qǐ qiáng yǔ zuò è qī yuè, jǐn shàng zhāng kùn dūn shí èr yuè, fán sān nián yǒu qí.
起強圉作噩七月,盡上章困敦十二月,凡三年有奇。
chéng zōng qīn míng guǎng xiào huáng dì dà dé yuán nián dīng yǒu, yī èr jiǔ qī nián
○成宗欽明廣孝皇帝大德元年(丁酉,一二九七年)
qiū, qī yuè, dīng hài, hé jué qǐ xiàn pú kǒu, mìng lián fǎng sī shàng wén xiāng dù xíng shì, wèi jiǔ lì zhī cè. wén hái, yán: hé zì chén liú dǐ suī, dōng xī bǎi yǒu yú lǐ, nán àn gāo yú shuǐ liù qī chǐ huò sì wǔ chǐ, běi àn gù dī, qí shuǐ shì tián gāo sān sì chǐ huò gāo xià bù děng. dà jiào nán gāo yú běi yuē bā jiǔ chǐ, dī ān dé bù huài, shuǐ ān dé bù běi yě! pú kǒu jīn jué qiān yǒu yú bù, dōng zǒu jiù dú, xíng èr bǎi lǐ, zhì guī dé héng dī zhī xià, fù hé zhèng liú. huò qiáng è zhī, shàng jué xià kuì, gōng bù kě chéng. kuí jīn zhī jì, hé běi jùn xiàn, yí shùn shuǐ xìng, zhú zhǎng dī yǐ yù fàn yì. guī dé xú pī zhī mín, rèn zé suǒ biàn, bì qí chōng tū. bèi hài mín hù, liàng gěi hé nán tuì tān dì yǐ wèi yè. yì shí jué tā suǒ yì rú zhī, yì yī shí jiù huàn zhī liáng cè yě. pú kǒu bù sāi biàn. dì cóng zhī. huì hé shuò jùn xiàn jí shān dōng xiàn bù, zhēng yán bù sāi zé hé běi sāng tián jǐn huà yú biē zhī qū, sāi zhī biàn, dì fù cóng zhī. míng nián, pú kǒu fù jué, zhàng sāi zhī yì, wú suì wú zhī. shì hòu shuǐ běi rù, fù hé gù dào, jìng rú wén yán.
秋,七月,丁亥,河決杞縣蒲口,命廉訪司尚文相度形勢,為久利之策。文還,言:「河自陳留抵睢,東西百有餘里,南岸高於水六七尺或四五尺,北岸故堤,其水視田高三四尺或高下不等。大較南高於北約八九尺,堤安得不壞,水安得不北也!蒲口今決千有餘步,東走舊瀆,行二百里,至歸德橫堤之下,複合正流。或強遏之,上決下潰,功不可成。揆今之計,河北郡縣,宜順水性,築長堤以御泛溢。歸德、徐、邳之民,任擇所便,避其衝突。被害民戶,量給河南退灘地以為業。異時決他所亦如之,亦一時救患之良策也。蒲口不塞便。」帝從之。會河朔郡縣及山東憲部,爭言不塞則河北桑田盡化魚鱉之區,塞之便,帝復從之。明年,蒲口複決,障塞之役,無歲無之。是後水北入,復河故道,竟如文言。
shì yuè, héng zhōu zhī líng xiàn dà shuǐ shān bēng, nì sǐ sān bǎi yú rén.
是月,衡州之酃縣大水、山崩,溺死三百餘人。
bā yuè, dīng wèi, mìng zhū wáng ā jì jí, zì jīn chū liè, xī zì gòng jù, wú shāng mín lì.
八月,丁未,命諸王阿濟吉,自今出獵,悉自供俱,毋傷民力。
dīng sì, yāo xīng chū kuí. jiǔ yuè, xīn yǒu shuò, yāo xīng fù fàn kuí. jí xián xué shì yán fù, shàng shū yán dìng lǜ lìng, bān fēng zèng, zēng fèng gěi, tōng diào nèi wài guān, qiě yuē: gǔ zhě xíng bù shàng dài fū, jīn jùn shǒu yǐ zhēng zū shòu zhàng, fēi suǒ yǐ lì lián yú. jiāng nán tián gōng zū zhòng, yí jiǎn yǐ dài pín mín. hòu duō cǎi yòng.
丁巳,妖星出奎。九月,辛酉朔,妖星復犯奎。集賢學士閻復,上疏言定律令,頒封贈,增俸給,通調內外官,且曰:「古者刑不上大夫,今郡守以征租受杖,非所以厲廉隅。江南田公租重,宜減以岱貧民。」後多採用。
jiǎ zǐ, bā bǎi xí fù pàn, kòu chè ěr qiǎn é sēn bù hā jiāng bīng tǎo zhī.
甲子,八百媳婦叛,寇徹爾;遣額森布哈將兵討之。
bǐng yín, zhào xù zhū jùn shuǐ hàn jí yì zhī jiā.
丙寅,詔恤諸郡水旱疾疫之家。
bà kuò liǎng huái mín tián.
罷括兩淮民田。
rén wǔ, dì zhì zì shàng dōu.
壬午,帝至自上都。
jǐ chǒu, zēng hǎi cáo wèi liù shí wǔ wàn shí.
己丑,增海漕為六十五萬石。
yǐ chè ěr wèi zhè jiāng xíng shěng píng zhāng zhèng shì.
以徹爾為浙江行省平章政事。
jiāng zhè shuì liáng jiǎ tiān xià, píng jiāng jiā xìng hú zhōu sān jùn, dāng jiāng zhè shí liù qī, ér qí dì jí xià, shuǐ zhōng wèi zhèn zé. zhèn zé yóu wú sōng jiāng rù hǎi, suì jiǔ, jiāng yū sè, háo mín lì zhī, fēng tǔ wèi tián, shuǐ wú suǒ xiè, yóu shì jìn yín fàn yì, bài zhū jùn hé jià. cháo tíng mìng xíng shěng shū dǎo zhī, fā zú shù wàn rén, chè ěr dǒng qí yì, fán sì yuè yuè bì gōng.
江浙稅糧甲天下,平江、嘉興、湖州三郡,當江、浙十六七,而其地極下,水鍾為震澤。震澤由吳淞江入海,歲久,江淤塞,豪民利之,封土為田,水無所泄,由是浸淫泛溢,敗諸郡禾稼。朝廷命行省疏導之,發卒數萬人,徹爾董其役,凡四閱月畢工。
dōng, shí yuè, xīn chǒu, wēn zhōu chén kōng yá děng, yǐ yāo yán fú zhū.
冬,十月,辛丑,溫州陳空崖等,以妖言伏誅。
yǐ mǎo, zhǎo wā qiǎn shǐ fèng biǎo lái jiàng.
乙卯,爪哇遣使奉表來降。
wù wǔ, zēng lì bù shàng shū yī yuán, yǐ wú yuán guī wèi zhī. shí xuǎn cáo quán zhù, duō yǒu sī qí xiāng rén zhě, yuán guī yuē: cǐ fēng bù kě zhǎng, shǔ dǎng shuò dǎng zhī xìng, sòng zhī suǒ yóu shuāi yě. zì shì shì hòu, qǐng yè xī jiē xiè jué.
戊午,增吏部尚書一員,以吳元珪為之。時選曹銓注,多有私其鄉人者,元珪曰:「此風不可長,蜀黨、朔黨之興,宋之所由衰也。」自視事後,請謁悉皆謝絕。
shì yuè, qí chè dōu zhǐ huī shǐ chuò hé ěr gōng pò bā lín zhī dì, hái jī hā dōu jūn, bài zǒu zhī. bā lín zhī dì, shí wèi hā dōu jūn suǒ jù, chuò hé ěr shuài shī yú jīn shān, jìn gōng zhī. qí jiāng dá lán tái, zǔ dá lǔ gá hé ér jūn, fá mù shān àn yǐ zì bì, shì jiē xià mǎ guì zuò, chí gōng shǐ yǐ dài. chuò hé ěr fèn shī chí jī, dà pò zhī, jǐn dé rén mǎ lú zhàng. hái, cì ā lǔ hé, yǔ hā dōu yuán jiāng bā bài yù, chuò hé ěr huī jūn dù hé cù zhī, bā bài bài zǒu, jǐn yǐ shēn miǎn.
是月,奇徹都指揮使綽和爾攻破巴林之地,還擊哈都軍,敗走之。巴林之地,時為哈都軍所據,綽和爾帥師逾金山,進攻之。其將達蘭台,阻達魯噶河而軍,伐木柵岸以自庇,士皆下馬跪坐,持弓矢以待。綽和爾奮師弛擊,大破之,盡得人馬廬帳。還,次阿嚕河,與哈都援將巴拜遇,綽和爾麾軍渡河蹙之,巴拜敗走,僅以身免。
shí yī yuè, rén xū, jìn quán háo sēng dào jí gè wèi xià shàn jù kuàng tàn shān chǎng.
十一月,壬戌,禁權豪、僧道及各位下擅據礦炭山場。
wù chén, zēng tài miào shēng, yòng mǎ.
戊辰,增太廟牲,用馬。
dīng chǒu, fēng gāo lì guó wáng wáng jù wèi yì shòu wáng, yǐ qí shì zǐ yuán wèi gāo lì guó wáng, cóng suǒ qǐng yě.
丁丑,封高麗國王王昛為「逸壽王」,以其世子謜為高麗國王,從所請也。
yù shǐ tái yán: dà dū lù zǒng guǎn hè dí, dào zhī guān qián jí shòu zāng, jì wǔ qiān sān bǎi mín, zhǔn lǜ dāng zhàng bǎi qī bù xù, yǐ gù chén yǔ cóng qīng lùn. ér dì yù zhǐ quán tíng qí zhí, zhōng chéng cuī yù yǔ dài fū jì ěr hā láng zhí bù kě. dì yuē: qīng děng yǔ zhōng shū shěng chén jiè zhī, ruò hòu fù rán, zé zhì sǐ dì yǐ. yǐ ér yù shǐ zòu yù rèn zhōng chéng qiě shí nián, fēi suǒ yí, yù suì yǐ bìng cí. dì yù zhī yuē: qīng cí tuì chéng shì, rán miǎn wèi zhèn shǎo liú zhī.
御史台言:「大都路總管赫迪,盜支官錢及受贓,計五千三百緡,准律當杖百七不敘,以故臣予從輕論。」而帝欲止權停其職,中丞崔彧與大夫濟爾哈郎執不可。帝曰:「卿等與中書省臣戒之,若後復然,則置死地矣。」已而御史奏彧任中丞且十年,非所宜,彧遂以病辭。帝諭之曰:「卿辭退誠是,然勉為朕少留之。」
wù zǐ, tài bái jīng tiān.
戊子,太白經天。
shí èr yuè, wù xū, zhōng shū shěng yán: shì zǔ fǔ dìng jiāng nán, yán jiāng shàng xià zhì shù bīng sān shí yī yì, jīn wú yī èr, jù yǒu bù yú. dì yuē: yǔ shū mì yì zhī.
十二月,戊戌,中書省言:「世祖撫定江南,沿江上下置戍兵三十一翼,今無一二,懼有不虞。」帝曰:「與樞密議之。」
jìn zhū wáng fù mǎ bìng quán háo wú duó mín tián, qí xiàn tián zhě yǒu xíng.
禁諸王、駙馬並權豪毋奪民田,其獻田者有刑。
fù lì què pí hóng zé tún tián.
復立芍陂、洪澤屯田。
rùn yuè, rén xū, zhào: jūn hù mài tián zhě, yóu suǒ lì guān gěi wén quàn.
閏月,壬戌,詔:「軍戶賣田者,由所隸官給文券。」
jiǎ zǐ, fú jiàn píng zhāng gāo xìng, yán zhāng zhōu zhāng pǔ xiàn dà liáng shān chǎn shuǐ jīng, qǐng gē mín bǎi hù cǎi zhī, dì yuē: bù láo mín zé kě, láo mín wù qǔ.
甲子,福建平章高興,言漳州漳浦縣大梁山產水晶,請割民百戶采之,帝曰:不勞民則可,勞民勿取。」
qí ěr jì sū, wāng gǔ bù rén ài bù hā zhī zǐ yě. xìng yǒng yì, xí wǔ shì, yóu dǔ yú rú shù zhú wàn juǎn táng, rì yǔ zhū rú tǎo lùn jīng shǐ xìng lǐ yīn yáng shù shù, mí bù gāi guàn. shàng gōng zhǔ, cóng shì zǔ tǎo pàn wáng é ěr hǎn yǒu gōng, dì jí wèi, fēng gāo táng wáng. xī běi bù ān, qǐng yú dì, yuàn wǎng píng zhī zài sān qǐng, dì nǎi xǔ. jí xíng, qiě shì yuē: ruò bù píng xī běi, wú mǎ shǒu bù nán! shì suì, yù dí yú bā yá sī zhī dì, zhòng wèi dāng jùn dà jūn bì zhì, yǔ zhàn wèi wǎn, qí ěr jì sū yuē: dà zhàng fū bào guó ér shì rén yé! jí zhěng zhòng gǔ zào yǐ jìn, dà bài zhī, qín qí jiāng zú bǎi shù yǐ xiàn. zhào cì shì zǔ suǒ fú diāo qiú bǎo ān jí zēng jǐn jiè zhòu gōng shǐ.
奇爾濟蘇,汪古部人愛布哈之子也。性勇毅,習武事,尤篤於儒術;築萬卷堂,日與諸儒討論經、史、性理、陰陽、術數,靡不該貫。尚公主,從世祖討叛王額爾罕有功,帝即位,封高唐王。西北不安,請於帝,願往平之;再三請,帝乃許。及行,且誓曰:「若不平西北,吾馬首不南!」是歲,遇敵於巴牙斯之地,眾謂當俊大軍畢至,與戰未晚,奇爾濟蘇曰:「大丈夫報國而侍人耶!」即整眾鼓譟以進,大敗之,擒其將卒百數以獻。詔賜世祖所服貂裘、寶鞍及繒錦、介冑、弓矢。
shí chū jiàn nán jiāo, hàn lín guó shǐ yuàn jiǎn yuè guān yuán jué jìn shí yì. yuē: tiān wú èr rì, tiān jì bù dé yǒu èr, wǔ dì bù dé wèi zhī tiān, zuò hào tiān wǔ dì yì jì tiān suì huò wèi jiǔ, huò wèi èr, zuò jì tiān míng shù yì yuán qiū bù jiàn yú wǔ jīng, jiāo bù jiàn yú zhōu guān, zuò yuán qiū fēi jiāo yì hòu tǔ, shè yě, zuò hòu tǔ jí shè yì sān suì yī jiāo, fēi gǔ yě, zuò jì tiān wú jiān suì yì fán chái jiàn yú gǔ jīng, zhōu guān yǐ yīn sì wèi tiān, qí yì gè yǒu zhǐ, zuò fán chái tài tán yì jì tiān zhī niú jiǎo jiǎn lì, yòng shēng yú jiāo, niú èr, hé pèi ér yán zhī, zēng jùn sì ér hé cí, fēi zhōu gōng zhī zhì yǐ, zuò jiāo bù dāng lì cóng sì yì jiāo zhì ér zūn zhī yì yě, míng táng wén ér qīn zhī yì yě, zuò jiāo míng táng lǐ yí yì zhì yì jiāo yòng xīn, lǔ lǐ yě, bo bù dé cháng wèi xīn, zuò jiāo fēi xīn rì yì běi jiāo bù jiàn yú sān lǐ, zūn dì ér zūn běi jiāo, zhèng xuán zhī shuō yě, zuò běi jiāo yì. lǐ guān tuī qí bó, duō cǎi yòng zhī. jué. qìng yuán rén yě.
時初建南郊,翰林國史院檢閱官袁桷進十議。曰:「天無二日,天既不得有二,五帝不得謂之天,作《昊天五帝議》;祭天歲或為九,或為二,作《祭天名數議》;圜丘不見於《五經》,郊不見於《周官》,作《圜丘非郊議》;后土,社也,作《后土即社議》;三歲一郊,非古也,作《祭天無間歲議》;燔柴見於古經,《周官》以禋祀為天,其義各有旨,作《燔柴泰壇議》;祭天之牛角繭栗,用牲於郊,牛二,合配而言之,增郡祀而合祠,非周公之制矣,作《郊不當立從祀議》;郊質而尊之義也,明堂文而親之義也,作《郊明堂禮儀異制議》;郊用辛,魯禮也,卜不得常為辛,作《郊非辛日議》;北郊不見於《三禮》,尊地而遵北郊,鄭玄之說也,作《北郊議》。」禮官推其博,多採用之。桷。慶元人也。
yún nán mín suì shū jīn yín, jìn zhōng qìng chéng yì hù kǒu, zé guǐ chēng táo wáng. diān zhài yuǎn zhě, jì qiū lì qiǎn guān lǐng bīng wǎng zhēng, rén mǎ chú liáng, wǎng fǎn zhī fèi, suì yǐ wàn jì. suǒ chà guān bì zhòng lù shěng chén nǎi dé qiǎn, zhēng shōu jīn yín zhī shù bì shí jiā èr, ér zhé yuè zhī shù yòu rú zhī. qí sòng yíng, kuì jìn, yì rú nà guān zhī shù, suǒ qiǎn zhě yòu yǐ tóng zá yín zhōng nà guān. yún nán xíng shěng zuǒ chéng liú zhèng, shǒu shū qí bì, gěi guān chēng, bǐ tǔ guān shēn yì guān shū nà, qí bì shǐ gé.
雲南民歲輸金銀,近中慶城邑戶口,則詭稱逃亡。甸寨遠者,季秋例遣官領兵往征,人馬、芻糧,往返之費,歲以萬計。所差官必重賂省臣乃得遣,徵收金銀之數必十加二,而折閱之數又如之。其送迎,饋贐,亦如納官之數,所遣者又以銅雜銀中納官。雲南行省左丞劉正,首疏其弊,給官稱,俾土官身詣官輸納,其弊始革。
shí yǒu xiàn xī yù chēng fǎ zhě, zuǒ sī dōu shì zhāng sī míng chì qí huò zhòng, bù yòng.
時有獻西域稱法者,左司都事張思明斥其惑眾,不用。
dà dé èr nián
◎大德二年
chūn, zhēng yuè, rén chén, zhào yǐ shuǐ hàn jiǎn jùn xiàn tián zū shí fēn zhī sān, shāng shèn zhě jǐn miǎn zhī, lǎo bìng dān ruò zhě, chà shuì bìng miǎn sān nián.
春,正月,壬辰,詔以水旱減郡縣田租十分之三,傷甚者盡免之,老病單弱者,差稅並免三年。
jìn zhū wáng gōng zhǔ fù mǎ shòu rén chéng xiàn gōng sī tián dì jí shàn zhāo hù zhě.
禁諸王、公主、駙馬受人呈獻公私田地及擅招戶者。
xīn chǒu, yù shǐ tái yán: zhū zhuǎn yùn sī àn dú, lì yǐ suì zhōng jiǎn fù. jīn gǔ shì fán, jī zhào nán jǐn, qí wèi zhōng zhě, yí tīng xiàn sī yú míng nián jiǎn fù. cóng zhī.
辛丑,御史台言:「諸轉運司案牘,例以歲終檢覆。金谷事繁,稽照難盡,其未終者,宜聽憲司於明年檢覆。」從之。
jǐ yǒu, qiǎn suǒ fú liú qiú rén guī, yù qí guó shǐ zhī xiào shùn.
己酉,遣所俘琉球人歸,諭其國使之效順。
yǐ hàn lín wáng yùn yán fù wáng gòu zhào yǔ piào biāo wáng zhī gāng yáng wén yù wáng dé yuān, jí xián wáng róng sòng bó lú zhì yē lǜ yǒu shàng lǐ tài hǎo cǎi yáng lín, jiē qí dé jiù chén, qīng pín shǒu zhí, tè cì chāo èr qiān yú dìng.
以翰林王惲、閻復、王構、趙與{票灬}、王之綱、楊文郁、王德淵,集賢王容、宋渤、盧摯、耶律有尚、李泰、郝采、楊麟,皆耆德舊臣,清貧守職,特賜鈔二千餘錠。
èr yuè, yǐ chǒu, lì zhè xī dōu shuǐ yíng tián sī, zhuān zhǔ shuǐ lì.
二月,乙丑,立浙西都水營田司,專主水利。
yǐ zhōng shū yòu chéng zhāng jiǔ sī wèi píng zhāng zhèng shì, yǔ zhōng shū shěng shì.
以中書右丞張九思為平章政事,與中書省事。
dīng mǎo, gǎi quán zhōu wèi quán níng fǔ.
丁卯,改泉州為泉寧府。
bǐng zǐ, dì yù zhōng shū shěng chén yuē: měi suì tiān xià jīn yín chāo bì, suǒ rù jǐ hé? zhū wáng fù mǎ cì yǔ jí yī qiè yíng jiàn, suǒ chū jǐ hé? qí huì jì yǐ wén. è lēi zhé yán: suì rù zhī shù, jīn yī wàn jiǔ qiān liǎng, yín liù wàn liǎng, chāo sān bǎi liù shí wàn dìng, rán yóu bù zú yú yòng, yòu yú zhì yuán chāo běn zhōng jiè èr shí wàn dìng. zì jīn gǎn yǐ jié yòng wèi qǐng. dì jiā nà yān, bà zhōng wài tǔ mù zhī yì.
丙子,帝諭中書省臣曰:「每歲天下金銀鈔幣,所入幾何?諸王、駙馬賜與及一切營建,所出幾何?其會計以聞。」鄂勒哲言:「歲入之數,金一萬九千兩,銀六萬兩,鈔三百六十萬錠,然猶不足於用,又於至元鈔本中借二十萬錠。自今敢以節用為請。」帝嘉納焉,罷中外土木之役。
guǐ wèi, zhào: zhū wáng fù mǎ wú shàn sì yuè zhèn hǎi dú.
癸未,詔:「諸王、駙馬毋擅祀岳、鎮、海、瀆。」
yǐ yǒu, dì rú shàng dōu.
乙酉,帝如上都。
bà jiàn kāng jīn yín tóng yě zhuǎn yùn sī hái táo jīn hù yú yuán jí, suì bàn jīn zhuān zé yǒu sī.
罷建康金銀銅冶轉運司;還淘金戶於元籍,歲辦金專責有司。
zhào lián fǎng sī zuò chéng rén cái yǐ bèi xuǎn jǔ.
詔廉訪司作成人材以備選舉。
zhōng shū píng zhāng zhèng shì cuī yù yǔ yù shǐ dài fū tú qí yán: shì zǔ shèng xùn, fán zài jí rú rén, jiē fù qí jiā. jīn suì yuè zī jiǔ, lǎo zhě yǐ yǐ, shǎo zhě bù xué. yí zūn xiān zhì, bǐ lián fǎng sī cháng jiā miǎn lì. dì shēn rán zhī, mìng yù yǔ bó guǒ mì è ěr gēn sà lǐ tóng hàn lín jí xián yì jiàng tiáo lì, gù yǒu shì zhào.
中書平章政事崔彧與御史大夫圖齊言:「世祖聖訓,凡在籍儒人,皆復其家。今歲月滋久,老者已矣,少者不學。宜遵先制,俾廉訪司常加勉勵。」帝深然之,命彧與博果密、鄂爾根薩里同翰林、集賢議降條例,故有是詔。
jiǎn xíng shěng píng zhāng wèi èr yuán.
減行省平章為二員。
bǐng xū, yǐ liáng dé guī wèi zhōng shū píng zhāng zhèng shì, yáng yán lóng wèi zhōng shū yòu chéng.
丙戌,以梁德珪為中書平章政事,楊炎龍為中書右丞。
sān yuè, wù zǐ, zhào: sēng rén fàn jiān dào zhà wěi, tīng yǒu sī zhuān jué, qīng zhě yǔ sēng guān yuē duàn, yuē bù zhì zhě zuì zhī.
三月,戊子,詔:「僧人犯奸盜、詐偽,聽有司專決,輕者與僧官約斷,約不至者罪之。」
gēng yín, mìng: gè wàn hù chū zhēng zhě, qí yìn mìng fù èr zhǎng zhī, bù dé fù qí zǐ dì, wéi fǎ xíng shì.
庚寅,命:「各萬戶出征者,其印命副貳掌之,不得付其子弟,違法行事。」
rén chén, yù shǐ tái yán: dào zhōu lù dá lǔ gá qí ā lín bù hā zǒng guǎn zhōu kè jìng, xū shēn mài shú, bù zhèn jī mín, suī jīng shè yòu, yí jiàng zhí yī děng. cóng zhī.
壬辰,御史台言:「道州路達嚕噶齊阿林布哈、總管周克敬,虛申麥熟,不賑饑民,雖經赦宥,宜降職一等。」從之。
rén zǐ, zhào: jiā fēng dōng zhèn yí shān wèi yuán dé dōng ān wáng, nán zhèn huì jī shān wèi zhāo dé shùn yīng wáng, xī zhèn wú shān wèi chéng dé yǒng jìng wáng, běi zhèn yī wū lǘ shān wèi zhēn dé guǎng níng wáng, suì shí yǔ yuè dú tóng sì, zhe wèi lìng.
壬子,詔:「加封東鎮沂山為『元德東安王』,南鎮會稽山為『昭德順應王』,西鎮吳山為『成德永靖王』,北鎮醫巫閭山為『貞德廣寧王』,歲時與岳瀆同祀,著為令。」
xià, sì yuè, jiāng nán shān dōng zhè jiāng liǎng huái yàn nán shǔ xiàn duō huáng.
夏,四月,江南、山東、浙江、兩淮、燕南屬縣多蝗。
dì yù kāi tiě fān gān qú, zhào zhī tài shǐ yuàn shì guō shǒu jìng yì zhī, shǒu jìng zòu shān shuǐ pín nián bào xià, fēi dà wèi qú yàn, guǎng wǔ qī shí bù bù kě, shí yì bù jǐn yǐ wèi rán. shǒu jìng cháng qǐ shuǐ hún lián hún tiān lòu, dà xiǎo jī lún fán èr shí yǒu wǔ, jiē yǐ kè mù wèi chōng yá, zhuǎn rén bō jī, shàng wèi hún xiàng, diǎn huà zhōu tiān xīng dù, rì yuè èr huán, xié luò qí shàng, xiàng zé suí tiān zuǒ xuán, rì yuè èr huán gè yī xíng dù, tuì ér yòu zhuǎn. jiàn zhě fú qí jīng.
帝欲開鐵幡竿渠,召知太史院事郭守敬議之,守敬奏山水頻年暴下,非大為渠堰,廣五七十步不可,時議不盡以為然。守敬嘗起水渾蓮、渾天漏,大小機輪凡二十有五,皆以刻木為沖牙,轉人撥擊,上為渾象,點畫周天星度,日月二環,斜絡其上,象則隨天左旋,日月二環各依行度,退而右轉。見者服其精。
wǔ yuè, rén chén, yǐ zhōng shū yòu chéng hé róng zǔ wèi píng zhāng zhèng shì, yǔ zhōng shū shěng shì hú guǎng zuǒ chéng bā tú mǎ xùn wèi zhōng shū yòu chéng.
五月,壬辰,以中書右丞何榮祖為平章政事,與中書省事;湖廣左丞巴圖瑪遜為中書右丞。
jǐ yǒu, fǔ zhōu chóng rén xiàn xīng yǔn wèi shí.
己酉,撫州崇仁縣星隕為石。
liù yuè, gēng shēn, yù shǐ tái yán: jiāng nán sòng shí xíng liǎng shuì fǎ, zì ā ěr hā yǎ gǎi wèi mén sōu tān, zēng kè qián zhì wǔ wàn dìng. jīn xuān wèi zhāng guó jì qǐng fù kē xià shuì, yǔ mén tān bìng zhēng, yǐ tú shēng jìn, hú xiāng zhòng lí qí hài. dì mìng zhòng shū qù bà zhī.
六月,庚申,御史台言:「江南宋時行兩稅法,自阿爾哈雅改為門搜攤,增課錢至五萬錠。今宣慰張國紀請復科夏稅,與門攤並征,以圖升進,湖、湘重罹其害。」帝命中書趣罷之。
nán tái shì yù shǐ tuō huān, yǐ shòu lù bù fǎ bà.
南台侍御史托歡,以受賂不法罷。
jìn zhū wáng shàn xíng lìng zhǐ, qí yuè lǐ kāi dú zhě, bìng suǒ qiǎn shǐ jū zhí yǐ wén.
禁諸王擅行令旨,其越禮開讀者,並所遣使拘執以聞。
qiū, qī yuè, guǐ sì, biàn liáng děng chù dà yǔ hé jué, huài dī fáng, piào méi guī dé shù xiàn hé jià lú shě, miǎn qí tián zū yī nián. qiǎn shàng shū nà xiāng yù shǐ liú gēng děng sāi zhī, zì pú kǒu shǒu shì, fán zhú jiǔ shí liù suǒ.
秋,七月,癸巳,汴梁等處大雨;河決,壞堤防,漂沒歸德數縣禾稼廬舍,免其田租一年。遣尚書那瓖、御史劉賡等塞之,自蒲口首事,凡築九十六所。
rén yín, zhào: zhū wáng fù mǎ jí zhū jìn shì, zì jīn zòu shì bù jīng zhōng shū, zhé chuán zhǐ fù wài shěng, zuì zhī.
壬寅,詔:「諸王、駙馬及諸近侍,自今奏事不經中書,輒傳旨付外省,罪之。」
zhào qiǎn zhōng shū yòu chéng yáng yán lóng qiān shū mì yuàn shì hóng jūn xiáng zhào gāo lì guó wáng wáng yuán rù shì. shí yǒu yán yuán jiàn shè sī kōng sī tú děng guān, ér yòu shàn shā qí chén jīn lǚ zhě, gù zhào yuán rù shì, yīn liú bù qiǎn, fù yǐ qí fù yì shòu wáng jù wèi gāo lì guó wáng.
詔遣中書右丞楊炎龍、簽樞密院事洪君祥召高麗國王王謜入侍。時有言謜僭設司空、司徒等官,而又擅殺其臣金呂者,故召謜入侍,因留不遣,復以其父逸壽王昛為高麗國王。
jiǔ yuè, jǐ chǒu, jiāo zhǐ zhǎo wā jīn chǐ guó gè gòng fāng wù.
九月,己丑,交趾、爪哇、金齒國各貢方物。
bǐng shēn, dì zhì zì shàng dōu.
丙申,帝至自上都。
guǐ mǎo, shū mì fù shǐ tǎ lǎ hū dài fàn zāng zuì, mìng yù shǐ tái jū zhī.
癸卯,樞密副使塔喇呼岱犯贓罪,命御史台鞫之。
gēng xū, jiǎn zhōng wài rǒng yuán.
庚戌,減中外冗員。
shì yuè, píng zhāng zhèng shì cuī yù zú, zèng tài fù, shì zhōng sù.
是月,平章政事崔彧卒,贈太傅,諡忠肅。
dōng, shí yuè, jiǎ yín shuò, zēng hǎi cáo mǐ wèi qī shí wàn shí.
冬,十月,甲寅朔,增海漕米為七十萬石。
shí yī yuè, bǐng shēn, bà yún nán xíng yù shǐ tái, zhì lián fǎng sī.
十一月,丙申,罷雲南行御史台,置廉訪司。
rén yín, yǐ zhōng shū yòu chéng wáng qìng duān wèi píng zhāng zhèng shì.
壬寅,以中書右丞王慶端為平章政事。
shí èr yuè, wù wǔ, tài bái jīng tiān.
十二月,戊午,太白經天。
yǐ chǒu, kuò zhū lù mǎ, chú pìn yùn xié jū zhě, chǐ sān suì yǐ shàng bìng jū zhī.
乙丑,括諸路馬,除牝孕攜駒者,齒三歲以上並拘之。
xīn wèi, zēng zhì gè lù tuī guān, zhuān zhǎng xíng yù, shàng lù èr yuán, xià lù yī yuán.
辛未,增置各路推官,專掌刑獄,上路二員,下路一員。
jiāng zhè xíng shěng píng zhāng zhèng shì dá lǎ hǎn shēng zuǒ chéng xiàng.
江浙行省平章政事達喇罕升左丞相。
jiǎ xū, huì chū zi sūn xīng xià.
甲戌,彗出子孫星下。
xīn sì, mìng lián fǎng sī suì jǔ suǒ bù lián gàn zhě gè èr rén.
辛巳,命廉訪司歲舉所部廉干者各二人。
zhào: hé shì jià zhí suí gěi qí zhǔ, wéi zhě zuì zhī.
詔:「和市價值隨給其主,違者罪之。」
dìng zhū shuì qián sān shí qǔ yī, suì é zhī shàng wù zēng.
定諸稅錢三十取一,歲額之上勿增。
shì suì, běi biān zhū wáng dōu wa chè chè tú děng qián shī xí hé ěr hā tú zhī dì. qí dì yì yǒu shān shén gāo, dí bīng jù zhī, chuò hé ěr xuǎn yǒng ér shàn bù zhě chí tǐng rèn sì miàn shàng, fèn jī, jǐn fù qí jūn.
是歲,北邊諸王都哇、徹徹圖等潛師襲和爾哈圖之地。其地亦有山甚高,敵兵據之,綽和爾選勇而善步者持挺刃四面上,奮擊,盡覆其軍。
xī běi zhū wáng jiāng shuài qí yì fáng biān, xián yuē: dí wǎng suì bù dōng chū, jí kě xiū bīng yú jìng. qí ěr jì sū yuē: bù rán. jīn qiū hòu qí lái zhě shén shǎo, suǒ wèi zhì niǎo jiāng jī, bì nì qí xíng, bèi bù kě huǎn yě. zhòng bù yǐ wèi rán, qí ěr jì sū dú yán bīng yǐ dài zhī. shì dōng, dí bīng guǒ dà zhì, sān zhàn sān kè. qí ěr jì sū chéng shèng zhú běi, shēn rù xiǎn dì, hòu bīng bù jì, mǎ zhì, suì wèi suǒ zhí. dí yòu shǐ jiàng, zhèng yán bù qū yòu yù yǐ nǚ qī zhī, qí ěr jì sū yì rán yuē: wǒ, dì xù yě, fēi dì hòu miàn mìng ér zài qǔ, kě hū? dí bù gǎn bī. dì cháng qiǎn qí jiā chén ā xī sī tè shǐ dí jìng, jiàn yú rén zhòng zhōng, qí ěr jì sū yī jiàn, zhé wèn: liǎng gōng ān fǒu? cì wèn: sì zǐ hé rú? yán wèi bì, zuǒ yòu jí yǐn qù. míng rì, qiǎn shǐ zhě hái, bù fù zài jiàn, jìng bù qū, sǐ yān. zhuī fēng zhào wáng, shì zhōng xiàn.
西北諸王將帥其議防邊,咸曰:「敵往歲不冬出,即可休兵於境。」奇爾濟蘇曰:「不然。今秋候騎來者甚少,所謂鷙鳥將擊,必匿其形,備不可緩也。」眾不以為然,奇爾濟蘇獨嚴兵以待之。是冬,敵兵果大至,三戰三克。奇爾濟蘇乘勝逐北,深入險地,後兵不繼,馬躓,遂為所執。敵誘使降,正言不屈;又欲以女妻之,奇爾濟蘇毅然曰:「我,帝婿也,非帝、後面命而再娶,可乎?」敵不敢逼。帝嘗遣其家臣阿錫斯特使敵境,見於人眾中,奇爾濟蘇一見,輒問:「兩宮安否?」次問:「嗣子何如?」言未畢,左右即引去。明日,遣使者還,不復再見,竟不屈,死焉。追封趙王,諡忠憲。
huáng céng sūn liáng wáng sōng shān, chū zhèn yún nán, tíng yì qiú jiù chén kě wèi fǔ xíng zhě, suì yǐ shǎn xī xíng tái shì yù shǐ zhāng lì dào wèi yún nán xíng shěng cān zhèng, shì shì qī yuè, zú yú guān. lì dào fán èr shǐ ān nán, guān yún nán zuì jiǔ, pō dé tǔ rén zhī xīn, wèi lì miào yú shàn shàn chéng xī.
皇曾孫梁王松山,出鎮雲南,廷議求舊臣可為輔行者,遂以陝西行台侍御史張立道為雲南行省參政,視事期月,卒於官。立道凡二使安南,官雲南最久,頗得土人之心,為立廟於鄯善城西。
qiān huái xī jiāng běi dào lián fǎng sī shì shēn tú zhì yuǎn xíng bù zhì hé zhōu, dé jí zú. zhì yuǎn qīng xiū kǔ jié, chǐ shì quán guì, jù shū wàn juǎn, míng yuē: mò zhuāng. jì mò, jiā wú yú chǎn.
簽淮西、江北道廉訪司事申屠致遠行部至和州,得疾卒。致遠清修苦節,恥事權貴,聚書萬卷,名曰:「墨莊」。既歿,家無餘產。
dà dé sān nián
◎大德三年
chūn, zhēng yuè, jǐ chǒu, zhōng shū shěng chén yán: tiān biàn lǚ jiàn, dà chén yí yī gù shì yǐn jiù bì wèi. dì yuē: cǐ hàn rén qū shuō ěr, qǐ kě yī yī tīng cóng yé! qīng dàn zé kě zhě rèn zhī.
春,正月,己丑,中書省臣言:「天變屢見,大臣宜依故事引咎避位。」帝曰:「此漢人曲說耳,豈可一一聽從耶!卿但擇可者任之。」
gēng yín, zhào qiǎn shǐ wèn mín jí kǔ, chú běn nián nèi jùn bāo yín fèng chāo, miǎn jiāng nán xià shuì shí fēn zhī sān, zēng gěi xiǎo lì fèng mǐ. zhì gè lù huì mín jú, zé liáng yī zhǔ zhī.
庚寅,詔遣使問民疾苦,除本年內郡包銀俸鈔,免江南夏稅十分之三,增給小吏俸米。置各路惠民局,擇良醫主之。
shí qiǎn zhāng guī xún xíng chuān shǎn guī xù gū pín, bà rǒng yuán, chù tān lì, yǐ chēng zhí wén. hái, zhuó jiāng nán xíng tái shì yù shǐ.
時遣張珪巡行川、陝、珪恤孤貧,罷冗員,黜貪吏,以稱職聞。還,擢江南行台侍御史。
mìng zhòng shū shěng: zì jīn hòu fēi zhū wáng suǒ xū, fēi fèng zhǐ fú gěi gè wèi shàn zhì guān fǔ, wěn luàn xuǎn fǎ zhě, jiè chì zhī.
命中書省:「自今後、妃、諸王所需,非奉旨弗給;各位擅置官府,紊亂選法者,戒飭之。」
xīn mǎo, zhè xī lián fǎng shǐ wáng yù fàn zāng zuì, tuō quán xìng guī miǎn, mìng yù shǐ tái jū zhì zhī.
辛卯,浙西廉訪使王遇犯贓罪,托權幸規免,命御史台鞫治之。
rén chén, zhōng shū shěng yán: bǐ nián gōng tǎng suǒ fèi, dòng zhé jù wàn, suì rù zhī shù, bù zhī bàn suì, zì yú jiē jiè jí bié zhī, chén kǒng lǐ cái shī yí, chāo fǎ yì huài. dì jiā nà zhī, réng lìng yù yī qí chè ěr děng: zì jīn yī qiè cì yǔ jiē wù zòu.
壬辰,中書省言:「比年公帑所費,動輒巨萬,歲入之數,不支半歲,自餘皆借及別支,臣恐理財失宜,鈔法亦壞。」帝嘉納之,仍令諭伊齊徹爾等:「自今一切賜與皆勿奏。」
guǐ sì, yǐ jiāng zhè xíng shěng zuǒ chéng xiàng hā lǎ hā sī wèi zhōng shū zuǒ chéng xiàng.
癸巳,以江浙行省左丞相哈喇哈斯為中書左丞相。
dì wèn yán fù yuē: zhōng shū zuǒ xiāng nán qí rén, qīng shì jǔ suǒ zhī, shuí kě rèn zhě? fù yǐ hā lǎ hā sī duì. shí shì zhèng jiāng zhè cái qī rì, suì bèi zhēng. hā lǎ hā sī jì bài mìng, chì yán lì zhī tú, yī yǐ jié yòng ài mín wèi wù, yǒu dà zhèng shì, bì yǐn rú chén zá yì. jīng shī jiǔ què kǒng zǐ miào, ér guó xué yù tā shǔ, nǎi zòu jiàn miào xué, xuǎn míng rú wèi xué guān, cǎi jìn chén zǐ dì rù xué. yòu jí qún yì jiàn nán jiāo, wèi yī dài dìng zhì.
帝問閻復曰:「中書左相難其人,卿試舉所知,誰可任者?」復以哈喇哈斯對。時視政江浙才七日,遂被征。哈喇哈斯既拜命,斥言利之徒,一以節用愛民為務,有大政事,必引儒臣雜議。京師久闕孔子廟,而國學寓他署,乃奏建廟學,選名儒為學官,采近臣子弟入學。又集群議建南郊,為一代定製。
yǐ sì, tài bái jīng tiān.
乙巳,太白經天。
èr yuè, guǐ chǒu shuò, dì rú liǔ lín.
二月,癸丑朔,帝如柳林。
dīng sì, è lēi zhé děng qǐng quán dìng shěng bù guān, yǐ cì yǐn jiàn, dì yǔn zhī. réng yù liù bù guān yuē: rǔ děng shì duō jī wù, zhèn xī wèi zhī qí rén wèi shuí. jīn jì yuè shì, qiě zhī xìng míng, qí xǐ xīn dí lǜ, gè qīn nǎi zhí. fù dǎo qián shī, zuì bù rǔ dài.
丁巳,鄂勒哲等請銓定省部官,以次引見,帝允之。仍諭六部官曰:「汝等事多稽誤,朕昔未知其人為誰。今既閱視,且知姓名,其洗心滌慮,各欽乃職。復蹈前失,罪不汝貸。」
bà sì chuān fú jiàn děng chù xíng zhōng shū shěng, shǎn xī xíng yù shǐ tái, jiāng dōng jīng nán huái xī sān dào xuān wèi sī zhì sì chuān fú jiàn xuān wèi sī dōu yuán shuài fǔ jí shǎn xī hàn zhōng dào sù zhèng lián fǎng sī.
罷四川、福建等處行中書省,陝西行御史台,江東、荊南、淮西三道宣慰司;置四川、福建宣慰司、都元帥府及陝西、漢中道肅政廉訪司。
guǎng hé lín gān zhōu chéng.
廣和林、甘州城。
zhào: jìn shān xiàn mín hù wèi shì jiā suǒ bì zhě, xī hái xiàn dìng jí.
詔:「縉山縣民戶為勢家所蔽者,悉還縣定籍。」
rén shēn, jīn chǐ guó lái gòng fāng wù.
壬申,金齒國來貢方物。
gēng chén, dì rú shàng dōu.
庚辰,帝如上都。
sān yuè, guǐ sì, mìng jiāng zhè shì jiào zǒng tǒng bǔ tuó sēng yī shān jī zhào shǐ rì běn. zhào yuē: xiàng zhě shì zǔ huáng dì cháng qiǎn bǔ tuó chán sēng rú zhì jí wáng jī wēng děng liǎng fèng xǐ shū, tōng hǎo rì běn, xián yǐ zhōng tú yǒu zǔ ér hái. zì zhèn lín yù yǐ lái, suī huái zhū guó, bó hǎi nèi wài, mí yǒu xiá yí, rì běn zhī hǎo, yí fù tōng wèn. jīn rú zhì yǐ lǎo, bǔ tuó sēng yī shān, dào héng sù gāo, kě lìng wǎng yù, fù shāng bó yǐ xíng, shù kě bì dá, gài yù chéng xiān dì yí yì. zhì yú dūn hǎo xī mín zhī shì, wáng qí shěn tú zhī.
三月,癸巳,命江浙釋教總統補陀僧一山齎詔使日本。詔曰:「向者世祖皇帝嘗遣補陀禪僧如智及王積翁等兩奉璽書,通好日本,咸以中途有阻而還。自朕臨御以來,綏懷諸國,薄海內外,靡有遐遺,日本之好,宜復通問。今如智已老,補陀僧一山,道行素高,可令往諭,附商舶以行,庶可必達,蓋欲成先帝遺意。至於惇好息民之事,王其審圖之。」
xiān shì zhè jiāng píng zhāng yī sū tè ěr quàn dì yòng bīng rì běn, dì yuē: jīn fēi qí shí. yīn qí sú fèng fú, suì qiǎn yī shān jī zhào wǎng shǐ, ér rì běn jìng bù zhì.
先是浙江平章伊蘇特爾勸帝用兵日本,帝曰:「今非其時。」因其俗奉佛,遂遣一山齎詔往使,而日本竟不至。
jiǎ wǔ, mìng hé róng zǔ děng gēng dìng lǜ lìng. dì yù róng zǔ yuē: lǜ lìng, liáng fǎ yě, yí zǎo dìng zhī. jì ér shū chéng, shàng zhī, qiě yán: chén suǒ shì zhě sān bǎi bā shí tiáo, yī tiáo yǒu gāi sān sì shì zhě. dì yǐ gǔ jīn yì yí, bù bì xiāng yán, zhào yuán lǎo dà chén jù tīng zhī. wèi jí bān xíng ér róng zǔ zú, zhuī fēng zhào guó gōng, shì wén xiàn.
甲午,命何榮祖等更定律令。帝諭榮祖曰:「律令,良法也,宜早定之。」既而書成,上之,且言:「臣所釋者三百八十條,一條有該三四事者。」帝以古今異宜,不必相沿,詔元老大臣聚聽之。未及頒行而榮祖卒,追封趙國公,諡文憲。
zhào: jūn guān shòu zāng, zuì zhòng zhě bà zhí, qīng zhě jiàng qí sàn guān huò jué fá jiù zhí, tíng fèng qī nián, xǔ lìng zì xiào.
詔:「軍官受贓,罪重者罷職,輕者降其散官或決罰就職,停俸期年,許令自效。」
yǐ sì, xíng yù shǐ tái hé píng zhāng jiā hún shòu cái sān wàn yú dìng, jiā hún fù yán píng zhāng dí lǐ bù hā lǐng cái fù shí dào chāo sān shí wàn dìng, jí xíng tái zhōng chéng zhāng lǘ shòu lǐ yuán shàn chāo bǎi dìng, chì jù wù wèn.
乙巳,行御史台劾平章嘉琿受財三萬餘錠,嘉琿復言平章迪里布哈領財賦時盜鈔三十萬錠,及行台中丞張閭受李元善鈔百錠,敕俱勿問。
zì cuī yù zú hòu, dì mìng zhāo wén guǎn dà xué shì píng zhāng jūn guó shì bó guǒ mì xíng yù shǐ zhōng chéng shì. yǒu yīn fù guān shòu huì lù, yù shǐ bì yù guī zuì qí fù, bó guǒ mì yuē: fēng sú zhī sī, yǐ xuān zhèng huà lì fēng sú wèi xiān. ruò shǐ zi zhèng fù, hé yǐ xìng xiào! shū mì chén shòu rén yù dài, zhēng zāng bù xù, yù shǐ yán fǎ tài qīng, bó guǒ mì yuē: lǐ, dà chén tān mò, wéi yuē fǔ guǐ bù chì. ruò jiā chī rǔ, fēi xíng bù shàng dài fū zhī yì yě.
自崔彧卒後,帝命昭文館大學士、平章軍國事博果密行御史中丞事。有因父官受賄賂,御史必欲歸罪其父,博果密曰:「風俗之司,以宣政化、勵風俗為先。若使子證父,何以興孝!」樞密臣受人玉帶,征贓不敘,御史言法太輕,博果密曰:「禮,大臣貪墨,惟曰簠簋不飭。若加笞辱,非刑不上大夫之意也。」
wù shēn, jiǎn jiāng nán zhū dào héng tái yù shǐ dài fū yī yuán.
戊申,減江南諸道行台御史大夫一員。
zhào yáng huán wèi guó zi sī yè, wèi fù, zú.
召楊桓為國子司業,未赴,卒。
xià, sì yuè, xīn wèi, jìn hé lín shù jūn cuàn míng tā jí.
夏,四月,辛未,禁和林戍軍竄名它籍。
tōng zhōu zhì liǎng huái cáo hé, zhì xún fáng bǔ dào sī fán shí jiǔ suǒ.
通州至兩淮漕河,置巡防捕盜司凡十九所。
jǐ mǎo, yǐ lǐ bù shàng shū yī lǔ bù hā wèi zhōng shū zuǒ chéng.
己卯,以禮部尚書伊嚕布哈為中書左丞。
wǔ yuè, rén wǔ, bà jiāng nán zhū lù shì jiào zǒng tǒng suǒ.
五月,壬午,罷江南諸路釋教總統所。
gēng zǐ, fù lì zhēng dōng xíng zhōng shū shěng. gāo lì guó wáng wáng jù jì fù wèi, ér shǐ chén zì qí guó hái zhě, yán jù bù néng fú qí zhòng, nǎi fù lì zhēng dōng xíng shěng, yǐ fú jiàn dū yuán shuài qí ěr jì sū wèi píng zhāng zhèng shì, gòng lǐ zhī.
庚子,復立征東行中書省。高麗國王王昛既復位,而使臣自其國還者,言昛不能服其眾,乃復立征東行省,以福建都元帥奇爾濟蘇為平章政事,共理之。
shì yuè, yǐ è yuè zhū zhōu hàn, miǎn qí jiǔ kè xià shuì jiāng líng lù hàn huáng, chí qí hú pō zhī jìn, bìng yǐ liáng zhèn zhī.
是月,以鄂、岳諸州旱,免其酒課、夏稅;江陵路旱、蝗,馳其湖泊之禁,並以糧賑之。
liù yuè, guǐ chǒu, bà dà míng lù suǒ xiàn huáng hé gù dào tián shū zū.
六月,癸丑,罷大名路所獻黃河故道田輸租。
wù wǔ, shēn jìn hǎi shāng yǐ rén mǎ bīng zhàng wǎng zhū fān mào yì zhě.
戊午,申禁海商以人馬兵杖往諸蕃貿易者。
tiě fān gān qú zhī kāi yě, zhí zhèng lìn yú gōng fèi, yǐ guō shǒu jìng suǒ yán wèi guò, suō qí guǎng sān zhī yī. shì xià dà yǔ, shān shuǐ zhù xià, qú bù néng róng, piào méi rén chù lú zhàng, jǐ fàn xíng diàn. dì wèi zǎi chén yuē: guō tài shǐ, shén rén yě, xī qí yán bù yòng ěr!
鐵幡竿渠之開也,執政吝於工費,以郭守敬所言為過,縮其廣三之一。是夏大雨,山水注下,渠不能容,漂沒人畜廬帳,幾犯行殿。帝謂宰臣曰:「郭太史,神人也,惜其言不用耳!」
qiū, qī yuè, gēng chén, zhōng shū shěng yán: jiāng nán zhū sì diàn hù wǔ shí yú wàn, běn jiē biān mín, zì jiā mù yáng lǎ lēi zhì mào rù sì jí, yí jiā lí zhèng. cóng zhī.
秋,七月,庚辰,中書省言:「江南諸寺佃戶五十餘萬,本皆編民,自嘉木揚喇勒智冒入寺籍,宜加釐正。」從之。
bā yuè, jǐ yǒu shuò, tài shǐ yán shì rì sì shí dāng rì shí èr fēn yǒu qí, zhì qī bù shí, zhòng jù. bǎo zhāng zhèng qí lǚ qiān yuē: dāng shí bù shí, zì gǔ yǒu zhī. shěn sì shí jìn wǔ, yáng shèng yīn wēi, gù dāng shí bù shí. suì kǎo táng kāi yuán yǐ lái dāng shí bù shí zhě fán shí shì yǐ wén.
八月,己酉朔,太史言是日巳時當日食二分有奇,至期不食,眾懼。保章正齊履謙曰:「當食不食,自古有之。矧巳時近午,陽盛陰微,故當食不食。」遂考唐開元以來當食不食者凡十事以聞。
wú yuán guī qiān gōng bù shàng shū. shí hé shuò lián nián shuǐ hàn, wǔ gǔ bù dēng, yuán guī yán: chūn qiū zhī yì, yǐ yǎng mín wèi běn, fán yòng mín lì zhě bì shū. gài mín lì xī zé shēng yǎng suì, shēng yǎng suì zé jiào huà xíng, ér fēng sú měi. zǎi xiàng jiā qí yán, tǔ mù zhī gōng shāo wèi zhī xī.
吳元珪遷工部尚書。時河朔連年水旱,五穀不登,元珪言:「《春秋》之義,以養民為本,凡用民力者必書。蓋民力息則生養遂,生養遂則教化行,而風俗美。」宰相嘉其言,土木之工稍為之息。
jiǔ yuè, gēng yín, zhì hé dōng tiě yě tí jǔ sī.
九月,庚寅,置河東鐵冶提舉司。
rén chén, liú xīng sè chì, wěi zhǎng zhàng yú, qí guāng zhú dì, qǐ zì hé gǔ, méi yú qiān niú zhī xī, yǒu shēng rú léi. zhāng guī shàng shū, jí yán tiān rén zhī jì, zāi yì zhī gù. qí mù yǒu xiū dé xíng guǎng yán lù jìn jūn zǐ tuì xiǎo rén xìn shǎng bì fá jiǎn rǒng guān jié fú fèi, yǐ fǎ zǔ zōng chéng xiàn, lèi shù bǎi yán, hé dà chén zhī bù fǎ zhě, bìng jí jìn shì zhī yíng huò zhě, bù bào. guī suì xiè bìng guī.
壬辰,流星色赤,尾長丈餘,其光燭地,起自河鼓,沒於牽牛之西,有聲如雷。張珪上疏,極言天人之際,災異之故。其目有修德行、廣言路、進君子、退小人、信賞、必罰、減冗官、節浮費,以法祖宗成憲,累數百言,劾大臣之不法者,並及近侍之熒惑者,不報。珪遂謝病歸。
guǐ sì, bà kuò sòng shǒu hào jūn.
癸巳,罷括宋手號軍。
jǐ hài, dì zhì zì shàng dōu.
己亥,帝至自上都。
yáng zhōu huái ān hàn, miǎn qí tián zū.
揚州、淮安旱,免其田租。
dōng, shí yuè, wù shēn shuò, yǒu shì yú tài miào.
冬,十月,戊申朔,有事於太廟。
rén zǐ, cè huáng hòu bā yuē tè shì.
壬子,冊皇后巴約特氏。
jiǎ yín, fù lì hǎi běi hǎi nán sù zhèng lián fǎng sī.
甲寅,復立海北海南肅政廉訪司。
shān dōng zhuǎn yùn shǐ ā ěr jīn děng zēng kè chāo sì wàn yú dìng, gè cì jǐn yī.
山東轉運使阿爾津等增課鈔四萬餘錠,各賜錦衣。
shí yī yuè, gēng chén, zhì zhè xī píng jiāng hé qú zhá yàn, fán qī shí bā suǒ.
十一月,庚辰,置浙西、平江河渠閘堰,凡七十八所。
dīng yǒu, jùn tài hú jí diàn shān hú.
丁酉,浚太湖及澱山湖。
shí èr yuè, bǐng yín, zhào: gè shěng shù jūn lún cì fàng hái, èr nián gōng yì.
十二月,丙寅,詔:「各省戍軍輪次放還,二年供役。」
guǐ yǒu, zhào zhōng shū shěng: huò cái chū nà, zì jīn wú quàn jì zhě wù yǔ.
癸酉,詔中書省:「貨財出納,自今無券記者勿與。」
yǐ jí xián yuàn shǐ lǐng tài shǐ yuàn shì è ěr gēn sà lǐ wèi zhōng shū píng zhāng zhèng shì.
以集賢院使、領太史院事鄂爾根薩理為中書平章政事。
shì suì, mìng xiōng zi hā shàng zhèn mò běi. hā shàng, dì xiōng dá ěr mǎ bā lā zhī zhǎng zi, dì yǐ níng yuǎn wáng kù kù chǔ zǒng bīng běi biān, dài yú bèi yù, mìng hā shàng jí jūn zhōng dài zhī.
是歲,命兄子哈尚鎮漠北。哈尚,帝兄達爾瑪巴拉之長子,帝以寧遠王庫庫楚總兵北邊,怠於備御,命哈尚即軍中代之。
shěng mín chū gōng tián zū. shí gōng tián wèi mín hài, ér jīng hú yóu shén, bù nèi shí wú tián, suí mín suǒ shū zū qǔ zhī, hù wú dà xiǎo, jiē chū gōng tián zū, suī shuǐ hàn bù miǎn. jīng hú xuān wèi shǐ liè zhì lǐ wēi, shàng mín suǒ bù biàn shí yú shì yú cháo, ér yán gōng tián yóu qiè, tíng yì qiǎn shǐ lǐ zhī. huì yǒu zhào, fán guān wú gōng tián zhě, shǐ gěi yǐ fèng, mín lì shǎo sū yān.
省民出公田租。時公田為民害,而荊湖尤甚,部內實無田,隨民所輸租取之,戶無大小,皆出公田租,雖水旱不免。荊湖宣慰使列智理威,上民所不便十餘事於朝,而言公田尤切,廷議遣使理之。會有詔,凡官無公田者,始給以俸,民力少蘇焉。
zhè jiāng yán guān zhōu hǎi táng bēng, dōu shěng qiǎn lǐ bù láng zhōng yóu zhōng shùn jì běn shěng guān xiāng shì, yīn xū shā fù zhǎng, nán yú shī lì ér zhǐ.
浙江鹽官州海塘崩,都省遣禮部郎中游中順洎本省官相視,因虛沙復漲,難於施力而止。
cháo yì yǐ jiāng zhè xíng shěng dì dà rén zhòng, fēi shì chén yǒu zhòng wàng zhě, bù zú yǐ zhèn zhī, dì nǎi yǐ hǔ jī wèi qīn jūn dōu zhǐ huī shǐ tuō kè tuō wèi jiāng zhè xíng shěng píng zhāng zhèng shì. shǐ zhì, yán chì zuǒ yòu wú yù gōng jiā shì, qiě jiè qí yuàn shǔ yuē: pú cóng yǒu sī shǔ zhě, shèn wù suǒ. ruò jūn mín zhū shì yǒu guān yú lì hài zhě zé yán zhī. dāng yán ér bù yán, ěr zhī zé yě, yán ér bù tīng, wǒ zhī jiù yě. yǒu háo mín bái zhòu shā rén zhě, tuō kè tuō lì mìng yǒu sī àn fǎ zhū zhī. zì shì háo huá bǐng xī, mín lài yǐ ān.
朝議以江浙行省地大人眾,非世臣有重望者,不足以鎮之,帝乃以虎齎衛親軍都指揮使托克托為江浙行省平章政事。始至,嚴飭左右毋預公家事,且戒其掾屬曰:「僕從有私屬者,慎勿所。若軍民諸事有關於利害者則言之。當言而不言,爾之責也,言而不聽,我之咎也。」有豪民白晝殺人者,托克托立命有司按法誅之。自是豪猾屏息,民賴以安。
dà dé sì nián
◎大德四年
chūn, zhēng yuè, bǐng shēn, shēn yán jīng shī è shǎo bù fǎ zhī jìn fàn zhě qíng cì, zhàng qī shí, jū yì.
春,正月,丙申,申嚴京師惡少不法之禁;犯者黥刺,杖七十,拘役。
guǐ mǎo, fù huái dōng cáo qú.
癸卯,復淮東漕渠。
èr yuè, dīng wèi shuò, rì yǒu shí zhī.
二月,丁未朔,日有食之。
bǐng chén, huáng tài hòu hóng jí lī shì bēng.
丙辰,皇太后鴻吉哩氏崩。
hòu xìng xiào jǐn, shì zhāo ruì shùn shèng huáng hòu, bù lí zuǒ yòu, zhì hùn cè suǒ yòng zhǐ, yì yǐ miàn cā lìng róu ruǎn yǐ jìn, shì zǔ měi chēng zhī wèi shèn dé xí fù. yī rì, yù zōng yǒu bìng, shì zǔ wǎng shì, jiàn chuáng shàng shè zhī jīn wò rù, yùn ér yǔ zhī yuē: wǒ cháng yǐ rǔ wèi xián, hé nǎi zhì cǐ! hòu duì yuē: cháng shí bù gǎn yòng, jīn wèi tài zǐ bìng, kǒng yǒu shī qì, hú yòng zhī. jí shí chè qù.
後性孝謹,侍昭睿順聖皇后,不離左右,至溷廁所用紙,亦以面擦令柔軟以進,世祖每稱之為腎德媳婦。一日,裕宗有病,世祖往視,見床上設織金臥褥,慍而語之曰:「我嘗以汝為賢,何乃至此!」後對曰:「常時不敢用,今為太子病,恐有濕氣,胡用之。」即時撤去。
jí zūn wèi tài hòu, zhì huī zhèng yuàn, zhǎng qí cái fù. yuàn guān yǒu shòu xiàn zhè xī tián qī bǎi qǐng zhě, jí wèi yuàn tián, hòu yuē: wǒ guǎ jū fù rén, yī shí zì yǒu yú, kuàng jiāng nán lǜ tǔ jiē wèi guó jiā yǒu, hé gǎn sī zhī! jí mìng hái zhī, ér chù yuàn guān zhī shòu xiàn zhě. hòu zhī dì yù yīn hòu qiú guān, hòu jù zhī yuē: wù yǐ lèi wǒ yě! qí hòu dì guǒ bèi chù, rén jiē fú qí xiān jiàn.
及尊為太后,置徽政院,掌其財賦。院官有受獻浙西田七百頃者,籍為院田,後曰:「我寡居婦人,衣食自有餘,況江南率土皆為國家有,曷敢私之!」即命還之,而黜院官之受獻者。後之弟欲因後求官,後拒之曰:「勿以累我也!」其後弟果被黜,人皆服其先見。
hòu bēng zhī míng rì, fù zàng zhū líng, shì huī rén yù shèng huáng hòu.
後崩之明日,祔葬諸陵,諡「徽仁裕聖皇后」。
jiǎ xū, zhèn hú běi jī mín, réng chí chū zé zhī jìn.
甲戌,賑湖北饑民,仍弛出澤之禁。
yǐ hài, dì rú shàng dōu.
乙亥,帝如上都。
zhì xī jīng tài hé lǐng tún tián.
置西京太和嶺屯田。
lì wū chè wū méng děng jùn xiàn.
立烏撤、烏蒙等郡縣。
bǐng zǐ, mìng lǐ tíng xùn liàn gè wèi jūn shì.
丙子,命李庭訓練各衛軍士。
sān yuè, yǐ wèi, níng guó tài píng hàn zhèn zhī.
三月,乙未,寧國、太平旱、賑之。
xià, sì yuè, wù wǔ, cān zhèng zhāng yí sūn jí qí dì guī děng fú zhū yú lóng xìng sì. yí sūn chū wèi xīn gàn fù rén hú zhì jī yǎng zi, hòu zhì jī zì shēng zǐ ér sǐ, yí sūn lì qí zī, yǔ guī móu shā zhī, lù jùn xiàn lì huò miǎn. qí pū hú zhōng sù zhǔ zhī yuān yú guān, nǎi zhū zhī, qí zī xī hái hú shì.
夏,四月,戊午,參政張頤孫及其弟珪等伏誅於隆興寺。頤孫初為新淦富人胡制機養子,後制機自生子而死,頤孫利其貲,與珪謀殺之,賂郡縣吏獲免。其仆胡忠訴主之冤於官,乃誅之,其貲悉還胡氏。
yǐ zhōng shū shěng duàn shì guān bù liè qí wèi píng zhāng zhèng shì.
以中書省斷事官布埒齊為平章政事。
wǔ yuè, guǐ wèi, zuǒ chéng xiàng dá lǎ hǎn qiǎn shǐ lái yán, héng fú bù jié, fǔ kù jiàn xū, zhào: zì jīn zhū wèi xià shì guān qián gǔ zhě, wú zhé yǐ wén.
五月,癸未,左丞相達喇罕遣使來言,橫弗不節,府庫漸虛,詔:「自今諸位下事關錢穀者,毋輒以聞。」
dì yù jí xián dà xué shì è ěr gēn sà lǐ yuē: jí xián hàn lín, nǎi yǎng lǎo zhī dì, zì jīn zhū lǎo mǎn zhì zhě shēng zhī, wù lìng zhé qù, huò yǒu qù zhě, zuì jiāng jí rǔ. qí yù zhōng shū zhī zhī.
帝諭集賢大學士鄂爾根薩理曰:「集賢、翰林,乃養老之地,自今諸老滿秩者升之,勿令輒去,或有去者,罪將及汝。其諭中書知之。」
liù yuè, bǐng chén, yǐ tài fù yī chè chá lǎ wèi tài shī, è lēi zhé wèi tài fù, jiē cì zhī yìn.
六月,丙辰,以太傅伊徹察喇為太師,鄂勒哲為太傅,皆賜之印。
dīng sì, zhāo wén guǎn dà xué shì píng zhāng jūn guó shì xíng yù shǐ zhōng chéng shì bó guǒ mì zú. chū, bìng zuò, dì qiǎn yī zhì zhī, bù xiào, zú nián sì shí liù. dì wén zhī jīng dào, shì dài fū jiē kū shī shēng.
丁巳,昭文館大學士、平章軍國事、行御史中丞事博果密卒。初,病作,帝遣醫治之,不效,卒年四十六。帝聞之驚悼,士大夫皆哭失聲。
bó guǒ mì sù pín qióng, zì cuàn jí, qī zhī rèn yǐ yǎng mǔ hòu yīn shǐ hái ér mǔ yǐ zú, hào tòng ǒu xuè jǐ bù qǐ. píng jū fú rú sù, bù shàng huá shì, lù cì yǒu yú, jí sàn shī qīn jiù. míng yú zhī rén, duō suǒ jiàn bá, chéng xiàng hā lǎ hā sī dá lǎ hǎn, yì qí suǒ jiàn yě. qí xué xiān gōng xíng ér hòu wén yì, jū zé jiǎn mò, jí dì qián lùn shì, tǔ cí hóng chàng, yǐ tiān xià zhī zhòng zì rèn, zhī wú bù yán. shì zǔ cháng yǔ zhī yuē: tài zǔ yǒu yán, rén zhǔ lǐ tiān xià, rú yòu shǒu chí wù, bì zī zuǒ shǒu chéng zhī, rán hòu néng gù. qīng shí zhèn zhī zuǒ shǒu yě. měi shì yàn jiān, bì chén shuō gǔ jīn zhì ān, shì zǔ měi fǔ bì tàn yuē: hàn qīng shēng wǎn, bù dé zǎo wén cǐ yán, rán yì wú zi sūn zhī fú. lín bēng, yǐ bái bì yí zhī yuē: tā rì chí cǐ yǐ jiàn zhèn yě.
博果密素貧窮,自爨汲,妻織紝以養母;後因使還而母已卒,號痛嘔血幾不起。平居服儒素,不尚華飾,祿賜有餘,即散施親舊。明於知人,多所薦拔,丞相哈喇哈斯、達喇罕,亦其所薦也。其學先躬行而後文藝,居則簡默,及帝前論事,吐辭弘暢,以天下之重自任,知無不言。世祖嘗語之曰:「太祖有言,人主理天下,如右手持物,必資左手承之,然後能固。卿實朕之左手也。」每侍燕間,必陳說古今治安,世祖每拊髀嘆曰:「憾卿生晚,不得早聞此言,然亦吾子孫之福。」臨崩,以白璧遺之曰:「它日持此以見朕也。」
bó guǒ mì jì zú, pín wú yǐ zàng, dì cì chāo wǔ bǎi dìng fù zhī. hòu zèng tài fù, zhuī fēng lǔ guó gōng, shì wén zhēn.
博果密既卒,貧無以葬,帝賜鈔五百錠賻之。後贈太傅,追封魯國公,諡文貞。
jiǎ zǐ, zhào: gè shěng zì jīn fēi fèng mìng wú shàn tóu jūn.
甲子,詔:「各省自今非奉命毋擅投軍。」
miǎn rén sēng gē lún zuò luàn, miǎn wáng zhī dì ā sàn gē yě nǎi lǜ qí dǎng qiú wáng yú shǐ láo, yīn shì zhī. wáng cì zǐ bēn sù jīng shī, zhào qiǎn sè chén é liè děng lǜ xíng shěng bīng èr qiān tǎo zhī.
緬人僧哥倫作亂,緬王之弟阿散哥也乃率其黨囚王於豕牢,因弒之。王次子奔訴京師,詔遣色辰額埒等率行省兵二千討之。
qiū, qī yuè, háng zhōu lù pín mín fá shí, yǐ liáng wàn shí jiǎn qí zhí tiào zhī.
秋,七月,杭州路貧民乏食,以糧萬石減其直糶之。
bā yuè, guǐ mǎo shuò, gēng dìng yìn xù gé: zhèng yī pǐn zi wèi zhèng wǔ, cóng wǔ pǐn zi wèi cóng jiǔ, zhōng jiān zhèng cóng yǐ shì wèi chà méng gǔ sè mù rén tè yōu yī jí.
八月,癸卯朔,更定《廕敘格》:正一品子為正五,從五品子為從九,中間正從以是為差;蒙古、色目人特優一級。
zhì guǎng dōng yán kè tí jǔ sī.
置廣東鹽課提舉司。
gēng shēn, miǎn guó ā sàn jí yá děng kūn dì fù què, zì yán shā zhǔ zhī zuì, bà zhēng miǎn bīng.
庚申,緬國阿散吉牙等昆弟赴闕,自言殺主之罪,罷征緬兵。
rùn yuè, gēng zǐ, dì zhì zì shàng dōu. yǐ zhōng shū yòu chéng hè rén jié wèi píng zhāng zhèng shì.
閏月,庚子,帝至自上都。以中書右丞賀仁傑為平章政事。
cì jìn wáng suǒ bù liáng qī wàn shí.
賜晉王所部糧七萬石。
jiǔ yuè, rén xū, guǎng dōng yīng dé zhōu dá lǔ gá qí tuō huān chè ěr zhāo xiáng qún dào shēng yīng dé zhōu wèi lù, lì sān xiàn, yǐ tuō huān chè ěr jiān wàn hù yǐ zhèn zhī.
九月,壬戌,廣東英德州達魯噶齊托歡徹爾招降群盜;升英德州為路,立三縣,以托歡徹爾兼萬戶以鎮之。
jiǎ zǐ, jiàn kāng cháng zhōu jiāng líng jī, zhèn zhī.
甲子,建康、常州、江陵飢,賑之。
dōng, shí yuè, guǐ yǒu, yǒu shì yú tài miào.
冬,十月,癸酉,有事於太廟。
shí yī yuè, rén yín shuò, zhào bān kuān lìng.
十一月,壬寅朔,詔頒寬令。
shí èr yuè, yún nán xíng shěng zuǒ chéng liú shēn chàng yì, yán: shì zǔ yǐ shén wǔ yī hǎi nèi, gōng gài wàn shì. jīn shàng sì dà lì fú, wèi yǒu wǔ gōng yǐ zhāng xiū liè, xī nán yí yǒu bā bǎi xí fù guó wèi fèng zhēng shuò, qǐng wǎng zhēng zhī. è lēi zhé quàn dì yòng qí yán, hā lǎ hā sī yuē: shān jiào xiǎo yí, liáo jué wàn lǐ, kě yù zhī shǐ lái, bù zú yǐ fán zhōng guó. bù tīng. guǐ sì, fā bīng èr wàn, mìng liú shēn jí hā lǎ dài jiāng zhī, zhēng bā bǎi xí fù. dì yòng bīng yì shén jiān, zài tíng wú gǎn jiàn zhě, yù shǐ zhōng chéng dǒng shì xuǎn lǜ tóng liè yán zhī. zòu shì diàn zhōng bì, tóng liè jiē qǐ, shì xuǎn nǎi dú yán: liú shēn chū shī, yǐ yǒu yòng zhī mín ér qǔ wú yòng zhī dì, jiù lìng dāng qǔ, yì bì qiǎn shǐ yù zhī yù zhī bù cóng, rán hòu jù liáng xuǎn bīng, shì shí ér dòng, qǐ dé xìn yī rén wàng yán ér zhì bǎi wàn shēng líng yú sǐ dì! dì sè biàn, shì xuǎn yóu biàn bù zhǐ, shì cóng jiē wèi zhī zhàn xin lì. dì yuē: shì yǐ chéng, qīng wù fù yán. shì xuǎn yuē: yǐ yán shòu zuì, chén zhī suǒ dāng. tā rì yǐ bù yán zuì chén, chén sǐ hé yì! dì huī zhī chū.
十二月,雲南行省左丞劉深倡議,言:「世祖以神武一海內,功蓋萬世。今上嗣大曆服,未有武功以彰休烈,西南夷有八百媳婦國未奉正朔,請往征之。」鄂勒哲勸帝用其言,哈喇哈斯曰:「山嶠小夷,遼絕萬里,可諭之使來,不足以煩中國。」不聽。癸巳,發兵二萬,命劉深及哈喇貸將之,征八百媳婦。帝用兵意甚堅,在廷無敢諫者,御史中丞董士選率同列言之。奏事殿中畢,同列皆起,士選乃獨言:「劉深出師,以有用之民而取無用之地,就令當取,亦必遣使諭之;諭之不從,然後聚糧選兵,視時而動,豈得信一人妄言而置百萬生靈於死地!」帝色變,士選猶辯不止,侍從皆為之戰忄栗。帝曰:「事已成,卿勿復言。」士選曰:「以言受罪,臣之所當。他日以不言罪臣,臣死何益!」帝麾之出。
yù shǐ tái zòu shū mì yuàn jīng lì chá hǎn qiān hú nán xiàn sī shì, zhōng shū shěng yòu zòu wèi wǔ chāng lù zhì zhōng, chéng xiàng hā lǎ hā sī yuē: chá hǎn lián jié, gù yí jū fēng xiàn. rán wǔ chāng dà jùn, fēi sī rén bù kě zhì. jìng chú wǔ chāng. guǎng xī yāo fù gāo xiān dào, yǐ zuǒ dào huò zhòng, píng mín guà wù zhě yǐ shù qiān jì. jì bài, hú guǎng xíng shěng mìng chá hǎn yǔ xiàn sī zá zhì zhī, jū dé qí qíng, yì zhū shǒu è shù rén, yú xī zòng qiǎn, qiě fén qí jí. zhòng nán zhī, chá hǎn yuē: wú dú dāng qí zé, zhū jūn wú lèi yě. yǐ zhì zuì wén, zhuó hé nán shěng láng zhōng. chá hǎn, xī yù rén yě.
御史台奏樞密院經歷察罕簽湖南憲司事,中書省又奏為武昌路治中,丞相哈喇哈斯曰:「察罕廉潔,固宜居風憲。然武昌大郡,非斯人不可治。」竟除武昌。廣西妖賦高仙道,以左道惑眾,平民詿誤者以數千計。既敗,湖廣行省命察罕與憲司雜治之,鞫得其情,議誅首惡數人,餘悉縱遣,且焚其籍。眾難之,察罕曰:「吾獨當其責,諸君無累也。」以治最聞,擢河南省郎中。察罕,西域人也。
dì cháng fú yù, zhào tóng zhī xuān huī yuàn shǐ tú qìn bù hā rù shì jí, yī shí yī yǐn, bì cháng nǎi jìn. dì tǐ jì ān, cì qián, bù shòu, jiě yī cì zhī. cháng yǐ xún xìng, jìn zhōng wèi shì gǎn fèn, yǒu suǒ yù yán, dì mìng jìn ér wèn zhī, jiē yuē: chén děng sù wèi yǒu nián yǐ, rì shàn chōng gěi suì cì yǐ shí zhě, chéng hé bì xià hòu ēn, yì yóu xuān huī yǒu néng guān tú qìn bù hā qí rén yě. dì yuè, cì zhū páo, chāo bài xuān huī shǐ. cí yuē: xiān chén fú qín yú zī sān shì yǐ, wèi bù guò qiān zuǒ, chén hé gǎn yǒu jiā yú xiān chén hū! dì jiā qí tuì ràng, nǎi yǔn qí qǐng.
帝嘗弗豫,召同知宣徽院使圖沁布哈入侍疾,一食一飲,必嘗乃進。帝體既安,賜錢,不受,解衣賜之。嘗以巡幸,禁中衛士感奮,有所欲言,帝命進而問之,皆曰:「臣等宿衛有年矣,日膳充給、歲賜以時者,誠荷陛下厚恩,亦由宣徽有能官;圖沁布哈其人也。」帝悅,賜珠袍,超拜宣徽使。辭曰:「先臣服勤於茲三世矣,位不過簽佐,臣何敢有加於先臣乎!」帝嘉其退讓,乃允其請。
hé nán xíng shěng yòu chéng mǎ shào zú.
河南行省右丞馬紹卒。
háng zhōu lù zǒng guǎn liáng cáo dīng nèi jiān. xiān shì dīng yōu zhī zhì wèi xíng, cáo shàng yán qǐng rú lǐ, cóng zhī.
杭州路總管梁曹丁內艱。先是丁憂之制未行,曹上言請如禮,從之。
shí jiāng huái tún shù jūn èr shí yú wàn, qīn wáng fēn zhèn yáng zhōu, jiē yǐ liǎng huái mín shuì gěi zhī, bù zú zé cáo yú hú guǎng jiāng xī. shì suì, huì jì liǎng huái, jǐn shǎo sān shí wàn shí. hé nán zuǒ yòu sī láng zhōng yǐng chāng xiè ràng, qǐng yǐ huái yán sān shí wàn yǐn yù zhī, shōu qí jià chāo, yǐ gěi jūn shí, bù láo yuǎn yùn, gōng sī biàn zhī.
時江淮屯戍軍二十餘萬,親王分鎮揚州,皆以兩淮民稅給之,不足則漕於湖廣、江西。是歲,會計兩淮,僅少三十萬石。河南左右司郎中潁昌謝讓,請以淮鹽三十萬引鬻之,收其價鈔,以給軍食,不勞遠運,公私便之。
zhèn jiàn kāng zhè dōng píng jiāng jī.
賑建康、浙東、平江飢。