qǐ qiáng yǔ xié qià qī yuè, jǐn zhe yōng tūn tān qī yuè, fán yī nián yǒu qí.
起強圉協洽七月,盡著雍涒灘七月,凡一年有奇。
shùn dì zhì zhèng èr shí qī nián wù shēn, yī sān liù bā nián
○順帝至正二十七年(戊申,一三六八年)
qiū, qī yuè, guān zhōng bīng shèng fù yóu wèi jué, kù kù tè mù ěr wèi sūn zhù zhào héng yuē: jīn dāng hé rú? bìng duì yuē: guān zhōng sì jūn, dú lǐ sī qí zuì qiáng, sī qí pò, zé sān jūn bù gōng zì fú yǐ. jīn guān zhōng bīng jiāng xiāng chí bù jué, suǒ wèi zhě wéi mó gāi ěr. yí chōu mó gāi yī jūn jí qū hé zhōng, zì hé zhōng dù hé dǎo fèng xiáng, fù sī qí cháo xué, chū qí bù yì, zé wèi běi zhī jūn yī zhàn kě jiàng, cǐ táng zhuāng zōng pò biàn liáng zhī cè yě. guān zhōng jì dìng, rán hòu chū bīng yǐ tǎo jiāng huái, pò zhī bì yǐ! kù kù jí xíng qí cè, xí mó gāi lǜ bīng gōng fèng xiáng.
秋,七月,關中兵勝負猶未決,庫庫特穆爾謂孫翥、趙恆曰:「今當何如?」並對曰:「關中四軍,獨李思齊最強,思齊破,則三軍不攻自服矣。今關中兵將相持不決,所畏者惟摩該耳。宜抽摩該一軍疾趨河中,自河中渡河搗鳳翔,覆思齊巢穴,出其不意,則渭北之軍一戰可降,此唐莊宗破汴梁之策也。關中既定,然後出兵以討江淮,破之必矣!」庫庫即行其策,檄摩該率兵攻鳳翔。
jiǎ shēn, mìng yī sū tí diào wǔ bèi sì.
甲申,命伊蘇提調武備寺。
wú yòu xiāng guó lǐ shàn zhǎng děng quàn wáng jí huáng dì wèi, wáng wèi xǔ. shàn zhǎng děng fù lì qǐng, wáng yuē: wú cháng xiào chén yǒu liàng chū dé yī yú, wàng zì chēng zūn, zú zhēn fù miè, qǐ dé gèng zì dǎo zhī! ruò tiān mìng zài wǒ, gù zì yǒu shí, wú yōng jí jí yě.
吳右相國李善長等勸王即皇帝位,王未許。善長等復力請,王曰:「吾嘗笑陳友諒初得一隅,妄自稱尊,卒臻覆滅,豈得更自蹈之!若天命在我,固自有時,無庸汲汲也。」
wú gěi fǔ zhōu xiàn guān zhī rèn fèi, xī qǐ bó jí qí fù mǔ qī zhǎng zi yǒu chà. zhe wèi lìng.
吳給府州縣官之任費,錫綺帛及其父、母、妻、長子有差。著為令。
jǐ chǒu, léi zhèn wú gōng mén shòu wěn, dé wù ruò fǔ xíng ér shí zhì, wáng mìng cáng zhī, chū zé shǐ rén fù yú jià qián, lín cháo tīng zhèng zé fèng zhì jī àn, yǐ zhī tiān jiè. suì shè yù qiú.
己丑,雷震吳宮門獸吻,得物若斧形而石質,王命藏之,出則使人負於駕前,臨朝聽政則奉置几案,以祗天戒。遂赦獄囚。
fāng guó zhēn zhī chū jiàng wú yě, yuē háng zhōu xià jí rù cháo, yǐ ér jù dì zì ruò, qiě shǐ tōng yú mǐn, tú wèi jǐ jiǎo. wú wáng wén zhī nù, qiǎn shǐ zé guó zhēn gòng liáng èr shí sān wàn shí, réng yǐ shū yù zhī yuē: ěr zǎo gǎi guò xiào shùn, yóu kě bǎo qí fù guì. bù rán, wèi tōu shēng zhī jì, cuàn rù hǎi dǎo, wú kǒng zǐ nǚ yù bó fǎn wèi ěr lèi, zhōu zhōng zì shēng dí guó, tú wèi háo jié suǒ xiào yě.
方國珍之初降吳也,約杭州下即入朝,已而據地自若,且使通於閩,圖為掎角。吳王聞之怒,遣使責國珍貢糧二十三萬石,仍以書諭之曰:「爾早改過效順,猶可保其富貴。不然,為偷生之計,竄入海島,吾恐子女玉帛反為爾累,舟中自生敵國,徒為豪傑所笑也。」
shū zhì, guó zhēn dà jù, jí dì zhí jí jiāng zuǒ jué qù jiù, qí láng zhōng zhāng běn rén yuē: sū zhōu wèi xià, bǐ ān néng yuè qiān lǐ ér qǔ wǒ! liú yōng yuē: jiāng zuǒ bīng duō bù qí, qí rú wú hǎi zhōu hé! guó zhēn dì zhí duō yǐ wèi rán, wéi qiū nán zhēng yuē: èr rén suǒ yán, fēi gōng fú yě, wéi zhì kě yǐ jué shì, wéi xìn kě yǐ shǒu guó, wéi zhí kě yǐ yòng bīng, gōng jīng yíng zhè dōng, shí yú nián yǐ, qiān yán yóu yù, jì bù zǎo dìng, bù kě wèi zhì. jì xǔ zhī jiàng, yì yòu bèi yān, bù kě wèi xìn. bǐ zhī zhēng shī, zé yǒu cí yǐ, wǒ shí fù bǐ, bù kě wèi zhí. xìng ér fú fú tīng mìng, shù jǐ kě shì qián chù hū! guó zhēn sù zhuàng àn, bù néng jué, wéi rì yè yùn zhēn bǎo, jí chén jiàn, wèi fàn hǎi jì.
書至,國珍大懼,集弟、侄及將佐決去就,其郎中張本仁曰:「蘇州未下,彼安能越千里而取我!」劉庸曰:「江左兵多步騎,其如吾海舟何!」國珍弟、侄多以為然,唯邱楠爭曰:「二人所言,非公福也,唯智可以決事,唯信可以守國,唯直可以用兵,公經營浙東,十餘年矣,遷延猶豫,計不早定,不可謂智。既許之降,抑又倍焉,不可謂信。彼之徵師,則有詞矣,我實負彼,不可謂直。幸而扶服聽命,庶幾可視錢俶乎!」國珍素戇暗,不能決,唯日夜運珍寶,集臣艦,為泛海計。
xīn chǒu, wú zhì tài cháng sī nóng dà lǐ jiàng zuò sì sī.
辛丑,吳置太常、司農、大理、匠作四司。
shì yuè, lǐ sī qí qiǎn bù jiāng xǔ guó zuǒ xuē mù fēi, huì zhāng liáng bì tú lǔ bo bīng tún huá yīn.
是月,李思齊遣部將許國佐、薛穆飛,會張良弼、圖魯卜兵屯華陰。
shí mìng tú lǔ wèi shǎn xī xíng shěng zuǒ chéng xiàng, sī qí bù yuè, mìng bù jiāng zhèng yīng xiáng shǒu shǎn xī, ér zì hái fèng xiáng.
時命圖魯為陝西行省左丞相,思齊不悅,命部將鄭應祥守陝西,而自還鳳翔。
lóng jiàn yú lín qú lóng shān, dà shí qǐ lì.
龍見於臨朐龍山,大石起立。
mó gāi bù jiāng duō bó luō tè mù ěr zhī dǎng, jí mó gāi fèng xí diào wǎng shǎn xī, xíng zhì wèi huī, zhū jiāng yè jù móu yuē: wǒ bèi guān jūn, shā nán bīng kě yě. jīn wén yù qū fèng xiáng, fèng xiáng yì guān jūn yě, yǐ guān jūn shā guān jūn, qí wèi zhī hé? qí zhòng jù yǐ wèi rán, suì xiāng yuē fú mó gāi wèi zǒng bīng, mó gāi shàn lùn bīng, xiān wèi chá hǎn tè mù ěr suǒ xìn rèn guān bǎo zì chá hǎn tè mù ěr qǐ bīng yǐ lái, yǒng guān zhū jūn, gōng zuì gāo zhì shì jiē bù fú kù kù tè mù ěr. mó gāi shǐ qí shǒu lǐng guān hú ān zhī kòng gào cháo tíng, qiǎn bù jiāng běi duó zhāng dé, xī duó huái qìng.
摩該部將多博囉特穆爾之黨,及摩該奉檄調往陝西,行至衛輝,諸將夜聚謀曰:「我輩官軍,殺南兵可也。今聞欲趨鳳翔,鳳翔亦官軍也,以官軍殺官軍,其謂之何?」其眾俱以為然,遂相約扶摩該為總兵,摩該善論兵,先為察罕特穆爾所信任;關保自察罕特穆爾起兵以來,勇冠諸軍,功最高;至是皆不服庫庫特穆爾。摩該使其首領官胡安之控告朝廷,遣部將北奪彰德,西奪懷慶。
sà lán tuō lǐ tè lǐ xī bā yán tè mù ěr lǐ guó fèng jìn móu yú huáng tài zǐ yuē: xiàng rì zhào shū, lìng zhū jiāng gè jiāng běn bù fèn dào jìn bīng, ér bù lì dà jiāng yǐ zǒng zhī, yí qí bù xiāng cóng yě. tài zǐ hé bù zòu shàng, lì dà fǔ jūn yuàn yǐ zhèn zhī. fán zhǐ huī gè jiāng, jiē yí chū zì fǔ jūn yuàn rán hòu xíng, shǐ quán guī yú yī, zì nèi zhì wài, shù jǐ tiān xià kě wèi. yòu, mó gāi yī bù bèi kù kù ér xiàng cháo tíng, yì yí bié zuò míng hào yǐ jīng yì zhī. tài zǐ rú qí yán yǐ qǐng.
薩藍托里、特里錫、巴延特穆爾、李國鳳進謀於皇太子曰:「向日詔書,令諸將各將本部分道進兵,而不立大將以總之,宜其不相從也。太子何不奏上,立大撫軍院以鎮之。凡指揮各將,皆宜出自撫軍院然後行,使權歸於一,自內製外,庶幾天下可為。又,摩該一部背庫庫而向朝廷,亦宜別作名號以旌異之。」太子如其言以請。
bā yuè, bǐng wǔ, mìng huáng tài zǐ zǒng tiān xià bīng mǎ.
八月,丙午,命皇太子總天下兵馬。
tiáo yuē: yuán liáng zhòng rèn, zhí zài fǔ jūn, jī gǔ zhēng jīn, zhuō yǒu chéng xiàn. ā yù shí lī dá lǎ jì ān zōng shè, lèi qǐng chū shī, zhèn yǐ guó běn zhì zhòng, jù yí qīng chū, suì shòu kù kù tè mù ěr zǒng róng zhòng jì, bì yǐ wáng jué, bǐ dài qí xíng. lǐ sī qí zhāng liáng bì děng gè huái yì jiàn, gòu bīng bù yǐ, yǐ zhì dào zéi yù chì, shēn yí zhèn yōu. xún zhī zhòng móu, qiān wèi huáng tài zǐ cōng míng rén xiào, wén wǔ jiān zī, yù qiú jiù diǎn, yuán mìng yǐ zhōng shū lìng shū mì shǐ, xī zǒng tiān xià bīng mǎ, zhū mǎ, fù mǎ, gè dào zǒng bīng, jiāng lì, yī yīng jūn jī zhèng wù, shēng shā yǔ duó, shì wú qīng zhòng, rú chū zhèn cái. qí kù kù tè mù ěr, zǒng lǐng běn bù jūn mǎ, zì tóng guān yǐ dōng, sù qīng jiāng huái lǐ sī qí zǒng lǐng běn bù jūn mǎ, zì fèng xiáng yǐ xī, yǔ hóu bā yán dá shì jìn qǔ chuān shǔ yǐ shǎo bǎo tú lǔ wèi shǎn xī xíng zhōng shū shěng zuǒ chéng xiàng, zǒng lǐng běn bù jūn mǎ jí zhāng liáng bì kǒng xìng tú lǔ bo gè zhī jūn mǎ, jìn qǔ xiāng fán wáng xìn běn bù jūn mǎ, gù shǒu xùn dì, bié tīng diào qiǎn. zhào shū dào rì, rǔ děng xī yí xǐ xīn dí lǜ, tóng jì shí jiān.
迢曰:「元良重任,職在撫軍,稽古征今,卓有成憲。阿裕實哩達喇計安宗社,累請出師,朕以國本至重,詎宜輕出,遂授庫庫特穆爾總戎重寄,畀以王爵,俾代其行。李思齊、張良弼等各懷異見,構兵不已,以致盜賊愈熾,深遺朕憂。詢之眾謀,僉謂皇太子聰明仁孝,文武兼資,聿遒舊典,爰命以中書令、樞密使,悉總天下兵馬,諸馬,駙馬,各道總兵,將吏,一應軍機政務,生殺予奪,事無輕重,如出朕裁。其庫庫特穆爾,總領本部軍馬,自潼關以東,肅清江淮;李思齊總領本部軍馬,自鳳翔以西,與侯巴延達世進取川蜀;以少保圖魯為陝西行中書省左丞相,總領本部軍馬及張良弼、孔興、圖魯卜各支軍馬,進取襄、樊;王信本部軍馬,固守汛地,別聽調遣。詔書到日,汝等悉宜洗心滌慮,同濟時艱」。
mó gāi suǒ qiǎn bù jiāng zhì zhāng dé, zhà wèi shǐ zhě yǐ rù, suì jù zhī. zhì huái qìng, kù kù shǒu jiāng huáng ruì jué zhī, chéng bì, bù dé rù. gēng xū, mó gāi shā wèi huī shǒu jiāng yú rén fǔ zhāng dé shǒu jiāng fàn guó yīng, yǐn jūn zhì qīng huà, wén huái qìng yǒu bèi, fù hái zhāng dé, shàng shū yán kù kù tè mù ěr zuì zhuàng. zhào yǐ kù kù tè mù ěr bù zūn jūn mìng, yí chù qí bīng quán, jiù lìng mó gāi fù zhī. yòu, mó gāi shǒu chàng dà yì, cì yǐ suǒ bù jiāng shì jiē hào zhōng yì gōng chén.
摩該所遣部將至彰德,詐為使者以入,遂據之。至懷慶,庫庫守將黃瑞覺之,城閉,不得入。庚戌,摩該殺衛輝守將余仁輔、彰德守將范國英,引軍至清化,聞懷慶有備,復還彰德,上疏言庫庫特穆爾罪狀。詔以庫庫特穆爾不遵君命,宜黜其兵權,就令摩該付之。又,摩該首倡大義,賜以所部將士皆號忠義功臣。
xīn hài, tè mù ěr bù hā jìn fēng huái wáng.
辛亥,特穆爾布哈進封淮王。
jiǎ yín, yǐ yòu chéng xiàng è lēi zhé tè mù ěr hàn lín chéng zhǐ dá ěr mǎ píng zhāng zhèng shì è lēi zhé tè mù ěr bìng zhī dà fǔ jūn yuàn shì.
甲寅,以右丞相鄂勒哲特穆爾、翰林承旨達爾瑪、平章政事鄂勒哲特穆爾並知大撫軍院事。
guǐ chǒu, wú yuán qiū fāng qiū jí shè jì tán chéng, bìng fǎng hàn zhì, wèi tán èr chéng.
癸丑,吳圜丘、方丘及社稷壇成,並仿漢制,為壇二成。
bǐng chén, è lēi zhé tè mù ěr yán: dà fǔ jūn yuàn zhuān zhǎng jūn jī, jīn hòu yí běi jūn wù, réng jiù zhì shū mì yuàn guǎn, qí yú nèi chù zhū wáng fù mǎ gè chù zǒng bīng xíng shěng xíng yuàn xuān yù sī yī yīng jūn qíng, bù xǔ gé yuè, jìng yí dà fǔ jūn yuàn.
丙辰,鄂勒哲特穆爾言:「大撫軍院專掌軍機,今後迤北軍務,仍舊制樞密院管,其餘內處諸王、駙馬、各處總兵、行省、行院、宣諭司一應軍情,不許隔越,徑移大撫軍院。」
yǐ zhān shì yuàn tóng zhī lǐ guó fèng tóng zhī dà fǔ jūn yuàn shì, zhōng shū cān zhī zhèng shì è lēi zhé tè mù ěr wèi fù shǐ, zuǒ sī yuán wài láng yào zhū shū mì yuàn cān yì wáng hóng yuǎn wèi jīng lì.
以詹事院同知李國鳳同知大撫軍院事,中書參知政事鄂勒哲特穆爾為副使,左司員外郎耀珠、樞密院參議王弘遠為經歷。
gēng shēn, è lēi zhé tè mù ěr yán: zhū jūn jiāng shì yǒu néng yòng mìng xiào lì, jiàn lì qí gōng zhě, qǐng suǒ shǎng xuān chì yī cháng zhì wài, jiā yǐ zhōng yì gōng chén hào. cóng zhī.
庚申,鄂勒哲特穆爾言:「諸軍將士有能用命效力,建立奇功者,請所賞宣敕依常制外,加以忠義功臣號。」從之。
shí zhào shū suī xià, zhū jiāng jiē bù yòng mìng. lǐ sī qí wén mó gāi wèi biàn, guān bǎo hào ěr qí yè dùn, suì jiě bīng ér xī. tuō yīn tè mù ěr jǐn jié lüè shān dōng mín chù ér xī qū wèi huī, kù kù tè mù ěr jǐn lǜ hé luò mín bīng běi dù huái qìng, mó gāi jù kù kù xiōng dì yǒu jiā gōng wèi huī zhī shì, yì jié lüè wèi huī mín chù ér běi, tún zhāng dé, cháo tíng wú rú zhī hé.
時詔書雖下,諸將皆不用命。李思齊聞摩該為變,關保、浩爾齊夜遁,遂解兵而西。托音特穆爾盡劫掠山東民畜而西趨衛輝,庫庫特穆爾盡率河、洛民兵北渡懷慶,摩該懼庫庫兄弟有夾攻衛輝之勢,亦劫掠衛輝民畜而北,屯彰德,朝廷無如之何。
guān bǎo liè kù kù zuì zhuàng yú cháo, jǔ bīng gōng zhī.
關保列庫庫罪狀於朝,舉兵攻之。
xīn yǒu, mìng è lēi zhé tè mù ěr réng qián shǎo shī zhī shū mì yuàn shì, yī sū réng qián tài bǎo zhōng shū yòu chéng xiàng, tè lī tè mù ěr yǐ tài wèi wèi tiān shè zhōng shū zuǒ chéng xiàng.
辛酉,命鄂勒哲特穆爾仍前少師、知樞密院事,伊蘇仍前太保、中書右丞相,特哩特穆爾以太尉為添設中書左丞相。
bǐng yín, lì xíng shū mì yuàn yú ā nán dá chá hǎn nuò ěr, mìng shǎn xī xíng shěng zuǒ chéng xiàng tú lǔ réng qián shǎo bǎo jiān zhī xíng shū mì yuàn shì.
丙寅,立行樞密院於阿南達察罕諾爾,命陝西行省左丞相圖嚕仍前少保兼知行樞密院事。
wù chén, mìng tè lī tè mù ěr réng qián tài wèi zuǒ chéng xiàng, zhī dà fǔ jūn yuàn shì, zhōng shū yòu chéng chén jìng bó wèi zhōng shū píng zhāng zhèng shì.
戊辰,命特哩特穆爾仍前太尉、左丞相,知大撫軍院事,中書右丞陳敬伯為中書平章政事。
wú wáng yǐ shū yù yí zhōu wáng xuān fù zǐ yuē: ěr fù zǐ shù nián qián yǔ wú shū yún: suī zài cāng yán hào shǒu zhī jì, yóu wàng gé xià gǔ wǔ qún xióng, yì zi yīng yú xián yáng, lù shāng xīn yú mù yě, yǐ qīng qū yǔ. jīn zhěng bīng qǔ hé nán, yǐ zhì huái ān, ěr ruò néng fèn rán lái guī, xiāng yǔ lù lì kān luàn, qǐ bù wěi zāi!
吳王以書諭沂州王宣父子曰:「爾父子數年前與吾書云:『雖在蒼顏皓首之際,猶望閣下鼓舞群雄,殪子嬰於咸陽,戮商辛於牧野,以清區宇。』今整兵取河南,已至淮安,爾若能奮然來歸,相與戮力戡亂,豈不偉哉!」
jǐ sì, wú tài miào chéng, sì shì zǔ gè wèi miào, gāo zǔ jū zhōng, zēng zǔ jū dōng dì yī miào, zǔ jū xī dì yī miào, kǎo jū dōng dì èr miào.
己巳,吳太廟成,四世祖各為廟,高祖居中,曾祖居東第一廟,祖居西第一廟,考居東第二廟。
wú wáng mìng cān zhèng zhū liàng zǔ tǎo fāng guó zhēn, jiè zhī yuē: sān zhōu zhī mín, pí kùn yǐ shèn, chéng xià zhī rì, wú shā yī rén.
吳王命參政硃亮祖討方國珍,戒之曰:「三州之民,疲睏已甚,城下之日,毋殺一人。」
jiǔ yuè, jiǎ xū shuò, yì shì dài jìn shēng shàng huáng tài zǐ shū, yán zhì luàn zhī yóu.
九月,甲戌朔,義士戴晉生上皇太子書,言治亂之由。
mìng zhòng shū yòu chéng xiàng yī sū yǐ bīng wǎng shān dōng, cān zhī zhèng shì fǎ tú hū lǎ fēn hù bù guān, yī tóng gōng gěi.
命中書右丞相伊蘇以兵往山東,參知政事法圖呼喇分戶部官,一同供給。
yǐ hài, yǐ bīng qǐ, yí nán bǎi xìng gōng gěi fán zhòng, qí zhēn dìng hé nán shǎn xī shān dōng jì níng děng chù, chú jūn rén zì gēng zì shí wài, yǔ miǎn mín jiān jīn nián tián zū zhī bàn.
乙亥,以兵起,迤南百姓供給繁重,其真定、河南、陝西、山東、冀寧等處,除軍人自耕自食外,與免民間今年田租之半。
xīn sì, wú dà jiāng jūn xú dá kè sū zhōu, zhí zhāng shì chéng.
辛巳,吳大將軍徐達克蘇州,執張士誠。
shí wéi chéng jì jiǔ, xióng tiān ruì jiào chéng zhōng zuò fēi pào, chāi cí miào mín jū wèi pào jù, dá lìng jūn zhōng jià mù ruò wū zhuàng, chéng yǐ zhú bā, jūn fú qí xià, zài yǐ gōng chéng, shǐ shí bù dé shāng. dá dū jiāng shì pò fēng mén, cháng yù chūn pò chāng mén xīn zhài, suì lǜ zhòng dù qiáo, jìn báo chéng xià. qí shū mì táng jié, dēng chéng jù zhàn, shì chéng zhù jūn mén nèi, lìng zhōu rén lì shān yǐ bǔ wài chéng. jié jí zhōu rén pān yuán shào jiē jiàng, shì chéng jūn dà kuì, zhū jiāng suì yǐ fù dēng chéng. shì chéng gèng shǐ qí fù shū mì liú yì shōu yú bīng, shàng èr sān wàn, qīn lǜ zhī, zhàn yú wàn shòu sì dōng jiē, fù bài, yì jiàng. shì chéng cāng huáng guī, cóng zhě jǐn shù qí. chū, shì chéng wèi qí qī liú shì yuē: wǒ bài qiě sǐ, ruò cáo hé wèi? liú yuē: bì bù fù jūn! nǎi jī xīn qí yún lóu xià, chéng pò, zì fén sǐ. shì chéng dú zuò shì zhōng, dá qiǎn lǐ bó shēng yù yì, shí rì yǐ mù, shì chéng jù hù zì jīng. bó shēng jué hù, lìng jiàng jiāng zhào shì xióng wǎn jiě zhī, qì wèi jué, fù sū. dá yòu lìng pān yuán shào yǐ lǐ xiǎo zhī, fǎn fù shù sì, shì chéng míng mù bù yán, nǎi yǐ jiù dùn yú zhī chū fēng mén, zhōng tú, yì yǐ hù fēi, yú zhì zhōu zhōng. yóu qí guān shǔ píng zhāng lǐ xíng sù xú yì zuǒ chéng ráo jiè děng, bìng yuán zōng shì shén bǎo dài wáng hè hǎn děng, jiē sòng jiàn kāng, ér zhū xióng tiān ruì.
時圍城既久,熊天瑞教城中作飛砲,拆祠廟、民居為砲具,達令軍中架木若屋狀,承以竹笆,軍伏其下,載以攻城,矢石不得傷。達督將士破葑門,常遇春破閶門新寨,遂率眾渡橋,進薄城下。其樞密唐傑,登城拒戰,士誠駐軍門內,令周仁立柵以補外城。傑及周仁、潘元紹皆降,士誠軍大潰,諸將遂蟻附登城。士誠更使其副樞密劉毅收餘兵,尚二三萬,親率之,戰於萬壽寺東街,復敗,毅降。士誠倉皇歸,從者僅數騎。初,士誠謂其妻劉氏曰:「我敗且死,若曹何為?」劉曰:「必不負君!」乃積薪齊雲樓下,城破,自焚死。士誠獨坐室中,達遣李伯升諭意,時日已暮,士誠拒戶自經。伯升決戶,令降將趙世雄挽解之,氣未絕,復甦。達又令潘元紹以理曉之,反覆數四,士誠瞑目不言,乃以舊盾舁之出葑門,中途,易以戶扉,舁至舟中。蕕其官屬平章李行素、徐義、左丞饒介等,並元宗室神保大王、赫罕等,皆送建康,而誅熊天瑞。
chū, dá yǔ yù chūn yuē, chéng pò zhī rì, zhōng fēn fǔ zhī. xiān jí jiāng shì, shēn míng wáng yì, lìng jiāng shì gè xuán xiǎo mù pái, lìng yuē: lüè mín cái zhě sǐ, chāi mín jū zhě sǐ, lí yíng èr shí lǐ zhě sǐ! jí chéng pò, dá jūn qí zuǒ, yù chūn jūn qí yòu, hào lìng yán sù, jūn shì bù gǎn wàng dòng, jū mín yàn rán.
初,達與遇春約,城破之日,中分撫之。先集將士,申明王意,令將士各懸小木牌,令曰:「掠民財者死,拆民居者死,離營二十里者死!」及城破,達軍其左,遇春軍其右,號令嚴肅,軍士不敢妄動,居民宴然。
guǐ wèi, wú wáng wén sū zhōu yǐ pò, mìng zhòng shū píng zhāng zhèng shì hú tíng ruì qǔ wú xī zhōu, réng mìng dà dū dū fǔ fù shǐ kāng mào cái jì zhī. yòu mìng hǔ bì zuǒ wèi fù shǐ zhāng xìng, lǜ yǒng shì qiān rén fù huái ān hòu shī qī yòu lìng háo zhōu liàn xí píng xiāng shān zhài jūn, huì qǔ jiāo zhōu dēng lái yì mìng jiāng huái wèi yǐ bīng qiān rén shǒu yù pī zhōu.
癸未,吳王聞蘇州已破,命中書平章政事胡廷瑞取無錫州,仍命大都督府副使康茂才繼之。又命虎賁左衛副使張興,率勇士千人赴淮安候師期;又令濠州練習平鄉山寨軍,會取膠州、登、萊;義命江淮衛以兵千人守御邳州。
wú xú dá děng qiǎn bīng qǔ tōng zhōu, yǐ yǒu, cì láng shān, qí shǒu jiāng lǜ suǒ bù jiàng.
吳徐達等遣兵取通州,乙酉,次狼山,其守將率所部降。
wú xī mò tiān yòu yǐ chéng jiàng yú wú.
無錫莫天祐以城降於吳。
chū, tiān yòu fù zhāng shì chéng, shì chéng lèi biǎo wèi tóng qiān shū mì yuàn shì, yì jī mí ér yǐ. xú dá shù qiǎn shǐ yù jiàng, tiān yòu jù shā zhī. zhì shì hú tíng ruì děng gōng qí chéng, zhōu rén zhāng yì zhī shì jí, lǜ fù lǎo jiàn tiān yòu yuē: zhāng shì jiù fù, zòng gù shǒu, jiāng shuí wèi? yī chéng shēng mìng cún wáng, jiē zài jīn xī, yuàn shú lǜ zhī. tiān yòu chén sī liáng jiǔ, nǎi xǔ jiàng. yì zhuì chéng xià, nà kuǎn yú tíng ruì, tíng ruì xǐ yuē: chéng bù shòu bīng, jiē rǔ lì yě! yì hái gào, tiān yòu suì chū jiàng.
初,天祐附張士誠,士誠累表為同僉樞密院事,亦羈縻而已。徐達數遣使諭降,天祐俱殺之。至是胡廷瑞等攻其城,州人張翼知事急,率父老見天祐曰:「張氏就縛,縱固守,將誰為?一城生命存亡,皆在今夕,願熟慮之。」天祐沉思良久,乃許降。翼縋城下,納款於廷瑞,廷瑞喜曰:「城不受兵,皆汝力也!」翼還告,天祐遂出降。
jǐ chǒu, zhào yī sū yǐ zhōng shū yòu chéng xiàng fēn shěng shān dōng, sà lán tuō lǐ yǐ zhōng shū zuǒ chéng xiàng fēn shěng dà tóng.
己丑,詔伊蘇以中書右丞相分省山東,薩藍托里以中書左丞相分省大同。
wú zhū liàng zǔ zhù jūn xīn chāng. qiǎn zhǐ huī yán dé gōng guān lǐng shān zhài, píng zhī.
吳硃亮祖駐軍新昌。遣指揮嚴德攻關嶺山寨,平之。
xú dá qiǎn rén sòng zhāng shì chéng zhì jiàn kāng. shì chéng zài zhōu zhōng, bì mù bù shí, zhì lóng jiāng, jiān wò bù kěn qǐ. yú zhì zhōng shū shěng, lǐ shàn zhǎng wèn zhī, bù yǔ, yǐ ér shì chéng yán bù xùn, shàn zhǎng nù. wáng yù quán shì chéng, ér shì chéng jìng zì yì sǐ, cì guān zàng zhī.
徐達遣人送張士誠至建康。士誠在舟中,閉目不食,至龍江,堅臥不肯起。舁至中書省,李善長問之,不語,已而士誠言不遜,善長怒。王欲全士誠,而士誠竟自縊死,賜棺葬之。
zhè xī mín wù fān shèng, chǔ jī yīn fù. shì chéng xiōng dì jiāo chǐ yín yì, yòu àn yú duàn zhì, yù yǐ dé shì yào yù, shì yǒu zhì zhě, wú wèn xián bù xiào, zhé zhòng qí zèng yí, yú mǎ jū shì, mí bù chōng zú, shì duō wǎng qū zhī. jí shì xìn yòng shì, shū jiǎn jiù jiāng, duó qí bīng quán, yóu shì shàng xià guāi yí. fán chū bīng qiǎn jiāng, dāng xíng zhě huò wò bù qǐ, yāo qiú guān jué měi tián zhái, jí rú yán cì zhī. jí sàng shī shī dì ér guī, shì chéng yì bù wèn, huò fù yòng wèi jiāng. qí wēi quán bù lì lèi cǐ.
浙西民物蕃盛,儲積殷富。士誠兄弟驕侈淫佚,又暗於斷制,欲以得士要譽,士有至者,無問賢不肖,輒重其贈遺,輿馬居室,靡不充足,士多往趨之。及士信用事,疏簡舊將,奪其兵權,由是上下乖疑。凡出兵遣將,當行者或臥不起,邀求官爵、美田宅,即如言賜之。及喪師失地而歸,士誠亦不問,或復用為將。其威權不立類此。
shì xìn yú wàng, bù shí dà tǐ, shì chéng wěi yǐ zhèng, zú yǐ wáng qí guó. ér shì xìn zhī bài, yòu wèi huáng cài yè sān cān jūn suǒ wù, zhì shì pián zhū, bìng shā pān yuán shào, zhé mò tiān yòu.
士信愚妄,不識大體,士誠委以政,卒以亡其國。而士信之敗,又為黃、蔡、葉三參軍所誤,至是駢誅,並殺潘元紹,磔莫天祐。
yòu yǒu zhōu zhèn zhě, shān yáng tiě yě zi yě, yǐ jù liǎn zhì shàng qīng. chéng pò bèi huò, yán yú zhǔ zhě yuē: qián gǔ yán tiě, jí jiē zài wǒ, rǔ guó yù fù, dāng wù shā wǒ. zhǔ zhě yuē: wáng guó zéi, shàng bù zhī sǐ zuì yé? suì shā zhī. mín dà yuè yuē: jīn rì tiān kāi yǎn!
又有周侲者,山陽鐵冶子也,以聚斂至上卿。城破被獲,言於主者曰:「錢穀鹽鐵,籍皆在我,汝國欲富,當勿殺我。」主者曰:「亡國賊,尚不知死罪耶?」遂殺之。民大悅曰:「今日天開眼!」
xīn mǎo, wú zhì xuān huī yuàn, gǎi tài yī jiān wèi tài yī yuàn.
辛卯,吳置宣徽院,改太醫監為太醫院。
jiǎ wǔ, wú zhū liàng zǔ bīng zhì tiān tāi, xiàn yǐn tāng pán jiàng.
甲午,吳硃亮祖兵至天台,縣尹湯盤降。
bǐng shēn, tài shī wàng jiā nǔ zhuī fēng yǎn wáng, shì zhōng jìng.
丙申,太師旺嘉努追封兗王,諡忠靖。
dīng yǒu, wú zhū liàng zǔ jìn gōng tái zhōu, fāng guó zhēn chū shī jù zhàn, liàng zǔ jī bài zhī, zhǐ huī yán dé zhōng shǐ sǐ. dé, cǎi shí rén yě.
丁酉,吳硃亮祖進攻台州,方國珍出師拒戰,亮祖擊敗之,指揮嚴德中矢死。德,採石人也。
wù xū, wú wáng qiǎn shǐ yǐ shū sòng yuán zōng shì shén bǎo dài wáng jí hè hǎn děng jiǔ rén yú dì, yòu yǐ shū yǔ kù kù tè mù ěr yuē: gé xià rú cún dà yì, yí zhěng shī lǚ, tīng mìng yú cháo. bù rán, míng wèi chén zǐ, ér cháo tíng zhī quán zhuān shǔ jūn mén, zòng cǐ xīn zì yǐ wèi zhōng, ān néng miǎn yú rén yì! ruò yǒu tā tú, sù yí jiān bīng yǐ gù jìng tǔ.
戊戌,吳王遣使以書送元宗室神保大王及赫罕等九人於帝,又以書與庫庫特穆爾曰:「閣下如存大義,宜整師旅,聽命於朝。不然,名為臣子,而朝廷之權專屬軍門,縱此心自以為忠,安能免於人議!若有它圖,速宜堅兵以固境土。」
jǐ hài, yí zhōu wáng xuān qiǎn qí fù shǐ quán miáo fāng xiè guò yú wú, wú wáng qiǎn zhèn fǔ hóu zhèng jì wǎng bào zhī.
己亥,沂州王宣遣其副使權苗芳謝過於吳,吳王遣鎮撫侯正紀往報之。
xīn chǒu, wú wáng mìng yú sì zhōu líng bì qǔ shí zhì qìng, hú zhōu cǎi tóng zǐ zhì qín sè.
辛丑,吳王命於泗州靈壁取石制磬,湖州采桐梓制琴瑟。
wú fēng lǐ shàn zhǎng wèi xuān guó gōng, xú dá xìn guó gōng, cháng yù chūn è guó gōng, shǎng lài yǒu chà.
吳封李善長為宣國公,徐達信國公,常遇春鄂國公,賞賚有差。
wáng yù zhū jiāng yuē: jiāng nán jì píng, dāng běi dìng zhōng yuán, wú niǔ yú zàn ān ér wàng yǒng yì, wú zú yú jìn gōng ér mèi yuǎn tú. yì rì, dá děng rù xiè, wáng wèn: gōng děng hái dì, zhì jiǔ wèi lè fǒu? duì yuē: hé ēn, jiē zhì jiǔ xiāng qìng. wáng yuē: wú qǐ bù yù zhì jiǔ yǔ zhū jiāng wèi yī rì zhī huān? dàn zhōng yuán wèi píng, fēi yàn lè zhī shí. gōng děng bù jiàn zhāng shì suǒ wèi hū? zhōng rì hān gē yì lè, jīn jìng hé rú?
王諭諸將曰:「江南既平,當北定中原,毋狃於暫安而忘永逸,毋足於近功而昧遠圖。」翌日,達等入謝,王問:「公等還第,置酒為樂否?」對曰:「荷恩,皆置酒相慶。」王曰:「吾豈不欲置酒與諸將為一日之歡?但中原未平,非宴樂之時。公等不見張氏所為乎?終日酣歌逸樂,今竟何如?」
wú zhū liàng zǔ kè tái zhōu.
吳硃亮祖克台州。
chū, fāng guó yīng wén wú shī zhì, jí yù dùn. huì dōu shì mǎ kè ràng zì qìng yuán hái, yán guó zhēn fāng zhì bīng chéng shǒu, quàn guó yīng wù qù, guó yīng shǐ yuē shù jiāng shì jù shǒu rán shì zú huái jù, wǎng wǎng yǒu táo kuì zhě. liàng zǔ gōng zhī jí, guó yīng yǐ jù jiàn zài qī zǐ, yè zǒu huáng yán. liàng zǔ rù qí chéng, suì xià xiān jū zhū xiàn. guó yīng zhī dùn yě, xié zǒng guǎn zhào wǎn zhì huáng yán, wǎn qián dēng bái lóng ào, shě yú mín jiā, jué lì sǐ. wǎn, liǎn zhī dì yě.
初,方國瑛聞吳師至,即欲遁。會都事馬克讓自慶元還,言國珍方治兵城守,勸國瑛勿去,國瑛始約束將士拒守;然士卒懷懼,往往有逃潰者。亮祖攻之急,國瑛以巨艦載妻子,夜走黃岩。亮祖入其城,遂下仙居諸縣。國瑛之遁也,挾總管趙琬至黃岩,琬潛登白龍奧,舍於民家,絕粒死。琬,璉之弟也。
guǐ mǎo, wú xīn nèi chéng, zhì jiē pǔ sù, bù wèi diāo shì. wáng mìng bó shì xióng dǐng lèi biān gǔ rén xíng shì kě yǐ jiàn jiè zhě, shū yú bì jiān, yòu mìng dài chén shū dà xué yǎn yì yú liǎng wǔ bì jiān. wáng yuē: qián dài gōng shì, duō shī huì huà, yǔ yòng shū cǐ yǐ bèi zhāo xī guān lǎn, qǐ bù yù yú dān qīng hū! yǒu yán ruì zhōu chū wén shí, zuó zhī kě yǐ zhòu dì, wáng yuē: ěr dǎo yǔ yǐ chǐ lì, qǐ yǔ xīn zāi!
癸卯,吳新內城,制皆樸素,不為雕飾。王命博士熊鼎類編古人行事可以鑑戒者,書於壁間,又命待臣書《大學衍義》於兩廡壁間。王曰:「前代宮室,多施繪畫,予用書此以備朝夕觀覽,豈不愈于丹青乎!」有言瑞州出文石,琢之可以甃地,王曰:「爾導予以侈麗,豈予心哉!」
dōng, shí yuè, jiǎ chén shuò, wú wáng wèi zhōng shū shěng yuē: jūn zhōng shì yīn zhàn ér shāng zhě, bù kě bèi háng wǔ. jīn xīn gōng chéng, gōng wài dāng shè bèi yù, hé yú gōng qiáng wài zhōu wéi xì dì duō zào lú shě, lìng fèi jí zhě jū zhī, zhòu zé zhì shēng, yè zé xún jǐng, yīn gěi liáng yǐ shàn zhī.
冬,十月,甲辰朔,吳王謂中書省曰:「軍中士因戰而傷者,不可備行伍。今新宮成,宮外當設備御,合於宮牆外周圍隙地多造廬舍,令廢疾者居之,晝則治生,夜則巡警,因給糧以贍之。」
wú wáng qiǎn qǐ jū zhù wú lín wèi guān děng, yǐ bì bó qiú yí xián yú sì fāng, xǐ sū zhōu fù mín shí háo zhōu.
吳王遣起居注吳琳、魏觀等,以幣帛求遺賢於四方,徙蘇州富民實濠州。
mó gāi yǐ bīng rù shān xī, dìng yú zhōu xīn zhōu, xià guō zhōu, suì gōng zhēn dìng, zhào yī sū zì hé jiān yǐ bīng huì mó gāi, yǐ ér bù guǒ, mìng yī sū hái hé jiān, mó gāi hái zhāng dé.
摩該以兵入山西,定盂州、忻州,下郭州,遂攻真定,詔伊蘇自河間以兵會摩該,已而不果,命伊蘇還河間,摩該還彰德。
yǐ sì, huáng tài zǐ zòu yǐ huái nán xíng shěng píng zhāng zhèng shì wáng xìn wèi shān dōng xíng shěng píng zhāng zhèng shì jiān zhī xíng shū mì yuàn shì. lì zhōng shū fēn shěng yú zhēn dìng lù. bǐng wǔ, jiā sī tú huái nán xíng shěng píng zhāng zhèng shì wáng xuān wèi yí guó gōng.
乙巳,皇太子奏以淮南行省平章政事王信為山東行省平章政事兼知行樞密院事。立中書分省於真定路。丙午,加司徒、淮南行省平章政事王宣為沂國公。
wú mìng bǎi guān lǐ yí jù shàng zuǒ, gǎi yòu xiāng guó wèi zuǒ, zuǒ xiāng guó wèi yòu, yú guān rú zhī. yòu dìng guó zi xué guān zhì, yǐ bó shì xǔ cún rén wèi jì jiǔ, liú chéng zhí wèi sī yè, gǎi tài shǐ jiān wèi yuàn, yǐ tài shǐ jiān lìng liú jī wèi yuàn shǐ.
吳命百官禮儀俱尚左,改右相國為左,左相國為右,餘官如之。又定國子學官制,以博士許存仁為祭酒,劉承直為司業,改太史監為院,以太史監令劉基為院使。
zhū liàng zǔ bīng zhì huáng yán zhōu, fāng guó yīng dùn hǎi shàng, shǒu jiāng hā ěr lǔ jiàng.
硃亮祖兵至黃岩州,方國瑛遁海上,守將哈爾魯降。
dīng wèi, xiǎng yú tài miào.
丁未,享於太廟。
wú wáng chì lǐ guān yuē: zì gǔ zhōng chén yì shì, shě shēng qǔ yì, shēn méi míng cún, chuí xùn yú tiān xià, ruò yuán yòu chéng yú què shǒu ān qìng, yì rán dāng nán běi zhī chōng, yuán jué lì qióng, jǔ jiā jiē sǐ, jié yì lǐn rán. yòu yǒu jiāng zhōu zǒng guǎn lǐ fǔ, zì shǒu gū chéng, lì kàng qiáng dí, lín nán sǐ yì, yǔ què tóng zhé. bāo chóng qián dài zhōng yì, suǒ yǐ lì fēng sú yě. yí lìng yǒu sī jiàn cí xiào xiàng, suì shí sì zhī.
吳王敕禮官曰:「自古忠臣義士,捨生取義,身沒名存,垂訓於天下,若元右丞余闕守安慶,屹然當南北之沖,援絕力窮,舉家皆死,節義凜然。又有江州總管李黼,自守孤城,力抗強敵,臨難死義,與闕同轍。褒崇前代忠義,所以厲風俗也。宜令有司建祠、肖像,歲時祀之。」
rén zǐ, zhào kù kù tè mù ěr luò tài fù zhōng shū zuǒ chéng xiàng bìng zhū jiān lǐng zhí shì, réng qián hé nán wáng, yǐ rǔ zhōu wèi shí yì. qí dì tuō yīn tè mù ěr yǐ jí xián xué shì yǔ kù kù tè mù ěr tóng jū hé nán fǔ, ér yǐ hé nán fǔ wèi liáng wáng shí yì. cóng xíng guān shǔ, xī lìng hái cháo. fán kù kù tè mù ěr suǒ zǒng zhū jūn zài zhàng qián zhě, mìng bái suǒ zhū hào ěr qí tǒng zhī zài hé nán zhě, zhōng shū píng zhāng zhèng shì lǐ kè yí tǒng zhī zài shān dōng zhě, tài bǎo zhōng shū yòu chéng xiàng yī sū tǒng zhī zài shān xī zhě, shǎo bǎo zhōng shū zuǒ chéng xiàng sà lán tuō lǐ tǒng zhī zài hé běi zhě, zhī shū mì yuàn shì mó gāi tǒng zhī wéi guān bǎo réng tǒng běn bù zhū jūn. kù kù tè mù ěr jì shòu zhào, jí tuì jūn tún zé zhōu.
壬子,詔庫庫特穆爾落太傅、中書左丞相併諸兼領職事,仍前河南王,以汝州為食邑。其弟托音特穆爾以集賢學士與庫庫特穆爾同居河南府,而以河南府為梁王食邑。從行官屬,悉令還朝。凡庫庫特穆爾所總諸軍在帳前者,命白索珠、浩爾齊統之;在河南者,中書平章政事李克彝統之;在山東者,太保、中書右丞相伊蘇統之;在山西者,少保、中書左丞相薩藍托里統之;在河北者,知樞密院事摩該統之;唯關保仍統本部諸軍。庫庫特穆爾既受詔,即退軍屯澤州。
shì rì, shè tiān xià.
是日,赦天下。
wú zhì yù shǐ tái, yǐ tāng hé wèi zuǒ yù shǐ dài fū, dèng yù wèi yòu yù shǐ dài fū, liú jī zhāng yì wèi yù shǐ zhōng chéng, jī réng jiān tài zhōng yuàn. wáng yù zhī yuē: guó jiā suǒ lì, wéi sān dà fǔ zǒng tiān xià zhī zhèng, zhōng shū zhèng zhī běn, dū du fǔ zhǎng jūn lǚ, yù shǐ tái jiū chá bǎi sī. cháo tíng jì gāng, jǐn xì yú cǐ, qí zhí shí wéi qīng yào. qīng děng dāng sī zhèng jǐ yǐ lǜ xià, zhōng qín shàng shì shàng, wú tú yōng xū wèi ér màn bù kě fǒu, wú wěi mǐ yīn xún yǐ zòng jiān zhǎng è, wú jiǎ gōng jì sī yǐ shāng rén hài wù. shī yún: gāng yì bù tǔ, róu yì bù rú. cǐ dà chén zhī tǐ yě.
吳置御史台,以湯和為左御史大夫,鄧愈為右御史大夫,劉基、章溢為御史中丞,基仍兼太中院。王諭之曰:「國家所立,惟三大府總天下之政,中書政之本,都督府掌軍旅,御史台糾察百司。朝廷紀綱,盡繫於此,其職實惟清要。卿等當思正己以率下,忠勤上事上,毋徒擁虛位而漫不可否,毋委靡因循以縱奸長惡,毋假公濟私以傷人害物。詩云:『剛亦不吐,柔亦不茹。』此大臣之體也。」
jiǎ yín, wú mìng tāng hé wèi zhēng nán jiāng jūn, wú zhēn wèi fù, tǎo fāng guó zhēn yú qìng yuán.
甲寅,吳命湯和為征南將軍,吳禎為副,討方國珍於慶元。
rén xū, wú mìng zhòng shū shěng dìng lǜ lìng, yǐ lǐ shàn zhǎng wèi zǒng cái guān, yáng xiàn liú jī táo ān děng wèi yì lǜ guān.
壬戌,吳命中書省定律令,以李善長為總裁官,楊憲、劉基、陶安等為議律官。
chū, wáng yǐ táng sòng jiē yǒu chéng lǜ duàn yù, wéi yuán bù fǎng gǔ zhì, qǔ yī shí suǒ xíng zhī shì wèi tiáo gé, xū lì yì wèi jiān bì. zì píng wǔ chāng yǐ lái, jí yì dìng lǜ, zhì shì tái jiàn yǐ lì, gè dào àn chá sī jiāng xún lì jùn xiàn, yù bān chéng fǎ, bǐ nèi wài zūn shǒu, gù yǒu shì mìng. fù yù zhī yuē: lì fǎ guì zài jiǎn dāng, shǐ yán zhí lǐ míng, rén rén yì xiǎo. ruò tiáo xù fán duō, huò yī shì ér liǎng duān, kě qīng kě zhòng, shǐ tān huá zhī lì dé yǐ yīn yuán wèi jiān, zé suǒ yǐ jìn cán bào zhě, fǎn yǐ zéi shàn liáng, fēi liáng fǎ yě, wù qiú shì zhōng yǐ qù fán bì. fū wǎng mì zé shuǐ wú dà yú, fǎ mì zé guó wú quán mín, qīng děng yí jǐn xīn cān jiū, fán xíng míng tiáo mù, zhú yī cǎi shàng, wú yǔ qīng děng miàn yì zhēn zhuó, shù kě yǐ jiǔ yuǎn xíng zhī.
初,王以唐、宋皆有成律斷獄,惟元不仿古制,取一時所行之事為條格,胥吏易為奸弊。自平武昌以來,即議定律,至是台諫已立,各道按察司將巡歷郡縣,欲頒成法,俾內外遵守,故有是命。復諭之曰:「立法貴在簡當,使言直理明,人人易曉。若條緒繁多,或一事而兩端,可輕可重,使貪猾之吏得以因緣為奸,則所以禁殘暴者,反以賊善良,非良法也,務求適中以去繁弊。夫網密則水無大魚,法密則國無全民,卿等宜盡心參究,凡刑名條目,逐一采上,吾與卿等面議斟酌,庶可以久遠行之。」
bǐng chén, wú wáng qiǎn shǐ yǐ shū qiǎn lǐ sī qí zhāng liáng bì. biàn xī bīng jiě dòu. sī qí děng de shū bù bào.
丙辰,吳王遣使以書遣李思齊、張良弼。便息兵解斗。思齊等得書不報。
xīn yǒu, wú wáng wèi xú dá děng yuē: zhōng yuán lǒng rǎng, rén mín lí sàn, shān dōng zé wáng xuān fǎn cè, hé nán zé kù kù bá hù, guān lǒng zé lǐ sī qí zhāng sī dào bǐ cǐ cāi jì. yuán zuò jiāng wáng, qí jǐ yǐ jiàn, jīn yù běi fá, hé yǐ jué shèng? cháng yù chūn yuē: jīn nán fāng yǐ dìng, bīng lì yǒu yú, zhí dǎo yuán dōu, yǐ wǒ bǎi zhàn zhī shī, dí bǐ jiǔ yì zhī zú, tǐng gān ér kě shèng yě. dū chéng jì kè, yǒu shì pò zhú zhī shì, chéng shèng zhǎng qū, yú kě jiàn líng ér xià yǐ. wáng yuē: yuán jiàn dū bǎi nián, chéng shǒu bì gù. ruò xuán shī shēn rù, bù néng jí pò, dùn yú jiān chéng zhī xià, kuì xiǎng bù jì, yuán bīng sì jí, jìn bù dé zhàn, tuì wú suǒ jù, fēi wǒ lì yě. wú yù xiān qǔ shān dōng, chè qí píng bì xuán shī hé nán, duàn qí yǔ yì bá tóng guān ér shǒu zhī, jù qí hù shū. tiān xià xíng shì rù wǒ zhǎng wò, rán hòu jìn bīng yuán dōu, zé bǐ shì gū yuán jué, bù zhàn kě kè. jì kè qí dōu, gǔ xíng yún zhōng jiǔ yuán yǐ jí bìng lǒng, kě xí juǎn ér xià yǐ. zhū jiāng jiē yuē: shàn!
辛酉,吳王謂徐達等曰:「中原攏攘,人民離散,山東則王宣反側,河南則庫庫跋扈,關隴則李思齊、張思道彼此猜忌。元祚將亡,其幾已見,今欲北伐,何以決勝?」常遇春曰:「今南方已定,兵力有餘,直搗元都,以我百戰之師,敵彼久逸之卒,挺竿而可勝也。都城既克,有似破竹之勢,乘勝長驅,餘可建瓴而下矣。」王曰:「元建都百年,城守必固。若懸師深入,不能即破,頓于堅城之下,饋餉不繼,援兵四集,進不得戰,退無所據,非我利也。吾欲先取山東,撤其屏蔽;旋師河南,斷其羽翼;拔潼關而守之,據其戶樞。天下形勢入我掌握,然後進兵元都,則彼勢孤援絕,不戰可克。既克其都,鼓行雲中、九原以及並隴,可席捲而下矣。」諸將皆曰:「善!」
jiǎ zǐ, wú wáng mìng zhòng shū yòu chéng xiàng xìn guó gōng xú dá wèi zhēng tǎo dà jiāng jūn, zhōng shū píng zhāng zhèng shì zhǎng jūn guó zhòng shì cháng yù chūn wèi fù jiāng jūn, lǜ shī èr shí wǔ wàn, yóu huái rù hé, běi qǔ zhōng yuán.
甲子,吳王命中書右丞相、信國公徐達為征討大將軍,中書平章政事、掌軍國重事常遇春為副將軍,率師二十五萬,由淮入河,北取中原。
shì shí míng jiāng bì tuī dá yù chūn, liǎng rén cái yǒng xiāng lèi, yù chūn piāo jí gǎn shēn rù, ér dá yóu zhǎng yú móu lüè. yù chūn měi xià chéng yì, bù néng wú zhū lù dá suǒ zhì bù rǎo, jí huò zhuàng shì yǔ dié, jié yǐ ēn yì, bǐ wèi jǐ yòng, zhì shì wú wáng miàn yù zhū jiāng yuē: yù jūn chí zhòng yǒu jì lǜ, zhàn shèng gōng qǔ, dé wèi jiāng zhī tǐ zhě, mò rú dà jiāng jūn dá dāng bǎi wàn zhòng, cuī fēng xiàn jiān, mò rú fù jiāng jūn yù chūn, rán shēn wèi dà jiāng, hǎo yǔ xiǎo xiào jiǎo, shén fēi suǒ wàng yě.
是時名將必推達、遇春,兩人才勇相類,遇春慓疾敢深入,而達尤長於謀略。遇春每下城邑,不能無誅僇;達所至不擾,即獲壯士與諜,結以恩義,俾為己用,至是吳王面諭諸將曰:「御軍持重有紀律,戰勝攻取,得為將之體者,莫如大將軍達;當百萬眾,摧鋒陷堅,莫如副將軍遇春,然身為大將,好與小校角,甚非所望也。」
wú wáng mìng zhòng shū píng zhāng zhèng shì hú tíng ruì wèi zhēng nán jiāng jūn, jiāng xī xíng shěng zuǒ chéng hé wén huī wèi fù, lǜ ān jí níng guó nán chāng yuán gàn chú hé wú wèi děng wèi jūn yóu jiāng xī qǔ fú jiàn, yǐ hú guǎng cān zhèng dài dé suí zhēng. yòu mìng píng zhāng yáng jǐng zuǒ chéng zhōu dé xìng cān zhèng zhōu bīn, lǜ wǔ chāng jīng zhōu yì yáng cháng dé tán yuè héng lǐ děng wèi jūn qǔ guǎng xī. wén huī chū wèi wáng yǎng zi, cì xìng zhū shì, zhì shì fù hé xìng.
吳王命中書平章政事胡廷瑞為征南將軍,江西行省左丞何文輝為副,率安吉、寧國、南昌、袁、贛、滁、和、無為等衛軍由江西取福建,以湖廣參政戴德隨征。又命平章楊璟、左丞周德興、參政周彬,率武昌、荊州、益陽、常德、潭、岳、衡、澧等衛軍取廣西。文輝初為王養子,賜姓硃氏,至是復何姓。
yǐ chǒu, yǐ jí xián dà xué shì dīng hǎo lǐ wèi zhōng shū tiān shè píng zhāng zhèng shì.
乙丑,以集賢大學士丁好禮為中書添設平章政事。
wú wáng qiǎn shì zǐ jí cì zǐ wǎng yè lín háo zhū mù, mìng zhòng shū zé guān fǔ dǎo yǐ xíng, fán suǒ guò jùn yì chéng huáng jí shān chuān zhī shén, jiē jì yǐ shǎo láo.
吳王遣世子及次子往謁臨濠諸墓,命中書擇官輔導以行,凡所過郡邑城隍及山川之神,皆祭以少牢。
bǐng yín, píng zhāng nèi shǐ guān bǎo fēng xǔ guó gōng.
丙寅,平章內史關保封許國公。
wú wáng yǐ xí yù qí lǔ hé luò yàn jì qín jìn guān mín, lìng sù guī fù.
吳王以檄諭齊魯、河洛、燕薊、秦晉官民,令速歸附。
dīng mǎo, wú dà jiāng jūn xú dá děng shī cì huái ān, qiǎn rén zhāo yù wáng xuān jí zi xìn.
丁卯,吳大將軍徐達等師次淮安,遣人招諭王宣及子信。
jǐ sì, wú wáng yǐ dà jūn jìn qǔ zhōng yuán, kǒng tuō yīn tè mù ěr chéng jiān qiè fā, mìng lú zhōu ān fēng lù ān háo sì qí huáng xiāng yáng gè yán bīng shǒu bèi.
己巳,吳王以大軍進取中原,恐托音特穆爾乘間竊發,命廬州、安豐、六安、濠、泗、蘄、黃、襄陽各嚴兵守備。
wú hú guǎng xíng shěng qiǎn bīng qǔ bǎo qìng xīn huà xiàn, jī shǒu jiāng má zhōu, pò zhī.
吳湖廣行省遣兵取寶慶新化縣,擊守將麻周,破之。
wú zhū liàng zǔ jìn bīng wēn zhōu, kè qí chéng, fāng míng shàn xiān dùn qù. liàng zǔ fēn bīng xùn ruì ān, qí shǒu jiāng xiè bó tōng yǐ chéng jiàng.
吳硃亮祖進兵溫州,克其城,方明善先遁去。亮祖分兵徇瑞安,其守將謝伯通以城降。
xīn wèi, yí zhōu wáng xìn jì dé xú dá shū, nǎi qiǎn shǐ nà kuǎn yú wú, qiě fèng biǎo hè píng zhāng shì chéng. wú wáng qiǎn xú táng lǐ yí děng fù yí zhōu, shòu xìn jiāng huái xíng shěng píng zhāng zhèng shì, huī xià guān jiāng jiē réng jiù zhí, lìng suǒ bù jūn mǎ xī tīng dà jiāng jūn jié zhì. shí xìn yǔ qí fù xuān, yīn chí liǎng duān, wài suī qǐng jiàng, nèi shí xiū bèi. wáng zhī zhī, nǎi qiǎn rén mì yù xú dá lè bīng qū yí zhōu yǐ guān qí biàn.
辛未,沂州王信既得徐達書,乃遣使納款於吳,且奉表賀平張士誠。吳王遣徐唐、李儀等赴沂州,授信江淮行省平章政事,麾下官將皆仍舊職,令所部軍馬悉聽大將軍節制。時信與其父宣,陰持兩端,外雖請降,內實修備。王知之,乃遣人密諭徐達勒兵趨沂州以觀其變。
shí yī yuè, guǐ yǒu shuò, wú zhū liàng zǔ xí bài fāng míng shàn yú lè qīng zhī pán yǔ, zhuī zhì chǔ mén hǎi kǒu, qiǎn bǎi hù lǐ dé zhāo yù zhī.
十一月,癸酉朔,吳硃亮祖襲敗方明善於樂清之盤嶼,追至楚門海口,遣百戶李德招諭之。
yǐ hài, míng shēng qiǎn qí chén dèng liáng sǒu pìn yú wú, wú wáng mìng liáng sǒu cóng dà jiāng jūn guān suǒ xià chéng yì.
乙亥,明升遣其臣鄧良叟聘於吳,吳王命良叟從大將軍觀所下城邑。
bǐng zǐ, wú xú dá shī cì xià pī, dū du tóng zhī zhāng xìng zǔ yóu xú zhōu jìn qǔ shān dōng.
丙子,吳徐達師次下邳,都督同知張興祖由徐州進取山東。
jǐ mǎo, wú xú dá bīng zhì yú lín zhèn, qiān yuàn lì yì zhèn fǔ sūn wéi dé jiàng. dá lìng huáng féng děng shǒu zhī.
己卯,吳徐達兵至榆林鎮,僉院酈毅、鎮撫孫惟德降。達令黃逢等守之。
gēng chén, wú píng zhāng hán zhèng shī cì liáng chéng, tóng zhī shū mì yuàn lú bīn qiān yuàn chéng fú děng jiàng.
庚辰,吳平章韓政師次梁城,同知樞密院盧斌、僉院程福等降。
xīn sì, wú zhēng nán jiāng jūn tāng hé kè qìng yuán.
辛巳,吳征南將軍湯和克慶元。
xiān shì hé bīng zì shào xìng dù cáo é jiāng, jìn cì yú yáo, jiàng qí zhī zhōu lǐ mì jí shàng yú xiàn yǐn shěn wēn, suì jìn bīng qìng yuán chéng xià, gōng qí xī mén, fǔ pàn xú shàn děng lǜ shǔ guān qí lǎo zì xī mén chū jiàng. fāng guó zhēn qū suǒ bù chéng hǎi zhōu dùn qù, hé lǜ bīng zhuī zhī. guó zhēn yǐ zhòng yíng zhàn, hé jī bài zhī, qín qí jiāng fāng wéi yì děng, guó zhēn lǜ yú zhòng rù hǎi. hé hái shī qìng wú, xùn xià dìng hǎi cí xī zhū xiàn.
先是和兵自紹興渡曹娥江,進次餘姚,降其知州李密及上虞縣尹沈溫,遂進兵慶元城下,攻其西門,府判徐善等率屬官耆老自西門出降。方國珍驅所部乘海舟遁去,和率兵追之。國珍以眾迎戰,和擊敗之,擒其將方惟益等,國珍率餘眾入海。和還師慶無,徇下定海、慈谿諸縣。
wú wáng qiǎn shǐ zhì yán píng, zhāo yù píng zhāng chén yǒu dìng. yǒu dìng zhì jiǔ dà huì zhū jiāng jí bīn kè, shā wú shǐ zhě, lì qí xuè jiǔ wèng zhōng, yǔ zhòng zhuó yǐn zhī, shì yú zhòng yuē: wú cáo bìng shòu cháo tíng hòu ēn, yǒu bù yǐ sǐ jù zhě, shēn zhé, qī zǐ lù! suì wǎng xún shì fú zhōu, yán bīng wèi jù shǒu jì.
吳王遣使至延平,招諭平章陳友定。友定置酒大會諸將及賓客,殺吳使者,瀝其血酒甕中,與眾酌飲之,誓於眾曰:「吾曹並受朝廷厚恩,有不以死拒者,身磔,妻子戮!」遂往巡視福州,嚴兵為拒守計。
xú táng děng zhì yí zhōu, wáng xuān bù yù xíng, nǎi shǐ qí zi xìn mì wǎng jǔ zhōu mù bīng, wèi bèi yù jì, ér qiǎn qí yuán wài láng wáng zhòng gāng děng zhà lái kào shī yǐ huǎn gōng, xú dá shòu ér qiǎn zhī. zhòng gāng děng jì hái, xuān jí yǐ bīng jié xú táng děng, yù shā zhī, táng dé tuō, zǒu dá jūn, dá jí yǐ shī dǐ yí zhōu, yíng yú běi mén. dá yóu yù jiàng zhī, qiǎn liáng zhèn fǔ wǎng shuō, xuān yáng xǔ zhī, xún fù bì mén jù shǒu, dá nù, suì jí gōng qí chéng, xuān dài xìn mù bīng wèi hái, zì dù bù néng zhī, nǎi kāi xī mén chū jiàng. dá lìng xuān wèi shū, qiǎn zhèn fǔ sūn wéi dé zhāo xiáng xìn, xìn shā wéi dé, yǔ qí xiōng rén zǒu shān xī. yú shì yì jǔ hǎi zhōu jí shù yáng rì zhào gàn yú yí shuǐ zhū xiàn jiē lái jiàng. dá yǐ xuān fǎn fù, bìng nù qí zi xìn shā wéi dé, zhí xuān lù zhī, mìng zhǐ huī hán wēn shǒu yí zhōu.
徐唐等至沂州,王宣不欲行,乃使其子信密往莒州募兵,為備御計,而遣其員外郎王仲綱等詐來犒師以緩攻,徐達受而遣之。仲綱等既還,宣即以兵劫徐唐等,欲殺之,唐得脫,走達軍,達即以師抵沂州,營於北門。達猶欲降之,遣梁鎮撫往說,宣陽許之,尋復閉門拒守,達怒,遂急攻其城,宣待信募兵未還,自度不能支,乃開西門出降。達令宣為書,遣鎮撫孫惟德招降信,信殺惟德,與其兄仁走山西。於是嶧、莒、海州及沭陽、日照、贛榆、沂水諸縣皆來降。達以宣反覆,並怒其子信殺惟德,執宣戮之,命指揮韓溫守沂州。
yǐ yǒu, wú dìng dà dū dū fǔ jí yán yùn sī qǐ jū zhù gěi shì zhōng guān zhì.
乙酉,吳定大都督府及鹽運司、起居注、給事中官制。
fāng guó zhēn dùn rù hǎi dǎo. jǐ chǒu, wú wáng mìng píng zhāng liào yǒng zhōng wèi zhēng nán fù jiāng jūn, zì hǎi dào huì tāng hé tǎo zhī, guó zhēn qiǎn jīng lì guō chūn jí qí zi wén xìn yì zhū liàng zǔ nà kuǎn.
方國珍遁入海島。己丑,吳王命平章廖永忠為征南副將軍,自海道會湯和討之,國珍遣經歷郭春及其子文信詣硃亮祖納款。
bǐng xū, yǐ píng zhāng zhèng shì yī lǔ tè mù ěr zhī shū mì yuàn shì è lēi zhé tè mù ěr píng zhāng zhèng shì bā yán tè mù ěr bìng zhī dà fǔ jūn yuàn shì.
丙戌,以平章政事伊嚕特穆爾、知樞密院事鄂勒哲特穆爾、平章政事巴延特穆爾並知大撫軍院事。
gēng yín, wú wáng qiǎn shǐ yù xú dá děng yuē: wén jiāng jūn yǐ xià yí zhōu, wèi zhī bīng yù hé xiàng? rú xiàng yì dōu, dāng qiǎn jīng ruì jiāng shì, yú huáng hé è qí chōng yào, yǐ duàn yuán bīng, shǐ bǐ wài bù dé jìn, nèi wú suǒ wàng, wǒ jūn shì zhòng lì zhuān, kě yǐ bì kè. rú wèi xià yì dōu, jí yí jìn qǔ jì níng jì nán, èr jùn jì xià, zé yì dōu yǐ dōng shì qióng lì jié, rú náng zhōng zhī wù, kě bù gōng ér zì xià yǐ. rán bīng nán yáo dù, suí jī yīng biàn, yóu zài jiāng jūn. shí jīn huǒ èr xīng huì yú xīng jì, wàng hòu, huǒ zhú jīn guò qí lǔ zhī fēn, tài shǐ zhàn yuē: yí dà zhǎn bīng wēi, gù yǒu shì yù.
庚寅,吳王遣使諭徐達等曰:「聞將軍已下沂州,未知兵欲何向?如向益都,當遣精銳將士,於黃河扼其衝要,以斷援兵,使彼外不得進,內無所望,我軍勢重力專,可以必克。如未下益都,即宜進取濟寧、濟南,二郡既下,則益都以東勢窮力竭,如囊中之物,可不攻而自下矣。然兵難遙度,隨機應變,尤在將軍。」時金、火二星會於星紀,望後,火逐金過齊、魯之分,太史占曰:「宜大展兵威,故有是諭。
fāng guó zhēn bù jiāng duō jiàng yú wú, tāng hé fù qiǎn rén chí shū zhāo zhī. rén chén, guó zhēn qiǎn láng zhōng chéng guǎng yuán wài láng chén yǒng yì hé qǐ xiáng, yòu qiǎn qí zǐ míng shàn míng zé cóng zǐ míng gǒng děng nà shǒu yuàn zhū yìn.
方國珍部將多降於吳,湯和復遣人持書招之。壬辰,國珍遣郎中承廣、員外郎陳永詣和乞降,又遣其子明善、明則、從子明鞏等納首院諸印。
yǐ wèi, yǐ zhī shū mì yuàn shì mó gāi wèi zhōng shū píng zhāng zhèng shì, tài wèi zhōng shū zuǒ chéng xiàng tè lī tè mù ěr wèi dà fǔ jūn yuàn shǐ.
乙未,以知樞密院事摩該為中書平章政事,太尉、中書左丞相特哩特穆爾為大撫軍院使。
shì rì, dōng zhì, wú tài shǐ yuàn jìn wù shēn suì dà tǒng lì. wáng wèi yuàn shǐ liú jī yuē: gǔ zhě yǐ jì dōng bān lái suì zhī lì, shì wèi tài chí, jīn yú dōng zhì yì wèi yí, míng nián yǐ hòu, jiē yǐ shí yuè shuò jìn. chū, wù shēn lì chéng, jiāng kān bù, jī yǔ qí shǔ gāo yì yǐ lù běn jìn, wáng lǎn zhī, wèi qí yuē: cǐ zhòng rén wèi zhī hū? duì yuē: shì chén èr rén xiáng dìng. wáng yuē: tiān xiàng zhī xíng yǒu chí sù, gǔ jīn lì fǎ yǒu shū mì, gǒu bù dé qí yào, bù néng wú chà. chūn qiū shí, zhèng guó yī cí mìng, bì cǎo chuàng tǎo lùn xiū shì rùn sè, rán hòu yòng zhī, gù shǎo yǒu quē shī, cí mìng shàng rú cǐ, ér kuàng yú zào lì hū? gōng děng xū gè jǐn xīn, wù qiú zhì dāng. jī děng nǎi yǐ suǒ lù zài xiáng xiào ér hòu kān zhī.
是日,冬至,吳太史院進戊申歲《大統歷》。王謂院使劉基曰:「古者以季冬頒來歲之歷,似為太遲,今於冬至亦未宜,明年以後,皆以十月朔進。」初,《戊申歷》成,將刊布,基與其屬高翼以錄本進,王覽之,謂其曰:「此眾人為之乎?」對曰:「是臣二人詳定。」王曰:「天象之行有遲速,古今曆法有疏密,苟不得其要,不能無差。春秋時,鄭國一辭命,必草創、討論、修飾、潤色,然後用之,故少有缺失,辭命尚如此,而況於造歷乎?公等須各盡心,務求至當。」基等乃以所錄再詳校而後刊之。
bǐng shēn, wú zhū liàng zǔ bīng zhì huáng yán, fāng guó yīng jí qí xiōng zǐ míng shàn lái jiàn, sòng zhī jiàn kāng.
丙申,吳硃亮祖兵至黃岩,方國瑛及其兄子明善來見,送之建康。
dīng yǒu, mìng guān bǎo fēn shěng yú jìn níng.
丁酉,命關保分省於晉寧。
gēng zǐ, wú kè téng zhōu.
庚子,吳克滕州。
chū, xú dá lìng píng zhāng hán zhèng fēn bīng è huáng hé, yǐ duàn shān dōng yuán bīng, zhèng nǎi qiǎn qiān hù zhào shí lüè téng zhōu. qí shǒu jiāng chū yì gù shǒu, yǐ ér dùn qù, suì kè qí chéng.
初,徐達令平章韓政分兵扼黃河,以斷山東援兵,政乃遣千戶趙實略滕州。其守將初議固守,已而遁去,遂克其城。
xīn chǒu, wú xú dá gōng xià yì dōu, píng zhāng lǐ lǎo bǎo jiàng, xuān wèi shǐ bā yán bù hā zǒng guǎn hú jùn zhī yuàn zhāng jùn jiē sǐ zhī. dá suì xùn xià shòu guāng lín zī chāng lè gāo yuàn, lìng zhǐ huī yè guó zhēn děng shǒu zhī.
辛丑,吳徐達攻下益都,平章李老保降,宣慰使巴延布哈、總管胡浚、知院張俊皆死之。達遂徇下壽光、臨淄、昌樂、高苑,令指揮葉國珍等守之。
chū, wú jūn yā jìng, bā yán bù hā lì zhàn yǐ jù. jí chéng xiàn, bā yán bù hā hái, bài qí mǔ yuē: ér zhōng xiào bù néng liǎng quán, yǒu èr dì, kě wèi zhōng yǎng. yǐ nǎi qū guān shě, zuò táng shàng, wú jiāng sù wén qí xián, zhào zhī zài sān, bù wǎng, jì ér miàn fù zhī. bā yán bù hā yuē: wǒ yuán cháo jìn shì, guān zhì jí pǐn, chén gè wèi qí zhǔ, qǐ kěn shì èr xìng hū! suì bù qū ér sǐ. qí qī ā lǔ zhēn jí èr dì zhī qī, gè bào yòu zǐ tóu jǐng sǐ.
初,吳軍壓境,巴延布哈力戰以拒。及城陷,巴延布哈還,拜其母曰:「兒忠孝不能兩全,有二弟,可為終養。」已乃趨官舍,坐堂上,吳將素聞其賢,召之再三,不往,既而面縛之。巴延布哈曰:「我元朝進士,官至極品,臣各為其主,豈肯事二姓乎!」遂不屈而死。其妻阿嚕珍及二弟之妻,各抱幼子投井死。
lǐ lǎo bǎo, yáng wǔ rén, yòu míng bǎo bǎo, cóng chá hǎn tè mù ěr qǐ bīng, shù yǒu gōng, hòu wèi píng zhāng, liú shǒu yì dōu, zhì shì jiàng, sòng zhì jiàn kāng. hòu cóng wú wáng rú biàn, wáng shǐ zhāo yù kù kù tè mù ěr, kù kù zhèn shā zhī.
李老保,陽武人,又名保保,從察罕特穆爾起兵,數有功,後為平章,留守益都,至是降,送至建康。後從吳王如汴,王使招諭庫庫特穆爾,庫庫鴆殺之。
rén yín, wú hú tíng ruì lǜ shī dù shān guān, lüè guāng zé, xià zhī.
壬寅,吳胡廷瑞率師渡杉關,略光澤,下之。
tài cháng lǐ yí yuàn shǐ chén zǔ rén yǔ hàn lín xué shì chéng zhǐ wáng shí dài zhì huáng hàn biān xiū huáng sù fú què shàng shū yán: jìn zhě nán jūn qīn xiàn quán qí, bù yú yuè ér bī jī diān, cháo tíng suī mìng chéng xiàng yī sū chū shī, jūn mǎ shù shǎo, shì lì gū wēi, ér zhōng yuán zhū jūn, zuǒ qiān yòu chè, diào dù shī yí, jīng chéng sì miàn, máng wú píng bì, zōng shè ān wēi, zhèng zài jīn rì. chén děng yǐ wèi yù tiān xià zhī shì, dāng lùn qí qīng zhòng qiáng ruò. yuǎn jìn xiān hòu, bù yí jiāo yú yī piān, niǔ yú gù zhé. qián rì nán jūn pì zài yī fāng, ér kù kù tè mù ěr jìn zài zhǒu fǔ, shì jiāng qiè chí guó bǐng, gù yí xiān yú zhì tǎo, yǐ nán jūn yuǎn ér qīng, kù kù jìn ér zhòng yě. jīn kù kù shì yǐ qióng cù, ér nán jūn tū zhì, shì jiāng bù lì yú zōng shè, gù yí xiān yú jiù nán, zé kù kù ruò ér qīng, nán jūn qiáng ér zhòng yě. dāng cǐ zhī shí, yí shěn qí qīng zhòng qiáng ruò, gǎi xián gèng zhāng, ér fǔ jūn zhū guān yì yí yǐ gōng tiān xià wèi xīn, shěn shí zhì yí. jīn kù kù dǎng yǔ lí sàn qǐ néng fù sì bá hù! ruò lìng jiāng jiàn diào jūn mǎ bèi dào dōng xíng, qín wáng fù nán, yǔ yī sū shēng shì xiāng yuán, réng qiǎn zhòng chén fēn dào xuān yù cuī dū, shù jǐ dé yí. rú fù jiāo yú qián shuō, dòng yǐ yán zhě wèi wèi kù kù yóu shuō ér qián tiān xià zhī kǒu, bù xìng cù yǒu yì wài zhī biàn, cháo tíng yì bù dé wén, ér tiān xià zhī shì qù yǐ. shū zòu, bù bào.
太常禮儀院使陳祖仁與翰林學士承旨王時、待制黃晘、編修黃肅伏闕上書言:「近者南軍侵陷全齊,不逾月而逼畿甸,朝廷雖命丞相伊蘇出師,軍馬數少,勢力孤危,而中原諸軍,左牽右掣,調度失宜,京城四面,茫無屏蔽,宗社安危,正在今日。臣等以為馭天下之勢,當論其輕重、強弱。遠近、先後,不宜膠於一偏,狃於故轍。前日南軍僻在一方,而庫庫特穆爾近在肘腑,勢將竊持國柄,故宜先於致討,以南軍遠而輕,庫庫近而重也。今庫庫勢已窮蹙,而南軍突至,勢將不利於宗社,故宜先於救難,則庫庫弱而輕,南軍強而重也。當此之時,宜審其輕重強弱,改弦更張,而撫軍諸官亦宜以公天下為心,審時制宜。今庫庫黨與離散豈能復肆跋扈!若令將見調軍馬倍道東行,勤王赴難,與伊蘇聲勢相援,仍遣重臣分道宣諭催督,庶幾得宜。如復膠於前說,動以言者為為庫庫遊說而鉗天下之口,不幸猝有意外之變,朝廷亦不得聞,而天下之事去矣。」書奏,不報。
wú wáng zhào zhè jiāng àn chá qiān shì zhāng yì rù cháo, mìng qí zi cún dào shǒu chù zhōu, yù qún chén yuē: yì suī rú chén, fù zǐ xuān lì yī fāng, kòu dào xī píng, gōng bù zài zhū jiāng hòu. fù wèn yì: zhēng mǐn zhū jiāng hé rú? yì yuē: tāng hé yóu hǎi dào jìn, hú tíng ruì zì jiāng xī rù, bì shèng. rán mǐn zhōng yóu fú lǐ wén zhōng wēi xìn, ruò lìng wén zhōng cóng pǔ chéng qǔ jiàn níng, cǐ wàn quán cè yě. wáng jí mìng wén zhōng tún pǔ chéng.
吳王召浙江按察僉事章溢入朝,命其子存道守處州,諭群臣曰:「溢雖儒臣,父子宣力一方,寇盜悉平,功不在諸將後。」復問溢:「征閩諸將何如?」溢曰:「湯和由海道進,胡廷瑞自江西入,必勝。然閩中尤服李文忠威信,若令文忠從浦城取建寧,此萬全策也。」王即命文忠屯浦城。
shí èr yuè, guǐ mǎo shuò, rì yǒu shí zhī.
十二月,癸卯朔,日有食之。
jiǎ chén, wú lǜ lìng chéng, wáng yǔ zhū chén fù yuè shì zhī, qù fán jiù jiǎn, jiǎn zhòng cóng qīng zhě jū duō. fán wèi lìng yī bǎi sì shí wǔ tiáo, zhǔn táng zhī jiù ér zēng sǔn zhī, jì èr bǎi bā shí wǔ tiáo, mìng yǒu sī kān bù zhōng wài.
甲辰,吳《律令》成,王與諸臣複閱視之,去煩就簡,減重從輕者居多。凡為令一百四十五條,准唐之舊而增損之,計二百八十五條,命有司刊布中外。
yǐ sì, wú xú dá děng jiāng fā yì dōu, qiǎn shǐ wǎng lè ān zhāo yù yú shèng. shí shèng xiōng bǎo wèi zhàng xià suǒ shā, shèng dài wèi píng zhāng, lǐng qí zhòng. míng rì, dá shī cì zhǎng shān běi hé, bān yáng lù zǒng guǎn lǐ zhì děng yì jūn mén jiàng. yú shì suǒ shǔ zī chuān xīn chéng děng xiàn, jiē wàng fēng kuǎn fù.
乙巳,吳徐達等將發益都,遣使往樂安招諭俞勝。時勝兄寶為帳下所殺,勝代為平章,領其眾。明日,達師次長山北河,般陽路總管李至等詣軍門降。於是所屬淄川、新城等縣,皆望風款附。
dīng wèi, wú dū du tóng zhī zhāng xìng zǔ zhì dōng píng, píng zhāng féng dé qì chéng dùn. xìng zǔ qiǎn zhǐ huī cháng shǒu dào qiān hù xǔ bǐng děng zhuī zhì dōng ā, cān zhèng chén bì děng yǐ suǒ bù lái jiàng. bǐng fù yǐ zhōu shī qū ān shān zhèn, yòu chéng dù tiān yòu zuǒ chéng jiǎng xìng jiàng.
丁未,吳都督同知張興祖至東平,平章馮德棄城遁。興祖遣指揮常守道、千戶許秉等追至東阿,參政陳璧等以所部來降。秉復以舟師趨安山鎮,右丞杜天佑、左丞蔣興降。
wù shēn, kǒng zǐ wǔ shí liù shì sūn xí fēng yǎn shèng gōng kǒng xī xué, wén wú jūn zhì, lǜ qū fù xiàn yǐn kǒng xī zhāng zōu xiàn zhǔ bù mèng sī liàng děng yíng jiàn zhāng xìng zǔ, xìng zǔ lǐ zhī, yú shì yǎn dōng zhōu xiàn jiē lái jiàng.
戊申,孔子五十六世孫襲封衍聖公孔希學,聞吳軍至,率曲阜縣尹孔希章、鄒縣主簿孟思諒等迎見張興祖,興祖禮之,於是兗東州縣皆來降。
fāng guó zhēn qiǎn qí zǐ míng wán fèng biǎo xiè zuì yú wú, wú wáng shǐ nù qí fǎn fù, jí lǎn biǎo, lián zhī. biǎo chū qí chén zhān dǐng suǒ cǎo, cí biàn ér gōng, wáng yuē: shú wèi fāng shì wú rén yé! cì guó zhēn shū yuē: wú dāng yǐ tóu chéng wèi chéng, bù yǐ qián guò wèi guò.
方國珍遣其子明完奉表謝罪於吳,吳王始怒其反覆,及覽表,憐之。表出其臣詹鼎所草,詞辯而恭,王曰:「孰謂方氏無人耶!」賜國珍書曰:「吾當以投誠為誠,不以前過為過。」
wù shēn, wú sòng dí shǐ shān dōng hái, yán zhāng xìng zǔ néng tuī chéng dài rén, jiàng jiāng yǒu kě yòng zhě, jí shǐ lǐng jiù bīng jìn qǔ. wáng yuē: cǐ fēi liáng cè. wén xìng zǔ huī xià jiàng jiāng yǒu lǐng qiān qí zhě, yī dàn lín dí, shì bù zú yǐ xiāng jiā, yīn ér shēng biàn, hé yǐ zhì zhī? nǎi mìng dí wǎng yù xìng zǔ: jīn hòu dé jiàng jiāng, xī sòng yǐ lái, wù zì liú yě.
戊申,吳宋迪使山東還,言張興祖能推誠待人,降將有可用者,即使領舊兵進取。王曰:「此非良策。聞興祖麾下降將有領千騎者,一旦臨敵,勢不足以相加,因而生變,何以制之?」乃命迪往諭興祖:「今後得降將,悉送以來,勿自留也。」
wú xú dá zhì zhāng qiū, shǒu jiāng yòu chéng wáng chéng jiàng. gēng xū, zhì jì nán, píng zhāng dá duō ěr jì děng yǐ chéng jiàng. dá lìng zhǐ huī chén shèng shǒu zhī.
吳徐達至章丘,守將右丞王成降。庚戌,至濟南,平章達多爾濟等以城降。達令指揮陳勝守之。
wú hú tíng ruì zhì shào wǔ, shǒu jiāng lǐ zōng mào yǐ chéng jiàng.
吳胡廷瑞至邵武,守將李宗茂以城降。
wú zhāng xìng zǔ bīng zhì jì níng, níng jiāng chén bǐng zhí qì chéng dùn, wú bīng suì rù shǒu zhī.
吳張興祖兵至濟寧,寧將陳秉直棄城遁,吳兵遂入守之。
xīn hài, wú wáng qiǎn shǐ yù xú dá cháng yù chūn yuē: lǚ shèng zhī bīng yì jiāo, jiǔ láo zhī shī yì kuì. néng lǜ hū bài, nǎi kě wú bài néng shèn hū chéng, nǎi kě yǒu chéng. ruò yī xiè dài, bì wèi rén suǒ chéng. jiāng jūn qí miǎn zhī.
辛亥,吳王遣使諭徐達、常遇春曰:「屢勝之兵易驕,久勞之師易潰。能慮乎敗,乃可無敗;能慎乎成,乃可有成。若一懈怠,必為人所乘。將軍其勉之。」
mì zhōu shǒu jiāng shào lǐ yì wú xú dá jiàng.
密州守將邵禮詣吳徐達降。
fāng guó zhēn jí qí dì guó mín, lǜ suǒ bù yè jiàn tāng hé yú jūn mén, dé shì mǎ zhōu liáng shén duō. yǐ ér chāng guó zhōu dá lǔ gá qí kù lī jí sī yì lái jiàng, yǔ guó zhēn děng bìng sòng jiàn kāng. wú wáng xī zhào qí chén, yǐ qiū nán wèi sháo zhōu tóng zhī yòu yǐ biǎo cǎo chū zhān dǐng shǒu, mìng guān zhī, qí yú xī xǐ háo zhōu. zhè dōng xī píng.
方國珍及其弟國珉,率所部謁見湯和於軍門,得士馬舟糧甚多。已而昌國州達嚕噶齊庫哩吉斯亦來降,與國珍等並送建康。吳王悉召其臣,以邱楠為韶州同知;又以表草出詹鼎手,命官之,其餘悉徙濠州。浙東悉平。
rén zǐ, lè ān yú shèng qiǎn láng zhōng liú qǐ zhōng děng yì xú dá nà kuǎn.
壬子,樂安俞勝遣郎中劉啟中等詣徐達納款。
guǐ chǒu, wú zhōng shū zuǒ chéng xiàng lǐ shàn zhǎng, lǜ wén wǔ bǎi guān fèng biǎo quàn jìn, wáng bù xǔ. qún chén gù qǐng, wáng yuē: zhōng yuán wèi píng, jūn lǚ wèi xī, wú yì tiān xià dà dìng ér hòu yì cǐ, ér qīng děng lǚ qǐng bù yǐ. cǐ dà shì, dāng zhēn zhuó lǐ yí ér xíng.
癸丑,吳中書左丞相李善長,率文武百官奉表勸進,王不許。群臣固請,王曰:「中原未平,軍旅未息,吾意天下大定而後議此,而卿等屢請不已。此大事,當斟酌禮儀而行。」
dīng sì, wú hú tíng ruì hé wén huī shī zhì jiàn yáng, shǒu jiāng cáo fù chóu chū jiàng, mìng zhǐ huī shěn yǒu rén shǒu zhī.
丁巳,吳胡廷瑞、何文輝師至建陽,守將曹復疇出降,命指揮沈友仁守之。
wù wǔ, pú tái shǒu jiāng jīng yù jí zōu píng xiàn yǐn dǒng gāng yì wú xú dá jiàng. dá yǐ jiàng jiāng lì yì shǒu zōu píng, zhǐ huī zhāng mèng shǒu zhāng qiū, táng yīng shǒu pú tái.
戊午,蒲台守將荊玉及鄒平縣尹董綱詣吳徐達降。達以降將酈毅守鄒平,指揮張夢守章丘,唐英守蒲台。
jǐ wèi, wú lǜ lìng zhí jiě chéng, wáng lǎn ér xǐ yuē: qián dài suǒ xíng tōng zhì tiáo gé zhī shū, fēi bù fán mì, dàn zī guān lì nòng fǎ, mín jiān zhī zhě jué shǎo, shì lóng gǔ tiān xià zhī rén, shǐ zhī fàn fǎ yě. jīn wú yǐ lǜ lìng zhí jiě biàn xíng, rén rén tōng xiǎo, zé fàn fǎ zhě zì shǎo yǐ.
己未,吳《律令直解》成,王覽而喜曰:「前代所行《通制條格》之書,非不繁密,但資官吏弄法,民間知者絕少,是聾瞽天下之人,使之犯法也。今吾以《律令直解》遍行,人人通曉,則犯法者自少矣。」
gēng shēn, yǐ yáng chéng chén bǐng zhí bìng wèi guó gōng píng zhāng zhèng shì.
庚申,以楊誠、陳秉直並為國公、平章政事。
wú wáng mìng tāng hé liào yǒng zhōng wú zhēn lǜ zhōu shī zì míng zhōu hǎi dào qǔ fú zhōu.
吳王命湯和、廖永忠、吳禎率舟師自明州海道取福州。
xīn yǒu, wú guǎng xìn wèi zhǐ huī mù yīng pò fēn shuǐ guān, lüè chóng ān xiàn, kè zhī.
辛酉,吳廣信衛指揮沐英破分水關,略崇安縣,克之。
wú yǐ líng tǒng wèi zhè dōng àn chá shǐ.
吳以凌統為浙東按察使。
rén xū, yú shèng zì lè ān jiàn xú dá yú jì nán, dá qiǎn shèng hái lè ān, liú qí láng zhōng yáng zi huá.
壬戌,俞勝自樂安見徐達於濟南,達遣勝還樂安,留其郎中楊子華。
wú zuǒ chéng xiàng lǐ shàn zhǎng, lǜ lǐ guān yǐ jí huáng dì wèi lǐ yí jìn.
吳左丞相李善長,率禮官以即皇帝位禮儀進。
guǐ hài, wú zhōng shū shěng yì hé chí zhōu huī xuān tài píng zhū fǔ mín chū bù náng yùn liáng, wáng yuē: guó jiā kē chà, bù kě kē xì, kē xì zé mín bù kān. jīn kù zhōng bù bù fá, wèi náng yì yì, hé yòng fù qǔ yú mín! bù xǔ.
癸亥,吳中書省議和、池州、徽、宣、太平諸府民出布囊運糧,王曰:「國家科差,不可苛細,苛細則民不堪。今庫中布不乏,為囊亦易,何用復取於民!」不許。
jiǎ zǐ, mìng zhòng shū yòu chéng xiàng yī sū tài wèi zhī yuàn tuō hé qí zhōng shū píng zhāng zhèng shì hū lín dài mó gāi zhī shū mì yuàn shì xiāo zhāng tú qìn tè mù ěr wāng wén qīng lǔ ěr děng huì yáng chéng chén bǐng zhí bā yán bù hā yú shèng gè bù zhū jūn tóng shǒu yù shān dōng, yòu mìng guān bǎo zhū wèi shēng yuán, shí yóu wèi zhī yú shèng zhī jiàng wú yě.
甲子,命中書右丞相伊蘇、太尉、知院托和齊、中書平章政事呼琳岱、摩該、知樞密院事蕭章、圖沁特穆爾、汪文清、嚕爾等會楊誠、陳秉直、巴延布哈、俞勝各部諸軍同守御山東,又命關保珠為聲援,時猶未知俞勝之降吳也。
wú wáng yù xīn gōng, yǐ qún chén tuī dài zhī yì jì gào yú shàng dì huáng zhī, qí lüè yuē: rú chén kě wèi shēng mín zhǔ, gào jì zhī rì, dì zhī lái lín, tiān lǎng qì qīng rú chén bù kě, dāng liè fēng yì jǐng, shǐ chén zhī zhī.
吳王御新宮,以群臣推戴之意祭告於上帝、皇祗,其略曰:「如臣可為生民主,告祭之日,帝祗來臨,天朗氣清;如臣不可,當烈風異景,使臣知之。」
wú xú dá qiǎn cān zhèng fù yǒu dé qǔ lái yáng.
吳徐達遣參政傅友德取萊陽。
bǐng yín, yǐ zhuāng jiā wèi zhōng shū cān zhī zhèng shì.
丙寅,以莊嘉為中書參知政事。
wú wáng mìng shì zǐ jí zhū zi míng. yǐ zhū zi nián jiàn zhǎng chéng, yí xí qín láo, mìng nèi shì zhì má lǚ yǐ xíng. fán chū chéng shāo yuǎn, zé lìng mǎ xíng qí èr, bù xíng qí yī.
吳王命世子及諸子名。以諸子年漸長成,宜習勤勞,命內侍制麻履以行。凡出城稍遠,則令馬行其二,步行其一。
wú dìng nèi shǐ guān fú zhì. fán nèi shǐ guān yòng wū shā miáo jīn qū jiǎo mào, yī yòng xiōng bèi huā yuán lǐng zhǎi xiù shān, wū jiǎo shù dài.
吳定內使冠服制。凡內使冠用烏紗、描金、曲角帽,衣用胸背花、圓領、窄袖衫,烏角束帶。
wú zuǒ chéng xiàng lǐ shàn zhǎng děng jìn yí wèi, wáng jiàn zhàng nèi qí yǒu tiān xià tài píng huáng dì wàn suì zì, gù shàn zhǎng yuē: cǐ kuā dà zhī cí, fēi gǔ zhì yě. mìng qù zhī.
吳左丞相李善長等進儀衛,王見仗內旗有「天下太平、皇帝萬歲」字,顧善長曰:「此誇大之詞,非古制也。」命去之。
wú xú dá zì jì nán fù hái yì dōu, jìn qǔ dēng lái zhōu xiàn.
吳徐達自濟南復還益都,進取登、萊州縣。
jǐ sì, dēng zhōu shǒu jiāng dǒng chē lái zhōu shǒu jiāng ān rán, gè jiàng yú wú. pú tái mín yǒu gōng chú gǎo wéi lìng zhě, xú dá yù zhǎn zhī, qí zi qǐ yǐ shēn dài, dá sòng zhī jiàn kāng. wú wáng jiā qí xiào, bìng qí fù yòu zhī.
己巳,登州守將董車、萊州守將安然,各降於吳。蒲台民有供芻藁違令者,徐達欲斬之,其子乞以身代,達送之建康。吳王嘉其孝,並其父宥之。
gēng wǔ, wú zhēng nán jiāng jūn tāng hé lǜ shī kè fú zhōu.
庚午,吳征南將軍湯和率師克福州。
chū, chén yǒu dìng huán chéng wài zhú lěi wèi bèi, měi wǔ shí bù gèng zhú yī tái, yán bīng shǒu zhī. wén wú jūn rù shān guān, nǎi liú tóng qiān lài zhèng sūn fù shū xiè yīng fǔ yuàn pàn dèng yì yǐ zhòng èr wàn shǒu fú zhōu, zì lǜ jīng ruì shǒu yán píng, yǐ xiāng jǐ jiǎo. shí hé děng xíng shī zì míng zhōu chéng dōng běi fēng jìng dǐ fú zhōu, rù wǔ hǔ mén, zhù shī nán tái hé kǒu, qiǎn rén rù chéng zhāo yù, wèi píng zhāng kù chūn suǒ shā.
初,陳友定環城外築壘為備,每五十步更築一台,嚴兵守之。聞吳軍入杉關,乃留同僉賴正孫、副樞謝英輔、院判鄧益以眾二萬守福州,自率精銳守延平,以相掎角。時和等行師自明州乘東北風徑抵福州,入五虎門,駐師南台河口,遣人入城招諭,為平章庫春所殺。
wú shī dēng àn, jiāng wéi chéng, kù chūn lǐng zhòng chū nán mén nì zhàn, zhǐ huī xiè dé chéng děng jī bài zhī, zhòng kuì, rù chéng jù shǒu. shì yè, cān zhèng yuán rén mì qiǎn rén nà kuǎn, wú shī yú tái shàng yǐ fù dēng chéng, suì kāi nán mén. hé yōng bīng rù, dèng yì jù zhàn yú shuǐ mén, hé jī shā zhī. lài zhèng sūn yīng fǔ zì xī mén chū zǒu yán píng, kù chūn děng jiē huái yìn shòu qiè qī zǐ dùn qù, cān zhèng yǐn kè rén fù shuǐ sǐ, xíng xuān zhèng yuàn shǐ duō ěr mǎ bù qū, xià yù sǐ. shí qiān yuàn bài tè mù ěr jū hóu guān, wén wú jūn gōng chéng jí, tàn yuē: zhàn shǒu fēi wǒ dé wèi, wú yǐ bào guó! nǎi jī xīn lóu xià, shā qí qī qiè jí èr nǚ, zòng huǒ fén zhī, suì zì wěn.
吳師登岸,將圍城,庫春領眾出南門逆戰,指揮謝德成等擊敗之,眾潰,入城拒守。是夜,參政袁仁密遣人納款,吳師於台上蟻附登城,遂開南門。和擁兵入,鄧益拒戰於水門,和擊殺之。賴正孫、英輔自西門出走延平,庫春等皆懷印綬、挈妻子遁去,參政尹克仁赴水死,行宣政院使多爾瑪不屈,下獄死。時僉院拜特穆爾居侯官,聞吳軍攻城急,嘆曰:「戰守非我得為,無以報國!』乃積薪樓下,殺其妻、妾及二女,縱火焚之,遂自刎。
hé rù shěng shǔ, fǔ jí jūn mín, qiǎn yuán rén jì yuán wài láng yú shàn zhāo yù xìng huà zhāng quán zhū lù, qí fú níng děng zhōu xiàn wèi fù zhě, fēn bīng lüè dìng.
和入省署,撫輯軍民,遣袁仁暨員外郎余善招諭興化、漳、泉諸路,其福寧等州縣未附者,分兵略定。
xīn wèi, wú wáng yǐ shān dōng jùn xiàn jì xià, mìng guān fǔ jí.
辛未,吳王以山東郡縣既下,命官撫輯。
wú dìng gè xiàn wèi shàng zhōng xià sān děng, shuì liáng shí wàn shí xià yǐ wèi shàng xiàn, liù wàn yǐ xià wèi zhōng xiàn, sān wàn yǐ xià wèi xià xiàn.
吳定各縣為上、中、下三等,稅糧十萬石下以為上縣,六萬以下為中縣,三萬以下為下縣。
wú jiǎn jīn huá tián zū.
吳減金華田租。
chū, dé jīn huá shí, jūn shí bù gěi, zhī fǔ wáng chóng xiǎn qǐng zēng mín tián zū yǐ zú yòng, mín pō bìng zhī. zhì shì zhè jiāng píng zhāng lǐ wén zhōng yǐ qí shì wén, suì xià lìng miǎn suǒ zēng zhī shù.
初,得金華時,軍食不給,知府王崇顯請增民田租以足用,民頗病之。至是浙江平章李文忠以其事聞,遂下令免所增之數。
shì yuè, zhào: shǎn xī xíng shěng zuǒ chéng xiàng tú lǔ zǒng tǒng zhāng liáng bì tú lǔ bo kǒng xìng yī zhī jūn mǎ, yǐ lǐ sī qí wèi fù zǒng tǒng, shǒu yù guān zhōng, fǔ ān jūn mín. tú lǔ bo kǒng xìng děng chū tóng guān, jí qǔ shùn biàn shān lù, dù huáng hé, hé shì dōng xíng, gòng qín wáng shì. sī qí děng jiē bù fèng mìng.
是月,詔:「陝西行省左丞相圖嚕總統張良弼、圖魯卜、孔興一枝軍馬,以李思齊為副總統,守御關中,撫安軍民。圖魯卜、孔興等出潼關,及取順便山路,渡黃河,合勢東行,共勤王事。」思齊等皆不奉命。
tài cháng lǐ yí yuàn shǐ chén zǔ rén fù shàng shū huáng tài zǐ, yán: kù kù tè mù ěr bīng mǎ, zhōng wèi nán jūn zhī suǒ jì, gǒu shàn yòng zhī, qǐ wú suǒ zhù? rán rén jiē zhī zhī ér bù gǎn yán zhě, chéng kǒng wū yǐ shòu cái yóu shuō zhī zuì yě. kuàng wén kù kù lǚ shàng shū shū míng qí xīn qǔ, shì yóu wèi zì jué yú cháo tíng. jīn ruò jù jiā yǐ bèi nì zhī míng, shǐ bǐ jìng gān xīn yǐ jiù cǐ míng, qí hài huò yǒu bù kě yán zhě. dāng jīn wèi guó jiā jì, bù guò zhàn shǒu qiān sān shì. yǐ yán hū zhàn, zé zī qí jǐ jiǎo zhī shì yǐ yán hū shǒu, zé wàng qí qín wáng zhī shī yǐ yán hū qiān, zé jiǎ qí fān wèi zhī lì. dāng cǐ wēi jí zhī qiū, zōng shè cún wáng, jǐn zài dàn xī, bù xìng yī rì yǒu táng xuán zōng cāng zú zhī chū, zé shì yǐ bǎi nián zhī zōng shè, wěi ér qì zhī, cǐ shí suī suì shǒu shā shēn, hé jì yú shì! gù gǎn bù gù xián jì, fèng shū yǐ wén. tài zǐ bù bào.
太常禮儀院使陳祖仁復上書皇太子,言:「庫庫特穆爾兵馬,終為南軍之所忌,苟善用之,豈無所助?然人皆知之而不敢言者,誠恐誣以受財遊說之罪也。況聞庫庫屢上書疏明其心曲,是猶未自絕於朝廷。今若遽加以悖逆之名,使彼竟甘心以就此名,其害或有不可言者。當今為國家計,不過戰、守、遷三事。以言乎戰,則資其掎角之勢;以言乎守,則望其勤王之師;以言乎遷,則假其籓衛之力。當此危急之秋,宗社存亡,僅在旦夕,不幸一日有唐玄宗倉卒之出,則是以百年之宗社,委而棄之,此時雖碎首殺身,何濟於事!故敢不顧嫌忌,奉書以聞。」太子不報。
shì suì, jí xián xué shì zhì shì guī yáng zú.
是歲,集賢學士致仕歸暘卒。
shùn dì zhì zhèng èr shí bā nián wù shēn, yī sān liù bā nián
○順帝至正二十八年(戊申,一三六八年)
chūn, zhēng yuè, rén shēn shuò, huáng tài zǐ mìng guān bǎo gù shǒu jìn níng, zǒng tǒng zhū jūn, rú kù kù tè mù ěr jù mìng, jiù biàn qín jī.
春,正月,壬申朔,皇太子命關保固守晉寧,總統諸軍,如庫庫特穆爾拒命,就便擒擊。
yǐ zhōng shū píng zhāng zhèng shì bù yán tè mù ěr wèi yù shǐ dài fū.
以中書平章政事布延特穆爾為御史大夫。
yǐ hài, wú wáng sì tiān dì tiān nán jiāo, jí huáng dì wèi, dìng guó hào yuē míng, jiàn yuán hóng wǔ. zhuī zūn sì dài kǎo bǐ wèi huáng dì huáng hòu, lì fēi mǎ shì wèi huáng hòu, shì zǐ biāo wèi huáng tài zǐ. yǐ lǐ shàn zhǎng xú dá wèi zuǒ yòu chéng xiàng, yú gōng chén jìn jué yǒu chà.
乙亥,吳王祀天地天南郊,即皇帝位,定國號曰明,建元洪武。追尊四代考妣為皇帝、皇后,立妃馬氏為皇后,世子標為皇太子。以李善長、徐達為左、右丞相,餘功臣進爵有差。
xīn sì, zhào yù kù kù tè mù ěr yuē: bǐ zhě yī sū shàng zòu, qīng yǐ shū chén qíng, shēn zì huǐ wù, jí shěng lái yì, liáng yòng cè rán! zhèn shì qīng yóu zi, qīng hé huò yú xiān yán, bù tǐ zhèn xīn, huī qí xiān yè? qīng jīn néng zì huǐ, gù zhèn suǒ wàng. qīng qí sī xī wěi rèn sù qīng bù jiāng huái zhī yì, jí jiāng jì níng zhēn dìng zhū jūn, jiù xíng tǒng zhì dù hé, zhí dǎo xú yí, yǐ kāng jìng qí lǔ, zé zhí rèn zhī lóng, dāng xī hái rǔ. wèi huī zhāng dé shùn dé jiē wèi wáng chéng, qīng wú yǐ mó gāi wèi míng, zòng jūn qīn bào. qí jìn níng zhū jūn, yǐ mìng guān bǎo zǒng zhì cè yīng, kān dìng shān dōng, jiāng shuài gè yí xī xīn.
辛巳,詔諭庫庫特穆爾曰:「比者伊蘇上奏,卿以書陳情,深自悔悟,及省來意,良用惻然!朕視卿猶子,卿何惑於憸言,不體朕心,隳其先業?卿今能自悔,固朕所望。卿其思昔委任肅清不江淮之意,即將冀寧、真定諸軍,就行統制渡河,直搗徐沂,以康靖齊魯,則職任之隆,當悉還汝。衛輝、彰德、順德皆為王城,卿無以摩該為名,縱軍侵暴。其晉寧諸軍,已命關保總制策應,戡定山東,將帥各宜悉心。」
míng dài dāo shè rén zhōu zōng shàng shū qǐng jiào tài zǐ, míng dì jiā nà. zhōng shū shěng dū du fǔ qǐng fǎng yuán zhì yǐ tài zǐ wèi zhōng shū lìng, míng dì yǐ qí zhì bù zú fǎ, lìng zhān tóng kǎo lì dài dōng gōng guān zhì, xuǎn xūn dé lǎo chéng jí xīn jìn xián zhě jiān lǐng dōng gōng guān. yǐ lǐ shàn zhǎng jiān tài zǐ shǎo shī, xú dá jiān tài zǐ shǎo fù, cháng yù chūn jiān tài zǐ shǎo bǎo, qí zhān shì zuǒ yòu lǜ fǔ yù dé zàn shàn bīn kè děng, bìng yǐ cháo chén jiān lǐng. yù yuē: zhèn yú dōng gōng, bù bié shè fǔ liáo ér yǐ qīng děng jiān zhī zhě, gài jūn lǚ wèi xī, zhèn ruò yǒu shì yú wài, bì tài zǐ jiān guó, ruò shè fǔ liáo, qīng děng zài nèi, shì dāng qǐ wén tài zǐ, huò tīng duàn bù míng, yǔ qīng děng yì jiàn bù hé, qīng děng bì wèi gōng liáo dǎo zhī, xián xì yì shēng. yòu suǒ yǐ tè zhì bīn kè yù dé děng guān zhě, yù fǔ chéng tài zǐ dé xìng, qiě xuǎn míng rú wèi zhī, zhí shì gù yě. xī zhōu gōng jiào chéng wáng kè jié róng bīng, zhào gōng jiào kāng wáng zhāng huáng liù shī, cǐ jū ān lǜ wēi, bù wàng wǔ bèi. gài jì shì zhī jūn, shēng zhǎng fù guì, nì yú ān yì, bù ān jūn lǚ, yī yǒu huǎn jí, bù zhī suǒ cuò, èr gōng zhī yán, qí bìng shí zhī.
明帶刀舍人周宗上書請教太子,明帝嘉納。中書省、都督府請仿元制以太子為中書令,明帝以其制不足法,令詹同考歷代東宮官制,選勛德老成及新進賢者兼領東宮官。以李善長兼太子少師,徐達兼太子少傅,常遇春兼太子少保,其詹事、左右率府、諭德、贊善、賓客等,並以朝臣兼領。諭曰:「朕於東宮,不別設府僚而以卿等兼之者,蓋軍旅未息,朕若有事於外,必太子監國,若設府僚,卿等在內,事當啟聞太子,或聽斷不明,與卿等意見不合,卿等必謂宮僚導之,嫌隙易生。又所以特置賓客、諭德等官者,欲輔成太子德性,且選名儒為之,職是故也。昔周公教成王克詰戎兵,召公教康王張皇六師,此居安慮危,不忘武備。蓋繼世之君,生長富貴,昵於安逸,不諳軍旅,一有緩急,不知所措,二公之言,其並識之。」
jiǎ shēn, míng qiǎn shǐ hé shí zhè xī tián, dìng tiān xià wèi suǒ zhī zhì.
甲申,明遣使核實浙西田,定天下衛所之制。
rén chén, míng hú tíng ruì kè jiàn níng.
壬辰,明胡廷瑞克建寧。
tāng hé jìn gōng yán píng, chén yǒu dìng móu yú zhòng yuē: dí bīng ruì, nán yú zhēng fēng, bù rú chí jiǔ kùn zhī. zhū jiāng qǐng chū zhàn, bù xǔ. shù qǐng bù yǐ. yǒu dìng yí suǒ bù pàn, shā xiāo yuàn pàn, jūn shì duō chū jiàng zhě. jūn qì jú zāi, chéng zhōng pào shēng zhèn dì, míng shī zhī yǒu biàn, jí gōng chéng, yǒu dìng hū qí shǔ jué yuē: dà shì yǐ qù, wú yī sǐ bào guó, zhū jūn nǔ lì! yīn tuì rù shěng táng, yì guān běi miàn zài bài, yǎng yào sǐ. suǒ bù zhēng kāi mén nà míng shī rù, qū shì yǒu dìng, yóu wèi jué yě, yú chū shuǐ dōng mén, shì tiān dà léi yǔ, yǒu dìng fù sū, xiè sòng jiàn kāng. míng dì jié zhī, yǒu dìng lì shēng yuē: sǐ ěr, shàng hé yán! suì bìng qí zi hǎi shā zhī. yǒu dìng jì sǐ, xìng huà quán zhōu jù jiàng, dú zhāng zhōu lù dá lǔ gá qí dí lǐ mì shí yǐ pèi dāo cì hóu ér sǐ.
湯和進攻延平,陳友定謀於眾曰:「敵兵銳,難於爭鋒,不如持久困之。」諸將請出戰,不許。數請不已。友定疑所部叛,殺蕭院判,軍士多出降者。軍器局災,城中砲聲震地,明師知有變,急攻城,友定呼其屬決曰:「大事已去,吾一死報國,諸君努力!」因退入省堂,衣冠北面再拜,仰藥死。所部爭開門納明師入,趨視友定,猶未絕也,舁出水東門,適天大雷雨,友定復甦,械送建康。明帝詰之,友定厲聲曰:「死耳,尚何言!」遂並其子海殺之。友定既死,興化、泉州俱降,獨漳州路達嚕噶齊迪里密實以佩刀刺喉而死。
shì yuè, mìng zuǒ chéng sūn jǐng yì fēn shěng tài yuán, guān bǎo yǐ bīng wèi zhī shǒu, yǐ kù kù tè mù ěr shì ruò, yù tú zhī yě, kù kù jí qiǎn bīng jù tài yuán, shā cháo tíng suǒ zhì guān.
是月,命左丞孫景益分省太原,關保以兵為之守,以庫庫特穆爾勢弱,欲圖之也,庫庫即遣兵據太原,殺朝廷所置官。
èr yuè, rén yín shuò, zhào xuē kù kù tè mù ěr jué yì, mìng tú lǔ lǐ sī qí děng tǎo zhī, qí jiāng shì guān lì xiào shùn zhě miǎn zuì, wéi sūn zhù zhào héng zuì zài bù shè. tài zǐ fù mìng guān bǎo děng yǐ bīng huì tǎo.
二月,壬寅朔,詔削庫庫特穆爾爵邑,命圖魯、李思齊等討之,其將士官吏效順者免罪,惟孫翥、趙恆罪在不赦。太子復命關保等以兵會討。
míng dìng jiāo shè zōng miào diǎn lǐ, fēn jì tiān dì, dōng zhì sì hào tiān shàng dì yú yuán qiū, xià zhì sì huáng dì zhī yú fāng qiū, zōng miào yǐ sì mèng yuè jí suì chú wǔ xiǎng, shè jì chūn qiū èr zhòng yuè wù rì jì. suì bì qīn sì, yǐ wèi cháng.
明定郊社、宗廟典禮,分祭天地,冬至祀昊天上帝於圜丘,夏至祀皇地祗於方丘,宗廟以四孟月及歲除五享,社稷春秋二仲月戊日祭。歲必親祀,以為常。
guǐ mǎo, wǔ kù zāi.
癸卯,武庫災。
míng yǐ píng zhāng liào yǒng zhōng wèi zhēng nán jiāng jūn, cān zhèng zhū liàng zǔ fù zhī, fú hǎi qǔ guǎng dōng.
明以平章廖永忠為征南將軍,參政硃亮祖副之,浮海取廣東。
dīng wèi, míng shì diàn xiān shī kǒng zǐ yú guó xué, qiǎn shǐ jì què lǐ.
丁未,明釋奠先師孔子於國學,遣使祭闕里。
wù shēn, míng dì qīn sì dà shè dà jì.
戊申,明帝親祀大社、大稷。
rén zǐ, míng dìng yì guān rú táng zhì.
壬子,明定衣冠如唐制。
guǐ chǒu, míng cháng yù chūn kè dōng chāng, shǒu jiāng shēn róng wáng fǔ yuán sǐ zhī. yù chūn suì yǔ xú dá huì shī jì nán, jī zhǎn lè ān fǎn zhě, hái jūn jì níng, yǐ zhōu shī sù hé, jìn qǔ hé nán.
癸丑,明常遇春克東昌,守將申榮、王輔元死之。遇春遂與徐達會師濟南,擊斬樂安反者,還軍濟寧,以舟師溯河,進取河南。
jiǎ yín, míng píng zhāng yáng jǐng shī qǔ bǎo qìng.
甲寅,明平章楊璟師取寶慶。
bǐng chén, kù kù tè mù ěr zì zé zhōu tuì shǒu jìn níng, guān bǎo suì jù zé lù èr zhōu, yǔ mó gāi jūn hé.
丙辰,庫庫特穆爾自澤州退守晉寧,關保遂據澤、潞二州,與摩該軍合。
bǐng yín, míng bīng qǔ dì zhōu.
丙寅,明兵取棣州。
sān yuè, rén shēn, míng zuǒ chéng zhōu dé xìng qǔ quán zhōu.
三月,壬申,明左丞周德興取全州。
gēng yín, huì xīng jiàn yú xī běi.
庚寅,彗星見於西北。
bǐng shēn, míng zhēng xī jiāng jūn dèng yù qǔ nán yáng, jǐ hài, xú dá děng xùn biàn liáng, shǒu jiāng lǐ kè yí dùn qù, zuǒ jūn bì zhú chāng jù jiàng.
丙申,明徵西將軍鄧愈取南陽,己亥,徐達等徇汴梁,守將李克彝遁去,左君弼、竹昌俱降。
lǐ sī qí zhāng liáng bì wén míng shī rì bī, yǐ qí jūn tuì. huǒ fén liáng bì yíng, sī qí yí jūn hú lú tān, diào suǒ bù zhāng dé liǎn děng shǒu tóng guān. sī qí liáng bì jiē qiǎn shǐ yì kù kù tè mù ěr, gào yǐ qián cǐ chū shī fēi qí běn xīn.
李思齊、張良弼聞明師日逼,以其軍退。火焚良弼營,思齊移軍葫蘆灘,調所部張德斂等守潼關。思齊、良弼皆遣使詣庫庫特穆爾,告以前此出師非其本心。
míng liào yǒng zhōng lǜ zhōu shī fā fú zhōu, xiān yǐ shū zhāo guǎng dōng xíng shěng zuǒ chéng hé zhēn shǐ sù jiàng, suì háng hǎi qū cháo zhōu. xià, sì yuè, xīn chǒu shuò, zhēn qiǎn dōu shì liú kè zuǒ yì jūn mén, jí jùn xiàn hù kǒu fèng biǎo jiàng. yǒng zhōng yǐ wén, míng dì zhào bāo zhēn yuē: zhèn wéi gǔ háo jié, bǎo jìng ān mín, yǐ dài yǒu dé, ruò dòu róng lǐ jī, yōng bīng jù xiǎn, jiǎo lì qún xióng jiān, fēi zhēn zhǔ bù qū, cǐ hàn táng míng chén, yú jīn wèi jiàn, zhèn fāng xìng jiē. ěr zhēn lián shù jùn zhī zhòng, nǎi bù fán yī bīng, bù fèi yī zú, bǎo jìng lái guī, suī dòu lǐ xī ràng yān! yǒng zhōng dǐ dōng guǎn, zhēn shuài guān shǔ jiāo yíng láo, suì fèng zhào rù cháo, zhuó zhēn jiāng xī xíng shěng cān zhī zhèng shì. zhēn jì jiàng, míng zhǐ huī lù zhòng hēng yǐ bīng xià lián zhōu zhào qìng zhū lù, guǎng dōng xī dìng.
明廖永忠率舟師發福州,先以書招廣東行省左丞何真使速降,遂航海趨潮州。夏,四月,辛丑朔,真遣都事劉克佐詣軍門,籍郡縣戶口奉表降。永忠以聞,明帝詔褒真曰:「朕惟古豪傑,保境安民,以待有德,若竇融、李勣,擁兵據險,角立群雄間,非真主不屈,此漢、唐名臣,於今未見,朕方興嗟。爾真連數郡之眾,乃不煩一兵,不費一鏃,保境來歸,雖竇、李奚讓焉!」永忠抵東莞,真率官屬郊迎勞,遂奉詔入朝,擢真江西行省參知政事。真既降,明指揮陸仲亨以兵下連州、肇慶諸路,廣東悉定。
bǐng wǔ, yǔn shuāng shā shū.
丙午,隕霜殺菽。
dīng wèi, míng shǐ xiá jì tài miào. miǎn shān dōng tián zū sān nián.
丁未,明始祫祭太廟。免山東田租三年。
wù shēn, míng xú dá cháng yù chūn děng zì hǔ láo guān rù luò yáng, tuō yīn tè mù ěr yǐ bīng wǔ wàn zhèn luò shuǐ běi, yù chūn dān qí tū zhèn, ruì zú èr shí yú qí zǎn shuò cì yù chūn, yù chūn yī shǐ yì qí qián fēng, dà hū chí rù, huī xià zhuàng shì cóng zhī, tuō yīn tè mù ěr dà bài. liáng wáng ā lī yǎn yǐ hé nán jiàng.
戊申,明徐達、常遇春等自虎牢關入洛陽,托音特穆爾以兵五萬陣洛水北,遇春單騎突陣,銳卒二十餘騎攢槊刺遇春,遇春一矢殪其前鋒,大呼馳入,麾下壯士從之,托音特穆爾大敗。梁王阿哩兗以河南降。
jǐ yǒu, huì xīng méi.
己酉,彗星沒。
dīng sì, míng yáng jǐng kè yǒng zhōu.
丁巳,明楊璟克永州。
jiǎ zǐ, míng dì rú biàn liáng.
甲子,明帝如汴梁。
míng xú dá lüè dìng sōng shǎn chén rǔ zhū zhōu, qiǎn dū du tóng zhī féng shèng dǎo tóng guān. lǐ sī qí qì qí zī zhòng bēn fèng xiáng, zhāng liáng bì bēn fū chéng. wǔ yuè, míng shī rù guān, xī lüè zhì huá zhōu.
明徐達略定嵩、陝、陳、汝諸州,遣都督同知馮勝搗潼關。李思齊棄其輜重奔鳳翔,張良弼奔鄜城。五月,明師入關,西略至華州。
míng liào yǒng zhōng jìn qǔ guǎng xī, zhì wú zhōu, dá lǔ gá qí bài zhū jiàng. suì xùn xià xún zhōu liǔ zhōu, qiǎn zhū liàng zǔ huì yáng jǐng shōu wèi xià zhōu jùn.
明廖永忠進取廣西,至梧州,達嚕噶齊拜珠降。遂徇下潯州、柳州,遣硃亮祖會楊璟收未下州郡。
xīn mǎo, míng gǎi biàn liáng lù wèi kāi fēng fǔ.
辛卯,明改汴梁路為開封府。
zhào xú dá zhì xíng zài. liù yuè, gēng zǐ shuò, dá rù jiàn, míng dì zhì jiǔ láo zhī, qiě móu běi fá. dá yuē: dà jūn píng qí lǔ, sǎo hé luò, kù kù tè mù ěr qūn xún guān wàng, tóng guān jì kè, lǐ sī qí láng bèi xī bēn, yuán shēng yuán yǐ jué. jīn chéng shèng zhí dǎo yuán dōu, kě bù zhàn yǒu yě. míng dì yuē: shàn! dá fù jìn yuē: yuán dōu kè ér qí zhǔ běi zǒu, jiāng qióng zhuī zhī hū? míng dì yuē: qì yùn yǒu shèng shuāi, bǐ jīn shuāi yǐ, bù fán qióng bīng. chū sài zhī hòu, gù shǒu yǐ fáng qí qīn yì kě yě.
召徐達至行在。六月,庚子朔,達入見,明帝置酒勞之,且謀北伐。達曰:「大軍平齊魯,掃河洛,庫庫特穆爾逡巡觀望,潼關既克,李思齊狼狽西奔,元聲援已絕。今乘勝直搗元都,可不戰有也。」明帝曰:「善!」達復進曰:「元都克而其主北走,將窮追之乎?」明帝曰:「氣運有勝衰,彼今衰矣,不煩窮兵。出塞之後,固守以防其侵軼可也。」
xú gōu dì zhèn.
徐溝地震。
jiǎ yín, léi yǔ zhōng yǒu huǒ zì tiān zhuì, fén dà shèng shòu wàn ān sì.
甲寅,雷雨中有火自天墜,焚大聖壽萬安寺。
rén xū, lín zhōu bǎo dé zhōu dì zhèn, wǔ rì bù zhǐ.
壬戌,臨州、保德州地震,五日不止。
míng shī gōng jìng jiāng, jiǔ bù xià, yáng jǐng wèi zhū jiāng yuē: bǐ suǒ shì, xī háo shuǐ ěr, jué qí dī, pò zhī bì yǐ. nǎi qiǎn zhǐ huī qiū guǎng gōng zhá kǒu guān, shā shǒu dī bīng, jǐn jué háo shuǐ, zhú tǔ dī wǔ dào fù yú chéng. chéng zhōng yóu gù shǒu, jí gōng, kè zhī. xiān shì cān zhèng zhāng bīn gōng nán guān. wèi shǒu chéng zhě suǒ gòu, nù, yù tú qí mín, jǐng rù, lì jìn zhǐ zhī. jǐng fù yí shī xùn bīn zhōu, jiàng qí liǎng jiāng tǔ guān huáng yīng cén bó yán děng, liào yǒng zhōng yì kè nán níng xiàng zhōu, guǎng xī xī dìng.
明師攻靖江,久不下,楊璟謂諸將曰:「彼所恃,西濠水耳,決其堤,破之必矣。」乃遣指揮邱廣攻閘口關,殺守堤兵,盡決濠水,築土堤五道傅於城。城中猶固守,急攻,克之。先是參政張彬攻南關。為守城者所詬,怒,欲屠其民,璟入,立禁止之。璟復移師徇彬州,降其兩江土官黃英、岑伯顏等,廖永忠亦克南寧、象州,廣西悉定。
qiū, qī yuè, guǐ yǒu, jīng chéng hóng qì mǎn kōng, rú huǒ zhào rén. yǐ hài, jīng chéng hēi qì qǐ, bǎi bù nèi bù jiàn rén.
秋,七月,癸酉,京城紅氣滿空,如火照人。乙亥,京城黑氣起,百步內不見人。
xīn mǎo, míng dì jiāng fā biàn liáng, yù xú dá děng yuē: xī yuán zhī zǔ zōng, yǒu dé gé tiān, yǎn yǒu jiǔ yǒu. jí qí zi sūn, wǎng xù mín jiān, tiān yàn qì zhī. jūn zé yǒu zuì, mín fù hé gū? qián dài gé mìng zhī jì, tú lù rú chóu, wéi tiān nüè mín, zhèn shí bù rěn. zhū jiāng kè chéng zhī rì, wù lǔ lüè, wù fén dàng, bì shǐ shì bù yì sì, mín ān qí shēng. yuán zhī zōng qī, jiē shàn dài zhī. shù jī shàng dá tiān xīn, chéng zhèn fá zuì jiù mín zhī zhì.
辛卯,明帝將發汴梁,諭徐達等曰:「昔元之祖宗,有德格天,奄有九有。及其子孫,罔恤民艱,天厭棄之。君則有罪,民復何辜?前代革命之際,屠戮如仇,違天虐民,朕實不忍。諸將克城之日,勿擄掠,勿焚盪,必使市不易肆,民安其生。元之宗戚,皆善待之。庶几上答天心,成朕伐罪救民之志。」
wù shēn, mìng féng shèng yǐ yòu fù jiāng jūn liú shǒu kāi fēng.
戊申,命馮勝以右副將軍留守開封。
lǐ sī qí dà huì zhū jiāng yú fèng xiáng.
李思齊大會諸將於鳳翔。
shí sī qí zǒng guān shǎn qín lǒng zhī shī, xī zhì tǔ bō, dōng zhì shāng luò, nán zhì jī tóu, běi zhì huán qìng, yōng jīng jiǎ shí yú wàn, wéi yǔ kù kù tè mù ěr gān gē xiāng xún, míng shī rì bī, dà dū shì wēi, zuò shì bù jiù.
時思齊總關、陝、秦、隴之師,西至吐蕃,東至商、雒,南至磯頭,北至環、慶,擁精甲十餘萬,惟與庫庫特穆爾干戈相尋,明師日逼,大都勢危,坐視不救。
mó gāi guān bǎo gōng kù kù tè mù ěr yú píng yáng.
摩該、關保攻庫庫特穆爾於平陽。
shì shí kù kù tè mù ěr shì shāo jǔ, ér mó gāi guān bǎo shì zhāng shén, shù qǐng zhàn, kù kù bù yīng, huò shī chū jí tuì. rùn yuè, jǐ hài shuò, kù kù dié zhī mó gāi fēn jūn lüè jùn xiàn, jí yè chū shī báo qí yíng, yǎn jī zhī, dà bài qí zhòng, mó gāi guān bǎo jiē jiù qín. kù kù tè mù ěr shàng shū zì lǐ, zhào: mó gāi guān bǎo, jiān dié gòu bīng, kě zhì yǐ jūn fǎ. mó gāi guān bǎo jiē bèi shā.
是時庫庫特穆爾勢稍沮,而摩該、關保勢張甚,數請戰,庫庫不應,或師出即退。閏月,己亥朔,庫庫諜知摩該分軍掠郡縣,即夜出師薄其營,掩擊之,大敗其眾,摩該、關保皆就擒。庫庫特穆爾上疏自理,詔:「摩該、關保,間諜構兵,可治以軍法。」摩該、關保皆被殺。
míng dà jiāng jūn xú dá, fù jiāng jūn cháng yù chūn, huì shī hé yīn, qiǎn zhū bì jiāng fēn dào dù hé, xùn hé běi dì. xīn chǒu, qǔ wèi huī guǐ mǎo, qǔ zhāng dé dīng wèi, qǔ guǎng píng. shī cì lín qīng, shǐ cān zhèng fù yǒu dé kāi lù dào, tōng bù qí, zhǐ huī gù shí jùn hé, suì yǐn ér běi.
明大將軍徐達,副將軍常遇春,會師河陰,遣諸裨將分道渡河,徇河北地。辛丑,取衛輝;癸卯,取彰德;丁未,取廣平。師次臨清,使參政傅友德開陸道,通步騎,指揮顧時浚河,遂引而北。
dīng sì, zhào bà dà fǔ jūn yuàn, zhū zhī yuàn shì bā yán tè mù ěr děng, fù mìng kù kù tè mù ěr réng qián hé nán wáng tài fù zhōng shū zuǒ chéng xiàng, sūn zhù zhào héng bìng fù jiù zhí, yǐ bīng cóng hé běi nán tǎo, yī sū yǐ bīng qū shān dōng, tú lǔ bīng chū tóng guān, lǐ sī qí bīng chū qī pán jīn shāng, yǐ tú fù biàn luò, huáng tài zǐ xī zǒng tiān xià bīng mǎ, cái jué shù wù.
丁巳,詔罷大撫軍院,誅知院事巴延特穆爾等,復命庫庫特穆爾仍前河南王、太傅、中書左丞相,孫翥、趙恆並復舊職,以兵從河北南討,伊蘇以兵趨山東,圖嚕兵出潼關,李思齊兵出七盤、金、商,以圖復汴、洛,皇太子悉總天下兵馬,裁決庶務。
rén xū, bái hóng guàn rì.
壬戌,白虹貫日。
guǐ hài, bà nèi fǔ hé yì.
癸亥,罷內府河役。
míng cháng yù chūn kè dé zhōu, yǔ xú dá hé bīng qǔ zhǎng lú, è zhí gū, zuò fú qiáo yǐ jì, shuǐ lù bìng jìn, yī sū wàng fēng zǒu.
明常遇春克德州,與徐達合兵取長蘆,扼直沽,作浮橋以濟,水陸並進,伊蘇望風走。
jiǎ zǐ, kù kù tè mù ěr zì jìn níng tuì shǒu jì níng.
甲子,庫庫特穆爾自晉寧退守冀寧。
zhī shū mì yuàn shì bù yán tè mù ěr jí míng shī zhàn yú hé xī wù, bài jī, sǐ zhī, míng shī suì bī tōng zhōu.
知樞密院事布延特穆爾及明師戰於河西務,敗績,死之,明師遂逼通州。
zhào tài cháng lǐ yí yuàn shǐ ā lǔ hún děng, fèng tài miào liè shì shén zhǔ yǔ huáng tài zǐ tóng běi xíng. ā lǔ hún jí tóng guān chén zǔ rén wáng xùn zhì děng yán: tiān zǐ yǒu dà shì, chū zé zài zhǔ yǐ xíng, cóng huáng tài zǐ, fēi lǐ yě. nǎi lìng hái shǒu tài miào yǐ qí.
詔太常禮儀院使阿魯渾等,奉太廟列室神主與皇太子同北行。阿魯渾及同官陳祖仁、王遜志等言:「天子有大事,出則載主以行,從皇太子,非禮也。」乃令還守太廟以俟。
yǐ chǒu, bái hóng guàn rì, shǐ bà nèi fǔ xìng zào.
乙丑,白虹貫日,始罷內府興造。
zhào huái wáng tè mù ěr bù hā jiān guó, qìng tōng wèi zhōng shū zuǒ chéng xiàng, tóng shǒu jīng chéng.
詔淮王特穆爾布哈監國,慶通為中書左丞相,同守京城。
bǐng yín, dì yù qīng shǒu diàn, jí sān gōng hòu fēi huáng tài zǐ tài zǐ fēi, tóng yì bì bīng běi xíng. zuǒ chéng xiàng shí lēi men jí zhī shū mì yuàn shì hè sè huàn zhě zhào bā yán bù hā děng jiàn, yǐ wèi bù kě xíng, bù tīng. bā yán bù hā tòng kū yuē: tiān xià zhě, shì zǔ zhī tiān xià, bì xià dāng sǐ shǒu, nài hé qì zhī? chén děng yuàn lǜ jūn mín jí zhū jí sài chū chéng jù zhàn, yuàn bì xià gù shǒu jīng chéng. zú bù tīng. yè bàn, kāi jiàn dé mén běi zǒu.
丙寅,帝御清守殿,集三宮后妃、皇太子、太子妃,同議避兵北行。左丞相實勒們及知樞密院事赫色、宦者趙巴延布哈等諫,以為不可行,不聽。巴延布哈慟哭曰:「天下者,世祖之天下,陛下當死守,奈何棄之?臣等願率軍民及諸集賽出城拒戰,願陛下固守京城。」卒不聽。夜半,開健德門北走。