qǐ róu zhào kùn dūn sì yuè, jǐn zhe yōng shè tí gé sì yuè, fán èr nián yǒu qí.
起柔兆困敦四月,尽著雍摄提格四月,凡二年有奇。
huì hū bì lài, ruì zōng dì sì zǐ, mǔ zhuāng shèng tài hòu, yǐ yǐ hài bā yuè yǐ mǎo shēng, shí sòng níng zōng zhī jiā dìng bā nián yě. suì xīn hài, xiàn zōng jí wèi, yǐ tóng mǔ dì wéi dì zhǎng qiě xián, jǐn shǔ yǐ mò nán hàn dì. wù wǔ, fèng mìng fēn dào gōng sòng, cì jiāng běi, wén xiàn zōng xiōng wèn, běi hái. zhōng tǒng yuán nián sān yuè wù chén shuò, zhì kāi píng, zhū wáng dà chén quàn jìn, suì jí huáng dì wèi.
讳呼必赉,睿宗第四子,母庄圣太后,以乙亥八月乙卯生,实宋宁宗之嘉定八年也。岁辛亥,宪宗即位,以同母弟惟帝长且贤,尽属以漠南汉地。戊午,奉命分道攻宋,次江北,闻宪宗凶问,北还。中统元年三月戊辰朔,至开平,诸王大臣劝进,遂即皇帝位。
shì zǔ shèng dé shén gōng wén wǔ huáng dì zhì yuán shí sān nián sòng jǐng yán yuán nián
○世祖圣德神功文武皇帝至元十三年(宋景炎元年)
xià, sì yuè, gēng chén, zhào xiū tài miào.
夏,四月,庚辰,诏修太庙。
hǎo jīng rù jiàn, dì cì yàn dà tíng, zī yǐ zhèng shì, qí cóng xíng zhě shǎng lài yǒu chà.
郝经入见,帝赐宴大廷,咨以政事,其从行者赏赉有差。
xiān shì sòng chéng xiàng wén tiān xiáng zhì zhèn jiāng, yǔ qí kè dù hǔ děng shí èr rén, yè wáng rù zhēn zhōu, ān fǔ shǐ miáo zài chéng chū yíng, xǐ qiě qì yuē:" liǎng huái bīng zú yǐ xīng fù, tè èr kǔn shǎo xì, bù néng hé cóng ěr." shí yóu wèi zhī xià guì nà kuǎn, gù zài chéng yǐ èr kǔn wèi yán. tiān xiáng wèn:" jì jiāng ān chū?" zài chéng yuē:" jīn xiān yuē huái xī bīng qù jiàn kāng, bǐ bì xī lì yǐ hàn wú xī bīng. wú zhǐ huī huái dōng zhū jiàng, yǐ tōng tài bīng gōng wān tóu, yǐ gāo yóu bǎo yìng huái ān bīng gōng yáng zi qiáo, yǐ yáng bīng gōng guā bù, wú yǐ zhōu shī zhí tāo zhèn jiāng, tóng rì dà jǔ. wān tóu yáng zi qiáo, jiē yán jiāng cuì bīng, qiě rì yè wàng wǒ shī zhī zhì, gōng zhī jí xià, hé gōng guā bù zhī sān miàn, wú zì jiāng zhōng yī miàn báo zhī, suī yǒu zhì zhě, bù néng wéi zhī móu yǐ. guā bù jì jǔ, yǐ huái dōng bīng rù jīng kǒu, huái xī bīng rù jīn líng, yào qí guī lù, qí dà shī kě zuò zhì yě." tiān xiáng dà chēng shàn, jí yǐ shū yí lǐ tíng zhī, qiǎn shǐ sì chū jié yuē.
先是宋丞相文天祥至镇江,与其客杜浒等十二人,夜亡入真州,安抚使苗再成出迎,喜且泣曰:“两淮兵足以兴复,特二阃少隙,不能合从耳。”时犹未知夏贵纳款,故再成以二阃为言。天祥问:“计将安出?”再成曰:“今先约淮西兵趣建康,彼必悉力以捍吾西兵。吾指挥淮东诸将,以通、泰兵攻湾头,以高邮、宝应、淮安兵攻扬子桥,以扬兵攻瓜步,吾以舟师直掏镇江,同日大举。湾头、扬子桥,皆沿江脆兵,且日夜望我师之至,攻之即下,合攻瓜步之三面,吾自江中一面薄之,虽有智者,不能为之谋矣。瓜步既举,以淮东兵入京口,淮西兵入金陵,要其归路,其大师可坐致也。”天祥大称善,即以书遗李庭芝,遣使四出结约。
chū, tiān xiáng wèi zhì zhí shí, yáng yǒu yì zú, yán běi cháo mì qiǎn yī chéng xiàng rù zhēn zhōu shuō jiàng yǐ, tíng zhī xìn zhī, yǐ tiān xiáng wèi lái shuō jiàng yě, shǐ zài chéng jí shā zhī. zài chéng bù rěn, gěi tiān xiáng chū xiāng chéng lěi, yǐ zhì sī wén zì shì zhī, bì zhī mén wài. jiǔ zhī, fù qiǎn èr lù fēn chān tiān xiáng, guǒ shuō jiàng zhě jí shā zhī. èr lù fēn yǔ tiān xiáng yǔ, jiàn qí zhōng yì, yì bù rěn shā, dǎo zhī rú yáng. sì gǔ, dǐ chéng xià, wén hòu mén zhě tán, zhì zhì kě xià lìng bǔ wén chéng xiàng shén jí, zhòng xiāng gù tǔ shé. tiān xiáng nǎi biàn xìng míng wéi qīng jiāng liú zhū, dōng rù hǎi dào, yù běi bīng, fú huán dǔ zhōng de miǎn, jī mò néng qǐ, cóng qiáo zhě qǐ dé yú sǎn gēng. xíng rù bǎn qiáo, běi bīng yòu zhì, zhòng zǒu fú cóng xiǎo zhōng, běi bīng rù suǒ zhī, yú hòu zhāng qìng shǐ zhōng mù, shēn bèi èr chuàng, zhí dù hǔ jīn yīng yǐ qù. hǔ yīng jiě suǒ huái jīn yǔ zú, dé yì, mù èr qiáo zhě, yǐ kuì hé tiān xiáng zhì gāo yóu jī jiā zhuāng. jī sǒng yíng tiān xiáng zhì jiā, qiǎn zi dé rùn wèi sòng zhì tài zhōu, suì yóu tōng zhōu fàn hǎi yǐ qiú èr wáng, shì yuè, shǐ dé dǐ wēn zhōu.
初,天祥未至直时,扬有逸卒,言北朝密遣一丞相入真州说降矣,庭芝信之,以天祥为来说降也,使再成亟杀之。再成不忍,给天祥出相城垒,以制司文字示之,闭之门外。久之,复遣二路分觇天祥,果说降者即杀之。二路分与天祥语,见其忠义,亦不忍杀,导之如扬。四鼓,抵城下,闻候门者谈,制置可下令捕文丞相甚急,众相顾吐舌。天祥乃变姓名为清江刘洙,东入海道,遇北兵,伏环堵中得免,饥莫能起,从樵者乞得馀糁羹。行入板桥,北兵又至,众走伏丛筱中,北兵入索之,虞候张庆矢中目,身被二创,执杜浒、金应以去。浒、应解所怀金与卒,得逸,募二樵者,以蒉荷天祥至高邮稽家庄。稽耸迎天祥至家,遣子德润卫送至泰州,遂由通州泛海以求二王,是月,始得抵温州。
wǔ yuè, yǐ wèi shuò, yǐ píng sòng, qiǎn guān gào tiān dì zǔ zōng yú shàng dōu zhī jìn jiāo, qiǎn shǐ dài sì yuè dú.
五月,乙未朔,以平宋,遣官告天地、祖宗于上都之近郊,遣使代祀岳渎。
sòng chén yí zhōng zhāng shì jié děng fèng yì wáng shì jí dì wèi yú fú zhōu fǔ, gǎi yuán jǐng yán. yáo shàng dé yòu dì zūn hào wèi xiào gōng yì shèng huáng dì, yòu shàng tài huáng tài hòu zūn hào, cè yáng shū fēi wèi huáng tài fēi, jìn fēng guǎng wáng bǐng wèi wèi wáng. shēng fú zhōu wèi fú ān fǔ, yǐ dà dū dū fǔ wèi chuí gǒng diàn, biàn tīng wèi yán hé diàn, wáng gāng zhōng zhī fú ān fǔ. jīn huá wèi zhào mèng lěi huái tài shàng huáng hòu bó shū jiān dào lái shàng, zhuó mèng lěi zōng zhèng sì bù. shì rì, yǒu dà shēng chū fǔ zhōng, zhòng jiē jīng pū. fú zhōu chéng nán bì hū bēng qī lǐ.
宋陈宜中、张世杰等奉益王昰即帝位于福州府,改元景炎。遥上德祐帝尊号为孝恭懿圣皇帝,又上太皇太后尊号,册杨淑妃为皇太妃,进封广王昺为卫王。升福州为福安府,以大都督府为垂拱殿,便厅为延和殿,王刚中知福安府。金华尉赵孟垒怀太上皇后帛书间道来上,擢孟垒宗正寺簿。是日,有大声出府中,众皆惊仆。福州城南壁忽崩七里。
chū, sòng wú jiān děng lái shǐ, bù dé mìng, liú guǎn zhōng, gāo yīng sōng jué lì bù yǔ, qī rì ér zú, jiǎ yú qìng bìng sǐ, jiā xuàn wēng wén guó wáng, dàn xī kū qì, bù shí yǐn zhě shù rì. dì gāo qí jié, yù zūn guān zhī, xuàn wēng cí bù shòu. sòng zhǔ jí quán tài hòu zhì yàn, xuàn wēng yíng yè, fú dì liú tì, xiè fèng shǐ wú zhuàng, bù néng bǎo cún sòng shè. sòng zhǔ jí tài hòu suì fù shàng dōu. bǐng shēn, jiàn dì yú dà ān diàn. yǐ sì, shòu sòng zhǔ kāi fǔ yí tóng sān sī jiǎn jiào dà sī tú, fēng yíng guó gōng, cóng xíng nèi rén ān kāng zhū fū rén ān dìng chén cái rén, jù zì jīng sǐ, yǒu liú tí yú qún dài yuē:" shì bù rǔ guó, shì bù rǔ shēn."
初,宋吴坚等来使,不得命,留馆中,高应松绝粒不语,七日而卒,贾馀庆病死,家铉翁闻国亡,旦夕哭泣,不食饮者数日。帝高其节,欲尊官之,铉翁辞不受。宋主及全太后至燕,铉翁迎谒,伏地流涕,谢奉使无状,不能保存宋社。宋主及太后遂赴上都。丙申,见帝于大安殿。乙巳,授宋主开府仪同三司、检校大司徒,封瀛国公,从行内人安康硃夫人、安定陈才人,俱自经死,有留题于裙带曰:“誓不辱国,誓不辱身。”
sòng yǐ chén yí zhōng wèi zuǒ chéng xiàng jiān shū mì shǐ, dū du zhū lù jūn mǎ, chén wén lóng liú fǔ cān zhī zhèng shì, zhāng shì jié wèi shū mì fù shǐ, lù xiù fū zhí xué shì yuàn, sū liú yì zhǔ guǎn diàn qián sī. sòng zhào lǐ tíng zhī wèi yòu chéng xiàng, jiāng cái wèi bǎo kāng jūn chéng xuān shǐ, zhào gù xiāng yè mèng dǐng wèi shǎo shī, chōng tài yī gōng shǐ. mèng dǐng wén mìng, jí háng hǎi fù zhī, dào gěng bù néng jìn nán xiàng tòng kū ér hái.
宋以陈宜中为左丞相兼枢密使,都督诸路军马,陈文龙、刘黼参知政事,张世杰为枢密副使,陆秀夫直学士院,苏刘义主管殿前司。宋召李庭芝为右丞相,姜才为保康军承宣使,召故相叶梦鼎为少师,充太一宫使。梦鼎闻命,即航海赴之,道梗不能进南向恸哭而还。
sòng yǐ zhào jìn wèi jiāng xī zhì zhì shǐ, jìn bīng shào wǔ xiè fāng dé wèi jiāng dōng zhì zhì shǐ, jìn bīng ráo zhōu lǐ shì kuí fāng xìng děng jìn bīng zhè dōng, wú jùn wèi zhè dōng zhāo yù shǐ, zōu sù fù zhī. máo tǒng yóu hǎi dào zhì huái, yuē bīng huì hé. réng zhào fù zhuō dí guó xiù děng fēn dào chū bīng. shí fāng dé bài zǒu, yǐ bù néng jūn. sù, jí shuǐ rén yě.
宋以赵溍为江西制置使,进兵邵武;谢枋得为江东制置使,进兵饶州;李世逵、方兴等进兵浙东,吴浚为浙东招谕使,邹洬副之。毛统由海道至淮,约兵会合。仍诏傅卓、翟国秀等分道出兵。时枋得败走,已不能军。洬,吉水人也。
sòng wén tiān xiáng zhì fú ān, bài yòu chéng xiàng jiān shū mì shǐ, dū du zhū lù jūn mǎ. tiān xiáng yǐ guó shì jiē jué yú chén yí zhōng, yì lùn duō bù hé, gù cí bù bài, nǎi yǐ wéi shū mì shǐ tóng dū du. tiān xiáng shǐ lǚ wǔ zhāo háo jié yú jiāng huái, dù hǔ mù bīng yú wēn zhōu.
宋文天祥至福安,拜右丞相兼枢密使,都督诸路军马。天祥以国事皆决于陈宜中,议论多不合,固辞不拜,乃以为枢密使、同都督。天祥使吕武招豪杰于江、淮,杜浒募兵于温州。
dì zhào sòng xiáng jiàng wèn yuē:" rǔ děng hé jiàng zhī yì yé?" duì yuē:" jiǎ sì dào zhuān guó, měi yōu lǐ wén shì ér qīng wǔ chén, chén děng jiǔ jī bù píng, gù wàng fēng sòng kuǎn." dì qiǎn dǒng wén zhōng yǔ zhī yuē:" shì dào shí qīng rǔ cáo, tè shì dào yī rén zhī guò, rǔ zhǔ hé fù yān! zhèng rú rǔ yán, zé shì dào qīng rǔ yě gù yí!"
帝召宋降将问曰:“汝等何降之易耶?”对曰:“贾似道专国,每优礼文士而轻武臣,臣等久积不平,故望风送款。”帝遣董文忠语之曰:“似道实轻汝曹,特似道一人之过,汝主何负焉!正如汝言,则似道轻汝也固宜!”
bā yán rù cháo, dì mìng bǎi guān jiāo yíng yǐ láo zhī. jì zhì, bài tóng zhī shū mì shì, yǐ líng zhōu téng zhōu hù liù qiān wèi shí yì.
巴延入朝,帝命百官郊迎以劳之。既至,拜同知枢密事,以陵州、藤州户六千为食邑。
yǐ dǒng wén yòng wèi wèi huī lù zǒng guǎn.
以董文用为卫辉路总管。
wèi huī dāng yào chōng, mín wèi bīng zhě shí jiǔ, yú jiē dān ruò, pín bìng bù rèn lì yì. huì chū dé jiāng nán, tú jí jīn yù cái bó zhī yùn, rì yè bù jué yú dào, jǐng wèi shū wǎn, rì yì shù qiān fū. wén yòng yuē:" wú mín bì yǐ, ér yòu zhòng fáng sè shì, dài bù kě." nǎi yán yú sī yùn zhě yuē:" jùn yì xū yì zú bèi yòng, bù bì fán mín yě." sī yùn zhě yuē:" jí rú gōng yán, wàn yǒu yī bù yú, zuì jiāng shuí guī?" wén yòng jí wéi shǒu shū, jù guān zhí xìng míng bǎo rèn zhī. mín dé yǐ shí gēng, ér yùn yì jì.
卫辉当要冲,民为兵者十九,馀皆单弱,贫病不任力役。会初得江南,图籍、金玉、财帛之运,日夜不绝于道,警卫输挽,日役数千夫。文用曰:“吾民敝矣,而又重妨穑事,殆不可。”乃言于司运者曰:“郡邑胥役足备用,不必烦民也。”司运者曰:“即如公言,万有一不虞,罪将谁归?”文用即为手书,具官职、姓名保任之。民得以时耕,而运亦济。
sòng zhí xué shì yuàn lù xiù fū bà. chén yí zhōng yǐ xiù fū jiǔ zài bīng jiān, zhī jūn wù, měi shì zī fǎng shǐ xíng, xiù fū yì xī xīn zàn zhī. xuán yǔ yí zhōng yì bù hé, yí zhōng shǐ yán zhě hé bà zhī, zhé jū cháo zhōu.
宋直学士院陆秀夫罢。陈宜中以秀夫久在兵间,知军务,每事咨访始行,秀夫亦悉心赞之。旋与宜中议不合,宜中使言者劾罢之,谪居潮州。
shí qú wù zhū zhōu jiē fù wèi sòng shǒu, dǒng wén bǐng wèi suǒ duō yuē:" yán zhōu bù shǒu, lín ān bì wēi, gōng wǎng zhèn zhī." wèi shí rì, zhū zhōu lián bīng lái gōng, suǒ duō jù zhàn sān yuè yuè, fù pò wù zhōu. qú shǒu bèi shén yán, suǒ duō lǜ zǒng guǎn gāo xìng děng gǔ zào xiān dēng, bá qí chéng. sòng quán zhī fǔ shì xiāo léi lóng tuō zǒu, yǔ tóng lǐ huáng xún jiǎn qǐ bīng, dù bù néng zhī, yǔ huī xià shù rén bēn rù mǐn, wèi chū jìng, wèi tóng ān wǔ rén xú jùn chōng huò sòng xiàn, xiàn yǐn liú shèng zhòng sù yǔ léi lóng yǒu yuàn. shā zhī.
时衢、婺诸州皆复为宋守,董文炳谓索多曰:“严州不守,临安必危,公往镇之。”未十日,诸州连兵来攻,索多拒战三阅月,复破婺州。衢守备甚严,索多率总管高兴等鼓噪先登,拔其城。宋权知府事萧雷龙脱走,与同里黄巡检起兵,度不能支,与麾下数人奔入闽,未出境,为同安武人徐浚冲获送县,县尹刘圣仲素与雷龙有怨。杀之。
shí lín jūn zhào mèng lěi fù míng zhōu, zhàn bài, jiàn huò, bù qū, zhé sǐ. fú wáng yǔ ruì cóng zǐ mèng sōng, móu jǔ bīng shào xīng, shì xiè, bèi zhí zhì lín ān, fàn wén hǔ jí qí móu nì, mèng sōng gòu yuē:" zéi chén fù guó hòu ēn, gòng wēi shè jì. wǒ dì shì zhī zhòu, yù yī shuā zōng miào zhī chǐ. nǎi gèng yǐ wéi nì hū?" wén hǔ nù, qū chū, zhǎn zhī. guò sòng miào, hū yuē:" tài zǔ tài zōng zhī líng, hé yǐ shǐ mèng sōng zhì cǐ!" háng rén wéi zhī yǔn tì.
时临军赵孟垒复明州,战败,见获,不屈,磔死。福王与芮从子孟枀,谋举兵绍兴,事泄,被执至临安,范文虎诘其谋逆,孟枀诟曰:“贼臣负国厚恩,共危社稷。我帝室之胄,欲一刷宗庙之耻。乃更以为逆乎?”文虎怒,驱出,斩之。过宋庙,呼曰:“太祖太宗之灵,何以使孟枀至此!”杭人为之陨涕。
sòng gù xiāng liú mèng yán jiàng.
宋故相留梦炎降。
sòng guǎng dōng jīng lüè shǐ xú zhí liàng, qiǎn qí jiāng liáng xióng fēi qǐng xiáng yú lóng xīng, ā ěr hā yǎ jiǎ xióng fēi zhāo tǎo shǐ, shǐ xùn guǎng dōng. jì ér zhí liàng wén mǐn zhōng bān zhào, nǎi mìng quán tōng pàn lǐ xìng dào cuī fēng jūn jiāng huáng jùn děng jù xióng fēi yú shí mén. xìng dào bù zhàn, jùn zhàn bài, zhí liàng qì chéng dùn. liù yuè, dīng mǎo, xióng fēi rù guǎng zhōu, zhū xiáng jiàng jiē shòu yǐ guān, jùn dú bù shòu, bèi shā.
宋广东经略使徐直谅,遣其将梁雄飞请降于隆兴,阿尔哈雅假雄飞招讨使,使徇广东。既而直谅闻闽中颁诏,乃命权通判李性道、摧锋军将黄俊等拒雄飞于石门。性道不战,俊战败,直谅弃城遁。六月,丁卯,雄飞入广州,诸降将皆授以官,俊独不受,被杀。
sòng wú jùn jù bīng yú guǎng chāng, suì fù nán fēng yí huáng níng dū sān xiàn. dí guó xiù qǔ yán shān, fù zhuō zhì qú xìn zhū xiàn, mín duō yīng zhī zhě. huì jùn bīng zhàn bài, guó xiù yǐn hái, zhuō bīng yì bài, suì jiàng.
宋吴浚聚兵于广昌,遂复南丰、宜黄、宁都三县。翟国秀取铅山,傅卓至衢、信诸县,民多应之者。会浚兵战败,国秀引还,卓兵亦败,遂降。
jǐ sì, yǐ sūn zi wǔ shí sān shì sūn qū fù xiàn yǐn kǒng zhì jiān quán zhǔ sì shì.
己巳,以孙子五十三世孙曲阜县尹孔治兼权主祀事。
rén shēn, bà liǎng zhè dà dū dū fǔ, lì xíng shàng shū shěng yú è zhōu lín ān shè zhū lù xuān wèi sī, yǐ xíng shěng guān wèi zhī, bìng dài xiāng xián qí lì xíng shěng zhě, bù lì xuān wèi sī.
壬申,罢两浙大都督府,立行尚书省于鄂州、临安;设诸路宣慰司,以行省官为之,并带相衔;其立行省者,不立宣慰司。
jiǎ xū, yǐ dà míng lì jìn chà, mìng tài zǐ zàn shàn wáng xún yǔ jiāng nán rì guān zhì jú gèng zào xīn lì, yǐ shū mì fù shǐ zhāng yì dǒng qí shì. yì xún zòu:" jīn zhī lì jiā, tú zhī lì shù, hǎn míng lì lǐ, yí dé qí rú rú xǔ héng zhě shāng dìng." cóng zhī. zhào héng fù dà dū.
甲戌,以《大明历》浸差,命太子赞善王恂与江南日官置局更造新历,以枢密副使张易董其事。易、恂奏:“今之历家,徒知历术,罕明历理,宜得耆儒如许衡者商订。”从之。诏衡赴大都。
guó zǐ shēng bó guǒ mì shòu xué yú wáng xún xǔ héng, yóu wéi héng suǒ tuī xǔ, dì cháng zhào shì suǒ yè, jiā tàn zhī. zhì shì, xié tóng shě shēng shàng shū yuē:" wáng zhě jiàn guó jūn mín, jiàn xué wèi xiān. zì yáo shùn yǔ tāng wén wǔ zhī shì, mò bù yǒu xué, gù zhì lóng yú shàng, sú měi yú xià. chén děng fù qǔ píng nán zhī jūn jiàn zhì xué xiào zhě, wèi bì xià chén zhī: jìn wǔ dì cháng píng wú yǐ, shǐ jiàn guó zǐ xué suí wén dì cháng miè chén yǐ, bǐ guó zǐ bù lì tài cháng táng gāo zǔ cháng miè liáng yǐ, zhào zhū zhōu xiàn jí xiāng bìng lìng zhì xué tài zōng zēng zhù xué shè, gāo zōng lì liù xué, jiē chéng gāo zǔ zhī yì yě. rán jìn zhī píng wú, dé hù wǔ shí sān wàn ér yǐ suí zhī miè chén, dé jùn xiàn wǔ bǎi ér yǐ táng zhī miè liáng, dé hù liù shí yú wàn ér yǐ qí chóng zhòng xué xiào yǐ rú cǐ. kuàng wǒ táng táng dà guó, yǎn yǒu jiāng lǐng zhī dì, jì wáng sòng zhī hù bù xià qiān wàn, cǐ bì xià shén gōng, fēi jìn suí táng suǒ gǎn bǐ yě. rán xué xiào zhī zhèng, shàng wèi quán jǔ, chén qiè xī zhī! chén děng xiàng méng shèng ēn, bǐ xí rú xué, shèng yì qǐ bù yǐ zhū sè rén shì huàn zhě cháng duō, měng gǔ rén shì huàn zhě cháng shǎo, yù chén děng xiǎo shí shì wù, yǐ bèi bì xià zhī rèn shǐ hū? rán xué zhì wèi dìng, xué tú shù shǎo, pì yóu zé jiā hé yú shù miáo, qiú liáng jì yú shù mǎ, kǒng qí bù yì de yě. wèi jīn zhī jì, yù rén cái zhòng duō, tōng xí hàn fǎ, bì rú gǔ xī biàn lì xué xiào, rán hòu kě. ruò yóu wèi xiá, yí yú dà dū hóng chǎn guó xué, zé měng gǔ rén nián shí wǔ yǐ xià shí suì yǐ shàng zhì měi zhě bǎi rén, bǎi guān zǐ dì yǔ fán mín jùn xiù zhě bǎi rén, bǐ lǐn gěi gè yǒu dìng zhì, xuǎn dé yè chōng bèi zú wèi shī biǎo zhě, chōng sī yè bó shì zhù jiào ér jiào yù zhī. shǐ qí jiào bì běn yú rén lún, míng hū wù lǐ, wèi zhī jiǎng jiě jīng zhuàn, shòu yǐ xiū shēn qí jiā zhì guó píng tiān xià zhī dào. qí xià fù lì shù kē, rú xiǎo xué lǜ shū suàn zhī lèi, měi kē shè zhì jiào shòu, gè lìng yǐ běn yè xùn dǎo. xiǎo xué kē zé lìng dú sòng jīng shū, jiào yǐ yìng duì jìn tuì shì zhǎng zhī jié lǜ kē zé zhuān lìng tōng xiǎo lì shì shū kē zé zhuān lìng xiǎo xí zì huà suàn kē zé zhuān lìng shú xián suàn shù. huò yī yì tōng rán hòu gǎi shòu, huò yī rì zhī jiān gēng cì wèi zhī, bǐ guó zǐ xué guān zǒng lǐng qí shì, cháng jiā diǎn kān, wù yào jù tōng, réng yǐ yì lǐ wéi zhǔ, yǒu yú lì zhě, tīng lìng xué zuò wén zì. rì yuè suì shí, suí qí lì chún, gè zé suǒ jiù gōng kè, chéng qí qín duò ér shǎng fá zhī, qín zhě shēng zhī shàng shě, duò zhě fá zhī xià shě, dài qí gǎi guò, zé fù shēng zhī, jià rì zé tīng lìng xué shè, zì fēi jià rì, wú gù bù lìng chū xué. shù nián hòu, shàng shě shēng xué yè yǒu chéng jiù zhě, tīng xué guān bǎo jǔ, měng gǔ rén ruò hé pǐn jí, zhū sè rén ruò hé shì jìn qí wèi chéng jiù zhě, qiě lìng yī jiù xué xí, qí qí kě yǐ cóng zhèng, rán hòu suì tīng xué guān jǔ qí xián zhě néng zhě, shǐ zhī yī lì rù shì qí zhōng bù kě jiào zhě, sān nián tīng lìng chū xué. fán xué zhèng yīn gé zēng jiǎn, jiē dé bù shí zòu wén, zé xué wú bì qī, ér tiān xià zhī cái yì jiē guān gǎn ér xīng qǐ yǐ. rán hòu xù lì jùn xiàn zhī xué, qiú yǐ huà mín chéng sú, wú bù kě zhě." shū zòu, dì lǎn zhī, xǐ.
国子生博果密受学于王恂、许衡,尤为衡所推许,帝尝召试所业,嘉叹之。至是,偕同舍生上疏曰:“王者建国君民,建学为先。自尧、舜、禹、汤、文、武之世,莫不有学,故治隆于上,俗美于下。臣等复取平南之君建置学校者,为陛下陈之:晋武帝尝平吴矣,始建国子学;隋文帝尝灭陈矣,俾国子不隶太常;唐高祖尝灭梁矣,诏诸州县及乡并令置学;太宗增筑学舍,高宗立六学,皆承高祖之意也。然晋之平吴,得户五十三万而已;隋之灭陈,得郡县五百而已;唐之灭梁,得户六十馀万而已;其崇重学校已如此。况我堂堂大国,奄有江、岭之地,计亡宋之户不下千万,此陛下神功,非晋、隋、唐所敢比也。然学校之政,尚未全举,臣窃惜之!臣等向蒙圣恩,俾习儒学,圣意岂不以诸色人仕宦者常多,蒙古人仕宦者常少,欲臣等晓识世务,以备陛下之任使乎?然学制未定,学徒数少,譬犹责嘉禾于数苗,求良骥于数马,恐其不易得也。为今之计,欲人材众多,通习汉法,必如古昔遍立学校,然后可。若犹未暇,宜于大都弘阐国学,择蒙古人年十五以下、十岁以上质美者百人,百官子弟与凡民俊秀者百人,俾廪给各有定制,选德业充备足为师表者,充司业、博士、助教而教育之。使其教必本于人伦,明乎物理,为之讲解经传,授以修身、齐家、治国、平天下之道。其下复立数科,如小学、律、书、算之类,每科设置教授,各令以本业训导。小学科则令读诵经书,教以应对进退事长之节;律科则专令通晓吏事;书科则专令晓习字画;算科则专令熟娴算数。或一艺通然后改授,或一日之间更次为之,俾国子学官总领其事,常加点勘,务要俱通,仍以义理为主,有馀力者,听令学作文字。日月岁时,随其利纯,各责所就功课,程其勤惰而赏罚之,勤者升之上舍,惰者罚之下舍,待其改过,则复升之,假日则听令学射,自非假日,无故不令出学。数年后,上舍生学业有成就者,听学官保举,蒙古人若何品级,诸色人若何仕进;其未成就者,且令依旧学习,俟其可以从政,然后岁听学官举其贤者、能者,使之依例入仕;其终不可教者,三年听令出学。凡学政因革增减,皆得不时奏闻,则学无弊欺,而天下之材亦皆观感而兴起矣。然后续立郡县之学,求以化民成俗,无不可者。”书奏,帝览之,喜。
wù yín, zhào zuò píng jīn píng sòng lù jí zhū guó chén fú zhuàn jì, mìng yē lǜ zhù jiān xiū guó shǐ.
戊寅,诏作《平金》、《平宋录》及《诸国臣服传记》,命耶律铸监修国史。
rén chén, yǐ hù bù shàng shū zhāng shù cān zhī zhèng shì, xíng zhōng shū shěng yú běi jīng.
壬辰,以户部尚书张澍参知政事,行中书省于北京。
qiū, qī yuè, dīng yǒu, sòng wén tiān xiáng kāi fǔ nán jiàn zhōu, jīng lüè jiāng xī. tiān xiáng yù hái wēn zhōu jìn qǔ, chén yí zhōng bù cóng. gài yí zhōng qì wēn rù mǐn, yù yǐ zhāng shì jié fù zhè dōng xī yǐ zì xǐ zhuó, gù mìng tiān xiáng kāi fǔ nán jiàn.
秋,七月,丁酉,宋文天祥开府南剑州,经略江西。天祥欲还温州进取,陈宜中不从。盖宜中弃温入闽,欲倚张世杰复浙东、西以自洗濯,故命天祥开府南剑。
sòng fú zhōu guān chá yáng lì zǐ sì róng qǐng xiáng zhào zhāo yù qí fù, cóng zhī.
宋涪州观察杨立子嗣荣请降诏招谕其父,从之。
chū, lín ān jì pò, ā zhū yǐ sòng tài huáng tài hòu shǒu zhào yù lǐ tíng zhī shǐ jiàng. tíng zhī dēng chéng, wèi shǐ zhě yuē:" fèng zhào shǒu chéng, wèi wén yǐ zhào yù jiàng yě." jí dì cì guā zhōu, tài huáng tài hòu fù cì tíng zhī zhào yuē:" bǐ zhào qīng nà kuǎn, rì jiǔ wèi bào, qǐ wèi xī wú yì, shàng yù gù yǔ yé? jīn wú yǔ sì jūn jì yǐ chén fú, qīng shàng wèi shuí shǒu zhī?" tíng zhī bù dá, mìng fā nǔ shè shǐ zhě, bì yī rén, yú jiē bēn qù. ā zhū jí qiǎn bīng shǒu gāo yóu bǎo yìng yǐ jué qí xiǎng dào, bó luó huān yòu gōng bá tài zhōu zhī xīn chéng, qū xià guì huái xī jiàng zú zhì chéng xià, yǐ shì tíng zhī. tíng zhī mù kè huò quàn wèi jì, tíng zhī yuē:" wú wéi yī sǐ ér yǐ!" ā zhū fù qiǎn shǐ zhě chí zhào zhāo tíng zhī, tíng zhī kāi bì nà shǐ zhě, zhǎn zhī, fén qí zhào yú pí shàng. jì ér huái ān xū yí sì zhōu yǐ liáng jǐn jiàng, tíng zhī yóu kuò mín jiān sù yǐ gěi bīng, sù jǐn, yòu lìng guān rén chū sù, yòu jǐn, lìng jiàng xiào chū sù, zá niú pí qū niè yǐ gěi zhī. bīng yǒu zì shí qí zi zhě, rán yóu lì zhàn bù qū.
初,临安既破,阿珠以宋太皇太后手诏谕李庭芝使降。庭芝登城,谓使者曰:“奉诏守城,未闻以诏谕降也。”及帝次瓜洲,太皇太后复赐庭芝诏曰:“比诏卿纳款,日久未报,岂未悉吾意,尚欲固圉耶?今吾与嗣君既已臣伏,卿尚为谁守之?”庭芝不答,命发弩射使者,毙一人,馀皆奔去。阿珠及遣兵守高邮、宝应以绝其饷道,博罗懽又攻拔泰州之新城,驱夏贵淮西降卒至城下,以示庭芝。庭芝幕客或劝为计,庭芝曰:“吾惟一死而已!”阿珠复遣使者持诏招庭芝,庭芝开壁纳使者,斩之,焚其诏于陴上。既而淮安、盱眙、泗州以粮尽降,庭芝犹括民间粟以给兵,粟尽,又令官人出粟,又尽,令将校出粟,杂牛皮、麹蘖以给之。兵有自食其子者,然犹力战不屈。
jiāng cái wén gāo yóu mǐ yùn jiàng zhì, chū bù qí wǔ qiān zhàn yú dīng cūn, zì yè dá dàn, běi bīng duō bài. ā zhū shǐ bā yán chè ěr jiù zhī, suǒ jiāng jiē ā zhū huī xià, cái jūn shí qí qí zhì, jiē kuì, cái tuō shēn zǒu. shí gāo yóu shuǐ lù yǐ jué, ā zhū fù qiǎn jiàng lù lù yāo jī mǐ yùn, shā fù mǐ zú shù qiān, yóu shì xiǎng yì bù jì.
姜才闻高邮米运将至,出步骑五千战于丁村,自夜达旦,北兵多败。阿珠使巴延彻尔救之,所将皆阿珠麾下,才军识其旗帜,皆溃,才脱身走。时高邮水路已绝,阿珠复遣将陆路邀击米运,杀负米卒数千,由是饷益不继。
ā zhū qǐng yú dì, jiàng zhào shè tíng zhī fén zhào shā shǐ zhī zuì, lìng zǎo guī kuǎn, tíng zhī bù nà. huì fú ān shǐ zhì, tíng zhī yù fù zhào, mìng zhì zhì fù shǐ zhū huàn shǒu yáng, ér zì yǔ jiāng cái jiāng bīng qī qiān qù tài zhōu, jiāng dōng rù hǎi. tíng zhī jì xíng, huàn jí yǐ chéng jiàng. ā zhū fēn dào zhuī jí tíng zhī, shā bù zú qiān yú rén. tíng zhī zǒu rù tài zhōu, ā zhū wéi zhī, qiě qū qí qī zǐ zhì pí xià zhāo xiáng. huì jiāng cái jū fā bèi, bù néng zhàn tài zhōu pí jiàng sūn guì hú wéi xiào yǐn duān fǔ lǐ yù chūn, kāi běi mén nà wài bīng. tíng zhī tóu lián chí zhōng, shuǐ qiǎn bù sǐ, suì yǔ cái jù bèi zhí, zhì yáng zhōu, ā zhū zé qí bù jiàng, cái yuē:" bù jiàng zhě wǒ yě!" fèn mà bù yǐ. rán ā zhū yóu ài qí cái yǒng, wèi rěn shā zhī. huàn qǐng yuē:" yáng zì yòng bīng yǐ lái, jī hái mǎn yě, jiē tíng zhī yǔ cái suǒ wéi, bù shā zhī hé qí!" ā zhū nǎi jiē shā zhī, yáng mín wén zhě mò bù qì xià.
阿珠请于帝,降诏赦庭芝焚诏、杀使之罪,令早归款,庭芝不纳。会福安使至,庭芝欲赴召,命制置副使硃焕守杨,而自与姜才将兵七千趣泰州,将东入海。庭芝既行,焕即以城降。阿珠分道追及庭芝,杀步卒千馀人。庭芝走入泰州,阿珠围之,且驱其妻子至陴下招降。会姜才疽发背,不能战;泰州裨将孙贵、胡惟孝、尹端甫、李遇春,开北门纳外兵。庭芝投莲池中,水浅不死,遂与才俱被执,至扬州,阿珠责其不降,才曰:“不降者我也!”愤骂不已。然阿珠犹爱其材勇,未忍杀之。焕请曰:“扬自用兵以来,积骸满野,皆庭芝与才所为,不杀之何俟!”阿珠乃皆杀之,扬民闻者莫不泣下。
yǒu sòng yìng lóng zhě, yǐ rú shēng zhī bīng, chū rù xíng chén sān shí yú nián, zhì shì wèi tài zhōu zī yì guān. zhōu shǒu sūn liáng chén zhī dì shùn chén, zì jūn zhōng lái shuō jiàng, liáng chén zhào yìng lóng yǔ jì. yìng lóng jí chén guó jiā ēn zé, jūn chén dà yì, qǐng shā shùn chén yǐ jiè chí èr xīn zhě, liáng chén bù dé yǐ shā zhī. jí tài zhōu jiàng, yìng lóng fū fù zì jīng sǐ. tí xíng sī zī yì lú rén chǔ yī zhèng, zhì sī gāo yóu, dū zhàn, yì bèi chuàng méi shuǐ sǐ. huái dōng dì jǐn guī fù.
有宋应龙者,以儒生知兵,出入行陈三十馀年,至是为泰州谘议官。州守孙良臣之弟舜臣,自军中来说降,良臣召应龙与计。应龙极陈国家恩泽,君臣大义,请杀舜臣以戒持二心者,良臣不得已杀之。及泰州降,应龙夫妇自经死。提刑司谘议庐人褚一正,置司高邮,督战,亦被创没水死。淮东地尽归附。
jiǎ yín, yǐ yáng cūn zhì fú jī pō cáo qú huí yuǎn, gǎi cóng sūn jiā wù.
甲寅,以杨村至浮鸡泊漕渠回远,改从孙家务。
bǐng chén, qiǎn shǐ yǐ xiāng bì sì yuè dú hòu tǔ.
丙辰,遣使以香币祀岳渎、后土。
yǐ shàng shū yòu chéng ā ěr hā yǎ wèi píng zhāng zhèng shì, qiān shū shū mì yuàn shì huái dōng xíng shū mì yuàn xī qí lǐ mì shí wèi zhōng shū yòu chéng, cān zhī zhèng shì dǒng wén bǐng wèi zhōng shū zuǒ chéng, huái dōng zuǒ fù yuán shuài dá chūn, liǎng zhè dà dū dū fàn wén hǔ, jiāng dōng jiāng xī dà dū dū zhī jiāng zhōu lǚ shī kuí, huái dōng huái xī zuǒ fù dōu yuán shuài chén yán, bìng cān zhī zhèng shì.
以尚书右丞阿尔哈雅为平章政事,签书枢密院事、淮东行枢密院锡奇里密实为中书右丞,参知政事董文炳为中书左丞,淮东左副元帅达春,两浙大都督范文虎,江东、江西大都督、知江州吕师夔,淮东、淮西左副都元帅陈岩,并参知政事。
shì yuè, hàn lín shì dú xué shì hǎo jīng zú. jīng wéi rén, shàng qì jié, wéi xué wù yǒu yòng, jū sòng shí liù nián, cóng zhě jiē tōng yú xué. jí zú, guān wèi hù sàng hái zàng, shì wén zhōng.
是月,翰林侍读学士郝经卒。经为人,尚气节,为学务有用,拘宋十六年,从者皆通于学。及卒,官为护丧还葬,谥文忠。
bā yuè, jǐ sì, chuān wǔ qīng méng cūn cáo qú.
八月,己巳,穿武清蒙村漕渠。
yáng zhōu jì pò, yuán bīng gōng zhēn zhōu yì jí. sòng dū tǒng sī jì yì zhào mèng jǐn, chéng wù xí qí yíng, shǎo qǐng, wù kāi, yíng zhōng jiàn mèng jǐn bīng shǎo, zhú zhī, mèng jǐn dēng zhōu, shī zú duò shuǐ sǐ, chéng suì pò. ān fǔ shǐ miáo zài chéng sǐ zhī.
扬州既破,元兵攻真州益急。宋都统司计议赵孟锦,乘雾袭其营,少顷,雾开,营中见孟锦兵少,逐之,孟锦登舟,失足堕水死,城遂破。安抚使苗再成死之。
zhào ā zhū rù cháo, cì tài xīng hù èr qiān wèi shí yì.
召阿珠入朝,赐泰兴户二千为食邑。
sòng yáng liàng jié jū zhōng bǐng quán, xiù wáng yǔ zé, zì yǐ guó jiā qīn xián, duō suǒ jiàn zhèng, suì fàn jì jí, zhū jiàng jù dàn zhī. zhì shì zhào chū bīng zhè dōng, cháo chén yán:" yǔ zé yǒu liú gēng shēng zhī zhōng, cáo wáng gāo zhī xiào, yí liú fǔ yǐ lóng guó běn." zèn zhě yì jí, zú qiǎn zhī. yǔ zé wéi wù zhōu, dǒng wén bǐng jù zhī, jí hái.
宋杨亮节居中秉权,秀王与择,自以国家亲贤,多所谏正,遂犯忌嫉,诸将俱惮之。至是诏出兵浙东,朝臣言:“与择有刘更生之忠,曹王皋之孝,宜留辅以隆国本。”谮者益急,卒遣之。与择围婺州,董文炳拒之,及还。
sòng yǐ wáng jī wēng wèi fú jiàn zhāo bǔ shǐ, huáng quān fù zhī. jī wēng jiān zhī nán jiàn zhōu, bèi yù shàng sān zhōu xin quán jiān zhī zhāng zhōu, bèi yù xià sān zhōu.
宋以王积翁为福建招捕使,黄恮副之。积翁兼知南剑州,备御上三州;忄全兼知漳州,备御下三州。
sòng zhāng shì jié qiǎn dū tǒng zhāng shì hǔ yǔ wú jùn hé bīng shí wàn, qī bì fù jiàn chāng yǔ lǐ héng zhàn, bīng bài, jùn bēn níng dū.
宋张世杰遣都统张世虎与吴浚合兵十万,期必复建昌;与李恒战,兵败,浚奔宁都。
dì guī zì shàng dōu, yǐ è luō qí cān zhī zhèng shì.
帝归自上都,以鄂啰齐参知政事。
sòng tài huáng tài hòu xiè shì, yǐ jí jiǔ liú lín ān. zhì shì, qiǎn rén zì gōng zhōng yú qí chuáng yǐ chū, tóng shì wèi qī shí èr rén běi fù dà dū, jiàng fēng shòu chūn jùn fū rén.
宋太皇太后谢氏,以疾久留临安。至是,遣人自宫中舁其床以出,同侍卫七十二人北赴大都,降封寿春郡夫人。
jiǔ yuè, rén chén shuò, mìng guó shī zuò fó shì yú tài miào.
九月,壬辰朔,命国师作佛事于太庙。
gēng zǐ, mìng yáo shū wáng pán xuǎn sòng sān xué shēng zhī yǒu shí xué zhě liú jīng shī, yú tīng huán jiā.
庚子,命姚枢、王磐选宋三学生之有实学者留京师,馀听还家。
guǐ mǎo, yǐ píng sòng shè tiān xià.
癸卯,以平宋赦天下。
bǐng wǔ, chì cháng dé fǔ suì gòng bāo máo.
丙午,敕常德府岁贡包茅。
ā lǎ hǎn dǒng wén bǐng jí méng gǔ dài suǒ duō yǐ zhōu shī chū míng zhōu, dá chūn jí lǚ shī kuí lǐ héng děng yǐ qí bīng chū jiāng xī, fēn dào lüè mǐn guǎng.
阿喇罕、董文炳及蒙古岱、索多以舟师出明州,达春及吕师夔、李恒等以骑兵出江西,分道略闽、广。
dōng guǎn mín xióng fēi shǒu cháo huì, wén sòng zhào jìn zhì, jí yǐ bīng yīng zhī gōng liáng xióng fēi yú guǎng zhōu, xióng fēi dùn, fēi suì fù sháo zhōu xīn huì. huì céng féng lóng yì lǜ bīng zhì guǎng zhōu, lǐ xìng dào chū yíng yè, fēi yǔ féng lóng zhí xìng dào, shā zhī, jìn suì rù guǎng zhōu.
东莞民熊飞守潮、惠,闻宋赵溍至,即以兵应之;攻梁雄飞于广州,雄飞遁,飞遂复韶州、新会。会曾逢龙亦率兵至广州,李性道出迎谒,飞与逢龙执性道,杀之,溍遂入广州。
sòng zhī yōng zhōu dàng chāng mǎ jì jiāng rù wèi, ér lín ān yǐ pò, yīn liú jìng jiāng, zǒng tún shù zhū jūn. ā ěr hā yǎ jiāng jìn qǔ guǎng xī, jì fā suǒ bù jí zhū dòng bīng shǒu jìng jiāng, ér zì jiāng sān qiān rén shǒu yán guān. gōng zhī, bù kè, nǎi yǐ piān shī rù píng lè, guò lín guì, jiā gōng jì, jì tuì bǎo lín jiāng. ā ěr hā yǎ shǐ rén zhāo xiáng, jì fā nǔ shè zhī. gōng sān yuè, jì bù jiě jiǎ, qián hòu bǎi yú zhàn, chéng zhōng sǐ shāng xiāng jí, qì wú jiàng yì.
宋知邕州宕昌马塈将入卫,而临安已破,因留静江,总屯戍诸军。阿尔哈雅将进取广西,塈发所部及诸峒兵守静江,而自将三千人守严关。攻之,不克,乃以偏师入平乐,过临桂,夹攻塈,塈退保临江。阿尔哈雅使人招降,塈发弩射之。攻三月,塈不解甲,前后百馀战,城中死伤相藉,讫无降意。
xīn yǒu, zhào sòng zōng chén è zhōu jiào shòu zhào yǔ piào biāo zhào quē, yǐ piào biāo rù jiàn, yán sòng bài wáng zhī gù, xī yóu wù yòng quán gān, cí zhǐ jī qiè. dì wèi zhī gǎn dòng, jí shòu hàn lín dài zhì.
辛酉,诏宋宗臣鄂州教授赵与{票灬}赵阙,以{票灬}入见,言宋败亡之故,悉由误用权杆,词旨激切。帝为之感动,即授翰林待制。
dōng, shí yuè, dīng hài, liǎng zhè xuān fǔ shǐ jiāo yǒu zhí, yǐ lín ān jīng jí tú huà yīn yáng mì shū lái shàng. wù zǐ, huái xī ān fǔ shǐ xià guì qǐng rù jìn, qǐ lìng qí sūn yí sūn quán lǐng xuān fǔ sī shì, cóng zhī.
冬,十月,丁亥,两浙宣抚使焦友直,以临安经籍、图画、阴阳秘书来上。戊子,淮西安抚使夏贵请入觐,乞令其孙贻孙权领宣抚司事,从之。
yǐ huái dōng zuǒ fù dōu yuán shuài ā ěr wèi píng zhāng zhèng shì, hé nán děng lù xuān wèi shǐ hā lǎ hā xùn wèi zhōng shū yòu chéng.
以淮东左副都元帅阿尔为平章政事,河南等路宣尉使哈喇哈逊为中书右丞。
rén xū shuò, sòng wén tiān xiáng shī cì tīng zhōu, qiǎn zhào shí shǎng děng jiāng yī jūn qù gàn yǐ qǔ níng dū, wú jùn jiāng yī jūn qǔ yú dōu, liú zhū děng jiē zì jiāng xī yǐ bīng lái huì. shí shǎng, hé zhōu zōng shì yě.
壬戌朔,宋文天祥师次汀州,遣赵时赏等将一军趣赣以取宁都,吴浚将一军取雩都,刘洙等皆自江西以兵来会。时赏,和州宗室也。
lǚ shī kuí děng jiāng bīng dù méi lǐng, zhào jìn shǐ xióng fēi jí céng féng lóng yù zhī yú nán xióng, féng lóng bài sǐ, fēi zǒu sháo zhōu. jìn bīng wéi zhī, shǒu jiāng liú zì lì yǐ chéng jiàng, fēi lǜ bīng xiàng zhàn, bīng bài, fù shuǐ sǐ.
吕师夔等将兵度梅岭,赵溍使熊飞及曾逢龙御之于南雄,逢龙败死,飞走韶州。进兵围之,守将刘自立以城降,飞率兵巷战,兵败,赴水死。
shí yī yuè, ā lǎ hǎn dǒng wén bǐng gōng chù zhōu, zhī zhōu lǐ jué yǐ chéng jiàng. jiǎ chén, sòng xiù wáng yǔ zé xié dì yǔ lǜ zi mèng bèi jí guān chá shǐ lǐ shì dá jiān jūn zhào yóu gé chá fǎng shǐ lín wēn zhī ruì ān fǔ fāng hóng bèi zhí, jiē bù qū sǐ.
十一月,阿喇罕、董文炳攻处州,知州李珏以城降。甲辰,宋秀王与择偕弟与虑、子孟备及观察使李世达、监军赵由葛、察访使林温、知瑞安府方洪被执,皆不屈死。
dà bīng pò jiàn níng fǔ shào wǔ jūn, sòng chén yí zhōng zhāng shì jié, bèi hǎi zhōu fèng sòng zhǔ jí wèi wáng yáng tài fēi děng dēng zhōu. shí jūn rén shí qī wàn, mín bīng sān shí wàn, huái bīng wàn rén, yǔ běi zhōu xiāng yù, zhí tiān wù huì míng, zhōu dé yǐ jìn.
大兵破建宁府、邵武军,宋陈宜中、张世杰,备海舟奉宋主及卫王、杨太妃等登舟。时军人十七万,民兵三十万,淮兵万人,与北舟相遇,值天雾晦冥,舟得以进。
sòng wáng jī wēng qì nán jiàn, zǒu fú ān, qiǎn rén nà kuǎn. zhì shì, jūn jí chéng xià, jī wēng wèi nèi yìng, suì yǔ zhī fǔ wáng gāng zhōng tóng jiàng.
宋王积翁弃南剑,走福安,遣人纳款。至是,军集城下,积翁为内应,遂与知府王刚中同降。
sòng zhǔ xíng zhì quán zhōu, zhōu pō yú gǎng, zhāo fǔ shǐ pú shòu gēng lái yè, qǐng zhù bì, zhāng shì jié bù kě. chū, shòu gēng tí jǔ shì bó, shàn lì zhě sān shí nián, huò quàn shì jié liú shòu gēng bù qiǎn, fán hǎi bó bù lìng zì suí, shì jié bù cóng, zòng zhī guī. jì ér zhōu bù zú, nǎi lüè qí zhōu, bìng méi qí zī. shòu gēng nù, shā zhū zōng shì jí shì dài fū yǔ huái bīng zhī zài quán zhōu zhě, yí zhōng děng nǎi fèng sòng zhǔ qù cháo zhōu. shòu gēng suì yǔ zhī quán zhōu tián zǐ zhēn yǐ chéng jiàng.
宋主行至泉州,舟泊于港,招抚使蒲寿庚来谒,请驻跸,张世杰不可。初,寿庚提举市舶,擅利者三十年,或劝世杰留寿庚不遣,凡海舶不令自随,世杰不从,纵之归。继而舟不足,乃掠其舟,并没其赀。寿庚怒,杀诸宗室及士大夫与淮兵之在泉州者,宜中等乃奉宋主趣潮州。寿庚遂与知泉州田子真以城降。
guǐ chǒu, rén bìng shěng nèi wài zhū sī.
癸丑,亻并省内外诸司。
gēng shēn, chì:" guǎn mín jí lǐ cái zhī guān, yóu zhōng shū quán diào jūn guān yóu shū mì yuàn dìng yì."
庚申,敕:“管民及理财之官,由中书铨调;军官由枢密院定议。”
gāo lí guó wáng wáng chén gēng míng chūn.
高丽国王王愖更名暙。
shí èr yuè, xīn yǒu shuò, sòng jiāng xī zhì zhì shǐ zhào jìn qì guǎng zhōu dùn, fù shǐ fāng xìng yì dùn.
十二月,辛酉朔,宋江西制置使赵溍弃广州遁,副使方兴亦遁。
xiáng jiàng wáng shì qiáng wèi xiāng dǎo, pò fú ān. wáng gāng zhōng jì jiàng, shǐ xùn xīng huà jūn, sòng zhī jūn shì chén wén lóng zhǎn zhī ér zòng qí fù shǐ, chí shū zé shì qiáng gāng zhōng fù guó, suì fā mín bīng gù shǒu. ā lǎ hǎn fù qiǎn shǐ zhāo zhī, wén lóng fù zhǎn zhī. yǒu fēng qí nà kuǎn zhě, wén lóng yuē:" zhū jūn tè wèi sǐ ěr. wèi zhī cǐ shēng néng bù sǐ hū?" nǎi shǐ qí bù jiàng lín huá yù yú jìng shàng, huá fǎn wèi xiāng dǎo, yǐn bīng zhì chéng xià, tōng pàn cáo chéng sūn kāi mén jiàng. wén lóng bèi zhí, quàn zhī jiàng, bù qū, zuǒ yòu líng cuò zhī, wén lóng zhǐ qí fù yuē:" cǐ jiē jié yì wén zhāng yě, hé xiāng bī yé!" zú bù qū, nǎi xiè sòng lín ān, wén lóng bù shí sǐ. qí mǔ xì fú ān ní sì, bìng shén, zuǒ yòu shì zhī qì xià, mǔ yuē:" wú yǔ wú zi tóng sǐ, yòu hé hèn zāi!" yì sǐ zhī. zhòng tàn yuē:" yǒu shì mǔ yí yǒu shì zi!" wèi shōu zàng zhī.
降将王世强为乡导,破福安。王刚中既降,使徇兴化军,宋知军事陈文龙斩之而纵其副使,持书责世强、刚中负国,遂发民兵固守。阿喇罕复遣使招之,文龙复斩之。有风其纳款者,文龙曰:“诸君特畏死耳。未知此生能不死乎?”乃使其部将林华御于境上,华反为乡导,引兵至城下,通判曹澄孙开门降。文龙被执,劝之降,不屈,左右凌挫之,文龙指其腹曰:“此皆节义文章也,何相逼耶!”卒不屈,乃械送临安,文龙不食死。其母系福安尼寺,病甚,左右视之泣下,母曰:“吾与吾子同死,又何恨哉!”亦死之。众叹曰:“有是母宜有是子!”为收葬之。
dōng xī chuān shǒu jiāng, hé bīng wàn rén wéi sòng chóng qìng, dà sì piāo lüè, jūn zhèng bù yī, chéng zhōng yì dé zì shǒu. sòng zhì zhì shǐ zhāng jué lǐng chóng qìng zhī mìng, bù néng fù guān, liú hé zhōu yǐ kàng běi jūn, qiǎn shuài fù lú fú èr zhōu, běi jūn yǐ bù hé ér kuì, jué nǎi dé rù chéng, qiǎn jiàng sì chū, suǒ xiàng jù jié. jué xuán qiǎn shǐ fǎng èr wáng suǒ zài, shí sòng zhǔ qiān bō mǐn guǎng, hào lìng bù dá yú sì chuān, ér chuān zhōng zhū jiàng yóu wèi sòng shǒu.
东、西川守将,合兵万人围宋重庆,大肆剽掠,军政不一,城中益得自守。宋制置使张珏领重庆之命,不能赴官,留合州以抗北军,遣帅复泸、涪二州,北军以不和而溃,珏乃得入城,遣将四出,所向俱捷。珏旋遣使访二王所在,时宋主迁播闽、广,号令不达于四川,而川中诸将犹为宋守。
ā ěr hā yǎ zhì shū mǎ jì, xǔ yǐ wéi guǎng xī dà dū dū, jì bù tīng yòu qǐng dì qīn jiàng shǒu zhào yù zhī, jì fén zhào zhǎn shǐ. jìng jiāng yǐ shuǐ wèi gù, ā ěr hā yǎ nǎi zhù yàn, duàn dà yáng xiǎo róng èr jiāng yǐ è shàng liú, jué dōng nán dài yǐ hé qí huáng, chéng suì pò. jì bì nèi chéng jiān shǒu, yòu pò zhī. jì lǜ sǐ shì xiàng zhàn, shāng bì bèi zhí, duàn qí shǒu, yóu wò quán fèn qǐ, lì yù shí shǐ pū. jì jiā shì yǐ zhōng yǒng wéi míng jiāng, zhì jì, sǐ jié zuì liè. huái rén huáng wén zhèng, xiān shù shǔ, jūn kuì, zǒu jìng jiāng, jì yāo yǔ tóng shǒu, chéng pò, yì bèi zhí. wén zhèng dà gòu, bù qū, duàn qí shé, yǐ cì yì yuè zhī, wén zhèng hán hú yāo duō, bǐ sǐ bù jué shēng.
阿尔哈雅致书马塈,许以为广西大都督,塈不听;又请帝亲降手诏谕之,塈焚诏斩使。静江以水为固,阿尔哈雅乃筑堰,断大阳、小溶二江以遏上流,决东南埭以涸其湟,城遂破。塈闭内城坚守,又破之。塈率死士巷战,伤臂被执,断其首,犹握拳奋起,立谕时始仆。塈家世以忠勇为名将,至塈,死节最烈。淮人黄文政,先戍蜀,军溃,走静江,塈邀与同守,城破,亦被执。文政大诟,不屈,断其舌,以次劓、刖之,文政含胡吆咄,比死不绝声。
yōng shǒu mǎ chéng wàng jí qí zǐ dōu tǒng yīng qí yǐ chéng jiàng. jì bù jiàng lóu qián xiá, yóu yǐ èr bǎi wǔ shí rén shǒu yuè chéng bù xià. ā ěr hā yǎ xiào yuē:" shì hé zú gōng!" wéi zhī shí yú rì, lóu cóng bì shàng hū yuē:" wú shǔ jī, bù néng chū jiàng, gǒu cì zhī shí, dāng tīng mìng." nǎi yí zhī niú shù tóu, mǐ shù hú, yī bù jiàng kāi mén qǔ guī, fù bì bì. běi jūn dēng gāo shì zhī, bīng jiē fēn mǐ, chuī wèi shú, shēng luán niú, dàn lì jǐn. míng jiǎo fá gǔ, zhū jiàng yǐ wéi chū zhàn yě, jiǎ yǐ dài, lóu nǎi lìng suǒ bù rén yōng yī huǒ pào rán zhī, shēng rú léi tíng, zhèn chéng dié jiē bēng, yān qì zhǎng tiān, wài bīng duō jīng sǐ zhě. huǒ xī, rù shì zhī, huī jìn wú yí yǐ. ā ěr hā yǎ xī kēng qí mín. mín dé táo rù xī shān zhě qī bǎi rén, ā ěr hā yǎ xǔ yǐ bù shā, zhāo zhī shǐ jiàng, qī bǎi rén jiē zì shā, wú yī jiàng zhě. ā ěr hā yǎ nǎi fēn bīng qǔ yù lín xún róng téng wú děng zhōu. guǎng xī tí xíng qióng rén dèng dé yù, wén jìng jiāng pò, cháo fú nán wàng bài cí, shū fú zhǐ yún:" sòng shì zhōng chén, dèng shì xiào zǐ, bù rěn tōu shēng, níng gān nì sǐ." suì tóu nán liú jiāng ér sǐ.
邕守马成旺及其子都统应麒以城降。塈部将娄钤辖,犹以二百五十人守月城不下。阿尔哈雅笑曰:“是何足攻!”围之十馀日,娄从壁上呼曰:“吾属饥,不能出降,苟赐之食,当听命。”乃遗之牛数头,米数斛,一部将开门取归,复闭壁。北军登高视之,兵皆分米,炊未熟,生脔牛,啖立尽。鸣角伐鼓,诸将以为出战也,甲以待,娄乃令所部人拥一火砲然之,声如雷霆,震城堞皆崩,烟气涨天,外兵多惊死者。火熄,入视之,灰烬无遗矣。阿尔哈雅悉坑其民。民得逃入西山者七百人,阿尔哈雅许以不杀,招之使降,七百人皆自杀,无一降者。阿尔哈雅乃分兵取郁林、浔、容、藤、梧等州。广西提刑邛人邓得遇,闻静江破,朝服南望拜辞,书幅纸云:“宋室忠臣,邓氏孝子,不忍偷生,宁甘溺死。”遂投南流江而死。
sòng zhǔ zài huì zhōu, jiǎ zǐ, qiǎn ní jiān fèng biǎo, yì jūn qián qǐng xiáng. yú shí, suǒ duō mìng qí zi yuán shuài bó jiā nù xié jiān fù dà dū.
宋主在惠州,甲子,遣倪坚奉表,诣军前请降。逾时,索多命其子元帅伯嘉怒偕坚赴大都。
yǐ hā tǎn qí ěr jì sū lǐng dōng chuān xíng shū mì shǐ, gōng hé zhōu bù hā lǐ dé huī lǐng xī chuān xíng shū mì yuàn, gōng chóng qìng, réng lìng dé huī liú chéng dū gěi jūn shí.
以哈坦、奇尔济苏领东川行枢密使,攻合州;布哈、李德辉领西川行枢密院,攻重庆,仍令德辉留成都给军食。
rén shēn, lǐ sī jìng gào yùn shǐ jiāng yì suǒ yán bèi wàng, zhǐ yì qī zǐ wèi zhèng, dì yuē:" qī zǐ qǐ wèi zhèng zhě yé?" zhào wù wèn.
壬申,李思敬告运使姜毅所言悖妄,指毅妻、子为证,帝曰:“妻、子岂为证者耶?”诏勿问。
gēng yín, zhào yù zhè dōng xī jiāng dōng xī, huái dōng xī hú nán běi fǔ zhōu jūn xiàn guān lì jūn mín:" xī yǐ wàn hù qiān hù yú duó qí mín, zhì lìng táo sàn, jīn xī yǐ rén mín guī zhī yuán jí zhōu xiàn. fán guǎn jūn jiàng xiào jí sòng guān lì, yǒu yǐ shì lì duó mín tián lú chǎn yè zhě, bǐ gè guī qí zhǔ, yuán zhǔ zé yǐ gěi fù jìn rén mín zhī wú shēng chǎn zhě. qí tián zū shāng shuì chá yán jiǔ cù jīn yín tiě zhì zhú huò hú pō kè chéng, cóng shí bàn zhī. fán gù sòng fán rǒng kē chà shèng jié shàng gòng jīng zǒng zhì qián bǎi yú jiàn, xī chú miǎn zhī."
庚寅,诏谕浙东、西、江东、西,淮东、西、湖南、北府州军县官吏军民:“昔以万户、千户渔夺其民,致令逃散,今悉以人民归之元籍州县。凡管军将校及宋官吏,有以势力夺民田庐产业者,俾各归其主,元主则以给附近人民之无生产者。其田租、商税、茶、盐、酒、醋、金、银、铁治、竹货、湖泊课程,从实办之。凡故宋繁冗科差、圣节上供、经总制钱百馀件,悉除免之。”
shì suì, xíng shěng yún nán sài yīn è dé qí, yǐ suǒ gǎi jùn xiàn shàng wén. yún nán sú wú lǐ yì, nán nǚ wǎng wǎng zì xiāng pèi ǒu, qīn sǐ zé huǒ zhī, bù wéi sàng jì, wú jīng dào sāng má, zǐ dì bù zhī dú shū. sài yīn è dé qí jiào zhī bài guì zhī jié, hūn yīn xíng méi, sǐ zhě wèi zhī guān guǒ diàn jì, jiào mín bō zhǒng, wèi bēi chí yǐ bèi shuǐ hàn, chuàng jiàn kǒng zǐ miào míng lún táng, gòu jīng shǐ, shòu xué tián, yóu shì wén fēng shāo xìng.
是岁,行省云南赛音谔德齐,以所改郡县上闻。云南俗无礼义,男女往往自相配偶,亲死则火之,不为丧祭,无秔稻桑麻,子弟不知读书。赛音谔德齐教之拜跪之节,婚姻行媒,死者、为之棺椁、奠祭,教民播种,为陂池以备水旱,创建孔子庙、明伦堂,购经史,授学田,由是文风稍兴。
yún nán mín yǐ bèi dài qián, shì shí chū xíng chāo fǎ, mín bù biàn zhī, sài yīn è dé qí wèi wén yú cháo, xǔ réng qí sú. yòu huàn shān lù xiǎn yuǎn, dào zéi chū mò, wèi xíng zhě bìng, xiāng dì zhì zhèn. měi zhèn shè tǔ qiú lì yī rén, bǎi fū zhǎng yī rén, wǎng lái zhě huò zāo jié lüè, zé zuì jí zhī. yǒu tǔ lì shù bèi, yuàn sài yīn è dé qí bù jǐ yòng, zhì jīng shī wū qí zhuān jiàn shù shì. dì gù shì chén yuē:" sài yīn è dé qí yōu guó ài mín, zhèn dòng xī zhī, cǐ bèi hé gǎn wū gào!" jí mìng xiè sòng sài yīn è dé qí chǔ zhì zhī. jì zhì, tuō qí xiè, qiě yù zhī yuē" ruò cáo bù zhī shàng yǐ pián yí mìng wǒ, gù sù wǒ zhuān jiàn. wǒ jīn bù rǔ zuì, qiě mìng rǔ yǐ guān, néng jié zhōng zì shú hū?" jiē kòu tóu bài xiè yuē:" mǒu yǒu sǐ zuì, píng zhāng jì shēng zhī ér yòu guān zhī, shì yǐ sǐ bào."
云南民以贝代钱,是时初行钞法,民不便之,赛音谔德齐为闻于朝,许仍其俗。又患山路险远,盗贼出没,为行者病,相地置镇。每镇设土酋吏一人,百夫长一人,往来者或遭劫掠,则罪及之。有土吏数辈,怨赛音谔德齐不己用,至京师诬其专僭数事。帝顾侍臣曰:“赛音谔德齐忧国爱民,朕洞悉之,此辈何敢诬告!”即命械送赛音谔德齐处治之。既至,脱其械,且谕之曰;“若曹不知上以便宜命我,故诉我专僭。我今不汝罪,且命汝以官,能竭忠自赎乎?”皆叩头拜谢曰:“某有死罪,平章既生之而又官之,誓以死报。”
jiāo zhǐ pàn fú bù cháng, hú guǎng shěng fā bīng lǚ zhēng, bù lì. sài yīn è dé qí qiǎn rén yù nì shùn huò fú, qiě yuē wèi xiōng dì, jiāo zhǐ wáng dà xǐ, qīn zhì yún nán, sài yīn è dé qí jiāo yíng, dài yǐ bīn lǐ, suì qǐ yǒng wèi fān chén.
交趾叛服不常,湖广省发兵屡征,不利。赛音谔德齐遣人谕逆顺祸福,且约为兄弟,交趾王大喜,亲至云南,赛音谔德齐郊迎,待以宾礼,遂乞永为籓臣。
luó pán diān pàn, wǎng zhēng zhī, yǒu yōu sè, cóng zhě wèn gù, sài yīn è dé qí yuē" wú fēi yōu chū zhēng yě, yōu rǔ cáo mào fēng dí, bù xìng yǐ wú gū ér sǐ yòu yōu rǔ cáo jié lǔ píng mín, shǐ bù liáo shēng, jí mín pàn zé yòu cóng ér zhēng zhī ěr." shī cì luó pán chéng, sān rì, bù jiàng, zhū jiàng qǐng gōng zhī, sài yīn è dé qí bù kě, qiǎn shǐ yǐ lǐ yù zhī, luó pán zhǔ fèng mìng. yuè sān rì, yòu bù jiàng, zhū jiàng fèn yǒng qǐng jìn bīng, sài yīn è dé qí yòu bù kě. é ér jiāng zú yǒu chéng chéng jìn gōng zhě, sài yīn è dé qí dà nù, jù míng jīn zhǐ zhī, zhào wàn hù chì zé zhī yuē" tiān zǐ mìng wǒ ān fǔ yún nán, wèi cháng mìng yǐ shā lù yě. wú zhǔ jiàng mìng ér shàn gōng, yú jūn fǎ dāng zhū." mìng zuǒ yòu fù zhī. zhū jiàng kòu shǒu, qǐng qí chéng xià zhī rì cóng shì. luó pán zhǔ wén zhī yuē:" píng zhāng kuān rén rú cǐ, wú jù mìng, bù xiáng." nǎi jǔ guó chū jiàng, jiāng zú yì shì bù zhū, suì gǎi wéi yuán jiāng fǔ. yóu shì xī nán zhū yí xī rán kuǎn fù.
罗槃甸叛,往征之,有忧色,从者问故,赛音谔德齐曰;“吾非忧出征也,忧汝曹冒锋镝,不幸以无辜而死;又忧汝曹劫掳平民,使不聊生,及民叛则又从而征之耳。”师次罗槃城,三日,不降,诸将请攻之,赛音谔德齐不可,遣使以理谕之,罗槃主奉命。越三日,又不降,诸将奋勇请进兵,赛音谔德齐又不可。俄而将卒有乘城进攻者,赛音谔德齐大怒,遽鸣金止之,召万户叱责之曰;“天子命我安抚云南,未尝命以杀戮也。无主将命而擅攻,于军法当诛。”命左右缚之。诸将叩首,请俟城下之日从事。罗槃主闻之曰:“平章宽仁如此,吾拒命,不祥。”乃举国出降,将卒亦释不诛,遂改为元江府。由是西南诸夷翕然款附。
yí qiú měi lái jiàn, lì yǒu suǒ xiàn nà, sài yīn è dé qí xī fēn cì cóng guān, huò yǐ gěi pín mín, qiū háo wú suǒ sī. wèi jiǔ shí láo qiú zhǎng, zhì yì guān wà lǚ, yì qí huì fú cǎo lǚ, qiú jiē gǎn yuè.
夷酋每来见,例有所献纳,赛音谔德齐悉分赐从官,或以给贫民,秋毫无所私。为酒食劳酋长,制衣冠、袜履,易其卉服、草履,酋皆感悦。
shì zǔ shèng dé shén gōng wén wǔ huáng dì zhì yuán shí sì nián sòng jǐng yán èr nián
○世祖圣德神功文武皇帝至元十四年(宋景炎二年)
chūn, zhēng yuè, bǐng shēn, yǐ jiāng nán píng, bǎi xìng pí yú gōng jūn, miǎn zhū lù jīn suì suǒ nà sī yín.
春,正月,丙申,以江南平,百姓疲于供军,免诸路今岁所纳丝、银。
bīng xià tīng guān, sòng wén tiān xiáng yù jù chéng jù zhàn, tīng shǒu huáng qù jí wén sòng zhǔ háng hǎi, yōng bīng yǒu yì zhì, tiān xiáng nǎi yí jūn zhāng zhōu. shí zhào mèng yíng děng jūn hái, wú jùn bù zhì. wèi jǐ, jùn yǔ qù jí jù jiàng.
兵下汀关,宋文天祥欲据城拒战,汀守黄去疾闻宋主航海,拥兵有异志,天祥乃移军漳州。时赵孟瀯等军还,吴浚不至。未几,浚与去疾俱降。
sì hàn tiān shī zhāng zōng yǎn zhào zhì dà dū, dì mìng bǎi guān jiāo láo, dài yǐ kè lǐ, yīn cì hào yǎn dào líng yìng chōng hé zhēn rén, lǐng jiāng xī zhū lù dào jiào. xún lìng xiū zhōu tiān jiào yú cháng chūn gōng, shì bì, hái lóng hǔ shān, liú dì zǐ zhāng liú sūn yú dà dū.
嗣汉天师张宗演召至大都,帝命百官郊劳,待以客礼,因赐号演道灵应冲和真人,领江西诸路道教。寻令修周天醮于长春宫,事毕,还龙虎山,留弟子张留孙于大都。
guǐ mǎo, fù lì zhū dào tí xíng àn chá sī. xiān shì, jiān chá yù shǐ yáo tiān fú wèi yù shǐ dài fū yī shí tè mù ěr yuē:" àn chá sī zhī shè, suǒ yǐ guǎng shì tīng, yú fēi cháng, lǜ zhì shēn yuǎn, bù dàn shéng yǒu sī yǐ yě, bù yí bà." yī shí tè mù ěr hài rán yuē:" wēi gōng yán, jǐ shī zhī." yè, rù dì wò nèi, zòu qí yán, dì dà wù, zhì shì fù lì zhī. ā hā mǎ tè bù yuè, zuǒ qiān tiān fú héng zhōu lù tóng zhī.
癸卯,复立诸道提刑按察司。先是,监察御史姚天福谓御史大夫伊实特穆尔曰:“按察司之设,所以广视听,虞非常,虑至深远,不但绳有司已也,不宜罢。”伊实特穆尔骇然曰:“微公言,几失之。”夜,入帝卧内,奏其言,帝大悟,至是复立之。阿哈玛特不悦,左迁天福衡州路同知。
jiǎ yín, chì:" sòng fú wáng zhào yǔ ruì jiā zī zhī zài háng yuè zhě, yǒu sī niǎn zhì jīng shī, fù qí jiā."
甲寅,敕:“宋福王赵与芮家赀之在杭、越者,有司辇至京师,付其家。”
sòng zhī xún zhōu liú xìng, zhī méi zhōu qián róng zhī, bìng yǐ chéng jiàng.
宋知循州刘兴,知梅州钱荣之,并以城降。
èr yuè, guǐ hài, huì chū dōng běi, zhǎng sì chǐ yú.
二月,癸亥,彗出东北,长四尺馀。
guǎng zhōu xià, suì pò guǎng dōng zhū jùn.
广州下,遂破广东诸郡。
wú jùn jì jiàng, yīn zhì zhāng zhōu shuō wén tiān xiáng jiàng, tiān xiáng zé yǐ dà yì, zhǎn zhī.
吴浚既降,因至漳州说文天祥降,天祥责以大义,斩之。
dì rú shàng dōu.
帝如上都。
nán fá zhī shī yǐn hái, liú qián shuō yǒu wèi fú zhōu xuān wèi shǐ, wáng jī wēng fù zhī. shí běi fāng yǒu jǐng, dì zhào zhū jiàng bān shī, fán zhū jiàng jí huái bīng zài fú ān zhě, mìng lǐ xióng tǒng zhī.
南伐之师引还,留潜说友为福州宣慰使,王积翁副之。时北方有警,帝召诸将班师,凡诸将及淮兵在福安者,命李雄统之。
rén wǔ, huī jí fǔ èr zhōu chéng, yǐ lóng xīng bīn jiāng, gū cún zhī.
壬午,隳吉、抚二州城,以隆兴滨江,姑存之。
yǐ xī zēng jiā mù yáng lǎ lēi zhì wèi jiāng nán zǒng shè, zhǎng shì jiào, chú sēng zū fù, jìn rǎo sì yǔ zhě.
以西增嘉木杨喇勒智为江南总摄,掌释教,除僧租赋,禁扰寺宇者。
sān yuè, sòng wén tiān xiáng fù méi zhōu.
三月,宋文天祥复梅州。
lǐ xióng shā qián shuō yǒu.
李雄杀潜说友。
sòng chén zàn jǔ bīng zhū lín huá, fù xīng huà jūn. zàn, wén lóng cóng zǐ yě.
宋陈瓚举兵诛林华,复兴化军。瓚,文龙从子也。
dì yǐ qù dōng wú yǔ xuě, chūn zé wèi jì, wèn biàn mín shì yú hàn lín guó shǐ yuàn yē lǜ zhù yáo shū wáng pán dòu mò děng, duì yuē" zú shí zhī dào, wéi jié fú fèi, mí gǔ zhī duō, wú yú láo lǐ, kuàng zì zhōu hàn yǐ lái, cháng yǒu míng jìn. qí shén sài shè, fèi yì bù zī, yí yī qiè jìn zhǐ." cóng zhī.
帝以去冬无雨雪,春泽未继,问便民事于翰林国史院耶律铸、姚枢、王磐、窦默等,对曰;“足食之道,唯节浮费,靡谷之多,无逾醪醴,况自周、汉以来,尝有明禁。祈神赛社,费亦不资,宜一切禁止。”从之。
hàn lín dài zhì huò lù wáng sī lián, cháng jìn dú tōng jiàn, zhì táng tài zōng yǒu shā wèi zhēng yǔ, jí zhǎng sūn huáng hòu jìn jiàn shì, dì mìng nèi guān yǐn zhì huáng hòu gé, jiǎng yǎn qí shuō. hòu yuē:" shì chéng yǒu yì yú chén zhōng. ěr yí zé shàn yán jìn jiǎng, shèn wù yǐ dú cí fán shàng tīng yě. měi shì dú, dì mìng yù shǐ dài fū yī shí tè mù ěr tài shī yī chè chá lǎ yù shǐ zhōng chéng sà lǐ màn děng xián tīng shòu yān.
翰林待制获鹿王思廉,尝进读《通鉴》,至唐太宗有杀魏征语,及长孙皇后进谏事,帝命内官引至皇后阁,讲衍其说。后曰:“是诚有益于宸衷。尔宜择善言进讲,慎勿以渎辞烦上听也。每侍读,帝命御史大夫伊实特穆尔、太师伊彻察喇、御史中丞萨里曼等咸听受焉。
lián xī xiàn zài jiāng líng, jí jiǔ bù yù. dǒng wén zhōng yán yú dì yuē:" jiāng líng shī rè, rú xī xiàn bìng hé?" dì jí zhào xī xiàn hái. jiāng líng mín hào qì zhē dào, liú zhī bù dé, xiāng yǔ huà xiàng jiàn cí. xī xiàn hái, náng tuó xiāo rán, qín shū zì suí ér yǐ. dì zhī qí pín, tè cì jīn chāo.
廉希宪在江陵,疾久不愈。董文忠言于帝曰:“江陵湿热,如希宪病何?”帝即召希宪还。江陵民号泣遮道,留之不得,相与画像建祠。希宪还,囊橐萧然,琴书自随而已。帝知其贫,特赐金钞。
xià, sì yuè, sòng guǎng dōng zhì zhì shǐ zhāng zhèn sūn fù guǎng zhōu.
夏,四月,宋广东制置使张镇孙复广州。
sòng wén tiān xiáng yǐn bīng zì méi zhōu chū jiāng xī, jí gàn bīng jiē huì zhī, suì fù huì chāng xiàn.
宋文天祥引兵自梅州出江西,吉、赣兵皆会之,遂复会昌县。
sòng huái rén zhāng dé xīng, yǔ huái xī yě rén yuán zhài liú yuán děng qǐ bīng xīng fù, sī kōng shān mín fù gāo jǔ bīng yīng zhī, suì fù huáng zhōu shòu chāng jūn, yòng jǐng yán zhēng shuò. jiǎ jū zhēn shǐ hú běi xuān wèi shǐ zhèng dǐng jiāng bīng jù zhī, dǐng yán:" è zhī dà xìng jiē yǔ gāo tōng, qǐng xiān chú zhī yǐ jué huò běn." jū zhēn bù kě. dǐng jiāng xíng, liú qí suǒ shàn bù jiàng yuē:" wén wú hái bīng, rǔ jí jǔ fēng chéng lóu, nèi wài hé fā, dāng jǐn shā chéng zhōng dà xìng." dǐng yǔ dé xīng yù yú fán kǒu, zhàn bài, nì sǐ.
宋淮人张德兴,与淮西野人原寨刘源等起兵兴复,司空山民傅高举兵应之,遂复黄州、寿昌军,用景炎正朔。贾居贞使湖北宣慰使郑鼎将兵拒之,鼎言:“鄂之大姓皆与高通,请先除之以绝祸本。”居贞不可。鼎将行,留其所善部将曰:“闻吾还兵,汝即举烽城楼,内外合发,当尽杀城中大姓。”鼎与德兴遇于樊口,战败,溺死。
wǔ yuè, guǐ sì, shēn yán dà dū jiǔ jìn, fàn zhě jí qí jiā zī, sàn zhī pín mín.
五月,癸巳,申严大都酒禁,犯者籍其家资,散之贫民。
lián xī xiàn zhì shàng dōu, tài cháng qīng tián zhōng liáng lái wèn jí. xī xiàn wèi yuē:" shàng dōu, shèng shàng lóng fēi zhī dì, tiān xià shì wéi gēn běn. jìn wén lóng gāng shī huǒ, yán shāo mín jū, cǐ cháng shì ěr, shèn wù lìng wàng tán dì lǐ zhě huò dòng shàng yì." wèi jǐ, guǒ yǒu shù bèi yǐ xǐ zhì dū yì shì zòu, shū mì fù shǐ zhāng yì zhōng shū zuǒ chéng zhāng wén qiān yǔ zhī tíng biàn, lì yán bù kě, dì bù yuè. míng rì, zhào zhōng liáng zhì qí shì, zhōng liáng yǐ xī xiàn yǔ duì, dì yuē:" xī xiàn bìng shén, yóu lǜ jí cǐ yé?" qí yì suì zhǐ. zhào zhēng míng yī yú yáng zhōu shì qí jí, xī xiàn fú yào, néng zhàng ér qǐ. dì xǐ wèi xī xiàn yuē:" qīng dé liáng yī, jí xiàng yù yǐ." duì yuē:" yī chí shàn yào, yǐ liáo chén jí, gǒu néng jiè shèn, zé chéng rú shèng yù. shè huò sì duò, liáng yī hé yì!" gài yǐ yī yǐ fěng yě.
廉希宪至上都,太常卿田忠良来问疾。希宪谓曰:“上都,圣上龙飞之地,天下视为根本。近闻龙冈失火,延烧民居,此常事耳,慎勿令妄谈地理者惑动上意。”未几,果有数辈以徙置都邑事奏,枢密副使张易、中书左丞张文谦与之廷辩,力言不可,帝不悦。明日,召忠良质其事,忠良以希宪语对,帝曰:“希宪病甚,犹虑及此耶?”其议遂止。诏征名医于扬州视其疾,希宪服药,能杖而起。帝喜谓希宪曰:“卿得良医,疾向愈矣。”对曰:“医持善药,以疗臣疾,苟能戒慎,则诚如圣谕。设或肆惰,良医何益!”盖以医以讽也。
xīn hài, yǐ hé nán shān dōng shuǐ hàn chú hé pō kè, tīng mín zì yú.
辛亥,以河南、山东水旱、除河泊课,听民自渔。
yǐ mǎo, xuǎn méng gǔ hàn jūn xiāng shēn xìu wèi.
乙卯,选蒙古、汉军相参宿卫。
liù yuè, xīn yǒu, sòng wén tiān xiáng jūn rù yú dōu.
六月,辛酉,宋文天祥军入雩都。
bǐng yín, sòng fú zhōu ān fǔ yáng lì jí qí zǐ sì róng xiāng jì jiàng, mìng lì wèi kuí lù ān fǔ shǐ, sì róng wèi guǎn jūn dū tǒng.
丙寅,宋涪州安抚杨立及其子嗣荣相继降,命立为夔路安抚使,嗣荣为管军都统。
qiū, qī yuè, sòng wén tiān xiáng qiǎn zhào shí shǎng děng fēn dào fù jí gàn zhū xiàn, suì wéi gàn zhōu. héng shān rén zhào fán fǔ zhōu rén hé shí jiē yǐ bīng yīng zhī.
秋,七月,宋文天祥遣赵时赏等分道复吉、赣诸县,遂围赣州。衡山人赵璠、抚州人何时皆以兵应之。
rén chén, chì:" fàn dào zhě jiē qì shì." fú bǎo láng dǒng wén zhōng, yán dào yǒu qiáng qiè, zāng yǒu duō guǎ, shì nán xī zhì yú fǎ, dì rán qí yán, jù mìng zhǐ zhī.
壬辰,敕:“犯盗者皆弃市。”符宝郎董文忠,言盗有强、窃,赃有多寡,似难悉置于法,帝然其言,遽命止之。
cáo sī yì tōng qìn shuǐ, shǐ dōng liú hé yù hé yǐ biàn cáo, dǒng wén yòng yuē:" wèi wèi jùn, dì zuì xià, dà yǔ shí xíng, qìn zhé yì chū bǎi shí lǐ jiān, yǔ gèng shén, shuǐ bù dé dá yú hé, jí jìn yín jí wèi. jīn yòu dào zhī shǐ lái, qǐ wéi wú wèi, jiāng wú dà míng zhǎng lú yǐ." huì cháo yì qiǎn shǐ xiāng dì xíng, wén yòng shàng yán:" wèi zhōu chéng zhōng fú tú zuì gāo zhě, cái yǔ qìn shuǐ píng, shì bù kě kāi yě." shì dé qǐn bù xíng.
漕司议通沁水,使东流合御河以便漕,董文用曰:“卫为郡,地最下,大雨时行,沁辄溢出百十里间,雨更甚,水不得达于河,即浸淫及卫。今又道之使来,岂惟无卫,将无大名、长芦矣。”会朝议遣使相地形,文用上言:“卫州城中浮图最高者,才与沁水平,势不可开也。”事得寝不行。
guǐ mǎo, zhū wáng xī lǐ jì jié běi píng wáng yú a lǐ mǎ tú zhī dì, xiè xì yòu chéng xiàng ān tú xié zhū wáng yǐ pàn, shǐ tōng hǎo yú hā dōu. hā dōu fú nà, suì lǜ bīng zhì hé lín chéng běi. dì mìng bā yán lǜ bīng wǎng yù zhī.
癸卯,诸王锡里济劫北平王于阿里玛图之地,械系右丞相安图胁诸王以叛,使通好于哈都。哈都弗纳,遂率兵至和林城北。帝命巴延率兵往御之。
yǐ sì, sòng zhāng shì jié zì jiāng huái bīng tǎo pú shòu gēng. shí tīng zhāng zhū lù jù dào chén diào yǎn jí shē fù xǔ fū rén suǒ tǒng zhū dòng shē jūn jiē huì, bīng shì shāo zhèn, shòu gēng bì chéng zì shǒu. shì jié suì chuán xí zhū lù, chén zàn qǐ jiā dīng, zhào mù wǔ bǎi rén yīng shì jié, shì jié qiǎn jiàng gāo rì xīn fù shào wǔ jūn. huái bīng zài fú zhōu zhě, móu shā wáng jī wēng yǐ yīng zhāng shì jié, shì jué, jiē wèi jī wēng suǒ shā.
乙巳,宋张世杰自将淮兵讨蒲寿庚。时汀、漳诸路剧盗陈吊眼及畲妇许夫人所统诸峒畲军皆会,兵势稍振,寿庚闭城自守。世杰遂传檄诸路,陈瓚起家丁,召慕五百人应世杰,世杰遣将高日新复邵武军。淮兵在福州者,谋杀王积翁以应张世杰,事觉,皆为积翁所杀。
bǐng wǔ, zhì yù shǐ tái yú yáng zhōu, yǐ dōu yuán shuài jiāng wèi wèi yù shǐ dài fū, zhì bā dào tí xíng àn chá sī. wèi yuē:" bì xià yǐ chén wèi ěr mù, chén yǐ jiān chá yù shǐ àn chá sī wèi ěr mù, tǎng fēi qí rén, shì rén zhī ěr mù xiān zì bì sè, xià qíng hé yóu shàng dá!" dì jiā zhī, mìng yù shǐ tái qīng qí xuǎn, měi chú mù zhì, bì jí mù liáo yù shǐ yì qí kě fǒu, bù xié gōng lùn zhě, jí hé qù zhī.
丙午,置御史台于扬州,以都元帅姜卫为御史大夫,置八道提刑按察司。卫曰:“陛下以臣为耳目,臣以监察御史、按察司为耳目,倘非其人,是人之耳目先自闭塞,下情何由上达!”帝嘉之,命御史台清其选,每除目至,必集幕僚、御史议其可否,不协公论者,即劾去之。
wù shēn, dōng chuān dōu yuán shuài zhāng dé rùn qǔ fú zhōu.
戊申,东川都元帅张德润取涪州。
zhì xíng zhōng shū shěng yú jiāng xī, yǐ dá chūn wèi yòu chéng, mǐn zhū ěr dān wèi zuǒ chéng, lǐ héng pú shòu gēng jī péng fēi bìng cān zhī zhèng shì, xíng jiāng xī shěng shì.
置行中书省于江西,以达春为右丞,敏珠尔丹为左丞,李恒、蒲寿庚、积鹏飞并参知政事,行江西省事。
dīng sì, yǐ cān zhī zhèng shì xíng jiāng dōng dào xuān wèi shǐ lǚ wén huàn wèi zhōng shū zuǒ chéng.
丁巳,以参知政事、行江东道宣慰使吕文焕为中书左丞。
zhào huáng zǐ ān xī wáng běi zhēng, mìng wáng xiāng shāng tǐng yuē:" guān zhōng shì yǒu bù biàn zhě, kě xī gēng zhāng zhī." tǐng jìn shí cè yú wáng, yuē:" mù qīn lín, ān rén xīn, jìng mín shí, bèi bù yú, jìng mín shēng, yī shì quán, qīng xīn yuán, jǐn zì zhì, gù gēn běn, chá xià qíng. wáng wèi zhì jiǔ jiā nà.
诏皇子安西王北征,命王相商挺曰:“关中事有不便者,可悉更张之。”挺进十策于王,曰:“睦亲邻,安人心,敬民时,备不虞,敬民生,一事权,清心源,谨自治,固根本,察下情。王为置酒嘉纳。
bā yuè, lǐ héng qiǎn bīng yuán gàn, ér zì jiāng gōng wén tiān xiáng yú xīng guó. tiān xiáng bù yì héng cù zhì, qiǎn bīng zhàn zhōng bù, bù lì. shí zōu sù jù bīng shù wàn yú yǒng fēng, tiān xiáng yǐn bīng jiù zhī, huì sù bīng xiān kuì, héng zhuī tiān xiáng zhì fāng shí lǐng, jí zhī. zhū jiàng gǒng xìn yǐ duǎn bīng jiē zhàn, héng yí yǒu fú, liǎn bīng bù jìn. xìn zuò jù shí, yú zú shì zuǒ yòu, jiàn yǔ jí, yì bù dòng, héng cóng jiān dào jiù shì zhī, chuàng bèi tǐ ér sǐ bù pū. tiān xiáng zhì kōng kēng, bīng jǐn kuì. shí zhào shí shǎng zuò jiān yú, zhuī bīng wèn wèi shuí, shí shǎng yuē:" wǒ xìng wén." zhuī bīng yǐ wéi tiān xiáng, qín zhī. tiān xiáng yóu shì de yǔ dù hǔ zōu sù děng yì qù. zhì xún zhōu, sǎn bīng pō jí. tiān xiáng qī zǐ jí mù liáo kè jiāng jiē bèi zhí. shí shǎng zhì lóng xīng, fèn mà bù qū, liáo shǔ yǒu xì lèi zhì zhě, zhé huī qù, yún:" xiǎo xiǎo qiān tīng guān ěr, zhí zhī hé wéi!" dé tuō zhě shén zhòng. lín xíng, liú zhū yán zì biàn, shí shǎng chì yuē:" sǐ ěr, hé bì rán!" yú shì bèi zhí zhě jiē sǐ. héng sòng tiān xiáng qī zǐ jiā shǔ yú yàn, èr zi sǐ yú dào. xìn, ān fēng rén yě.
八月,李恒遣兵援赣,而自将攻文天祥于兴国。天祥不意恒猝至,遣兵战钟步,不利。时邹洬聚兵数万于永丰,天祥引兵就之,会洬兵先溃,恒追天祥至方石岭,及之。诸将巩信以短兵接战,恒疑有伏,敛兵不进。信坐巨石,馀卒侍左右,箭雨集,屹不动,恒从间道就视之,创被体而死不仆。天祥至空坑,兵尽溃。时赵时赏坐肩舆,追兵问为谁,时赏曰:“我姓文。”追兵以为天祥,擒之。天祥由是得与杜浒、邹洬等逸去。至循州,散兵颇集。天祥妻子及幕僚、客将皆被执。时赏至隆兴,愤骂不屈,僚属有系累至者,辄麾去,云:“小小签厅官耳,执之何为!”得脱者甚众。临刑,刘洙颜自辨,时赏叱曰:“死耳,何必然!”于是被执者皆死。恒送天祥妻子、家属于燕,二子死于道。信,安丰人也。
jiǔ yuè, wù shēn, yè tè mì shí pò shào wǔ jūn, rù fú ān. sòng zhǔ zhōu cì guǎng zhī qiǎn wān. mìng dá chūn yǔ lǐ héng lǚ shī kuí děng yǐ bù zú rù dà yǔ lǐng, méng gǔ dài suǒ duō pú shòu gēng jí yuán shuài liú shēn děng yǐ zhōu shī xià hǎi, hé zhuī sòng èr wáng.
九月,戊申,页特密实破邵武军,入福安。宋主舟次广之浅湾。命达春与李恒、吕师夔等以步卒入大庾岭,蒙古岱、索多、蒲寿庚及元帅刘深等以舟师下海,合追宋二王。
sòng zhāng shì jié shǐ xiè hóng yǒng jìn gōng quán zhōu nán mén, bù lì. pú shòu gēng fù yīn lù shē jūn, gōng chéng bù lì, dé jiān dào qiú jiù yú suǒ duō. zhì shì suǒ duō lái yuán, shì jié jiě wéi, hái qiǎn wān. liú shēn yán wáng jī wēng cháng tōng shū yú zhāng shì jié, jī wēng yì shàng yán bīng dān ruò, ruò bù zàn cóng, kǒng wèi hé jùn shēng líng zhī huàn, dì yuán qí zuì.
宋张世杰使谢洪永进攻泉州南门,不利。蒲寿庚复阴赂畲军,攻城不力,得间道求救于索多。至是索多来援,世杰解围,还浅湾。刘深言王积翁尝通书于张世杰,积翁亦上言兵单弱,若不暂从,恐为合郡生灵之患,帝原其罪。
áng jí ěr děng jiāng bīng xí sī kōng shān zhài, pò zhī. huáng zhōu fù pò, shā zhāng dé xīng, zhí qí zi yǐ qù. fù gāo biàn xìng míng chū zǒu, xún bèi huò, sǐ zhī.
昂吉尔等将兵袭司空山寨,破之。黄州复破,杀张德兴,执其子以去。傅高变姓名出走,寻被获,死之。
bā yán tǎo xī lǐ jì, yù yú è lēi huān hé, jiā shuǐ ér chén, xiāng chí zhōng rì, qí qí xiè, huī jūn wèi liǎng duì, yǎn qí bù bèi, pò zhī. xī lǐ jì zǒu, sǐ.
巴延讨锡里济,遇于鄂勒欢河,夹水而陈,相持终日,俟其懈,麾军为两队,掩其不备,破之。锡里济走,死。
dōng, shí yuè, bǐng chén shuò, rì yǒu shí zhī.
冬,十月,丙辰朔,日有食之。
jǐ wèi, xiǎng yú tài miào.
己未,享于太庙。
sòng yǐ lù xiù fū tóng qiān shū shū mì yuàn shì. xiù fū zhī zhé, zhāng shì jié ràng chén yí zhōng yuē:" cǐ hé rú shí, dòng yǐ tái jiàn lùn rén?" yí zhōng huáng kǒng, jí zhào xiù fū hái xíng cháo. shí bō yuè hǎi bīn, shù shì shū lüè, yáng tài fēi chuí lián yǔ qún chén yǔ, yóu zì chēng nú. měi shí jié cháo huì, dú xiù fū yǎn rán zhèng hù lì rú zhì cháo, huò shí zài háng zhōng, qī rán qì xià, yǐ cháo yī wěn lèi, yī jǐn shī, zuǒ yòu wú bù bēi tòng zhě.
宋以陆秀夫同签书枢密院事。秀夫之谪,张世杰让陈宜中曰:“此何如时,动以台谏论人?”宜中惶恐,亟召秀夫还行朝。时播越海滨,庶事疏略,杨太妃垂帘与群臣语,犹自称奴。每时节朝会,独秀夫俨然正笏立如治朝,或时在行中,凄然泣下,以朝衣抆泪,衣尽湿,左右无不悲恸者。
jiǎ shēn, yǐ xíng shěng cān zhèng hū tú tè mù ěr cuī bīn bìng wèi zhōng shū zuǒ chéng, è zhōu dá lū gá qí zhāng dǐng, hú běi xuān wèi shǐ jiǎ jū zhēn bìng cān zhī zhèng shì.
甲申,以行省参政呼图特穆尔、崔斌并为中书左丞,鄂州达噜噶齐张鼎,湖北宣慰使贾居贞并参知政事。
bō zhōu ān fǔ shǐ yáng bāng xiàn yán:" běn zú zì táng zhì sòng, shì shǒu cǐ tǔ jiāng wǔ bǎi nián, zuó fèng zhǐ xǔ lìng réng jiù, qǐ xiáng xǐ shū." cóng zhī.
播州安抚使杨邦宪言:“本族自唐至宋,世守此土将五百年,昨奉旨许令仍旧,乞降玺书。”从之。
suǒ duō zhì xīng huà, sòng chén zàn bì chéng jiān shǒu. suǒ duō lín chéng yù zhī, shǐ shí yǔ xià, nǎi zào yún tī pào shí, gōng pò qí chéng. zàn yǐ sǐ zì shì, xiàng zhàn zhōng rì. huò zàn, chē liè zhī, tú qí mín, xuè liú yǒu shēng.
索多至兴化,宋陈瓚闭城坚守。索多临城谕之,矢石雨下,乃造云梯砲石,攻破其城。瓚以死自誓,巷战终日。获瓚,车裂之,屠其民,血流有声。
shí yī yuè, dá chūn lìng suǒ duō qǔ dào quán zhōu fàn hǎi, huì yú guǎng zhī fù chǎng. suǒ duō qǔ xīng huà jūn jí zhāng zhōu, jìn gōng cháo zhōu, shǒu chén mǎ fā jié lì jù shǒu, kǒng shī qī, shě zhī qù. zhì huì zhōu, yǔ lǚ shī kuí hé jūn qù guǎng zhōu. gēng yín, zhì zhì shǐ zhāng zhèn sūn jí shì láng tán yīng dòu yǐ chéng jiàng, dá chūn suì huī guǎng zhōu chéng.
十一月,达春令索多取道泉州泛海,会于广之富场。索多取兴化军及漳州,进攻潮州,守臣马发竭力拒守,恐失期,舍之去。至惠州,与吕师夔合军趣广州。庚寅,制置使张镇孙及侍郎谭应斗以城降,达春遂隳广州城。
yuán shuài liú shēn gōng qiǎn wān, sòng zhāng shì jié zhàn bù lì, fèng sòng zhǔ zǒu xiù shān. shān zhōng jū mín wàn yú jiā, shì jié mǎi fù mín zhái, yǐ jū sòng zhǔ, jūn shì duō bìng sǐ. shì jié fù fèng sòng zhǔ fù jǐng ào. chén yí zhōng dùn rù zhàn chéng.
元帅刘深攻浅湾,宋张世杰战不利,奉宋主走秀山。山中居民万馀家,世杰买富民宅,以居宋主,军士多病死。世杰复奉宋主赴井澳。陈宜中遁入占城。
zhào:" fán wěi zào bǎo chāo, tóng qíng zhě bìng sǐ qí fēn yòng zhě jiǎn sǐ, zhàng zhī. jù wèi lìng."
诏:“凡伪造宝钞,同情者并死;其分用者减死,杖之。具为令。”
gēng zǐ, yǐ lì bù shàng shū bā tú lǔ dǐng cān zhī zhèng shì.
庚子,以吏部尚书巴图鲁鼎参知政事。
mìng zhòng shū shěng xí yù zhōng wài:" jiāng nán jì píng, sòng yí yuē' wáng sòng', xíng zài yí yuē' háng zhōu'."
命中书省檄谕中外:“江南既平,宋宜曰‘亡宋’,行在宜曰‘杭州’。”
shí jūn shì fú wēn tái mín nán nǚ shù qiān kǒu, zhè dōng xuān wèi shǐ chén hù xīn zhì, xī duó hái zhī. wèi jǐ, xíng shěng què mín shāng jiǔ shuì, hù qǐng yuē:" bīng huǒ zhī yú, shāng cán zhī mín, yí cóng kuān xù." bù bào. qiǎn hù jiǎn fù qìng yuán tái zhōu mín tián, jí hái, zhì xīn chāng, zhí yù shān xiāng dào, cāng cù bù jí wèi bèi, suì yù hài.
时军士俘温、台民男女数千口,浙东宣慰使陈祜新至,悉夺还之。未几,行省榷民商酒税,祜请曰:“兵火之馀,伤残之民,宜从宽恤。”不报。遣祜检复庆元、台州民田,及还,至新昌,值玉山乡盗,仓猝不及为备,遂遇害。
shí èr yuè, gēng wǔ, sòng liáng shān jūn yuán shì ān yǐ chéng jiàng.
十二月,庚午,宋梁山军袁世安以城降。
yǐ hài, yǐ cān yì zhōng shū shěng shì gěng rén cān zhī zhèng shì. dōu yuán shuài yáng wén ān gōng xián chún fǔ, kè zhī.
乙亥,以参议中书省事耿仁参知政事。都元帅杨文安攻咸淳府,克之。
bǐng zǐ, sòng zhǔ zhì jǐng ào, jù fēng dà zuò, zhōu bài, jǐ nì. sòng zhǔ jīng jì chéng jí. xún yú, zhū jūn shì shāo jí, sǐ zhě guò bàn. liú shēn gōng jǐng ào, sòng zhǔ bēn xiè nǚ xiá, fù rù hǎi. shēn zhuī zhì qī lǐ yáng, jī bài zhī, huò sòng zhǔ zhī jiù yú rú guī. sòng zhǔ yù wǎng zhàn chéng, bù guǒ.
丙子,宋主至井澳,飓风大作,舟败,几溺。宋主惊悸成疾。旬馀,诸军士稍集,死者过半。刘深攻井澳,宋主奔谢女峡,复入海。深追至七里洋,击败之,获宋主之舅俞如珪。宋主欲往占城,不果。
shì suì, qiǎn shǐ zhēng miǎn diàn cháo gòng, bù cóng, lǜ cóng qīn rǎo yǒng chāng. yún nán xíng shěng qiǎn bīng fá zhī, jiàng qí zhài sān bǎi yú ér hái.
是岁,遣使征缅甸朝贡,不从,率从侵扰永昌。云南行省遣兵伐之,降其砦三百馀而还。
shì zǔ shèng dé shén gōng wén wǔ huáng dì zhì yuán shí wǔ nián sòng jǐng yán sān nián, wǔ yuè hòu gǎi xiáng xìng yuán nián
○世祖圣德神功文武皇帝至元十五年(宋景炎三年,五月后改祥兴元年)
zhēng yuè, guǐ sì, xī jīng jī, fā sù zhèn zhī, réng yù ā hā mǎ tè guǎng zhù jī, yǐ bèi quē fá.
正月,癸巳,西京饥,发粟赈之,仍谕阿哈玛特广贮积,以备阙乏。
shùn dé fǔ zǒng guǎn zhāng wén huàn, tài yuán fǔ dá lū gá qí tái hā bù hā, yǐ àn chá sī fā qí jiān zāng, qiǎn rén yì shěng zì shǒu, fǎn yǐ zuì wū àn chá yù shǐ. tái chén zòu:" àn chá sī shè guǒ yǒu zuì, bù yīng yīn shì ér gào, yí dài wén huàn děng shì jué, fāng tīng qí sù." cóng zhī.
顺德府总管张文焕,太原府达噜噶齐台哈布哈,以按察司发其奸赃,遣人诣省自首,反以罪诬按察御史。台臣奏:“按察司设果有罪,不应因事而告,宜待文焕等事决,方听其诉。”从之。
jǐ hài, jìn guān lì jūn mín mài suǒ qǔ jiāng nán zǐ nǚ jí wèi chāng zhě, mài mǎi zhě liǎng zuì zhī, méi qí zhí, rén fù wèi liáng.
己亥,禁官吏、军民卖所娶江南子女及为娼者,卖买者两罪之,没其直,人复为良。
shān dōng tí xíng àn chá shǐ xú shì lóng yí huái dōng, sòng jiāng xǔ qióng jiā tóng gào qióng nì guān kù cái, yǒu sī xì qí qī nú zhēng zhī. shì lóng yuē:" qióng suǒ nì zhě, gù sòng zhī wù, qǐ dé yǔ jīn dào guān cái zhě tóng lùn yé?" tóng liáo bù cóng, shì lóng dú kàng zhāng lì biàn, xíng tái shì zhī, shì bù wèn.
山东提刑按察使徐世隆移淮东,宋将许琼家僮告琼匿官库财,有司系其妻孥征之。世隆曰:“琼所匿者,故宋之物,岂得与今盗官财者同论耶?”同僚不从,世隆独抗章力辨,行台是之,释不问。
wù shēn, cóng ā hā mǎ tè qǐng, zì jīn yù shǐ tái fēi bái yú shěng, wú shàn zhào cāng kù lì, yì wú jiū qián gǔ shù, jí jí yì zhōng shū bù zhì zhě, zuì zhī.
戊申,从阿哈玛特请,自今御史台非白于省,毋擅召仓库吏,亦毋究钱谷数,及集议中书不至者,罪之。
jiàng fēng sòng fú wáng yǔ ruì wèi píng yuán jùn gōng.
降封宋福王与芮为平原郡公。
bù hā dū wāng liáng chén děng bīng rù chóng qìng, lǐ dé huī yí shū zhāng jué yuē:" jūn zhī wèi chén, bù qīn yú sòng zhī zǐ sūn hé zhī wèi zhōu, bù dà yú sòng zhī tiān xià. bǐ zǐ sūn yǐ jǔ tiān xià ér guī wǒ, rǔ yóu yǎn rán fù zǔ qióng shān, ér yuē zhōng yú suǒ shì, bù yì huò hū?" jué bù dá, bù hā zhì chéng xià, yíng zào yún tī é chē, jiāng gōng zhī. jué xī zhòng yǔ liáng chén áo zhàn, liáng chén shēn zhōng sì shǐ. míng rì, dū zhàn yì jí. jué yǔ yī sū dài ěr zhàn fú sāng bà, liáng chén děng cóng hòu hé jī zhī, jué bīng dà kuì. qí yè, dū tǒng zhào ān yǐ chéng jiàng. jué lǜ bīng xiàng zhàn, bù zhī, guī suǒ zhèn yǐn, bù dé, nǎi shùn liú zǒu fú, bù hā qiǎn zhōu shī yāo zhī, suì bèi zhí. jué, xī fèng zhōu rén.
布哈督汪良臣等兵入重庆,李德辉遗书张珏曰:“君之为臣,不亲于宋之子孙;合之为州,不大于宋之天下。彼子孙已举天下而归我,汝犹偃然负阻穷山,而曰忠于所事,不亦惑乎?”珏不答,布哈至城下,营造云梯、鹅车,将攻之。珏悉众与良臣鏖战,良臣身中四矢。明日,督战益急。珏与伊苏岱尔战扶桑坝,良臣等从后合击之,珏兵大溃。其夜,都统赵安以城降。珏率兵巷战,不支,归索鸩饮,不得,乃顺流走涪,布哈遣舟师邀之,遂被执。珏,西凤州人。
xiān shì lú zhōu shí jǐn, wèi wàn hù tú men dá lēi suǒ pò, ān fǔ wáng shì chāng zì jīng sǐ. dōng chuān fù dōu yuán shuài zhāng dé rùn pò fú zhōu, shǒu jiāng wáng míng jí zǒng xiá hán wén guǎng zhāng yù chūn, jiē bù qū, bèi shā. shào qìng nán píng kuí shī ēn bō zhū zhōu xiāng jì jiàng.
先是泸州食尽,为万户图们达勒所破,安抚王世昌自经死。东川副都元帅张德润破涪州,守将王明及总辖韩文广、张遇春,皆不屈,被杀。绍庆、南平、夔、施、恩、播诸州相继降。
dìng wǔ guān chéng xí zhī zhì: fán yǒu gōng shēng zhì zhě, yuán zhí lìng tā yǒu gōng zhě jū zhī, bù dé yǐ zǐ zhí dài, chén wáng zhě shǐ dé xí, bìng sǐ zhě jiàng yī děng. zǒng bǎ bǎi hù, lǎo sǐ zhě bù xí. zhe wèi lìng.
定武官承袭之制:凡有功升秩者,原职令它有功者居之,不得以子侄代,陈亡者始得袭,病死者降一等。总把百户,老死者不袭。著为令。
èr yuè, wù wǔ, sì xiān nóng, mìng méng gǔ zhòu zǐ dài gēng jí tián.
二月,戊午,祀先农,命蒙古胄子代耕籍田。
guǐ hài, zhèn xián chún děng jùn jī.
癸亥,赈咸淳等郡饥。
mìng píng zhāng zhèng shì àn tǎ hā ā lī xuǎn zé jiāng nán lián néng zhī guān, qù qí rǒng yuán yǔ bù shèng rèn zhě.
命平章政事按塔哈阿哩选择江南廉能之官,去其冗员与不胜任者。
xīn wèi, yǐ chuān shǔ dì duō lán zhàng, chí jiǔ jìn.
辛未,以川蜀地多岚瘴,驰酒禁。
lǚ shī kuí yǐ zhāng zhèn sūn jí qí qī zǐ fù yàn, zhèn sūn zì jīng sǐ.
吕师夔以张镇孙及其妻子赴燕,镇孙自经死。
sòng zhǔ zhōu hái guǎng zhōu. dá chūn lìng suǒ duō hái gōng cháo zhōu, sòng zhī zhōu mǎ fā chéng shǒu yì bèi. suǒ duō sāi qiàn tián háo, zào yún tī é chē, rì yè jí gōng, fā qián qiǎn rén fén zhī. fán xiāng jù èr shí yú rì ér bài, fā sǐ zhī, suǒ duō tú qí mín.
宋主舟还广州。达春令索多还攻潮州,宋知州马发城守益备。索多塞堑填壕,造云梯、鹅车,日夜急攻,发潜遣人焚之。凡相拒二十馀日而败,发死之,索多屠其民。
rén wǔ, zhì tài shǐ yuàn, mìng tài zǐ zàn shàn wáng xún zhǎng yuàn shì, gōng bù láng zhōng guō shǒu jìng fù zhī, jí xián dà xué shì jiān guó zǐ jì jiǔ xǔ héng lǐng yān.
壬午,置太史院,命太子赞善王恂掌院事,工部郎中郭守敬副之,集贤大学士兼国子祭酒许衡领焉。
gǎi huá tíng xiàn wèi sōng jiāng fǔ.
改华亭县为松江府。
qiǎn shǐ dài sì yuè dú.
遣使代祀岳渎。
yǐ cān zhī zhèng shì xià guì fàn wén hǔ chén yán bìng wèi zhōng shū zuǒ chéng, huáng zhōu lù xuān wèi shǐ táng gǔ tè shǐ bì bìng cān zhī zhèng shì.
以参知政事夏贵、范文虎、陈岩并为中书左丞,黄州路宣慰使唐古特、史弼并参知政事。
sān yuè, yǐ yǒu, zhào méng gǔ dài suǒ duō pú shòu gēng xíng zhōng shū shěng shì yú fú zhōu, zhèn fǔ bīn hǎi zhū jùn. yǐ yán hǎi jīng lüè fù shǐ hā lǎ dài lǐng zhōu shī nán zhēng, shēng jīng lüè shǐ jiān zuǒ fù dōu yuán shuài, pèi hǔ fú.
三月,乙酉,诏蒙古岱、索多、蒲寿庚行中书省事于福州,镇抚濒海诸郡。以沿海经略副使哈喇岱领舟师南征,升经略使兼左副都元帅,佩虎符。
jiǎ wǔ, xī chuān xíng shū mì yuàn zhāo xiáng chóng qìng děng fǔ.
甲午,西川行枢密院招降重庆等府。
yǐ wèi, mìng yáng zhōu xíng shěng xuǎn tè mù ěr bù hā suǒ bù bīng, zhù lóng xīng jìn tǎo.
乙未,命扬州行省选特穆尔布哈所部兵,助隆兴进讨。
dīng yǒu, mìng dá hā huǐ kuí fǔ chéng bì.
丁酉,命达哈毁夔府城壁。
yǐ sì, guǎng nán xī dào xuān wèi sī zhāo xiáng léi huà gāo sān zhōu.
乙巳,广南西道宣慰司招降雷、化、高三州。
sòng wén tiān xiáng yǐ dì bì jí mǔ zài huì zhōu, nǎi qū zhī, xíng shōu bīng chū hǎi fēng xiàn, suì cì yú lì jiāng pǔ.
宋文天祥以弟璧及母在惠州,乃趋之,行收兵出海丰县,遂次于丽江浦。
sòng dū tǒng líng zhèn jí zhuǎn yùn pàn guān wáng dào fū fù guǎng zhōu.
宋都统凌震及转运判官王道夫复广州。
sòng zhǔ qiān zhù gāng zhōu, céng yuān zi zhì zì léi zhōu, yǐ wéi cān zhī zhèng shì guǎng xī xuān yù shǐ. shí yuān zi qǐ bīng jù léi zhōu, yuán shuài fǔ yù jiàng, bù tīng, jìn bīng gōng zhī. yuān zi bēn zhì gāng zhōu, suì yǒu shì mìng.
宋主迁驻冈洲,曾渊子至自雷州,以为参知政事、广西宣谕使。时渊子起兵据雷州,元帅府谕降,不听,进兵攻之。渊子奔至冈洲,遂有是命。
xià, sì yuè, yǐ mǎo, mìng yuán shuài liú guó jié jiāng wàn rén běi zhēng.
夏,四月,乙卯,命元帅刘国杰将万人北征。
bǐng chén, zhào yǐ yún nán jiāng tǔ kuàng yuǎn, wèi jiàng zhě duō, qiān jūn wàn rén jìn tǎo.
丙辰,诏以云南疆土旷远,未降者多,签军万人进讨。
wù wǔ, yǐ jiāng nán tǔ kòu qiè fā, rén xīn wèi ān, mìng xíng zhōng shū shěng zuǒ chéng xià guì děng fēn dào fǔ zhì, jiǎn hé qián liáng, chá jùn xiàn bèi hàn zāi shèn zhě. lì lián néng zhě, jǔ yǐ wén, qí tān cán bù shèng rèn zhě, hé bà zhī.
戊午,以江南土寇窃发,人心未安,命行中书省左丞夏贵等分道抚治,检核钱粮,察郡县被旱灾甚者。吏廉能者,举以闻,其贪残不胜任者,劾罢之。
jiǎ zǐ, mìng bù hā liú zhèn xī chuān. xún jūn zhī shù xī chuān zhě qiǎn hái.
甲子,命布哈留镇西川。巡军之戍西川者遣还。
lì yún nán, hú nán èr zhuǎn yùn shǐ.
立云南,湖南二转运使。
yǐ shí yǔ zhān zú, shāo chí jiǔ jìn, mín zhī shuāi jí yǐn yào zhě, guān wèi yùn niàng, liàng gěi zhī.
以时雨霑足,稍驰酒禁,民之衰疾饮药者,官为酝酿,量给之。
wù chén, sòng zhǔ cú yú gāng zhōu, nián shí yī. qún chén duō yù sàn qù, lù xiù fū yuē:" dù zōng huáng dì yī zi shàng zài, jiāng yān zhì zhī! gǔ rén yǒu yǐ yī lǚ yǐ chéng zhōng xīng zhě, jīn bǎi guān yǒu sī jiē jù, shì zú shù wàn, tiān ruò wèi yù jué sòng, cǐ qǐ bù kě wèi guó jùn?" nǎi yǔ zhòng gòng lì wèi wáng bǐng, nián bā suì yǐ.
戊辰,宋主殂于冈州,年十一。群臣多欲散去,陆秀夫曰:“度宗皇帝一子尚在,将焉置之!古人有以一旅以成中兴者,今百官有司皆具,士卒数万,天若未欲绝宋,此岂不可为国郡?”乃与众共立卫王昺,年八岁矣。
fāng dēng tán lǐ jiē, yù niǎn suǒ xiàng, yǒu huáng lóng zì hǎi zhōng jiàn, jì rù gōng, yún yīn bù jué. shàng qián zhǔ shì yuē yù wén zhāo wǔ mǐn xiào huáng dì, miào hào duān zōng. yáng tài fēi réng tóng tīng zhèng.
方登坛礼皆,御辇所向,有黄龙自海中见,既入宫,云阴不绝。上前主谥曰裕文昭武愍孝皇帝,庙号端宗。杨太妃仍同听政。
shí chén yí zhōng rù zhàn chéng, rì hòu qí hái cháo, jìng bù zhì. zhāng shì jié bǐng zhèng, ér xiù fū bì zhù zhī. wài chóu jūn lǚ, nèi diào gōng yì, fán yǒu shù zuò, jǐn chū qí shǒu, suī cōng jù liú lí zhōng, yóu rì shū dà xué zhāng jù yǐ quàn jiǎng.
时陈宜中入占城,日候其还朝,竟不至。张世杰秉政,而秀夫裨助之。外筹军旅,内调工役,凡有述作,尽出其手,虽匆遽流离中,犹日书《大学章句》以劝讲。
gēng chén, qiǎn shǐ zhì háng zhōu, qǔ zài guān shū jí bǎn kè zhì jīng shī, cóng xǔ héng zhī yán yě.
庚辰,遣使至杭州,取在官书籍板刻至京师,从许衡之言也。
rén wǔ, lì xíng zhōng shū shěng yú jiàn kāng fú.
壬午,立行中书省于建康符。