qǐ zhān méng xié qià zhēng yuè, jǐn qiáng yǔ zuò è liù yuè, fán èr nián yǒu qí.
起旃蒙协洽正月,尽强圉作噩六月,凡二年有奇。
huì tè mù ěr, shì zǔ zhī sūn, yù zōng jiǎn zhēn dì sān zi yě, mǔ yuē huī rén yù shèng huáng hòu hóng jí lī shì, zhì yuán èr nián jiǔ yuè gēng zǐ shēng. èr shí sì nián, zhū wáng nà yán fǎn, shì zǔ zì jiāng tǎo píng zhī. qí hòu hā tǎn fù pàn, mìng dì wǎng zhēng zhī, hā tǎn bài wáng. sān shí nián liù yuè yǐ sì, shòu huáng tài zǐ bǎo, fǔ jūn běi biān.
讳特穆尔,世祖之孙,裕宗戬珍第三子也,母曰徽仁裕圣皇后鸿吉哩氏,至元二年九月庚子生。二十四年,诸王纳颜反,世祖自将讨平之。其后哈坦复叛,命帝往征之,哈坦败亡。三十年六月乙巳,受皇太子宝,抚军北边。
chéng zōng qīn míng guǎng xiào huáng dì yuán zhēn yuán nián yǐ wèi, yī èr jiǔ wǔ nián
○成宗钦明广孝皇帝元贞元年(乙未,一二九五年)
chūn, zhēng yuè, guǐ chǒu, yǐ tài pú qīng jì ěr hā lǎng wèi yù shǐ dài fū.
春,正月,癸丑,以太仆卿济尔哈朗为御史大夫。
rén xū, yǐ guó jì, jí dà shèng shòu wàn ān sì fàn sēng qī wàn.
壬戌,以国忌,即大圣寿万安寺饭僧七万。
guǐ hài, zhào dào jiā fù xíng jīn lù kē fàn.
癸亥,诏道家复行金箓科范。
yǐ yǔn shuāng shā hé, zhèn ān xī wáng shān hòu mín mǐ.
以陨霜杀禾,赈安西王山后民米。
yún nán xíng shěng zuǒ chéng yáng yán lóng, zhào wèi zhōng shū zuǒ chéng.
云南行省左丞杨炎龙,召为中书左丞。
yǐ bà xíng shū mì yuàn, cì xíng zhōng shū shěng zhǎng guān hǔ fú, lǐng qí jūn.
以罢行枢密院,赐行中书省长官虎符,领其军。
gēng wǔ, yǐ jiāng zhè xíng shěng píng zhāng ā lǎ bo dān wèi cān zhī zhèng shì.
庚午,以江浙行省平章阿喇卜丹为参知政事。
rén shēn, lì běi tíng dōu yuán shuài fǔ.
壬申,立北庭都元帅府。
bà guā shā děng zhōu tún tián.
罢瓜、沙等州屯田。
jiǎ xū, yǒu fēi shū wàng yán zhū qīng zhāng xuān yǒu yì tú, zhào wèi miǎn zhī.
甲戌,有飞书妄言硃清、张宣有异图,诏慰勉之。
chéng xiàng è lēi zhé děng yán:" wǎng nián xiān dì cháng mìng kāi zhēn dìng yě hé, yǐ fā dīng fū rén yì, zhí xiān dì shēng xiá, yǐ jù zhòng bà zhī. jīn yí zūn jiù zhì, bǐ zú qí yì." cóng zhī.
丞相鄂勒哲等言:“往年先帝尝命开真定冶河,已发丁夫人役,值先帝升遐,以聚众罢之。今宜遵旧制,俾卒其役。”从之。
zhào dà sī nóng chéng yáo suì wèi hàn lín xué shì, xiū shì zǔ shí lù. chū zhì jiǎn yuè guān, jiū hé gù shì, suì yǔ shì dú gāo dào níng zǒng cái zhī.
召大司农丞姚燧为翰林学士,修《世祖实录》。初置检阅官,究核故事,燧与侍读高道凝总裁之。
lǐ bù láng zhōng wáng yuē, qǐng xíng zèng shì zhī diǎn yǐ jīng zhōng xūn, fù shí zhèng jì yú shǐ guǎn yǐ bèi zuǎn lù, lì gōng xū fǔ yǐ zhuān gōng yì, cóng zhī. shòu hàn lín zhí xué shì tóng xiū guó shǐ.
礼部郎中王约,请行赠谥之典以旌忠勋,付《时政记》于史馆以备纂录,立供需府以专供亿,从之。授翰林直学士、同修国史。
dì zhī jí wèi yě, hàn lín xué shì wáng yùn xiàn shǒu chéng shì jiàn, liè jìng tiān fǎ zǔ ài mín xù bīng děng shì wèi mù, fán shí wǔ piān, suǒ lùn xī běn jīng zhǐ. zhì shì mìng tóng xiū guó shǐ zuǎn xiū shí lù, yùn jí shì zǔ shèng xùn liù juǎn shàng zhī.
帝之即位也,翰林学士王恽献《守成事鉴》,列敬天、法祖、爱民、恤兵等事为目,凡十五篇,所论悉本经旨。至是命同修国史、纂修实录,恽集《世祖圣训》六卷上之。
èr yuè, dīng chǒu, hàn lín xué shì chéng zhǐ liú mèng yán gào lǎo, dì yǐ qí zài xiān cháo yán wú suǒ yǐn, hòu cì qiǎn zhī.
二月,丁丑,翰林学士承旨留梦炎告老,帝以其在先朝言无所隐,厚赐遣之。
rén wǔ, bà jiāng nán chá shuì, yǐ qí shù tiān rù jiāng xī què chá dōu zhuǎn yùn shǐ suì é.
壬午,罢江南茶税,以其数添入江西榷茶都转运使岁额。
dīng hài, yún nán xíng shěng píng zhāng é sēn bù hā yán:" gǎn má lǔ yǒu liǎng yí wèi fù, jīn chǐ yì pàn fú bù cháng, qǐng diào bīng liù qiān, zhèn fǔ jīn chǐ, zhì rì rù miǎn." cóng zhī.
丁亥,云南行省平章额森布哈言:“敢麻鲁有两夷未附,金齿亦叛服不常,请调兵六千,镇抚金齿,置驲入缅。”从之。
gēng zǐ, miǎn guó lái gòng.
庚子,缅国来贡。
dīng yǒu, dì rú shàng dōu.
丁酉,帝如上都。
guǐ mǎo, yǐ lǚ tiān lín wèi cān zhī zhèng shì.
癸卯,以吕天麟为参知政事。
lì yún zhōu yín chǎng dōu tí jǔ sī.
立云州银场都提举司。
zhōng shū shěng yán:" jìn zhě ā hā mǎ tè sēng gé, hù shì mài guān, bù bié néng fǒu, zhǐ píng jiě yóu, xuǎn fǎ yóu shì dà huài. yí lìng lián fǎng sī tǐ fù yǐ wén, shěng tái hé shí, dìng qí diàn zuì, yǐ míng chù zhì. qí lián fǎng sī guān, yì lìng shěng tái tóng xuǎn wèi yí." cóng zhī.
中书省言:“近者阿哈玛特、僧格,怙势卖官,不别能否,只凭解由,选法由是大坏。宜令廉访司体覆以闻,省台核实,定其殿最,以明黜陟。其廉访司官,亦令省台同选为宜。”从之。
hé dōng shān xī lián fǎng shǐ chéng sī lián yán:" tài yuán suì sì zhū wáng tuó mǎ yī wàn sì qiān yú pǐ, qǐng zhǐ sì qiān pǐ. píng yáng zhū jùn suì shū zū shuì yú běi fāng, mín shén kǔ zhī, qǐng gǎi shū hé dōng jìn cāng." cóng zhī.
河东山西廉访使程思廉言:“太原岁饲诸王驼马一万四千馀匹,请止饲千匹。平阳诸郡岁输租税于北方,民甚苦之,请改输河东近仓。”从之。
sī lián gāng zhèng jí è, yán shì kǎi qiē, xǐ jiàn dá rén wù. huò jī qí hǎo míng, sī lián yuē:" ruò bì hǎo míng zhī jī, rén bù gǎn fù wéi shàn yǐ."
思廉刚正疾恶,言事剀切,喜荐达人物。或讥其好名,思廉曰:“若避好名之讥,人不敢复为善矣。”
sān yuè, yǐ sì shuò, ān nán shì zǐ chén rì jùn qiǎn shǐ shàng biǎo wèi guó āi, yòu shàng shū xiè kuān shì ēn, bìng xiàn fāng wù.
三月,乙巳朔,安南世子陈日燇遣使上表慰国哀,又上书谢宽贳恩,并献方物。
rén zǐ, jìn lái zhāo guān liǎn suǒ shǔ fèng.
壬子,禁来朝官敛所属俸。
wù wǔ, bà fú jiàn yín chǎng tí jǔ sī.
戊午,罢福建银场提举司。
zhōng shū yán:" shěng chén shū mì yuàn yù shǐ tái lì yīng zòu jǔ guān shǔ, qí yú zhū sī bù yí zòu qǐng, jīn jiē qǐng zhī, fēi biàn." zhào:" zì jīn yǐ hòu, zhuān lìng zhōng shū nǐ zòu."
中书言:“省臣、枢密院、御史台例应奏举官属,其馀诸司不宜奏请,今皆请之,非便。”诏:“自今已后,专令中书拟奏。”
yǐ dōng zuò fāng yīn, bà zhū bù jí yíng zào, wéi dì shī tǎ jí zhāng fǎ shī gōng bù bà.
以东作方殷,罢诸不急营造,惟帝师塔及张法师宫不罢。
rén xū, dì zhèn. jiān chá yù shǐ téng ān shàng shàng shū yuē:" jūn shī qí dào, zé jiàn yú tiān, qí jiù zài nèi tíng qiè gàn wài zhèng, xiǎo rén xiǎn cè jūn zǐ, míng shí hùn xiáo, xíng shǎng jiàn chà, yáng wèi yīn chéng, zhì jìng zhě dòng. yí jīng jīng zhī wèi, cè shēn xiū xíng, fǎn xī suǒ wéi, yǐ jǐn mǐ zhī zhī dào." zhí zhèng bù yǐ wén, ān shàng suì guī.
壬戌,地震。监察御史滕安上上疏曰:“君失其道,责见于天,其咎在内庭窃干外政,小人显厕君子,名实混淆,刑赏僭差,阳为阴乘,致静者动。宜兢兢祗畏,侧身修行,反昔所为,以尽弭之之道。”执政不以闻,安上遂归。
xià, sì yuè, xīn sì, yāo rén méng chóng jiàn nǐ, jí qí dǎng shí sān rén jiē fú zhū.
夏,四月,辛巳,妖人蒙虫僭拟,及其党十三人皆伏诛。
gēng yín, fēng rǔ mǔ yáng shì wèi zhào guó ān yì fū rén. yǐ hòu liè cháo fēng rǔ mǔ, suì yán wèi gù shì.
庚寅,封乳母杨氏为赵国安翼夫人。以后列朝封乳母,遂沿为故事。
gēng zǐ, lì zhǎng yè sī, zhǎng huáng tài hòu bǎo, yǐ huàn zhě wèi zhī.
庚子,立掌谒司,掌皇太后宝,以宦者为之。
guǐ mǎo, shè gè lù yīn yáng jiào shòu, réng jìn yīn yáng rén bù dé yóu yú zhū wáng fù mǎ zhī mén.
癸卯,设各路阴阳教授,仍禁阴阳人不得游于诸王、驸马之门。
rùn yuè, bǐng wǔ, wèi huáng tài hòu jiàn fó sì yú wǔ tái shān, yǐ qián gōng bù shàng shū ní jì wèi jiàng zuò yuàn shǐ, dǒng qí yì.
闰月,丙午,为皇太后建佛寺于五台山,以前工部尚书尼济为匠作院使,董其役。
jǐ wèi, bà dǎ bǔ yīng fáng zǒng guǎn fǔ jí sī jí zhōu yòng báo liǎn děng kù huī zhōu lù yín chǎng gè chù yán chǎng, réng miǎn dà dū jīn suì tián zū.
己未,罢打捕鹰房总管府及司籍、周用、薄敛等库、徽州路银场、各处盐场,仍免大都今岁田租。
gēng shēn, hé nán xíng shěng kuī liǎng huái yán chāo wǔ qiān dìng, qiǎn guān wǎng jū, mìng suí qí zuì zhī qīng zhòng zhì zhī. shǎn xī xíng shěng shān dōng dōu zhuǎn yùn sī bìng yǒu zēng xiàn yán chāo, gè cì yī yǐ jīng qí néng.
庚申,河南行省亏两淮盐钞五千锭,遣官往鞫,命随其罪之轻重治之。陕西行省、山东都转运司并有增羡盐钞,各赐衣以旌其能。
nán rén hóng shào xué shàng fēng shì, wàng yán wǔ yùn, chī ér qiǎn zhī. nán rén yòu yǒu chén lì biàn qǐng sōu kuò tián fù zhě, zhí zhèng yù cóng zhī, cān yì zhōng shū shěng shì wáng gòu yǔ píng zhāng hé róng zǔ gòng yán qí bù kě, biàn zhī shén lì, dé bù xíng.
南人洪邵学上封事,妄言五运,笞而遣之。南人又有陈利便请搜括田赋者,执政欲从之,参议中书省事王构与平章何荣祖共言其不可,辨之甚力,得不行。
rén xū, tǎ qí hū ā sà ěr yǐ bù fǎ fú zhū.
壬戌,塔奇呼、阿萨尔以不法伏诛。
zhào jìn chōu fēn shì bó huò ér nì qí jīng xì zhě.
诏禁抽分市舶货而匿其精细者。
shì yuè, lán zhōu shàng xià sān bǎi yú lǐ hé qīng sān rì.
是月,兰州上下三百馀里河清三日。
dì yǐ jīng shī mǐ guì, yì guǎng shì zǔ zhī zhì, shè sān shí sì, fā mǐ qī wàn yú shí tiào zhī. qí hòu měi nián zēng tiào, duō zhì sì shí wàn dàn, xíng zhī jì jiǔ, duō wèi háo qiáng qiǎo qǔ. nǎi lìng yǒu sī jí pín mín hù shù, yàn kǒu gěi zhī, jiǎn zhèn tiào zhī zhí sān fēn zhī yī, měi suì yì bù xià èr shí yú wàn dàn.
帝以京师米贵,益广世祖之制,设三十肆,发米七万馀石粜之。其后每年增粜,多至四十万石,行之既久,多为豪强巧取。乃令有司籍贫民户数,验口给之,减赈粜之直三分之一,每岁亦不下二十馀万石。
wǔ yuè, gēng chén, zhào:" gè shěng zhǐ cún rú xué tí xué sī yī, yú xī bà zhī."
五月,庚辰,诏:“各省止存儒学提学司一,馀悉罢之。”
shēng jiāng nán zhū xiàn wèi zhōu, yǐ hù wèi chà, hù sì wàn wǔ wàn zhě wéi xià zhōu, wǔ wàn zhì shí wàn wèi zhōng zhōu, xià zhōu guān wǔ yuán, zhōng zhōu liù yuán. fán wèi zhōng zhōu èr shí bā, xià zhōu shí wǔ. yòu yǐ lián zhōu hù bù jí é, jiàng lù wèi zhōu.
升江南诸县为州,以户为差,户四万、五万者为下州,五万至十万为中州,下州官五员,中州六员。凡为中州二十八,下州十五。又以连州户不及额,降路为州。
xīn sì, bà xíng dà sī nóng sī.
辛巳,罢行大司农司。
jiǎ shēn, zhào:" zì yuán zhēn yuán nián wǔ yuè yǐ qián bū qiàn qián liáng zhě, jiē bà zhēng."
甲申,诏:“自元贞元年五月以前逋欠钱粮者,皆罢征。”
bǐng shēn, yǐ mài dí wèi qiān shū shū mì yuàn shì. mài dí, tài fù bā yán zi yě. huáng tài hòu yán bā yán jìn xīn wáng shì, yù lìng dài qí fù zhī shū mì yuàn, dì yǐ qí nián shàng shǎo. gù yǒu shì mìng.
丙申,以迈迪为签书枢密院事。迈迪,太傅巴延子也。皇太后言巴延尽心王室,欲令代其父知枢密院,帝以其年尚少。故有是命。
liù yuè, wù shēn, lì chéng xiàn dà qīng hé shuǐ yì, huài mín jū.
六月,戊申,历城县大清河水溢,坏民居。
rén zǐ, zhào liáo yáng shěng jìn hǎi dōng qīng gǔ, èr shí sì rì, měi rì gěi niú liù tóu, shǐ zhě shí mǐ wǔ shí, yīng shí yáng wǔ kǒu. yòu gǒu dì shí èr rì, měi hù gěi chāo shí dìng.
壬子,诏辽阳省进海东青鹘,二十四驲,每驲给牛六头,使者食米五石,鹰食羊五口。又狗递十二驲,每户给钞十锭。
jiǎ yín, hàn lín xué shì chéng zhǐ dǒng wén yòng děng jìn shì zǔ shí lù.
甲寅,翰林学士承旨董文用等进《世祖实录》。
yǐ mǎo, chì:" fán shàng fēng shì zhě, zhōng shū shěng fā jiān shì zhī, rán hòu yǐ wén."
乙卯,敕:“凡上封事者,中书省发缄视之,然后以闻。”
guǐ hài, lì méng gǔ jūn dōu yuán shuài fǔ yú xī chuān, jìng lì shū mì yuàn.
癸亥,立蒙古军都元帅府于西川,径隶枢密院。
gēng wǔ, lì xī yù qīn jūn dōu zhǐ huī shǐ.
庚午,立西域亲军都指挥使。
shì yuè, shǎn xī hàn jī, xíng shěng yòu chéng xǔ yǐ yì fā lǐn zhèn zhī, tóng liè yǐ wèi jīng zòu qǐng, bù kě, yǐ yuē:" mín wèi bāng běn, jīn jī něi ruò cǐ, bì qí mìng xià, wú jí yǐ. shàn fā zhī zuì, wú dāng rèn zhī." suì fā sù zhèn dài.
是月,陕西旱、饥,行省右丞许扆议发廪赈之,同列以未经奏请,不可,扆曰:“民为邦本,今饥馁若此,必俟命下,无及矣。擅发之罪,吾当任之。”遂发粟赈贷。
chén lǐ dì jiē xī dòng, sòng cháng xuǎn mín lì tún, miǎn qí yáo yì, shǐ yù zhī, zài lǐ zhě yuē ài dīng, zài chén zhě yuē zhài bīng, sòng wáng, jiē fèi. hú guǎng xíng shěng píng zhāng liú guó jié, jì píng tián wàn qǐng, nǎi xī fù qí zhì yòu jīng huà chá líng héng chēn dào guì yáng, fán guǎng dōng, jiāng xī dào suǒ chū rù zhī dì, nán běi sān qiān lǐ, zhì shù sān shí yǒu bā, fēn tún jiàng shì yǐ shǒu zhī. yóu shì dōng jǐn jiāo guǎng, xī gèn qián zhōng, dì zhōu hú guǎng, sì jìng jiē yǒu tún shù, zhì dù zhōu mì, zhū mán bù néng fù kòu, dào zéi suì xī. shì yuè rù cháo, cì yù dài jǐn yī gōng shǐ. tái chén yán guó jié zài jūn zhōng, měi yǐ jiā zī shǎng jiàng shì, dì mìng bèi shǎng zhī, bù qǔ yǒu gōng zhě gè qiān guān.
辰、澧地接谿洞,宋尝选民立屯,免其徭役,使御之,在澧者曰隘丁,在辰者曰寨兵,宋亡,皆废。湖广行省平章刘国杰,既平田万顷,乃悉复其制;又经画茶陵、衡、郴、道、桂阳,凡广东,江西盗所出入之地,南北三千里,置戍三十有八,分屯将士以守之。由是东尽交、广,西亘黔中,地周湖广,四境皆有屯戍,制度周密,诸蛮不能复寇,盗贼遂息。是月入朝,赐玉带、锦衣、弓矢。台臣言国杰在军中,每以家资赏将士,帝命倍赏之,部曲有功者各迁官。
qiū, qī yuè, yǐ hài, zhào jiāng nán dì shuì shū chāo.
秋,七月,乙亥,诏江南地税输钞。
dīng chǒu, yù shǐ tái yán:" nèi dì dào zéi qiè fā zhě zhòng, jiē yóu guó jiā shè yòu suǒ zhì. qǐng mìng zhòng shū lì wèi tiáo gé, dū zé suǒ shǔ, qī zhì jǐn miè." cóng zhī.
丁丑,御史台言:“内地盗贼窃发者众,皆由国家赦宥所致。请命中书立为条格,督责所属,期至尽灭。”从之。
gōng bù yán:" tōng huì hé zào zhá bà, suǒ fèi bù zī, quán jí zhǔ shǒu zhī rén shàng xià xiū zhì, qǐng shè tí lǐng sān yuán, zhuān yī xún hù." cóng zhī.
工部言:“通惠河造闸坝,所费不赀,全藉主守之人上下修治,请设提领三员,专一巡护。”从之。
yǐ mǎo, zhào shēn chì zhōng wài:" yǒu rú lì jiān tōng zhě, gè lù jǔ zhī. lián fǎng sī měi dào suì gòng èr rén, tái shěng wěi guān lì fǎ kǎo shì, suǒ gòng bù gōng, zuì qí jǔ zhě."
乙卯,诏申饬中外:“有儒吏兼通者,各路举之。廉访司每道岁贡二人,台省委官立法考试,所贡不公,罪其举者。”
mìng:" zhí guān zuò zāng lùn duàn, zài fàn zhě jiā èr děng cāng kù guān lì dào suǒ shǒu qián liáng, yī guàn yǐ xià chī, zhì shí guàn zhàng zhī, èr shí guàn jiā yī děng, yī bǎi èr shí guàn tú yī nián, měi sān shí guàn jiā bàn nián, èr bǎi sì shí guàn tú sān nián, mǎn sān bǎi guàn zhě sǐ. jì zāng yǐ zhì yuán chāo wèi zé."
命:“职官坐赃论断,再犯者加二等;仓库官吏盗所守钱粮,一贯以下笞,至十贯杖之,二十贯加一等,一百二十贯徒一年,每三十贯加半年,二百四十贯徒三年,满三百贯者死。计赃以至元钞为则。”
wù xū, zhū yǒng fú biān zhēn yù yǐ yāo yán fú zhū.
戊戌,硃永福、边珍裕以妖言伏诛。
rén yín, zhào yì jiāng nán zhū lù tiān qìng guān wèi xuán miào guān, huǐ suǒ fèng sòng tài zǔ shén zhǔ.
壬寅,诏易江南诸路天庆观为玄妙观,毁所奉宋太祖神主。
bā yuè, xīn yǒu, miǎn guó jìn xún xiàng sān.
八月,辛酉,缅国进驯象三。
guǐ hài, yǐ liáo yáng shuǐ, zhèn zhī.
癸亥,以辽阳水,赈之。
jǐ sì, yǐ fù mǎ nà huái zhī shū mì yuàn shì.
己巳,以驸马纳怀知枢密院事。
jiǔ yuè, jiǎ xū, dì zhì zì shàng dōu.
九月,甲戌,帝至自上都。
yǐ tuō kè tuō wèi shàng dōu liú shǒu. tuō kè tuō, mù hū lī zēng sūn, sà màn zhī zǐ yě. yòu shī hù, qí mǔ dǔ yì jiào zhī shāo zhǎng, zhí sù wèi, shì zǔ fù qīn huì dǎo, yóu yǐ shì jiǔ wèi jiè jì kòu, xǐ cóng rú zhě yóu, wén shàn zhé fú yīng. cóng shì zǔ zhēng nà yán, huàn jiǎ lǜ jiā nú shù shí rén jí chí jī zhī, dí zhòng pī mǐ, shì zǔ wàng jiàn zhī, dà jiā jiē shǎng, wèi jìn chén yuē:" sà màn bù xìng zǎo sǐ, tuō kè tuō yòu, zhèn fǔ ér jiào zhī, cháng kǒng qí bù lì. jīn néng rú cǐ, sà màn kě wèi yǒu zi yǐ!" qīn jiě pèi dāo jí suǒ chéng mǎ cì zhī, yóu shì shēn jiā qì zhòng, dé yù wén jī mì zhī shì.
以托克托为上都留守。托克托,穆呼哩曾孙,萨曼之子也。幼失怙,其母笃意教之;稍长,直宿卫,世祖复亲诲导,尤以嗜酒为戒;既寇,喜从儒者游,闻善辄服膺。从世祖征纳颜,擐甲率家奴数十人疾驰击之,敌众披靡,世祖望见之,大加嗟赏,谓近臣曰:“萨曼不幸早死,托克托幼,朕抚而教之,常恐其不立。今能如此,萨曼可谓有子矣!”亲解佩刀及所乘马赐之,由是深加器重,得预闻机密之事。
dì jí wèi yǐ lái, chǒng gù yóu dǔ. cháng shì jìn wéi, chū rù wéi jǐn, tuì, yǔ jiā rén yuē:" wǒ xī qīn chéng xiān dì xùn chì, lìng wú shì yǐn, jīn wèi néng jué yě. qǐ yǒu wéi rén zhī guò ér bù néng gǎi zhě hū! zì jīn yǐ wǎng, jiā rén yǒu yǐ jiǔ zhì wú qián zhě, bì tòng chéng zhī." dì wén zhī, xǐ yuē:" jí sài zhōng rú tuō kè tuō zhě wú jǐ, jīn néng gāng zhì yú jiǔ, zhēn kě dà yòng yǐ!" suì yǒu shì mìng. tuō kè tuō zhì shàng dōu, zhèng lìng yán sù, kè xiū qí zhí.
帝即位以来,宠顾尤笃。常侍禁闱,出入唯谨,退,语家人曰:“我昔亲承先帝训饬,令毋嗜饮,今未能绝也。岂有为人知过而不能改者乎!自今以往,家人有以酒至吾前者,必痛惩之。”帝闻之,喜曰:“集赛中如托克托者无几,今能刚制于酒,真可大用矣!”遂有是命。托克托至上都,政令严肃,克修其职。
yǐ hài, yòng dì shī zòu, shì dà pì sān rén, zhàng yǐ xià sì shí jiǔ rén.
乙亥,用帝师奏,释大辟三人,杖以下四十九人。
jǐ mǎo, bà sì chuān táo jīn hù sì qiān, hái qí yuán jí zuì chū xiàn yán zhě.
己卯,罢四川淘金户四千,还其原籍;罪初献言者。
dīng hài, zhǎo wā qiǎn shǐ xiàn fāng wù.
丁亥,爪哇遣使献方物。
shǐ bì jì yǐ zuì fèi, zhì shì qǐ tóng zhī shū mì yuàn shì. yī ěr lū yán:" bì děng yǐ wǔ qiān rén dù hǎi èr shí wǔ wàn lǐ, rù jìn dài wèi cháng zhì zhī guó, fú qí wáng jí yù jiàng páng jìn xiǎo guó, yí jiā jīn lián." suì zhào hái qí suǒ jí jiā zī, bài jiāng xī xíng zhōng shū shěng yòu chéng.
史弼既以罪废,至是起同知枢密院事。伊尔噜言:“弼等以五千人渡海二十五万里,入近代未尝至之国,俘其王及谕降旁近小国,宜加矜怜。”遂诏还其所籍家资,拜江西行中书省右丞。
rén chén, hú nán sī yù guō qǐ, sù zhè xī lián fǎng sī qiān shì zhāng xiào sī duō qǔ lǐn xì, xiào sī xì qǐ yú yù. xíng tái lìng jiān chá yù shǐ yáng rén wǎng jū, ér xíng shěng píng zhāng tè mù ěr dǎi xiào sī zhì shěng xùn wèn, yòu lìng qí shǔ guān yǔ rén tóng jū qǐ shì, rén bù cóng. xíng tái yǐ wén, zhào shěng tái qiǎn guān jū, jì yǐn fú, jiē zhàng zhī.
壬辰,湖南司狱郭玘,诉浙西廉访司佥事张孝思多取廪饩,孝思系玘于狱。行台令监察御史杨仁往鞫,而行省平章特穆尔逮孝思至省讯问,又令其属官与仁同鞫玘事,仁不从。行台以闻,诏省台遣官鞫,既引服,皆杖之。
dōng, shí yuè, guǐ mǎo, yǒu shì yú tài miào. zhōng shū shěng yán:" qù suì shì zǔ huáng dì yù zōng fù miào, yǐ líng dài yù cè, jīn yù cè yù bǎo chéng, qǐng nà zhū gè shì." dì yuē:" qīn xiǎng zhī lǐ, zǔ zōng wèi cháng xíng zhī, qí fèng cè yǐ lái, zhèn gōng sì zhī." mìng xiàn guān yíng dǎo rù miào.
冬,十月,癸卯,有事于太庙。中书省言:“去岁世祖皇帝、裕宗祔庙,以绫代玉册,今玉册玉宝成,请纳诸各室。”帝曰:“亲享之礼,祖宗未尝行之,其奉册以来,朕躬祀之。”命献官迎导入庙。
xiān shì jiān chá yù shǐ yáng huán, shū chén shí wù, qǐng qīn xiǎng tài miào, fù sì shí zhī jì. yòu qǐng zhèng lǐ yí yǐ sù gōng tíng, dìng guān zhì yǐ shěng rǒng yuán, jìn fù zǐ gǔ ròu nú bì xiāng gào jié zhě, bà xíng yòng guān qián yíng shén yī zhī lì. dì chēng shàn, rán yī shí bù néng xíng yě.
先是监察御史杨桓,疏陈时务,请亲享太庙,复四时之祭。又请正礼仪以肃宫庭,定官制以省冗员,禁父子骨肉奴婢相告讦者,罢行用官钱营什一之利。帝称善,然一时不能行也。
jiǎ yín, zhōng shū shěng yù shǐ tái yán:" jiāng zhè píng zhāng mǎng jī bù hā chén tái xiàn fēi biàn shì, qǐng zì jīn jiān chá yù shǐ lián fǎng sī yǒu suǒ àn hé, zhōu xiàn guān yǔ běn lù tóng jū, lù guān yǔ xuān wèi sī tóng jū, xuān wèi sī guān yǔ xíng shěng tóng jū." xǔ zhī.
甲寅,中书省、御史台言:“江浙平章莽赍布哈陈台宪非便事,请自今监察御史、廉访司有所按核,州县官与本路同鞫,路官与宣慰司同鞫,宣慰司官与行省同鞫。”许之。
shí yī yuè, jiǎ xū, tài bái jīng tiān.
十一月,甲戌,太白经天。
wù xū, zhào jiāng zhè xíng shěng kuò yǐn lòu guān tián jí jiǎn hé fù qiáng bèi yì zhī hù.
戊戌,诏江浙行省括隐漏官田及检核富强被役之户。
tài shī yī shí tè mù ěr, yīn yì biān shì rù cháo, liǎng gōng cì yàn, rú jiā rén lǐ, cì qí qī tú hū lǔ yàn fú jí tā zhēn bǎo. shì yuè, yǐ jí zú. hòu zhuī fēng guǎng píng wáng, shì zhēn xiàn.
太师伊实特穆尔,因议边事入朝,两宫赐宴,如家人礼,赐其妻图忽鲁宴服及他珍宝。是月,以疾卒。后追封广平王,谥贞宪。
shí èr yuè, bǐng chén, jīng nán sēng pǔ zhāo děng wěi zhuàn fó shū, yǒu bù dào yǔ, fú zhū.
十二月,丙辰,荆南僧普昭等伪撰佛书,有不道语,伏诛。
yī sū dài ěr zhī jūn, yīn lǐ dǎn luàn qù shān dōng, qí yuán zhù zhī dì wéi rén suǒ kěn, suì jiǔ chéng yè, zhēng sòng bù yǐ. jiǎ zǐ, mìng bié yǐ jìng nèi huāng tián gěi zhī, zhèng jūn wǔ qǐng, yú dīng èr qǐng, yǐ mǎn shù zhě bù gěi.
伊苏岱尔之军,因李亶乱去山东,其元驻之地为人所垦,岁久成业,争讼不已。甲子,命别以境内荒田给之,正军五顷,馀丁二顷,已满数者不给。
jiǎn hǎi yùn jiǎo jià chāo yī guàn, jì měi shí liù guàn wǔ bǎi wén. zhe wèi lìng.
减海运脚价钞一贯,计每石六贯五百文。著为令。
dīng mǎo, jìn zhū wáng zhé zhào yǒu sī guān lì.
丁卯,禁诸王辄召有司官吏。
shí zhū wáng xī xī děng bù qǔ, lǜ zì héng rǎo mín, fù mǎ màn jì tái sī shā yǒu zuì, yǒu sī guān lì zhé bèi hào zhào. zhì shì zhào:" fēi fèng zhǐ wú zhé jiā zuì."
时诸王锡锡等部曲,率恣横扰民,驸马曼济台私杀有罪,有司官吏辄被号召。至是诏:“非奉旨毋辄加罪。”
shì suì, lì bā yuē tè shì wèi huáng hòu, fù mǎ tuō lǐ sī zhī nǚ yě.
是岁,立巴约特氏为皇后,驸马托里斯之女也。
jí xián xué shì yán fù, shàng shū yán:" jīng shī yí shǒu jiàn xuān shèng miào xué, dìng yòng shì diàn yǎ yuè", cóng zhī. yòu yán:" qū fù shǒu zhǒng hù, zuó yǒu sī bìng rù mín jí, yí fù zhī." qí hòu zhào cì kǒng lín jiǔ sǎo èr shí bā hù, sì tián wǔ qiān mǔ, jiē fù zhī qǐng yě.
集贤学士阎复,上疏言:“京师宜首建宣圣庙、学,定用释奠雅乐”,从之。又言:“曲阜守冢户,昨有司并入民籍,宜复之。”其后诏赐孔林酒扫二十八户,祀田五千亩,皆复之请也。
xíng tái yù shǐ jí zhè xī xiàn sī hé jiāng zhè xíng shěng píng zhāng bù fǎ zhě shí qī shì, zhào qiǎn shì yù shǐ shàng wén wǎng jí zhī, zuǒ yàn míng zhe, yóu lì zhēng bù fú, wén yǐ shàng wén. píng zhāng nǎi yán yù shǐ wéi zhì qǔ huì fáng zhèn jūn shù, dì mìng shěng tái dà chén jí yì, xián yuē:" píng zhāng xūn chén zhī hòu, suǒ fàn zhě qīng shì, yí yòu yù shǐ qǔ huì jūn shù, dāng sǐ." wén kàng yán:" píng zhāng zuì zhuàng míng bái, bù shòu báo zé, wú rén chén lǐ, qí zuì fēi qīng yù shǐ jiū shì zhī guān, yīn bīng zú zhēng sù, zé qí shuài rú jiù jūn yì, qíng wú hài fǎ, jí yǒu zuì yì qīng." tíng biàn shù sì, dì yì shǐ wù, píng zhāng yù shǐ gè zhàng qiǎn zhī.
行台御史及浙西宪司劾江浙行省平章不法者十七事,诏遣侍御史尚文往诘之,左验明著,犹力争不服,文以上闻。平章乃言御史违制取会防镇军数,帝命省台大臣集议,咸曰:“平章勋臣之后,所犯者轻事,宜宥;御史取会军数,当死。”文抗言:“平章罪状明白,不受薄责,无人臣礼,其罪非轻;御史纠事之官,因兵卒争诉,责其帅如旧均役,情无害法,即有罪亦轻。”廷辨数四,帝意始悟,平章、御史各杖遣之。
yuán zhēn èr nián
◎元贞二年
chūn, zhēng yuè, bǐng zǐ, juān liǎng dū zhàn hù hé gù hé shì.
春,正月,丙子,蠲两都站户和雇、和市。
jǐ mǎo, zhào jiāng nán wú bǔ tiān é.
己卯,诏江南毋捕天鹅。
shàng sī zhōu pàn zéi huáng shèng xǔ gōng piāo shuǐ kǒu sī guāng zhài, hú guǎng xíng shěng diào bīng jī zhī, huò qí dǎng huáng fǎ ān děng, zéi dùn rù shàng yá liù luó.
上思州叛贼黄胜许攻剽水口、思光寨,湖广行省调兵击之,获其党黄法安等,贼遁入上牙六罗。
bǐng xū, ān xī wáng fù tè qí tuō tè mù ěr děng fù qǐng lì wáng xiāng fǔ, dì yuē:" qù suì ā nán dá yǐ cháng miàn chén, zhèn yǐ shì zǔ dìng zhì yù zhī. jīn fù zòu qǐng, qǐ yù yǐ sì chuān jīng zhào xī wèi bǐ yǒu yě! fù shuì jūn zhàn jiē cháo tíng suǒ sī, jīn gū cóng rǔ qǐng, zhì wáng xiāng fǔ, wéi xíng wáng fù shì."
丙戌,安西王傅特齐托特穆尔等复请立王相府,帝曰:“去岁阿南达已尝面陈,朕以世祖定制谕之。今复奏请,岂欲以四川、京兆悉为彼有也!赋税、军站皆朝廷所司,今姑从汝请,置王相府,惟行王傅事。”
jǐ chǒu, yǐ yù shǐ zhōng chéng tú qí wèi yù shǐ dài fū.
己丑,以御史中丞图齐为御史大夫。
yù shǐ tái yán:" hàn rén wéi tóng liáo zhě, cháng wèi jiān rén jùn zhí qí zuì, yóu shì bù gǎn jìn yán, qǐng yú jìn shì zhōng zé rén yòng zhī." dì yuē:" ān yòng cǐ cáo! qí xuǎn hàn rén shí dá shì tǐ zhě wèi zhī."
御史台言:“汉人为同寮者,尝为奸人捃摭其罪,由是不敢尽言,请于近侍中择人用之。”帝曰:“安用此曹!其选汉人识达事体者为之。”
yǐ wèi, zhào:" zhū wáng fù mǎ, fēi fèng zhǐ wú zuì guān lì."
乙未,诏:“诸王、驸马,非奉旨毋罪官吏。”
èr yuè, jǐ hài shuò, zhōng shū shěng yán:" bì xià zì yù jí yǐ lái, suǒ cì zhū wáng gōng zhǔ fù mǎ xūn chén, wéi shù bù qīng, xiàng zhī suǒ chǔ, sàn zhī dài jìn. jīn jì qǐng zhě shàng duō, qǐng zhēn bié pín kuì jí fù biān zhě cì zhī, qí yú yí xī zhǐ." cóng zhī.
二月,己亥朔,中书省言:“陛下自御极以来,所赐诸王、公主、驸马、勋臣,为数不轻,向之所储,散之殆尽。今继请者尚多,请甄别贫匮及赴边者赐之,其馀宜悉止。”从之。
zhào:" fèng shǐ jí jūn guān mò ér zǐ dì wèi xí zhí zhě, qí suǒ pèi jīn yín fú guī yú guān, wéi zhě zuì zhī."
诏:“奉使及军官殁而子弟未袭职者,其所佩金银符归于官,违者罪之。”
bǐng wǔ, jìn jūn jiāng shàn yì shì wèi jūn méng gǔ jūn. yǐ jiā nú dài yì zhě zuì zhī, réng lìng qí nú bié rù bīng jí, yǐ qí zhǔ zī chǎn zhī bàn bì zhī. jūn jiāng gǎn yǒu zòng zhī zhě, bà qí zhí.
丙午,禁军将擅易侍卫军、蒙古军。以家奴代役者罪之,仍令其奴别入兵籍,以其主资产之半畀之。军将敢有纵之者,罢其职。
gēng xū, zhào:" jūn zú shàn gēng dài jí táo guī zhě, sǐ."
庚戌,诏:“军卒擅更代及逃归者,死。”
bǐng chén, zhào:" jiāng nán dào shì mào yì tián zhě, shū tián shāng shuì."
丙辰,诏:“江南道士贸易田者,输田商税。”
gēng shēn, zì liù pán shān zhì huáng hé, lì tún tián, zhì jūn wàn rén.
庚申,自六盘山至黄河,立屯田,置军万人。
bǐng yín, yǐ dà dū liú shǒu sī dá lū gá qí dān jīn wèi zhōng shū píng zhāng zhèng shì.
丙寅,以大都留守司达噜噶齐丹津为中书平章政事。
shí bó guǒ mì chēng jí bù chū, dì zhào zhì biàn diàn, wèi yuē:" zhèn zhī qīng jí zhī gù, yǐ qīng bù néng cóng rén, rén yì bù néng cóng qīng yě. yù yǐ dān jīn dài qīng, rú hé?" bó guǒ mì yuē:" dān jīn shí shèng chén." nǎi bài bó guǒ mì píng zhāng jūn guó zhòng shì, cí yuē:" shì zhí yě, guó cháo wéi shǐ tiān zé cháng wèi zhī, chén bù gǎn dāng." zhào qù" zhòng" zì, ér yǐ dān jīn dài wéi píng zhāng zhèng shì.
时博果密称疾不出,帝召至便殿,谓曰:“朕知卿疾之故,以卿不能从人,人亦不能从卿也。欲以丹津代卿,如何?”博果密曰:“丹津实胜臣。”乃拜博果密平章军国重事,辞曰:“是职也,国朝惟史天泽尝为之,臣不敢当。”诏去“重”字,而以丹津代为平章政事。
sān yuè, rén shēn, bà tài yuán píng yáng lù niàng jìn pú táo jiǔ, qí pú táo yuán, mín shì wèi yè zhě, jiē hái zhī.
三月,壬申,罢太原、平阳路酿进葡萄酒,其葡萄园,民恃为业者,皆还之。
guǐ yǒu, shí dōu yán jìn wáng gá mǎ lā, duō ěr dài yán yī luō lēi, jiē yǒu yì tú, zhào shū mì yuàn jū zhī, wú yàn. dì mìng yán jìn wáng zhě sǐ, yán yī luō lēi zhě zhé cóng jūn zì xiào.
癸酉,实都言晋王噶玛拉,多尔岱言伊啰勒,皆有异图,诏枢密院鞫之,无验。帝命言晋王者死,言伊啰勒者谪从军自效。
bǐng zǐ, dì rú shàng dōu.
丙子,帝如上都。
dīng chǒu, yǐ wán yán bāng yì ní yǎ sī lā dǐng liú wěi ān wàng yán cháo zhèng, zhàng zhī, tú èr nián, jí qí jiā cái zhī bàn.
丁丑,以完颜邦义、尼雅斯拉鼎、刘委安妄言朝政,杖之,徒二年,籍其家财之半。
xià, sì yuè, jiàng zhōu huáng yán jī, háng zhōu huǒ, bìng zhèn zhī.
夏,四月,绛州、黄岩饥,杭州火,并赈之。
wǔ yuè, wù chén shuò, miǎn liǎng dū yáo yì.
五月,戊辰朔,免两都徭役。
xīn wèi, ān xī wáng qiǎn shǐ lái gào pín fá, dì yǔ zhī yuē:" shì zǔ yǐ fēn jī zhī nán, cháng yǒu shèng xùn, ā nán dá yì zhī zhī yǐ. ruò yán pín fá, qǐ dú rǔ yé! qù suì cì chāo èr shí wàn dìng, yòu gěi yǐ liáng. jīn yǔ, zé zhū wáng yǐ wéi bù jūn bù yǔ, zé rǔ yán rén duō jī sǐ. qí gěi liáng wàn dàn, zé pín zhě zhèn zhī."
辛未,安西王遣使来告贫乏,帝语之曰:“世祖以分赍之难,尝有圣训,阿南达亦知之矣。若言贫乏,岂独汝耶!去岁赐钞二十万锭,又给以粮。今与,则诸王以为不均;不与,则汝言人多饥死。其给粮万石,择贫者赈之。”
jiǎ xū, zhào:" mín jiān mǎ niú yáng, bǎi qǔ qí yī, yáng bù mǎn bǎi zhě yì qǔ zhī wéi sè mù rén jí shù nǎi qǔ."
甲戌,诏:“民间马牛羊,百取其一,羊不满百者亦取之;惟色目人及数乃取。”
gēng chén, tǔ fān pàn, shā lüě jiē zhōu jūn mín, qiǎn tuō kè tuō huì zhū yú tè mù ěr bù huā děng hé bīng tǎo zhī.
庚辰,土番叛,杀掠阶州军民,遣托克托会诸于特穆尔不花等合兵讨之。
jiǎ shēn, jìn zhū wáng fù mǎ zhāo hù.
甲申,禁诸王、驸马招户。
gēng yín, bà sì chuān mǎ hú jìn dú běn cōng.
庚寅,罢四川马湖进独本葱。
dīng yǒu, zhào:" zhū xíng shěng fēi fèng zhǐ, wú shàn diào jūn."
丁酉,诏:“诸行省非奉旨,毋擅调军。”
shì yuè, tài yuán píng jìn xiàn zhōu jiāo hé mò zhōu lǐ líng jiē shuǐ, mò tíng rén qiū hú nán jì zhōu míng.
是月,太原平晋、献州交河、莫州、醴陵皆水,莫亭、任丘、湖南济州螟。
liù yuè, jǐ hài, yù shǐ tái yán:" guān lì shòu lù, chū jì cí fú, jì yǐ shěn hé, ér yǒu sī xùn qíng, zhì lìng yì cí zhě, yí jiā děng lùn zuì." cóng zhī.
六月,己亥,御史台言:“官吏受赂,初既辞伏,继以审核,而有司徇情,致令异辞者,宜加等论罪。”从之。
zhào:" jìn wáng suǒ bù yī liáng, liáng yǐ suì gěi, yī zé sān nián cì zhī."
诏:“晋王所部衣粮,粮以岁给,衣则三年赐之。”
bǐng wǔ, ān nán qiǎn rén zhāo yòu pàn zéi huáng shèng xǔ, shèng xǔ dùn rù qí guó.
丙午,安南遣人招诱叛贼黄胜许,胜许遁入其国。
jiǎ yín, jiàng guān lì shòu zāng tiáo gé, fán shí yǒu sān děng. nán tái yù shǐ dài fū ā lǎ bo dān yán:" lì fǎ guì qīng zhòng dé yí, shǐ mín bù zhì yì fàn. jīn suǒ jiàng tiáo gé, chú wǎng fǎ wài, qí bù wǎng fǎ zhě, zì èr shí liǎng yǐ xià, zuì yǔ shòu yī fēn zhě tóng kē, shì qīng zhòng shǎo piān." bù tīng.
甲寅,降《官吏受赃条格》,凡十有三等。南台御史大夫阿喇卜丹言:“立法贵轻重得宜,使民不至易犯。今所降条格,除枉法外,其不枉法者,自二十两以下,罪与受一分者同科,似轻重少偏。”不听。
bǐng yín, zhào xíng shěng xíng tái:" fán zhū qīng zhāng xuān yǒu suǒ chén liè, wú zhé zhǐ zhī."
丙寅,诏行省、行台:“凡硃清、张宣有所陈列,毋辄止之。”
shì yuè, dà dū zhēn dìng děng lù huáng, hǎi nán mín jī, fā sù zhèn zhī.
是月,大都、真定等路蝗,海南民饥,发粟赈之。
qiū, qī yuè, guǐ yǒu, zhào:" yún nán fú jiàn guān lì mǎn rèn zhě, gěi yì yǐ guī."
秋,七月,癸酉,诏:“云南、福建官吏满任者,给驿以归。”
rén wǔ, bā yán ā zhū ā ěr hā yǎ děng suǒ jù jiāng nán tián jí quán háo nì yǐn zhě, lìng shū zū.
壬午,巴延、阿珠、阿尔哈雅等所据江南田及权豪匿隐者,令输租。
zēng jiāng xī hú nán shěng cān zhèng yī yuán, yǐ zhū qīng zhāng xuān wèi zhī.
增江西、湖南省参政一员,以硃清、张宣为之。
yǐ hǔ bēn sān bǎi rén shù yīng chāng.
以虎贲三百人戍应昌。
guǎng xī zéi chén fēi děng kòu zhāo wú téng róng děng zhōu, hú guǎng zuǒ chéng bā tè mǎ lín qìn jī píng zhī.
广西贼陈飞等寇昭、梧、藤、容等州,湖广左丞巴特玛琳沁击平之。
shì yuè, zhèn píng yáng děng lù jī.
是月,赈平阳等路饥。
bā yuè, dīng yǒu shuò, jìn bó shāng wú yǐ jīn yín guò hǎi, zhū shǐ hǎi wài guó zhě bù dé wèi shāng.
八月,丁酉朔,禁舶商毋以金银过海,诸使海外国者不得为商。
rén yín, mìng jiāng zhè xíng shěng yǐ chuán wǔ shí sōu shuǐ gōng qiān sān bǎi rén yán hǎi xún jìn sī yán.
壬寅,命江浙行省以船五十艘、水工千三百人沿海巡禁私盐。
yǐ sì, lì bǔ dào shǎng gé:" zhū rén néng gào bǔ zhě, qiáng dào yī míng shǎng chāo wǔ shí guàn, qiè dào bàn zhī, yīng bǔ zhě yòu bàn zhī, jiē zhēng zhū fàn rén wú kě zhēng zhě, guān gěi zhī."
乙巳,立捕盗赏格:“诸人能告捕者,强盗一名赏钞五十贯,窃盗半之,应捕者又半之,皆征诸犯人;无可征者,官给之。”
shān dōng xī dào lián fǎng shǐ chén tiān xiáng shàng shū yuē:" dào zéi zhī qǐ, gè yǒu suǒ yīn, chú suì xiōng wěi zhī tiān shí, yí qiě wù lùn, tā rú jūn lǚ bù xī, gōng yì jiàn xìng, yuán liǎn fán xíng, jiē zú zhì dào, zhōng jiān bǎo hù zī zhǎng zhī zhě, shè lìng shì yě. shè zhě, xiǎo rén zhī xìng, jūn zǐ zhī bù xìng. bǐ qiáng liáng zhī tú, zhí bīng shā rén, yǒu sī jìn lì yǐ qín zhī, cháo tíng jiā ēn yǐ shì zhī, dàn tuō xì lèi, mù jí xíng jié, jì bù gǎn ēn, yòu bù wèi fǎ. fū xiōng cán bèi nì, xìng yǐ yù dìng, chéng fēi shàn huà suǒ néng yí, wéi yán xíng yǐ zhì zhī kě yě." tiān xiáng jì shàng shū, nǎi yán dū yǒu sī zhuī bǔ, zì qí suǒ bù, nán zhì hàn jiāng liǎng qiān yú lǐ, duō jiù qín zhě.
山东西道廉访使陈天祥上疏曰:“盗贼之起,各有所因,除岁凶诿之天时,宜且勿论,它如军旅不息,工役洊兴,原敛烦刑,皆足致盗,中间保护滋长之者,赦令是也。赦者,小人之幸,君子之不幸。彼强梁之徒,执兵杀人,有司尽力以擒之,朝廷加恩以释之,旦脱系累,暮即行劫,既不感恩,又不畏法。夫凶残悖逆,性已预定,诚非善化所能移,惟严刑以制之可也。”天祥既上疏,乃严督有司追捕,自其所部,南至汉江两千馀里,多就擒者。
jiǔ yuè, xīn wèi, shèng dàn jié, dì zhù bì ān tóng pō, shòu zhū wáng bǎi guān hè.
九月,辛未,圣诞节,帝驻跸安同泊,受诸王、百官贺。
jiǎ xū, zhēng zhè dōng fú jiàn hú guǎng xià shuì, bà mín jiān yán tiě lú zào jí huái xī zhū xún jìn dǎ bǔ rén yuán.
甲戌,征浙东、福建、湖广夏税,罢民间盐、铁炉灶及淮西诸巡禁打捕人员。
wù yín, yuán jiāng zéi shě zī lüè biān jìng, liáng wáng mìng jí sài tǎn tǎo píng zhī.
戊寅,元江贼舍资掠边境,梁王命集赛坦讨平之。
jiǎ shēn, yún nán shěng chén é sēn bù hā zhēng qí lán. bá wǎ nóng kāi yáng liǎng zhài, qí dǎng dá lǎ lǜ zhū mán lái jiàng, qí lán xī píng, yǐ qí dì wèi yún yuǎn lù jūn mín zǒng guǎn fǔ.
甲申,云南省臣额森布哈征奇兰。拔瓦农、开阳两寨,其党达喇率诸蛮来降,奇兰悉平,以其地为云远路军民总管府。
xīn mǎo, zhū wáng chǔ bù yán" wāng zǒng shuài děng bù zhòng pín fá", dì yǐ qí jiǔ shù, mìng liú wǔ qiān zhù dōng, yú xī qiǎn hái, zhì míng nián sì yuè fù jūn.
辛卯,诸王楚布言“汪总帅等部众贫乏”,帝以其久戍,命留五千驻冬,馀悉遣还,至明年四月赴军。
lǐ hū lǎ qí rù jìn, shòu shǎn xī xíng zhōng shū shěng yòu chéng yì běn shěng gōng shì. xún zú, hòu shì xiāng mǐn.
李呼喇齐入觐,授陕西行中书省右丞、议本省公事。寻卒,后谥襄敏。
dōng, shí yuè, dīng yǒu, yǒu shì yú tài miào.
冬,十月,丁酉,有事于太庙。
rén zǐ, dì zhì zì shàng dōu.
壬子,帝至自上都。
zhào:" zhí guān zuò zāng lùn duàn, zài fàn zhě jiā běn zuì sān děng."
诏:“职官坐赃论断,再犯者加本罪三等。”
gàn zhōu mín liú liù shí, jù zhòng zhì wàn yú, jiàn lì míng hào, cháo tíng qiǎn jiàng tǎo zhī, guān wàng tuì suō, shǒu lìng yòu yīn yǐ rǎo liáng mín, dào shì yì shèng. jiāng nán xíng shěng zuǒ chéng dǒng shì xuǎn qǐng zì wǎng, jí rì jiù dào, bù qiú yì bīng, dàn lǜ yuàn lì lǐ tíng zhèn yuán míng shàn èr rén chí wén shū yǐ qù, zhòng mò cè qí suǒ wéi. zhì gàn jìng, bǔ guān lì hài mín zhě zhì zhī, mín xiāng gào yǔ yuē:" bù zhī yǒu guān fǎ rú cǐ!" jìn zhì xīng guó, jù zéi yíng bù bǎi lǐ, mìng zé jiàng xiào, fēn bīng shǒu dì dài mìng. chá zhī jī luàn zhī rén, xī zhì yú fǎ, fù zhū jiān mín zhī wèi náng tuó zhě. yú shì mín zhēng chū zì xiào, bù shù rì, liù shí jiù qín, yú zhòng xī sàn. jūn zhōng huò zéi suǒ wéi wén shū, jù yǒu páng jìn jùn xiàn fù rén xìng míng, tíng zhèn míng shàn qǐng fén zhī, mín xīn yì ān. qiǎn shǐ yǐ shì píng bào yú cháo. bó guǒ mì zhào qí shǐ wèi zhī yuē:" dǒng gōng shàng gōng bù yé?" shǐ zhě yuē:" mǒu qiě xíng, zuǒ chéng shòu zhī yán yuē:' cháo tíng ruò yǐ jūn gōng wèi wèn, dàn yán zhèn fǔ wú zhuàng, dé miǎn zuì xìng shèn, hé gōng zhī kě yán!'" yīn chū qí shū, dàn qǐng chù zāng lì shù rén ér yǐ, bù yán pò zéi shì, shí chēng qí bù fá.
赣州民刘六十,聚众至万馀,建立名号,朝廷遣将讨之,观望退缩,守令又因以扰良民,盗势益盛。江南行省左丞董士选请自往,即日就道,不求益兵,但率掾吏李霆镇、元明善二人持文书以去,众莫测其所为。至赣境,捕官吏害民者治之,民相告语曰:“不知有官法如此!”进至兴国,距贼营不百里,命择将校,分兵守地待命。察知激乱之人,悉置于法,复诛奸民之为囊橐者。于是民争出自效,不数日,六十就擒,馀众悉散。军中获贼所为文书,具有旁近郡县富人姓名,霆镇、明善请焚之,民心益安。遣使以事平报于朝。博果密召其使谓之曰:“董公上功簿耶?”使者曰:“某且行,左丞授之言曰:‘朝廷若以军功为问,但言镇抚无状,得免罪幸甚,何功之可言!’”因出其书,但请黜赃吏数人而已,不言破贼事,时称其不伐。
shí yī yuè, jǐ sì, wū tú dá děng jìn suǒ yì tài zōng xiàn zōng shì zǔ shí lù.
十一月,己巳,乌图达等进所译《太宗、宪宗、世祖实录》。
xīn wèi, yǐ hóng zé què pí tún tián jūn wàn rén xiū dà dū chéng.
辛未,以洪泽、芍陂屯田军万人修大都城。
qiǎn shū mì yuàn guān zhěng chì jiāng nán zhū zhèn shù, fán jiàng xiào qín dài zhě, liè shí yǐ wén.
遣枢密院官整饬江南诸镇戍,凡将校勤怠者,列实以闻。
zēng hǎi yùn míng nián liáng liù shí wàn dàn.
增海运明年粮六十万石。
yǐ yǒu, shū mì yuàn yán:" jiāng nán jìn biān zhōu xiàn, yí zé xiǎn yào zhī dì hé qún chéng wéi yī tún, zú yǒu jǐng jí, yì yú zhēng fā." zhào xíng shěng tú dì xíng hé jūn shí yǐ wén.
乙酉,枢密院言:“江南近边州县,宜择险要之地合群成为一屯,卒有警急,易于征发。”诏行省图地形、核军实以闻。
zēng dà dū xún fáng hàn jūn.
增大都巡防汉军。
shí èr yuè, wù xū, lì chè lǐ jūn mín zǒng guǎn fǔ.
十二月,戊戌,立彻里军民总管府。
yún nán xíng shěng chén yán:" dà chè lǐ dì yǔ bā bǎi xí fù quǎn yá xiāng cuò, jīn dà chè lǐ hú niàn yǐ jiàng, xiǎo chè lǐ fù zhàn jī dì lì, duō xiāng shā lüě. hú niàn qiǎn qí dì hú lún qǐ bié zhì yī sī, zé tōng xí mán yí qíng zhuàng zhě wèi zhī shuài, zhāo qí lái fù, yǐ wéi jìn qǔ zhī dì." cóng zhī.
云南行省臣言:“大彻里地与八百媳妇犬牙相错,今大彻里胡念已降,小彻里复占击地利,多相杀掠。胡念遣其弟胡伦乞别置一司,择通习蛮夷情状者为之帅,招其来附,以为进取之地。”从之。
guǐ mǎo, dìng zhū wáng cháo huì cì yǔ zhī shù yǒu chà.
癸卯,定诸王朝会赐与之数有差。
dīng wèi, zhào xíng shěng zhēng bǔ táo wáng jūn.
丁未,诏行省征补逃亡军。
guǐ hài, shì zài jīng qiú bǎi rén.
癸亥,释在京囚百人。
zēng zhì shì yù shǐ èr yuán.
增置侍御史二员。
shì suì, dà dū bǎo dìng biàn liáng jiāng líng miǎn yáng huái ān shuǐ jīn fù zhōu fēng sǔn hé tài yuán kāi yuán hé nán què pí hàn. juān qí tián zū.
是岁,大都、保定、汴梁、江陵、沔阳、淮安水;金、复州风损禾;太原、开元、河南、芍陂旱。蠲其田租。
chū, yù zōng jí shì, shì zǔ yù dìng huáng tài zǐ, wèi zhī suǒ lì. yǐ wèn è ěr gēn sà lǐ, jí yǐ dì wèi duì, qiě yán dì rén xiào gōng jiǎn yí lì, yú shì dà jì nǎi jué. dì yǔ tài hòu jiē mò zhī zhī yě, shù zhào è ěr gēn sà lǐ, bù wǎng. dì fǔ jūn běi biān, shì zǔ qiǎn è ěr gēn sà lǐ fèng huáng tài zǐ bǎo yú dì, nǎi yī zhì qí dǐ. jí jí wèi, wèi è ěr gēn sà lǐ yuē:" zhèn zài qián dǐ, shuí wèi bù yuàn shì zhèn zhě! wéi qīng suī zhào bù zhì, jīn nǎi zhī qīng zhēn dé dà chén tǐ." suì jiā shǒu sī tú jí xián yuàn shǐ lǐng tài shǐ yuàn shì. zì shì zhào duì bù míng, cì zuò, shì zhū hóu wáng děng. cháng yǔ zuǒ yòu yuē:" ruò quán píng zhāng zhě, zhēn quán cái yě, yú jīn dài wú qí bǐ." è ěr gēn sà lǐ fù bié míng wàn quán, gù yǐ quán wèi shì yún.
初,裕宗即世,世祖欲定皇太子,未知所立。以问鄂尔根萨理,即以帝为对,且言帝仁孝恭俭宜立,于是大计乃决。帝与太后皆莫之知也,数召鄂尔根萨理,不往。帝抚军北边,世祖遣鄂尔根萨理奉皇太子宝于帝,乃一至其邸。及即位,谓鄂尔根萨理曰:“朕在潜邸,谁为不愿事朕者!惟卿虽召不至,今乃知卿真得大臣体。”遂加守司徒、集贤院使、领太史院事。自是召对不名,赐坐,视诸侯王等。尝语左右曰:“若全平章者,真全材也,于今殆无其比。”鄂尔根萨理父别名万全,故以全为氏云。
chéng zōng qīn míng guǎng xiào huáng dì dà dé yuán nián dīng yǒu, yī èr jiǔ qī nián
○成宗钦明广孝皇帝大德元年(丁酉,一二九七年)
chūn, zhēng yuè, bǐng xū, xī bǎo qí děng wéi pàn kòu suǒ lüè, yǎng shí yú guān, cì yǐ nóng jù niú zhǒng, bǐ gēng zhòng zì jǐ.
春,正月,丙戌,锡宝齐等为叛寇所掠,仰食于官,赐以农具、牛种,俾耕种自给。
xīn mǎo, yǐ zhāng sī lì wèi zhōng shū cān zhī zhèng shì.
辛卯,以张斯立为中书参知政事。
gěi jìn wáng suǒ bù tún tián nóng qì.
给晋王所部屯田农器。
jiàn wǔ fú tài yǐ shén tán zhì.
建五福太乙神坛畤。
èr yuè, bǐng shēn, méng yáng diān bù zhǎng nà kuǎn, lái xiàn fāng wù, qiě qǐng suì gòng yín qiān liǎng jí zhì yì chuán, zhào jí qí dì lì tōng xī jūn mín fǔ.
二月,丙申,蒙阳甸部长纳款,来献方物,且请岁贡银千两及置驿传,诏即其地立通西军民府。
jiǎ chén, zhào:" zhū jūn mín xiāng sòng zhě, jūn mín guān tóng tīng zhī."
甲辰,诏:“诸军民相讼者,军民官同听之。”
dīng wèi, shěng dǎ bǔ yīng fáng fǔ rù dōng jīng lù.
丁未,省打捕鹰房府入东京路。
jǐ wèi, gǎi fú jiàn shěng wèi fú jiàn píng hǎi děng chù xíng zhōng shū shěng xǐ zhì quán zhōu. píng zhāng gāo xìng yán quán zhōu yǔ liú qiú xiāng jìn, huò zhāo huò qǔ, yì dé qí qíng, gù xǐ zhī.
己未,改福建省为福建、平海等处行中书省、徙治泉州。平章高兴言泉州与琉球相近,或招或取,易得其情,故徙之。
fēng miǎn qiú wèi guó wáng, réng jiè chì yún nán děng chù biān jiāng, wú shàn xīng bīng jiǎ.
封缅酋为国王,仍戒饬云南等处边将,毋擅兴兵甲。
gēng shēn, zhào gǎi yuán, shè tiān xià, miǎn shàng dōu dà dū lóng xīng chà shuì sān nián.
庚申,诏改元,赦天下,免上都、大都、隆兴差税三年。
zhào yē lǜ yǒu shàng wèi guó zǐ jì jiǔ, yǐ qí qián zài guó xué néng zhèn rú fēng yě. xún chú jí xián xué shì, jiān qí zhí.
召耶律有尚为国子祭酒,以其前在国学能振儒风也。寻除集贤学士,兼其职。
yǐ xíng huī zhèng yuàn fù shǐ wáng qìng duān wèi zhōng shū yòu chéng.
以行徽政院副使王庆端为中书右丞。
qí chè qīn jūn dōu zhǐ huī shǐ tuō kè tuō hū zì běi biān rù cháo, bài tóng zhī shū mì yuàn shì, mìng hái běi biān. xíng zhì xuān fǔ zú, zèng sī kōng, shì wǔ yì.
奇彻亲军都指挥使托克托呼自北边入朝,拜同知枢密院事,命还北边。行至宣府卒,赠司空,谥武毅。
sān yuè, gēng wǔ, yǐ shǎn xī xíng shěng píng zhāng é sēn tè mù ěr wèi zhōng shū píng zhāng zhèng shì, zhōng shū zuǒ chéng liáng dé guī wèi zhōng shū yòu chéng.
三月,庚午,以陕西行省平章额森特穆尔为中书平章政事,中书左丞梁得珪为中书右丞。
yǐ chè ěr wèi jiāng nán zhū dào héng tái yù shǐ dài fū.
以彻尔为江南诸道行台御史大夫。
chè ěr zhī guān, wèi dōu shì jiǎ jūn yuē:" guó jiā zhì yù shǐ tái, suǒ yǐ sù qīng shù guān, měi fēng sú, jǔ jiào huà yě. nǎi zhě yù shǐ bù cún dà tǐ, àn xún yǐ kē wèi míng, zhēng zāng yǐ duō wèi gōng, zhì yǒu pò zi zhèng fù dì zhèng xiōng jiān jié zhǔ zhě, shāng fēng bài jiào, mò zī wéi shèn! wèi wǒ yǔ zhū yù shǐ, wú xiào yóu wéi yě." dì wén ér shàn zhī.
彻尔之官,谓都事贾钧曰:“国家置御史台,所以肃清庶官,美风俗,举教化也。乃者御史不存大体,按巡以苛为明,征赃以多为功,至有迫子证父、弟证兄、奸讦主者,伤风败教,莫兹为甚!为我语诸御史,毋效尤为也。”帝闻而善之。
bǐng zǐ, dì rú shàng dōu. mìng diǎn ruì shǎo jiān jiāo yǎng zhí jìn jiǎng zī zhì tōng jiàn, yǎng zhí yīn chén guī jiàn zhī yán, dì hòu cì zhī.
丙子,帝如上都。命典瑞少监焦养直进讲《资治通鉴》,养直因陈规谏之言,帝厚赐之。
dīng chǒu, yǐ jiāng xī xíng shěng zuǒ chéng bā tè mǎ lín qìn wèi zhōng shū zuǒ chéng.
丁丑,以江西行省左丞巴特玛琳沁为中书左丞。
gēng chén, dá lū gá qí tuō ěr sū shòu lù, wèi qí nú suǒ gào, dú shā qí nú, zuò qì shì.
庚辰,达噜噶齐托尔苏受赂,为其奴所告,毒杀其奴,坐弃市。
dīng hài, jìn zhēng yuè zhì qī yuè bǔ liè, dà dū bā bǎi lǐ nèi yì rú zhī.
丁亥,禁正月至七月捕猎,大都八百里内亦如之。
gēng yín, lì jiāng huái děng chù cái fù zǒng guǎn fǔ jí tí jǔ sī.
庚寅,立江淮等处财赋总管府及提举司。
yǐ liáng céng wèi háng zhōu lù zǒng guǎn. céng shàn fǔ zì, hù kǒu fù zhě wǔ wàn yú. shàng yán qǐng jìn mù yè jū qiú yóu shì kù xíng, zhào zhe wèi lìng.
以梁曾为杭州路总管。曾善抚字,户口复者五万馀。上言请禁暮夜鞫囚、游市酷刑,诏著为令。
xiān shì wǔ tái shān fó sì chéng, huáng tài hòu qīn wǎng qí zhù. jiān chá yù shǐ zhēn dìng lǐ yuán lǐ shàng shū yú tài hòu yuē:" gǔ rén yǒu yán:' shēng mín zhī lì hài, shè jì zhī dà jì, wéi suǒ jiàn wén ér bù xì zhí sī zhě, dú zǎi xiàng de xíng zhī, jiàn guān dé yán zhī.' jīn zhāo tíng bù shè jiàn guān, yù shǐ zhí dāng yán lù, jí jiàn guān yě, wū kě zuò shì dé shī, ér wú yī yán yǐ bì yì shèng zhì wàn fēn zhī yī zāi! fú jiàn wǔ tái shān chuàng jiàn sì yǔ, tǔ mù jì xìng, gōng jiàng shī yì, bù xià shù wàn. fù jìn shù lù zhōu xiàn, gōng yì fán zhòng, nán nǚ fèi gēng zhī, bǎi wù yǒng guì, mín bù liáo shēng. jīn wén tài hòu qīn lín wǔ tái, bù shī jīn bì, chén wèi qí bù kě xíng zhě yǒu wǔ: shí dāng shèng xià, hé jià fāng mào, bǎi xìng suì jì, quán yǎng qiū chéng, hù cóng jīng guò, bù wú róu lìn, yī yě tài hòu chūn qiū yǐ gāo, qīn láo shèng tǐ, wǎng fù shǔ tú shù qiān lǐ, bù bì fēng rì, wàn yī tiáo yǎng shī yí, huǐ jiāng hé jí! èr yě zhì zūn jǔ dòng, bì shū jiǎn cè yǐ yí wàn shì, shū ér bù fǎ, jiāng yān yòng zhī! sān yě cái bù tiān jiàng, jiē chū yú mín, jīn rì zhī chí diào dù, bǎi bèi nǎng shí, ér yòu láo mín shāng cái yǐ fèng tǔ mù, sì yě fú yǐ cí bēi fāng biàn wèi jiào, suī qióng zhēn wán gōng yǎng bù wéi xǐ, suī wú yī wù wèi xiàn yì bù nù. jīn tài hòu wèi cāng shēng qí fú, ér xiān láo shèng tǐ, shǐ tiān zǐ kuàng dìng shěng zhī lǐ, wǔ yě. fú yuàn zhōng lù huí yuán, duān jū shēn gōng, jiǎn yǐ yǎng dé, jìng yǐ yí shén, shàng yǐ xún xiān huáng hòu zhī yì fàn, cì yǐ jǐn shèng tiān zǐ zhī xiào xīn, xià yǐ wèi yuán yuán zhī wàng, rú cǐ, zé bù qí fú ér fú zì zhì yǐ."
先是五台山佛寺成,皇太后亲往祈祝。监察御史真定李元礼上书于太后曰:“古人有言:‘生民之利害,社稷之大计,惟所见闻而不系职司者,独宰相得行之,谏官得言之。’今朝廷不设谏官,御史职当言路,即谏官也,乌可坐视得失,而无一言以裨益圣治万分之一哉!伏见五台山创建寺宇,土木既兴,工匠失役,不下数万。附近数路州县,供亿烦重,男女废耕织,百物踊贵,民不聊生。今闻太后亲临五台,布施金币,臣谓其不可行者有五:时当盛夏,禾稼方茂,百姓岁计,全仰秋成,扈从经过,不无蹂躏,一也;太后春秋已高,亲劳圣体,往复暑途数千里,不避风日,万一调养失宜,悔将何及!二也;至尊举动,必书简册以贻万世,书而不法,将焉用之!三也;财不天降,皆出于民,今日支持调度,百倍曩时,而又劳民伤财以奉土木,四也;佛以慈悲方便为教,虽穷珍玩供养不为喜,虽无一物为献亦不怒。今太后为苍生祈福,而先劳圣体,使天子旷定省之礼,五也。伏愿中路回辕,端居深宫,俭以养德,静以颐神,上以循先皇后之懿范,次以尽圣天子之孝心,下以慰元元之望,如此,则不祈福而福自至矣。”
tái chén bù gǎn yǐ wén, zhì shì shì yù shǐ wàn sēng yǔ yù shǐ zhōng chéng cuī yù bù hé, yì jià gé kù qǔ qián zhāng, fēng zhī rù zòu yuē:" cuī zhōng chéng sī dǎng hàn rén, lǐ yù shǐ wèi dà yán bàng fú, wèi bù yí jiàn sì." dì dà nù, qiǎn jìn chén jī qí zhāng, chì è lēi zhé bó guǒ mì jū wèn.
台臣不敢以闻,至是侍御史万僧与御史中丞崔彧不合,诣架阁库取前章,封之入奏曰:“崔中丞私党汉人,李御史为大言谤佛,谓不宜建寺。”帝大怒,遣近臣赍其章,敕鄂勒哲、博果密鞫问。
bó guǒ mì yǐ guó yǔ yì ér dú zhī, è lēi zhé yuē:" qí yì yǔ wú zhèng tóng. wǎng wú cháng yǐ cǐ jiàn, tài hòu yuē:' wú fēi xǐ jiàn cǐ sì, gài xiān cháng xǔ wèi zhī, fēi rǔ suǒ zhī yě.'" bó guǒ mì yuē:" tā yù shǐ jù bù gǎn yán, wéi yī yù shǐ gǎn yán, chéng kě shǎng yě!" è lēi zhé děng yǐ qí zhāng shàng wén, dì chén sī liáng jiǔ yuē:" yù shǐ zhī yán shì yě." nǎi bà wàn sēng, fù yuán lǐ zhí.
博果密以国语译而读之,鄂勒哲曰:“其意与吾正同。往吾尝以此谏,太后曰:‘吾非喜建此寺,盖先尝许为之,非汝所知也。’”博果密曰:“他御史惧不敢言,惟一御史敢言,诚可赏也!”鄂勒哲等以其章上闻,帝沉思良久曰:“御史之言是也。”乃罢万僧,复元礼职。
guī dé xú pī biàn liáng shuǐ, miǎn qí tián zū dào zhōu hàn, liáo yáng jī, bìng zhèn zhī.
归德、徐、邳、汴梁水,免其田租;道州旱,辽阳饥,并赈之。
xià, sì yuè, guǐ sì shuò, rì yǒu shí zhī.
夏,四月,癸巳朔,日有食之。
bǐng shēn, zhōng shū shěng yù shǐ tái yán:" ā lǎ bo dān jí cuī yù tiáo chén tái xiàn zhū shì, qǐng yī jiù lì. yù shǐ tái bù lì xuǎn, qí yòng rén zé yú cháng diào guān xuǎn zhī, wéi jiān chá yù shǐ shǒu lǐng guān, lìng yù shǐ tái zì xuǎn. gè dào lián fǎng sī, bì zé měng gǔ rén wèi shǐ, huò quē zé yǐ sè mù shì chén zǐ sūn wèi zhī, qí cì cān yǐ sè mù hàn rén. yòu, hā lǎ qí a sū gè jǔ jiān chá yù shǐ fēi biàn, yì yí zhǐ yú cháng xuǎn zé rén, gè shěng wén àn, xíng tái chāi rén jiǎn hé. sù wèi jìn shì, fèng tè zhǐ lìng tái xiàn zhuó yòng zhě, bì xū míng zòu, rán hòu rèn zhī. xíng tái yù shǐ zhì mǎn ér yǒu xiào jī zhě, huò qiān nèi tái, huò chéng zhōng shū shěng, qiān diào lián fǎng sī yì rú zhī, qí bù chèn zhí, shěng tái zé rén dài zhī. wèi lì yǒu sī zhě, shòu yǐ mù mín zhī zhí, jīng shěng tái tóng xuǎn zhě, tīng yù shǐ tái zì diào. zhōng shōu shěng huò yòng tái chá zhī rén, yì yí yǔ yù shǐ tái tóng yì, gè guān fǔ xiàn sī guān, wú dé zhé rù tǐ chá. jīn nǐ chú zhuǎn yùn yán sī shǐ wài, qí yú guān fǔ, xī yī jiù lì." cóng zhī.
丙申,中书省、御史台言:“阿喇卜丹及崔彧条陈台宪诸事,请依旧例。御史台不立选,其用人则于常调官选之,惟监察御史、首领官,令御史台自选。各道廉访司,必择蒙古人为使,或缺则以色目世臣子孙为之,其次参以色目、汉人。又,哈喇齐、阿苏各举监察御史非便,亦宜止于常选择人,各省文案,行台差人检核。宿卫近侍,奉特旨令台宪擢用者,必须明奏,然后任之。行台御史秩满而有效绩者,或迁内台,或呈中书省,迁调廉访司亦如之,其不称职,省台择人代之。未历有司者,授以牧民之职,经省台同选者,听御史台自调。中收省或用台察之人,亦宜与御史台同议,各官府宪司官,毋得辄入体察。今拟除转运盐司使外,其馀官府,悉依旧例。”从之。
dǒng wén yòng qǐng zhì shì. wén yòng zì shì zǔ shí, měi shì yàn, yǔ méng gǔ dà chén tóng liè. yù zōng cháng jiù tà shàng cì jiǔ, shǐ wú xià bài guì yǐn. dì zài dōng gōng, zhēng dàn shòu hè, yú zhòng zhōng jiàn wén yòng, zhào shǐ qián, yuē:" wú xiàng jiàn zhì zūn, qí chēng rǔ xián. zhé qīn qǔ jiǔ cì zhī, juàn jī yì hòu. zhì shì xǔ qí guī, guān yī zi xiāng jùn shì yǎng.
董文用请致仕。文用自世祖时,每侍燕,与蒙古大臣同列。裕宗尝就榻上赐酒,使毋下拜跪饮。帝在东宫,正旦受贺,于众中见文用,召使前,曰:“吾向见至尊,其称汝贤。辄亲取酒赐之,眷赍益厚。至是许其归,官一子乡郡侍养。
wǔ yuè, bǐng yín, hé jué biàn liáng, fā mín sān wàn rén sāi zhī.
五月,丙寅,河决汴梁,发民三万人塞之。
wù chén, zhuī shōu zhū wèi xià wèi shāng zhě zhì shū yì quàn.
戊辰,追收诸位下为商者制书驿券。
jiàn lín táo fó sì.
建临洮佛寺。
zhào:" qiáng dào jiān shāng shì zhǔ zhě, shǒu cóng xī zhū. bù shāng shì zhǔ, zhǐ zhū wéi shǒu cóng zhě lá pèi, zài fàn yì zhū."
诏:“强盗奸伤事主者,首从悉诛。不伤事主,止诛为首;从者剌配,再犯亦诛。”
dīng chǒu, jìn mín jiān bǔ yù yīng yào.
丁丑,禁民间捕鬻鹰鹞。
gè lù píng zhǔn xíng yòng kù, jiù zhì xuǎn bù mín fù yǒu lì zhě wèi fù. gēng yín, mìng zì jīn yǐ cháng diào guān wèi zhī, lì xíng shěng zhě cóng xíng shěng shǔ yòng.
各路平准行用库,旧制选部民富有力者为副。庚寅,命自今以常调官为之,隶行省者从行省署用。
shàng sī zhōu pàn zéi huáng shèng xǔ, qiǎn qí zi zhì bǎo lái jiàng.
上思州叛贼黄胜许,遣其子志宝来降。
zhāng shuǐ yì, sǔn mín hé jià.
漳水溢,损民禾稼。
liù yuè, jiǎ wǔ, zhū wáng é ěr hǎn qiǎn shǐ chéng rì sì wǔ yuè sì dú, mìng zhuī qí rì quàn, réng qiè zé zhī.
六月,甲午,诸王额尔罕遣使乘驲祀五岳、四渎,命追其驲券,仍切责之。
yǐ hú guǎng xíng shěng cān zhèng cuī liáng zhī lián pín, cì yán kè chāo shí dìng.
以湖广行省参政崔良知廉贫,赐盐课钞十锭。
zāng mèng jiě qiān jiāng xī lián fǎng fù shǐ. lín jiāng lù zǒng guǎn lǐ tì, sù jiǎo kuài, ér yòu fù dà chén shì yǐ kòng chí shěng xiàn, mèng jiě àn qí zāng zuì, lì zhì yǐ chéng.
臧梦解迁江西廉访副使。临江路总管李倜,素狡狯,而又附大臣势以控持省宪,梦解按其赃罪,吏治以澄。
zhōng chéng cuī yù, jū yù shǐ tái jiǔ, yòu shǒu zhèng bù ē, yǐ gù rén duō jí zhī. bǐng chén, jiān chá yù shǐ è luó shí lǎ, hé zòu yù xiōng zài xiān cháo cháng yǒu zuì, hái qí suǒ jí jiā chǎn fēi yí yòu mǎi sēng sì shuǐ niǎn wéi zhì. dì nù qí wàng yán, chī ér qiǎn zhī.
中丞崔彧,居御史台久,又守正不阿,以故人多疾之。丙辰,监察御史鄂罗实喇,劾奏彧兄在先朝尝有罪,还其所籍家产非宜;又买僧寺水碾违制。帝怒其妄言,笞而遣之。
zhào:" sēng dào fàn jiān dào zhòng zuì zhě, tīng yǒu sī jū wèn."
诏:“僧道犯奸盗重罪者,听有司鞫问。”
wù yín, qián hàn lín xué shì chéng zhǐ dǒng wén yòng zú.
戊寅,前翰林学士承旨董文用卒。
wén yòng yǐ zhōng yán zhèng lùn wèi jǐ rèn, píng jū wén cháo zhèng yǒu yī wèi shàn, zhé zhōng yè bù mèi, yǐ bì tàn hàn bù zhì yuē:" zǔ zōng jiān nán chéng lì zhī tiān xià, qǐ kě shǐ zéi chén huài zhī!" gù měi yǔ cháo yì, jí fèn yán bù gù wēi huò. ā hā mǎ tè lú shì róng sēng gé zhī dǎng, bǎi jì yù shā zhī, bù yǐ wéi yì, yuē:" rén chén zài wèi, qǐ ài shēn gǒu róng, ér shàng fù guó jiā, xià fù shēng mín hū!" hǎo xián lè shàn chū tiān xìng, dài xià shì bì jǐn lǐ, zhì lǎo bù juàn. shì huàn wǔ shí nián, zú zhī rì, wéi jì qì shū cè ér yǐ. zèng shǎo bǎo shòu guó gōng, shì zhōng mù.
文用以忠言正论为己任,平居闻朝政有一未善,辄终夜不寐,倚壁叹憾不置曰:“祖宗艰难成立之天下,岂可使贼臣坏之!”故每与朝议,即奋言不顾危祸。阿哈玛特、卢世荣、僧格之党,百计欲杀之,不以为意,曰:“人臣在位,岂爱身苟容,而上负国家,下负生民乎!”好贤乐善出天性,待下士必尽礼,至老不倦。仕宦五十年,卒之日,唯祭器、书册而已。赠少保、寿国公,谥忠穆。
shì yuè, hé zhōu lì yáng xiàn jiāng yì, piào méi lú shè wàn bā qiān wǔ bǎi yú jiā.
是月,和州历阳县江溢,漂没庐舍万八千五百馀家。