qǐ róu zhào zhí xú bā yuè, jǐn tú wéi xié qià shí èr yuè, fán sān nián yǒu qí.
起柔兆执徐八月,尽屠维协洽十二月,凡三年有奇。
lǐ zōng jiàn dào bèi dé dà gōng fù xīng liè wén rén wǔ míng shèng ān xiào huáng dì bǎo yòu sì nián méng gǔ xiàn zōng liù nián
○理宗建道备德大功复兴烈文仁武明圣安孝皇帝宝祐四年(蒙古宪宗六年)
bā yuè, chéng yuán fèng chén zhèng xīn dài chén jìn xián ài mín bèi biān shǒu fǎ jǐn wēi shěn lìng bā shì.
八月,程元凤陈正心、待臣、进贤、爱民、备边、守法、谨微、审令八事。
jiǎ wǔ, dì yù fǔ chén:" wén guǎng shǒu duō tān nüè hài mín, yí xiān tài qí yóu zhě." bǐng shēn, zhào:" yōng zhōu shǒu chén chéng fèi duó zhì, bà."
甲午,帝谕辅臣:“闻广守多贪虐害民,宜先汰其尤者。”丙申,诏:“邕州守臣程芾夺秩,罢。”
jǐ yǒu, dì yù fǔ chén yuē:" jìn yǒu yán luó guǐ bù zú shì zhě." chéng yuán fèng děng yuē:" zhì lǚ wén dé yú yuán jìng, zhì xiàng shì bì yú guī xiá, chéng zhù zhī fèi, jiǎ bīng zhī xū, wú bù yīng zhī, zhèng suǒ yǐ wéi cǐ bèi yě. yòu wén huáng píng kě tōng jìng zhōu, yǐ lìng jīng kǔn yán zuò fáng hàn."
己酉,帝谕辅臣曰:“近有言罗鬼不足恃者。”程元凤等曰:“置吕文德于沅、靖,置向士璧于归、峡,城筑之费,甲兵之需,无不应之,正所以为此备也。又闻黄平可通靖州,已令荆阃严作防捍。”
jiǎ yín, zhū yì yán:" jìng tǔ cù ér fù liǎn rì fán, guān lì zēng ér diào dù rì guǎng. jǐng dé qìng lì shí, yǐ sān bǎi èr shí yú jùn zhī cái fù, gōng yī wàn yú yuán zhī fèng lù, jīn yǐ yī bǎi yú jùn zhī shì lì, ér shàn èr wàn sì qiān yú yuán zhī rǒng guān. biān jùn zé yǒu kē jiàng zhī yí, nèi dì zé qiàn jīng cháng gāng jiě. yù kuān cái lì, bì tài rǒng yuán." cóng zhī.
甲寅,硃熠言:“境土蹙而赋敛日繁,官吏增而调度日广。景德、庆历时,以三百二十馀郡之财赋,供一万馀员之俸禄,今以一百馀郡之事力,而赡二万四千馀员之冗官。边郡则有科降支移,内地则欠经常纲解。欲宽财力,必汰冗员。”从之。
dōng, shí yuè, guǐ hài, chū fēng zhuāng kù xīn qián duì shǐ, yǐ jì mín yòng.
冬,十月,癸亥,出封桩库新钱兑使,以济民用。
bǐng yín, mìng lù jìn yáo yǒng qìng suǒ yán shǔ zhōng pián yí shì.
丙寅,命录进姚永庆所言蜀中便宜事。
méng gǔ zhǔ yù jiàn chéng shì, xiū gōng shì, wèi dōu huì zhī suǒ, huáng dì hū bì lài yǐ sēng zi cōng jīng yú tiān wén dì lǐ zhī shù, yīn mìng xiāng zhái, zi cōng yǐ huán zhōu dōng luán shuǐ běi zhī lóng gāng wèi jí. zhào zi cōng yíng zhī, sān nián ér bì, míng yuē kāi píng fǔ. jì ér shēng wèi shàng dōu, yǐ yàn wèi zhōng dōu.
蒙古主欲建城市,修宫室,为都会之所,皇弟呼必赉以僧子聪精于天文、地理之术,因命相宅,子聪以桓州东、滦水北之龙冈为吉。诏子聪营之,三年而毕,名曰开平府。既而升为上都,以燕为中都。
shí yī yuè, wù zǐ shuò, yǐ dīng dà quán wèi zuǒ jiàn yì dài fū, wú yǎn wēng yīng bì bìng chú jiān chá yù shǐ.
十一月,戊子朔,以丁大全为左谏议大夫,吴衍、翁应弼并除监察御史。
dīng dà quán jì zhú dǒng huái, yì zhuān zì yòng shì, dào lù yǐ mù. guǐ sì, tài xué shēng liú fǔ chén yí zhōng huáng yōng lín zé zǔ céng wéi chén zōng shàng shū gōng zhī, dà quán nù shén. bǐng shēn, zhào:" xué guān shēn yán zǔ zōng xué fǎ, zhū shēng huò hù zhōng bù quān, zì pàn míng jiào, bì zhèng xiàn diǎn. réng lìng sān xué lì shí."
丁大全既逐董槐,益专恣用事,道路以目。癸巳,太学生刘黼、陈宜中、黄镛、林则祖、曾唯、陈宗上书攻之,大全怒甚。丙申,诏:“学官申严祖宗学法,诸生或怙终不悛,自畔名教,必正宪典。仍令三学立石。”
zhào:" zhèng tè zòu míng yù shì, wú dé gèng xún jiù zhì lì yǐ wǔ gōng zī tiē bǐ zhé shēng jiǎ shēng děng."
诏:“正特奏名御试,毋得更循旧制例以武功资帖比折升甲、升等。”
yǐ sì, yǐ yù shǐ wú yǎn wēng yīng bì yán, tài xué shēng qí fǔ děng bā rén, jū guǎn jiāng xī hú nán zhōu jūn, zōng xué shēng yú bó děng qī rén, bìng xuē jí, jū guǎn wài zōng sī.
乙巳,以御史吴衍、翁应弼言,太学生齐黼等八人,拘管江西、湖南州军,宗学生于伯等七人,并削籍,拘管外宗司。
guǐ sì, yǐ zhāng pán tóng zhī shū mì yuàn shì, dīng dà quán duān míng diàn xué shì qiān shū shū mì yuàn shì, mǎ tiān jì duān míng diàn xué shì tóng qiān shū shū mì yuàn shì. shí yán guì fēi hù chǒng, dà quán tiān jì yòng shì, yǒu wú míng zǐ tí bā zì yú cháo mén yuē:" yán mǎ dīng dāng, guó shì jiāng wáng."
癸巳,以张磻同知枢密院事,丁大全端明殿学士、签书枢密院事,马天骥端明殿学士、同签书枢密院事。时阎贵妃怙宠,大全、天骥用事,有无名子题八字于朝门曰:“阎、马、丁当,国势将亡。”
zhào:" kāi guó yǐ lái xūn chén zhī yì, yǒu néng shì jì qí měi bù néng shì jì qí lù zhě, suǒ zài zhōu jūn tǐ fǎng yǐ wén."
诏:“开国以来勋臣之裔,有能世济其美不能世济其禄者,所在州军体访以闻。”
shí èr yuè, gēng shēn, méng gǔ chéng zǎo yáng.
十二月,庚申,蒙古城枣阳。
yǐ chǒu, yǐ zhāng pán jiān cān zhī zhèng shì.
乙丑,以张磻兼参知政事。
rén shēn, zhào:" bǎi sī shù fǔ jí zhū dào jiān sī yǐ xià, wú yǐ sī nù jì shōu rù yú xiàn yù, yǒu zuì yīng shōu zhě, jié jué bù xǔ guò sān rì."
壬申,诏:“百司庶府及诸道监司以下,毋以私怒寄收入于县狱,有罪应收者,结绝不许过三日。”
jiǎ xū, zhào chū fēng zhuāng kù xīn zào chuān huì, shōu huàn liǎng liào chuān yǐn.
甲戌,诏出封桩库新造川会,收换两料川引。
shì suì, méng gǔ wū lán hǎ dá zhēng bái mán, ā zhū shēng qín qí xiāo jiàng, xiàn fú què xià, zhào yǐ pián yí qǔ dào yǔ shǔ shuài hé bīng. wū lán hǎ dá suì chū wū mán, dù hù jiāng, chǎn tú lǎ mán sān chéng, jī pò sòng bīng, duó qí chuán èr bǎi sōu yú mǎ hú jiāng, suì tōng dào yú jiā dìng chóng qìng, dǐ hé zhōu, jì shǔ jiāng, yǔ wāng dé chén děng huì.
是岁,蒙古乌兰哈达征白蛮,阿珠生擒其骁将,献俘阙下,诏以便宜取道与蜀帅合兵。乌兰哈达遂出乌蛮,渡沪江,铲图喇蛮三城,击破宋兵,夺其船二百艘于马湖江,遂通道于嘉定、重庆,抵合州,济蜀江,与汪德臣等会。
gāo lí guó wáng tūn jí yún nán zhū guó jiē rù cháo yú méng gǔ.
高丽国王暾及云南诸国皆入朝于蒙古。
lǐ zōng jiàn dào bèi dé dà gōng fù xīng liè wén rén wǔ míng shèng ān xiào huáng dì bǎo yòu wǔ nián méng gǔ xiàn zōng qī nián
○理宗建道备德大功复兴烈文仁武明圣安孝皇帝宝祐五年(蒙古宪宗七年)
chūn, zhēng yuè, dīng hài shuò, yǐ zhào kuí wèi shǎo bǎo níng yuǎn jūn jié dù shǐ jīng hú xuān fǔ dà shǐ pàn jiāng líng fǔ jiān kuí zhōu cè yìng dà shǐ, jìn fēng wèi guó gōng jiǎ sì dào zhī shū mì yuàn shì, zhí rèn yī jiù wú yuān cān zhī zhèng shì lǐ céng bó hú nán ān fǔ dà shǐ zhī tán zhōu.
春,正月,丁亥朔,以赵葵为少保、宁远军节度使、京湖宣抚大使、判江陵府兼夔州策应大使,进封卫国公;贾似道知枢密院事,职任依旧;吴渊参知政事;李曾伯湖南安抚大使、知潭州。
xīn mǎo, dì yuē:" wú yuān zòu fù gàn zhī jìng pō xiáng." chéng yuán fèng yán:" zuó zhǔn xuān yù, yán jǐng huá tiě shān děng xiǎn ài, yǐ dá dāo pú zé zhī jí sù cuò zhì."
辛卯,帝曰:“吴渊奏腹幹支径颇详。”程元凤言:“昨准宣谕,盐井、铧铁山等险隘,已答刂蒲择之疾速措置。”
yǐ sì, léi.
乙巳,雷。
bǐng wǔ, jìn jiān mín zuò bái yī huì, jiān sī jùn xiàn guān shī jué chá zhě zuò zuì.
丙午,禁奸民作白衣会,监司、郡县官失觉察者坐罪。
dīng zhū, zhào yǐ léi fā fēi shí, jiǎn tú liú yǐ xià zuì. wù shēn, dì wèi shì chén yuē:" yù sòng yān yán, yì néng shàng gàn yīn yáng zhī hé, yí sù yǔ shū jué."
丁硃,诏以雷发非时,减徒流以下罪。戊申,帝谓侍臣曰:“狱讼淹延,亦能上干阴阳之和,宜速与疏决。”
xīn hài, yǐ wú yuān hōng, chuò shì cháo.
辛亥,以吴渊薨,辍视朝。
méng gǔ zhǔ zuǒ yòu chán huáng dì hū bì lài dé zhòng tǔ xīn, méng gǔ zhǔ xìn zhī, suì qiǎn ā lēi dá ěr xíng shěng shì yú jīng zhào, liú tài píng zuǒ zhī, gōu kǎo zhū lù cái fù, zhì jú guān zhōng, tuī jí jīng lüè xuān fǔ guān lì, xià jí zhēng shāng, duàn liàn luó zhī, wú suǒ bù zhì, yuē:" qí zhōng jú rì, rù cǐ zuì zhě, wéi liú yí shǐ tiān zé yǐ wén, yú xī zhū zhī." huáng dì wén zhī bù lè, yáo shū yuē:" dì, jūn yě, xiōng yě dài wáng wèi huáng dì, chén yě. shì nán yǔ xiào, yuǎn jiāng shòu huò. mò ruò jǐn wáng dǐ fēi zhǔ zì guī cháo tíng, wèi jiǔ jū móu, yí jiāng zì shì." cóng zhī.
蒙古主左右谗皇弟呼必赉得中土心,蒙古主信之,遂遣阿勒达尔行省事于京兆,刘太平佐之,钩考诸路财赋,置局关中,推集经略、宣抚官吏,下及征商,锻炼罗织,无所不至,曰:“俟终局日,入此罪者,惟刘嶷、史天泽以闻,馀悉诛之。”皇弟闻之不乐,姚枢曰:“帝,君也,兄也;大王为皇弟,臣也。事难与校,远将受祸。莫若尽王邸、妃主自归朝廷,为久居谋,疑将自释。”从之。
méng gǔ dǒng wén wèi jì chéng guāng huà zǎo yáng, chǔ hóu liáng, huì gōng xiāng yáng fán chéng, nán jù hàn jiāng, běi zǔ hú shuǐ, zú bù dé dù. wén wèi yè lǐng bīng yú hú shuǐ xiá ài chù, fá mù bá gēn, lì yú shuǐ, shí yǐ xīn cǎo wèi qiáo, qǐng zhī jí chéng. zhì xiǎo, bīng xī dù, wéi yǐ hé, chéng zhōng dà jīng. wén wèi fù tǒng jūn qián xíng, duó wài chéng, xiāng yáng shǒu jiāng gāo dá lì zhàn yú bái hé, nǎi hái.
蒙古董文蔚既城光化、枣阳,储糇粮,会攻襄阳、樊城,南据汉江,北阻湖水,卒不得渡。文蔚夜领兵于湖水狭隘处,伐木拔根,立于水,实以薪草为桥,顷之即成。至晓,兵悉渡,围已合,城中大惊。文蔚复统军前行,夺外城,襄阳守将高达力战于白河,乃还。
èr yuè, wù wǔ, yǐ jiǎ sì dào wèi liǎng huái ān fǔ dà shǐ.
二月,戊午,以贾似道为两淮安抚大使。
rén xū, zhù sī zhōu sān ài.
壬戌,筑思州三隘。
yǐ chǒu, zuǒ zhèng yán dài qìng kě yán:" shù shí nián lái, zhū chù róng shuài, zhuān sì tān lán, bī lìng jūn rén yíng yùn. yuàn shēn jǐng róng shuài, yán yǔ jìn jí jūn zhài." cóng zhī.
乙丑,左正言戴庆炣言:“数十年来,诸处戎帅,专肆贪婪,逼令军人营运。愿申警戎帅,严与禁戢军债。”从之。
jǐ sì, dì yuē:" xī mán wèi dí suǒ yǒu, yù kuī sì yōng yí, kě bù yù bèi?" chéng yuán fèng yuē" qù qiū yǐ wén cǐ yán, lǚ lìng xú mǐn zi yán wèi fáng tà, yòu xíng bù yōng yí, shǒu xiǎn yào yǐ bèi bù yú."
己巳,帝曰:“溪蛮为敌所有,欲窥伺邕、宜,可不预备?”程元凤曰“去秋已闻此言,屡令徐敏子严为防拓,又行不邕、宜,守险要以备不虞。”
guǐ yǒu, jiǎ sì dào zòu wō kǒu zhù chéng.
癸酉,贾似道奏涡口筑城。
dīng chǒu, bù yī yú yī fēi gāo qǐ chén xiāng yáng bèi yù cè, mìng jīng hú xuān fǔ shǐ zhào kuí xíng zhī.
丁丑,布衣余一飞、高杞陈襄阳备御策,命京湖宣抚使赵葵行之。
sān yuè, guǐ sì, dì yuē:" wén jìn jī pō yǒu piāo qiè, suǒ dāng jìn jī." chéng yuán fèng yuē:" cǐ shuài xiàn zé yě."
三月,癸巳,帝曰:“闻近畿颇有剽窃,所当禁缉。”程元凤曰:“此帅宪责也。”
jǐ yǒu, zhào yuē:" zhèn wén zhèng píng sòng lǐ, zé mín ān qí yè gào jié yì sú, zé lǐ yì xīng xíng. jìn yǒu sī shòu cí, duō shì bìng yuán wèi jiān, yán jí wú gū, tān lài mín qián, dòng yǐ wǔ jì. shì kě rěn yě, shú bù kě rěn! qí ěr mù suǒ jiē zhě, yǐ xī juān fàng, yú lìng yù shǐ tái jué chá yǐ wén."
己酉,诏曰:“朕闻政平讼理,则民安其业;告讦易俗,则礼义兴行。近有司受词,多是并缘为奸,延及无辜,摊赖缗钱,动以五计。是可忍也,孰不可忍!其耳目所接者,已悉蠲放,馀令御史台觉察以闻。”
xià, sì yuè, gēng shēn, cháo xiàn jǐng líng gōng.
夏,四月,庚申,朝献景灵宫。
bǐng yín, yǐ bìng yòu gāo zōng, zòu gào tiān dì zōng miào shè jì.
丙寅,以并侑高宗,奏告天地、宗庙、社稷。
dīng mǎo, gāo dá yǐ bái hé zhàn gōng, jìn yòu wǔ dài fū yáo jùn fáng yù shǐ, wáng dēng jìn guān yī děng, zhí mì gé.
丁卯,高达以白河战功,进右武大夫、遥郡防御使,王登进官一等,直秘阁。
rén shēn, dì yuē:" lǐ yù lóng zòu yáng lǐ shě kǔ zhú ài ér shǒu jí píng, běi bīng yǒu zhàn zhù kǔ zhú zhī móu, yí yù pú zé zhī jí wèi jìn shǒu jì." chéng yuán fèng yuē:" xiàng lái duàn yuán jiàn kè fù cǐ ài, jí wéi bù yì, yáng lǐ bù yīng qīng qì. lìng zé zhī jí zuò cuò zhì, wú wèi dí suǒ jù."
壬申,帝曰:“李遇龙奏杨礼舍苦竹隘而守吉平,北兵有占筑苦竹之谋,宜谕蒲择之急为进守计。”程元凤曰:“向来段元鉴克复此隘,极为不易,杨礼不应轻弃。令择之急作措置,毋为敌所据。”
méng gǔ bīng gōng kǔ zhú ài, zhào jīng hú diào bīng yìng yuán.
蒙古兵攻苦竹隘,诏京湖调兵应援。
rùn sì yuè, jǐ chǒu, chéng yuán fèng děng shàng zhōng xīng sì cháo zhì chuán huáng dì yù dié rì lì, yuán fèng děng gè jìn guān èr děng.
闰四月,己丑,程元凤等上《中兴四朝志传》、《皇帝玉牒》、《日历》,元凤等各进官二等。
rén chén, lǐ yù lóng zòu méng gǔ bīng kuī jiàn mén, jiāng zhù bǎo sāi, pú zé zhī yǐ zhū sì sūn jiān zhū sī jūn, zì yǐ zhì sī bīng jì zhī.
壬辰,李遇龙奏蒙古兵窥剑门,将筑堡塞,蒲择之以硃禩孙监诸司军,自以制司兵继之。
yǐ wèi, yǐ xiè yì chāng wèi shǎo bǎo bǎo níng jūn jié dù shǐ chōng wàn shòu guān shǐ.
乙未,以谢奕昌为少保、保宁军节度使、充万寿观使。
wù xū, chéng yuán fèng děng shàng jìn biān xiū lì bù qī sī tiáo fǎ.
戊戌,程元凤等上进编修《吏部七司条法》。
jǐ hài, dì yuē:" zhào kuí xíng biān, rú yǐng zhī zēng jùn chéng háo, yùn liáng yú xiāng, yǒu sān nián zhī jī, cuò zhì kě wèi hé yí." yòu yuē:" kuí jìn zòu yǐ diào yuán shǔ bīng sān qiān." chéng yuán fèng yán:" zuó lìng diào qiǎn wǔ qiān, jīn kǒng wèi zú yòng." dì yuē:" yǐ lìng zēng diào yǐ." rén zǐ, zhào kuí qǐ zēng bīng shí wàn, fēn bù huái shǔ yán jiāng jīng hú, chéng yuán fèng qǐng cóng zhī.
己亥,帝曰:“赵葵行边,如郢之增浚城壕,运粮于襄,有三年之积,措置可谓合宜。”又曰:“葵近奏已调援蜀兵三千。”程元凤言:“昨令调遣五千,今恐未足用。”帝曰:“已令增调矣。”壬子,赵葵乞增兵十万,分布淮、蜀、沿江、京湖,程元凤请从之。
wǔ yuè, rén wǔ, lù xíng zài jiàn kāng xì qiú, zhàng yǐ xià shì zhī.
五月,壬午,录行在建康系囚,杖以下释之。
zhào:" xià guì chéng zhù jīng shān, kè qī jí shì, shēng zhèng rèn cì shǐ."
诏:“夏贵城筑荆山,克期集事,升正任刺史。”
liù yuè, pú zé zhī shī hái. jiǎ wǔ, dì yuē:" xī shǔ shàng wèi néng qǔ, shī cǐ jī huì. rán jiàn mén zhī shǎng, bù kě bù cóng hòu, shù kě jī quàn." xún zhào:" zé zhī jìn guān èr děng, yú shēng zhuǎn yǒu chà."
六月,蒲择之师还。甲午,帝曰:“西蜀尚未能取,失此机会。然剑门之赏,不可不从厚,庶可激劝。”寻诏:“择之进官二等,馀升转有差。”
dīng yǒu, tóng qiān shū shū mì yuàn shì mǎ tiān jì bà.
丁酉,同签书枢密院事马天骥罢。
guǐ mǎo, chū fēng zhuāng kù shí bā jiè chǔ bì èr shí wàn guàn zhèn dōu mín, sān yá zhū jūn yì rú zhī.
癸卯,出封桩库十八界楮币二十万贯赈都民,三衙诸军亦如之。
shì yuè, méng gǔ zhǔ yè tài zǔ xíng gōng, jì qí gǔ.
是月,蒙古主谒太祖行宫,祭旗鼓。
méng gǔ wū lán hǎ dá yǐ yún nán píng, qǐng yī hàn gù shì, yǐ xī nán yí xī wèi jùn xiàn cóng zhī. jiā wū lán hǎ dá dà yuán shuài, hái zhèn dà lǐ.
蒙古乌兰哈达以云南平,请依汉故事,以西南夷悉为郡县;从之。加乌兰哈达大元帅,还镇大理。
qiū, qī yuè, yǐ mǎo, lù zhōng wài xì qiú.
秋,七月,乙卯,录中外系囚。
jǐ wèi, tài bái zhòu jiàn. zhào juān zhū lù zhōu xiàn mín hù bū qiàn guān fù.
己未,太白昼见。诏蠲诸路州县民户逋欠官赋。
yǐ chǒu, zhào:" zhū lù kǔn shuài sī zhāo tián jūn é, shēn yán zhàn jiè zhī jìn."
乙丑,诏:“诸路阃帅司招填军额,申严占借之禁。”
gēng wǔ, dì wèi fǔ chén yuē:" zuó rì jīng yán yǒu yǐ biān chén jiǔ rèn wèi yán zhě, zhèn yù zhī yuē:' lǐ hàn chāo shǒu guān nán shí qī nián, guō jìn shǒu shān xī èr shí nián, guān jiē zhǐ yú guān chá shǐ. jiǔ rèn biān chén, nǎi zǔ zōng yù jiàng shuài fú zhōng wài zhī fǎ yě.'" chéng yuán fèng duì yuē:" chéng yí shuài yóu jiù zhāng."
庚午,帝谓辅臣曰:“昨日经筵有以边臣久任为言者,朕谕之曰:‘李汉超守关南十七年,郭进守山西二十年,官皆止于观察使。久任边臣,乃祖宗驭将帅、服中外之法也。’”程元凤对曰:“诚宜率由旧章。”
bā yuè, gēng zǐ, dì yuē:" jìn yǒu yù yōu wèi zāi, yán liáo pō duō, jū mín shū kě niàn." chéng yuán fèng yán:" bù néng zǎo jiù yú wēi, jí jì chì, zì nán pū miè." dì yuē:" lín ān fǔ suǒ zòu liǎng chéng mín wū xū yuǎn èr zhàng, cǐ shuō kě xíng."
八月,庚子,帝曰:“近有郁攸为灾,延燎颇多,居民殊可念。”程元凤言:“不能早救于微,及既炽,自难扑灭。”帝曰:“临安府所奏两城民屋须远二丈,此说可行。”
yǐ zhāng pán wèi cān zhī zhèng shì, dīng dà quán tóng zhī shū mì yuàn shì jiān quán cān zhī zhèng shì.
以张磻为参知政事,丁大全同知枢密院事兼权参知政事。
gēng xū, shēn yán zhū lù zhōu xiàn jī liú chì shū fèng xíng bù jǐn jí dì bīng wéi màn zhī bì.
庚戌,申严诸路州县稽留敕书、奉行不谨及递兵违慢之弊。
jiǔ yuè, rén zǐ shuò, yǐ jiǔ yǔ, chū fēng zhuāng kù shí bā jiè chǔ bì èr shí wàn zhèn dōu mín, sān yá zhū jūn yì rú zhī.
九月,壬子朔,以久雨,出封桩库十八界楮币二十万赈都民,三衙诸军亦如之。
zhào:" jīn hòu tái chén qiān tā zhí ér zhé chū guān zhě, zhǔn wéi zhì lùn. zhe wèi lìng."
诏:“今后台臣迁它职而辄出关者,准违制论。著为令。”
xīn yǒu, dà xiǎng yú míng táng, dà shè.
辛酉,大飨于明堂,大赦。
méng gǔ wū lán hǎ dá qiǎn shǐ zhāo ān nán jiàng, ān nán rén qiú qí shǐ, suì yì zhēng zhī. bō zhōu biān jìng gào jǐng.
蒙古乌兰哈达遣使招安南降,安南人囚其使,遂议征之。播州边境告警。
jiǎ xū, dì yuē:" bō zhōu qǐ bīng, xiǎng shì shì pō jí, dāng lìng jiā jī." chéng yuán fèng yuē:" yǐ lìng zhū sì sūn xí qí hòu, lǚ wén dé è qí qián, jí shèng xùn suǒ wèi jiā jī yě." shí cháo yì tú tuō kōng yán, xìng méng gǔ bīng wèi rù jìng ěr.
甲戌,帝曰:“播州乞兵,想事势颇急,当令夹击。”程元凤曰:“已令硃禩孙袭其后,吕文德遏其前,即圣训所谓夹击也。”时朝议徒托空言,幸蒙古兵未入境耳。
wù yín, yǐ shǐ sōng zhī hōng, chuò shì cháo. sōng zhī wèi xiāng, suī shì zhà yào yù, ér fèi gān rú jiàn, bù wéi gōng lùn suǒ yǔ.
戊寅,以史嵩之薨,辍视朝。嵩之为相,虽饰诈要誉,而肺肝如见,不为公论所予。
jǐ mǎo, yǐ wáng fú wèi zuǒ jīn wú wèi shàng jiàng jūn zhī hé zhōu, jí wén tāo zhǔ guǎn diàn qián sī, guō jùn zhǔ guǎn shì wèi bù jūn sī.
己卯,以王福为左金吾卫上将军、知和州,吉文瑫主管殿前司,郭浚主管侍卫步军司。
huí hú xiàn shuǐ jīng pén zhēn zhū sǎn děng wù yú méng gǔ, kě zhí yín sān wàn yú dìng. méng gǔ zhǔ yuē:" fāng jīn bǎi xìng pí bì, suǒ jí zhě qián ěr, zhèn dú yǒu cǐ hé wéi!" què zhī. sài yīn è dé qí yǐ wéi yán, méng gǔ zhǔ shāo cháng qí zhí, qiě lìng jīn hòu wú fù yǒu xiàn.
回鹘献水晶盆、珍珠伞等物于蒙古,可直银三万馀锭。蒙古主曰:“方今百姓疲敝,所急者钱耳,朕独有此何为!”却之。赛音谔德齐以为言,蒙古主稍偿其直,且令今后无复有献。
méng gǔ zhū wáng yī xùn kè fù mǎ yuē sū ěr děng qǐng fá sòng, méng gǔ zhǔ yì nù sòng qiú shǐ chén, shì yuè, yì chū shī nán fá.
蒙古诸王伊逊克、驸马约苏尔等请伐宋,蒙古主亦怒宋囚使臣,是月,议出师南伐。
dōng, shí yuè, yǐ yǒu, gōng xiè jǐng líng gōng.
冬,十月,乙酉,恭谢景灵宫。
gēng yín, zhāng pán hōng, chuò shì cháo.
庚寅,张磻薨,辍视朝。
guǐ sì, léi.
癸巳,雷。
dīng yǒu, yǐ lín cún wèi duān míng diàn xué shì qiān shū shū mì yuàn shì.
丁酉,以林存为端明殿学士、签书枢密院事。
jǐ yǒu, yǐ xuě, chū fēng zhuāng kù shí bā jiè chǔ bì èr shí wàn zhèn dōu mín, sān yá zhū jūn yì rú zhī.
己酉,以雪,出封桩库十八界楮币二十万赈都民,三衙诸军亦如之。
gēng zǐ, yǐ huáng zǐ zhōng wáng qí wèi suì ān zhèn nán jūn jié dù shǐ.
庚子,以皇子忠王禥为遂安、镇南军节度使。
méng gǔ wū lán hǎ dá jìn bīng yā jiāo nán jìng, ān nán guó wáng chén rì jiǒng gé táo jiāng liè xiàng qí bù bīng shén shèng. wū lán hǎ dá fēn jūn wèi sān duì jì jiāng, qí qí kè tú cóng bù liú xiān jì, dà shī jū zhōng, fù mǎ huái tú yǔ ā zhū zài hòu, réng shòu qí qí kè tú fāng lüè yuē:" rǔ jūn jì jì, wù yǔ zhī zhàn, bǐ bì lái nì wǒ, fù mǎ duàn qí hòu, rǔ cì biàn duó qí chuán, mán ruò kuì zǒu, zhì jiāng wú chuán, bì wèi wǒ qín yǐ. shī jì dēng àn, jí yǔ zhàn." qí qí kè tú wéi mìng, ān nán rén suī dà bài, dé jià zhōu yì qù. wū lán hǎ dá nù yuē:" xiān fēng wéi wǒ jié dù, guó yǒu cháng xíng!" qí qí kè tú jù, yǐn yào sǐ. wū lán hǎ dá rù ān nán, rì jiǒng dùn rù hǎi dǎo. méng gǔ dé qián suǒ qiǎn shǐ yú yù zhōng, yǐ pò zhú shù tǐ rù fū, bǐ shì fù, yī shǐ sǐ, yīn tú qí chéng. rì jiǒng qǐng kuǎn, wū lán hǎ dá nǎi dà xiǎng jūn shì ér hái.
蒙古乌兰哈达进兵压交南境,安南国王陈日煚隔洮江列象骑、步兵甚盛。乌兰哈达分军为三队济江,齐齐克图从不流先济,大师居中,驸马怀图与阿珠在后,仍授齐齐克图方略曰:“汝军既济,勿与之战,彼必来逆我,驸马断其后,汝伺便夺其船,蛮若溃走,至江无船,必为我擒矣。师既登岸,即与战。”齐齐克图违命,安南人虽大败,得驾舟逸去。乌兰哈达怒曰:“先锋违我节度,国有常刑!”齐齐克图惧,饮药死。乌兰哈达入安南,日煚遁入海岛。蒙古得前所遣使于狱中,以破竹束体入肤,比释缚,一使死,因屠其城。日煚请款,乌兰哈达乃大飨军士而还。
shí yī yuè, rén xū, zhào yuē:" zhèn zhěn niàn jūn mín, wú yì yī tǐ. cháng lìng tiān xià zhū zhōu jiàn cí yòu jú píng dí cāng guān yào jú yǐ, yòu gěi guān qián fù zhū yíng zhì kù, shōu xī jì pín fá. nài jùn shǒu fèng xíng bù jǐn, suǒ huì shī shí, zhèn shén mǐn yān! gèng yǒu bì yú yì lì shuǐ zāi yǔ fū mò yú jūn zhě, yí hái bào lù, yóu bù rěn wén yě. kě xíng xià gè lù qīng qiáng jiān sī, yán dū shǒu chén xuān zhì ān fǔ."
十一月,壬戌,诏曰:“朕轸念军民,无异一体。尝令天下诸州建慈幼局、平籴仓、官药局矣,又给官钱付诸营置库,收息济贫乏。奈郡守奉行不谨,所惠失实,朕甚悯焉!更有毙于疫疠、水灾与夫殁于军者,遗骸暴露,尤不忍闻也。可行下各路清强监司,严督守臣宣制安抚。”
guǐ yǒu, dì wèi fǔ chén yuē:" jiàng shuài tí bīng zhēng fá, dāng zhí rù bō jìng, xū lìng zhuī xí jìn jiǎo, réng fǔ xún zhū mán, bù kě zòng jūn shì sāo rǎo yǐ shī qí xīn." jiǎ xū, yòu yuē:" shàng liú zhī bào shāo kuān, zhèng shì zì zhì zhī suì yuè yě."
癸酉,帝谓辅臣曰:“将帅提兵征伐,当直入播境,须令追袭进剿,仍抚循诸蛮,不可纵军士骚扰以失其心。”甲戌,又曰:“上流之报稍宽,正是自治之岁月也。”
yǐ hài, dì yuē:" zuó fù chū huáng píng tú, qí jiān xiǎn yào chù jiē dāng zhì tún." chéng yuán fèng yán:" huáng píng qīng làng shui wǔ xī sān chù, dāng shěn duó huǎn jí, fēn zhì dà xiǎo tún."
乙亥,帝曰:“昨付出《黄平图》,其间险要处皆当置屯。”程元凤言:“黄平、清浪、氵舞溪三处,当审度缓急,分置大小屯。”
shí èr yuè, xīn sì shuò, yǐ lǐ céng bó wèi zī zhèng diàn xué shì hú nán ān fǔ shǐ jiān guǎng xī zhì zhì shǐ, zhì sī jìng jiāng fǔ.
十二月,辛巳朔,以李曾伯为资政殿学士、湖南安抚使兼广西制置使,置司静江府。
dīng yǒu, zhào:" sān yá jí jiāng shàng zhū jūn yìng cóng zhí shì, bìng yào zhàn gōng jí duì wǔ zhōng rén, bù xǔ yǐ rèn zǐ zá liú fēi fàn bǔ shòu. qí lí jūn zhě, zhǐ xǔ shòu bù lǐ wù chāi qiǎn. guǒ yǒu cái lüè gōng jī, cóng zhì kǔn bǎo míng, què yǔ lǐ wù."
丁酉,诏:“三衙及江上诸军应从职事,并要战功及队伍中人,不许以任子、杂流非泛补授。其离军者,止许授不理务差遣。果有材略功绩,从制阃保明,却与理务。”
méng gǔ huáng dì hū bì lài rù jiàn méng gǔ zhǔ yú xíng gōng, xiāng duì qì xià, jìng bù lìng yǒu suǒ bái ér zhǐ. yīn bà gōu kǎo jú, ér hū bì lài suǒ shǔ zhì zhū sī jiē fèi.
蒙古皇弟呼必赉入见蒙古主于行宫,相对泣下,竟不令有所白而止。因罢钩考局,而呼必赉所署置诸司皆废。
lǐ zōng jiàn dào bèi dé dà gōng fù xīng liè wén rén wǔ míng shèng ān xiào huáng dì bǎo yòu liù nián méng gǔ xiàn zōng bā nián
○理宗建道备德大功复兴烈文仁武明圣安孝皇帝宝祐六年(蒙古宪宗八年)
chūn, zhēng yuè, xīn hài shuò, yǐ dīng dà quán cān zhī zhèng shì jiān tóng zhī shū mì yuàn shì, lín cún jiān quán cān zhī zhèng shì.
春,正月,辛亥朔,以丁大全参知政事兼同知枢密院事,林存兼权参知政事。
guǐ hài, zhào chū fēng zhuāng kù yín yī wàn liǎng fù shǔ kǔn.
癸亥,诏出封桩库银一万两付蜀阃。
zhào:" zhào jǐng wěi lǚ cí zhào zhuó, yǎ zhì jiā shàng, tè gǎi jīng zhì."
诏:“赵景纬屡辞召擢,雅志嘉尚,特改京秩。”
guǐ yǒu, bà guǎng xī jīng lüè sī, yǐ lǐ céng bó wèi guǎng nán zhì zhì shǐ jiān zhī jìng jiāng fǔ.
癸酉,罢广西经略司,以李曾伯为广南制置使兼知静江府。
jiǎ xū, zhào:" shū mì yuàn biān xiū guān lǚ féng nián, yì shǔ kǔn qù bàn guān ài tún zhà liáng xiǎng, xiāng dù huáng píng sī bō zhū chù xiǎn yào huǎn jí shì dìng, jù gōng yì yǐ wén."
甲戌,诏:“枢密院编修官吕逢年,诣蜀阃趣办关隘屯栅粮饷,相度黄平、思、播诸处险要缓急事定,具工役以闻。”
èr yuè, xīn sì shuò, yǐ mǎ guāng zǔ wèi duān míng diàn xué shì jīng hú zhì zhì shǐ zhī jiāng líng fǔ jiān kuí lù cè yìng shǐ hú nán zǒng lǐng.
二月,辛巳朔,以马光祖为端明殿学士、京湖制置使、知江陵府兼夔路策应使、湖南总领。
rén chén, yǔ tǔ.
壬辰,雨土。
méng gǔ zhǔ mìng zhū wáng é liè bù gé jū shǒu hé lín, ā lēi dá ěr fǔ zhī, zì jiāng nán qīn, yóu xī shǔ yǐ rù. xiān qiǎn zhāng róu cóng huáng dì hū bì lài gōng è, qù lín ān, tǎ qí ěr gōng jīng shān, yòu qiǎn wū lán hǎ dá zì jiāo guǎng huì yú è. sēng zi cōng zhāng wén qiān yán yú huáng dì yuē:" wáng zhě zhī shī, yǒu zhēng wú zhàn. dāng yī shì tóng rén, bù kě shì shā." huáng dì yuē:" qī yǔ qīng děng gòng shǒu cǐ yán." yú shì fēn mìng zhū jiàng, wú wàng shā, wú fén rén shì lú, suǒ huò shēng kǒu xī zòng zhī.
蒙古主命诸王额埒布格居守和林,阿勒达尔辅之,自将南侵,由西蜀以入。先遣张柔从皇弟呼必赉攻鄂,趣临安,塔齐尔攻荆山,又遣乌兰哈达自交、广会于鄂。僧子聪、张文谦言于皇弟曰:“王者之师,有征无战。当一视同仁,不可嗜杀。”皇弟曰:“期与卿等共守此言。”于是分命诸将,毋妄杀,毋焚人室庐,所获生口悉纵之。
méng gǔ nòu liè jiāng qián jūn, yù huì dōu yuán shuài ā dá hā yú chéng dū, sì chuān zhì zhì pú zé zhī qiǎn ān fǔ liú zhěng děng jù suì níng jiāng jiàn tān dù, yǐ duàn dōng lù, nòu liè jūn zhì, bù néng dù. zì dàn zhì mù, dà zhàn, zhěng děng jūn bài, nòu liè suì cháng qū zhì chéng dū. zé zhī mìng yáng dà yuān děng shǒu jiàn mén jí líng quán shān, zì jiāng bīng qù chéng dū. huì ā dá hā zú, nòu liè lǜ zhū jiàng dà pò dà yuān děng yú líng quán shān, jìn wéi yún dǐng shān chéng, è qí guī lù. zé zhī bīng kuì, chéng zhōng shí jǐn, yì shā zhǔ jiàng yǐ jiàng, chéng dū péng hàn huái ān mián děng zhōu, wēi mào zhū fān xī jiàng. méng gǔ zhǔ yǐ nòu liè wèi dōu yuán shuài.
蒙古耨埒将前军,欲会都元帅阿达哈于成都,四川制置蒲择之遣安抚刘整等据遂宁江箭滩渡,以断东路,耨埒军至,不能渡。自旦至暮,大战,整等军败,耨埒遂长驱至成都。择之命杨大渊等守剑门及灵泉山,自将兵趣成都。会阿达哈卒,耨埒率诸将大破大渊等于灵泉山,进围云顶山城,扼其归路。择之兵溃,城中食尽,亦杀主将以降,成都、彭、汉、怀安、绵等州,威、茂诸蕃悉降。蒙古主以耨埒为都元帅。
méng gǔ qiǎn zhū wáng shí lǎ ěr fá xī yù. shí lǎ ěr yǐ zhá mù nuò yán guō kǎn zǒng tǒng zhū jūn, qián hòu píng xī yù kè shí mì ěr shí yú guó, zhuǎn dòu wàn lǐ, yòu xī dù hǎi, shōu fù làng guó, qiǎn shǐ xiàn jié. shí lǎ ěr suì liú zhèn xī yù.
蒙古遣诸王实喇尔伐西域。实喇尔以札木诺延、郭侃总统诸军,前后平西域克实密尔十馀国,转斗万里,又西渡海,收富浪国,遣使献捷。实喇尔遂留镇西域。
ān nán guó wáng chén rì jiǒng chuán guó yú zhǎng zǐ guāng bǐng, guāng bǐng qiǎn qí xù yǐ fāng wù rù gòng yú méng gǔ.
安南国王陈日煚传国于长子光昺,光昺遣其婿以方物入贡于蒙古。
méng gǔ hóng fú yuán lián nián fá gāo lí, jī yǒu láo jī huì gāo lí zhì zǐ zèn fú yuán yú méng gǔ zhǔ, suì jiàn shā.
蒙古洪福源连年伐高丽,积有劳绩;会高丽质子谮福源于蒙古主,遂见杀。
sān yuè, xīn hài shuò, qí yǔ.
三月,辛亥朔,祈雨。
yǐ mǎo, lù xíng zài xì qiú.
乙卯,录行在系囚。
bǐng chén, mǎ guāng zǔ qǐng yǐ wāng lì yán lǚ wén dé wáng jiàn wáng dēng děng chōng zhì sī cān yì guān jí pì zhì sī zhǔn bèi chāi shǐ děng guān, cóng zhī.
丙辰,马光祖请以汪立言、吕文德、王鉴、王登等充制司参议官及辟制司准备差使等官,从之。
gēng shēn, zhào chū fēng zhuāng kù shí bā jiè chǔ bì èr shí wàn zhèn sān yá zhū jūn.
庚申,诏出封桩库十八界楮币二十万赈三衙诸军。
xīn yǒu, lù zhōng wài xì qiú.
辛酉,录中外系囚。
wù chén, yǐ mǎ guāng zǔ jiān jīng hú běi lù ān fǔ shǐ.
戊辰,以马光祖兼荆湖北路安抚使。
xià, sì yuè, gēng chén shuò, zhào yǐ dāng chūn bù yǔ, yǒu fáng dōng zuò, zì sì yuè yī rì, bì diàn, jiǎn shàn. guǐ wèi, chéng yuán fèng děng qǐ jiě jī zhèng, bù xǔ.
夏,四月,庚辰朔,诏以当春不雨,有妨东作,自四月一日,避殿,减膳。癸未,程元凤等乞解机政,不许。
jiǎ shēn, dà yǔ. dīng yǒu, qún chén qǐng yù zhèng diàn, fù cháng shàn, biǎo sān shàng, cóng zhī.
甲申,大雨。丁酉,群臣请御正殿,复常膳,表三上,从之。
zhào:" tián yīng jǐ tè chà sī zhōu zhù dá dāo yù qián zhōng shèng jūn fù dū tǒng zhì, wǎng bō zhōu gòng zhù guān ài bèi yù."
诏:“田应己特差思州驻答刂御前忠胜军副都统制,往播州共筑关隘备御。”
xīn chǒu, chéng yuán fèng bà, yǐ guān wén diàn dà xué shì pàn fú zhōu. shí dīng dà quán móu duó xiàng wèi, yuán fèng jǐn chì, fá fēng jié, lì qǐng bà, xún tí jǔ dòng xiāo gōng.
辛丑,程元凤罢,以观文殿大学士判福州。时丁大全谋夺相位,元凤谨饬,乏风节,力请罢,寻提举洞霄宫。
dīng wèi, yǐ dīng dà quán wèi yòu chéng xiàng jiān shū mì shǐ, lín cún tóng zhī shū mì yuàn shì jiān quán cān zhī zhèng shì, zhū yì duān míng diàn xué shì qiān shū shū mì yuàn shì.
丁未,以丁大全为右丞相兼枢密使,林存同知枢密院事兼权参知政事,硃熠端明殿学士、签书枢密院事。
shǎo bǎo níng yuǎn jūn jié dù shǐ wèi guó gōng zhào kuí, chōng lǐ quán guān shǐ jiān shì dú.
少保、宁远军节度使、卫国公赵葵,充醴泉观使兼侍读。
méng gǔ zhǔ yóu dōng shèng hé dù, cì liù pán shān, jūn sì wàn, hào shí wàn, fēn sān dào ér jìn: méng gǔ zhǔ yóu lǒng zhōu qù sàn guān, zhū wáng mù gé yóu yáng zhōu qù mǐ cāng dào, wàn hù é liè bù gé yóu tóng guān qù miǎn zhōu. liú mǐn yú jí rù jiàn, méng gǔ zhǔ wèn yǐ hé yán, duì yuē:" zhōng yuán tǔ kuàng mín pín, láo shī yuǎn fá, kǒng fēi jì yě." méng gǔ zhǔ fú nà.
蒙古主由东胜河渡,次六盘山,军四万,号十万,分三道而进:蒙古主由陇州趣散关,诸王穆格由洋州趣米仓道,万户额埒布格由潼关趣沔州。刘敏舆疾入见,蒙古主问以何言,对曰:“中原土旷民贫,劳师远伐,恐非计也。”蒙古主弗纳。
méng gǔ zhēng yì dōu xíng shěng lǐ dǎn bīng, dǎn yán yì dōu nán běi yào chōng, bīng bù kě chè, xǔ zhī. dǎn suì gōng hǎi zhōu lián shuǐ jūn, xià guì děng zhàn què zhī.
蒙古征益都行省李亶兵,亶言益都南北要冲,兵不可彻,许之。亶遂攻海州、涟水军,夏贵等战却之。
wǔ yuè, guǐ chǒu, xià guì jìn guān èr děng, jiān hé nán zhāo fǔ shǐ. máo xìng tè zhuǎn yòu wǔ dài fū.
五月,癸丑,夏贵进官二等,兼河南招抚使。毛兴特转右武大夫。
dīng sì, lǐ céng bó yán:" guǎng xī duō huāng tián, mín jù zēng fù bù gēng, qǐ xǔ gēng zhě fù sān nián zū, hòu liǎng nián jiǎn qí zū zhī bàn. shǒu lìng quàn kěn cí, duō zhě shǎng zhī." zhào kě.
丁巳,李曾伯言:“广西多荒田,民惧增赋不耕,乞许耕者复三年租,后两年减其租之半。守令劝垦辞,多者赏之。”诏可。
bǐng yín, zhào yǔ ruì pàn dà zōng zhèng shì.
丙寅,诏与芮判大宗正事。
dīng mǎo, sì xiù wáng shī mí hōng.
丁卯,嗣秀王师弥薨。
jiǎ xū, lǐ céng bó qǐng tún wàn bīng gàn qīn zhōu, wèi jiāo rén shēng yuán cóng zhī.
甲戌,李曾伯请屯万兵干钦州,为交人声援;从之。
liù yuè, xīn sì, dì shǐ wén ān nán bèi bīng, wèi fǔ chén yuē:" ān nán qiú yuán zhī qíng pō qiè, suǒ dāng yán bīng yǐ dài." dīng dà quán duì yuē:" yǐ liáng yùn wèi zhì, gù diào bīng wèi xíng." dì yuē:" shì bù kě huǎn." shí ān nán yǐ wèi méng gǔ suǒ pò.
六月,辛巳,帝始闻安南被兵,谓辅臣曰:“安南求援之情颇切,所当严兵以待。”丁大全对曰:“以粮运未至,故调兵未行。”帝曰:“事不可缓。”时安南已为蒙古所破。
méng gǔ huáng zǐ a sū dài, yīn liè shāng mín jià, méng gǔ zhǔ zé zhī, tà jìn shì shù rén yǒu bá mín cōng zhě, zhǎn yǐ xùn, yóu shì qiū háo mò gǎn fàn.
蒙古皇子阿苏岱,因猎伤民稼,蒙古主责之,挞近侍数人;有拔民葱者,斩以徇,由是秋毫莫敢犯。
qiū, qī yuè, gēng xū, tóng chuān shuài chén zhū sì sūn, yán cháng níng jūn zì bàn qián liáng, chuàng zào qì jù, xiū zhù líng xiāo chéng yuán bèi, zhào:" yì shì yīng tè dài xíng gé mén xuān zàn shè rén, zhū wén zhèng yǔ wén tóng zǔ gè jìn guān yī děng, yáng zhèn mǎo děng qī rén jiǎn mó kān, jiàng shì zhī kào yǒu chà." xún zhào sì sūn jìn guān yī děng.
秋,七月,庚戌,潼川帅臣硃禩孙,言长宁军自办钱粮,创造器具,修筑凌霄城圆备,诏:“易士英特带行閤门宣赞舍人,硃文政、宇文同祖各进官一等,杨震卯等七人减磨勘,将士支犒有差。”寻诏禩孙进官一等。
bǐng yín, dì wèn biān bào, dīng dà quán yán sān biān yǒu bèi wú lǜ. dì yuē:" wú shì qí bù lái, shì wú yǒu yǐ dài zhī!"
丙寅,帝问边报,丁大全言三边有备无虑。帝曰:“毋恃其不来,恃吾有以待之!”
méng gǔ zhǔ liú zī zhòng yú liù pán shān, lǜ bīng yóu bǎo jī gōng zhòng guì shān, suǒ zhì zhé pò.
蒙古主留辎重于六盘山,率兵由宝鸡攻重贵山,所至辄破。
bā yuè, gēng yín, dì yuē:" chéng dū xì shǔ ān wēi, bù kě bù jí tú zhī." dīng dà quán duì yuē:" cháo tíng jì yǐ shì quàn, hé shì bù kě wèi?" shí biān jìng wēi jí, ér dà quán xí wèi biàn gěi rú cǐ.
八月,庚寅,帝曰:“成都系蜀安危,不可不亟图之。”丁大全对曰:“朝廷既已示劝,何事不可为?”时边境危急,而大全习为便给如此。
xiān shì gāo sī dé zhì wú zì xìng zhī yù, gāo zhù wéi shǒu è, qíng pèi guǎng zhōu, juān zī miǎn xíng, zhì shì wèi dīng dà quán jiān nú, sǒu jiān chá yù shǐ shěn yán lùn sī dé yǐ mǐn cáo jiāo chéng qián wù, lín ān yǐn gù yán fù huì qí yù. zhào sī dé duó zhí juān guān, zhēng zāng bǎi yú wàn. ān jí shǒu hé mèng rán fèng xíng qí shì, líng shuò shèn zhì. sī dé bù shǎo cuò, jìng wú suǒ de.
先是高斯得治吴自性之狱,高铸为首恶,黥配广州,捐资免行,至是为丁大全监奴,嗾监察御史沈炎论斯得以闽漕交承钱物,临安尹顾岩傅会其狱。诏斯得夺职镌官,征赃百馀万。安吉守何梦然奉行其事,陵铄甚至。斯得不少挫,竟无所得。
dōu shěng yán:" wō chuán rù jiè, jìn lìng sù yán bǐ suì qìng yuán bó sī dàn zhī bó yì chōu jiě zhī lì, tīng qí tū lái xiè fàn tóng qián, wéi hài shén dà." guǐ mǎo, zhào yán hǎi zhì sī yú bīn hǎi gǎng chà yán qiè jìn jí.
都省言:“倭船入界,禁令素严;比岁庆元舶司但知博易抽解之利,听其突来泄贩铜钱,为害甚大。”癸卯,诏沿海制司于滨海港汊严切禁戢。
jiǔ yuè, gēng xū, léi.
九月,庚戌,雷。
dīng mǎo, zhào chū píng dí cāng mǐ èr wàn jiǔ qiān jiǔ bǎi shí yǒu qí, zhèn tiào yǐ shōu bì chǔ.
丁卯,诏出平籴仓米二万九千九百石有奇,赈粜以收敝楮。
jǐ sì, zhào:" jīng chéng bì chǔ bù kān xíng yòng, yú fēng zhuāng kù zhī bō liǎng jiè hǎo huì, jìn shù shōu huàn."
己巳,诏:“京城敝楮不堪行用,于封桩库支拨两界好会,尽数收换。”
zhào chū què wù chǔ bì yī bǎi wàn, zhèn sān yá zhū jūn.
诏出榷务楮币一百万,赈三衙诸军。
jiǎ yín, méng gǔ zhǔ jìn cì hàn zhōng, dōu yuán shuài nòu liè liú mì lǎ bo hé zhuō liú yí děng shǒu chéng dū, zì lǜ zhòng dù mǎ hú, huò shǒu jiāng zhāng shí, qiǎn zhī zhāo yù kǔ zhú ài. shí rù ài, suì yǔ shǒu jiāng yáng lì jiān shǒu.
甲寅,蒙古主进次汉中,都元帅耨埒留密喇卜和卓、刘嶷等守成都,自率众渡马湖,获守将张实,遣之招谕苦竹隘。实入隘,遂与守将杨立坚守。
dōng, shí yuè, bǐng zǐ shuò, dì yǐ shǔ zhōng jiàng shuài bào lù rì jiǔ, mìng yǔ xù qiān.
冬,十月,丙子朔,帝以蜀中将帅暴露日久,命与序迁。
rén wǔ, méng gǔ zhǔ jìn cì bǎo fēng. guǐ wèi, rù lì zhōu, guān qí chéng chí bìng qiǎn è, yǐ wāng dé chén néng shǒu, cì zhī jiǔ jiǎng yù zhī. suì dù jiā líng jiāng, zhì bái shuǐ, mìng dé chén zào fú liáng yǐ jì, jìn cì jiàn mén.
壬午,蒙古主进次宝峰。癸未,入利州,观其城池并浅恶,以汪德臣能守,赐卮酒奖谕之。遂渡嘉陵江,至白水,命德臣造浮梁以济,进次剑门。
yǐ yǒu, dōu shěng yán zhī lóng qìng fǔ yáng lǐ shǒu ān xī bǎo, dí bīng bó chéng, zhāo yòu tóu bài, lǐ fèn jī gòu mà, lǜ zhū jiàng bīng shè tuì zhī. zhào:" yáng lǐ jìn guān èr děng. réng xià zhū jùn, yǐ lì qí yú."
乙酉,都省言知隆庆府杨礼守安西堡,敌兵搏城,招诱投拜,礼愤激诟骂,率诸将兵射退之。诏:“杨礼进官二等。仍下诸郡,以励其馀。”
dīng hài, zhào yǐ zhāng shí wèi hé zhōu fáng yù shǐ.
丁亥,诏以张实为和州防御使。
wù zǐ, méng gǔ zhǔ qiǎn shǐ shū gōng kǔ zhú ài, pí jiàng zhào zhòng qiè xiàn dōng nán mén. shī rù, yáng lì xiàng zhàn sǐ, huò zhāng shí, zhī jiě zhī.
戊子,蒙古主遣史枢攻苦竹隘,裨将赵仲窃献东南门。师入,杨立巷战死,获张实,支解之。
gēng yín, dōu shěng yán guǎng nán zhì zhì dà shǐ sī zhèn fǔ liú xióng fēi, tí bīng qīn rù héng shān, fēn qiǎn jiàng shì yíng zhàn, shā huò tóu mù jūn qì, zhào:" xióng fēi jìn guān sān děng, jiàng shì zēng zhì shǎng lài yǒu chà."
庚寅,都省言广南制置大使司镇抚刘雄飞,提兵亲入横山,分遣将士迎战,杀获头目军器,诏:“雄飞进官三等,将士增秩、赏赉有差。”
xīn mǎo, dōu shěng yán huái mín bì nàn dù jiāng, zhuǎn xǐ kě niàn, zhào:" zhèn jiāng fǔ cháng zhōu jiāng yīn jūn gè chū yì cāng mǐ qiān dàn zhèn zhī."
辛卯,都省言淮民避难渡江,转徙可念,诏:“镇江府、常州、江阴军各出义仓米千石赈之。”
gēng zǐ, méng gǔ jìn wéi cháng níng shān, shǒu jiāng wáng zuǒ xú xīn zhàn bài.
庚子,蒙古进围长宁山,守将王佐、徐昕战败。
shí yī yuè, jǐ yǒu, zhào:" xīn zhù huáng píng, cì míng zhèn yuǎn zhōu. lǚ féng nián jìn yī zhì."
十一月,己酉,诏:“新筑黄平,赐名镇远州。吕逢年进一秩。”
méng gǔ zhǔ jìn gōng é dǐng bǎo zhī xiàn wáng zhòng jiàng. chéng pò, wáng zuǒ sǐ yān. yì rì, méng gǔ zhǔ rù chéng, shā zuǒ zhī zǐ jí xú xīn děng sì shí yú rén. zhū wáng mù gé tǎ qí ěr bìng lüè dì hái, yǐn bīng lái huì.
蒙古主进攻鹅顶堡、知县王仲降。城破,王佐死焉。翌日,蒙古主入城,杀佐之子及徐昕等四十馀人。诸王穆格、塔齐尔并略地还,引兵来会。
xīn hài, yǐ liú mín dù jiāng, chū zhè xī jiāng dōng lù wǔ zhōu mǐ sān wàn dàn, mìng gè jùn shǒu chén zhèn zhī.
辛亥,以流民渡江,出浙西、江东路五州米三万石,命各郡守臣赈之。
guǐ chǒu, zhuī fù yú jiè guān zhí.
癸丑,追复余玠官职。
bǐng chén, jǐ shì zhōng zhāng zhèn yán xú mǐn zi nǎng shuài guǎng yòu, shì shā dú huò, liú dú guì fǔ, zhào yī jiù jī lóng xīng fǔ.
丙辰,给事中张镇言徐敏子曩帅广右,嗜杀黩货,流毒桂府,诏依旧羁隆兴府。
rén xū, yǐ jiǎ sì dào wèi shū mì shǐ liǎng yè xuān fǔ dà shǐ zhū yì tóng zhī shū mì yuàn shì jiān quán cān zhī zhèng shì, ráo hǔ chén wèi duān míng diàn xué shì qiān shū shū mì yuàn shì.
壬戌,以贾似道为枢密使、两液宣抚大使;硃熠同知枢密院事兼权参知政事,饶虎臣为端明殿学士、签书枢密院事。
dīng mǎo, zhào:" zhū lù xiàn sī lián fǎng suǒ bù zhōu xiàn, wú dé nüè mín, réng jìn zhǐ tān lài zhī hài, wéi zhě zuò zhī."
丁卯,诏:“诸路宪司廉访所部州县,毋得虐民,仍禁止贪赖之害,违者坐之。”
zhào móu zi cái quán gōng bù shì láng. zi cái yǐ dīng dà quán yǔ dǒng sòng chén biǎo lǐ, zhuó luàn cháo zhèng, lì cí.
召牟子才权工部侍郎。子才以丁大全与董宋臣表里,浊乱朝政,力辞。
xiān shì zi cái zài tài píng zhōu, zhuàn lǐ bái cí jì, yòu kè gāo lì shì tuō xuē tú, yǔ duō chì sòng chén. huò yǐ gào sòng chén, sòng chén qì sù yú dì. nǎi yǔ dà quán hé móu, sǒu yù shǐ jiāo zhāng wū hé zi cái zài jùn gōng yàn jí kuì yí guò kè wèi rù jǐ, jiàng liǎng guān, yóu wèi jǐ. dì yí zhī, mì yǐ qiàn wèn ān jí shǒu wú zǐ míng. zǐ míng zòu yuē:" chén cháng zhì zi cái jiā, sì bì xiāo rán, rén xián zhī qí qīng pín. bì xià wú xìn chán yán." dì yǔ jīng yán guān yuē:" móu zi cái zhī shì, wú zǐ míng nǎi wèi wú zhī, hé yě?" zhòng mò gǎn duì. dài qìng kě yuē:" chén yì zi cái cháng jiǎo bó zǐ míng zhī xiōng zi cōng." dì yuē:" rán." shì suì jiě.
先是子才在太平州,撰《李白祠记》,又刻《高力士脱靴图》,语多斥宋臣。或以告宋臣,宋臣泣诉于帝。乃与大全合谋,嗾御史交章诬劾子才在郡公燕及馈遗过客为入己,降两官,犹未己。帝疑之,密以椠问安吉守吴子明。子明奏曰:“臣尝至子才家,四壁萧然,人咸知其清贫。陛下毋信谗言。”帝语经筵官曰:“牟子才之事,吴子明乃谓无之,何也?”众莫敢对。戴庆炣曰:“臣忆子才尝缴驳子明之兄子聪。”帝曰:“然。”事遂解。
méng gǔ zhǔ jìn gōng dà huò shān, qiǎn wáng zhòng zhāo shǒu jiāng yáng dà yuān, dà yuān shā zhī. méng gǔ zhǔ dū zhū jūn lì gōng, dà yuān jù, suì yǐ chéng jiàng, tuī guān zhào guǎng sǐ zhī, dà yuān táo guī. méng gǔ zhǔ nù, yù tú qí chéng, jiàng guān lǐ hū lǎ qí yuē:" dà yuān qù, shì wèi kě cè, dāng jí zhuī zhī." nǎi dān qí zhì chéng xià, mén wèi bì, dà hū rù chéng, yuē:" huáng dì shǐ wǒ fǔ rǔ jūn mín." jí xià mǎ, zhí dà yuān shǒu yuē:" shàng fāng xuān yù shǎng cì, bù dài ér lái, hé yě?" dà yuān yuē:" kǒng chéng zhài yǒu tā biàn, shì yǐ jí guī ěr." yīn yǔ xié lái. méng gǔ zhǔ dà yuè, yǐ dà yuān wèi dōu yuán shuài.
蒙古主进攻大获山,遣王仲招守将杨大渊,大渊杀之。蒙古主督诸军力攻,大渊惧,遂以城降,推官赵广死之,大渊逃归。蒙古主怒,欲屠其城,将官李呼喇齐曰:“大渊去,事未可测,当亟追之。”乃单骑至城下,门未闭,大呼入城,曰:“皇帝使我抚汝军民。”即下马,执大渊手曰:“上方宣谕赏赐,不待而来,何也?”大渊曰:“恐城寨有他变,是以亟归耳。”因与偕来。蒙古主大悦,以大渊为都元帅。
méng gǔ jiāng lǐ dǎn pò hǎi zhōu lián shuǐ jūn, tōng pàn hóu fú áo zhàn sǐ zhī, jǔ shì yù hài, yú jiàng shì shā shāng dài jìn. jiǎ sì dào shàng zhāng yǐn jiù, zhào yǐ gōng zì shú.
蒙古将李亶破海州、涟水军,通判侯畐鏖战死之,举室遇害,馀将士杀伤殆尽。贾似道上章引咎,诏以功自赎。
tài cháng sì bó shì wáng yīng lín rù duì, yán:" huái shù fāng jǐng, shǔ dào kǒng jiān, hǎi biǎo shàng liú, jiē yǒu fān lí chún chǐ zhī yōu. jūn gōng jì jí ér lìn shǎng, mín lì jì kùn ér zhòng liǎn, fēi xiū rǎng jì yě. bì xià wù yǐ yàn ān zì yì, wù yǐ róng yuè zhī yán zì kuān." dì qiǎo rán yuē:" biān shì shén kě yōu." yīng lín yuē:" yuàn jí jí yù fáng, wú wéi yōng bì suǒ qī." dīng dà quán è yán biān shì, yīng lín xuán bà.
太常寺博士王应麟入对,言:“淮戍方警,蜀道孔艰,海表上流,皆有籓篱脣齿之忧。军功既集而吝赏,民力既困而重敛,非修攘计也。陛下勿以宴安自逸,勿以容悦之言自宽。”帝愀然曰:“边事甚可忧。”应麟曰:“愿汲汲预防,无为壅蔽所欺。”丁大全恶言边事,应麟旋罢。
lóng zhōu jiàng yú méng gǔ.
龙州降于蒙古。
shí èr yuè, bǐng zǐ shuò, zhào yǐ míng nián wèi kāi qìng yuán nián.
十二月,丙子朔,诏以明年为开庆元年。
gēng chén, yǐ méng gǔ bīng rù shǔ, zhào:" jīng hú zhì zhì shǐ mǎ guāng zǔ yí sī xiá zhōu, xiàng shì bì yí sī shào qìng fǔ." shí shì bì bù qí cháo mìng, jìn shī guī zhōu, juān jiā zī bǎi wàn yǐ gōng jūn fèi. guāng zǔ yì bù dài zòu qǐng, zhāo bīng wàn rén, sǔn yín wàn liǎng yǐ mù zhuàng shì, yíng zhàn yú fáng zhōu. zhào guāng zǔ shì bì gè jìn yī zhì.
庚辰,以蒙古兵入蜀,诏:“荆湖制置使马光祖移司峡州,向士璧移司绍庆府。”时士璧不俟朝命,进师归州,捐家资百万以供军费。光祖亦不待奏请,招兵万人,损银万两以募壮士,迎战于房州。诏光祖、士璧各进一秩。
rén wǔ, méng gǔ dū yuán shuài yáng dà yuān, lǜ suǒ bù bīng yǔ wāng dé chén fēn jī xiàng rú děng xiàn. nòu liè gōng jiǎn zhōu, yǐ xiáng jiàng zhāng wēi wèi xiān fēng.
壬午,蒙古都元帅杨大渊,率所部兵与汪德臣分击相如等县。耨埒攻简州,以降将张威为先锋。
yǐ yǒu, méng gǔ zhǔ cì yùn shān, yáng dà yuān qiǎn rén zhāo xiáng qí shǒu jiāng zhāng dà yuè, réng yǐ dà yuè wèi dōu yuán shuài tún jiāng shī zé bù qū sǐ. shī zhì qīng jū shān, pí jiàng liú yuān shā dū tǒng duàn yuán jiàn yǐ jiàng.
乙酉,蒙古主次运山,杨大渊遣人招降其守将张大悦,仍以大悦为都元帅;屯将施择不屈死。师至青居山,裨将刘渊杀都统段元鉴以降。
dīng yǒu, méng gǔ pò lóng zhōu, dà liáng shǒu jiāng pú yuán guī jiàng. méng gǔ zhǔ mìng zhū jūn wú fú lüè.
丁酉,蒙古破隆州,大良守将蒲元圭降。蒙古主命诸军无俘掠。
guǐ mǎo, méng gǔ gōng yǎ zhōu, bá zhī, shí quán shǒu jiāng zhào shùn jiàng.
癸卯,蒙古攻雅州,拔之,石泉守将赵顺降。
lǐ zōng jiàn dào bèi dé dà gōng fù xīng liè wén rén wǔ míng shèng ān xiào huáng dì kāi qìng yuán nián méng gǔ xiàn zōng jiǔ nián
○理宗建道备德大功复兴烈文仁武明圣安孝皇帝开庆元年(蒙古宪宗九年)
chūn, zhēng yuè, yǐ sì shuò, zhào chì zhōng wài fèng gōng fǎ, tú shí zhèng.
春,正月,乙巳朔,诏饬中外奉公法,图实政。
méng gǔ zhǔ zhù zhòng guì shān běi, zhì jiǔ dà huì, yīn wèn zhū wáng fù mǎ bǎi guān yuē:" jīn zài sòng jìng, xià shǔ qiě zhì, rǔ děng qí wèi kě jū fǒu hū?" tuō huān yuē:" nán tǔ zhàng lì, shàng yí běi hái, suǒ huò rén mín, wěi lì zhì zhī biàn." bā lēi qí yuē:" tuō huān qiè, chén yuàn wǎng jū yān." méng gǔ zhǔ shàn zhī.
蒙古主驻重贵山北,置酒大会,因问诸王、驸马、百官曰:“今在宋境,夏暑且至,汝等其谓可居否乎?”托驩曰:“南土瘴疠,上宜北还,所获人民,委吏治之便。”巴勒齐曰:“托驩怯,臣愿往居焉。”蒙古主善之。
guó zǐ jiàn zhǔ bù xú zōng rén fú quē shàng shū yuē:" shǎng fá zhě, jūn guó zhī gāng jì, shǎng fá bù míng, zé gāng jì bù lì. jīn tiān xià rú qì zhī yī ér wèi zhuì yú dì, cún wáng zhī jī, jiān bù róng fà. bīng xū jiāng duò ér lì kuì cái dān, huán shì sì jìng, lèi bù zú shì, ér suǒ shì yǐ wéi chí rén xīn bēn zǒu háo jié zhě, wéi bì xià shǎng fá zhī wēi quán zài ěr. quán zài bì xià ér bì xià bù zhī suǒ yǐ yòng zhī, zé wèi zhuì zhě ān bǎo qí zhōng bù zhuì hū? bì xià dāng wēi jí zhī shí, chū jīn bì, cì tǔ tián, shòu jié jīn wù, fēn jué zhì, chǐ cùn zhī gōng, zài suǒ bì shǎng, gù dāng xī xīn xiào lì, tú bào wàn fēn kě yě. zì chū bīng yuè jiāng yú guǎng yǐ lái, fán yuè shù yuè, shàng wèi wén yǒu sǐ zhàn zhèn sǐ fēng jiāng sǐ chéng guō zhě, qǐ shǎng fá bù zú yǐ quàn chéng zhī yé? jīn tōng guó zhī suǒ wèi yì fá zhě, nǎi dīng dà quán yuán jiè shěn zhù zhāng zhèn wú yǎn wēng yīng bì shí zhèng zé wáng lì ài gāo zhù zhī tú, ér shǒu è zé dǒng sòng chén yě. shì yǐ tíng shēn kàng shū, xué xiào kòu hūn, zhì yǒu yù jiè shàng fāng jiàn wèi bì xià chú è, ér bì xià nǎi shì rán bù wèn, qǐ zhēn yù ài hù cǐ shù rén ér zhòng fú qiān wàn rén zhī xīn zāi? jīn tiān xià zhī shì jí yǐ, cháo tíng zhī jì gāng huài yǐ, wù guó zhī zuì bù zhū, zé yòng bīng zhī shì bù yǒng. dōng nán yī yú, bàn huài yú cǐ shù rén zhī shǒu, ér fá bù sǔn qí háo máo, bǐ fāng yōng hòu zī, xié shēng sè, gāo wò huá wū, miàn shǐ bì xià yǔ èr sān dà chén jiāo xīn láo sī, kě hū? sān jūn zhī zài háng zhě, qǐ bù fèn rán bù píng yuē:' rěn huò zhě shuí yú, ér shǐ wǒ juān qū bīng gé zhī jiān?' bǎi xìng zhī lí nàn zhě, qǐ bù qún rán xū yuàn yuē:' zhào luàn zhě shuí yú, ér shǐ wǒ liú xiě fēng dí zhī xià?' bì xià yì cháng yī niàn jí cǐ hū?" bù bào.
国子监主簿徐宗仁伏阙上书曰:“赏罚者,军国之纲纪,赏罚不明,则纲纪不立。今天下如器之欹而未坠于地,存亡之机,间不容发。兵虚将惰而力匮财殚,环视四境,类不足恃,而所恃以维持人心、奔走豪杰者,惟陛下赏罚之微权在耳。权在陛下而陛下不知所以用之,则未坠者安保其终不坠乎?陛下当危急之时,出金币,赐土田,授节钅戊,分爵秩,尺寸之功,在所必赏,故当悉心效力,图报万分可也。自出兵越江逾广以来,凡阅数月,尚未闻有死战阵、死封疆、死城郭者,岂赏罚不足以劝惩之耶?今通国之所谓佚罚者,乃丁大全、袁玠、沈翥、张镇、吴衍、翁应弼、石正则、王立爱、高铸之徒,而首恶则董宋臣也。是以廷绅抗疏,学校叩阍,至有欲借尚方剑为陛下除恶,而陛下乃释然不问,岂真欲爱护此数人而重咈千万人之心哉?今天下之势急矣,朝廷之纪纲坏矣,误国之罪不诛,则用兵之事不勇。东南一隅,半坏于此数人之手,而罚不损其毫毛,彼方拥厚资,挟声色,高卧华屋,面使陛下与二三大臣焦心劳思,可乎?三军之在行者,岂不愤然不平曰:‘稔祸者谁欤,而使我捐躯兵革之间?’百姓之罹难者,岂不群然胥怨曰:‘召乱者谁欤,而使我流血锋镝之下?’陛下亦尝一念及此乎?”不报。
xū jiāng liào yīng huái shàng shū yán dīng dà quán wù guó zhuàng. dà quán nù, zhōng yǐ fǎ, pèi hàn yáng jūn. yīng huái hé xiào xíng gē chū dōu mén, guān zhě zhuàng zhī.
盱江廖应淮上疏言丁大全误国状。大全怒,中以法,配汉阳军。应淮荷校行歌出都门,观者壮之。
jǐ yǒu, méng gǔ bīng gōng zhōng, yǎ, jiàn báo kuí jìng, zhào:" pú zé zhī mǎ guāng zǔ, zhàn shǒu diào qiǎn, pián yí xíng shì."
己酉,蒙古兵攻忠,雅,渐薄夔境,诏:“蒲择之、马光祖,战守调遣,便宜行事。”
yǐ xuě hán, chū fēng zhuāng kù shí bā jiè chǔ bì èr shí wàn zhèn sān yá zhū jūn. bǐng yín, dì yuē:" hǎi dào shù bīng, xuě hán kě niàn, yǔ zài chéng zhài zhě bù tóng, kě liàng yǔ gěi kào yī cì."
以雪寒,出封桩库十八界楮币二十万赈三衙诸军。丙寅,帝曰:“海道戍兵,雪寒可念,与在城寨者不同,可量与给犒一次。”
dīng mǎo, jiǎ sì dào yǐ shū mì shǐ wèi jīng xī hú nán běi sì chuān xuān fǔ dà shǐ yí mǎ guāng zǔ wèi yán jiāng zhì zhì shǐ, shǐ yán zhī fù zhī. shì dào xún jiān dū jiāng xī èr guǎng rén mǎ, tōng róng yìng yuán shàng liú. méng gǔ bīng pò lì zhōu lóng qìng shùn qìng zhū jùn, láng péng guǎng ān shǒu jiàng xiàng jì jiàng.
丁卯,贾似道以枢密使为京西、湖南、北、四川宣抚大使;移马光祖为沿江制置使,史岩之副之。似道寻兼督江西、二广人马,通融应援上流。蒙古兵破利州、隆庆、顺庆诸郡,阆、蓬、广安守将相继降。
méng gǔ zhǔ mìng jiàng rén jìn guó bǎo zhāo yù hé zhōu, shǒu chén wáng xián zhí zhī, shā yú yuè wǔ chǎng. méng gǔ zhǔ suì mìng dà jiàng huī tǎ hā yǐ bīng èr wàn shǒu liù pán, qí ěr tái bù hā shǒu qīng jū shān, mìng nòu liè zào fú liáng yú fú zhōu zhī lìn shì, yǐ dù yuán bīng. èr yuè, méng gǔ zhǔ zì jī zhǎo tān dù, zhí dǐ hé zhōu chéng xià, fú nán nǚ wàn yú. jiān lì zhàn yǐ shǒu, méng gǔ zhǔ huì shī wéi zhī.
蒙古主命降人晋国宝招谕合州,守臣王贤执之,杀于阅武场。蒙古主遂命大将珲塔哈以兵二万守六盘,奇尔台布哈守青居山,命耨埒造浮梁于涪州之蔺市,以杜援兵。二月,蒙古主自鸡爪滩渡,直抵合州城下,俘男女万馀。坚力战以守,蒙古主会师围之。
yǐ yǒu, zhào:" jiāng chǎng wèi jí, diào dù shàng fán, chū nèi kù shí qī jiè chǔ bì sān shí wàn zhù zhī shǎng."
乙酉,诏:“疆场未戢,调度尚繁,出内库十七界楮币三十万助支赏。”
bǐng xū, yǐ mǎ guāng zǔ wèi zī zhèng diàn xué shì yán jiāng zhì zhì dà shǐ jiāng dōng ān fǔ shǐ zhī jiàn kāng fǔ.
丙戌,以马光祖为资政殿学士、沿江制置大使、江东安抚使、知建康府。
jǐ chǒu, zhào juān jiàn kāng tài píng níng guó chí zhōu guǎng dé děng chù shā tián zū.
己丑,诏蠲建康、太平、宁国、池州、广德等处沙田租。
sān yuè, dīng sì, yǐ lǚ wén dé wèi sì chuān zhì zhì fù shǐ. pú zé zhī zài shǔ wú gōng, gù yǐ wén dé dài zhī, xún mìng jiān hú běi ān fǔ shǐ.
三月,丁巳,以吕文德为四川制置副使。蒲择之在蜀无功,故以文德代之,寻命兼湖北安抚使。
shí méng gǔ jūn zhōng dà yì, yì bān shī. gēng shēn, mǎ guāng zǔ zòu méng gǔ bīng zì wū jiāng hái běi.
时蒙古军中大疫,议班师。庚申,马光祖奏蒙古兵自乌江还北。
xīn yǒu, yǔ tǔ.
辛酉,雨土。
xià, sì yuè, jiǎ xū shuò, yǐ duàn yuán jiàn yáng lǐ mò yú wáng shì, lì miào cì é, gè guān yī zi.
夏,四月,甲戌朔,以段元鉴、杨礼殁于王事,立庙赐额,各官一子。
jiǎ shēn, dì yǐ wáng jiān zhōng jié, shǒu chéng jù dí, wàn zhé bù huí, kě wèi liè chéng zhī chàng, mìng yōu jiā jīng shǎng.
甲申,帝以王坚忠节,守城拒敌,万折不回,可为列城之倡,命优加旌赏。
yǐ yǒu, dōu shěng yán zhī xuán zhōu xiè chāng yuán, zì bèi bǎi wàn mín, mǐ mài qiān dàn, chuàng zhù chéng bì yú yǐ zǐ kǒu, hé yǔ tuī shǎng zhào jìn guān yī děng.
乙酉,都省言知旋州谢昌元,自备百万缗,米麦千石,创筑城壁于倚子口,合与推赏;诏进官一等。
xīn mǎo, cháo xiàn jǐng líng gōng.
辛卯,朝献景灵宫。
zhào:" zhū lù tí diǎn xíng yù, yǐ wǔ yuè àn lǐ qiú tú."
诏:“诸路提点刑狱,以五月按理囚徒。”
shì yuè, méng gǔ bīng zài hé zhōu chéng xià. dà léi yǔ fán èr shí rì.
是月,蒙古兵在合州城下。大雷雨凡二十日。
wǔ yuè, jiǎ chén shuò, chéng jīn zhōu kāi zhōu.
五月,甲辰朔,城金州、开州。
yǐ chǒu, zhào zhù xīn qián, yǐ" kāi qìng tōng bǎo" wéi wén.
乙丑,诏铸新钱,以“开庆通宝”为文。
xīn wèi, cì lǐ bù jìn shì zhōu yīng yán yǐ xià sì bǎi sì shí èr rén jí dì chū shēn.
辛未,赐礼部进士周应炎以下四百四十二人及第、出身。
wù zhōu dà shuǐ, fā yì cāng zhèn zhī.
婺州大水,发义仓赈之。
méng gǔ huáng dì hū bì lài cì pú zhōu, zhào sòng zǐ zhēn yú dōng píng, wèn yǐ fāng lüè, duì yuē:" běn cháo wēi wǔ yǒu yú, rén dé wèi qià. nán rén suǒ yǐ jù mìng zhě, tè wèi sǐ ěr. ruò tóu xiáng zhě bù shā, xié cóng zhě wù zhì, zé sòng zhī jùn xiàn kě chuán xí ér dìng yě." shí hǎo jīng cóng zhì pú, yǒu de sòng zòu yì yǐ xiàn, qí yán jǐn biān fáng, shǒu chōng yào, fán qī dào, xià zhū jiàng yì. jīng yuē:" gǔ zhī yì tiān xià zhě, yǐ dé bù yǐ lì. bǐ jīn wèi yǒu bài wáng zhī xìn, wǒ nǎi kōng guó ér chū, zhū hóu kuī sì yú nèi, xiǎo mín diāo bì yú wài, jīng jiàn qí wēi, wèi jiàn qí lì yě." huáng dì yǐ jīng rú shēng, è rán yuē:" rǔ yǔ zhāng bā tú yì yé?" duì yuē:" jīng shǎo guǎn zhāng róu jiā, cháng wén qí yì lùn. cǐ zé jīng yì shuō ěr." yīn wèi qī dào yì yǐ jìn.
蒙古皇弟呼必赉次濮州,召宋子贞于东平,问以方略,对曰:“本朝威武有馀,仁德未洽。南人所以拒命者,特畏死耳。若投降者不杀,胁从者勿治,则宋之郡县可传檄而定也。”时郝经从至濮,有得宋奏议以献,其言谨边防,守冲要,凡七道,下诸将议。经曰:“古之一天下者,以德不以力。彼今未有败亡之衅,我乃空国而出,诸侯窥伺于内,小民凋弊于外,经见其危,未见其利也。”皇弟以经儒生,愕然曰:“汝与张巴图议耶?”对曰:“经少馆张柔家,尝闻其议论。此则经臆说耳。”因为七道议以进。
liù yuè, lǚ wén dé chéng fēng shùn, gōng fú zhōu fú liáng, lì zhàn, dé rù chóng qìng, jí lǜ méng chōng qiān yú sù jiā líng jiāng ér shàng. méng gǔ shǐ tiān zé fēn jūn wèi liǎng yì, shùn liú zòng jī, wén dé bài jī, tiān zé zhuī zhì chóng qìng ér hái.
六月,吕文德乘风顺,攻涪州浮梁,力战,得入重庆,即率艨艟千馀溯嘉陵江而上。蒙古史天泽分军为两翼,顺流纵击,文德败绩,天泽追至重庆而还。
xīn sì, yǐ zhū yì cān zhī zhèng shì, ráo hǔ chén tóng zhī shū mì yuàn shì.
辛巳,以硃熠参知政事,饶虎臣同知枢密院事。
hé zhōu shòu wéi, zì èr yuè zhì yú shì yuè, wáng jiān gù shǒu lì zhàn, méng gǔ zhǔ lǚ dū zhū jūn gōng zhī, bù kè. qián fēng jiāng wāng dé chén, xuǎn bīng yè dēng wài chéng, jiān lǜ bīng nì zhàn. chí míng, dé chén dān qí dà hū yuē:" wáng jiān, wǒ lái huó rǔ yī chéng jūn mín, yí zǎo jiàng." yǔ wèi jì, jǐ wèi fēi shí suǒ zhōng, yīn dé jí zú. huì tiān dà yǔ, gōng chéng tī zhé, hòu jūn bù kè jìn ér zhǐ.
合州受围,自二月至于是月,王坚固守力战,蒙古主屡督诸军攻之,不克。前锋将汪德臣,选兵夜登外城,坚率兵逆战。迟明,德臣单骑大呼曰:“王坚,我来活汝一城军民,宜早降。”语未既,几为飞石所中,因得疾卒。会天大雨,攻城梯折,后军不克进而止。
méng gǔ huáng dì hū bì lài cì xiāng zhōu, zhào yǐn shì dù yīng wèn nán zhēng zhī cè. yīng cóng róng duì yuē:" hàn táng yǐ huán, rén jūn suǒ shì yǐ wéi guó zhě, fǎ yǔ bīng shí sān shì ér yǐ. guó wú fǎ bù lì, rén wú shí bù shēng, luàn wú bīng bù shǒu. jīn sòng jiē miè zhī, dài jiāng wáng yǐ, xìng zhī zài shèng cháo. ruò kòng xiāng fán zhī shī, wěi gē xià liú yǐ dǎo qí bèi, dà yè kě dìng yǐ." huáng dì yuè yuē:" rú zhě zhōng yǒu cǐ rén hū!" mìng cóng xíng, yǐ jí cí. yīng, shí shēng zhī zǐ yě.
蒙古皇弟呼必赉次相州,召隐士杜瑛问南征之策。瑛从容对曰:“汉、唐以还,人君所恃以为国者,法与兵、食三事而已。国无法不立,人无食不生,乱无兵不守。今宋皆蔑之,殆将亡矣,兴之在圣朝。若控襄、樊之师,委戈下流以捣其背,大业可定矣。”皇弟悦曰:“儒者中有此人乎!”命从行,以疾辞。瑛,时升之子也。
qiū, qī yuè, guǐ hài, méng gǔ zhǔ cú yú diào yú shān, shòu wǔ shí èr. hòu zhuī shì huán sù huáng dì, miào hào xiàn zōng. shǐ tiān zé yǔ qún chén fèng sàng běi hái, yú shì hé zhōu wéi jiě.
秋,七月,癸亥,蒙古主殂于钓鱼山,寿五十二。后追谥桓肃皇帝,庙号宪宗。史天泽与群臣奉丧北还,于是合州围解。
xiàn zōng shěn duàn guǎ yán, bù lè yàn yǐn, bù hǎo chǐ mí, suī hòu fēi yì bù xǔ zhī guò zhì. chū, dìng zōng cháo, qún chén shàn quán, zhèng chū duō mén, dì jí wèi, fán yǒu zhào zhǐ, bì qīn qǐ cǎo, gēng yì shù sì, rán hòu xíng zhī. yù qún chén shén yán, cháng yuē:" ěr bèi měi dé zhèn jiǎng yù zhī yán, jí zhì qì jiāo yì. zhì qì jiāo yì, ér zāi huò yǒu bù suí zhì zhě hū? lè ěr qí jiè zhī!" xìng xǐ tián liè, zì wèi zūn zǔ zōng zhī fǎ, bù dǎo xí tā guó suǒ wéi. rán kù xìn wū xí bǔ shì zhī shù, fán xíng shì bì jǐn kòu zhī, dài wú xū rì.
宪宗沈断寡言,不乐宴饮,不好侈靡,虽后妃亦不许之过制。初,定宗朝,群臣擅权,政出多门,帝即位,凡有诏旨,必亲起草,更易数四,然后行之。御群臣甚严,尝曰:“尔辈每得朕奖谕之言,即志气骄逸。志气骄逸,而灾祸有不随至者乎?乐尔其戒之!”性喜畋猎,自谓遵祖宗之法,不蹈袭它国所为。然酷信巫觋、卜筮之术,凡行事必谨叩之,殆无虚日。
cān zhī zhèng shì zhì shì cài kàng hōng, shì wén sù.
参知政事、致仕蔡抗薨,谥文肃。
bā yuè, méng gǔ huáng dì hū bì lài, qiǎn yáng wéi zhōng hǎo jīng xuān fǔ jīng hú jiāng huái, jiāng guī dé jūn xiān zhì jiāng shàng. jīng yán yú huáng dì yuē:" jīng wén tú tiān xià zhī shì yú wèi rán zé yì, jiù tiān xià zhī shì yú yǐ rán zé nán, yǐ rán zhī zhōng fù yǒu wèi rán zhě, shǐ wǎng zhě bù shī ér lái zhě dé suì, shì yóu nán yě. guó jiā fèn qǐ shuò mò, miè jīn yuán, bìng xī xià, róu jīng xiāng, kè chéng dū, píng dà lǐ, lìn lì zhū yí, yǎn zhēng sì hǎi, chuí wǔ shí nián, yí lí cán xìng, yóu qì jīng hún, qián liú nún dāo dàng, dài yù jiān jǐn, zì gǔ yòng bīng, wèi yǒu ruò shì zhī jiǔ qiě duō yě. qiě kuò bīng lǜ fù, cháo xià lìng, xī chū shī, hé jìng dà jǔ, fá sòng ér tú hùn yī, yǐ zhì zé ruì, yǐ lì zé qiáng, ér shù zé wèi jǐn yě. gǒu yú zhū guó jì píng zhī hòu, chuàng fǎ lì zhì, fū bù tiáo gāng, rèn jiàng xiàng, xuǎn xián néng, píng fù zú yòng, tún nóng zú shí, nèi zhì jì jǔ, wài yù yì bèi. jīn xī shī zhī chū, jiǔ wèi jí gōng, bīng lián huò jié, dǐ ān yú wēi. wáng yí qiǎn rén bǐng mìng xíng zài, qiǎn shǐ yù sòng, lìng jiàng míng jìn bì, gē dì nà zhì, yǎn bīng xī mín, yǐ quán wú lì ér tú hòu jǔ. bǐng mìng bù cóng, rán hòu chuán xí, shì yǐ dà xìn, shǐ zhī diàn xià rén ér bù shā zhī yì. yī jūn chū xiāng dèng, yī jūn chū shòu chūn, yī jūn chū wéi yáng, sān dào bìng jìn, dōng xī lián héng, diàn xià chǔ yī jūn wèi zhī jié zhì, shǐ wǒ bīng lì cháng yǒu yú yù, rú shì, zé wèi lái zhī biàn huò kě mǐ, yǐ rán zhī shī huò kě jiù yě."
八月,蒙古皇弟呼必赉,遣杨惟中、郝经宣抚京湖、江淮,将归德军先至江上。经言于皇弟曰:“经闻图天下之事于未然则易,救天下之事于已然则难,已然之中复有未然者,使往者不失而来者得遂,是尤难也。国家奋起朔漠,灭金源,并西夏,蹂荆襄,克成都,平大理,躏跞诸夷,奄征四海,垂五十年,遗黎残姓,游气惊魂,虔刘黁刂荡,殆欲歼尽,自古用兵,未有若是之久且多也。且括兵率赋,朝下令,夕出师,阖境大举,伐宋而图混一,以志则锐,以力则强,而术则未尽也。苟于诸国既平之后,创法立制,敷布条纲,任将相,选贤能,平赋足用,屯农足食,内治既举,外御亦备。今西师之出,久未即功,兵连祸结,底安于危。王宜遣人禀命行在,遣使谕宋,令降名进币,割地纳质,偃兵息民,以全吾力而图后举。禀命不从,然后传檄,示以大信,使知殿下仁而不杀之意。一军出襄、邓,一军出寿春,一军出维扬,三道并进,东西连横,殿下处一军为之节制,使我兵力常有馀裕,如是,则未来之变或可弭,已然之失或可救也。”
bǐng xū, huì bīng dù huái, huáng dì yóu dà shèng guān, zhāng róu yóu hǔ tóu guān, fēn dào bìng jìn, nán jūn jiē dùn. rén chén, cì huáng pō, dé yán jiāng zhì zhì sī bǎng, yǒu yún:" jīn xià, dié zhě wén běi bīng huì yì qǔ huáng pō mín chuán xì fá, yóu yáng luó bǎo yǐ dù, huì yú è zhōu." huáng dì yuē:" cǐ shì qián suǒ wèi yǒu, yuàn rú qí yán." shí yán jiāng zhì zhì fù shǐ yuán jiè zhēng yú lì, nüè shén, méng gǔ bīng zhì huáng pō, yú rén xiàn zhōu wèi xiāng dǎo.
丙戌,会兵渡淮,皇弟由大胜关,张柔由虎头关,分道并进,南军皆遁。壬辰,次黄陂,得沿江制置司榜,有云:“今夏,谍者闻北兵会议取黄陂民船系伐,由阳逻堡以渡,会于鄂州。”皇弟曰:“此事前所未有,愿如其言。”时沿江制置副使袁玠征渔利,虐甚,蒙古兵至黄陂,渔人献舟为乡导。
jiǔ yuè, rén yín shuò, qīn wáng mù gé zì hé zhōu qiǎn shǐ yǐ xiàn zōng xiōng wèn gào huáng dì, qǐng běi hái yǐ xì rén wàng. huáng dì yuē:" wú fèng mìng nán lái, qǐ kě wú gōng jù hái!" jiǎ chén, dēng xiāng lú shān, fǔ kàn dà jiāng, nán jūn yǐ dà zhōu è jiāng, jūn róng shén shèng. dǒng wén bǐng yán yú huáng dì yuē:" cháng jiāng tiān xiǎn, sòng suǒ shì yǐ wéi guó, shì bì sǐ shǒu, bù duó qí qì bù kě, chén qǐng cháng zhī." yǐ sì, wén bǐng lǜ sǐ shì shù bǎi rén dāng qí qián, lìng qí dì wén yòng wén zhōng zài méng chōng gǔ zhào jí qū, jiào hū bì fèn, fēng jì jiāo, wén bǐng huī zhòng qū àn bó zhàn, nán jūn dà bài. míng rì, lǜ zhū jūn dù jiāng, jūn shì yǒu shàn rù mín jiā zhě, yǐ jūn fǎ cóng shì, fán suǒ fú huò xī zòng zhī, jìn wéi è zhōu, zhōng wài dà zhèn.
九月,壬寅朔,亲王穆格自合州遣使以宪宗凶问告皇弟,请北还以系人望。皇弟曰:“吾奉命南来,岂可无功遽还!”甲辰,登香炉山,俯瞰大江,南军以大舟扼江,军容甚盛。董文炳言于皇弟曰:“长江天险,宋所恃以为国,势必死守,不夺其气不可,臣请尝之。”乙巳,文炳率死士数百人当其前,令其弟文用、文忠载艨艟鼓棹疾趋,叫呼毕奋,锋既交,文炳麾众趋岸搏战,南军大败。明日,率诸军渡江,军士有擅入民家者,以军法从事,凡所俘获悉纵之,进围鄂州,中外大震。
jǐ wèi, sì pú wáng shàn téng hōng.
己未,嗣濮王善腾薨。
gēng shēn, xià zhào zé jǐ, miǎn yù zhū kǔn jìn bīng.
庚申,下诏责己,勉谕诸阃进兵。
yǐ yòu jiàn yì dài fū dài qìng kě qiān shū shū mì yuàn shì.
以右谏议大夫戴庆炣签书枢密院事。
dīng mǎo, yǐ biān shì kǒng jí, mìng qún chén zòu gào tiān dì zōng miào shè jì gōng guàn yuè dú zhū líng.
丁卯,以边事孔棘,命群臣奏告天地、宗庙、社稷、宫观、岳渎、诸陵。
méng gǔ bīng zhì lín jiāng, zhī jūn shì chén yuán guì lì jí dēng chéng dū zhàn. lì bù néng dí, yǒu yù bào ér zǒu zhě, yuán guì yuē:" sǐ bù kě qù cǐ!" zuǒ yòu jù dùn. bīng zhì, yuán guì chēng mù chì mà, suì sǐ zhī, xuán qí shǒu yú dí lóu. shì wén, zèng bǎo zhāng gé dài zhì, guān qí èr zi, shì zhèng jié. méng gǔ bīng rù ruì zhōu, zhī zhōu chén chāng shì, zhì jùn yǒu shàn zhèng, bǎi xìng yōng zhī yǐ táo.
蒙古兵至临江,知军事陈元桂力疾登城督战。力不能敌,有欲抱而走者,元桂曰:“死不可去此!”左右俱遁。兵至,元桂瞠目叱骂,遂死之,悬其首于敌楼。事闻,赠宝章阁待制,官其二子,谥正节。蒙古兵入瑞州,知州陈昌世,治郡有善政,百姓拥之以逃。
zhào zhū lù chū shī yǐ yù méng gǔ. chū nèi kù yín bì kào shī, qián hòu chū mín qián qī qiān qī bǎi wàn, yín bó gè yī bǎi liù wàn liǎng pǐ.
诏诸路出师以御蒙古。出内库银币犒师,前后出缗钱七千七百万,银、帛各一百六万两、匹。
méng gǔ qīn yì rì shén, yòu chéng xiàng dīng dà quán nì bù yǐ wén. dōng, shí yuè, xīn wèi shuò, bà, pàn zhèn jiāng fǔ.
蒙古侵轶日甚,右丞相丁大全匿不以闻。冬,十月,辛未朔,罢,判镇江府。
rén shēn, yǐ wú qián wèi zuǒ chéng xiàng jiān shū mì shǐ. jiǎ sì dào wèi yòu chéng xiàng jiān shū mì shǐ, zhí rèn yī jiù, tún hàn yáng yǐ yuán è.
壬申,以吴潜为左丞相兼枢密使。贾似道为右丞相兼枢密使,职任依旧,屯汉阳以援鄂。
qián rù xiàng, shǒu yán:" è zhǔ bèi bīng, hú nán rǎo dòng, tuī yuán huò gēn, yóu jìn nián jiān chén xiǎn shì, shè wèi xū yì, mí guó wù jūn, fù hè féng yíng, rén jiān kōng xū, míng jié sàng bài, zhōng jiā jué xiǎng, yú nìng chéng fēng. tiān nù ér bì xià bù zhī, rén yuàn ér bì xià bù chá, rěn zhì bīng gē zhī huò, jī wèi zōng shè zhī yōu. zhāng jiàn gāo zhù, cháng yǔ dīng dà quán tóng guān, qīng xīn fù lì, liè jī yào tú. xiāo tài lái děng qún xiǎo zǔn dá, guó shì rì fēi, jìn yín zhì yú jīn rì. shěn yán shí zhào yǔ zhī fù xīn zhǎo yá, ér rèn tái chén, gān wèi zhī bó jī, jiān dǎng pán jù, xuè mài guàn chuān, yǐ qī bì xià. zhì wēi luàn zhě, jiē cǐ děng xiǎo rén wéi zhī. yí lìng dà quán zhì shì, yán děng yǔ cí, zhù děng jī guǎn zhōu jūn." bù bào.
潜入相,首言:“鄂渚被兵,湖南扰动,推原祸根,由近年奸臣险士,设为虚议,迷国误君,附和逢迎,仁坚空虚,名节丧败,忠嘉绝响,谀佞成风。天怒而陛下不知,人怨而陛下不察,稔致兵戈之祸,积为宗社之忧。章鉴、高铸,尝与丁大全同官,倾心附丽,躐跻要途。萧泰来等群小噂沓,国事日非,浸淫至于今日。沈炎实赵与之腹心爪牙,而任台臣,甘为之搏击,奸党盘踞,血脉贯穿,以欺陛下。致危乱者,皆此等小人为之。宜令大全致仕,炎等与祠,铸等羁管州军。”不报。
jiǔ jiāng zhì zhì fù shǐ yuán jiè, dīng dà quán zhī dǎng yě, tān qiě kè rén wǔ, cuàn jiè yú nán xióng fǔ, xún yí wàn ān jūn.
九江制置副使袁玠,丁大全之党也,贪且刻;壬午,窜玠于南雄府,寻移万安军。
zhōng shū shè rén hóng qín yán:" dīng dà quán guǐ yù zhī zī, chuān yú zhī xíng, yǐn yòng xiōng è, xiàn hài zhōng liáng, è sāi yán lù, zhuó luàn cháo gāng, qǐng zhuī guān yuǎn cuàn yǐ shēn guó fǎ." yù shǐ zhū pí sūn děng xiāng jì lùn:" dà quán jiān huí xiǎn jiǎo, hěn hài tān cán, jiǎ bì xià zhī xíng wēi yǐ qián tiān xià zhī kǒu, xié bì xià zhī jué lù yǐ lóng tiān xià zhī cái." ráo hǔ chén yòu lùn qí jué yán lù huài rén cái, jié mín lì wù biān fáng sì zuì. guǐ wèi, zhào dà quán luò zhí, zhì shì.
中书舍人洪芹言:“丁大全鬼蜮之资,穿窬之行,引用凶恶,陷害忠良,遏塞言路,浊乱朝纲,请追官远窜以伸国法。”御史硃貔孙等相继论:“大全奸回险狡,很害贪残,假陛下之刑威以钳天下之口,挟陛下之爵禄以笼天下之财。”饶虎臣又论其绝言路、坏人才,竭民力、误边防四罪。癸未,诏大全落职,致仕。
xiān shì dīng dà quán shǐ qí sī rén wéi zhè xī tí jǔ cháng píng, jǐn duó tíng mín yán běn qián, chōng xiàn xiàn zhī shù, bù zú zé gū jí xū tān, yí lù sāo dòng. dà quán jì chì, yǐ sūn zi xiù dài zhī. zi xiù hái qián zhèng yán běn qián wǔ qiān yú wàn guàn, zòu shěng huá tíng chá yán fèn sī, dìng héng liáng zhī fēi fǎ duō qǔ zhě, yú shì liú xǐ fù yè.
先是丁大全使其私人为浙西提举常平,尽夺亭民盐本钱,充献羡之数,不足则估籍虚摊,一路骚动。大全既斥,以孙子秀代之。子秀还前政盐本钱五千馀万贯,奏省华亭茶盐分司,定衡量之非法多取者,于是流徙复业。
yǐ yǒu, léi.
乙酉,雷。
shí biān bào rì jí, lín ān tuán jié yì yǒng, zhāo mù xīn bīng, zēng zhù píng jiāng shào xīng qìng yuán chéng bǎo, cháo yě zhèn kǒng. nèi shì dǒng sòng chén qǐng dì qiān dū sì míng yǐ bì fēng dí, jūn qì dà jiān hé zi jǔ yán yú wú qián yuē:" ruò shàng xíng xìng, zé jīng shī bǎi wàn shēng líng hé suǒ yī lài?" yù shǐ zhū pí sūn yì yán:" luán yú yī dòng, zé sān biān zhī jiàng shì wǎ jiě, sì fāng zhī dào zéi fēng qǐ, bì bù kě." huì huáng hòu yì qǐng liú bì yǐ ān mín xīn, dì suì zhǐ. hǎi níng jié dù shǐ pàn guān wén tiān xiáng shàng yán qǐng zhǎn sòng chén, bù bào.
时边报日急,临安团结义勇,招募新兵,增筑平江、绍兴、庆元城堡,朝野震恐。内侍董宋臣请帝迁都四明以避锋镝,军器大监何子举言于吴潜曰:“若上行幸,则京师百万生灵何所依赖?”御史硃貔孙亦言:“銮舆一动,则三边之将士瓦解,四方之盗贼蜂起,必不可。”会皇后亦请留跸以安民心,帝遂止。海宁节度使判官文天祥上言请斩宋臣,不报。
shí yī yuè, yǐ mǎo, yǐ zhào cài wèi jiāng dōng xī xuān fǔ shǐ, xǔ pián yí xíng shì.
十一月,乙卯,以赵蔡为江东、西宣抚使,许便宜行事。
méng gǔ wéi è zhōu. dū tǒng zhāng shèng quán zhōu shì, yǐ chéng wēi zài dàn xī, dēng chéng yù zhī yuē:" chéng jǐ wèi rǔ jiā yǒu, dàn zǐ nǚ yù bó jiē zài jiāng tái, kě cóng bǐ qǔ." méng gǔ xìn zhī, suì fén chéng wài jū mín, jiāng tuì, huì gāo dá děng yǐn bīng zhì, jiǎ sì dào yì tún hàn yáng wèi yuán, méng gǔ nǎi fù jìn gōng. qiǎn chè chén bā tú ěr lǐng bīng tóng jiàng rén yù è zhōu shǐ jiàng, dǐ chéng xià, shèng shā jiàng zhě, yǐ jūn chū xí chè chén bā tú ěr. méng gǔ bīng shì shèng, shèng zhàn sǐ, dá yīng chéng gù shǒu. xiān shì dá shì qí wǔ yǒng, shū yì shì dào, měi jiàn dū zhàn, jí xì zhī yuē:" wēi jīn zhě hé néng wéi zāi!" jiāng zhàn, bì xū shì dào qīn láo shǐ chū, fǒu zé shǐ jūn shì huā yú qí mén. lǚ wén dé chǎn shì shì dào, shǐ rén ā yuē:" xuān fǔ zài cǐ, hé gǎn ěr yé!" cáo shì xióng xiàng shì bì jiē cóng zài jūn, shì wèi cháng guān bái, shì dào yóu shì xián sān rén ér qīn wén dé.
蒙古围鄂州。都统张胜权州事,以城危在旦夕,登城谕之曰:“城己为汝家有,但子女玉帛皆在将台,可从彼取。”蒙古信之,遂焚城外居民,将退,会高达等引兵至,贾似道亦屯汉阳为援,蒙古乃复进攻。遣彻辰巴图尔领兵同降人谕鄂州使降,抵城下,胜杀降者,以军出袭彻辰巴图尔。蒙古兵势盛,胜战死,达婴城固守。先是达恃其武勇,殊易似道,每见督战,即戏之曰:“巍巾者何能为哉!”将战,必须似道亲劳始出,否则使军士哗于其门。吕文德谄事似道,使人呵曰:“宣抚在此,何敢尔耶!”曹世雄、向士璧皆从在军,士未尝关白,似道由是衔三人而亲文德。
shí zhū lù zhòng bīng xián jù yú è, wú qián yòng yù shǐ ráo yīng zi yán, yí shì dào yú huáng zhōu. huáng suī xià liú, shí dāng bīng chōng, sūn hǔ chén yǐ jīng qí qī bǎi sòng zhī. zhì píng cǎo píng, hòu qí yán qián yǒu běi bīng, shì dào dà jù, wèi zuǒ yòu yuē:" nài hé?" hǔ chén nì, shì dào chū zhàn, shì dào tàn yuē:" sǐ yǐ! xī bù guāng míng jùn wěi ěr!" jí běi bīng zhì, nǎi lǎo ruò bù suǒ lüè jīn bó zǐ nǚ ér hái zhě, jiāng xī xiáng jiàng chǔ zài xīng qí niú xiān zhī. hǔ chén chū, qín zài xīng, shì dào suì rù huáng zhōu.
时诸路重兵咸聚于鄂,吴潜用御史饶应子言,移似道于黄州。黄虽下流,实当兵冲,孙虎臣以精骑七百送之。至蘋草坪,候骑言前有北兵,似道大惧,谓左右曰:“奈何?”虎臣匿,似道出战,似道叹曰:“死矣!惜不光明俊伟尔!”及北兵至,乃老弱部所掠金帛子女而还者,江西降将储再兴骑牛先之。虎臣出,擒再兴,似道遂入黄州。
méng gǔ wū lán hǎ dá, lǜ qí sān qiān, mán bó wàn rén, pò héng shān, xùn nèi dì, shǒu jiāng chén bīng liù wàn yǐ qí. wū lán hǎ dá shǐ ā zhū qián zì jiān dào chōng qí zhōng jiān, dà bài zhī, chéng shèng cù bīn xiàng èr zhōu, rù jìng jiāng fǔ, lián pò chén yuán, zhí dǐ tán zhōu. nán jūn duàn qí guī lù, wū lán hǎ dá chū nán jūn hòu, mìng ā zhū jiā jī, nán jūn bài zǒu, suì bì tán zhōu chéng xià.
蒙古乌兰哈达,率骑三千,蛮、僰万人,破横山,徇内地,守将陈兵六万以俟。乌兰哈达使阿珠潜自间道冲其中坚,大败之,乘胜蹴宾、象二州,入静江府,连破辰、沅,直抵潭州。南军断其归路,乌兰哈达出南军后,命阿珠夹击,南军败走,遂壁潭州城下。
rùn yuè, guǐ yǒu, xuě. chū fēng zhuāng kù chǔ bì èr shí wàn zhèn dōu mín, sān yá zhū jūn yì rú zhī.
闰月,癸酉,雪。出封桩库楮币二十万赈都民,三衙诸军亦如之。
dīng chǒu, yǐ xiàng shì bì wèi hú nán zhì zhì fù shǐ zhī tán zhōu. jiǎ shēn, yǐ lǚ wén dé wèi jīng xī hú běi ān fǔ shǐ zhī è zhōu.
丁丑,以向士璧为湖南制置副使、知潭州。甲申,以吕文德为京西湖北安抚使、知鄂州。
méng gǔ ā lēi dá ěr huī tǎ hā tuō guǒ sī tuō lǐ qí děng móu lì é liè bù gé, ā lēi dá ěr shǐ tuō lǐ qí kuò bīng yú mò nán zhū zhōu, ér yòu chéng chuán xíng mò běi zhū jùn diào bīng, qù kāi píng jǐn bǎi yú lǐ. huáng dì hū bì lài fēi hóng jí lǐ shì shǐ rén wèi zhī yuē:" fā bīng dà shì, tài zǔ huáng dì zēng sūn zhēn jiǎn zài cǐ, hé gù bù lìng zhī zhī?" ā lēi dá ěr bù néng dá. yòu wén tuō lǐ qí yì zhì yàn, fēi jí qiǎn shǐ chí zhì huáng dì hū bì lài jūn qián mì bào, lìng sù hái.
蒙古阿勒达尔、珲塔哈、托果斯、托里齐等谋立额埒布格,阿勒达尔使托里齐括兵于漠南诸州,而又乘传行漠北诸郡调兵,去开平仅百馀里。皇弟呼必赉妃鸿吉里氏使人谓之曰:“发兵大事,太祖皇帝曾孙珍戬在此,何故不令知之?”阿勒达尔不能答。又闻托里齐亦至燕,妃即遣使驰至皇弟呼必赉军前密报,令速还。
huáng dì zhào qún chén yì, hǎo jīng yuē:" yì yán' zhī jìn tuì cún wáng ér bù shī qí zhèng zhě, qí wéi shèng rén hū!' guó jiā zì píng jīn yǐ lái, wéi wù jìn qǔ, lǎo shī fèi cái, sān shí nián yǐ. jīn guó nèi kōng xū, tǎ qí shí lǎ zhū wáng, guān wàng suǒ lì, mò bù jì yú shén qì, yī yǒu jiǎo yān, huò qǐ róng xīn, xiān rén jǔ shì, fù bèi shòu dí, dà shì qù yǐ. qiě é lǜ bù gé yǐ lìng tuō lǐ qí xíng shàng shū shì, jù yàn dōu, àn tú jí, hào lìng zhū dào, xíng huáng dì shì yǐ. suī dài wáng sù yǒu rén wàng, qiě wò zhòng bīng, dú bú jiàn jīn shì zōng hǎi líng zhī shì hū? ruò bǐ guǒ chēng yí zhào, biàn zhèng wèi hào, xià zhào zhōng yuán, xíng chì jiāng shàng, yù guī dé hū? yuàn dài wáng yǐ shè jì wèi niàn, yǔ sòng yì hé, lìng gē huái nán hàn shàng zǐ kuí liǎng lù, dìng jiāng jiè suì bì, zhì zī zhòng, lǜ qīng qí ér guī, zhí zào yàn dōu, zé bǐ zhī jiān móu, bīng shì wǎ jiě qiǎn yī jūn yíng dà xíng líng yù, shōu huáng dì xǐ, qiǎn shǐ zhào shí lǎ é lǜ mù gé zhū wáng huì sàng hé lín, chà guān yú zhū lù fǔ wèi ān jí, mìng wáng zǐ zhēn jiǎn zhèn shǒu yàn dōu, shì yǐ xíng shì, zé dà bǎo yǒu guī, ér shè jì ān yǐ." huáng dì rán zhī.
皇弟召群臣议,郝经曰:“《易》言‘知进退存亡而不失其正者,其惟圣人乎!’国家自平金以来,惟务进取,老师费财,三十年矣。今国内空虚,塔齐、实喇诸王,观望所立,莫不觊觎神器,一有狡焉,或启戎心,先人举事,腹背受敌,大事去矣。且额寽布格已令托里齐行尚书事,据燕都,按图籍,号令诸道,行皇帝事矣。虽大王素有人望,且握重兵,独不见金世宗、海陵之事乎?若彼果称遗诏,便正位号,下诏中原,行敕江上,欲归得乎?愿大王以社稷为念,与宋议和,令割淮南、汉上、梓、夔两路,定疆界岁币,置辎重,率轻骑而归,直造燕都,则彼之奸谋,冰释瓦解;遣一军迎大行灵轝,收皇帝玺,遣使召实喇、额寽、穆格诸王会丧和林,差官于诸路抚慰安辑,命王子珍戬镇守燕都,示以形势,则大宝有归,而社稷安矣。”皇弟然之。
nǎi fā niú tóu shān, shēng yán zhí qū lín ān, jiǎ sì dào dà jù. huì hé zhōu wáng jiān qiǎn ruǎn sī cōng diào jí liú yǐ méng gǔ zhǔ fù wén, shì dào yì shāo jiě, qiǎn sòng jīng qǐng hé, yuàn qǐng xíng rén huì yì. zhào bì qǐng xíng, huáng dì qiǎn zhī. bì dēng chéng, sòng jīng yuē:" běi bīng ruò xuán shī, yuàn gē jiāng wèi jiè, qiě suì fèng yín juàn gè èr shí wàn." bì yuē:" dà jūn zhì pú zhōu, chéng yǒu shì qǐng, yóu huò jiàn cóng. jīn yǐ dù jiāng, shì yán hé yì! jiǎ zhì zhì jīn yān zài yé?" bì xíng shí, hū bì lài jiè zhī yuē:" rǔ dēng chéng, bì shì wú qí, qí gōng, sù guī kě yě." zhì shì, shì jiàn qí jūn zhōng qí dòng, nǎi yuē:" qí tā rì fù yì zhī." suì guī.
乃发牛头山,声言直趋临安,贾似道大惧。会合州王坚遣阮思聪掉急流以蒙古主讣闻,似道意稍解,遣宋京请和,愿请行人会议。赵璧请行,皇弟遣之。璧登城,宋京曰:“北兵若旋师,愿割江为界,且岁奉银、绢各二十万。”璧曰:“大军至濮州,诚有是请,犹或见从。今已渡江,是言何益!贾制置今焉在耶?”璧行时,呼必赉戒之曰:“汝登城,必视吾旗,旗功,速归可也。”至是,适见其军中旗动,乃曰:“俟它日复议之。”遂归。
huáng dì bá zhài běi qù, liú zhāng jié, yán wàng yǐ piān shī hòu hú nán wū lán hǎ dá zhī shī.
皇弟拔寨北去,留张杰,阎旺以偏师候湖南乌兰哈达之师。
shí èr yuè, jǐ hài shuò, jiǎ sì dào yán è zhōu wéi jiě.
十二月,己亥朔,贾似道言鄂州围解。
xīn hài, zhào gǎi míng nián wèi jǐng dìng yuán nián.
辛亥,诏改明年为景定元年。
méng gǔ wū lán hǎ dá gōng tán zhōu shén jí, shuài chén xiàng shì bì jí lì shǒu yù, jì zhì fēi jiāng jūn, yòu mù dòu nǔ shè, zhāo xī dēng chéng fǔ láo. wén méng gǔ hòu jūn qiě zhì, qiǎn wáng fǔ yòu shuài wǔ bǎi zhòng chān zhī, yù yú nán yuè shì, dà zhàn, què zhī. huáng dì hū bì lài qiǎn tè mò qí jiāng bīng yíng wū lán hǎ dá, suì jiě wéi, yǐn bīng qù hú nán.
蒙古乌兰哈达攻潭州甚急,帅臣向士璧极力守御,既置飞江军,又募斗弩社,朝夕登城抚劳。闻蒙古后军且至,遣王辅佑帅五百众觇之,遇于南岳市,大战,却之。皇弟呼必赉遣特默齐将兵迎乌兰哈达,遂解围,引兵趣湖南。
méng gǔ huáng dì hū bì lài jūn hái zhì yàn, tuō lǐ qí fāng kuò mín bīng, mín shén kǔ zhī. huáng dì jí qí yóu, tuō yǐ xiān dì lín zhōng zhī mìng. huáng dì zhī qí jiāng wèi luàn, suǒ jí bīng jiē zòng zhī, rén xīn dà yuè.
蒙古皇弟呼必赉军还至燕,托里齐方括民兵,民甚苦之。皇弟诘其由,托以先帝临终之命。皇弟知其将为乱,所集兵皆纵之,人心大悦。