qǐ qiáng yǔ dān è zhēng yuè, jǐn tú wéi dà huāng luò shí èr yuè, fán sān nián.
起強圉單閼正月,盡屠維大荒落十二月,凡三年。
níng zōng fǎ tiān bèi dào chún dé mào gōng rén wén zhé wǔ shèng ruì gōng xiào huáng dì kāi xǐ sān nián jīn tài hé qī nián, méng gǔ tài zǔ èr nián
○寧宗法天備道純德茂功仁文哲武聖睿恭孝皇帝開禧三年(金泰和七年,蒙古太祖二年)
chūn, zhēng yuè, dīng chǒu shuò, liǎng huái xuān fǔ shǐ qiū chóng bà. jǐ mǎo, mìng zhī shū mì yuàn zhāng yán dū shì jiāng huái jūn mǎ.
春,正月,丁丑朔,兩淮宣撫使邱崈罷。己卯,命知樞密院張岩督視江淮軍馬。
shí jīn yǐ yǒu hé yì, chóng shàng shū qǐng yí shū jīn shuài yǐ chéng qián yì, qiě yán jīn rén jì zhǐ hán tuō zhòu wèi yuán móu, ruò yí shū, yí zàn miǎn xì xián. tuō zhòu dà nù, yǐ yán dài chóng. lǐ bì lì zhēng, yán chóng sù yǒu rén wàng, tuō zhòu biàn sè yuē: jīn tiān xià dú yǒu yī qiū chóng yé?
時金已有和意,崈上疏請移書金帥以成前議,且言金人既指韓侂胄為元謀,若移書,宜暫免系銜。侂胄大怒,以岩代崈。李壁力爭,言崈素有人望,侂胄變色曰:「今天下獨有一邱崈耶?」
jīn wán yán kuāng jìn gōng xiāng yáng. xiān shì kuāng jìn suǒ lüè nǚ zǐ bǎi rén. jīn zhǔ fāng xǐ yú wú xī zhī jiàng, cì kuāng zhào yuē: shǎn xī yī miàn, suī xià sì zhōu, wú xī zhī jiàng, zhèn suǒ jīng lüè. zì dà jūn chū jìng, wéi qīng suǒ bù zhòng lì wèi duō. jīn nán fá zhī shì, zé chéng qīng děng, qū qū fú huò, bù zú xiàn mù. bǐ shì hàn shuǐ yǐ wèi xiǎn zǔ, chuí mǎ ér dù, rú shè tǎn tú, jīng chǔ xuē píng, bù wèi nán shì. suī tiān yòu zhù, yì qīng chóu huà zhī xiào yě. yì hóng yuǎn tú, yǐ fù zhèn yì. kuāng dé zhào, suì jìn shī, xuán qiǎn wán yán fú hǎi bài sòng yuán bīng yú bái shí yù.
金完顏匡進攻襄陽。先是匡進所掠女子百人。金主方喜於吳曦之降,賜匡詔曰:「陝西一面,雖下四州,吳曦之降,朕所經略。自大軍出境,惟卿所部眾力為多。今南伐之事,責成卿等,區區俘獲,不足羨慕。彼恃漢水以為險阻,棰馬而渡,如涉坦途,荊楚削平,不為難事。雖天佑助,亦卿籌畫之效也。益宏遠圖,以副朕意。」匡得詔,遂進師,旋遣完顏福海敗宋援兵於白石峪。
wù yín, jīn chì zǎi chén jǔ cái gàn guān.
戊寅,金敕宰臣舉材幹官。
gēng chén, yǐ chén zì qiáng jiān shū mì shǐ.
庚辰,以陳自強兼樞密使。
guǐ wèi, jīn rén pò jiē zhōu.
癸未,金人破階州。
yǐ yǒu, jīn zèng gù shòu zhōu jūn shì wèi quán guān, cì qián bǎi wàn. chū, lǐ shuǎng wéi shòu zhōu, cì shǐ tú dān xī mù rén wǎng zhuó yíng, quán zài xuǎn zhōng, wèi shuǎng bīng suǒ zhí. shuǎng wèi quán yuē: ruò wèi wǒ mà jīn zhǔ, miǎn ruò sǐ. quán zhì chéng xià, fǎn mà sòng zhǔ, shuǎng nǎi shā zhī.
乙酉,金贈故壽州軍士魏全官,賜錢百萬。初,李爽圍壽州,刺史徒單曦募人往斫營,全在選中,為爽兵所執。爽謂全曰:「若為我罵金主,免若死。」全至城下,反罵宋主,爽乃殺之。
wù zǐ, jīn zhǔ zhào wán yán gāng fù zhōng dōu, xuán yǐ wèi shǎn xī xuān fǔ fù shǐ, hái jūn zhōng.
戊子,金主召完顏綱赴中都,旋以為陝西宣撫副使,還軍中。
xīn mǎo, wú xī zhāo tōng pàn guāng yuán fǔ quán dà ān jūn shì yáng zhèn zhòng, zhèn zhòng bù qū, yǐn yào sǐ.
辛卯,吳曦招通判光元府權大安軍事楊震仲,震仲不屈,飲藥死。
jiǎ wǔ, wú xī qiǎn jiāng lì jí yǐn jīn bīng rù fèng zhōu, yǐ sì jùn fù zhī, biǎo tiě shān wèi jiè. xī jí xìng zhōu wèi xíng gōng, gǎi yuán, zhì bǎi guān, shǐ rén gào qí bó mǔ zhào shì. zhào nù, jué zhī. shū mǔ liú rì yè hào qì, mà bù jué kǒu. xī yòu qiǎn dǒng zhèn zhì chéng dū zhì gōng diàn, fēn qí suǒ tǒng bīng shí wàn wèi tǒng shuài, qiǎn lù qí děng shù wàn zhōu, fàn zhōu xià jiā líng jiāng, shēng yán yuē jīn rén jiā gōng xiāng yáng. xià huáng bǎng yú chéng dū tóng chuān lì zhōu kuí zhōu sì lù, yǐ xìng zhōu wèi xìng dé fǔ, zhào suí jūn zhuǎn yùn shǐ ān bǐng wèi chéng xiàng zhǎng shǐ, quán xíng dū shěng shì.
甲午,吳曦遣將利吉引金兵入鳳州,以四郡付之,表鐵山為界。曦即興州為行宮,改元,置百官,使人告其伯母趙氏。趙怒,絕之。叔母劉日夜號泣,罵不絕口。曦又遣董鎮至成都治宮殿,分其所統兵十萬為統帥,遣祿祁等戍萬州,泛舟下嘉陵江,聲言約金人夾攻襄陽。下黃榜於成都、潼川、利州、夔州四路,以興州為興德府,召隨軍轉運使安丙為丞相長史,權行都省事。
wú xiàn wèi xī móu, yí shōu yòng shǔ míng shì yǐ xì mín xīn. yú shì chén xián zì kūn qí fā, shǐ cì qín zì gǔ qí mù, lǐ dào chuán dèng xìng fǔ yáng tài zhī xī qì guān qù.
吳晛為曦謀,宜收用蜀名士以系民心。於是陳咸自髡其發,史次秦自瞽其目,李道傳、鄧性甫、楊泰之悉棄官去。
wú xī suǒ qiǎn shǐ guō chéng děng jiāng guī shǔ, jīn zhǔ yù zhī yuē: rǔ zhǔ xiào shùn, yǐ quán shǔ guī fù, zhèn shén jiā zhī. rán lì guó rì qiǎn, kǒng sòng bīng qīn yì, rén xīn bù ān, fán yǒu dāng xíng shì, yǐ wěi wán yán gāng yí wén jì yì. xuán yǐ tóng zhī lín táo fǔ shì zhū hè lǜ guǒ lēi qí wèi xī fēng cè shǐ, yù zhī yuē: qīng yǐ biān miàn xuān lì, jiā zhī dú shū, shǔ rén shí qīng wēi míng, wù yǐ cái huì dòng xīn, shī dà guó tǐ.
吳曦所遣使郭澄等將歸蜀,金主諭之曰:「汝主效順,以全蜀歸附,朕甚嘉之。然立國日淺,恐宋兵侵軼,人心不安,凡有當行事,已委完顏綱移文計議。」旋以同知臨洮府事珠赫寽果勒齊為曦封冊使,諭之曰:「卿以邊面宣力,加之讀書,蜀人識卿威名,勿以財賄動心,失大國體。」
jīn bù sà kuí yǒu jí, bǐng shēn, mìng zuǒ chéng xiàng chóng hào jiān dōu yuán shuài, xíng shěng yú nán jīng, yǐ dài zhī.
金布薩揆有疾,丙申,命左丞相崇浩兼都元帥,行省於南京,以代之。
jīn zhǔ jì shā qí shū yǒng dǎo yǒng zhōng, jiǔ pō huǐ zhī, cháng yǐ mì zhá cì zhāng xíng jiǎn yuē: zhèn niàn hào zhèng èr wáng, wù gàn tiān cháng, zì yí yī qī, gǎo zàng xiào yě, duō lì nián suǒ, zhèn shén dào yān. yù zhuī fù qián jué, bèi lǐ gǎi zàng, qīng kě xiáng yuè gù shì yǐ wén. xíng jiǎn nǎi jù hàn huái nán lì wáng zhǎng chǔ wáng yīng táng yǐn tài zǐ jiàn chéng cháo cì wáng yuán jí qiào wáng zhòng fú gù shì, bìng cǎo zhào yǐ jìn. shí yǒng zhōng yǐ gǎi zàng, èr yuè, dīng sì, jīn zhǔ mìng fù hào wáng yǒng zhōng zhèng wáng yǒng dǎo jué, shì yǒng zhōng yuē lì, qí zi yú děng réng jìn gù. yǐ zhōu wáng yǒng jì zi zǎo wèi zhèng wáng hòu.
金主既殺其叔永蹈、永中,久頗悔之,嘗以密札賜張行簡曰:「朕念鎬、鄭二王,誤干天常,自貽伊戚,藁葬效野,多歷年所,朕甚悼焉。欲追復前爵,備禮改葬,卿可詳閱故事以聞。」行簡乃具漢淮南厲王長、楚王英、唐隱太子建成、巢刺王元吉、譙王重福故事,並草詔以進。時永中已改葬,二月,丁巳,金主命復鎬王永中、鄭王永蹈爵,諡永中曰厲,其子瑜等仍禁錮。以周王永濟子璪為鄭王後。
jǐ wèi, chéng sōng bà. yǐ yáng fǔ wèi sì chuān zhì zhì shǐ, wú xī zhú zhī.
己未,程松罷。以楊輔為四川制置使,吳曦逐之。
chū, fǔ zhī chéng dū, cháng yán wú xī bì fǎn. dì yì fǔ néng zhū xī, nǎi mì zhào shòu fǔ zhì zhì shǐ, xǔ yǐ pián yí cóng shì. qīng chéng shān dào rén ān shì dào xiàn shū yú fǔ yuē: shì dào suī fāng wài rén, ér dà rén xiān sheng yì cháng fā yǐ rù dào zhī mén. qiè yǐ wèi gōng chū dé xī xí, jí dāng hái shū, sòng qí jiā shì, jī yǐ zhōng xiào, jù guān shǔ jūn mín, sù fú hào tòng, yīn ér sàn jīn fà sù, péng jí zhōng yì, bì jiàn mén, xí kuí zǐ, xìng zhàng yì zhī shī, yǐ shùn tǎo nì. ér shì dài fū jiē jiǔ gāng fàn náng, bù míng dà yì, shàng yún shǎo qū yǐ bǎo shēng líng, hé qí bù zhī qīng zhòng rú cǐ! cǐ fēi xī yī rén zhī pàn, nǎi jǔ shǔ shì dài fū zhī pàn yě. qiě xī suī pàn nì, yóu yǒu suǒ jì, wèi gǎn jiàn zhēng shuò, shā shì dài fū, shàng yǐ xū wén jiàn zhāo, yì yǐ gōng zhī yǔ fǒu bo mín zhī cóng wéi yě. jīn yōu yōu bù jué, tú wèi fù rén nǚ zǐ zhī bēi, yuǎn jìn shī wàng. qū qū xíng nián wǔ shí èr yǐ, gǔ rén yán: kě yǐ shēng ér shēng, fú yě kě yǐ sǐ ér sǐ, yì fú yě jué bù rěn wū miàn dài tiān, tóng wèi pàn mín yě. fǔ yǒu zhòng míng, shǔ shì dài fū duō quàn jǔ yì bīng, ér shì dào zhī yán yóu qiè. fǔ zì yǐ bù xí bīng shì, qiě nèi jùn wú bīng, qiān yán bù fā. xī yí fǔ zhī suì níng fǔ, fǔ yǐ yìn shòu tōng pàn hán zhí, qì chéng dū qù.
初,輔知成都,常言吳曦必反。帝意輔能誅曦,乃密詔授輔制置使,許以便宜從事。青城山道人安世道獻書於輔曰:「世道雖方外人,而大人先生亦嘗發以入道之門。竊以為公初得曦檄,即當還書,誦其家世,激以忠孝,聚官屬軍民,素服號慟,因而散金髮粟,彭集忠義,閉劍門,檄夔、梓,興仗義之師,以順討逆。而士大夫皆酒缸飯囊,不明大義,尚雲少屈以保生靈,何其不知輕重如此!此非曦一人之叛,乃舉蜀士大夫之叛也。且曦雖叛逆,猶有所忌,未敢建正朔,殺士大夫,尚以虛文見招,亦以公之與否卜民之從違也。今悠悠不決,徒為婦人女子之悲,遠近失望。區區行年五十二矣,古人言:『可以生而生,福也;可以死而死,亦福也;』決不忍污面戴天,同為叛民也。」輔有重名,蜀士大夫多勸舉義兵,而世道之言尤切。輔自以不習兵事,且內郡無兵,遷延不發。曦移輔知遂寧府,輔以印授通判韓植,棄成都去。
yǐ zhī jiàn kāng fǔ yè shì jiān jiāng huái zhì zhì shǐ. shì wèi sān guó sūn shì cháng yǐ jiāng běi shǒu jiāng, zì nán táng yǐ lái shǐ shī zhī, nǎi qǐng yú cháo, jiān jié zhì jiāng běi zhū zhōu, zhào cóng zhī. shí yǔ xí páng wǔ, ér shì zhì shì rú píng shí, jūn xū jiē cóng guān gěi, mín yǐ bù rǎo, qí fáng shǒu jiē jǐn fǎ dù.
以知建康府葉適兼江淮制置使。適謂三國孫氏嘗以江北守江,自南唐以來始失之,乃請於朝,兼節制江北諸州,詔從之。時羽檄旁午,而適治事如平時,軍須皆從官給,民以不擾,其防守皆盡法度。
gēng shēn, yǐ hàn, zhào jué xì qiú.
庚申,以旱,詔決繫囚。
guǐ hài, jīn zhǔ rú jiàn chūn gōng bǐng yín, hái gōng.
癸亥,金主如建春宮;丙寅,還宮。
dīng mǎo, bà jiāng zhè jīng hú fú jiàn zhāo jūn.
丁卯,罷江、浙、荊湖、福建招軍。
wù chén, jīn píng zhāng zhèng shì jiān zuǒ fù yuán shuài bù sà kuí zú yú xià cài. sàng guī, jīn zhǔ qīn lín diàn, shì wǔ sù. kuí tǐ gāng nèi hé, yǔ wù wú wǔ, lín mín yǒu huì zhèng. qí wèi jiāng yě, jūn mén zhèn jìng, shǎng fá bì xíng. chū dù huái, jí mìng chè qù fú liáng, suǒ zhì jiē yīn liáng yú dí, wú kuì yùn zhī láo. wèi cháng qīng yòng shì zú, yǔ zhī tóng gān kǔ, rén yì lè wèi yòng.
戊辰,金平章政事兼左副元帥布薩揆卒於下蔡。喪歸,金主親臨奠,諡武肅。揆體剛內和,與物無忤,臨民有惠政。其為將也,軍門鎮靜,賞罰必行。初渡淮,即命撤去浮梁,所至皆因糧於敵,無饋運之勞。未嘗輕用士卒,與之同甘苦,人亦樂為用。
jīn wán yán kuāng jiǔ wéi xiāng yáng, shì zú jí yì huì wén chóng xǐ zhì biàn, gēng wǔ, yǐn shī hái.
金完顏匡久圍襄陽,士卒疾疫;會聞崇洗至汴,庚午,引師還。
xīn wèi, juān liǎng huái bèi bīng zhū zhōu zū fù.
辛未,蠲兩淮被兵諸州租賦。
guǐ yǒu, jīn pàn píng yáng fǔ shì wèi wáng yǒng jì gǎi wǔ dìng jūn jié dù shǐ, jiān fèng shèng zhōu guǎn nèi guān chá shǐ.
癸酉,金判平陽府事衛王永濟改武定軍節度使,兼奉聖州管內觀察使。
jiān xìng zhōu hé jiāng cāng yì chāng yáng jù yuán móu tǎo wú xī, nǎi yīn yǔ xī jiāng zhāng lín zhū bāng níng jí zhōng yì shì zhū fú děng shēn xiāng jié. méi zhōu rén chéng mèng xī zhī zhī, yǐ gào ān bǐng. bǐng shí chēng jí, wèi shì shì, nǎi shǔ mèng xī yǐ shū zhì jù yuán, yán zhì wò suǒ. jù yuán yuē: xiān shēng ér wèi nì zéi chéng xiàng zhǎng shǐ yé? bǐng hào kū yuē: mù qián bīng jiāng, wǒ suǒ zhī, bù néng fèn qǐ. bì děi háo jié, nǎi miè cǐ zéi. jù yuán yuē: fēi xiān shēng bù zú yǐ jǔ cǐ shì, fēi jù yuán bù zú yǐ le cǐ shì. huì xìng zhōu zhōng jūn zhèng jiāng lǐ hǎo yì, yì jié jūn shì lǐ guì jìn shì yáng jūn yù lǐ kūn chén lǐ biāo děng shù shí rén móu zhū xī. hǎo yì yuē: cǐ shì shì sǐ bào guó, jiù sì shǔ shēng líng. dàn xī sǐ hòu, ruò wú wēi wàng zhě zhèn fǔ, kǒng yī biàn wèi yǐ, yī biàn fù shēng. yù lì zhǎng shǐ ān bǐng yǐ zhǔ shì, shǐ kūn chén yāo jù yuán yǔ huì. jù yuán wǎng yǔ yuē, hái bào bǐng. bǐng shǐ chū shì shì. jūn yù yǔ bái zǐ shēn gòng cǎo mì zhào.
監興州合江倉益昌楊巨源謀討吳曦,乃陰與曦將張林、硃邦寧及忠義士硃福等深相結。眉州人程夢錫知之,以告安丙。丙時稱疾,未視事,乃屬夢錫以書致巨源,延至臥所。巨源曰:「先生而為逆賊丞相長史耶?」丙號哭曰:「目前兵將,我所知,不能奮起。必得豪傑,乃滅此賊。」巨源曰:「非先生不足以舉此事,非巨源不足以了此事。」會興州中軍正將李好義,亦結軍士李貴、進士楊君玉、李坤辰、李彪等數十人謀誅曦。好義曰:「此事誓死報國,救四蜀生靈。但曦死後,若無威望者鎮撫,恐一變未已,一變復生。」欲立長史安丙以主事,使坤辰邀巨源與會。巨源往與約,還報丙。丙始出視事。君玉與白子申共草密詔。
yǐ hài, wèi míng, hǎo yì lǜ qí tú qī shí sì rén rù wěi gōng. shí wěi gōng mén dòng kāi, hǎo yì dà hū ér rù yuē: fèng cháo tíng mì zhào, yǐ ān zhǎng shǐ wèi xuān fǔ, lìng wǒ zhū fǎn zéi, gǎn kàng zhě yí qí zú. xī wèi bīng qiān yú, wén yǒu zhào, jiē qì tǐng ér zǒu. jù yuán chí zhào chéng mǎ, zì chēng fèng shǐ, rù nèi hù. xī qǐ hù yù yì, lǐ guì qián zhí zhī, rèn zhōng xī jiá. xī fǎn pū guì pū yú dì, hǎo yì jí hū wáng huàn fǔ qí yāo, xī shǐ zòng guì, guì suì zhuó qí shǒu, chí gào bǐng. xuān zhào, chí xī shǒu fǔ dìng, chéng zhōng shì bù yì sì, jǐn shōu xī dǎng, shā zhī. zhòng tuī bǐng quán sì chuān xuān fǔ shǐ, jù yuán quán cān zàn jūn shì. bǐng chén xī suǒ yǐ fǎn jí jiǎo zhì píng zéi pián yí shǎng gōng zhuàng, shàng shū zì hé, dài zuì, hán xī shǒu jí wéi zhì fǎ wù yǔ xī suǒ shòu jīn rén zhào yìn sòng yú cháo. xī jiàn lì fán sì shí yī rì.
乙亥,未明,好義率其徒七十四人入偽宮。時偽宮門洞開,好義大呼而入曰:「奉朝廷密詔,以安長史為宣撫,令我誅反賊,敢抗者夷其族。」曦衛兵千餘,聞有詔,皆棄梃而走。巨源持詔乘馬,自稱奉使,入內戶。曦啟戶欲逸,李貴前執之,刃中曦頰。曦反撲貴仆於地,好義即呼王換斧其腰,曦始縱貴,貴遂斫其首,馳告丙。宣詔,持曦首撫定,城中市不易肆,盡收曦黨,殺之。眾推丙權四川宣撫使,巨源權參贊軍事。丙陳曦所以反及矯制平賊便宜賞功狀,上疏自劾,待罪,函曦首及違製法物與曦所受金人詔印送於朝。曦僭立凡四十一日。
xiān shì hán tuō zhòu wén xī fǎn, dà jù, yǔ xī shū, xǔ yǐ máo tǔ zhī fēng, qiě zhào zhī zhèn jiāng fǔ yǔ wén shào jié wèn jì. shào jié yún: ān bǐng bì néng tǎo zéi. tuō zhòu nǎi mì yǐ bó shū yù bǐng yún: ruò néng tú xī bào guó yǐ míng běn xīn, jí dāng bù cì tuī shǎng. shū wèi dá ér zhū xī, lù bù yǐ zhì, jǔ cháo dà xǐ.
先是韓侂胄聞曦反,大懼,與曦書,許以茅土之封,且召知鎮江府宇文紹節問計。紹節云:「安丙必能討賊。」侂胄乃密以帛書諭丙云:「若能圖曦報國以明本心,即當不次推賞。」書未達而誅曦,露布已至,舉朝大喜。
xī shǒu zhì lín ān, xiàn yú miào shè, xiāo zhī shì sān rì. zhào zhū xī qī zǐ, jiā shǔ xǐ lǐng nán, duó xī fù tǐng gōng jué, qiān xī zǔ lín zi sūn chū shǔ, cún lín miào sì, jiè zi sūn miǎn lián zuò.
曦首至臨安,獻於廟社,梟之市三日。詔誅曦妻子,家屬徙嶺南,奪曦父挺宮爵,遷曦祖璘子孫出蜀,存璘廟祀,玠子孫免連坐。
jīn zhū hè lǜ guǒ lēi qí wèi zhì shǔ ér wú xī yǐ zhū, jīn zhǔ wén zhī, yì shū jǔ, qiǎn shǐ zé wán yán gāng yuē: xī zhī jiàng, zì dāng jìn jù xiān rén guān, yǐ zhì shǔ mìng, qiě wèi xī zhòng. jì bù jù guān, fù chè bīng, shǐ ān bǐng wú suǒ dàn, shì yí yǒu jīn rì yě!
金珠赫寽果勒齊未至蜀而吳曦已誅,金主聞之,意殊沮,遣使責完顏綱曰:「曦之降,自當進據仙人關,以制蜀命,且為曦重。既不據關,復撤兵,使安丙無所憚,是宜有今日也!」
sān yuè, dīng chǒu, zhǎn wěi sì chuān dōu zhuǎn yùn shǐ xú jǐng wàng yú lì zhōu.
三月,丁丑,斬偽四川都轉運使徐景望於利州。
gēng zǐ, yǐ yáng fǔ wèi sì chuān xuān fǔ shǐ, ān bǐng fù zhī, xǔ yì wèi xuān yù shǐ.
庚子,以楊輔為四川宣撫使,安丙副之,許奕為宣諭使。
jīn yǐ wán yán kuāng wèi zuǒ fù yuán shuài.
金以完顏匡為左副元帥。
rén yín, sì chuān xuān yù shǐ chéng sōng luò zhí, yún zhōu ān zhì xún xǐ lǐ zhōu.
壬寅,四川宣諭使程松落職,筠州安置;尋徙澧州。
yáng jù yuán lǐ hǎo yì wèi ān bǐng yuē: xī sǐ, zéi pò dǎn yǐ. guān wài xī hé chéng jiē fèng sì zhōu, wèi shǔ yào hài, yí chéng shì fù qǔ zhī bù rán, bì wèi hòu huàn. bǐng cóng zhī, hǎo yì jìn bīng, cì yú dú tóu lǐng, huì zhōng yì jí mín bīng jiā jī, jīn rén sǐ zhě bì lù. qī rì, zhì xī hé zhōu, jīn jiāng wán yán qīn dùn qù. hǎo yì zhěng zhòng ér rù, jūn mín huān hū yíng bài, hǎo yì jí fǔ kù yǐ guī yú guān. yú shì zhāng lín lǐ jiǎn fù chéng zhōu, liú chāng guó fù jiē zhōu, zhāng yì fù fèng zhōu, sūn zhōng ruì fù dà sàn guān. jīn gǒng zhōu qián xiá wán yán ā shí zhàn sǐ, jīn zhǔ mìng wán yán gāng chè wǔ zhōu zhī bīng, tuì bǎo yào hài. hǎo yì jìn qù qín zhōu, jūn shēng dà zhèn, bǐng xīn jì zhī.
楊巨源、李好義謂安丙曰:「曦死,賊破膽矣。關外西和、成、階、鳳四州,為蜀要害,宜乘勢復取之;不然,必為後患。」丙從之,好義進兵,次於獨頭嶺,會忠義及民兵夾擊,金人死者蔽路。七日,至西和州,金將完顏欽遁去。好義整眾而入,軍民歡呼迎拜,好義籍府庫以歸於官。於是張林、李簡復成州,劉昌國復階州,張翼復鳳州,孫忠銳復大散關。金鞏州鈐轄完顏阿實戰死,金主命完顏綱撤五州之兵,退保要害。好義進趣秦州,軍聲大振,丙心忌之。
xià, sì yuè, bǐng chén, jīn yǐ hè shě lī zi rén wèi yòu fù yuán shuài.
夏,四月,丙辰,金以赫舍哩子仁為右副元帥。
jǐ wèi, yǐ fāng xìn rú wèi guó xìn suǒ cān yì guān, rú jīn jūn. shí hán tuō zhòu mù kě yǐ bào shǐ jīn shuài fǔ zhě, jìn chén jiàn xìn rú kě shǐ, zì xiāo shān chéng zhào fù xíng zài, mìng yǐ shǐ shì. xìn rú yuē: kāi xìn zì wǒ, jīn rén shè wèn shǒu móu, dāng yǐ hé cí dá zhī? tuō zhòu jué rán. xìn rú suì chí zhāng yán shū yǐ xíng.
己未,以方信孺為國信所參議官,如金軍。時韓侂胄募可以報使金帥府者,近臣薦信孺可使,自蕭山丞召赴行在,命以使事。信孺曰:「開釁自我,金人設問首謀,當以何詞答之?」侂胄矍然。信孺遂持張岩書以行。
dīng mǎo, zhào yáng fǔ hái, yǐ wú liè wèi sì chuān zhì zhì shǐ. shí cháo tíng chá ān bǐng yǔ fǔ yì, zhào fǔ fù què. fǔ dǐ jiàn kāng, yǐn jiù bù jìn. zhù zuò zuǒ láng yáng jiǎn yán fǔ qì chéng dū, bù dāng zhào, suì mìng fǔ zhī jiàn kāng.
丁卯,召楊輔還,以吳獵為四川制置使。時朝廷察安丙與輔異,召輔赴闕。輔抵建康,引咎不進。著作佐郎楊簡言輔棄成都,不當召,遂命輔知建康。
wù chén, yǐ zī zhèng diàn xué shì qián xiàng zǔ cān zhī zhèng shì.
戊辰,以資政殿學士錢象祖參知政事。
jǐ sì, gǎi xìng zhōu wèi miǎn zhōu, yǐ lǐ hǎo yì wèi fù dōu tǒng zhì.
己巳,改興州為沔州,以李好義為副都統制。
gēng wǔ, zèng yáng zhèn zhòng guān, réng guān qí zi yī rén.
庚午,贈楊震仲官,仍官其子一人。
guǐ yǒu, jīn rén fù pò dà sàn guān. ān bǐng sù è sūn zhōng ruì, zhì shì dà sàn guān shī shǒu, bǐng xí zhōng ruì hái, yù shā zhī, xiān mìng yáng jù yuán xié lǐ bāng níng yǐ miǎn bīng èr qiān cè yīng. jù yuán zhì fèng zhōu, yīn zhōng ruì chū yíng, fú zhuàng shì yú mù hòu, tū chū shā zhī, jí qí zi kuí. bǐng suì yǐ zhōng ruì fù wěi biǎo wén yú cháo.
癸酉,金人復破大散關。安丙素惡孫忠銳,至是大散關失守,丙檄忠銳還,欲殺之,先命楊巨源偕李邦寧以沔兵二千策應。巨源至鳳州,因忠銳出迎,伏壯士於幕後,突出殺之,及其子揆。丙遂以忠銳附偽表聞於朝。
wǔ yuè, wù yín, zhào: wú xī dǎng lǐ shēn zhī děng shí liù rén, chú míng, biān guǎn liǎng guǎng jí hú nán zhū zhōu.
五月,戊寅,詔:「吳曦黨李紳之等十六人,除名,編管兩廣及湖南諸州。」
jǐ mǎo, jīn zhǔ xìng dōng yuán, shè liǔ.
己卯,金主幸東園,射柳。
xīn mǎo, tài huáng tài hòu xiè shì bēng.
辛卯,太皇太后謝氏崩。
wù xū, fù yǐ yáng fǔ wèi sì chuān zhì zhì shǐ, zhào wú liè hái.
戊戌,復以楊輔為四川制置使,召吳獵還。
lǐ hǎo yì gōng qín zhōu, wéi zào jiǎo bǎo, jīn dōu tǒng zhū hè lǜ guǒ lēi qí yǐ bīng fù zhī. hǎo yì liè chén shān gǔ, yǐ wǔ chē wèi zuǒ yòu yì, fú nǔ qí xià, jìng qián bó zhàn, guǒ lēi qí yù zhī. nán shī yáng què, guǒ lēi qí zhuī zhī, yù fú, bù dé qián, nǎi tuì ér jié chén. hǎo yì huī zhòng fù zhì, fán wǔ zhàn, nán shī chén yì jiān. guǒ lēi qí huàn zhī, fēn qí wèi èr, lún xī chū zhàn jiǔ zhī, qián qiǎn bīng zì shān chí xià hé jī, nán shī chén dòng, shì zú duō sǐ, hǎo yì nǎi jiě wéi qù.
李好義攻秦州,圍皁角堡,金都統珠赫寽果勒齊以兵赴之。好義列陳山谷,以武車為左、右翼,伏弩其下,徑前搏戰,果勒齊御之。南師陽卻,果勒齊追之,遇伏,不得前,乃退而結陳。好義麾眾復至,凡五戰,南師陳益堅。果勒齊患之,分騎為二,輪悉出戰;久之,潛遣兵自山馳下合擊,南師陳動,士卒多死,好義乃解圍去。
shì yuè, jīn fàng gōng nǚ èr shí rén.
是月,金放宮女二十人。
liù yuè, yǐ sì shuò, jīn zhào: cháo guān liù pǐn wài guān wǔ pǐn yǐ shàng jí qīn wáng, jǔ tōng qián gǔ yī rén, bù jǔ zhě fá, jǔ bù dāng zhě lùn rú lǜ.
六月,乙巳朔,金詔:「朝官六品、外官五品以上及親王,舉通錢穀一人,不舉者罰,舉不當者論如律。」
jǐ yǒu, jīn yǐ shān dōng duō dào, zhì: tóng dǎng néng zì shā bǔ zhě, guān shǎng yǒu chà.
己酉,金以山東多盜,制:「同黨能自殺捕者,官賞有差。」
wù wǔ, jīn yǐ wū kù lī yì wèi yuán shuài zuǒ jiān jūn, wán yán sà lǎ wèi yuán shuài zuǒ dōu jiān.
戊午,金以烏庫哩誼為元帥左監軍,完顏薩喇為元帥左都監。
jǐ wèi, lǐ hǎo yì yù dú sǐ, shí wú xī jiù jiāng wáng xǐ, qiǎn qí dǎng liú chāng guó fù xī hé zhōu, tīng hǎo yì jié zhì. hǎo yì yǔ zhī chóu zuò, huān yǐn dá dàn, hǎo yì xīn fù bào tòng sǐ, chāng guó dùn qù. jí liàn, kǒu bí zhǎo zhǐ jiē qīng hēi, jū mín hào tòng rú sī qīn. cháo tíng lǜ xǐ wèi biàn, shòu jié dù shǐ, yí jīng è dōu tǒng zhì. jì ér chāng guó dòu fā sǐ.
己未,李好義遇毒死,時吳曦舊將王喜,遣其黨劉昌國赴西和州,聽好義節制。好義與之酬酢,歡飲達旦,好義心腹暴痛死,昌國遁去。即殮,口鼻爪指皆青黑,居民號慟如私親。朝廷慮喜為變,授節度使,移荊鄂都統制。既而昌國痘發死。
guǐ yǒu, ān bǐng shā cān yì guān yáng jù yuán, chū, wú xī zhī zhū, shí yáng jù yuán lǐ hǎo yì shǒu chàng, ān bǐng yǐ láo jī shàng yú cháo, wěi yán yǐ jù yuán hǎo yì wèi shǒu, shí zé dú hòu èr rén. jí jiǎng yù zhū pàn zhào shū zhì miǎn zhōu jù yuán wèi rén yuē: zhào mìng yī zì bù jí jù yuán, yí yǒu bì qí gōng zhě. é bào wáng xǐ shòu jié dù shǐ, ér jù yuán jǐn dé tōng pàn, xīn yì bù píng, nǎi wèi qǐ yǐ xiè bǐng yuē: fēi shǐ yǐ xià liáo chéng, shēn mù lǔ zhòng lián zhī gāo yì jiě yìn ér qù péng zé, shù jǐ táo jìng jié zhī qīng fēng. jí yòu sù gōng yú cháo. huò wèi bǐng yuē: jù yuán móu wèi luàn. bǐng lìng wáng xǐ jū qí dǎng, jiē dǐ zuì. shí jù yuán fāng yǔ jīn rén zhàn yú fèng shān zhī zhǎng qiáo, bǐng mì shǐ xìng yuán dōu tǒng zhì péng hé shōu jù yuán, xiè sòng làng zhōu yù, zhì dà ān lóng wěi tān, bǐng shǐ jiāng xiào fán shì xiǎn qǔ dāo duàn qí shǒu, bù jué zhě yú cùn, suì yǐ jù yuán zì yì wén. zhōng yì zhī shì, wén zhě mò bù è wàn liú tì. jiàn wài shì rén zhāng bó wēi wèi wén yǐ diào, qí cí yóu bēi qiè. lǐ bì zài zhèng fǔ, wén bǐng shàng jù yuán bài zhuàng, tàn yuē: xī, jù yuán qí sǐ yǐ! bǐng yǐ rén qíng xiōng xiōng, shàng zhāng qiú miǎn. yáng fǔ yì wèi bǐng shā jù yuán, bì zhào biàn, qǐng yǐ liú jiǎ dài zhī.
癸酉,安丙殺參議官楊巨源,初,吳曦之誅,實楊巨源、李好義首倡,安丙以勞績上於朝,偽言以巨源、好義為首,實則獨後二人。及獎諭誅叛詔書至沔州、巨源謂人曰:「詔命一字不及巨源,疑有蔽其功者。」俄報王喜授節度使,而巨源僅得通判,心益不平,乃為啟以謝丙曰:「飛矢以下聊城,深慕魯仲連之高誼;解印而去彭澤,庶幾陶靖節之清風。」即又訴功於朝。或謂丙曰:「巨源謀為亂。」丙令王喜鞫其黨,皆抵罪。時巨源方與金人戰於鳳山之長橋,丙密使興元都統制彭輅收巨源,械送閬州獄,至大安龍尾灘,丙使將校樊世顯取刀斷其首,不絕者逾寸,遂以巨源自殪聞。忠義之士,聞者莫不扼腕流涕。劍外士人張伯威為文以吊,其辭尤悲切。李壁在政府,聞丙上巨源敗狀,嘆曰:「嘻,巨源其死矣!」丙以人情洶洶,上章求免。楊輔亦謂丙殺巨源,必召變,請以劉甲代之。
qiū, qī yuè, jǐ mǎo, fēng bù chóu wèi sì pú wáng.
秋,七月,己卯,封不儔為嗣濮王。
gēng chén, jīn cháo xiàn yú yǎn qìng gōng.
庚辰,金朝獻於衍慶宮。
rén wǔ, jīn zhào: mín jiān jiāo yì diǎn mào, yī guàn yǐ shàng, bìng yòng jiāo chāo, wú yòng qián.
壬午,金詔:「民間交易典貿,一貫以上,並用交鈔,毋用錢。」
dà hàn, fēi huáng bì tiān, shí zhè xī dòu sù jiē jǐn. yǐ yǒu, xià zhào zuì jǐ, mìng jùn yì zhèn xù zhī.
大旱,飛蝗蔽天,食浙西豆、粟皆盡。乙酉,下詔罪己,命郡邑賑恤之。
jīn chì shàng shū shěng: zì jīn chū shòu jiān chá zhě, lìng jìn lì hài tiě zǐ, yǐ dài zhào jiàn.
金敕尚書省:「自今初受監察者,令進利害帖子,以待召見。」
jiǎ wǔ, jīn zuǒ fù yuán shuài wán yán kuāng zì xǔ zhōu hái dōu.
甲午,金左副元帥完顏匡自許州還都。
bā yuè, gēng xū, jīn gē rǔ zhōu xiāng chéng xiàn lì xǔ zhōu.
八月,庚戌,金割汝州襄城縣隸許州。
chū, fāng xìn rú zhì háo zhōu, hè shě lī zi rén zhǐ zhī yú yù, lù rèn huán shǒu zhī, jué qí xīn shuǐ, yào yǐ wǔ shì. xìn rú yuē: fǎn fú guī bì, kě yě fù sòng shǒu móu, zì gǔ wú zhī chēng fān gē dì, zé fēi chén zǐ suǒ gǎn yán. zi rén nù yuē: ruò bù wàng shēng hái yé? xìn rú yuē: wú jiāng mìng chū guó mén shí, yǐ zhì shēng sǐ dù wài yǐ. zi rén qiǎn zhì biàn jiàn yuán shuài chóng hào, chū jiù chuán shě. chóng hào shǐ jiāng mìng zhě lái, jiān chí wǔ shuō, qiě wèi chēng fān gē dì zì yǒu gù shì. xìn rú yuē: xī jìng kāng cāng zú gē sān zhèn, shào xìng yǐ tài mǔ gù zàn qū, jīn rì kě yòng wèi gù shì yé? qǐng miàn jiàn chéng xiàng jué zhī. chóng hào zuò wò zhōng, chén bīng jiàn xìn rú, yuē: wǔ shì bù cóng, bīng jí nán xià yǐ. xìn rú biàn duì bù shǎo qū, chóng hào chì zhī yuē: qián rì xìng bīng, jīn rì qiú hé, hé yě? xìn rú yuē: qián rì xìng bīng fù chóu, wèi shè jì yě jīn rì qū jǐ qiú hé, wèi shēng líng yě. chóng hào bù néng jié, shòu yǐ bào shū yuē: hé yǔ zhàn, qí zài zhì jué zhī.
初,方信孺至濠州,赫舍哩子仁止之於獄,露刃環守之,絕其薪水,要以五事。信孺曰:「反俘、歸幣,可也;縛送首謀,自古無之;稱籓、割地,則非臣子所敢言。」子仁怒曰:「若不望生還耶?」信孺曰:「吾將命出國門時,已置生死度外矣。」子仁遣至汴見元帥崇浩,出就傳舍。崇浩使將命者來,堅持五說,且謂稱籓、割地自有故事。信孺曰:「昔靖康倉卒割三鎮,紹興以太母故暫屈,今日可用為故事耶?請面見丞相決之。」崇浩坐幄中,陳兵見信孺,曰:「五事不從,兵即南下矣。」信孺辯對不少屈,崇浩叱之曰:「前日興兵,今日求和,何也?」信孺曰:「前日興兵復仇,為社稷也;今日屈己求和,為生靈也。」崇浩不能詰,授以報書曰:「和與戰,俟再至決之。」
xìn rú hái, zhào shì cóng liǎng shěng tái jiàn guān yì suǒ yǐ fù mìng, zhòng yì hái fú huò, zuì shǒu móu, zēng suì bì wǔ wàn, qiǎn xìn rú zài wǎng. shí wú xī yǐ zhū, jīn rén qì pō suǒ, rán yóu zhí chū yì. xìn rú yuē: běn cháo wèi zēng bì yǐ wèi bēi qū, kuàng míng fēn dì jiè zāi! qiě yǐ qū zhí xiào zhī, běn cháo xìng bīng zài qù nián sì yuè, ruò yí shū yòu wú xī, zé qù nián sān yuè yě, qí qū gù yǒu zài yǐ. rú yǐ qiáng ruò yán zhī, ruò dé chú háo, wǒ yì dé sì lián shuǐ ruò kuā xū pǔ qiáo zhī shèng, wǒ yì yǒu fèng huáng shān zhī jié ruò wèi wǒ bù néng xià sù shòu, ruò wéi lú hé chǔ, guǒ néng xià hū? wǔ shì yǐ cóng qí sān, ér yóu bù wǒ tīng, bù guò zài xiào bīng ěr! jīn rén nǎi yuē: gē dì zhī yì gū qǐn, dàn chēng fān bù cóng, dāng yǐ shū wèi bó, suì bì wài bié kào shī kě yě. xìn rú gù zhí bù xǔ. chóng hào suì mì yǔ dìng yuē, fù mìng.
信孺還,詔侍從、兩省、台諫官議所以復命,眾議還俘獲,罪首謀,增歲幣五萬,遣信孺再往。時吳曦已誅,金人氣頗索,然猶執初議。信孺曰:「本朝謂增幣以為卑屈,況名分、地界哉!且以曲直校之,本朝興兵在去年四月,若移書誘吳曦,則去年三月也,其曲固有在矣。如以強弱言之,若得滁、濠,我亦得泗、漣水;若夸胥浦橋之勝,我亦有鳳凰山之捷;若謂我不能下宿、壽,若圍廬、和、楚,果能下乎?五事已從其三,而猶不我聽,不過再校兵耳!」金人乃曰:「割地之議姑寢,但稱籓不從,當以叔為伯,歲幣外別犒師可也。」信孺固執不許。崇浩遂密與定約,復命。
cháo tíng yǐ lín gǒng chén wèi tōng xiè shǐ, yǔ xìn rú zhí guó shū shì cǎo, jí xǔ tōng xiè bǎi wàn mín. zhì biàn, chóng hào nù xìn rú bù qū zhé jiàn bái, jù yǐ shì shū lái, yǒu zhū lù jìn gù yǔ, xìn rú bù wèi dòng. jiāng mìng zhě yuē: cǐ fēi kào jūn kě le, bié chū shì mù yǐ shì zhī. xìn rú yuē: suì bì bù kě zài zēng, gù dài yǐ tōng xiè qián. jīn dé cǐ qiú bǐ, wú yǒu yǔn shǒu ér yǐ. huì shǔ bīng rù dà sàn guān, chóng hào yì yí zhī, nǎi qiǎn xìn rú hái, fù shū yú zhāng yán yuē: ruò néng chēng chén, jí yǐ jiāng huái zhī jiān qǔ zhōng wèi jiè, yù shì wèi zi guó, jí jǐn gē dà jiāng wèi jiè, qiě zhǎn yuán móu jiān chén, hán shǒu yǐ xiàn, jí tiān suì bì wǔ wàn liǎng pǐ, kào shī yín yī qiān wàn liǎng, fāng kě yì hé hǎo. xìn rú hái, zhì qí shū. hán tuō zhòu wèn zhī, xìn rú yán: dí suǒ yù zhě wǔ shì: yī, gē jiāng huái èr zēng suì bì sān, suǒ guī zhèng rù sì, kào jūn yín wǔ, bù gǎn yán. tuō zhòu gù wèn zhī, xìn rú xú yuē: yù de tài shī tóu ěr. tuō zhòu dà nù.
朝廷以林拱辰為通謝使,與信孺執國書誓草,及許通謝百萬緡。至汴,崇浩怒信孺不曲折建白,遽以誓書來,有誅戮禁錮語,信孺不為動。將命者曰:「此非犒軍可了,別出事目以示之。」信孺曰:「歲幣不可再增,故代以通謝錢。今得此求彼,吾有隕首而已。」會蜀兵入大散關,崇浩益疑之,乃遣信孺還,復書於張岩曰:「若能稱臣,即以江、淮之間取中為界,欲世為子國,即盡割大江為界,且斬元謀奸臣,函首以獻,及添歲幣五萬兩匹,犒師銀一千萬兩,方可議和好。」信孺還,致其書。韓侂胄問之,信孺言:「敵所欲者五事:一,割江、淮;二、增歲幣;三,索歸正入;四,犒軍銀;五,不敢言。」侂胄固問之,信孺徐曰:「欲得太師頭耳。」侂胄大怒。
jiǔ yuè, gēng xū shuò, jīn zuǒ chéng xiàng jiān dōu yuán shuài chóng hào zú yú jūn, shì tōng mǐn, chóng hào yǔ bù sà kuí mù yán sī tú lài jiē jīn zhī sù jiāng yě, xiāng jì ér mò. lín zhàn yì jiāng, bīng jiā suǒ jì, ér sòng rén bù zhī chéng, jǔ cháo zhuì zhuì, yǐ hé yì dé chéng wèi xìng, gù jīn rén měi xiào nán cháo wú rén.
九月,庚戌朔,金左丞相兼都元帥崇浩卒於軍,諡通敏,崇浩與布薩揆、穆延斯圖賚皆金之宿將也,相繼而歿。臨戰易將,兵家所忌,而宋人不知乘,舉朝惴惴,以和議得成為幸,故金人每笑南朝無人。
rén wǔ, fāng xìn rú yǐ wǔ hán tuō zhòu, zuò yòng sī dí wù shàn zuò dà chén kuì yí jīn jiāng, duó sān guān, lín jiāng jūn jū zhù. xìn rú sān shǐ, jīn rén suī wèi xǔ jí hé, rán shū wèn wǎng lái, yì bù jù qí qǐng, xìn rú jì biǎn, yù zài qiǎn shǐ, gù zài tíng wú kě zhě, jìn chén yǐ wáng nán jiàn nǎi mìng nán jiǎ yòu sī láng zhōng, chí shū běi xíng, nán, lún zhī sūn yě.
壬午,方信孺以忤韓侂胄,坐用私覿物擅作大臣饋遺金將,奪三官,臨江軍居住。信孺三使,金人雖未許即和,然書問往來,亦不拒其請,信孺既貶,欲再遣使,顧在廷無可者,近臣以王楠薦;乃命楠假右司郎中,持書北行,楠,倫之孫也。
jiǎ shēn, jīn yǐ zuǒ chéng bù sà duān wèi píng zhāng zhèng shì, fēng shēn guó gōng. mìng wán yán kuāng dài chóng hào tǒng shī yú biàn, jìn píng zhāng zhèng shì jiān zuǒ fù yuán shuài, fēng dìng guó gōng.
甲申,金以左丞布薩端為平章政事,封申國公。命完顏匡代崇浩統師於汴,晉平章政事兼左副元帥,封定國公。
yǐ yǒu, quán zǎn chéng sù huáng hòu yú yǒng fù líng.
乙酉,權攢成肅皇后於永阜陵。
xīn mǎo, yǐ diàn qián dōu zhǐ huī shǐ zhào chún wèi jiāng huái zhì zhì shǐ. yǐ wèi, zhāng yán bà. hán tuō zhòu wén jīn rén yù zuì shǒu móu, yì huái cán fèn, fù yù yòng bīng, nǎi yǐ chún zhèn jiāng huái ér bà zhāng yán. yán kāi dū fǔ jiǔ yuè, hào xiàn gōng qián sān bǎi qī shí wàn mín.
辛卯,以殿前都指揮使趙淳為江淮制置使。乙未,張岩罷。韓侂胄聞金人慾罪首謀,意懷慚憤,復欲用兵,乃以淳鎮江淮而罷張岩。岩開督府九月,耗縣宮錢三百七十萬緡。
rén yín, fù chéng sù huáng hòu shén zhǔ yú tài miào.
壬寅,祔成肅皇后神主於太廟。
shì qiū, méng gǔ zài fá xī xià, kè wò luō gāi chéng.
是秋,蒙古再伐西夏,克斡囉該城。
dōng, shí yuè, yǐ mǎo, fù zhēn zhōu zūn yì jūn.
冬,十月,乙卯,復珍州、遵義軍。
bǐng chén, yǐ biān shì zhào yù jūn mín yuē: zhèn yōu qín fú dài, gǎn wàng jì zhì zhī chéng guǎ mèi zì liàng, yóu jǐn jiāo lín zhī dào. shǔ biān chén zhī wàng bào, zhì bīng xì zhī suì kāi. dì wéi dí rén yīn yòu xī zéi, jì qí nà pàn zhī rì, nǎi zài jiāo fēng zhī qián, shì zé zào duān qǐ zhuān zài wǒ! kuàng xiān juān sì zhōu yǐ dé zhī dì, jí yù zhū jiāng liǎn shù ér hái, gài wèi xiū hǎo zhī móu, suǒ wèi bù yuǎn zhī fù, wú fēi qū wèi yú shēng mín, jù yì fù guāi yú suǒ yuē, yì chēng wèi ér bù liàng bǐ cǐ, suǒ rǎng dì ér nǐ yuè fēng chuí guī qǔ huò cái, shù yú qiān wàn. suī méng hǎo zhī dāng xù, niàn gāo xuè zhī nán zuī. dāng zhī jīn rì zhī shī, kuì fēi děi yǐ ér yīng, qǐ wú zhōng yì, gòng zhèn jiān yú!
丙辰,以邊事詔諭軍民曰:「朕憂勤弗怠,敢忘繼志之誠;寡昧自量,尤謹交鄰之道。屬邊臣之妄報,致兵隙之遂開。第惟敵人陰誘曦賊,計其納叛之日,乃在交鋒之前,是則造端豈專在我!況先捐四州已得之地,亟諭諸將斂戍而還,蓋為修好之謀,所謂不遠之復,無非曲為於生民,詎意復乖於所約,議稱謂而不量彼此,索壤地而擬越封陲;規取貨財,數逾千萬。雖盟好之當續,念膏血之難朘。當知今日之師,愧非得已而應,豈無忠義,共振艱虞!」
xīn wèi, jīn shǎn xī xuān fǔ shǐ tú kè tǎn yì qiǎn jiāng gōng xià sū lǐng guān.
辛未,金陝西宣撫使圖克坦鎰遣將攻下蘇嶺關。
xiān shì, jīn dà dìng zhōng, dìng xué xiào suǒ xí zhū shǐ, wǔ dài bìng yòng xuē jū zhèng ōu yáng xiū xīn jiù běn. shí yī yuè, guǐ yǒu, zhào: xīn dìng xué lìng nèi xuē qù xuē jū zhèng wǔ dài shǐ, zhǐ yòng ōu yáng xiū suǒ zhuàn.
先是,金大定中,定學校所習諸史,《五代》並用薛居正、歐陽修新、舊本。十一月,癸酉,詔:「新定學令內削去薛居正《五代史》,止用歐陽修所撰。」
hán tuō zhòu qiè bǐng jiǔ, zhōng wài jiāo fèn, jí wàng kāi biān xìn, yuàn zhě yì zhòng. jīn rén lái suǒ shǒu móu, lǐ bù shì láng shǐ mí yuǎn, shí jiān zī shàn táng xǔ shàn, mì jiàn qù xiōng zhī cè. huáng hòu sù yuàn tuō zhòu, yīn shǐ huáng zǐ róng wáng yán shū yán: tuō zhòu zài qǐ bīng duān, jiāng bù lì yú shè jì. dì bù dá, hòu cóng páng lì zàn zhī, dì yóu wèi xǔ hòu qǐng mìng qí xiōng yáng cì shān zé qún chén kě rèn zhě yǔ gòng tú zhī, dì shǐ yǔn kě. cì shān suì yǔ mí yuǎn, dé mì zhǐ. yǐ qián xiàng zǔ cháng chén yòng bīng wǔ tuō zhòu, nǎi xiān bái xiàng zǔ. xiàng zǔ xǔ zhī, yǐ gào lǐ bì, bì wèi shì huǎn kǒng xiè, nǎi mìng zhǔ guǎn diàn qián sī gōng shì xià zhèn tǒng bīng cì zhī. yǐ hài, tuō zhòu rù cháo, zhì tài miào qián, ā zhǐ yú tú, yōng zhì yù jīn yuán cè, shā zhī. mí yuǎn xiàng zǔ yǐ wén, dì yóu wèi xìn jì nǎi zhī zhī, suì xià zhào bào tuō zhòu zuì è yú zhōng wài. gài qí móu shǐ yú mí yuǎn, ér chéng yú yáng hòu jí cì shān, dì chū wú yì yě. lùn gōng, jìn mí yuǎn wèi lǐ bù shàng shū, jiā zhèn fú zhōu guān chá shǐ.
韓侂胄竊柄久,中外交憤,及妄開邊釁,怨者益眾。金人來索首謀,禮部侍郎史彌遠,時兼資善堂詡善,密建去凶之策。皇后素怨侂胄,因使皇子榮王嚴疏言:「侂胄再啟兵端,將不利於社稷。」帝不答,後從旁力贊之,帝猶未許;後請命其兄楊次山擇群臣可任者與共圖之,帝始允可。次山遂語彌遠,得密旨。以錢象祖嘗陳用兵忤侂胄,乃先白象祖。象祖許之,以告李壁,壁謂事緩恐泄,乃命主管殿前司公事夏震統兵伺之。乙亥,侂胄入朝,至太廟前,呵止於途,擁至玉津園側,殺之。彌遠、象祖以聞,帝猶未信;既乃知之,遂下詔暴侂胄罪惡於中外。蓋其謀始於彌遠,而成於楊後及次山,帝初無意也。論功,進彌遠為禮部尚書,加震福州觀察使。
zì tuō zhòu zhuān zhèng, zǎi zhí shì cóng tái jiàn fān kǔn jiē chū qí mén. cháng záo shān wèi yuán, xià kàn tài miào, chū rù gōng wéi wú dù. xiào zōng sī zhèng zhī suǒ, yǎn rán jū zhī, lǎo gōng rén jiàn zhī, wǎng wǎng chuí tì. yán yù cǎo zhì, yǐ wèi dé shèng zhī qīng yì yī bá zhuàn dá zhào, yǐ yuán shèng bāo zhī yú mì qǐng jiā jiǔ xī zhào shī B164 qǐ zhì píng yuán wáng fǔ guān shǔ tuō zhòu jiē dāng zhī bù cí. qí bì qiè jiē fēng jùn guó fū rén, měi nèi yàn, yǔ fēi pín zá zuò, shì shì jiāo jù, yè tíng jiē è zhī.
自侂胄專政,宰執、侍從、台諫、籓閫皆出其門。嘗鑿山為園,下瞰太廟,出入宮闈無度。孝宗思政之所,偃然居之,老宮人見之,往往垂涕。顏棫草制,以為得聖之清;易衤犮撰答詔,以元聖褒之;余祕請加九錫;趙師B164乞置平原王府官屬;侂胄皆當之不辭。其嬖妾皆封郡國夫人,每內宴,與妃嬪雜坐,恃勢驕倨,掖庭皆惡之。
chū, tuō zhòu wèi nán hǎi wèi, tíng yī shì rén zuò guǎn kè, shén xián ér wén, jì bié, yīn wèn bù tōng. tuō zhòu dāng guó, cháng sī qí rén, yī rì hū zhì, yǐ gǎi míng dēng dì yǒu nián yǐ, yī jiàn huān shén, guǎn yù jí hòu. cháng yè lán jiǔ bà, tuō zhòu píng zuǒ yòu, cù xī wèn yuē: tuō zhòu miù dāng guó bǐng, wài jiān yì lùn rú hé? qí rén tài xī yuē: píng zhāng jiā zú wēi rú lěi luǎn, shàng fù hé yán! tuō zhòu è rán wèn gù, duì yuē: shì bù nán zhī yě. jiāo diàn zhī lì, fēi lì yú píng zhāng, zé jiāo diàn yuàn yǐ. huáng zǐ zhī lì, fēi chū yú píng zhāng, zé huáng zǐ yuàn yǐ. xián rén jūn zǐ zì zhū xī péng guī nián zhào rǔ yú ér xià, chì zhú biǎn sǐ bù kě shèng shù, zé shì dài fū yuàn yǐ. biān xìn jì kāi, sān jūn bào gǔ, gū ér guǎ fù zhī kū shēng xiāng wén, zé sān jūn yuàn yǐ. bìng biān zhī mín, sǐ yú shā lüè, nèi dì zhī mín, sǐ yú kē xū, zé sì hǎi wàn xìng jiē yuàn yǐ. cóng shì zhòng yuàn, píng zhāng hé yǐ dāng zhī? tuō zhòu mò rán jiǔ zhī, yuē: hé yǐ jiào wǒ? qí rén cí xiè zài sān. gù wèn, nǎi yuē: jǐn yǒu yī cè, zhǔ shàng fēi xīn huáng wū, ruò jí jiàn qīng gōng, kāi chén sān shèng jiā fǎ, wèi yī xùn zhī jǔ, zé huáng zǐ zhī yuàn kě biàn ér wèi ēn, ér jiāo diàn tuì jū dé shòu, suī yuàn wú néng wèi yǐ. yú shì fǔ zuǒ xīn jūn, huàn rán yǔ hǎi nèi gēng shǐ, nǎng rì zhū xián, sǐ zhě zèng xù, shēng zhě zhào zhuó. qiǎn shǐ pìn jīn, shì yuàn qǐng hé, yǐ ān biān jìng. yōu kào zhū jūn, hòu xù sǐ shì, chú kē jiě tè, jǐn qù jūn xìng wú míng zhī fù, shǐ bǎi xìng yǒu gēng shēng zhī yì. rán hòu xuǎn zé míng rú, xùn yǐ xiàng wèi, qǐ shēn gào lǎo, wèi lǜ yě zhī yóu, yì wēi wèi ān, qí shù jǐ hū! tuō zhòu yóu yù bù néng jué, yù liú qí rén, chù yǐ zhǎng gù, qí rén lì cí qù. wèi jǐ, huò zuò.
初,侂胄為南海尉,廷一士人作館客,甚賢而文,既別,音問不通。侂胄當國,嘗思其人,一日忽至,已改名登第有年矣,一見歡甚,館遇極厚。嘗夜闌酒罷,侂胄屏左右,促膝問曰:「侂胄謬當國秉,外間議論如何?」其人太息曰:「平章家族危如累卵,尚復何言!」侂胄愕然問故,對曰:「是不難知也。椒殿之立,非立於平章,則椒殿怨矣。皇子之立,非出於平章,則皇子怨矣。賢人君子自硃熹、彭龜年、趙汝愚而下,斥逐貶死不可勝數,則士大夫怨矣。邊釁既開,三軍暴骨,孤兒寡婦之哭聲相聞,則三軍怨矣。並邊之民,死於殺掠,內地之民,死於科需,則四海萬姓皆怨矣。叢是眾怨,平章何以當之?」侂胄默然久之,曰:「何以教我?」其人辭謝再三。固問,乃曰:「僅有一策,主上非心黃屋,若急建青宮,開陳三聖家法,為揖遜之舉,則皇子之怨可變而為恩,而椒殿退居德壽,雖怨無能為矣。於是輔佐新君,渙然與海內更始,曩日諸賢,死者贈恤,生者召擢。遣使聘金,釋怨請和,以安邊境。優犒諸軍,厚恤死士,除苛解慝,盡去軍興無名之賦,使百姓有更生之意。然後選擇名儒,遜以相位,乞身告老,為綠野之游,易危為安,其庶幾乎!」侂胄猶豫不能決,欲留其人,處以掌故,其人力辭去。未幾,禍作。
hán tuō zhòu jì sǐ, qián xiàng zǔ tàn huái zhōng táng tiē shòu chén zì qiáng yuē: yǒu zhǐ, chéng xiàng bà zhèng. zì qiáng jí shàng mǎ, gù yuē: wàng dà cān bǎo quán. dīng chǒu, biǎn zì qiáng yǒng zhōu jū zhù. wù yín, biǎn sū shī dàn sháo zhōu ān zhì. jǐ mǎo, shī dàn fú zhū. zhōu yún zhàng jí, cì pèi lǐng wài. zhào: jiān chén cuàn jí, dāng shǒu kāi yán lù yǐ lái zhōng dǎng, zhōng wài chén liáo, gè jù suǒ jiàn yǐ wén.
韓侂胄既死,錢象祖探懷中堂帖授陳自強曰:「有旨,丞相罷政。」自強即上馬,顧曰:「望大參保全。」丁丑,貶自強永州居住。戊寅,貶蘇師旦韶州安置。己卯,師旦伏誅。周筠杖脊,刺配嶺外。詔:「奸臣竄殛,當首開言路以來忠讜,中外臣僚,各具所見以聞。」
xīn sì, yǐ qiū chóng wèi zī zhèng diàn xué shì zhī jiàn kāng fǔ.
辛巳,以邱崈為資政殿學士、知建康府。
biǎn dèng yǒu lóng nán xióng zhōu ān zhì, xuán xǐ xún zhōu.
貶鄧友龍南雄州安置,旋徙循州。
yǐ yǒu, zhì yù qián zhōng ruì jūn.
乙酉,置御前忠銳軍。
bǐng xū, yǐ yù shǐ zhōng chéng wèi jīng qiān shū shū mì yuàn shì.
丙戌,以御史中丞衛涇簽書樞密院事。
dīng hài, lì huáng zǐ róng wáng yán wèi huáng tài zǐ, gēng míng chóu, xún yòu gēng míng xún.
丁亥,立皇子榮王嚴為皇太子,更名幬,尋又更名詢。
wù zǐ, biǎn guō ní méi zhōu, guō zhuàn lián zhōu, bìng ān zhì, jí qí jiā. biǎn lǐ bì fǔ zhōu jū zhù. guǐ sì, biǎn zhāng yán huī zhōu jū zhù.
戊子,貶郭倪梅州,郭僎連州,並安置,籍其家。貶李壁撫州居住。癸巳,貶張岩徽州居住。
jīn cān zhī zhèng shì jiǎ xuàn lòu yán zhǐ shòu shì, jīn zhǔ wèi xuàn yuē: qīng zuì zì zhī zhī yǐ, rán qīng jiǔ cān jī wù, bǔ yì liáng duō, bù shēn zuì yě. wù xū, chū wèi ān wǔ jūn jié dù shǐ.
金參知政事賈鉉漏言指授事,金主謂鉉曰:「卿罪自知之矣,然卿久參機務,補益良多,不深罪也。」戊戌,出為安武軍節度使。
shí èr yuè, rén yín shuò, jīn xiū liáo shǐ chéng.
十二月,壬寅朔,金修《遼史》成。
guǐ mǎo, yǐ qiū chóng wèi jiāng huái zhì zhì dà shǐ.
癸卯,以邱崈為江淮制置大使。
yǐ xǔ yì wèi dà jīn tōng wèn shǐ.
以許奕為大金通問使。
bǐng wǔ, jīn zhào: cè lùn jìn shì, miǎn shì gōng jiàn jī qiú.
丙午,金詔:「策論進士,免試弓箭、擊球。」
jǐ yǒu, luò yè shì bǎo wén gé dài zhì. gēng xū, biǎn xǔ jí zhī quán zhōu xuē shū shì fú zhōu jū zhù. zài biǎn huáng fǔ bīn yīng dé fǔ ān zhì.
己酉,落葉適寶文閣待制。庚戌,貶許及之泉州、薛叔似福州居住。再貶皇甫斌英德府安置。
guǐ chǒu, jīn rén fù pò suí zhōu.
癸丑,金人復破隨州。
gēng shēn, jīn yǐ yòu chéng sūn jí kāng wèi zuǒ chéng, cān zhī zhèng shì tōng jí sī zhōng wèi yòu chéng, zhōng dōu lù dōu zhuǎn yùn shǐ sūn duó wèi cān zhī zhèng shì.
庚申,金以右丞孫即康為左丞,參知政事通吉思忠為右丞,中都路都轉運使孫鐸為參知政事。
xīn yǒu, yǐ qián xiàng zǔ wèi yòu chéng xiàng, jiān shū mì shì wèi jīng jí gěi shì zhōng léi xiào yǒu bìng cān zhī zhèng shì lì bù shàng shū lín dà zhōng qiān shū shū mì yuàn shì.
辛酉,以錢象祖為右丞相,兼樞密事;衛涇及給事中雷孝友並參知政事;吏部尚書林大中籤書樞密院事。
chū, hán tuō zhòu yù nà jiāo yú dà zhōng, dà zhōng bù xǔ, ér shàng shū jí lùn qí jiān, yīn cí guān píng jū, jué kǒu bù jí shí shì. tuō zhòu dāng guó, huò quàn qí tōng wèn yǐ miǎn huò, dà zhōng yuē: fú bù kě qiú ér dé, huò kě jù ér miǎn yé? bù tīng, fán shí èr nián ér fù qǐ.
初,韓侂胄欲納交於大中,大中不許,而上書極論其奸,因辭官屏居,絕口不及時事。侂胄當國,或勸其通問以免禍,大中曰:「福不可求而得,禍可懼而免耶?」不聽,凡十二年而復起。
jiǎ zǐ, tài wèi yáng cì shān chú kāi fǔ yí tóng sān sī. cì shān jǐn wèi, bù gǎn yǐ wài qī zì jiāo, rén wú è zhī zhě.
甲子,太尉楊次山除開府儀同三司。次山謹畏,不敢以外戚自驕,人無惡之者。
yǐ chǒu, yǐ lǐ bù shàng shū shǐ mí yuǎn tóng zhī shū mì yuàn shì.
乙丑,以禮部尚書史彌遠同知樞密院事。
bǐng yín, zèng lǚ zǔ jiǎn cháo fèng láng zhí mì gé, guān qí zi yī rén.
丙寅,贈呂祖儉朝奉郎、直秘閣,官其子一人。
dīng mǎo, zhào gǎi míng nián wèi jiā dìng yuán nián.
丁卯,詔改明年為嘉定元年。
jīn shān dōng ān fǔ shǐ zhāng wàn gōng qǐ zhì shì, xǔ zhī, réng gěi píng zhāng zhèng shì fèng zhī bàn. xún hōng, mìng yī zǎi chén gù shì fù zàng, shì wén zhēn. wàn gōng chún hòu gāng zhèng, mén wú zá bīn, suǒ jiàn yǐn duō lián ràng zhī shì yān.
金山東安撫使張萬公乞致仕,許之,仍給平章政事俸之半。尋薨,命依宰臣故事賻葬,諡文貞。萬公淳厚剛正,門無雜賓,所薦引多廉讓之士焉。
níng zōng fǎ tiān bèi dào chún dé mào gōng rén wén zhé wǔ shèng ruì gōng xiào huáng dì jiā dìng yuán nián jīn tài hé bā nián, méng gǔ tài zǔ sān nián
○寧宗法天備道純德茂功仁文哲武聖睿恭孝皇帝嘉定元年(金泰和八年,蒙古太祖三年)
chūn, zhēng yuè, rén shēn, jīn zhǔ cháo yè yǎn qìng gōng.
春,正月,壬申,金主朝謁衍慶宮。
guǐ yǒu, jīn yǐ zuǒ dōu jiān wán yán sà lǎ wèi cān zhī zhèng shì.
癸酉,金以左都監完顏薩喇為參知政事。
yǐ hài, ān bǐng qiǎn bīng xí gú lǐng guān, bài hái.
乙亥,安丙遣兵襲鶻嶺關,敗還。
bǐng zǐ, jīn zuǒ sī láng zhōng liú áng děng zuò yǔ pú yīn lìng dà zhōng sī yì cháo zhèng, xià yù. sūn duó jìn yuē: áng děng fēi gǎn yì cháo zhèng, dàn rú zhèng rén yóu xiāng xiào ěr. jīn zhǔ wù, nǎi zhàng ér shì zhī.
丙子,金左司郎中劉昂等坐與蒲陰令大中私議朝政,下獄。孫鐸進曰:「昂等非敢議朝政,但如鄭人游鄉校耳。」金主悟,乃杖而釋之。
wù yín, yòu jiàn yì dài fū yè shí děng, qǐng xiāo hán tuō zhòu shǒu yú liǎng huái yǐ xiè tiān xià bù bào.
戊寅,右諫議大夫葉時等,請梟韓侂胄首於兩淮以謝天下;不報。
xīn sì, xià zhào qiú yán.
辛巳,下詔求言。
guǐ wèi, jīn zhǔ rú chūn shuǐ.
癸未,金主如春水。
bǐng xū, yè shí fù qǐng xiāo hán tuō zhòu shǒu yú liǎng huái.
丙戌,葉時復請梟韓侂胄首於兩淮。
jīn zhǔ rú xiān chūn gōng.
金主如先春宮。
rén chén, yǐ shǐ mí yuǎn zhī shū mì yuàn shì.
壬辰,以史彌遠知樞密院事。
quán bīng bù shàng shū ní sī qiú duì, yán: dà quán fāng guī, suǒ dāng fáng wēi, yī yǒu gàn yù duān ní, bì qiě réng dǎo fù zhé. jīn tuō zhòu jì zhū, ér guó rén zhī yán yóu yǒu wèi jìng zhě, gài yǐ shū chén yóu jiān gōng bīn, bù shí xuān zhào. zǎi zhí dāng tóng bān tóng duì, shū chén yì dāng yuǎn quán yǐ xī wài yì. shū chén, wèi shǐ mí yuǎn yě.
權兵部尚書倪思求對,言:「大權方歸,所當防微,一有干預端倪,必且仍蹈覆轍。今侂胄既誅,而國人之言猶有未靖者,蓋以樞臣猶兼宮賓,不時宣召。宰執當同班同對,樞臣亦當遠權以息外議。」樞臣,謂史彌遠也。
shí fāng zhào lóu jī wèi lì bù shì láng, jī hái cháo, jí yán: wéi zhì gōng kě yǐ fú rén. quán chén yǐ sī yì héng shēng, bài guó tiǎn mín, jīn dāng xíng yǐ zhì gōng. ruò yuē sī ēn wèi bào, shǒu wèi jí yǐn, sī chóu wèi fù, qiě wèi jǔ yì, yī shè yú sī, rén xīn jiāng wú suǒ guān gǎn yǐ.
時方召婁機為吏部侍郎,機還朝,即言:「惟至公可以服人。權臣以私意橫生,敗國殄民,今當行以至公。若曰私恩未報,首為汲引,私仇未復,且為沮抑,一涉於私,人心將無所觀感矣。」
yǐ xǔ yì wèi dà jīn tōng xiè shǐ.
以許奕為大金通謝使。
èr yuè, wù shēn, zhuī fù zhào rǔ yú guān wén diàn dà xué shì, shì zhōng dìng.
二月,戊申,追復趙汝愚觀文殿大學士,諡忠定。
yǐ hán tuō zhòu mào dìng cè gōng, zhào shǐ guān: zì shào xī yǐ lái tuō zhòu shì jī, xī cóng gǎi zhèng.
以韓侂胄冒定策功,詔史官:「自紹熙以來侂胄事跡,悉從改正。」
jiǎ yín, jīn zhǔ rú jiàn chūn gōng.
甲寅,金主如建春宮。
wù wǔ, zài biǎn chéng sōng bīn zhōu ān zhì.
戊午,再貶程松賓州安置。
gēng shēn, jīn yù yǒu sī yuē: fāng nóng zuò shí, suī yǒu jìn dì, yì lìng gēng zhǒng.
庚申,金諭有司曰:「方農作時,雖有禁地,亦令耕種。」
jǐ sì, jīn zhǔ hái gōng.
己巳,金主還宮。
shì yuè, liǔ zhōu hēi fēng dòng kòu luó shì chuán zuò luàn zhāo xiáng zhī.
是月,柳州黑風洞寇羅世傳作亂;招降之。
sān yuè, guǐ yǒu, yǐ máo zì zhī shǒu lùn yòng bīng, duó jìn shì dì yī rén ēn lì.
三月,癸酉,以毛自知首論用兵,奪進士第一人恩例。
wù zǐ, fù qín guì wáng jué zèng shì. dāng shí yòng shì zhě jí yù fǎn hán tuō zhòu zhī zhèng, ér bù gù gōng yì rú cǐ.
戊子,復秦檜王爵、贈諡。當時用事者亟欲反韓侂胄之政,而不顧公議如此。
wáng nán zhì jīn, qǐng yī jìng kāng gù shì, shì wèi bó zhí zhī guó, zēng suì bì wèi sān shí wàn, kào jūn qián sān bǎi wàn guàn, sū shī dàn děng, qí hé yì dìng hòu, dāng hán shǒu yǐ xiàn. wán yán kuāng jù yǐ nán yán zòu yú jīn zhǔ, mìng kuāng yí shū suǒ hán tuō zhòu shǒu yǐ shú huái nán dì, gǎi kào jūn qián wèi yín sān bǎi wàn liǎng. huì qián xiàng zǔ yí shū jīn shuài fǔ, yù yǐ zhū hán tuō zhòu shì, nán wèi zhī zhī yě. kuāng wèn nán yuē: hán tuō zhòu guì xiǎn jǐ nián yǐ? nán yuē: yǐ shí yú nián, píng zhāng guó shì cái èr nián yǐ. kuāng yuē: jīn yù qù cǐ rén, kě hū? nán yuē: zhǔ shàng yīng duàn, qù zhī hé nán! kuāng gù xiào, hé yì shǐ dìng, yīn qiǎn nán hái.
王楠至金,請依靖康故事,世為伯侄之國,增歲幣為三十萬,犒軍錢三百萬貫,蘇師旦等,俟和議定後,當函首以獻。完顏匡具以楠言奏於金主,命匡移書索韓侂胄首以贖淮南地,改犒軍錢為銀三百萬兩。會錢象祖移書金帥府,諭已誅韓侂胄事,楠未之知也。匡問楠曰:「韓侂胄貴顯幾年矣?」楠曰:「已十餘年,平章國事才二年矣。」匡曰:「今欲去此人,可乎?」楠曰:「主上英斷,去之何難!」匡顧笑,和議始定,因遣楠還。
jǐ chǒu, zhào bǎi guān jí yì. ní sī wèi yǒu shāng guó tǐ. lì bù shàng shū lóu yào yuē: hé yì zhòng shì, dài cǐ ér jué, jiān guǐ yǐ bì zhī shǒu, yòu hé zú xī! yīn mìng lín ān fǔ zhuó guān qǔ shǒu, xiāo zhī liǎng huái, suì yǐ tuō zhòu jí shī dàn shǒu fù nán sòng jīn shī, yǐ yì huái shǎn qīn dì.
己丑,詔百官集議。倪思謂有傷國體。吏部尚書樓鑰曰:「和議重事,待此而決,奸宄已斃之首,又何足惜!」因命臨安府斫棺取首,梟之兩淮,遂以侂胄及師旦首付楠送金師,以易淮、陝侵地。
chū, fāng xìn rú wèi tuō zhòu suǒ biǎn, zhì shì nán zòu: hé yuē zhī chéng, jiē fāng xìn rú bèi cháng xiǎn zǔ, zài sān jiāng mìng zhī gōng, xìn rú dāng qí nán, chén dāng qí yì. měi jiàn jīn rén, bì wèn xìn rú ān zài, gōng lùn suǒ tuī, suī chóu dí bù néng yǎn yě. qǐ lù xìn rú gōng ér juān qí guò. nǎi zhào xìn rú zì biàn, xún chú zhī sháo zhōu.
初,方信孺為侂胄所貶,至是楠奏:「和約之成,皆方信孺備嘗險阻,再三將命之功,信孺當其難,臣當其易。每見金人,必問信孺安在,公論所推,雖仇敵不能掩也。乞錄信孺功而蠲其過。」乃詔信孺自便,尋除知韶州。
gēng yín, jīn zhǔ yǐ yǔ sòng hé yù shàng shū shěng. rén chén, jīn zǎi chén shàng biǎo xiè zuì.
庚寅,金主以與宋和諭尚書省。壬辰,金宰臣上表謝罪。
zhào jiāng xī cháng píng tí jǔ yuán xiè wèi dōu guān láng, qiān sī fēng. xiè rù duì, yán: bì xià jí wèi zhī chū, wěi rèn xián xiāng, zhèng shì lín jí, ér qiè wēi quán zhě cóng páng nì zhī. péng guī nián nì zhī qí bì luàn tiān xià, xiǎn yán qí jiān, guī nián yǐ zuì qù, ér quán chén suì gēn jù, jǐ wēi shè jì. bì xià sī zhuī guī nián, gài cháng lín cháo tài xī yuē: sī rén yóu zài, bì dà yòng zhī. gù yǐ shēn zhì guī nián zhī zhōng yǐ. jīn zhèng rén duān shì bù fá, yuàn bì xià cháng cún cǐ xīn, jí wén kǎi qiè, chóng jiǎng pǔ zhí, yī guī nián suī méi, zhòng guī nián jì jìn, tiān xià hé yōu bù zhì! chén zuó quàn bì xià qín yú hǎo wèn, ér shèng xùn yǒu yuē: hǎo wèn zé míng. chén tuì yǔ cháo shì yán zhī, mò bù chēng shàn. ér cè tīng shí xún, bì xià zhī duān gǒng yuān mò yóu xī yě, chén qiè huò yān. fū jì zhī rú shì ér míng, zé dāng zhī fǎn shì ér àn, míng zé guāng huī páng zhú, wú suǒ bù tōng àn zé shì fēi děi shī, měng rán bù biàn yǐ. qiān guó zi sī yè mì shū shǎo jiān, jìn jì jiǔ mì shū jiān. yán jiàn zhū shēng, bì dí yǐ fǎn gōng qiè jǐ, zhōng xìn dǔ shí, shì wèi dào běn. wén zhě sǒng rán, shì qì yì zhèn. shí shǐ mí yuǎn zhǔ hé, xiè zhēng yì lì. tái jiàn hé xiè, bà zhī, tí jǔ hóng qìng gōng.
召江西常平提舉袁燮為都官郎,遷司封。燮入對,言:「陛下即位之初,委任賢相,正士鱗集,而竊威權者從旁睨之。彭龜年逆知其必亂天下,顯言其奸,龜年以罪去,而權臣遂根據,幾危社稷。陛下思追龜年,蓋嘗臨朝太息曰:『斯人猶在,必大用之。』固已深知龜年之忠矣。今正人端士不乏,願陛下常存此心,急聞剴切,崇獎樸直,一龜年雖沒,眾龜年繼進,天下何憂不治!臣昨勸陛下勤於好問,而聖訓有曰:『好問則明。』臣退與朝士言之,莫不稱善。而側聽十旬,陛下之端拱淵默猶昔也,臣竊惑焉。夫既知如是而明,則當知反是而暗,明則光輝旁燭,無所不通;暗則是非得失,懵然不辨矣。」遷國子司業、秘書少監,進祭酒、秘書監。延見諸生,必迪以反躬切己,忠信篤實,是為道本。聞者悚然,士氣益振。時史彌遠主和,燮爭益力。台諫劾燮,罷之,提舉鴻慶宮。
lín ān dà huǒ, fán sì rì, fén yù shǐ tái děng guān shě shí yú suǒ, mín shě wǔ wàn bā qiān yú jiā, sǐ zhě shén zhòng. chéng zhōng lú shě, shí huǐ qí qī, bǎi guān duō jiù zhōu yǐ jū. mín é yán xiāng jīng, wú lài yīn ér zòng huǒ wèi jiān.
臨安大火,凡四日,焚御史台等官舍十餘所,民舍五萬八千餘家,死者甚眾。城中廬舍,十毀其七,百官多僦舟以居。民訛言相驚,無賴因而縱火為奸。
xià, sì yuè, wù shēn, jīn dì yú tài miào.
夏,四月,戊申,金禘於太廟。
gēng xū, jīn zhǔ rú wàn níng gōng. shí méng gǔ rì qiáng, tè wèi cháng yǔ jīn jué, jīn zhǔ suì yǐ wèi běi biān wú shì. jiǎ yín, mìng dōng běi lù zhāo tǎo shǐ hái zhì tài zhōu, jiù jiān jié dù shǐ, qí fù zhāo tǎo réng zhì yú biān.
庚戌,金主如萬寧宮。時蒙古日強,特未嘗與金絕,金主遂以為北邊無事。甲寅,命東北路招討使還治泰州,就兼節度使,其副招討仍置於邊。
bǐng chén, zèng péng guī nián bǎo mó gé zhí xué shì luò lǐ mù bǎo wén gé xué shì, xún biǎn xìn zhōu jū zhù.
丙辰,贈彭龜年寶謨閣直學士;落李沐寶文閣學士,尋貶信州居住。
wù wǔ, zài biǎn chén zì qiáng léi zhōu ān zhì, jí qí jiā.
戊午,再貶陳自強雷州安置,籍其家。
rùn yuè, xīn wèi, zhì jū què ān biān qián wù suǒ, fán hán tuō zhòu yǔ tā quán xìng méi rù zhī tián jí wéi tián hú tián zhī zài guān zhě, jiē lì yān. suǒ shū qián zū, jí yǐ gěi xíng rén jīn zēng zhī fèi. dài hòu yǔ běi fāng jué hǎo, jūn xū biān yòng, měi yú cǐ qǔ zhī.
閏月,辛未,置拘榷安邊錢物所,凡韓侂胄與它權幸沒入之田及圍田、湖田之在官者,皆隸焉。所輸錢租,籍以給行人金繒之費。迨後與北方絕好,軍需邊用,每於此取之。
jīn hàn lín shì jiǎng xué shì fù chá sī zhōng, yán shǐ sòng dāng shèn zé rén. jīn zhǔ yuē: sī zhōng suǒ yán shén dāng, bǐ tōng xiè shǐ suī wèi dào què, qí bào pìn rén dāng xiān yì zé. cǐ nǎi gēng shǐ, fán yǒu lǐ shù, jiē zài fèng shǐ, jīn jì xíng zhī, suì wèi yǒng lì, bù kě bù shèn yě.
金翰林侍講學士富察思忠,言使宋當慎擇人。金主曰:「思忠所言甚當,彼通謝使雖未到闕,其報聘人當先議擇。此乃更始,凡有禮數,皆在奉使,今既行之,遂為永例,不可不慎也。」
jiǎ shēn, zhào: zì jīn shì shì, lìng huáng tài zǐ shì lì.
甲申,詔:「自今視事,令皇太子侍立。」
xīn mǎo, yǐ hàn, dǎo yú tiān dì zōng miào shè jì. yǐ wèi, juān liǎng zhè què yǔ zhōu xiàn pín mín bū fù. mìng dà lǐ sān yá lín ān fǔ liǎng zhè zhōu xiàn jué xì qiú. dīng yǒu, zhào qiú zhí yán.
辛卯,以旱,禱於天地、宗廟、社稷。乙未,蠲兩浙闕雨州縣貧民逋賦。命大理、三衙、臨安府、兩浙州縣決繫囚。丁酉,詔求直言。
wǔ yuè, wáng nán yǐ hán tuō zhòu sū shī dàn shǒu zhì jīn, dīng wèi, jīn zhǔ yù yīng tiān mén, bèi huáng huī lì zhàng shòu zhī, bǎi guān shàng biǎo chēng hè. xuán èr shǒu bìng huà xiàng yú tōng qú, lìng bǎi xìng zòng guān, rán hòu qī qí shǒu, cáng jūn qì kù. suì mìng wán yán kuāng děng bà bīng, gèng yuán shuài fǔ wèi shū mì yuàn, qiǎn shǐ lái guī dà sàn guān jí háo zhōu.
五月,王楠以韓侂胄、蘇師旦首至金,丁未,金主御應天門,備黃麾立仗受之,百官上表稱賀。懸二首並畫像於通衢,令百姓縱觀,然後漆其首,藏軍器庫。遂命完顏匡等罷兵,更元帥府為樞密院,遣使來歸大散關及濠州。
jīn zhǔ wèn yòu sī láng zhōng wáng wéi hàn yuē: sòng rén qǐng hé, fù néng bèi méng fǒu? wéi hàn yuē: sòng zhǔ dài yú zhèng shì, nán bīng tiāo ruò, liǎng huái bīng hòu, qiān lǐ xiāo tiáo, qí chén chéng hán tuō zhòu sū shī dàn, wú gǎn zhí qí jiù zhě, bù zú yōu yě. wéi běi fāng dāng láo shèng lǜ ěr.
金主問右司郎中王維翰曰:「宋人請和,復能背盟否?」維翰曰:「宋主怠於政事,南兵佻弱,兩淮兵後,千里蕭條,其臣懲韓侂胄、蘇師旦,無敢執其咎者,不足憂也。唯北方當勞聖慮耳。」
xīn yǒu, cì lǐ bù jìn shì zhèng zì chéng yǐ xià sì bǎi liù shí èr rén jí dì chū shēn.
辛酉,賜禮部進士鄭自成以下四百六十二人及第、出身。
dīng mǎo, yǐ huáng zāi, zhào shì cóng tái jiàn shū zòu què zhèng, jiān sī shǒu lìng tiáo shàng mín jiān lì hài. tài zǐ zhān shì lóu jī yán: hé yì fǔ chéng, xiān wù ān jìng, qì xià lòu yǐ chéng jì gāng, jié cái yòng yǐ gù bāng běn, liàn běn zú yǐ zhuàng guó wēi. é qiān lǐ bù shàng shū.
丁卯,以蝗災,詔侍從、台諫疏奏闕政,監司、守令條上民間利害。太子詹事婁機言:「和議甫成,先務安靜,葺罅漏以成紀綱,節財用以固邦本,練本卒以壯國威。」俄遷禮部尚書。
jīn qiǎn shǐ fēn lù bǔ huáng.
金遣使分路捕蝗。
liù yuè, jīn zhǔ yè xiè yú yǎn qìng gōng.
六月,金主謁謝於衍慶宮。
yǐ hài, cān zhī zhèng shì wèi jīng bà.
乙亥,參知政事衛涇罷。
guǐ wèi, jīn yǐ xǔ sòng píng, zhào zhōng wài, miǎn hé nán shān dōng shǎn xī děng liù lù xià shuì, hé dōng hé běi dà míng děng wǔ lù bàn zhī.
癸未,金以許宋平,詔中外,免河南、山東、陝西等六路夏稅,河東、河北、大名等五路半之。
jiǎ shēn, qiān shū shū mì yuàn shì lín dà zhōng zú, shì zhèng huì. dà zhōng qīng xiū guǎ yù, tuì rán rú bù shèng yī jí yù shì ér fā, lǐn hū bù kě fàn.
甲申,簽書樞密院事林大中卒,諡正惠。大中清修寡慾,退然如不勝衣;及遇事而發,凜乎不可犯。
dīng hài, jīn yǐ zuǒ dōu jiān wū kù lī yì wèi yù shǐ dài fū.
丁亥,金以左都監烏庫哩誼為御史大夫。
xīn mǎo, yǐ shǐ mí yuǎn jiān cān zhī zhèng shì.
辛卯,以史彌遠兼參知政事。
qiū, qī yuè, xīn chǒu, zhào lǚ zǔ tài tè bǔ shàng zhōu wén xué.
秋,七月,辛丑,詔呂祖泰特補上州文學。
yǐ sì, jīn cháo xiàn yú yǎn qìng gōng. zhào bān bǔ huáng tú yú zhōng wài.
乙巳,金朝獻於衍慶宮。詔頒捕蝗圖於中外。
guǐ chǒu, zhào jiāng huái zhì zhì dà shǐ qiū chóng tóng zhī shū mì yuàn shì, wèi zhì, zú. chóng cháng kāng kǎi yuē: shēng wú yǐ bào guó, sǐ yuàn wèi měng jiāng yǐ fù chóu!
癸丑,召江淮制置大使邱崈同知樞密院事,未至,卒。崈嘗慷慨曰:「生無以報國,死願為猛將以復仇!」
xún yòng zhào rǔ yú zi fèng yì láng zhī nán chāng xiàn chóng xiàn wèi jí tián lìng, chóng xiàn shàng shū lì cí, yǐ wèi: xiān chén zhī yuān wèi xī zhāo bái, ér qí gū xiān bèi chǒng guāng, fēi gōng cháo suǒ yǐ quàn zhōng xiào lì lián chǐ zhī yì. é gǎi jiān xíng zài dōu jìn zòu yuàn, yòu yǐn chén guàn lùn sī mǎ guāng lǚ gōng zhe fù guān shì shēn yán zhī, qǐ yǐ suǒ chén xià sān xǐng jí yì, ruò xiān chén xīn jī yǒu yī rú yán zhě suǒ lùn, jí jìn rì ēn diǎn jiē wèi mào làn, xiān chén fù guān cì shì yǔ chén xīn mìng, jù hé zhuī qǐn. rú gōng lùn guǒ wèi wū miè, qǐ zhāo shì zhōng wài, shǐ xiān chén zhī chán bàng jì biàn, zhōng jié zì míng, ér xiàn shèng cí liè huáng hòu yōng yòu zhī gōng dé yì xiǎn, rán hòu shēn chì shǐ guǎn, gǎi zhèng wū shǐ, chuí wàn shì zhī gōng. yòu qǐng zhèng zhào shī zhào wàng gòng fēng zhāng zhī zuì, jiū cài liǎn yǔ dà chén wèi chóu zhī jiān, huǐ gōng yí zhèng xù jī gǔ lù zhī wàng, zhào liǎng shěng shǐ guǎn kǎo dìng yǐ wén. lì bù shàng shū jiān xiū guó shǐ lóu yào děng qǐng shī xíng rú zhāng, cóng zhī.
尋用趙汝愚子奉議郎、知南昌縣崇憲為籍田令,崇憲上疏力辭,以為:「先臣之冤未悉昭白,而其孤先被寵光,非公朝所以勸忠孝、厲廉恥之意。」俄改監行在都進奏院,又引陳瓘論司馬光、呂公著復官事申言之,「乞以所陳下三省集議,若先臣心跡有一如言者所論,即近日恩典皆為冒濫,先臣復官賜諡與臣新命,俱合追寢。如公論果謂誣衊,乞昭示中外,使先臣之讒謗既辨,忠節自明,而憲聖慈烈皇后擁佑之功德益顯,然後申飭史館,改正誣史,垂萬世之公。」又請正趙師召妄貢封章之罪,究蔡璉與大臣為仇之奸,毀龔頤正《續稽古錄》之妄,詔兩省、史館考定以聞。吏部尚書兼修國史樓鑰等請施行如章,從之。
yǐ ér wū shǐ shàng wèi zhèng, chóng xiàn fù yán: qián rì shǐ guān tú yǐ quán chén fēng zhǐ, kān jiù shǐ, fén yuán gǎo, lüè wú liú nán jīn bèi zhào zài sān, mò yǒu kǎi rán fèn zhí bǐ zhě, hé xiǎo rén gǎn yú wèi è, ér wèi zhī jūn zǐ zhě gù bù néng yǒng yú wèi shàn yé? wén zhě kuì zhī. qí hòu yù dié rì lì suǒ zú yǐ chóng xiū lóng fēi shì shí jìn chéng, yīn chóng xiàn qǐng yě.
已而誣史尚未正,崇憲復言:「前日史官徒以權臣風旨,刊舊史,焚元稿,略無留難;今被詔再三,莫有慨然奮直筆者,何小人敢於為惡,而謂之君子者顧不能勇於為善耶?」聞者愧之。其後玉牒、日曆所卒以《重修龍飛事實》進呈,因崇憲請也。
bā yuè, xīn sì, yǐ lǐ bù shàng shū lóu jī tóng zhī shū mì yuàn shì, lì bù shàng shū lóu yào qiān shū shū mì yuàn shì. yào chí lùn jiān zhèng, wǔ hán tuō zhòu yì, fèng cí lěi nián, zhì shì yǔ jī tóng rù shū fǔ. zhí gān gē fǔ dìng, xìn shǐ wǎng lái, jī bì zàn zhī gōng wèi duō. yóu xī míng qì, shǒu fǎ dù, jìn tuì rén wù, zhí yán kě fǒu, bù shì sī ēn, bù bì xián yuàn.
八月,辛巳,以禮部尚書婁機同知樞密院事,吏部尚書樓鑰簽書樞密院事。鑰持論堅正,忤韓侂胄意,奉祠累年,至是與機同入樞府。值干戈甫定,信使往來,機裨贊之功為多。尤惜名器,守法度,進退人物,直言可否,不市私恩,不避嫌怨。
gēng yín, jīn zhǔ rú qiū shān.
庚寅,金主如秋山。
jiǎ wǔ, fā sù sān shí wàn shí, zhèn tiào jiāng huái liú mín.
甲午,發粟三十萬石,賑糶江、淮流民。
jiǔ yuè, xīn chǒu, jīn shǐ wán yán kǎn qiáo yǔ rù jiàn. zhào yǐ hé yì chéng yù tiān xià. zhōng shū yì biǎo hè, yòu yǒu yǐ cǐ wèi èr fǔ gōng, yù chà cì qiān zhì. quán bīng bù shàng shū ní sī yuē: chán yuān zhī yì, jié ér bān shī, tiān zǐ xià zhào zuì jǐ, zhōng shū shū mì dài zuì. jīn qū jǐ yǐ méng, nài hé jūn xiāng fǎn yǐ wèi qìng? nǎi zhǐ.
九月,辛丑,金使完顏侃、喬宇入見。詔以和議成諭天下。中書議表賀,又有以此為二府功,欲差次遷秩。權兵部尚書倪思曰:「澶淵之役,捷而班師,天子下詔罪己,中書、樞密待罪。今屈己以盟,奈何君相反以為慶?」乃止。
rén zǐ, chū ān biān suǒ qián bǎi wàn mín, mìng jiāng huái zhì zhì dà shǐ sī dí mǐ zhèn jì jī mín.
壬子,出安邊所錢百萬緡,命江淮制置大使司糴米賑濟饑民。
shǐ mí yuǎn jiàn zuò wēi fú, ní sī jìn duì, yīn yán: chén qián rì lùn shū chén dú bān zòu shì, kǒng dǎo wǎng zhé. zōng shè bù kān zài huài, yí qīn zhuó tái jiàn yǐ gé quán chén zhī bì, bìng rèn zǎi fǔ yǐ fáng zhuān quán zhī shī. mí yuǎn wén ér huì hèn, sī suì qiú qù, chū zhī zhèn jiāng fǔ.
史彌遠漸作威福,倪思進對,因言:「臣前日論樞臣獨班奏事,恐蹈往轍。宗社不堪再壞,宜親擢台諫以革權臣之弊,並任宰輔以防專權之失。」彌遠聞而恚恨,思遂求去,出知鎮江府。
zhào tài xué zhèng pǔ chéng zhēn dé xiù wèi bó shì. rén duì, shǒu yán: quán chén kāi biān, nán běi tú tàn, jīn zī jì hǎo, qǐ fēi tiān xià zhī fú! rán rì zhě xíng rén zhī qiǎn, jīn rén yù duō suì bì zhī shù, ér wú yì yuē kě zēng jīn rén yù dé jiān rén zhī shǒu, ér wú yì yuē kě yǔ wǎng lái zhī chēng wèi, kào jūn zhī jīn bó, gēn kuò guī míng liú xǐ zhī mín, jiē chéng zhī wéi jǐn, dé wú zī mān wǒ hū? yì shàn móu guó zhě, bù guān dí qíng, guān wú zhèng shì. jīn hào wèi gèng huà, ér wú yǐ shǐ dí qíng zhī wèi fú, zhèng kǒng bǐ zī wú suì lù yǐ hòu qí lì, chéng wú bù bèi yǐ zhǎng qí móu, yī dàn tiāo zhēng duān ér wú wú yǐ yīng, cǐ yǒu shí suǒ wèi hán xīn. yòu yán: tuō zhòu zì zhī bù wèi qīng yì suǒ róng, zhì chéng yōu guó zhī shì, zé míng wèi hǎo yì, yú shì zhōng liáng zhī shì chì ér zhèng lùn bù wén zhèng yǐ chéng yì zhī xué, zé wū yǐ hǎo míng, yú shì wěi xué zhī lùn xìng ér zhèng dào bù xíng. jīn rì gǎi xián gèng zhāng, zhèng dāng bāo chóng míng jié, míng shì hào shàng.
召太學正浦城真德秀為博士。人對,首言:「權臣開邊,南北塗炭,今茲繼好,豈非天下之福!然日者行人之遣,金人慾多歲幣之數,而吾亦曰可增;金人慾得奸人之首,而吾亦曰可與;往來之稱謂,犒軍之金帛,根括歸明流徙之民,皆承之惟謹,得無滋嫚我乎?抑善謀國者,不觀敵情,觀吾政事。今號為更化,而無以使敵情之畏服,正恐彼資吾歲賂以厚其力,乘吾不備以長其謀,一旦挑爭端而吾無以應,此有識所為寒心。」又言:「侂胄自知不為清議所容,至誠憂國之士,則名為好異,於是忠良之士斥而正論不聞;正以誠意之學,則誣以好名,於是偽學之論興而正道不行。今日改弦更張,正當褒崇名節,明示好尚。」
zhào lǐ dào chuán wèi tài xué bó shì, qiān tài cháng bó shì jiān yí wáng fǔ xiǎo xué jiào shòu. huì yí fǔ yǒu mǔ sàng, yí biǎo, guān lì lì jìn zhì, dào chuán yuē: yǒu xiāng shì zhī láo zhě, tuī ēn kě yě, wú shǔ hé yù yān! yú shì jiē cí bù shòu. qiān zhù zuò zuǒ láng, jiàn dì, shǒu yán: yōu wēi zhī yán bù wén yú cháo tíng, fēi zhì shì zhī xiàng, jīn mín lì wèi yù, mín xīn wèi gù, cái yòng wèi fù, chǔ xù wèi fēng, biān bèi wèi xiū, jiāng shuài wèi zé, fēng sú wèi néng zhī yì ér bù tōu, rén cái wèi néng huì jìn ér bù fá, ér bā zhě zhī zhōng, fù yǐ rén cái wèi yào. yuàn bì xià sōu luó rén cái, yǐ dài tiān xià wèi zhì zhī yōu. dì jiā nà zhī.
召李道傳為太學博士,遷太常博士兼沂王府小學教授。會沂府有母喪,遺表,官吏例進秩,道傳曰:「有襄事之勞者,推恩可也,吾屬何預焉!」於是皆辭不受。遷著作佐郎,見帝,首言:「憂危之言不聞於朝廷,非治世之象,今民力未裕,民心未固,財用未阜,儲蓄未豐,邊備未修,將帥未擇,風俗未能知義而不偷,人才未能匯進而不乏,而八者之中,復以人才為要。願陛下搜羅人才,以待天下未至之憂。」帝嘉納之。
chū, dào chuán wèi péng zhōu xué jiào shòu, wú xī dǎng yǐ yì xié dào chuán, dào chuán qì guān qù, qiě yí shū ān fǔ shǐ yáng fǔ, wèi xī kě zuò ér fù. zhì shì xī píng, zhào yǐ dào chuán kàng jié bù náo, zhào rù. zhí zhèng yǒu bù xǐ dào xué zhě, dào chuán lüè bù wèi dòng.
初,道傳為蓬州學教授,吳曦黨以意脅道傳,道傳棄官去,且貽書安撫使楊輔,謂曦可坐而縛。至是曦平,詔以道傳抗節不撓,召入。執政有不喜道學者,道傳略不為動。
jiǎ zǐ, jīn qiǎn lì bù shàng shū jiǎ shǒu qiān děng shí sān rén yǔ gè lù àn chá sī tuī pái mín hù wù lì.
甲子,金遣吏部尚書賈守謙等十三人與各路按察司推排民戶物力。
yǐ chǒu, jīn zhǔ hái dōu.
乙丑,金主還都。
dōng, shí yuè, bǐng zǐ, yǐ qián xiàng zǔ wèi zuǒ chéng xiàng, shǐ mí yuǎn wèi yòu chéng xiàng, léi xiào yòu zhī shū mì yuàn shì, lóu yào tóng zhī shū mì yuàn shì, lóu jī cān zhī zhèng shì.
冬,十月,丙子,以錢象祖為左丞相,史彌遠為右丞相,雷孝右知樞密院事,樓鑰同知樞密院事,婁機參知政事。
chén huì cǎo mí yuǎn zhì, yòng kūn mìng yuán guī yǔ, ní sī tàn yuē: dǒng xián wèi dà sī mǎ, cè wén yǒu yǔn zhí jué zhōng yī yǔ, xiāo xián yǐ wèi yáo chán shùn zhī wén, zhǎng lǎo jiàn zhī, mò bù xīn jù. jīn zhì cí suǒ yǐn, cǐ shùn yǔ yī xùn yě, tiān xià yǒu rú xiāo xián zhě dú zhī, dé bù dà hài hū? nǎi shàng shěng dú, qǐng tiē gǎi má zhì, zhào xià fēn xī. mí yuǎn dào chú huì diàn zhōng shì yù shǐ, jí hé sī fān chén, jiàn lùn má zhì, juān zhí, bà zhī, zì shì sī bù fù qǐ.
陳晦草彌遠制,用「昆命元龜」語,倪思嘆曰:「董賢為大司馬,冊文有『允執厥中』一語,蕭咸以為堯禪舜之文,長老見之,莫不心懼。今制詞所引,此舜、禹揖遜也,天下有如蕭咸者讀之,得不大駭乎?」乃上省牘,請帖改麻制,詔下分晰。彌遠道除晦殿中侍御史,即劾思籓臣,僭論麻制,鐫職,罷之,自是思不復起。
zhào: zhū xī tè cì shì, lìng yǒu sī yì zòu, réng yǔ yí biǎo ēn zé yī míng.
詔:「硃熹特賜諡,令有司議奏,仍與遺表恩澤一名。」
jǐ mǎo, bāo lù qìng yuán shàng shū yáng hóng zhōng děng liù rén.
己卯,褒錄慶元上書楊宏中等六人。
gēng chén, fēng bó chù wèi ān dìng jùn wáng.
庚辰,封伯柷為安定郡王。
xīn sì, cài liǎn chú míng, pèi gàn zhōu láo chéng.
辛巳,蔡璉除名,配贛州牢城。
shí yī yuè, dīng yǒu shuò, jīn chū shè sān sī shǐ, zhǎng pàn yán tiě dù zhī quàn nóng shì, yǐ shū mì shǐ hè shě lī zi rén wèi zhī. zhào zhū lù àn chá shǐ bìng jiān zhuǎn yùn shǐ.
十一月,丁酉朔,金初設三司使,掌叛鹽鐵、度支、勸農事,以樞密使赫舍哩子仁為之。詔諸路按察使併兼轉運使。
guǐ mǎo, jīn zhǔ jiè yù shàng shū shěng yuē: guó jiā zhī zhì, zài yú jì gāng jì gāng suǒ xiān, shǎng fá bì xìn. jīn nǎi shàng zì xǐng bù zhī zhòng, xià dǎi sī xiàn zhī jiān, lǜ dù fú xún, sī huái zì biàn, qiān yán kuàng fèi, gǒu qiě chéng fēng, xí cǐ wèi héng, cóng hé zhì lǐ? cháo tíng zhě, bǎi guān zhī běn jīng shī zhě, zhū xià zhī yí. qí xù zì jīn, gè chéng yǐ wǎng, zūn shéng fèng fǎ, jié lì fù gōng, wú wǎng náo yǐ xùn qíng, wú yī wéi ér bì shì, yī guī yú zhèng, yòng fàn nǎi mín.
癸卯,金主戒諭尚書省曰:「國家之治,在於紀綱;紀綱所先,賞罰必信。今乃上自省部之重,下逮司縣之間,律度弗循,私懷自便,遷延曠廢,苟且成風,習此為恆,從何致理?朝廷者,百官之本;京師者,諸夏之儀。其勖自今,各懲已往,遵繩奉法,竭力赴功,無枉撓以徇情,無依違而避勢,一歸於正,用范乃民。」
dīng wèi, jīn yù lín huáng tài zhōu lù bīng mǎ dōu zǒng guǎn chéng yì děng xiū biān bèi.
丁未,金諭臨潢、泰州路兵馬都總管承裔等修邊備。
jīn zhǔ dé sòu jí, pō kùn, shí chéng yù jiǎ shì fàn shì jiē yǒu shēn, wèi jí rǔ yuè. huì wèi wáng yǒng jì zì wǔ dìng jūn lái cháo, jīn zhǔ wú sì, shū jì zōng shì, yǐ yǒng jì róu ruò, xiān zhì néng, gù ài zhī, yù chuán yǐ wèi. cháo cí zhī rì, lì jí yǔ zhī jī qiú, wèi wèi wáng yuē: shū wáng bù yù zuò zhǔ rén, jù yù qù yé? lǐ yuán fēi zài páng, wèi jīn zhǔ yuē: cǐ fēi qīng yán zhě. yǐ mǎo, jīn zhǔ jí gé, wèi wáng wèi fā. yuán fēi yǔ huáng mén lǐ xīn xǐ yì lì wèi wáng, shǐ nèi shì pān shǒu héng zhào zhī. shǒu héng yuē: cǐ dà shì, dāng yǔ dà chén yì. nǎi shǐ shǒu héng zhào píng zhāng zhèng shì wán yán kuāng. kuāng, xiǎn zōng shì dú, zuì wèi jiù chén, yǒu zhēng fá gōng, gù dú zhào zhī. kuāng zhì, suì yǔ dìng cè lì wèi wáng.
金主得嗽疾,頗困,時承御賈氏、范氏皆有娠,未及乳月。會衛王永濟自武定軍來朝,金主無嗣,疏忌宗室,以永濟柔弱,鮮智能,故愛之,欲傳以位。朝辭之日,力疾與之擊球,謂衛王曰:「叔王不欲作主人,遽欲去耶?」李元妃在旁,謂金主曰:「此非輕言者。」乙卯,金主疾革,衛王未發。元妃與黃門李新喜議立衛王,使內侍潘守恆召之。守恆曰:「此大事,當與大臣議。」乃使守恆召平章政事完顏匡。匡,顯宗侍讀,最為舊臣,有征伐功,故獨召之。匡至,遂與定策立衛王。
bǐng chén, jīn zhǔ cú yú fú ān diàn, nián sì shí yī. yí zhào: huáng shū wèi wáng jí huáng dì wèi. qiě yuē: zhèn nèi rén jiàn yǒu shēn zhě liǎng wèi, rú qí zhōng yǒu nán, dāng lì wèi chǔ èr, jiē nán, zé zé kě lì zhě lì zhī. wèi wáng chéng zhào jǔ āi, jí huáng dì wèi.
丙辰,金主殂於福安殿,年四十一。遺詔:「皇叔衛王即皇帝位。」且曰:「朕內人見有娠者兩位,如其中有男,當立為儲貳,皆男,則擇可立者立之。」衛王承詔舉哀,即皇帝位。
wù wǔ, yòu chéng xiàng shǐ mí yuǎn yǐ mǔ yōu qù wèi.
戊午,右丞相史彌遠以母憂去位。
shí èr yuè, wù chén, zuǒ chéng xiàng qián xiàng zǔ bà.
十二月,戊辰,左丞相錢象祖罷。
gēng wǔ, sì chuān chū xíng dāng wǔ dà qián.
庚午,四川初行當五大錢。
shēng jiā xìng fǔ wèi jiā xìng jūn jié dù.
升嘉興府為嘉興軍節度。
wù yín, qiǎn céng cóng lóng shǐ jīn diào jì. jǐ chǒu, qiǎn yǔ wén shào péng shǐ jīn, hè jí wèi.
戊寅,遣曾從龍使金弔祭。己丑,遣宇文紹彭使金,賀即位。
shì dōng, méng gǔ zài fá tuō kè tuō jí kù chǔ lèi hàn. shí wò yī lǎ bù děng yù méng gǔ qián fēng, bù zhàn ér jiàng, yīn yòng wèi xiāng dǎo, zhì sū ér dí shí hé, tǎo mò ěr qí bù, miè zhī. tuō kè tuō zhōng liú shǐ sǐ, kù chǔ lèi hàn bēn qì dān.
是冬,蒙古再伐托克托及庫楚類汗。時斡伊喇部等遇蒙古前鋒,不戰而降,因用為鄉導,至蘇兒迪實河,討默爾奇部,滅之。托克托中流矢死,庫楚類汗奔契丹。
níng zōng fǎ tiān bèi dào chún dé mào gōng rén wén zhé wǔ shèng ruì gōng xiào huáng dì jiā dìng èr nián jīn dà ān yuán nián, méng gǔ tài zǔ sì nián
○寧宗法天備道純德茂功仁文哲武聖睿恭孝皇帝嘉定二年(金大安元年,蒙古太祖四年)
chūn, zhēng yuè, gēng zǐ, zhào nèi wài yǒu sī tiáo chén jié yòng shì.
春,正月,庚子,詔內外有司條陳節用事。
xīn chǒu, jīn tài shǐ zòu: fēi xīng rú huǒ, qǐ tiān shì yuán, yǒu wěi, jī ruò chì lóng.
辛丑,金太史奏:「飛星如火,起天市垣,有尾,跡若赤龍。」
jīn qiǎn fèi mó zhèng lái gào āi.
金遣費摩正來告哀。
dīng sì, yǐ lóu yào cān zhī zhèng shì, yù shǐ zhōng chéng zhāng liáng néng tóng zhī shū mì yuàn shì, lì bù shàng shū yǔ wén shào jié qiān shū yuàn shì.
丁巳,以樓鑰參知政事,御史中丞章良能同知樞密院事,吏部尚書宇文紹節簽書院事。
yào shàng shū yuē: zhū dào zhì shuài guān, chēng ān fǔ, jiān bīng mín zhī quán, yǒu fèn kǔn zhī zhì, cháo tíng xuǎn zé shén zhòng. bǐ lái yù dào zéi qiè fā, zhōu xiàn suǒ bù néng zhì zhě, bì shǐ shuài chén qīn xíng, suī duō chéng gōng, chén qiè lǜ zhī. shuǐ hàn jī jǐn jì bù néng miǎn, zé ān bǎo wú huáng chí nòng bīng zhě ruò zì cǐ yǐ wèi gù shì, shuài chén dòng zhé lín róng, kǒng fēi guó jiā zhī zhǎng cè yě. shén zōng huáng dì chuí yì biān shì, miào mó shēn yuǎn, nǎi xī níng jiǔ nián, zhī chéng dū fǔ cài yán qìng yán, qǐ fā shǎn xī bīng yuán mào zhōu, hòu bīng jí zì jiāng yǐ wǎng, lìng zhuǎn yùn sī shè fǔ shì, zhào yǐ cháo tíng yǐ qiǎn jiāng bù bīng, yán qìng wù zài chí zhòng, wú dé qīng qù chéng dū yuán fēng liù nián, hé dōng jīng lüè sī yán xī zéi rù lín zhōu shén táng zhài, zhī zhōu zī hǔ děng lǐng bīng chū zhàn yǒu gōng, zhào hǔ zì jīn wú dé qīng yì chū rù, yù yǒu biān huàn, zhǐ lìng bì jiāng chū bīng yǎn zhú. shén zōng zhī lǜ shēn yǐ! gài shuài shǒu zhī chén, mín zhī sī mìng, yī yǒu shī yí, zhòng xīn yì dòng. dāng lìng zhǐ shòu fāng lüè, diào dù jūn shí, chí zhòng zhèn fǔ, yǐ jìng sì fāng, suī yǒu cuī nǜ, gēn běn bù yáo. ruò qí qīng chū, lì hài shén dà. gài shuài chén zhī xíng, jiàn yá jiāo yě, kān zhàn zhī shì, xián zài háng chén, cóng xíng bīng zú, bì shì dān ruò, ér yòu suí yí qiān cì, dēng zhì xiǎn ài, tuō yǒu jié xiá zhī dào, fú yǐn huáng zhú, chéng jiān jié chū yǐ fàn dà shuài zhī yán xíng, zé zéi shì yì zhāng, guó wēi nán zhèn, cāng zú zhī qǐng, kě shèng yán zāi?
鑰上書曰:「諸道置帥官,稱安撫,兼兵民之權,有分閫之制,朝廷選擇甚重。比來遇盜賊竊發,州縣所不能制者,必使帥臣親行,雖多成功,臣竊慮之。水旱、饑饉既不能免,則安保無潢池弄兵者」若自此以為故事,帥臣動輒臨戎,恐非國家之長策也。神宗皇帝垂意邊事,廟謨深遠,乃熙寧九年,知成都府蔡延慶言,乞發陝西兵援茂州,候兵集自將以往,令轉運司攝府事,詔以朝廷已遣將部兵,延慶務在持重,毋得輕去成都;元豐六年,河東經略司言西賊入麟州神堂寨,知州訾虎等領兵出戰有功,詔虎自今毋得輕易出入,遇有邊患,止令裨將出兵掩逐。神宗之慮深矣!蓋帥守之臣,民之司命,一有失宜,眾心易動。當令指授方略,調度軍食,持重鎮撫,以靖四方,雖有摧衄,根本不搖。若其輕出,利害甚大。蓋帥臣之行,建牙郊野,堪戰之士,咸在行陳,從行兵卒,必是單弱,而又隨宜遷次,登陟險隘,脫有桀黠之盜,伏隱篁竹,乘間捷出以犯大帥之顏行,則賊勢易張,國威難振,倉卒之頃,可勝言哉?」
gēng shēn, zhào: shì cóng liǎng shěng tái jiàn gè jǔ jiān sī jùn shǒu zhì xíng yóu yì zhě èr sān rén.
庚申,詔:「侍從、兩省、台諫各舉監司、郡守治行尤異者二三人。」
jīn qiǎn fù chá zhī gāng lái, zhì yí liú wù.
金遣富察知剛來,致遺留物。
rén xū, jīn gǎi yuán dà ān, dà shè tiān xià, lì yuán fēi tú kè tǎn shì wèi huáng hòu.
壬戌,金改元大安,大赦天下,立元妃圖克坦氏為皇后。
èr yuè, jǐ sì, jīn qiǎn shǐ lái gào jí wèi.
二月,己巳,金遣使來告即位。
gēng wǔ, lí zhōu mán xù bo fàn liáng xī zhài, guān jūn bài jī.
庚午,黎州蠻蓄卜犯良溪寨,官軍敗績。
rén wǔ, zhào: huì zi zhé yuè rì shén, shì cóng liǎng shěng yǐ xià gè tiáo shàng suǒ jiàn.
壬午,詔:「會子折閱日甚,侍從、兩省以下各條上所見。」
dīng hài, bà fǎ kē, shì jīng yì, fù liù chǎng jiù fǎ.
丁亥,罷法科,試經義,復六場舊法。
jīn píng zhāng zhèng shì bù sà duān shàng shū zuǒ chéng sūn jí kāng zòu: xiān dì chéng yù jiǎ shì, dāng yǐ shí yī yuè miǎn rǔ, jīn zé yǐ chū sān yuè. fàn shì chǎn qī hé zài zhēng yuè, yī chēng tāi xíng yǐ shī. fàn shì yuàn xuē fà wèi ní. rén chén, jīn zhǔ yǐ qí shì zhào zhōng wài. xún fēng huáng zǐ cóng kè děng liù rén wèi wáng.
金平章政事布薩端、尚書左丞孫即康奏:「先帝承御賈氏,當以十一月免乳,今則已出三月。范氏產期合在正月,醫稱胎形已失。范氏願削髮為尼。」壬辰,金主以其事詔中外。尋封皇子從恪等六人為王。
jīn dōng jīng liú shǒu tú kè tǎn yì guò què rù jiàn, jīn zhǔ yuē: qīng liǎng cháo jiù dé, yù yòng qīng wèi xiāng tài wèi kuāng, qīng zhī mén rén, zhèn bù kě qū qīng xià zhī. qiān kāi fǔ yí tóng sān sī, chōng liáo dōng ān fǔ fù shǐ.
金東京留守圖克坦鎰過闕入見,金主曰:「卿兩朝舊德,欲用卿為相;太尉匡,卿之門人,朕不可屈卿下之。」遷開府儀同三司,充遼東安撫副使。
jīn yǐ tóng zhī zhōng dōu lù zhuǎn yùn shǐ mèng kuí wèi bó zhōu fáng yù shǐ. xiān shì kuí shàng yán: qīn mín zhī jì, bù yí qīng qí xuǎn. jīn lì bù shǐ wǔ fū jì zī ér dé, quán guī xū lì, ān wàng qí chéng lì zhì hū? yí cān yòng shì rén, shǐ jì gāng qí shì. jí kuí lì bó zhōu, cái duàn míng jué, xià lìng: fán shǔ xiàn shì yīng fù zhōu zhě, bù dé pō yú nì lǚ, yǐ fáng lì jiān. zhōu rén biàn zhī.
金以同知中都路轉運使孟奎為博州防禦使。先是奎上言:「親民之寄,不宜輕其選。今吏部使武夫計資而得,權歸胥吏,安望其澄吏治乎?宜參用士人,使紀綱其事。」及奎蒞博州,裁斷明決,下令:「凡屬縣事應赴州者,不得泊於逆旅,以防吏奸。」州人便之。
sān yuè, jiǎ chén, jīn zàng xiàn tiān guāng yùn rén wén yì wǔ shén shèng yīng xiào huáng dì yú dào líng, miào hào zhāng zōng. dà shè. yǐ bù sà duān wèi yòu chéng xiàng.
三月,甲辰,金葬憲天光運仁文義武神聖英孝皇帝於道陵,廟號章宗。大赦。以布薩端為右丞相。
jǐ yǒu, zhào: mín yǐ jiǎn huì zi zhī zhí jí méi jiā cái zhě, yǒu sī lì hái zhī.
己酉,詔:「民以減會子之直籍沒家財者,有司立還之。」
wù wǔ, jìn liǎng huái guān lì sī jiǎ mín tián.
戊午,禁兩淮官吏私賈民田。
shì chūn, huī hé ěr guó jiàng yú méng gǔ. huī hé ěr, jí táng zhī gāo chāng yě.
是春,輝和爾國降於蒙古。輝和爾,即唐之高昌也。
méng gǔ zhǔ rù hé xī, xià zhǔ ān quán qiǎn qí tài zǐ lǜ shī jù zhàn. bài zhī, huò qí fù yuán shuài gāo lìng gōng, kè wù cì hǎi chéng, fú qí tài fù xī bì shì. jìn zhì kè yí mén, fù bài xià shī, huò qí jiāng wēi míng lìng gōng, báo qí zhōng xìng fǔ, yǐn hé shuǐ guàn zhī, dī jué, shuǐ wài kuì, suì chè wéi hái. qiǎn tài fù é kè rù zhōng xìng zhāo yù, xià zhǔ nà nǚ qǐng hé.
蒙古主入河西,夏主安全遣其太子率師拒戰。敗之,獲其副元帥高令公,克兀刺海城,俘其太傅西壁氏。進至克夷門,復敗夏師,獲其將威明令公,薄其中興府,引河水灌之,堤決,水外潰,遂撤圍還。遣太傅額克入中興招諭,夏主納女請和。
xià, sì yuè, wù chén, fàng lú háo èr zhōu zhōng yì jūn guī nóng.
夏,四月,戊辰,放廬、濠二州忠義軍歸農。
jīn zhǔ mìng yì huáng mén lǐ xīn xǐ zuì, tíng chén jiē yǐ wèi dāng zhū. cān zhī zhèng shì sūn duó yuē: cǐ xiān cháo yòng zhī tài guò ěr. jīn zhǔ yuē: qīng jīn rì shǐ yán zhī, hé yé? jì ér fù yuē: hòu dāng jǐn yán, wù zài cǐ jiè yì. qǐng zhī, qiān zuǒ chéng, jiān xiū guó shǐ.
金主命議黃門李新喜罪,廷臣皆以為當誅。參知政事孫鐸曰:「此先朝用之太過耳。」金主曰:「卿今日始言之,何耶?」既而復曰:「後當盡言,勿在此介意。」頃之,遷左丞,兼修國史。
gēng chén, jīn zhǔ xià zhào bào zhāng zōng yuán fēi lǐ shì zhī zuì, yán: zhāng zōng chǔ sì wèi lì, lǐ shì yǔ qí mǔ wáng pàn ér jí lǐ xīn xǐ móu, lìng shì yù jiǎ shì zhà chēng yǒu shēn, qí jiāng lín yuè, yú lǐ jiā qǔ ér yǐ rù, rì yuè bù ǒu, zé guī bié qǔ yǐ wèi huáng sì. zhāng zōng bēng, móu bù jí xíng. yòu, zhāng zōng píng xī huò yǒu xìng yù, lǐ shì jí dù, lìng nǚ wū lǐ dìng nú zuò zhǐ mù rén yuān yāng fú yǐ shì yǎn mèi, zhì jué shèng sì. jīn shì jì fā lù, qiǎn dà chén àn wèn, jù yǐ kuǎn fú. yǒu sī yì fǎ dāng jí xíng yǐ qí jiǔ shì xiān dì, lìng cì zì jǐn. wáng pàn ér lǐ xīn xǐ gè zhèng fǎ lǐ shì xiōng ān guó jūn jié dù shǐ xǐ ér, dì shào fǔ jiān tiě gé yú yuǎn dì ān zhì zhū lián zuò bìng yī lǜ shī xíng jiǎ shì yì cì zì jǐn.
庚辰,金主下詔暴章宗元妃李氏之罪,言:「章宗儲嗣未立,李氏與其母王盼兒及李新喜謀,令侍御賈氏詐稱有身,俟將臨月,於李家取兒以入,日月不偶,則規別取以為皇嗣。章宗崩,謀不及行。又,章宗平昔或有幸御,李氏嫉妒,令女巫李定奴作紙木人、鴛鴦符以事魘魅,致絕聖嗣。今事既發露,遣大臣按問,俱已款服。有司議法當極刑;以其久侍先帝,令賜自盡。王盼兒、李新喜各正法;李氏兄安國軍節度使喜兒,弟少府監鐵格於遠地安置;諸連坐並依律施行;賈氏亦賜自盡。」
chū, wán yán kuāng yǔ lǐ shì tóng shòu yí zhào lì wèi wáng, kuāng yù zhuān dìng cè gōng, suì gòu shā lǐ shì. shù rì, kuāng bài shàng shū lìng, fēng shēn wáng. zuǒ fù diǎn jiǎn wū kù lī qìng shòu, zuò yǔ lǐ xīn xǐ tí pǐn zhū wáng, miǎn sǐ, chú míng.
初,完顏匡與李氏同受遺詔立衛王,匡欲專定策功,遂構殺李氏。數日,匡拜尚書令,封申王。左副點檢烏庫哩慶壽,坐與李新喜題品諸王,免死,除名。
jīn yǐ huáng zǐ zuò wáng cóng kè wèi zuǒ chéng xiàng, bù sà duān wèi yòu chéng xiàng, sūn jí kāng wèi píng zhāng zhèng shì, fēng chóng guó gōng.
金以皇子胙王從恪為左丞相,布薩端為右丞相,孫即康為平章政事,封崇國公。
wù zǐ, cì yáng zhèn zhòng shì yuē jié yì.
戊子,賜楊震仲諡曰節毅。
wǔ yuè, bǐng shēn, qǐ fù yòu chéng xiàng shǐ mí yuǎn. mí yuǎn yǐ mǔ yōu guī zhì sàng, tài zǐ qǐng cì dì xíng zài, lìng jiù dì chí fú, yǐ biàn zī fǎng.
五月,丙申,起復右丞相史彌遠。彌遠以母憂歸治喪,太子請賜第行在,令就第持服,以便咨訪。
dīng yǒu, yǐ hàn, zhào zhū lù jiān sī jué xì qiú, hé shǒu lìng rén tān cán zhě.
丁酉,以旱,詔諸路監司決繫囚,劾守令人貪殘者。
wù xū, luó rì yuàn móu wèi biàn, fú zhū. rì yuàn, jiāng xī rén, yǐ cè gàn hán tuō zhòu, jiè bǔ xùn wǔ láng, chōng zhōng yì jūn tǒng zhì. tuō zhòu jì zhū, qí dǎng yǒu huò zuì zhě, cí lián rì yuàn, dé kuān miǎn. rì yuàn bù zì ān, qián jié dǎng yǔ, yù cì shǐ mí yuǎn qǐ fù guò jiāng, bǎi guān yíng yè yú zhè jiāng tíng, jǔ huǒ wèi hào, jǐn shā zǎi zhí yǐ xià guān, tū rén dà nèi, xié xià zhào shū. bù fèn yǐ dìng, shǒu què jìn yǒng fù wèi jǐng dé cháng zhī qí shì, tóu guǐ shàng biàn. rì yuàn zhé yú shì, bǔ dé cháng wèi wǔ dé láng. mí yuǎn fāng cí qǐ fù, yòu bié zòu dài zuì, jù yán: bì xià zuó zhū yuán è, chén huò mì zàn, gù qí yú dǎng qiè chǐ. yōu zhào dá zhī.
戊戌,羅日願謀為變,伏誅。日願,江西人,以策干韓侂胄,借補訓武郎,充忠義軍統制。侂胄既誅,其黨有獲罪者,詞連日願,得寬免。日願不自安,潛結黨羽,欲伺史彌遠起復過江,百官迎謁於浙江亭,舉火為號,盡殺宰執以下官,突人大內,脅下詔書。部分已定,守闕進勇副尉景德常知其事,投匭上變。日願磔於市,補德常為武德郎。彌遠方辭起復,又別奏待罪,具言:「陛下昨誅元惡,臣獲密贊,故其餘黨切齒。」優詔答之。
xīn chǒu, mìng zhōu xiàn bǔ huáng.
辛丑,命州縣捕蝗。
shì yuè, jīn shì hóng cí kē.
是月,金試宏詞科。
liù yuè, xīn mǎo, yǐ jīng hú zhì zhì shǐ yán, fàng zhū zhōu xīn jūn jí zhōng yì rén guī nóng.
六月,辛卯,以京湖制置使言,放諸州新軍及忠義人歸農。
qiū, qī yuè, yǐ wèi, zhào: huāng qiàn zhōu xiàn, qī suì yǐ xià nán nǚ, tīng yì xìng shōu yǎng. zhe wèi lìng.
秋,七月,乙未,詔:「荒歉州縣,七歲以下男女,聽異姓收養。著為令。」
guǐ mǎo, mù mín yǐ zhèn jī miǎn yì.
癸卯,募民以賑饑免役。
bā yuè, jiǎ zǐ, xíng tiě qián yú yán jiāng liù zhōu.
八月,甲子,行鐵錢於沿江六州。
yǐ chǒu, yǐ ān bǐng wèi sì chuān zhì zhì dà shǐ, bà xuān fǔ sī.
乙丑,以安丙為四川制置大使,罷宣撫司。
bǐng xū, fā mǐ shí wàn shí, zhèn liǎng huái jī mín.
丙戌,發米十萬石,賑兩淮饑民。
jiǔ yuè, jǐ hài, cháo xiàn jǐng líng gōng. gēng zǐ, cháo xiǎng tài miào. xīn chǒu, hé jì tiān dì yú míng táng.
九月,己亥,朝獻景靈宮。庚子,朝饗太廟。辛丑,合祭天地於明堂。
shì yuè, jīn zhǔ rú dà fáng shān, yè diàn ruì líng yù líng dào líng.
是月,金主如大房山,謁奠睿陵、裕陵、道陵。
dōng, shí yuè, jǐ mǎo, jīn zhǔ zhào jiè lì fēng sú.
冬,十月,己卯,金主詔戒勵風俗。
dīng hài, mìng jīng hú zhì zhì sī mù táo zú jí fàng sàn zhōng yì rén yǐ bǔ qí què, yīn fàng sǎn rén jù ér wèi dào gù yě.
丁亥,命京湖制置司募逃卒及放散忠義人以補其闕,因放散人聚而為盜故也。
shí yī yuè, xīn mǎo shuò, miǎn zhōu tǒng zhì zhāng lín děng móu zuò luàn, shì jué, dài sǐ, chú míng, guǎng nán jī guǎn.
十一月,辛卯朔,沔州統制張林等謀作亂,事覺,貸死,除名,廣南羈管。
jiǎ wǔ, zhào zhè xī jiān sī mù jī mín xiū shuǐ lì.
甲午,詔浙西監司募饑民修水利。
bǐng shēn, jīn píng yáng dì zhèn, yǒu shēng rú léi, zì xī běi lái. wù xū, yòu zhèn, fú shān xiàn yóu shén.
丙申,金平陽地震,有聲如雷,自西北來。戊戌,又震,浮山縣尤甚。
jīn hàn lín xué shì chéng zhǐ zhāng xíng jiǎn jiàn shàng jīng děng lù àn chá sī yáng yún yì zhī cái, qiě jīng shù shù, zhào shòu tí diǎn sī tiān tāi, jiān hàn lín xiū zhuàn.
金翰林學士承旨張行簡薦上京等路按察司楊雲翼之才,且精術數,召授提點司天台,兼翰林修撰。
shì yuè, chēn zhōu hēi fēng dòng kòu lǐ yuán lì zuò luàn, zhòng shù wàn, lián pò jí chēn zhū xiàn, zhào qiǎn jiāng è jīng chí sì zhōu jūn tǎo zhī.
是月,郴州黑風峒寇李元礪作亂,眾數萬,連破吉、郴諸縣,詔遣江、鄂、荊、池四州軍討之。
chū, luó shì chuán zhī jiàng, dòng zhōng shí kǔ fá shí, ér jiāng xī shuài jí yù yǐ mǎi jiàng wèi gōng, suì kuì zhī yǐ liáng, bìng xiǎng yǐ yán. zéi xǐ, móu yì chěng, wài suī sòng kuǎn, yīn zhì qì xiè, ér zhǔ bīng zhě gèng zòu shòu yǐ guān jué. dòng zhōng yì dīng jiē huì, yuē: zuò zéi zhě dé guān, fù yì zhě yǔn mìng, qǐ zú yǐ fú rén zāi! yú shì wǔ hé liù jù, gè yǐ dòng míng qí xiāng, yuán lì jí chén yán zuǒ zhī tú, bìng qǐ wèi zéi, jiāng xī liè chéng jiē zhèn.
初,羅世傳之降,峒中實苦乏食,而江西帥急欲以買降為功,遂饋之以糧,並餉以鹽。賊喜,謀益逞,外雖送款,陰治器械,而主兵者更奏授以官爵。峒中義丁皆恚,曰:「作賊者得官,赴義者殞命,豈足以服人哉!」於是五合六聚,各以峒名其鄉,元勵及陳延佐之徒,並起為賊,江西列城皆震。
bǐng chén, zhī lín ān fǔ xú bāng xiàn miǎn, yǐ yù shǐ chén huì děng lùn qí bù néng qū chù jī mín yě. xuán mìng bīng bù shàng shū zhào shī B164 dài zhī, xué shì cài xíng zhī dāng cǎo zhào, zòu yán: shī B164 wèi rén yǔ qí xíng shì, zhòng ěr mù sù jù yě, zhào bì yǒu bāo yǔ, chén wú cí yǐ cǎo. xuán yǔ xíng zhī wài cí, zú yòng shī B164. shí shī B164 sì wèi jīng yǐn yǐ.
丙辰,知臨安府徐邦憲免,以御史陳晦等論其不能區處饑民也。旋命兵部尚書趙師B164代之,學士蔡行之當草詔,奏言:「師[B164]為人與其行事,眾耳目素具也,詔必有褒語,臣無詞以草。」旋與行之外祠,卒用師B164。時師B164四為京尹矣。
shí èr yuè, rén xū, cì lǐ xiǎn zhōng shì zhōng xiāng.
十二月,壬戌,賜李顯忠諡忠襄。
ān bǐng qiǎn tǒng lǐng guān dǒng zhào zhèng jiāng lǐ shí, yǐ fēi hǔ jūn èr bǎi shù yǎ zhōu, tǎo xù bo, fù qiǎn qí zi guǐ zhòng shì shī lí zhōu. guǐ zhòng yù xí zhōu bèi chuán fá gān hóu, wèi shēn rù jì. bǐ zhì, qiǎn shí wǎng ān jìng xiāng shān chuān xíng shì, shí yán xù bo zhī diāo, qù dà dù hé èr shí lǐ, rù zhī yì ěr. fēi hǔ jūn jiē xuǎn shì, ruì yù jìn gōng. guǐ zhòng dà kào shì zhòng, lìng zhào tǒng fēi hǔ jūn, shí tǒng jìn jūn, hé yán hé zhū zhài tǔ bīng qiān yú rén, jiǎ zǐ, mèi shuǎng, shè hé, fēn wèi sān bù. shān gāo qìng shēn, jī xuě yōng lù, mán rén yú shān zhī yào hài lì shí péng wèi qí, guān jūn huò wèi suǒ yā. jì ér mán rén dà hū tū chū, guān jūn jīng kuì, táo rù shān gǔ, mán rén zòng liè quǎn suí zhī, jǐn wèi suǒ yǎn. rì mù, zhào xiān dùn guī, shí bèi wéi shù rì nǎi dé tuō. yú shì guǐ zhòng hái lí zhōu, zhào liú shǒu ān jìng.
安丙遣統領官董炤、正將李實,以飛虎軍二百戍雅州,討蓄卜,復遣其子癸仲視師黎州。癸仲豫檄州備船筏乾餱,為深入計。比至,遣實往安靜相山川形勢,實言蓄卜之碉,去大渡河二十里,入之易耳。飛虎軍皆選士,銳欲進攻。癸仲大犒士眾,令炤統飛虎軍,實統禁軍,合沿河諸寨土兵千餘人,甲子,昧爽,涉河,分為三部。山高箐深,積雪擁路,蠻人於山之要害立石堋為俟,官軍或為所壓。既而蠻人大呼突出,官軍驚潰,逃入山谷,蠻人縱獵犬隨之,盡為所掩。日暮,炤先遁歸,實被圍數日乃得脫。於是癸仲還黎州,炤留守安靜。
yǐ sì, cì zhū xī shì yuē wén.
乙巳,賜硃熹諡曰文。
yǐ hài, zhào zhū zhōu wú dí zhí tián zū.
乙亥,詔諸州毋糴職田租。
shì yuè, jīn shàng shū lìng shēn wáng wán yán kuāng hōng. kuāng zǎo shòu zhī yú xiǎn zōng, fù shì zhāng zōng jiǎng dú, zuì qīn xìng, zhì wèi jiāng xiāng, hù chǒng zì yòng, guān yǐ huì chéng. chéng ān zhōng, bō cì guān kǒu dì tǔ, kuāng nǎi zì zhàn jì nán zhēn dìng dài zhōu shàng yú tián, bǎi xìng jiù yè zhé duó zhī, jí xiàn wài zì qǔ. zhāng zōng wén qí shì, bù yǐ wèi zuì, wéi yòng ān zhōu biān wú pō jiù fàng wéi chǎng dì fèng shèng zhōu zài guān xián tián yì zhī, yǐ xiàng zì zhàn zhě xī hái bǎi xìng. jí jīn zhǔ lì, fù zhuān dìng cè gōng, gù jīn zhǔ yōu lǐ zhī.
是月,金尚書令申王完顏匡薨。匡早受知於顯宗,復侍章宗講讀,最親幸,致位將相,怙寵自用,官以賄成。承安中,撥賜官口地土,匡乃自占濟南、真、定、代州上腴田,百姓舊業輒奪之,及限外自取。章宗聞其事,不以為罪,惟用安州邊吳泊舊放圍場地、奉聖州在官閒田易之,以向自占者悉還百姓。及金主立,復專定策功,故金主優禮之。
jīn jìn fēng yuè wáng yǒng gōng wèi qiào wáng.
金進封越王永功為譙王。
jīn bù sà duān jìn zuǒ chéng xiàng, yǐ yòu chéng tōng jí sī zhōng wèi píng zhāng zhèng shì, yǐ yù shǐ dài fū zhāng xíng jiǎn wèi tài zǐ tài bǎo, zhào zhī xìng zhōng fǔ shì wán yán chéng huī wèi yù shǐ dài fū, zhī lín huáng fǔ shì wán yán chéng yù wèi yù shǐ zhōng chéng.
金布薩端進左丞相,以右丞通吉思忠為平章政事,以御史大夫張行簡為太子太保,召知興中府事完顏承暉為御史大夫,知臨潢府事完顏承裕為御史中丞。
chū, méng gǔ zhǔ rù gòng yú jīn, jīn zhǔ shí wèi wèi wáng, zhāng zōng shǐ shòu gòng yú jìng zhōu, méng gǔ zhǔ jiàn wèi wáng bù wèi lǐ, wèi wáng yù qǐng bīng gōng zhī. huì zhāng zōng cú, jīn zhǔ sì wèi, yǒu zhào zhì méng gǔ, chuán yán dāng bài shòu, méng gǔ zhǔ wèn jīn shǐ yuē: xīn jūn wèi shuí? jīn shǐ yuē: wèi wáng yě. méng gǔ zhǔ jù nán miàn tuò yuē: wǒ wèi zhōng yuán huáng dì nǎi tiān shàng rén, cǐ děng yōng nuò, yì wèi zhī yé? hé yǐ bài wèi! jí chéng mǎ běi qù. jīn shǐ hái zòu, jīn zhǔ yì nù, yù qí méng gǔ zhǔ zài rù gòng, jiù jìn chǎng shā zhī. méng gǔ zhǔ zhī zhī, suì yǔ jīn jué, yì yán bīng wèi bèi.
初,蒙古主入貢於金,金主時為衛王,章宗使受貢於靜州,蒙古主見衛王不為禮,衛王欲請兵攻之。會章宗殂,金主嗣位,有詔至蒙古,傳言當拜受,蒙古主問金使曰:「新君為誰?」金使曰:「衛王也。」蒙古主遽南面唾曰:「我謂中原皇帝乃天上人,此等庸懦,亦為之耶?何以拜為!」即乘馬北去。金使還奏,金主益怒,欲俟蒙古主再入貢,就進場殺之。蒙古主知之,遂與金絕,益嚴兵為備。