qǐ zhāo yáng chì fèn ruò zhēng yuè, jǐn róu zhào zhí xú qī yuè, fán sān nián yǒu qí.
起昭陽赤奮若正月,盡柔兆執徐七月,凡三年有奇。
lǐ zōng jiàn dào bèi dé dà gōng fù xìng liè wén rén wǔ míng shèng ān xiào huáng dì bǎo yòu yuán nián méng gǔ xiàn zōng sān nián
○理宗建道備德大功復興烈文仁武明聖安孝皇帝寶祐元年(蒙古憲宗三年)
chūn, zhēng yuè, gēng yín, zhào yǐ jiàn ān jùn wáng zī wèi huáng zǐ, gǎi míng qí, fēng yǒng jiā jùn wáng, yù zhì zī shàn táng jì cì zhī.
春,正月,庚寅,詔以建安郡王孜為皇子,改名禥,封永嘉郡王,御製《資善堂記》賜之。
guǐ mǎo, méng gǔ bīng tún hàn jiāng, qīn wàn zhōu, rù xī liǔ guān. jīng hú dōu tǒng gāo dá diào jiāng shì è hé guān, shàng shān dà zhàn, zhì biē kēng shí bēi gǎng ér hái.
癸卯,蒙古兵屯漢江,侵萬州,入西柳關。京湖都統高達調將士扼河關,上山大戰,至鱉坑、石碑港而還。
méng gǔ zhǔ huì zhū wáng yú è nuò hé běi, bà yī kè zhēng gāo lì bīng, yǐ sà lǎ ěr dài wèi zhēng dōng yuán shuài.
蒙古主會諸王於鄂諾河北,罷伊克征高麗兵,以薩喇爾岱為征東元帥。
méng gǔ huáng dì hū bì lài wén líng chuān hǎo jīng guǎn yú zhāng róu jiā, bó lǎn wú bù tōng, zhào rù jiàn, jié yǐ jīng guó ān mín zhī dào. jīng shàng shù shí nián, huáng dì dà yuè, suì liú wáng fǔ.
蒙古皇弟呼必賚聞陵川郝經館於張柔家,博覽無不通,召入見,詰以經國安民之道。經上數十年,皇弟大悅,遂留王府。
méng gǔ zhǔ dà fēng tóng xìng, mìng hū bì lài yú nán jīng guān zhōng zì zé qí yī. yáo shū yán yú huáng dì yuē: nán jīng hé xǐ wú cháng, tǔ báo shuǐ qiǎn, chì lǔ shēng zhī, bù ruò guān zhōng, jué tián shàng shàng, gǔ míng tiān fǔ lù hǎi. yú shì huáng dì yuàn yǒu guān zhōng, suì shòu jīng zhào fēn dì. shí zhū jiāng jiē zhú dì jīng zhào, háo chǐ xiāng shàng, huáng dì jí fēn qiǎn shǐ shù xìng yuán zhū zhōu, yòu zòu gē hé dōng yán chí yǐ gōng jūn shí, lì cóng yí fǔ yú jīng zhào, tún tián fèng xiáng, mù mín shòu yán rù sù, zhuǎn cáo jiā líng.
蒙古主大封同姓,命呼必賚於南京、關中自擇其一。姚樞言於皇弟曰:「南京河徙無常,土薄水淺,斥鹵生之,不若關中,厥田上上,古名天府陸海。」於是皇弟願有關中,遂受京兆分地。時諸將皆築第京兆,豪侈相尚,皇弟即分遣使戍興元諸州,又奏割河東鹽池以供軍食,立從宜府於京兆,屯田鳳翔,募民受鹽入粟,轉漕嘉陵。
èr yuè, jǐ yǒu shuò, rì yǒu shí zhī.
二月,己酉朔,日有食之。
rén zǐ, xuě. zhào: chén liáo jiǔ zài qiān zhé zhě, hé zì biàn, wéi wù guó tiǎn mín zhě fú shè.
壬子,雪。詔:「臣寮久在遷謫者,合自便,惟誤國殄民者弗赦。」
wù chén, zhé chén gāi cháo zhōu jū zhù. xiān shì zǎi zhí yán qí tān zāng bù fǎ, yí fù yǒu sī jū wèn, rán zhòng yǐ tái chén xià lì, qiě cóng qiān zhé. dì yuē: dāng rú cǐ, yǐ wèi rén chén huái lì shì jūn zhě zhī jiè.
戊辰,謫陳垓潮州居住。先是宰執言其貪贓不法,宜付有司鞫問,然重以台臣下吏,且從遷謫。帝曰:「當如此,以為人臣懷利事君者之戒。」
jǐ sì, zài juān liǎng zhè cáo sī lín ān fǔ zhú mù shuì yī yuè.
己巳,再蠲兩浙漕司、臨安府竹木稅一月。
sān yuè, rén wǔ, dì yù fǔ chén: kuí mén zé shǒu, qiè yú dōng nán, yí sù qū chù.
三月,壬午,帝諭輔臣:「夔門擇守,切於東南,宜速區處。」
bǐng shēn, yǐ qián cān zhī zhèng shì bié zhī jié hōng, chuò shì cháo. xún zèng shǎo shī.
丙申,以前參知政事別之傑薨,輟視朝。尋贈少師。
gēng zǐ, yǐ hán xuān wèi yáo jùn fáng yù shǐ, shǒu kuí zhōu, jiān fù shuài.
庚子,以韓宣為遙郡防禦使,守夔州,兼副帥。
rén yín, zhào yuē: bǐ nián yǐ lái, fēng sú bù měi, hǎo è bù gōng. chén liáo lùn liè, gù xǔ fēng wén, ér lián fǎng bù zhēn, shì fēi mào luàn. zì jīn dà chén chú shòu, wéi cái shì yòng nèi wài tái dàn hé, bìng xū shěn shí, wú jùn xì gù, qián fā yīn sī. qí yǒu zāng wū shí jī, zé zǔ zōng zì yǒu chéng xiàn, bì fá wú shè. zī ěr yǒu wèi, qí xiū shēn fèng fǎ, yǐ fù zhèn jiā yǔ wéi xīn zhī yì.
壬寅,詔曰:「比年以來,風俗不美,好惡不公。臣僚論列,固許風聞,而廉訪不真,是非貿亂。自今大臣除授,惟才是用;內外台彈劾,並須審實,毋捃細故,潛發陰私。其有贓污實跡,則祖宗自有成憲,必罰無赦。咨爾有位,其修身奉法,以副朕嘉與維新之意。」
méng gǔ gōng hǎi zhōu, shǒu chén wáng guó chāng nì zhàn yú chéng xià, bài jī.
蒙古攻海州,守臣王國昌逆戰於城下,敗績。
xià, sì yuè, jiǎ yín, shēn yán tíng shì xié shū zhī jìn.
夏,四月,甲寅,申嚴廷試挾書之禁。
rén xū, lù xī liǔ guān hàn yù zhī gōng, gāo dá chéng dà yuán lǐ hé jí wén tāo wáng dēng jí jiāng shì děng, zēng zhì bǔ guān shǎng lài yǒu chà.
壬戌,錄西柳關捍禦之功,高達、程大元、李和、吉文瑫、王登及將士等,增秩、補官、賞賚有差。
jǐ sì, dì wèn shǔ zhōng jìn bào, xiè fāng shū děng yán yǐ xià kuí lù. xú qīng sǒu yuē: shǔ zhōng xiàng hòu fēn zhì sì shuài, shù yǒu jǐ jiǎo zhī shì. dì yuē: jiù zì yǒu sì róng shuài, yòu yǒu zhèng fù shuài. dǒng huái yuē: cǐ yì èr máo zhòng gōng zhī yì.
己巳,帝問蜀中近報,謝方叔等言已下夔路。徐清叟曰:「蜀中向後分置四帥,庶有掎角之勢。」帝曰:「舊自有四戎帥,又有正副帥。」董槐曰:「此亦二矛重弓之意。」
wǔ yuè, wù yín shuò, dì yuē: zhào xī jì kě chà zhī píng jiāng fǔ, qí rén qīng xiū, jǐn néng fǔ mó. xiān shì dì yǐ wú mén zé shǒu yù fǔ chén, xiè fāng shū yán píng jiāng dōng kòng hǎi dào, nián lái hé dí, mín lì pō kùn, yí dé cái lüè shàn fǔ mó zhě, gù yǒu shì mìng.
五月,戊寅朔,帝曰:「趙希塈可差知平江府,其人清修,侭能撫摩。」先是帝以吳門擇守諭輔臣,謝方叔言平江東控海道,年來和糴,民力頗困,宜得才略善撫摩者,故有是命。
xīn sì, shěng bà chù zhōu shuì guān èr yuán, zhì lì shuǐ xiàn xī wèi.
辛巳,省罷處州稅官二員,置麗水縣西尉。
jǐ hài, cì jìn shì yáo miǎn yǐ xià jí dì chū shēn.
己亥,賜進士姚勉以下及第、出身。
yú jiè zhuān zhì sì shǔ, fán yǒu zòu shū, cí qì bù jǐn, dì bù néng píng. huì xú qīng sǒu rù duì, yīn yán: jiè bù zhī shì jūn zhī lǐ, bì xià hé bù chū qí bù yì ér zhào zhī? dì bù dá. qīng sǒu yuē: bì xià qǐ yǐ jiè wò dà quán, zhào zhī huò bù zhì yé? chén dù jiè sù shī shì xīn. bì bù gǎn. suì zhào zhī. liù yuè, gēng xū, sì chuān zhì zhì sī yán jiè jí jí, zhào yǐ jiè wèi zī zhèng diàn xué shì, yǔ zhí zhèng ēn shù.
余玠專制四蜀,凡有奏疏,詞氣不謹,帝不能平。會徐清叟入對,因言:「玠不知事君之禮,陛下何不出其不意而召之?」帝不答。清叟曰:「陛下豈以玠握大權,召之或不至耶?臣度玠素失士心。必不敢。」遂召之。六月,庚戌,四川制置司言玠疾亟,詔以玠為資政殿學士,與執政恩數。
xīn hài, yǐ jiǎ shì dào wèi zī zhèng diàn dà xué shì, lǐ céng bó duān míng diàn xué shì, zhí rèn yī jiù.
辛亥,以賈似道為資政殿大學士,李曾伯端明殿學士,職任依舊。
wù wǔ, zhí huá wén gé hú běi yùn pàn jiān zhī è zhōu yú huì cháo cí, dì yuē: xī shì fá rén, qīng kě wèi zhèn xíng. huì yuē: chén zī qiǎn wàng qīng, xī shì sù wèi ān xī, mào chéng kǒng wù guó. dì yuē: zhèn yǔ zǎi zhí shú chóu zhī, wú rú qīng zhě. gēng shēn, yǐ huì wèi sī nóng qīng sì chuān xuān yù shǐ.
戊午,直華文閣、湖北運判兼知鄂州余晦朝辭,帝曰:「西事乏人,卿可為朕行。」晦曰:「臣資淺望輕,西事素未諳悉,冒承恐誤國。」帝曰:「朕與宰執熟籌之,無如卿者。」庚申,以晦為司農卿、四川宣諭使。
méng gǔ mìng zhū wáng shí lǎ ěr fá xī yù.
蒙古命諸王實喇爾伐西域。
méng gǔ zhū wáng bā tú qiǎn shǐ qǐ mǎi zhū yín wàn dìng, méng gǔ zhǔ yǐ qiān dìng shòu zhī, réng yù yuē: tài zǔ tài zōng zhī cái, ruò cǐ fèi yòng, hé yǐ gěi zhū wáng zhī cì! wáng yí xiáng shěn zhī. cǐ yín jiù chōng jīn hòu suì cì zhī shù.
蒙古諸王巴圖遣使乞買珠銀萬錠,蒙古主以千錠授之,仍諭曰:「太祖、太宗之財,若此費用,何以給諸王之賜!王宜詳審之。此銀就充今後歲賜之數。」
qiū, qī yuè, xīn sì, dì yù fǔ chén yuē: yú huì cháo cí, yǐ jiè qí wù xíng kuān zhèng. shì rì, guó zi sī yè yè mèng dǐng jìn duì, yán jí sān shǔ yì shuài, dì yuē: yú huì yǒu cái. mèng dǐng yuē: huì suī xiǎo yǒu cái, shǔ dāng chuí wáng wēi jí zhī qiū, kǒng bù shèng rèn. xú qīng sǒu yì yán huì bù kě yòng, dì bù tīng.
秋,七月,辛巳,帝諭輔臣曰:「余晦朝辭,已戒其務行寬政。」是日,國子司業葉夢鼎進對,言及三蜀易帥,帝曰:「余晦有才。」夢鼎曰:「晦雖小有才,蜀當垂亡危急之秋,恐不勝任。」徐清叟亦言晦不可用,帝不聽。
rén wǔ, yǐ qián cān zhī zhèng shì wáng bó dà hōng, chuò shì cháo.
壬午,以前參知政事王伯大薨,輟視朝。
bǐng xū, yǐ cài kàng shī tuì wēng bìng jiān zī shàn táng zhí jiǎng. kàng, yuán dìng zhī sūn yě.
丙戌,以蔡抗、施退翁併兼資善堂直講。抗,元定之孫也。
gēng yín, wēn tái chù sān jùn dà shuǐ, zhào fā fēng chǔ cāng mǐ jí gè zhōu yì lǐn zhèn zhī.
庚寅,溫、台、處三郡大水,詔發豐儲倉米及各州義廩賑之。
jiǎ wǔ, yǐ yú jiè hōng, chuò cháo. jiè zhī zhì shǔ yě, rèn dōu tǒng zhāng shí rèn jūn lǚ, ān fǔ wáng wéi zhōng zhì cái fù, jiān bù zhū wén bǐng jiē bīn kè, jiē yǒu cháng dù. zhì yú xiū xué yǎng shì, qīng yáo yǐ kuān mín lì, báo zhēng yǐ tōng shāng jiǎ, shǔ jì fù guì, nǎi bà jīng hú zhī xiǎng, biān guān wú jǐng, yòu chè dōng nán zhī shù. zì bǎo qìng yǐ lái, shǔ kǔn wèi yǒu néng jí zhī zhě. rán jiǔ jiǎ pián yí zhī quán, bù gù xián yí, mèi yú yǒng tuì, suì lái chán kǒu. yòu zhì jī bǔ fáng, suī zú yǐ lián dé shì qíng, rán jì ěr mù yú qún xiǎo, gù rén duō huái yí jù. jí wén zhào, bù zì ān, yī xī bào zú, huò wèi yǎng yào sǐ, shǔ rén mò bù bēi zhī.
甲午,以余玠薨,輟朝。玠之治蜀也,任都統張實任軍旅,安撫王維忠治財賦,監簿硃文炳接賓客,皆有常度。至於修學養士,輕徭以寬民力,薄征以通商賈,蜀既富貴,乃罷京湖之餉,邊關無警,又撤東南之戍。自寶慶以來,蜀閫未有能及之者。然久假便宜之權,不顧嫌疑,昧於勇退,遂來讒口。又置機捕房,雖足以廉得事情,然寄耳目於群小,故人多懷疑懼。及聞召,不自安,一夕暴卒,或謂仰藥死,蜀人莫不悲之。
gēng zǐ, yǐ dǒng huái jiān cān zhī zhèng shì.
庚子,以董槐兼參知政事。
guǐ mǎo, zhào fǔ yù sì chuān guān lì jūn mín.
癸卯,詔撫諭四川官吏軍民。
bā yuè, dīng wèi shuò, yǐ mǎ guāng zǔ wèi sī nóng qīng huái xī zǒng lǐng cái fù.
八月,丁未朔,以馬光祖為司農卿、淮西總領財賦。
guǐ chǒu, zhào fú jiàn shuài sī wú dé xún xí yǐ běn zhōu jì jū chōng mù shǔ.
癸丑,詔福建帥司毋得循習以本州寄居充幕屬。
jiǎ yín, qǐ jū láng xiāo tài lái chū zhī lóng xìng fǔ. xiān shì qǐ jū shè rén móu zi cái yǔ tài lái bìng chú, zi cái sì shū cí, jí chén tài lái jiān xiǎn wū huì, chǐ yǔ tài lái wǔ. tài lái bù dé yǐ qǐng cí, suì yǔ jùn.
甲寅,起居郎蕭泰來出知隆興府。先是起居舍人牟子才與泰來並除,子才四疏辭,極陳泰來奸險污穢,恥與泰來伍。泰來不得已請祠,遂予郡。
bǐng chén, cì yáng cì shān shì huì jié, yáng gǔ shì mǐn sù, yáng shí shì zhōng xiàn.
丙辰,賜楊次山諡惠節,楊谷諡敏肅,楊石諡忠憲。
yǐ chǒu, zhào zhù bǎo yòu xīn qián, yǐ huáng sòng yuán bǎo wèi wén.
乙丑,詔鑄寶祐新錢,以「皇宋元寶」為文。
jiǔ yuè, rén niú, yǐ chéng yuán fèng jiān shì dú, móu zi cái jiān shì jiǎng.
九月,壬牛,以程元鳳兼侍讀,牟子才兼侍講。
rén chén, chéng kuí mén.
壬辰,城夔門。
méng gǔ huáng dì hū bì lài zhēng yún nán, rén yín, shī cì tè cì, fēn bīng sān dào, dà jiāng wū lán hā dá yóu xī dào, zhū wáng sù hè yóu dōng dào, hū bì lài yóu zhōng dào. yǐ sì, liú zī zhòng yú mǎn tuó chéng, lǜ shī qián jìn.
蒙古皇弟呼必賚征雲南,壬寅,師次忒刺,分兵三道,大將烏蘭哈達由西道,諸王素赫由東道,呼必賚由中道。乙巳,留輜重於滿陀城,率師前進。
dōng, shí yuè, bǐng wǔ shuò, chū fēng zhuāng kù chǔ sì shí wàn, zhèn xíng dū jūn mín.
冬,十月,丙午朔,出封樁庫楮四十萬,賑行都軍民。
méng gǔ bīng guò dà dù hé, yòu jīng xíng shān gǔ èr qiān yú lǐ, zhì jīn shā jiāng, chéng gé náng jí fá yǐ dù, mó suō mán zhǔ suǒ hé ěr tú yíng jiàng. qí dì zài dà lǐ běi sì bǎi yú lǐ.
蒙古兵過大渡河,又經行山谷二千餘里,至金沙江,乘革囊及伐以渡,摩娑蠻主索和爾圖迎降。其地在大理北四百餘里。
shí yī yuè, bǐng zǐ shuò, zhào jiǎng yù xiāng yáng shǒu chén gāo dá.
十一月,丙子朔,詔獎諭襄陽守臣高達。
yǐ yǒu, xī tài yǐ gōng chéng.
乙酉,西太乙宮成。
jǐ chǒu, jiǎ shì dào xiàn suǒ huò liáng mǎ, cì zhào bāo jiā, qí jiāng shì zēng zhì shǎng lài yǒu chà.
己丑,賈似道獻所獲良馬,賜詔褒嘉,其將士增秩、賞賚有差。
xīn mǎo, méng gǔ huáng dì hū bì lài qiǎn shǐ yù dà lǐ jiàng. shí sēng zi cōng zài jūn zhōng, měi zàn huáng dì yǐ tiān dì zhī hǎo shēng, wáng zhě zhī shén wǔ bù shā, huáng dì qì qí yán. wū lán hā dá fēn bīng gōng bái mán, suǒ zài zhài shān, yǐ cì xià zhī, dú ā dá lǎ suǒ jū bàn kōng hé zhài, yī shān zhěn jiāng, láo bù kě bá. shǐ rén chān zhī, yán dāng xiān jué qí jí dào. wū lán hā dá lǜ jīng ruì lì pào gōng zhī, ā dá lǎ qiǎn bīng lái jù, wū lán hā dá shǐ qí zi ā zhū yíng jī zhī, zhài bīng tuì zǒu, suì bìng qí dì ā sū chéng jù bá zhī. xīn chǒu, bái mán sòng kuǎn.
辛卯,蒙古皇弟呼必賚遣使諭大理降。時僧子聰在軍中,每贊皇弟以天地之好生,王者之神武不殺,皇弟契其言。烏蘭哈達分兵攻白蠻,所在寨柵,以次下之,獨阿達喇所居半空和寨,依山枕江,牢不可拔。使人覘之,言當先絕其汲道。烏蘭哈達率精銳立砲攻之,阿達喇遣兵來拒,烏蘭哈達使其子阿珠迎擊之,寨兵退走,遂並其弟阿蘇城俱拔之。辛丑,白蠻送款。
shí èr yuè, bǐng chén, méng gǔ zhōng dào bīng báo dà lǐ chéng. chū, dà lǐ zhǔ duàn zhì xìng wēi ruò, guó shì jiē jué yú gāo xiáng shì xī, xiáng lǜ zhòng dùn qù, huáng dì hū bì lài qiǎn shǐ zhuī zhī. huáng dì jì rù dà lǐ, yuē: chéng pò ér wǒ shǐ bù chū, jì bì sǐ yǐ. jǐ wèi, xī dào bīng yì zhì, mìng yáo shū sōu fǎng tú jí, nǎi de shǐ zhě zhī shī. huáng dì nù, jiāng tú qí chéng, shū jí sēng zi cōng zhāng wén qiān jiàn yuē: shā shǐ jù mìng zhě, gāo xiáng ěr, fēi mín zhī zuì, qǐng yòu zhī. shū liè bó wèi qí, shū zhǐ shā zhī lìng, fēn hào jiē mò. dà lǐ zhī mín lài yǐ quán huó.
十二月,丙辰,蒙古中道兵薄大理城。初,大理主段智興微弱,國事皆決於高祥;是夕,祥率眾遁去,皇弟呼必賚遣使追之。皇弟既入大理,曰:「城破而我使不出,計必死矣。」己未,西道兵亦至,命姚樞搜訪圖籍,乃得使者之屍。皇弟怒,將屠其城,樞及僧子聰、張文謙諫曰:「殺使拒命者,高祥耳,非民之罪,請宥之。」樞裂帛為旗,書止殺之令,分號街陌。大理之民賴以全活。
gēng shēn, yǐ qián cān zhī zhèng shì liú bó zhèng hōng, chuò cháo.
庚申,以前參知政事劉伯正薨,輟朝。
méng gǔ bīng chū lóng shǒu guān, guǐ hài, huò gāo xiáng, zhǎn yú yáo zhōu. huáng dì hū bì lài bān shī, liú wū lán hā dá gōng zhū mán zhī wèi xià zhě, yǐ liú shí zhōng wèi xuān fǔ shǐ.
蒙古兵出龍首關,癸亥,獲高祥,斬於姚州。皇弟呼必賚班師,留烏蘭哈達攻諸蠻之未下者,以劉時中為宣撫使。
méng gǔ zhǔ mìng zōng wáng hā hū yǔ hóng fú yuán zhēng gāo lì, bá hé shān dōng zhōu chūn zhōu sān jiǎo shān yáng gēn tiān lóng děng chéng.
蒙古主命宗王哈呼與洪福源征高麗,拔禾山、東州、春州、三角山、楊根、天龍等城。
shì suì, méng gǔ duàn shì guān mèng kè sà ěr zú. mèng kè sà ěr zhī lì shì yě yán, rén duō yuàn zhī. méng gǔ zhǔ wèi xià zhào wèi qí zi.
是歲,蒙古斷事官孟克薩爾卒。孟克薩爾之蒞事也嚴,人多怨之。蒙古主為下詔慰其子。
lǐ zōng jiàn dào bèi dé dà gōng fù xìng liè wén rén wǔ míng shèng ān xiào huáng dì bǎo yòu èr nián méng gǔ xiàn zōng sì nián
○理宗建道備德大功復興烈文仁武明聖安孝皇帝寶祐二年(蒙古憲宗四年)
chūn, zhēng yuè, yǐ hài shuò. méng gǔ chéng lì zhōu làng zhōu. zì shì méng gǔ bīng qiě gēng qiě shǒu, shǔ tǔ bù kě fù yǐ.
春,正月,乙亥朔。蒙古城利州、閬州。自是蒙古兵且耕且守,蜀土不可復矣。
yǐ wèi, dì yù fǔ chén yuē: lǐ céng bó bào běi bīng gōng lì zhōu, zhú chéng yǐ jiù, bù kě zuò shì. xiè fāng shū duì yuē: dāng lìng yú huì yù zhī.
乙未,帝諭輔臣曰:「李曾伯報北兵攻利州,築城已就,不可坐視。」謝方叔對曰:「當令余晦御之。」
tán zhōu jí xiāng tán xiàn mín chén kè liáng xiào xíng wén, zhào jīng qí lǘ.
潭州及湘潭縣民陳克良孝行聞,詔旌其閭。
méng gǔ huáng dì hū bì lài hái jīng zhào, yǐ yáo shū wèi jīng zhào quàn nóng shǐ, jiào mín gēng zhí.
蒙古皇弟呼必賚還京兆,以姚樞為京兆勸農使,教民耕植。
èr yuè, jiǎ chén shuò, tài cháng lí zhèng qín guì shì, dì yīn yù fǔ chén yuē: shì móu hěn kě yě.
二月,甲辰朔,太常釐正秦檜諡,帝因諭輔臣曰:「諡『繆很』可也。」
yǐ jǐ, zhào: èr guǎng lì duō tān dú, yǐ qù tiān yuǎn ér mín wú gào yě. lì bù kǎo hé cháng shì guǎng ér yǐ tān dú miǎn zhě, wù lìng zài rèn. zhe wèi lìng.
乙己,詔:「二廣吏多貪黷,以去天遠而民無告也。吏部考核嘗仕廣而以貪黷免者,勿令再任。著為令。」
yú huì yí dōu tǒng gān rùn yǐ bīng shù wàn chéng shǔ yào dì zǐ jīn shān, méng gǔ wāng dé chén xuǎn jīng zú xián méi yè jìn, dà pò zhī, rùn jǐn yǐ shēn miǎn, chéng suì wèi méng gǔ suǒ jù.
余晦遺都統甘閏以兵數萬城蜀要地紫金山,蒙古汪德臣選精卒銜枚夜進,大破之,閏僅以身免,城遂為蒙古所據。
méng gǔ qīn hé zhōu guǎng ān jūn, shǒu chén wáng jiān cáo shì xióng děng bài zhī.
蒙古侵合州、廣安軍,守臣王堅、曹世雄等敗之。
sān yuè, wù yín, shēn yán běn lù rén bù xǔ shòu zhū sī shǔ guān, qí yǐ zhù shòu zhě bìng gǎi shòu.
三月,戊寅,申嚴本路人不許授諸司屬官,其已注授者並改授。
rén wǔ, wáng yuán shàn zì běi guī. yuán shàn fán sān shǐ méng gǔ, liú qī nián, zhì shì shǐ guī.
壬午,王元善自北歸。元善凡三使蒙古,留七年,至是始歸。
wù zǐ, zhào juān jiāng huái zhōu jūn jīn nián èr shuì.
戊子,詔蠲江淮州軍今年二稅。
jǐ chǒu, lù xiāng chéng hàn yù gōng, gāo dá wáng dēng chéng dà yuán lǐ hé gè jìn zhí zēng zhì, yú bǔ zhuǎn yǒu chà.
己丑,錄襄城捍禦功,高達、王登、程大元、李和各進職、增秩,餘補轉有差。
xīn chǒu, dì yù fǔ chén yuē: xiè yì xiū fú chú, qiě yǐ jùn yǔ zhī. xiè fāng shū yuē: nián lái qī lǐ yǔ jùn tài duō, zǔ zōng shí gāo guān zhě bì huàn yòu, gài yǒu shēn yì. dì yuē: qī lǐ zhèng qīng yǐ shàng jí huàn yòu bān, cǐ diǎn gù yě.
辛丑,帝諭輔臣曰:「謝奕修服除,且以郡予之。」謝方叔曰:「年來戚里予郡太多,祖宗時高官者必換右,蓋有深意。」帝曰:「戚里正卿以上即換右班,此典故也。」
shì chūn, shǔ zhōng hàn. méng gǔ zhū jiāng yǐ jiā líng cáo zhōu shuǐ sè, yù qì yì chāng qù, wāng dé chén yuē: guó jiā yǐ shǔ shì fù wǒ, yǒu sǐ ér yǐ, nài hé qì zhī? jǐn shā suǒ chéng mǎ xiǎng shì, xí jiā chuān, dé liáng èr qiān yú shí. yún dǐng shān shù jiāng lǚ yùn jiāng bīng wǔ qiān yāo zhàn jí chén qín zhī, fù dé liáng wǔ qiān yú shí. jì ér yú guān jīn niú shuǐ lù yuǎn xié zhì, tún tián mài yì dēng, shí yòng suì gěi.
是春,蜀中旱。蒙古諸將以嘉陵漕舟水澀,欲棄益昌去,汪德臣曰:「國家以蜀事付我,有死而已,奈何棄之?盡殺所乘馬饗士,襲嘉川,得糧二千餘石。雲頂山戍將呂運將兵五千邀戰;即陳擒之,復得糧五千餘石。既而魚關、金牛水陸遠偕至,屯田麥亦登,食用遂給。
xià, sì yuè, xīn hài, zhào: biān bīng pō pín, wén biān shàng duō yǒu xián tián, zé qí tián zhī jìn biàn yī xiǎn zhě, fēn gěi jūn rén yǐ gēng.
夏,四月,辛亥,詔:「邊兵頗貧,聞邊上多有閒田,擇其田之近便依險者,分給軍人以耕。」
gēng shēn, dì wèn fǔ chén wài jiān suǒ wén, xiè fāng shū duì yuē: wài lùn jiē yǐ xiè táng jiān jiāng xī tí jǔ, kǒng zì cǐ wài qī yuán lì zhě duō yǐ.
庚申,帝問輔臣外間所聞,謝方叔對曰:「外論皆以謝堂兼江西提舉,恐自此外戚緣例者多矣。」
yǐ chǒu, yǐ xú qīng sǒu zhī shū mì yuàn jiān cān zhī zhèng shì, dǒng huái cān zhī zhèng shì.
乙丑,以徐清叟知樞密院兼參知政事,董槐參知政事。
liù yuè, rén yín shuò, bà lín píng zhèn shuì.
六月,壬寅朔,罷臨平鎮稅。
wù shēn, diàn zhōng shì yù shǐ wú suì, chéng zǎi xiàng fēng zhǐ, lùn gù shǔ shuài yú jiè jù liǎn wǎng lì, jiè sǐ, qí zi rú sūn, yī kōng tǎng yǔ zhī jī ér dōng, yí bù lù qí cái yǐ wèi shǔ yòng zhào zé rú sūn shū yǐ zhù shǔ.
戊申,殿中侍御史吳燧,承宰相風指,論故蜀帥余玠聚斂罔利,玠死,其子如孫,一空帑庾之積而東,宜簿錄其財以為蜀用詔責如孫輸以助蜀。
jiǎ yín, dì yù fǔ chén: shǔ shì yí zǎo qū chù. xiè fāng shū yuē: xiàng lái yì yǒu jīng kǔn jiān zhì zhě. dì yuē: cǐ bù kě huǎn. yǐ lǐ céng bó wèi zī zhèng diàn xué shì, yī jiù jié zhì sì chuān. yǐ jiǎ shì dào tóng zhī shū mì yuàn shì, zhí rèn yī jiù.
甲寅,帝諭輔臣:「蜀事宜早區處。」謝方叔曰:「向來亦有京閫兼制者。」帝曰:「此不可緩。」以李曾伯為資政殿學士,依舊節制四川。以賈似道同知樞密院事,職任依舊。
bǐng chén, dì yù fǔ chén yuē: lì zhōu wáng zuǒ, jiān shǒu gū lěi, lǚ cuò dí fēng, qí zhōng kě jiā. xiè fāng shū yuē: cǐ chéng zhèng jiè bǎo fēng kǔ zhú ài jiān. zuǒ yǐ zhōng zì fèn, nán yǒng zhōng báo qí chéng xià, zuǒ mà jī zhī, yǒng zhōng liú tì ér tuì, zhēn zhōng chén yě! zhào wáng zuǒ gèng jìn yī guān.
丙辰,帝諭輔臣曰:「利州王佐,堅守孤壘,屢挫敵鋒,其忠可嘉。」謝方叔曰:「此城正介寶峰、苦竹隘間。佐以忠自奮,南永忠薄其城下,佐罵擊之,永忠流涕而退,真忠臣也!詔王佐更進一官。
xiān shì nán yǒng zhōng shǒu lóng qìng, lǜ qí shǔ yǐ chéng jiàng méng gǔ, jiào shòu zhèng bǐng sūn xiān yì sǐ qí qī nǚ, nǎi cháo fú zì jīng. guǐ hài, zèng bǐng sūn cháo fèng láng zhí mì gé, fǎng qí zi guān zhī.
先是南永忠守隆慶,率其屬以城降蒙古,教授鄭炳孫先縊死其妻女,乃朝服自經。癸亥,贈炳孫朝奉郎、直秘閣,訪其子官之。
lù xíng zài xì qiú.
錄行在繫囚。
yú huì zài sì chuān, bīng lǚ bài, biān shì rì jí. wù chén, zhào huì fù xíng zài.
余晦在四川,兵屢敗,邊事日亟。戊辰,詔晦赴行在。
juān lì làng lóng qìng tóng chuān mián zhōu fù yì.
蠲利、閬、隆慶、潼川、綿州賦役。
rùn yuè, rén shēn, dǒng huái kàng shū: shǔ shì kǒng jí, yǐ fàn lín zhàn yì jiāng zhī jiè, cǐ chén zǐ jiàn wēi zhì mìng zhī rì yě. ér shàng xià qiān zhì, céng wèi yǒu chū shēn dāng cǐ rèn zhě. yuàn jiǎ chén xuān fǔ zhī míng, zhì sī kuí mén, yǐ tōng jīng shǔ zhī qì mài. dì yōu zhào dá yuē: shì dài fū yǐ yì lùn qiú shèng zhě duō, yǐ shì gōng zì miǎn zhě shǎo, zhèn wèi shì dào rén cái yōu zhī. qīng shēn niàn shǔ shì, kǎi rán qǐng xíng, zú jiàn zhōng zhuàng. rán jīng lǐ xī shì, dāng zài miào táng, gèng yí miǎn jié móu yóu, yǐ fù wěi rèn.
閏月,壬申,董槐抗疏:「蜀事孔棘,已犯臨戰易將之戒,此臣子見危致命之日也。而上下牽制,曾未有出身當此任者。願假臣宣撫之名,置司夔門,以通荊、蜀之氣脈。」帝優詔答曰:「士大夫以議論求勝者多,以事功自勉者少,朕為世道人才憂之。卿深念蜀事,慨然請行,足見忠壯。然經理西事,當在廟堂,更宜勉竭謀猷,以副委任。」
yǐ pú zé zhī wèi jūn qì jiān chéng, zàn chōng sì chuān zhì zhì quán sī zhí shì.
以蒲擇之為軍器監丞,暫充四川制置權司職事。
jiǎ xū, mìng bāo huī wèi zhè xī tí diǎn xíng yù, zhāo bǔ dí pǔ yán kòu.
甲戌,命包恢為浙西提點刑獄,招捕荻浦鹽寇。
rén wǔ, yǐ lǐ céng bó wèi sì chuān xuān fǔ shǐ jiān jīng hú zhì zhì dà shǐ. zhào: sì chuān shì lì yù dān, xū hé jīng kǔn nǎi kě yùn diào, yí qù lǐ céng bó jìn sī kuí lù.
壬午,以李曾伯為四川宣撫使兼荊湖制置大使。詔:「四川事力愈單,須合荊閫乃可運掉,宜趣李曾伯進司夔路。」
jǐ hài, bà jiāng wān fú yán jú.
己亥,罷江灣浮鹽局。
qiū, qī yuè, jǐ sì, juān sì chuān jìn biān zhōu jùn shuì fù sān nián.
秋,七月,己巳,蠲四川近邊州郡稅賦三年。
dīng wèi, dì yù fǔ chén yuē: wén yún nán lì bèi méng gǔ, guǒ néng zì lì hū? xiè fāng shū yuē: guǎng yòu suǒ chuán, suī wèi dé shí, bù róng bù yán qí bèi.
丁未,帝諭輔臣曰:「聞雲南力備蒙古,果能自立乎?」謝方叔曰:「廣右所傳,雖未得實,不容不嚴其備。」
méng gǔ wū lán hā dá gōng wū mán, cì luó bù fǔ, mán qiú gāo shēng jù zhàn, dà pò zhī, jìn zhì qí suǒ dōu yā chì chéng. chéng jì diān chí, sān miàn jiē shuǐ, jì xiǎn qiě jiān, xuǎn xiāo yǒng yǐ pào cuī qí běi mén, zòng huǒ fén zhī, jiē bù kè. nǎi dà zhèn gǔ zhēng, jìn ér zuò, zuò ér zhǐ, shǐ bù zhī suǒ wèi, rú shì zhě qī rì, cì qí kùn fá, yè wǔ gǔ, qiǎn qí zi ā zhū qián shī yuè rén luàn zhuó zhī, suì dà kuì, zhì kūn zé, qín qí guó wáng duàn zhì xìng. yú zhòng yī zǔ shān gǔ, fēn mìng bì jiāng yǎn xí, yuē sān rì, juǎn ér nèi xiàng. jí wéi hé, ā zhū yǐn shàn shè zhě èr bǎi qí sì miàn jìn jī, wū lán hā dá xiàn zhèn áo zhàn, yòu gōng xiān zhài, bá zhī. zhì qián dé gé chéng, wū lán hā dá bìng, wěi jūn shì yú ā zhū, huán chéng lì pào, yǐ cǎo tián qiàn. zhòng jūn shǐ jí, ā zhū xiān lǜ suǒ bù bó zhàn chéng xià, suì pò qí chéng.
蒙古烏蘭哈達攻烏蠻,次羅部府,蠻酋高升拒戰,大破之,進至其所都押赤城。城際滇池,三面皆水,既險且堅,選驍勇以砲摧其北門,縱火焚之,皆不克。乃大震鼓鉦,進而作,作而止,使不知所為,如是者七日,伺其睏乏,夜五鼓,遣其子阿珠潛師躍人亂斫之,遂大潰,至昆澤,擒其國王段智興。餘眾依阻山谷,分命裨將掩襲,約三日,卷而內向。及圍合,阿珠引善射者二百騎四面進擊,烏蘭哈達陷陣鏖戰,又攻纖寨,拔之。至乾德格城,烏蘭哈達病,委軍事於阿珠,環城立砲,以草填塹。眾軍始集,阿珠先率所部搏戰城下,遂破其城。
jǐ yǒu, zhào yǐ sī bō liǎng zhōu lián nián hàn yù, qí shǒu chén tián yīng yín yáng wén gè jìn yī zhì.
己酉,詔以思、播兩州連年捍禦,其守臣田應寅、楊文各進一秩。
tóng zhī shū mì yuàn shì liǎng huái zhì zhì dà shǐ jiǎ shì dào, qǐ zhào chén wěi chū shǐ hú nán lì, yǐ xíng fǔ wèi míng cóng zhī.
同知樞密院事、兩淮制置大使賈似道,乞照陳韡出使湖南例,以行府為名;從之。
jiǎ yín, cì jiǎ shè shì zhōng sù, yǐ shì dào jìn yòng gù yě.
甲寅,賜賈涉諡忠肅,以似道進用故也。
rén xū, yǐ hú běi ān fǔ zhī xiá zhōu lǚ wén dé zǒng tǒng jiāng líng hàn yáng guī xiá xiāng yǐng jūn mǎ shì, zàn zhì sī gōng ān, shàng xià yīng yuán.
壬戌,以湖北安撫、知峽州呂文德總統江陵、漢陽、歸、峽、襄、郢軍馬事,暫置司公安,上下應援。
bā yuè, xīn wèi shuò, dì yù fǔ chén yuē: jiāng táng shì bì, wén jūn zhōng kē jūn rén cǎo jiàn, bù róng bù hái qí zhí. xiè fāng shū yuē: cǐ jiàn bì xià zhī bù yí wēi xiǎo yě.
八月,辛未朔,帝諭輔臣曰:「江塘事畢,聞軍中科軍人草荐,不容不還其直。」謝方叔曰:「此見陛下之不遺微小也。」
guǐ yǒu, zhào yǐ qián zhī làng zhōu jiān lì zhōu ān fǔ wáng wéi zhōng fù dà lǐ yù. wéi zhōng yǔ yú huì jù qìng yuán rén, huì zhī shuài shǔ yě, wéi zhōng xīn qīng zhī, hū qí xiǎo zì yuē: yú zài wǔ lái yě. huì wén, huì shén, jí zhào hái, wū zòu wéi zhōng qián tōng méng gǔ, shǐ qí dǎng dīng dà quán chén dà fāng hé zhī cháo yì yì yǐ cǐ yǎn wù yòng yú huì zhī shī, suì xià dà lǐ. dà fāng wèi kān guān, duàn liàn chéng yù, jí qí jiā.
癸酉,詔以前知閬州兼利州安撫王惟忠付大理獄。惟忠與余晦俱慶元人,晦之帥蜀也,惟忠心輕之,呼其小字曰:「余再五來也。」晦聞,恚甚,及召還,誣奏惟忠潛通蒙古,使其黨丁大全、陳大方劾之;朝議亦以此掩誤用余晦之失,遂下大理。大方為勘官,煅煉成獄,籍其家。
guǐ wèi, dǒng huái yán: ěr zhě bì xià chá gòng xiàn zhī wú yì, lǜ bìng yuán zhī hài mín, shēn chì nèi sī, zhū yǒu yǐ tián jí mù xiàn zhě wù nà, cǐ kě yǐ mǐ zāi zhào hé. dì yuē: zì jīn xiū zào mǎi mù, réng fù liǎng sī.
癸未,董槐言:「邇者陛下察貢獻之無藝,慮並緣之害民,申飭內司,諸有以田及木獻者勿納,此可以弭災召和。帝曰:「自今修造買木,仍付兩司。」
guǐ sì, xiè fāng shū děng shàng qī cháo jīng wǔ yào lüè zhōng xìng sì cháo zhì chuán lǐ zōng yù dié rì lì huì yào.
癸巳,謝方叔等上《七朝經武要略》、《中興四朝志傳》、《理宗玉牒》、《日曆》、《會要》。
dīng yǒu, lǐ quán guān shǐ zhào kuí shàng shū yán: chén zuó cí xiàng wèi, tuì jū zhǎng shā. jīn shǔ shì kǒng jiān, sī bào ēn jì, qǐ shēn lì yáng jū zhǐ zhī mìng, shù biàn qū cè. dì jiǎng qí zhōng, mìng qù zhuāng guò lì yáng, yǐ biàn zī fǎng.
丁酉,醴泉觀使趙葵上疏言:「臣昨辭相位,退居長沙。今蜀事孔艱,思報恩紀,乞申溧陽居止之命,庶便驅策。」帝獎其忠,命趣裝過溧陽,以便咨訪。
jiǔ yuè, jiǎ chén, yǐ jiǔ yǔ, chū fēng zhuāng kù shí bā jiè chǔ bì sān shí wàn zhèn sān yá zhū jūn.
九月,甲辰,以久雨,出封樁庫十八界楮幣三十萬賑三衙諸軍。
jǐ yǒu, cháo xiàn jǐng líng gōng. gēng xū, xiǎng yú tài miào. xīn hài, dà xiǎng yú míng táng, dà shè.
己酉,朝獻景靈宮。庚戌,饗於太廟。辛亥,大饗於明堂,大赦。
yǐ mǎo, dí pǔ kòu píng, xiàn chén bāo huī jìn èr zhì, shēng zhí lóng tú gé dōu tǒng liú dá shòu gé mén shǐ, dài yáo jùn.
乙卯,荻浦寇平,憲臣包恢進二秩,升直龍圖閣;都統劉達授閣門使,帶遙郡。
jǐ wèi, yǐ yóu yù wèi duān míng diàn xué shì tí jǔ mì shū shěng jiān shì jiǎng tí gāng shǐ shì.
己未,以尤棛為端明殿學士、提舉秘書省兼侍講、提綱史事。
guǐ hài, zhào yǐ shì líng gōng gōng xiè bì, yì xī tài yǐ gōng, qǐ jū láng móu zi cái jiàn ér zhǐ.
癸亥,詔以是靈宮恭謝畢,詣西太乙宮,起居郎牟子才諫而止。
dīng mǎo, tài bái zhòu jiàn.
丁卯,太白晝見。
dōng, shí yuè, gēng wǔ shuò, xiè fāng shū děng jìn bǎo yòu biān lèi lì bù qī sī xù jiàng tiáo lìng, gè jìn yī zhì.
冬,十月,庚午朔,謝方叔等進《寶祐編類吏部七司續降條令》,各進一秩。
guǐ yǒu, zhào: huáng zǐ yǒng jiā jùn wáng qí jìn fēng zhōng wáng.
癸酉,詔:「皇子永嘉郡王禥進封忠王。」
xīn mǎo, zhào: lǐ céng bó jìn sī zhòng qìng, qí jīng hú zhí shì, lìng lǚ wén dé zhǔ zhī.
辛卯,詔:「李曾伯進司重慶,其京湖職事,令呂文德主之。」
jiǎ wǔ, zhǎn wáng wéi zhōng yú dū shì, xuè shàng liú ér sè bù biàn, qiě yǔ chén dà fāng yuē: wú sǐ, sù yú tiān dì! wèi jǐ, dà fāng bào zú.
甲午,斬王惟忠於都市,血上流而色不變,且語陳大方曰:「吾死,訴於天帝!」未幾,大方暴卒。
dīng yǒu, zhào duó yú jiè zī zhèng diàn xué shì zhí míng jí yú huì xíng bù shì láng gào mìng.
丁酉,詔奪余玠資政殿學士職名及余晦刑部侍郎告命。
shí yī yuè, gēng zǐ shuò, yǐ huáng zǐ zhōng wáng qí jiā kòu lǐ, mìng cóng chén yì jǐng líng gōng zòu gào tiān dì zǔ zōng.
十一月,庚子朔,以皇子忠王禥加寇禮,命從臣詣景靈宮奏告天地、祖宗。
rén yín, rì nán zhì, yù wén dé diàn, xíng huáng zǐ zhōng wáng qí guān lǐ, cì zì bāng shòu.
壬寅,日南至,御文德殿,行皇子忠王禥冠禮,賜字邦壽。
dīng wèi, méng gǔ chéng guāng huà jiù zhì.
丁未,蒙古城光化舊治。
bǐng chén, dì wèn guāng huà shì tǐ, xiè fāng shū yán: zēng zhú guāng huà, zài jiāng hàn zhī běi, yù yǐ wēn hé shǒu guāng huà, lìng zài gé nú bǎo duì jiāng yǔ zhī xiāng chí. jūn zhōu jù guāng huà shàng liú, yǐ lìng zēng bīng wèi bèi. zhào wēn hé zhī guāng huà jūn.
丙辰,帝問光化事體,謝方叔言:「增築光化,在江漢之北,欲以溫和守光化,令在鬲奴堡對江與之相持。均州據光化上流,已令增兵為備。」詔溫和知光化軍。
móu zi cái shàng yán: shǒu shǔ wěi wú, jǐ èr wàn lǐ. jīn liǎng huái wéi jiǎ shì dào, jīng shǔ wéi lǐ céng bó, èr rén ér yǐ, kě wèi hán xīn! yí yú hé féi bié lì huái xī zhì zhì sī, jiāng huái bié lì jīng hú zhì zhì sī, qiě yú lián chǔ guāng huáng jūn fáng bā làng mián jiàn yào hài zhī jùn, huò zēng chéng, huò zēng shù, yǐ shǒu zhī. jiǎ shì dào wén zhī, nù yuē: shì yù xuē wú dì yě!
牟子才上言:「首蜀尾吳,幾二萬里。今兩淮惟賈似道,荊、蜀惟李曾伯,二人而已,可為寒心!宜於合肥別立淮西制置司,江淮別立荊湖制置司,且於漣、楚、光、黃、均、房、巴、閬、綿、劍要害之郡,或增城,或增戍,以守之。」賈似道聞之,怒曰:「是欲削吾地也!」
méng gǔ huáng dì hū bì lài yǐ lián xī xiàn wèi jīng zhào xuān fǔ shǐ. xī xiàn dǔ hǎo jīng shǐ, shǒu bù shì juǎn, shǎo rù shì hū bì lài. yī rì, fāng dú mèng zǐ, wén zhào, yīn huái yǐ jìn, hū bì lài wèn qí shuō, xī xiàn yǐ xìng shàn yì lì rén bào zhī zhǐ duì, hū bì lài shàn zhī, mù wèi lián mèng zǐ. xī xiàn cháng yǔ zhū guì chén xiào shè, lián fā sān zhōng, zhòng jīng yuē: wén wǔ cái yě! hū bì lài zì dà lǐ hái, yú jīng zhào fēn dì zhì xuān fǔ sī, mìng xī xiàn wèi shǐ. jīng zhào kòng zhì lǒng shǔ zhū wáng guì fān, fēn bù zuǒ yòu, mín zá róng qiāng, yóu hào nán zhì. xī xiàn jiǎng qiú mín jiān lì hài, yì qiáng fú ruò, zhāi fú cuī jiān, jìng nèi dà ān.
蒙古皇弟呼必賚以廉希憲為京兆宣撫使。希憲篤好經史,手不釋卷,少入侍呼必賚。一日,方讀《孟子》,聞召,因懷以進,呼必賚問其說,希憲以性善、義利、仁暴之旨對,呼必賚善之,目為廉孟子。希憲嘗與諸貴臣校射,連發三中,眾驚曰:「文武才也!」呼必賚自大理還,於京兆分地置宣撫司,命希憲為使。京兆控制隴、蜀、諸王貴籓,分布左右,民雜戎、羌,尤號難治。希憲講求民間利害,抑強扶弱,摘伏摧奸,境內大安。
shí èr yuè, jǐ sì shuò, diàn zhōng shì yù shǐ wú suì yán: zhōu xiàn cái fù, bǎn jí bù míng, jìn xíng jīng jiè, jì yǐ zhōng chuò, qǐng lìng zhōu jùn xià shǔ xiàn pái dìng bǎo jiǎ, xíng zì shí fǎ. gēng wǔ, zhào: xiān xíng yú liǎng zhè jiāng dōng xī hú nán zhōu jūn.
十二月,己巳朔,殿中侍御史吳燧言:「州縣財賦,版籍不明,近行經界,既已中輟,請令州郡下屬縣排定保甲,行自實法。」庚午,詔:「先行於兩浙、江東、西、湖南州軍。」
dīng chǒu, zhào: pú zé zhī yǐ yuán zhí jiān sì chuān xuān fǔ sī pàn guān.
丁丑,詔:「蒲擇之以元職兼四川宣撫司判官。」
xīn sì, zhào: hù bù zhī zhū jūn xuě hán qián, chū shù zhī jiā bèi gěi.
辛巳,詔:「戶部支諸軍雪寒錢,出戍之家倍給。」
guǐ wèi, léi.
癸未,雷。
shū mì yuàn yán: zhī lì zhōu wáng zuǒ shēn pàn chén nán yǒng zhōng bù xià guān bīng zhōu dé róng, néng shǒu zhèng xiào zhōng, mì yuē tǒng zhì duàn yuán jiàn rù ài jiě wéi, wèi nán yǒng zhōng zhí fù tú gē, kàng shēng lì mà ér sǐ. zhào: zhōu dé róng tè zèng qī zhì, réng lì miào, guān qí zi.
樞密院言:「知利州王佐申叛臣南永忠部下官兵周德榮,能守正效忠,密約統制段元鑒入隘解圍,為南永忠執縛屠割,抗聲詈罵而死。」詔:「周德榮特贈七秩,仍立廟,官其子。」
jǐ chǒu, zhào: ān xī bǎo jiě wéi, qí jiāng shì bāo shǎng wài, lìng xuān sī xià lóng qìng shǒu chén duàn yuán jiàn, yīng guān mín céng zī gěi zhàn shì huò qū shēn zhù shǒu yù zhě, bìng bǎo míng tuī shǎng, réng pǔ kào zài chéng jū mín yī cì, miǎn zū fù wǔ nián.
己丑,詔:「安西堡解圍,其將士褒賞外,令宣司下隆慶守臣段元鑒,應官民曾資給戰士或屈身助守御者,並保明推賞,仍普犒在城居民一次,免租賦五年。」
shì suì, jūn zhōu zǒng guǎn sūn sì qiǎn rén lài là shū jiàng yú méng gǔ.
是歲,均州總管孫嗣遣人賚蠟書降於蒙古。
méng gǔ zhǔ mìng dà chén qiú kě yǐ shèn gù fēng shǒu xián yú jiāng lüè zhě, zhuó shǐ shū zhēng xíng wàn guǎng, pèi yǐ zhēn dìng xiāng wèi huái mèng zhū jūn, zhù táng dèng. shū, tiān ní zi yě.
蒙古主命大臣求可以慎固封守、閒於將略者,擢史樞征行萬廣,配以真定、相、衛、懷、孟諸軍,駐唐、鄧。樞,天倪子也。
méng gǔ zhāng róu, yǐ lián suì qín bīng, liǎng huái jiān yú liáng yùn, zòu qǐng jù bó zhī lì. méng gǔ zhǔ nǎi zhào róu zhèn bó zhōu, lǜ shān qián bā jūn chéng zhī. róu yòu yǐ wō shuǐ běi qiǎn ài bù kě zhōu, jūn jì bìng shè, cáo pú wèi bó, sù jiē bù zhì, nǎi zhú yǒng lù, zì bó dǐ biàn, dī bǎi èr shí lǐ, liú shēn ér bù kě zhú, fù wèi qiáo shí wǔ, huò guǎng bā shí chǐ, héng yǐ èr bǎo shù zhī.
蒙古張柔,以連歲勤兵,兩淮艱於糧運,奏請據亳之利。蒙古主乃詔柔鎮亳州,率山前八軍城之。柔又以渦水北淺隘不可舟,軍既病涉,曹、濮、魏、博,粟皆不至,乃築甬路,自亳抵汴,堤百二十里,流深而不可築,復為橋十五,或廣八十尺,橫以二堡戍之。
lǐ zōng jiàn dào bèi dé dà gōng fù xìng liè wén rén wǔ míng shèng ān xiào huáng dì bǎo yòu sān nián méng gǔ xiàn zōng wǔ nián
○理宗建道備德大功復興烈文仁武明聖安孝皇帝寶祐三年(蒙古憲宗五年)
chūn, zhēng yuè, jǐ wèi, xùn léi. xiān shì wàng xī, nèi shì dǒng sòng chén yǐn xī hú jì rù jìn zhōng, móu zi cái shū yán: yuán xī zhāng dēng chǐ mí, chàng yōu xià jiàn, qí jì xiàn xiào, xiè wū qīng jìn, cǐ jiē dǒng sòng chén bèi huài bì xià sù lǚ. jīn kùn zhèn tíng shì wēi, chén yuàn shèng míng jué wù, tiān yì kě huí. dì nà qí yán.
春,正月,己未,迅雷。先是望夕,內侍董宋臣引西湖妓入禁中,牟子才疏言:「元夕張燈侈靡,倡優下賤,奇技獻笑,媟污清禁,此皆董宋臣輩壞陛下素履。今困震霆示威,臣願聖明覺悟,天意可回。」帝納其言。
gēng shēn, dì yù fǔ chén yuē: jūn zhōu chéng zhú, liáng xiǎng jì jiān, yí xiān zhú lóng shān. xiè fāng shū děng yán: lóng shān gāo xiǎn, xià kàn jiù jūn, yǐ qù jīng hú liú sī diào bīng xiū zhú.
庚申,帝諭輔臣曰:「均州城築,糧餉既艱,宜先築龍山。」謝方叔等言:「龍山高險,下瞰舊均,已趣京湖留司調兵修築。」
rén xū, zhī lǐ zhōu zhào shī jiǎn cháo cí, yán gōng zú shì xì rì yǎn, shàng wèi zēng lì zì hào. zhào yǐ zōng zhèng sì nǐ yòng yí jì cì shào wǔ zì yú dà yóu jiāo sì fǔ zì xià xù zhī.
壬戌,知澧州趙師簡朝辭,言公族世系日衍,尚未增立字號。詔以宗正寺擬「用、宜、季、次、紹」五字於「大、由、交、嗣、甫」字下續之。
jiǎ zǐ, dì yù fǔ chén yuē: mǎ guāng zǔ cuò zhì qián chǔ rú hé? xiè fāng shū děng yán: jiān shōu bì chǔ, yǐ hé shì yí, dàn qián wèi liú tōng ěr.
甲子,帝諭輔臣曰:「馬光祖措置錢楮如何?」謝方叔等言:「監收敝楮,已合事宜,但錢未流通耳。」
mì shū wēi zhāo dé shū yán: guó zhī mìng zài mín, mín zhī mìng zài shì dài fū. shì dài fū bù lián, zuī mín gāo xuè wèi jǐ gān yú, mín bù kān mìng yǐ. yuàn bì xià yǔ èr sān dà chén chá lì hài zhī shí, jiū ān wēi zhī běn, míng zhào jùn guó, shēn yán hào lìng, bǐ jí qí suǒ jí, fán huāng zhèng zhī dāng jǔ zhě, bù kě yī rì ér zhì niàn huǎn qí kě huǎn, fán kē fù zhī sì rǎo zhě, yì wèi cǐ shí zhī kuān zhēng. gù jié rén xīn, nǎi suǒ yǐ yán tiān mìng yě.
秘書危昭德疏言:「國之命在民,民之命在士大夫。士大夫不廉,朘民膏血為己甘腴,民不堪命矣。願陛下與二三大臣察利害之實,究安危之本,明詔郡國,申嚴號令,俾急其所急,凡荒政之當舉者,不可一日而置念;緩其可緩,凡苛賦之肆擾者,易為此時之寬征。固結人心,乃所以延天命也。」
bǐng yín, huáng zǐ zhōng wáng qí chū gé.
丙寅,皇子忠王禥出閣。
èr yuè, gēng wǔ, zhào yóu huǒ yáo miǎn fèng cháo qǐng, zhuān lìng jīng yì shǐ shì.
二月,庚午,詔尤火餚免奉朝請,專令精意史事。
yǐ hài, mìng lǐ zhǎng gēng cuò zhì xiāng yáng tún tián.
乙亥,命李長庚措置襄陽屯田。
gěi shì zhōng wáng yě yán: guó jiā yǔ méng gǔ běn wú shēn chóu, ér bīng lián huò jié, jiē yuán yú rù luò zhī shī, qīng qǐ bīng duān, èr sān kuáng tú rú zhào kǎi quán zi cái liú zi chéng bèi, qiǎn lǜ guǎ móu, suì zhì zhǐ lún bù fǎn. quán zi cái dàn wàng cǎn dú, nǎi yuán liú zi chéng lì, zì chén gǎi zhèng. yí qǐn èr rén zhī mìng, bà qí cí lù, yǐ wèi sàng shī wù guó zhī jiè. cóng zhī.
給事中王埜言:「國家與蒙古本無深仇,而兵連禍結,皆原於入洛之師,輕啟兵端,二三狂徒如趙楷、全子才、劉子澄輩,淺率寡謀,遂致只輪不返。全子才誕妄慘毒,乃援劉子澄例,自陳改正。宜寢二人之命,罷其祠祿,以為喪師誤國之戒。」從之。
jǐ mǎo, liǎng huái zhì zhì dà shǐ jiǎ shì dào xìng fù guǎng líng bǎo chéng, yǐ tú lái shàng, zhào jiǎng zhī.
己卯,兩淮制置大使賈似道興復廣陵堡城,以圖來上,詔獎之。
gēng chén, zhào: zōng zhèng shǎo qīng suì jǔ zōng xué guān xuǎn rén yī yuán.
庚辰,詔:「宗正少卿歲舉宗學官選人一員。」
rén wǔ, dōu shěng yán: xuān kǔn rù shǔ, shǒu yì xíng xù mín zhī zhèng, yí duō zhī dí běn yǐ kuān mín lì. zhào bō fēng zhuāng kù shí bā jiè huì èr bǎi wàn gěi sì chuān.
壬午,都省言:「宣閫入蜀,首議行恤民之政,宜多支糴本以寬民力。」詔撥封樁庫十八界會二百萬給四川。
jǐ yǒu, zhào: bō guān gào cí dié xīn chǔ xiāng yán fù lín ān fǔ shǒu chén mǎ guāng zǔ shōu huàn bì chǔ.
己酉,詔:「撥官誥、祠牒、新楮、香鹽付臨安府守臣馬光祖收換敝楮。」
nèi shì dǒng sòng chén gàn bàn yòu shèng guān, féng yíng dì yì, qǐ méi táng fú róng gé xiāng lán tíng, háo duó mín tián, zhāo quán nà huì, wú suǒ bù zhì, rén yǐ dǒng yán luó mù zhī. jiān chá yù shǐ hóng tiān xī shàng yán: tiān xià zhī huàn sān, yuē huàn zhě wài qī xiǎo rén. zhǐ sòng chén jí xiè táng lì wén wēng yě. dì lìng wú suì xuān yù, tiān xī kàng duì rú chū. dì yòu chū yù zhá bǐ tiān xī yì shū, yù zì jiè chì zhī, tiān xī yòu yán: zì gǔ jiān rén, suī píng hù qí xīn, wèi cháng bù wèi rén zhǔ zhī zhī. gǒu zhī zhī ér zhǐ yú jiè chì, zé píng hù yù zhāng, fǎn bù ruò wèi zhī zhī wèi yù yě.
內侍董宋臣幹辦佑聖觀,逢迎帝意,起梅堂、芙蓉閣、香蘭亭,豪奪民田,招權納賄,無所不至,人以董閻羅目之。監察御史洪天錫上言:「天下之患三,曰宦者、外戚、小人。」指宋臣及謝堂、厲文翁也。帝令吳燧宣諭,天錫抗對如初。帝又出御札俾天錫易疏,欲自戒飭之,天錫又言:「自古奸人,雖憑怙其心,未嘗不畏人主之知。苟知之而止於戒飭,則憑怙愈張,反不若未知之為愈也。」
méng gǔ huáng dì hū bì lài zhēng hé nèi xǔ héng wèi jīng zhào tí xué. héng cóng yáo shū, dé chéng yí zhū xī zhī shū, kǎi rán yǐ dào zì rèn, cháng yǔ rén yuē: gāng cháng bù kě wáng yú tiān xià, gǒu zài shàng zhě wú yǐ rèn zhī, zé zài xià zhī rèn yě. fán sàng jì jià qǔ, bì zhēng yú lǐ, yǐ chàng qí xiāng, xué zhě jìn shèng. shì shí qín rén xīn tuō yú bīng, yù xué wú shī, wén héng lái, rén rén mò bù xǐ xìng, yú shì jùn xiàn jiē jiàn xué.
蒙古皇弟呼必賚征河內許衡為京兆提學。衡從姚樞,得程頤、硃熹之書,慨然以道自任,嘗語人曰:「綱常不可亡於天下,苟在上者無以任之,則在下之任也。」凡喪祭嫁娶,必征於禮,以倡其鄉,學者浸盛。是時秦人新脫於兵,欲學無師,聞衡來,人人莫不喜幸,於是郡縣皆建學。
sān yuè, jiǎ chén, zhào bù xǔ chuán bō biān shì.
三月,甲辰,詔不許傳播邊事。
jǐ yǒu, zhào: yán biān tún tián, zì yǒu kè rù dēng xiàn zhě, qí guǎn gàn guān bìng tuī shǎng.
己酉,詔:「沿邊屯田,自有課入登羨者,其管幹官並推賞。」
guǐ chǒu, dì wèn: zì shí zhī fǎ, shī xíng rú hé? xiè fāng shū děng yuē: zì shí jí jīng jiè yí yì, wéi dāng jiǎn zhì shǐ rén, kuān qí xiàn qī, xíng yǐ bù rǎo ér yǐ. shí gāo sī dé qǐ wèi fú jiàn zhuǎn yùn fù shǐ, yí shū fāng shū yuē: shǐ jì qín shǐ huáng sān shí yī nián, lìng mín zì shí tián. shàng lín yù shì sān shí yī nián ér xíng zì shí, yì rì shū zhī shǐ cè, zhèng yǔ qín tóng. fāng shū dà kuì, xuán zòu bà zhī.
癸丑,帝問:「自實之法,施行如何?」謝方叔等曰:「自實即經界遺意,惟當檢制使人,寬其限期,行以不擾而已。」時高斯得起為福建轉運副使,貽書方叔曰:「《史記》秦始皇三十一年,令民自實田。上臨御適三十一年而行自實,異日書之史冊,正與秦同。」方叔大愧,旋奏罷之。
yǐ wú yuān wèi guān wén diàn xué shì jīng hú zhì zhì dà shǐ zhī jiāng líng fǔ.
以吳淵為觀文殿學士、京湖制置大使、知江陵府。
jǐ wèi, yǔ tǔ. hóng tiān xī yán qí xiàng wèi méng, qǐng yán jūn zǐ xiǎo rén zhī biàn, yòu yán xiū nèi sī wèi mín hài, yí zhì zhī.
己未,雨土。洪天錫言其象為蒙,請嚴君子小人之辨,又言修內司為民害,宜治之。
xià, sì yuè, gēng wǔ, cháo xiàn jǐng líng gōng.
夏,四月,庚午,朝獻景靈宮。
shǔ jùn dì zhèn.
蜀郡地震。
guǐ yǒu, dì wèn liú mín jìn zhuàng, xiè fāng shū duì yuē: shù nián lái, liú mín zài jiāng nán zhě, jiē yǐ ān yè.
癸酉,帝問流民近狀,謝方叔對曰:「數年來,流民在江南者,皆已安業。」
dīng chǒu, yǐ chén xiǎn bó jiān zī shàn táng zàn shàn, chén jiān jiān zhí jiǎng.
丁丑,以陳顯伯兼資善堂贊善,陳堅兼直講。
xīn sì, dì wèi fǔ chén yuē: wén xíng yù duō yǒu yuān làn. xiè fāng shū děng yuē: bù tè yuān làn, qiě yǒu yān zhì, dāng shí jiā shēn jǐng.
辛巳,帝謂輔臣曰:「聞刑獄多有冤濫。」謝方叔等曰:「不特冤濫,且有淹滯,當時加申警。」
guǐ wèi, kǎo gōng láng guān hóng xūn lún duì, jí shè yǎn fēng hái shì, dì yuē: zhèn měi yù chéng xiàng, shì yǒu bù kě xíng zhě jiǎo zòu.
癸未,考功郎官洪勛輪對,及社衍封還事,帝曰:「朕每諭丞相,事有不可行者繳奏。」
zhè mǐn dà shuǐ, hóng tiān xī shàng yán: shàng xià qióng kōng, yuǎn jìn yuàn jí, dú guì qī jù yān xiǎng fù guì ěr. jǔ tiān xià qióng qiě yuàn, bì xià néng yǔ shù shí rén zhě gòng tiān xià hū?
浙、閩大水,洪天錫上言:「上下窮空,遠近怨疾,獨貴戚、巨閹享富貴耳。舉天下窮且怨,陛下能與數十人者共天下乎?」
wǔ yuè, bǐng shēn shuò, dì yù fǔ chén yuē: huáng zhōu nǎi jiāng miàn yào dì, láng yīng fēi bù shèng rèn, dāng bié xuǎn rén. xiè fāng shū yuē: huáng zhōu zuó chú zhāng shèng, jīn shàng quán è zhōu, hé ruò yǐ lì wén wēng wèi zhī hū?
五月,丙申朔,帝諭輔臣曰:「黃州乃江面要地,郎應飛不勝任,當別選人。」謝方叔曰:「黃州昨除張勝,今尚權鄂州,曷若以厲文翁為之乎?」
jiǎ chén, jiǔ yǔ, yǐ jiān sī, zhōu jùn pì shū rǒng làn, shēn yán jìn zhǐ.
甲辰,久雨,以監司,州郡辟書冗濫,申嚴禁止。
bǐng wǔ, dì yù fǔ chén yuē: xiū zhú jiāng àn, jūn bīng bù yì, wén bǔ gōng zhí yǔ, duō bù gěi shí, kě lìng tè zhī.
丙午,帝諭輔臣曰:「修築江岸,軍兵不易,聞補工值雨,多不給食,可令特支。」
zhào chū fēng zhuāng kù shí bā jiè huì èr shí wàn gěi sān yá zhū jūn, zhèn lín ān fǔ mín hù yì rú zhī.
詔出封樁庫十八界會二十萬給三衙諸軍,賑臨安府民戶亦如之。
jiǎ yín, zhào rǔ téng chú hàn lín xué shì zhī zhì gào jiān shì dú.
甲寅,趙汝騰除翰林學士、知制誥兼侍讀。
liù yuè, yǐ shū mì yuàn biān xiū zhèn jiāng dīng dà quán wèi yòu sī jiàn. dà quán miàn lán sè, wèi qī lǐ bì xù, yín yuán yán fēi jí nèi shì lú yǔn shēng dǒng sòng chén, dé chǒng yú dì, yóu xiāo shān wèi lèi bài shì zhí. shí zhèng yán chén dà fāng shì yù shǐ hú dà chāng yǔ dà quán tóng chú, jiē jiān mò bù yán. rén yú qí míng dà páng jiā diǎn, mù wèi sān bù fèi quǎn.
六月,以樞密院編修鎮江丁大全為右司諫。大全面藍色,為戚里婢婿,夤緣閻妃及內侍盧允升、董宋臣,得寵於帝,由蕭山尉累拜是職。時正言陳大方、侍御史胡大昌與大全同除,皆緘默不言。人於其名大旁加點,目為「三不吠犬」。
wù zǐ, hóng tiān xī bà yán zhí. shí wú mín zhòng dà lún děng liè sù dǒng sòng chén duó qí tián, tiān xī xià qí shì yǒu sī. ér yù qián tí jǔ suǒ yí wén, wèi tián shǔ yù zhuāng, bù dāng bái tái, yí luán sī yì dié cháng píng. tiān xī wèi: yù shǐ suǒ yǐ xuě yuān, cháng píng suǒ yǐ jūn yuē, ruò zhōng guì rén dé yǐ kòng zhī, zé nèi wài tái kě fèi, yóu wèi guó yǒu jì gāng hū! nǎi shēn hé sòng chén jí lú yǔn shēng ér méi shù qí è, dì yóu lì hù zhī. tiān xī yòu yán: xiū nèi sī, gōng shàn xiū ér yǐ. bǐ nián dòng yuē yù qián, jiān zāng zhī lǎo lì, jī bǔ zhī xiōng qú, yī cuàn míng qí jiān, zé yǒu sī bù dé jǔ shǒu. jiǎo zhě xiàn móu, bào zhě zhù nüè, qí zhǎn zhuǎn shòu hài zhě, jiē liáng mín yě, yuàn wú shǐ shǐ chén shū zhī yuē: nèi sī zhī héng zì jīn shǐ. shū liù qī shàng, liú zhōng bù bào, tiān xī suì qù, zhào qiān dà lǐ shǎo qīng. zōng zhèng sì chéng zhào zōng bō yí shū xiè fāng shū, zé qí bù néng zhǐ jiù, fāng shū shén cán. ér chán zhě yòu yuē: tiān xī zhī lùn, fāng shū yì yě, qí qù yì fāng shū jǐ zhī. fāng shū shàng shū zì jiě, dì zhōng bù xìn.
戊子,洪天錫罷言職。時吳民仲大倫等列訴董宋臣奪其田,天錫下其事有司。而御前提舉所移文,謂田屬御莊,不當白台,儀鸞司亦牒常平。天錫謂:「御史所以雪冤,常平所以均約,若中貴人得以控之,則內外台可廢,猶為國有紀綱乎!」乃申劾宋臣及盧允升而枚數其惡,帝猶力護之。天錫又言:「修內司,供繕修而已。比年動曰御前,奸贓之老吏,跡捕之凶渠,一竄名其間,則有司不得舉手。狡者獻謀,暴者助虐,其展轉受害者,皆良民也,願無使史臣書之曰:『內司之橫自今始。』」疏六七上,留中不報,天錫遂去,詔遷大理少卿。宗正寺丞趙宗嶓移書謝方叔,責其不能止救,方叔甚慚。而讒者又曰:「天錫之論,方叔意也,其去亦方叔擠之。」方叔上書自解,帝終不信。
xīn mǎo, qiān shū shū mì yuàn shì wáng yě bà.
辛卯,簽書樞密院事王埜罷。
qiū, qī yuè, guǐ chǒu, yǐ lǚ wén dé zhī è zhōu, jié zhì dǐng lǐ chén yuán jìng wǔ zhōu.
秋,七月,癸丑,以呂文德知鄂州,節制鼎、澧、辰、沅、靖五州。
bǐng shēn, xiè fāng shū xú qīng sǒu bà, yǐ yù shǐ zhū yīng yuán hé zhī yě. dǒng sòng chén lú yǔn shēng yóu wèi kuài, lù rén shàng shū lì dǐ hóng tiān xī xiè fāng shū, qiě qǐ zhū zhī, shǐ tiān xià zhī zǎi xiàng tái jiàn zhī qù, chū zì dú duàn, yú nèi shì wú yù.
丙申,謝方叔、徐清叟罷,以御史硃應元劾之也。董宋臣、盧允升猶未快,賂人上書力詆洪天錫、謝方叔,且乞誅之,使天下知宰相、台諫之去,出自獨斷,於內侍無預。
mìng sān xǐng shū mì yuàn jī zhèng, lìng dǒng huái chéng yuán fèng lún rì dāng bǐ. zhào yuē: wǎng nián èr xiāng bìng mìng, gè fēn péng dǎng, hù xiāng qīng yà. wú qián jì tuì, fāng shū dú xiāng, chí lù gù wèi, zhèng yǐ huì chéng, zhū zi wú jí, tián rán ér bù zhī. tiān shì jǐng jiè, chén shù jiāo zhāng, bù duó fāng shū zhī xiāng quán, zé shì zhèn gōng yǒu zuì. ěr huái, lè yuán fèng, shàng jiàn zī zāi, wú ruò fāng shū zhī fù zhèn yě!
命三省、樞密院機政,令董槐、程元鳳輪日當筆。詔曰:「往年二相併命,各分朋黨,互相傾軋。吳潛既退,方叔獨相,持祿固位,政以賄成,諸子無藉,恬然而不知。天示警戒,臣庶交章,不奪方叔之相權,則是朕躬有罪。爾槐,樂元鳳,尚鑒茲哉,毋若方叔之負朕也!」
jǐ wèi, dì yù fǔ chén yuē: jìn lái zhōu xiàn zāng lì shén duō, bù kě bù yán qí jìn lìng. dǒng huái yán yì zǔ cháo yǒu liú cuàn huò zhàng sǐ zhě. chéng yuán fèng yuē: gāo zōng cháo bì jí jì xìng míng, bù fù lù yòng. dì yuē: jí jì jīn kě xíng.
己未,帝諭輔臣曰:「近來州縣贓吏甚多,不可不嚴其禁令。」董槐言藝祖朝有流竄或杖死者。程元鳳曰:「高宗朝必籍記姓名,不復錄用。」帝曰:「籍記今可行。」
yǐ xiè fāng shū wèi guān wén diàn dà xué shì tí jǔ dòng xiāo gōng.
以謝方叔為觀文殿大學士、提舉洞霄宮。
méng gǔ wū lán hā dá zì tǔ bō jìn gōng xī nán yí, xī píng zhī.
蒙古烏蘭哈達自吐蕃進攻西南夷,悉平之。
bā yuè, yǐ chǒu shuò, yǐ dǒng huái wèi yòu chéng xiàng jiān shū mì shǐ, chéng yuán fèng wèi qiān shū shū mì yuàn shì jiān quán cān zhī zhèng shì, cài kàng wèi duān míng diàn xué shì tóng qiān shū shū mì yuàn shì.
八月,乙丑朔,以董槐為右丞相兼樞密使,程元鳳為簽書樞密院事兼權參知政事,蔡抗為端明殿學士、同簽書樞密院事。
bǐng yín, dì yù fǔ chén yuē: zhèn yǐ jīn rì duō shì, xuǎn yòng qīng děng, yí yī xīn tǐ guó. fán jì gāng wèi zhèn, rén cái wèi cuì, mín shēng wèi yù, biān bèi wèi chì, jiē wèi jí wù, yí jiā zhī yì.
丙寅,帝諭輔臣曰:「朕以今日多事,選用卿等,宜一心體國。凡紀綱未振,人材未萃,民生未裕,邊備未飭,皆為急務,宜加之意。」
yǐ xú qīng sǒu wèi zī zhèng diàn dà xué shì, tí jǔ yù lóng wàn shòu gōng.
以徐清叟為資政殿大學士,提舉玉隆萬壽宮。
gēng wǔ, dì yù fǔ chén yuē: sān lián shì yí jí shí. dǒng huái děng duì yuē: shǒu dāng yǐ cǐ miǎn yù zhū kǔn. dì yuē: kǔn wài zhī jì, miào táng zhǐ dāng zé rén, qǐ kě yáo zhì! huái yuē: qián rì zhī bìng zhèng zuò cǐ.
庚午,帝諭輔臣曰:「三連事宜及時。」董槐等對曰:「首當以此勉諭諸閫。」帝曰:「閫外之寄,廟堂只當擇人,豈可遙制!」槐曰:「前日之病正坐此。」
bǐng zǐ, yǐ zhèng xìng zhī hōng, chuò shì cháo.
丙子,以鄭性之薨,輟視朝。
wù zǐ, dì yuē: jì gāng fǎ dù, xū dāng jǐn shǒu, yǐ gé bì lì, cháo shì qiān chú, gè shǒu mǎn suì zhī fǎ. rú xiān cháo chén liáo zòu qǐng qiān zhuǎn gé shì, kě tǎo lùn yǐ wén. dǒng huái děng duì yuē: cǐ fǎ gù kě gé zào jìn zhī fēng, dàn bá zhuó rén cái, yòu bù kě jū cǐ. dì rán zhī.
戊子,帝曰:「紀綱法度,須當謹守,以革弊例,朝士遷除,各守滿歲之法。如先朝臣僚奏請遷轉格式,可討論以聞。」董槐等對曰:「此法固可革躁進之風,但拔擢人材,又不可拘此。」帝然之。
dōu shěng yán liǎng huái zhì chén jiǎ shì dào, diào dù bīng jiāng, gōng jiǎo jiù hǎi zéi bīng, shēng qín wěi yuán shuài sòng zhì, fú huò yóu zhòng zhào jiǎng zhī.
都省言兩淮制臣賈似道,調度兵將,攻剿舊海賊兵,生擒偽元帥宋贄,俘獲尤眾;詔獎之。
xīn mǎo, yǐ yīng chì yáo hōng, hōng shì cháo.
辛卯,以應彳繇薨,轟視朝。
jiǔ yuè, jǐ hài, dì yù fǔ chén yuē: jìn rì shī xíng nèi shì hé yù qǐ kě fù liú! hé yǔ lēi tíng. dǒng huái děng yuē: shèng duàn rú cǐ, bù wéi kě yǐ jí jiān, yì kě yǐ fú zhōng wài xīn.
九月,己亥,帝諭輔臣曰:「近日施行內侍何郁豈可復留!合與勒停。」董槐等曰:「聖斷如此,不惟可以戢奸,亦可以服中外心。」
bǐng wǔ, dì yuē: jìn guān chén liáo zòu shū, yún shì dāng móu zhī dà chén. zhèn wèi cháng bù yǔ qīng děng móu, rú yǒu wèi dāng, qiě xǔ zhí zòu. qīng děng yì zì xiāng zī yì. chéng yuán fèng yuē: chén děng suī bù gǎn lì yì, yì bù gǎn gǒu tóng.
丙午,帝曰:「近觀臣寮奏疏,雲事當謀之大臣。朕未嘗不與卿等謀,如有未當,且許執奏。卿等亦自相資益。程元鳳曰:「臣等雖不敢立異,亦不敢苟同。」
gēng xū, zhào: huái shào zài jìng, biān fáng zhèng yán, yán jiāng fù kǔn, qǐ róng jiǔ xū! yǐ chà lì wén wēng, kě qù zhī rèn.
庚戌,詔:「淮哨在境,邊防正嚴,沿江副閫,豈容久虛!已差厲文翁,可趣之任。」
rén zǐ, dì yù fǔ chén: zhào kuí èr dá dāo, yán biān shì bù gǒu. dǒng huái děng yuē: jīn rì shì shì, bù kě yǐ ān wēi lùn, zhí dāng yǐ cún wáng lùn, yì bù xū rú cǐ yōu jù rán bì nèi wài xié xīn tú zhī, rú fàn lǐ dài fū zhǒng fēn rèn guó shì kě yě.
壬子,帝諭輔臣:「趙葵二答刂,言邊事不苟。」董槐等曰:「今日事勢,不可以安危論,直當以存亡論,亦不須如此憂懼;然必內外協心圖之,如范蠡、大夫種分任國事可也。」
jiǎ yín, yǐ chén xiǎn bó jiān zī shàn táng yì shàn, pí lóng róng jiān shì dú.
甲寅,以陳顯伯兼資善堂翊善,皮龍榮兼侍讀。
yǐ mǎo, dì yuē: chǔ bì hé yǐ jiù zhī? dǒng huái qǐng yǐ lín ān fǔ jiǔ shuì zhuān shōu pò huì, jiě fā cháo tíng, zhú xuán fén huǐ, guān sī jì kě tōng róng, mín jiān zì rán jiǎn luò. dì rán zhī, yuē: cháo tíng yǐ wèi zhòng, zé rén zì hòu xìn.
乙卯,帝曰:「楮幣何以救之?」董槐請以臨安府酒稅專收破會,解發朝廷,逐旋焚毀,官司既可通融,民間自然減落。帝然之,曰:「朝廷以為重,則人自厚信。」
dǒng huái yán yú dì yuē: chén wèi zhèng ér yǒu hài zhèng zhě sān. dì yuē: hé wèi sān hài? huái yuē: qī lǐ bù fèng fǎ, yī yǐ. zhí fǎ dà lì jiǔ yú qí guān ér shàn wēi fú, èr yǐ. huáng chéng sī bù jiǎn shì, sān yǐ. jiāng lǜ bù jiǎn shì, gù shì zú héng, shì zú héng, zé biàn shēng yú wú shí. zhí fǎ shàn wēi fú, gù xián bù xiào hùn xiáo, xián bù xiào hùn xiáo, zé jiān xié sì, xián rén fú ér bù chū. qīn qī bù jǔ fǎ, gù fǎ lìng qīng, fǎ lìng qīng, gù cháo tíng bēi. sān zhě fú qù, zhèng qiě fèi, yuàn zì jīn chú zhī. yú shì jí huái zhě zhòng yǐ.
董槐言於帝曰:「臣為政而有害政者三。」帝曰:「何謂三害?」槐曰:「戚里不奉法,一矣。執法大吏久於其官而擅威福,二矣。皇城司不檢士,三矣。將率不檢士,故士卒橫,士卒橫,則變生於無時。執法擅威福,故賢不肖混淆,賢不肖混淆,則奸邪肆,賢人伏而不出。親戚不舉法,故法令輕,法令輕,故朝廷卑。三者弗去,政且廢,願自今除之。」於是嫉槐者眾矣。
dōng, shí yuè, gēng wǔ, zhào: bō fēng zhuāng kù huì zi yī shí sān wàn, kào diàn bù sī jiào yuè jīng yǒng jūn, qí yī zhuāng qì xiè xī cóng guān gěi.
冬,十月,庚午,詔:「撥封樁庫會子一十三萬,犒殿、步司教閱精勇軍,其衣裝器械悉從官給。」
guǐ wèi, zhào: yǒng juān shào xìng fǔ hé mǎi juàn.
癸未,詔:「永蠲紹興府和買絹。」
méng gǔ zhāng róu huì dà shī yú fú lí, yǐ bǎi zhàng kǒu wèi sòng wǎng lái zhī dào, kě róng wàn sōu, suì zhú yǒng dào, zì bó ér nán liù shí yú lǐ, zhōng wèi héng jiāng bǎo. yòu yǐ lù dōng liù shí lǐ jiē shuǐ, kě zhì sòng zhōu, nǎi lì shān shuǐ zhōng, mì zhì zhēn qí yú suǒ dá zhī lù. yóu shì lù yì níng líng kǎo chéng zhè chéng chǔ qiū nán dùn wú sòng huàn, chén cài yǐng xī liáng wú bù dá.
蒙古張柔會大師於符離,以百丈口為宋往來之道,可容萬艘,遂築甬道,自亳而南六十餘里,中為橫江堡。又以路東六十里皆水,可致宋舟,乃立柵水中,密置偵騎於所達之路。由是鹿邑、寧陵、考城、柘城、楚丘、南頓無宋患,陳、蔡、潁、息糧無不達。
shí yī yuè, yǐ wèi, pí lóng róng jìn duì, dì yǔ jí zī shàn táng shì, lóng róng duì yuē: zhōng wáng tiān zī guò rén, ruò wú tā shì hào, bèi jiā bǎo yǎng, yóu wèi yǒu yì. rú chén jǐn zhí fēn yú wài, wàng bì xià yǐ shēn jiào zhī yú nèi. lóng róng yù zhī zhōng wáng yì xiàng, yì jiān yǐ fěng dì yě.
十一月,乙未,皮龍榮進對,帝語及資善堂事,龍榮對曰:「忠王天資過人,若無他嗜好,倍加保養,尤為有益。儒臣盡職分於外,望陛下以身教之於內。」龍榮預知忠王意向,亦兼以諷帝也。
chū, nǚ guān zhī gǔ de xìng, qí zhí wú zi cōng yín yuán yǐ jìn, dé zhī gé mén shì. móu zi cái jiǎo zòu yuē: zi cōng yī píng chéng shè, shì yàn xūn zhuó, yǐ guān jué wèi shì, jìn shēn zhī wú chǐ zhě fú còu qí mén, gōng lùn sù suǒ qiè chǐ, bù kě yòng. dì yuē: zi cōng zhī chú, jiāng yī yuè yǐ, nǎi shǐ jiǎo bó, hé yě? kě jí wèi shū xíng. zi cái yuē: wén shū bù guò bǎi kè, cǐ jiù zhì yě. jīn zi cōng lù huáng èr shí yú rì nǎi zhì, hòu shěng gài yù qí qí gōng zhí, shǐ chén bù dé jiǎo zhī ěr. gěi shě jì gāng zhī dì, qǐ róng cǐ bèi xíng sī yú qí jiān! yú shì zi cōng gǎi zhī lǐ zhōu, dài cì. zi cái yì lì qiú qù, chū zhī tài píng zhōu.
初,女冠知古得幸,其侄吳子聰夤緣以進,得知閤門事。牟子才繳奏曰:「子聰依憑城社,勢焰薰灼,以官爵為市,搢紳之無恥者輻湊其門,公論素所切齒,不可用。」帝曰:「子聰之除,將一月矣,乃始繳駁,何也?可即為書行。」子才曰:「文書不過百刻,此舊制也。今子聰錄黃二十餘日乃至,後省蓋欲俟其供職,使臣不得繳之耳。給舍紀綱之地,豈容此輩行私於其間!」於是子聰改知澧州,待次。子才亦力求去,出知太平州。
shí èr yuè, jiǎ shēn, dì yù fǔ chén yuē: shǔ bào dí shì pō zhòng, jiān suī xiǎo jié, wèi wén yǒu gǎn yǔ yī zhàn zhě, yí dà míng shǎng fá yǐ jī quàn zhī. dīng hài, yòu yù fǔ chén yuē: cháo shì yǒu shǔ rén xiǎo biān shì zhě, kě lìng tiáo jù bèi yù zhī cè, cān kǎo yòng zhī.
十二月,甲申,帝諭輔臣曰:「蜀報敵勢頗重,間雖小捷,未聞有敢與一戰者,宜大明賞罰以激勸之。」丁亥,又諭輔臣曰:「朝士有蜀人曉邊事者,可令條具備御之策,參考用之。」
shì suì, méng gǔ mǎ bù jūn dōu yuán shuài jiān lǐng shàng shū shěng shì chá hǎn zú, zhuī fēng hé nán wáng, shì wǔ xuān.
是歲,蒙古馬步軍都元帥兼領尚書省事察罕卒,追封河南王,諡武宣。
méng gǔ huáng dì hū bì lài, qiǎn dǒng wén yòng zhāo jīn gù chén luán chéng lǐ yě, qiě yuē: sù wén rén qīng xué yōu cái shàn, qián dé bù yào, jiǔ yù yī jiàn, qí wù tā cí. rén qīng, yě zhī zì yě. yě zhì, huáng dì wèn jīn nán qiān hòu jū guān zhě shú xián, yě duì yuē: xiǎn yí yī jié, wéi wán yán zhòng dé. yòu wèn wán yán hā dá jí bù hā hé rú, duì yuē: èr rén jiāng lüè duǎn shǎo, rèn zhī bù yí, cǐ jīn suǒ yǐ wáng yě. yòu wèn wèi zhēng cáo bīn hé rú, duì yuē: zhēng zhōng móu dǎng lùn, zhī wú bù yán, yǐ táng zhèng chén guān zhī, zhēng wèi dì yī. bīn fá jiāng nán, wèi cháng wàng shā yī rén, nǐ zhī fāng shū zhào hǔ kě yě, hàn zhī hán péng wèi huò, zài suǒ bù lùn. yòu wèn jīn zhī chén yǒu rú wèi zhēng zhě hū, duì yuē: jīn shì cè mèi chéng fēng, yù qiú wèi zhēng zhī xián, shí nán qí rén. yòu wèn jīn zhī rén cái xián fǒu, duì yuē: tiān xià wèi cháng fá cái, qiú zé dé zhī, shě zé shī zhī, lǐ shì rán ěr. jīn rú shēng yǒu rú wèi dāng wáng è lǐ xiàn qīng lán guāng tíng zhào fù hǎo jīng wáng bó wén děng, jiē yǒu yòng zhī cái, yòu jiē xián wáng suǒ cháng pìn wèn zhě, jǔ ér yòng zhī, hé suǒ bù kě, tè kǒng yòng zhī bù jǐn ěr. rán sì hǎi zhī guǎng, qǐ zhǐ cǐ shù zi zāi! wáng chéng néng páng qiú yú wài, jiāng jiàn jí yú míng tíng yǐ. yòu wèn tiān xià dāng hé yǐ zhì zhī, duì yuē: fū zhì tiān xià, nán zé nán yú dēng tiān, yì zé yì yú fǎn zhǎng. gài yǒu fǎ dù zé zhì, kòng míng zé shí zé zhì, jìn jūn zǐ tuì xiǎo rén zé zhì. rú shì ér zhì tiān xià, qǐ bù yì yú fǎn zhǎng hū? wú fǎ dù zé luàn, yǒu míng wú shí zé luàn, jìn xiǎo rén tuì jūn zǐ zé luàn. rú shì ér zhì tiān xià, qǐ bù nán yú dēng tiān hū? qiě wèi zhì zhī dào, bù guò lì jì gāng lì fǎ dù ér yǐ. jì gāng zhě, shàng xià xiāng wéi chí fǎ dù zhě, shǎng fá shì chéng quàn. jīn zé dà guān xiǎo lì, xià zhì biān máng, jiē zì zòng zì, yǐ sī hài gōng, shì wú jì gāng yě. yǒu gōng zhě wèi bì děi shǎng, yǒu zuì zhě wèi bì bèi fá, shén zé yǒu gōng zhě huò fǎn shòu rǔ, yǒu zuì zhě huò fǎn huò chǒng, shì wú fǎ dù yě. fǎ dù fèi, jì gāng huài, tiān xià bù biàn luàn, yǐ wèi xìng yǐ. yòu wèn zuó dì zhèn hé gù, duì yuē: tiān liè wèi yáng bù zú, dì zhèn wèi yīn yǒu yú. fū dì dào, yīn yě, yīn tài shèng zé biàn cháng. jīn zhī dì zhèn, huò jiān xié zài cè, huò nǚ yè shèng xíng, huò chán tè jiāo zhì, huò xíng fá shī zhōng, huò zhēng fá zhòu jǔ, wǔ zhě bì yǒu yī yú cǐ yǐ. fū tiān zhī ài jūn, rú ài qí zi, gù shì cǐ yǐ jǐng zhī. ruò néng biàn jiān xié, qù nǚ yè, píng chán tè, shèn xíng fá, shèn zhēng tǎo, shàng dāng tiān xīn, xià xié rén yì, zé kě zhuǎn jiù wèi xiū yǐ. huáng dì shēn rán zhī.
蒙古皇弟呼必賚,遣董文用招金故臣欒城李冶,且曰:「素聞仁卿學優才贍,潛德不燿,久欲一見,其勿它辭。」仁卿,冶之字也。冶至,皇弟問金南遷後居官者孰賢,冶對曰:「險夷一節,唯完顏仲德。」又問完顏哈達及布哈何如,對曰:「二人將略短少,任之不疑,此金所以亡也。」又問魏徵、曹彬何如,對曰:「征忠謀讜論,知無不言,以唐諍臣觀之,征為第一。彬伐江南,未嘗妄殺一人,擬之方叔、召虎可也,漢之韓、彭、衛、霍,在所不論。」又問今之臣有如魏徵者乎,對曰:「今世側媚成風,欲求魏徵之賢,實難其人。」又問今之人材賢否,對曰:「天下未嘗乏材,求則得之,舍則失之,理勢然耳。今儒生有如魏璫、王鶚、李獻卿、藍光庭、趙復、郝經、王博文等,皆有用之才,又皆賢王所嘗聘問者,舉而用之,何所不可,特恐用之不盡耳。然四海之廣,豈止此數子哉!王誠能旁求於外,將見集於明庭矣。」又問天下當何以治之,對曰:「夫治天下,難則難於登天,易則易於反掌。蓋有法度則治,控名責實則治,進君子、退小人則治。如是而治天下,豈不易於反掌乎?無法度則亂,有名無實則亂,進小人、退君子則亂。如是而治天下,豈不難於登天乎?且為治之道,不過立紀綱、立法度而已。紀綱者,上下相維持;法度者,賞罰示懲勸。今則大官小吏,下至編氓,皆自縱恣,以私害公,是無紀綱也。有功者未必得賞,有罪者未必被罰,甚則有功者或反受辱,有罪者或反獲寵,是無法度也。法度廢,紀綱壞,天下不變亂,已為幸矣。」又問昨地震何故,對曰:「天裂為陽不足,地震為陰有餘。夫地道,陰也,陰太盛則變常。今之地震,或奸邪在側,或女謁盛行,或讒慝交至,或刑罰失中,或征伐驟舉,五者必有一於此矣。夫天之愛君,如愛其子,故示此以警之。若能辨奸邪,去女謁,屏讒慝,慎刑罰,慎征討,上當天心,下協人意,則可轉咎為休矣。」皇弟深然之。
lǐ zōng jiàn dào bèi dé dà gōng fù xìng liè wén rén wǔ míng shèng ān xiào huáng dì bǎo yòu sì nián méng gǔ xiàn zōng liù nián
○理宗建道備德大功復興烈文仁武明聖安孝皇帝寶祐四年(蒙古憲宗六年)
chūn, zhēng yuè, guǐ sì shuò, zhào yuē: zhèn xiāo gàn zài niàn, shì shí duō jiān, cái jì guì ér shēng cái zhī dào wèi wén, mín lì qióng ér bō mín zhī lì zì ruò. shě fǎ yòng lì yǐ fēi yǐ, yǒu yuán wú lì ér páng yǐn yǐ suì qí gàn qǐng zhī sī, qí hé yǐ zhì xìng mén sāi dù xué hū? wàng zhì suī qín, kè gōng yù miǎo, wú guài yě. zī ěr èr sān dà chén, gè yáng nǎi zhí, wù xún míng ér zé shí, wù jiǎ gōng ér jì sī, zé yǔ rǔ jiā.
春,正月,癸巳朔,詔曰:「朕宵旰在念,適時多艱,財計匱而生財之道未聞,民力窮而剝民之吏自若。舍法用例已非矣,有元無例而旁引以遂其干請之私,其何以窒幸門、塞蠹穴乎?望治雖勤,課功愈邈,毋怪也。咨爾二三大臣,各揚乃職,務循名而責實,勿假公而濟私,則予汝嘉。」
xīn hài, zhào: jīng hú zhì zhì dà shǐ jiān kuí lù cè yīng shǐ wú yuān, yù jūn róng jí qiè, xǔ yòng pián yí.
辛亥,詔:「京湖制置大使兼夔路策應使吳淵,遇軍戎急切,許用便宜。」
jiǎ chén, dì yù fǔ chén: shì gé zhí zhǐ liǎng míng, lì wèi dìng gé, fēi wǔ jǔ qián míng, gèng bù zhào shì.
甲辰,帝諭輔臣:「試閣職止兩名,立為定格,非武舉前名,更不召試。」
dīng wèi, xiè fāng shū duó zhí, bà cí. xīn yǒu, shǐ sōng zhī chú guān wén diàn dà xué shì, yī qián yǒng guó gōng, zhì shì.
丁未,謝方叔奪職,罷祠。辛酉,史嵩之除觀文殿大學士,依前永國公,致仕。
èr yuè, bǐng yín, zhào shǐ sōng zhī fù zhí.
二月,丙寅,詔史嵩之復職。
wù chén, yǔ báo.
戊辰,雨雹。
gēng wǔ, yǐ jiǔ yǔ, zhào lín ān fǔ fā píng dí cāng mǐ èr wàn shí zhèn tiào.
庚午,以久雨,詔臨安府發平糴倉米二萬石賑糶。
bǐng zǐ, yǐ xí fēng yǎn shèng gōng kǒng zhū tiān chà tōng pàn jí zhōu, bù lí wù.
丙子,以襲封衍聖公孔洙添差通判吉州,不釐務。
gēng chén, yǐ jiǔ yǔ, zhào: jiān sī zhōu jùn jué xì qiú, wú dé yān yán, yù guān wú de jiān qiān, yǐ fáng běn zhí.
庚辰,以久雨,詔:「監司、州郡決繫囚,毋得淹延,獄官毋得兼簽,以妨本職。」
zài bō píng dí cāng mǐ èr wàn shí, sǔn jià jiē tiào. chū fēng zhuāng kù chǔ bì èr shí wàn, lìng diàn mǎ bù sī gěi kào. qí dà lǐ sì sān yá lín ān fǔ shǔ xiàn zhū jiǔ jūn suǒ jiàn jiān zāng shǎng qián, xī juān zhī.
再撥平糴倉米二萬石,損價接糶。出封樁庫楮幣二十萬,令殿、馬、步司給犒。其大理寺、三衙、臨安府屬縣諸酒軍所見監贓賞錢,悉蠲之。
guǐ wèi, zhào jǔ lián lì.
癸未,詔舉廉吏。
zhào hé shí, fán zhàn duō zhě, sǐ shì zhě, sù tiáo shàng tuī shǎng. bèi bīng zhī dì, liú lí zhī mín, yīng gàn kē diào, xī yǔ tíng miǎn.
詔核實,凡戰多者,死事者,速條上推賞。被兵之地,流離之民,應干科調,悉與停免。
sān yuè, dīng yǒu, zhào yǔ ruì sì róng wáng.
三月,丁酉,詔與芮嗣榮王。
rén yín, zhào: pú zé zhī quán bīng bù shì láng sì chuān xuān fǔ zhì zhì shǐ jiān zhī zhòng qìng fǔ.
壬寅,詔:「蒲擇之權兵部侍郎、四川宣撫制置使、兼知重慶府。」
gēng xū, dì yù fǔ chén yuē: shǔ zhōng gèng qiú dōng nán yī èr rén, yǐ wèi èr máo zhòng gōng zhī bèi. dǒng huái yán: jìn qiǎn lǐ yù lóng wèi dōu tǒng, yú lùn wèi rán. gèng dāng cǎi fǎng, yǐ bèi zhuó yòng.
庚戌,帝諭輔臣曰:「蜀中更求東南一二人,以為二矛重弓之備。」董槐言:「近遣李遇龍為都統,輿論謂然。更當採訪,以備擢用。」
bǐng chén, yù zhì zì mín xùn, yǐn jiàn gǎi guān rén, lìng gé mén xuān shì, réng pī yú yìn lì zhī shǒu.
丙辰,御製《字民訓》,引見改官人,令閤門宣示,仍批於印歷之首。
shì chūn, méng gǔ zhǔ huì zhū wáng bǎi guān yú yù mèng kè tú zhī dì, shè guǎ liù shí yú rì, cì jīn bó yǒu chà, dìng nǐ zhū wáng suì cì qián gǔ.
是春,蒙古主會諸王百官於裕孟克圖之地,設寡六十餘日,賜金帛有差,定擬諸王歲賜錢穀。
méng gǔ huáng dì hū bì lài qiǎn rén yì xíng zài suǒ, qǐng xù qiān nèi jùn hàn jūn cóng zhī.
蒙古皇弟呼必賚遣人詣行在所,請續簽內郡漢軍;從之。
xià, sì yuè, dīng mǎo, dì yù fǔ chén: lěi nián běi qí shè dù huái, kě yú yán biān cuò zhì fáng è. wù chén, dǒng huái yán dí yǒu móu gōng zǎo yáng jūn zhě, jìn wú yuān yǐ fén qí suǒ lì zhài shě, dì yuē: kě zǎo qǔ guāng huà, rú shǔ zhī ài kǒu huái zhī jiù hǎi, jiē dāng yù kǔn chén jí shí tú zhī. ruò gēn dì yǐ gù, kě wú hòu huàn.
夏,四月,丁卯,帝諭輔臣:「累年北騎涉渡淮,可於沿邊措置防遏。」戊辰,董槐言敵有謀攻棗陽軍者,近吳淵已焚其所立寨舍,帝曰:「可早取光化,如蜀之隘口、淮之舊海,皆當諭閫臣及時圖之。若根蒂已固,可無後患。」
guǐ wèi, zhào: jiǎ shì dào wèi cān zhī zhèng shì. wú yuān jìn guān sān děng, bìng zhí rèn yī jiù. chéng yuán fèng wèi cān zhī zhèng shì, cài kàng tóng zhī shū mì yuàn shì.
癸未,詔:「賈似道為參知政事。吳淵進官三等,並職任依舊。程元鳳為參知政事,蔡抗同知樞密院事。」
dì nián jìn gāo, cāo bǐng dú duàn, shì qún chén wú dāng yì zhě, jiàn xǐ xiá nìng rén, zhuó dīng dà quán wèi shì yù shǐ, qiè nòng wēi quán, dì fú jué wù. dà quán cháng qiǎn kè sī yú dǒng huái, huái yuē: chén wén rén chén wú sī jiāo, wú wéi shì shàng, bù gǎn sī jié nà, xìng wèi xiè dīng jūn! dà quán dà cán.
帝年浸高,操柄獨斷,視群臣無當意者,漸喜狎佞人,擢丁大全為侍御史,竊弄威權,帝弗覺悟。大全嘗遣客私於董槐,槐曰:「臣聞人臣無私交,吾惟事上,不敢私結納,幸為謝丁君!」大全大慚。
wǔ yuè, jiǎ wǔ, kǒng zǐ wǔ shí shì sūn yuán lóng shòu chū pǐn guān.
五月,甲午,孔子五十世孫元龍授初品官。
jiǎ chén, dì yù fǔ chén yuē: qiū fáng bù yuǎn, yí shì shì wèi zhī bèi. dǒng huái yuē: luó guǐ guó bào, sī bō zhōu wèi běi bīng liú dà lǐ, zhāo yǎng mán rén wèi xiàng dào, cǐ shén kě yōu. dì yuē: bǐ bù néng zhī, qīn qīn jí wǒ yǐ.
甲辰,帝諭輔臣曰:「秋防不遠,宜事事為之備。」董槐曰:「羅鬼國報,思、播州謂北兵留大理,招養蠻人為向道,此甚可憂。」帝曰:「彼不能支,駸駸及我矣。」
xú qīng sǒu wáng yě bìng duó zhí bà cí, réng chí zhí zhèng ēn shù.
徐清叟、王埜並奪職罷祠,仍篪執政恩數。
yǐ sì, dǒng huái yán: lú xù zhī shàng, yán jǐng shè xiǎn yǐ dài dí bīng, cǐ shì bù kě lìn fèi. chéng yuán fèng yuē: yí lìng bō zhōu yǐ bīng zhù luó guǐ, zhì sī yǐ bīng zhù bō zhōu. zhào yǐ yín wàn liǎng shǐ sī bō yuē luó guǐ wèi yuán.
乙巳,董槐言:「瀘、漵之上,鹽井設險以待敵兵,此事不可吝費。」程元鳳曰:「宜令播州以兵助羅鬼,制司以兵助播州。」詔以銀萬兩使思、播約羅鬼為援。
dīng dà quán lǜ dǒng huái bù xiāng róng, rì yè kè qiú huái duǎn. huái rù duì, jí yán dà quán xié nìng bù kě jìn, dì yuē: dà quán wèi cháng duǎn qīng, qīng wù yí. huái yuē: chén yǔ dà quán hé yuàn! gù bì xià bá chén zhì cǐ, chén zhī dà quán jiān xié ér jìn bù yán, shì fù bì xià yě. qiě bì xià wèi dà quán zhōng ér chén yǐ wèi jiān, bù kě yǔ jù shì bì xià yǐ. shàng shū qǐ hái gǔ, bù bào.
丁大全慮董槐不相容,日夜刻求槐短。槐入對,極言大全邪佞不可近,帝曰:「大全未嘗短卿,卿勿疑。」槐曰:「臣與大全何怨!顧陛下拔臣至此,臣知大全奸邪而噤不言,是負陛下也。且陛下謂大全忠而臣以為奸,不可與俱事陛下矣。」上書乞骸骨,不報。
jiǎ yín, cì jìn shì wén tiān xiáng děng wǔ bǎi liù shí jiǔ rén jí dì chū shēn. kǎo guān wáng yīng lín dé tiān xiáng juǎn, zòu yuē: shì juǎn gǔ yì ruò guī jiàn, zhōng gān rú tiě shí, chén gǎn wèi dé rén hè.
甲寅,賜進士文天祥等五百六十九人及第、出身。考官王應麟得天祥卷,奏曰:「是卷古誼若龜鑑,忠肝如鐵石,臣敢為得人賀。」
liù yuè, jiǎ xū, yǐ zhū jì sūn wèi tài fǔ sì bù zhī lú zhōu jiān tóng chuān lù ān fǔ, cuò zhì lú xù zhǎng níng biān jìng.
六月,甲戌,以硃驥孫為太府寺簿、知瀘州兼潼川路安撫,措置瀘、漵、長寧邊境。
xīn sì, zhè jiāng dī chéng. fán cháo tíng kē bō, qián yǐ mín jì, bǎi sān shí wǔ wàn jiǔ bǎi jiǔ shí yǒu qí, mǐ yǐ shí jì, sān wàn sān qiān yī bǎi, ér lín ān fǔ zhī fèi bù yǔ yān.
辛巳,浙江堤成。凡朝廷科撥,錢以緡計,百三十五萬九百九十有奇,米以石計,三萬三千一百,而臨安府之費不與焉。
guǐ wèi, dīng dà quán shū hé dǒng huái. shū wèi xià, dà quán yè bàn yǐ tái xí diào shěng bīng bǎi yú rén, lù rèn wéi huái dì, pò zhī chū, yú huái zhì dà lǐ sì, yù yǐ cǐ xié zhī. xū yú, chū běi guān, qì huái, xiāo hū ér sàn. huái xú bù rù jiē dài sì, bà xiāng zhī zhì shǐ xià, wù lùn dà hài.
癸未,丁大全疏劾董槐。疏未下,大全夜半以台檄調省兵百餘人,露刃圍槐第,迫之出,輿槐至大理寺,欲以此脅之。須臾,出北關,棄槐,囂呼而散。槐徐步入接待寺,罷相之制始下,物論大駭。
zhào: chéng yuán fèng cài kàng kě zàn lún rì dāng bǐ, jūn guó zhòng wù, shāng què zòu wén.
詔:「程元鳳、蔡抗可暫輪日當筆,軍國重務,商榷奏聞。」
qiū, qī yuè, xīn mǎo, dì yù fǔ chén: cái jì suǒ dāng zhěng dùn, lì jiān bù kě bù fáng, xū zé xiǎo liàn dū sī tí qí gāng. xún yǐ sūn zi xiù zhào chóng jié rèn zé jū què. shí jiǎ shì dào wēi quán rì shèng, tái jiàn cháng lùn qí bù jiāng, jí yì rán qiú qù. huì yǒu yán shì dào yǐ mì zòu zi xiù bù kě yòng, zhí zhèng suì zhì zi xiù, yǐ shì dào suǒ shàn lù hè dài zhī.
秋,七月,辛卯,帝諭輔臣:「財計所當整頓,吏奸不可不防,須擇曉練都司提其綱。」尋以孫子秀、趙崇潔任責拘榷。時賈似道威權日盛,台諫嘗論其部將,即毅然求去。會有言似道已密奏子秀不可用,執政遂置子秀,以似道所善陸壑代之。
tài xué zhū shēng lùn dīng dà quán bù dāng pò zhú dǒng huái jiǎ wǔ, yǐ dǒng huái wèi guān wén diàn dà xué shì tí jǔ lín ān fǔ dòng xiāo gōng.
太學諸生論丁大全不當迫逐董槐;甲午,以董槐為觀文殿大學士、提舉臨安府洞霄宮。
bǐng shēn, zhào yuē: jìn tuì tái jiàn, quán zài rén zhǔ ruò yóu xué xiào, wàn wú cǐ lǐ. qiě fēi dà chén suǒ de jìn tuì, xué xiào kě dé ér jìn tuì zhī hū? kòu hūn lǚ lǚ, gèng wú yǐ shí. kě lìng xué guān xiān yù sān xué zhū shēng, kě ān xīn yì yè, yǐ fù zhèn jiào yù zhī yì. réng lìng yù shǐ tái qì kān dāng shí tóng shì tái dié zuò chàng gǔ lǜ zhī lì, zhòng zuò shī xíng lín ān fǔ gēn jiū běn yú jiāng xiào, chéng qí bù néng qián shù yú bīng zhī zuì. dīng dà quán zhī zhú dǒng huái yě, rù shū zì jiě, dì yì bù yǐ wèi rán, rán bù yù xué xiào shàng shū, gù yǒu shì mìng.
丙申,詔曰:「進退台諫,權在人主;若由學校,萬無此理。且非大臣所得進退,學校可得而進退之乎?叩閽縷縷,更無已時。可令學官先諭三學諸生,可安心肄業,以副朕教育之意。仍令御史台契勘當時同侍台牒作倡鼓率之吏,重作施行;臨安府根究本隅將校,懲其不能鈐束隅兵之罪。」丁大全之逐董槐也,入疏自解,帝亦不以為然,然不欲學校上書,故有是命。
wù shēn, dì wèn fǔ chén yuē: wú yuān qǐ wàn bīng yǐ bèi lú xù sī bō, hé yǐ yīng zhī? chéng yuán fèng yuē: yù lìng yuān qiě xuǎn bīng wǔ qiān zhì kuí mén, lú xù yǒu jí zé yuán lú xù, sī bō yǒu jí zé yuán sī bō, dōng kě yǐ hàn jīn yáng, nán kě yǐ bì guī xiá, què cóng yán jiāng diào bīng wǔ qiān, yǐ bǔ jīng hú zhī shù.
戊申,帝問輔臣曰:「吳淵乞萬兵以備瀘、漵、思、播,何以應之?」程元鳳曰:「欲令淵且選兵五千至夔門,瀘、漵有急則援瀘、漵,思、播有急則援思、播,東可以捍金、洋,南可以庇歸、峽,卻從沿江調兵五千,以補京湖之數。」
qiū, qī yuè, jiǎ yín, zhī xù zhōu shǐ jùn diào zhōu shī lián yǔ méng gǔ zhàn, què zhī.
秋,七月,甲寅,知敘州史俊調舟師連與蒙古戰,卻之。
yǐ mǎo, yǐ chéng yuán fèng wèi yòu chéng xiàng jiān shū mì shǐ, cài kàng cān zhī zhèng shì, zhāng pán wèi duān míng diàn xué shì qiān shū shū mì yuàn shì.
乙卯,以程元鳳為右丞相兼樞密使,蔡抗參知政事,張磻為端明殿學士、簽書樞密院事。
bǐng chén, dì yù fǔ chén yuē: zhèn chì jì gāng, xiū míng fǎ dù, jīn rì jí wù. qián cǐ zhǐ yuán wù duò fèi fǎ, yǐ zhì dù bì zī duō, jīn dāng tòng gé. dì yòu yuē: ěr lái cháo tíng zhī shì qīng, hé sī suǒ yǐ zhòng zhī! chéng yuán fèng yán dāng yǐ qiú cái wèi jí, rén cái zhòng duō zé guó shì zì zhòng, dì rán zhī.
丙辰,帝諭輔臣曰:「振飭紀綱,修明法度,今日急務。前此只緣物惰廢法,以致蠹弊滋多,今當痛革。」帝又曰:「邇來朝廷之勢輕,盍思所以重之!」程元鳳言當以求才為急,人才眾多則國勢自重,帝然之。
méng gǔ zhū wáng tǎ qí ěr děng jūn guò dōng píng, lüè mín yáng shǐ. méng gǔ zhǔ wén zhī, qiǎn shǐ wèn zuì, yóu shì zhū jūn wú fàn zhě.
蒙古諸王塔齊爾等軍過東平,掠民羊豕。蒙古主聞之,遣使問罪,由是諸軍無犯者。