵遁。方以宗政权知枣阳军。未几,京湖将王辛、刘世兴亦败金兵于光山、随州,金人乃去。
wǔ yuè, jiǎ shēn, cì lǐ bù jìn shì wú qián yǐ xià wǔ bǎi èr shí sān rén jí dì chū shēn.
五月,甲申,赐礼部进士吴潜以下五百二十三人及第、出身。
guǐ mǎo, zhào fāng qǐng yǐ fá jīn zhào tiān xià. liù yuè, wù wǔ, zhào yuē:" zhèn lì jīng gèng huà, yī yì xī mín. níng bù zhī jī huì kě chéng, chóu chǐ wèi fù niàn fǔ shēn yú méng shì, shí zhòng qǐ yú bīng duān. qǐ wèi dí rén, jù wàng dà dé, huáng huá zhī pèi cháo qiǎn, chì bái zhī náng xī wén. pàn zú chī zhāng, lǜ zuò rú lín zhī zhòng jī máng wū hé, qū wèi qǔ mài zhī shī. chú róng dāng jiè yú bù yú, zòng dí bì yí yú hòu huàn. yī zhāo bèi hǎo, shuí shí wèi zhī! liù yuè chì róng, yǔ fēi děi yǐ. liàng shēn míng qū zhí shùn nì zhī lǐ, qí shú wú jī áng fèn fā zhī sī! shī chū wú míng, bǐ jì zì yí yú diān pèi bīng yīng zhě shèng, ěr lì jí fù yú shì jī. ruò néng lì fēi cháng zhī gōng, zé yì yǒu bù cì zhī shǎng!"
癸卯,赵方请以伐金诏天下。六月,戊午,诏曰:“朕厉精更化,一意息民。宁不知机会可乘,仇耻未复;念甫申于盟誓,实重起于兵端。岂谓敌人,遽忘大德,皇华之辔朝遣,赤白之囊夕闻。叛卒鸱张,率作如林之众;饥氓乌合,驱为取麦之师。除戎当戒于不虞,纵敌必贻于后患。一朝背好,谁实为之!六月饬戎,予非得已。谅深明曲直顺逆之理,其孰无激昂奋发之思!师出无名,彼既自贻于颠沛;兵应者胜,尔立急赴于事机。若能立非常之功,则亦有不次之赏!”
yǐ chǒu, jīn zuǒ chéng xiàng jiān dōu yuán shuài bù sà duān hōng.
乙丑,金左丞相兼都元帅布萨端薨。
xīn wèi, dōng chuān dà shuǐ.
辛未,东川大水。
guǐ yǒu, tài bái jīng tiān.
癸酉,太白经天。