qǐ zhān méng dà yuān xiàn bā yuè, jǐn róu zhào kùn dūn rùn sān yuè, fán jiǔ yuè.
起旃蒙大淵獻八月,盡柔兆困敦閏三月,凡九月。
dì dé yòu yuán nián yuán zhì yuán shí èr nián
○帝德祐元年(元至元十二年)
bā yuè, jǐ hài shuò, zǒng zhì máo xiàn zhōng jiāng qú zhōu bīng rù wèi.
八月,己亥朔,總制毛獻忠將衢州兵入衛。
xīn chǒu, shū jué lín ān fǔ zuì rén.
辛丑,疏決臨安府罪人。
rén yín, yòu zhèng yán xú zhí fāng dùn.
壬寅,右正言徐直方遁。
jiā fù guì liǎng huái xuān fǔ dà shǐ, lǐ fèi wèi hú nán zhèn fǔ dà shǐ zhī tán zhōu.
加復貴兩淮宣撫大使,李芾為湖南鎮撫大使、知潭州。
yǐ sì, wú jì míng fù píng jiāng xiàn, xuán jiā jì míng hú běi zhāo tǎo shǐ.
乙巳,吳繼明復平江縣,旋加繼明湖北招討使。
jǐ yǒu, jū yán guì fēi jí qìng sì jiǎ guì fēi yǎn fú sì tián hái ān biān suǒ.
己酉,拘閻貴妃集慶寺、賈貴妃演福寺田還安邊所。
dīng sì, jiā zhāng shì jié lóng shén wèi sì xiāng dōu zhǐ huī shǐ zǒng dū du fǔ zhū bīng.
丁巳,加張世傑龍神衛四廂都指揮使、總都督府諸兵。
gēng xū, liú shī yǒng gōng lǚ chéng, pò zhī wù wǔ, jiā shī yǒng hé zhōu fáng yù shǐ.
庚戌,劉師勇攻呂城,破之;戊午,加師勇和州防禦使。
zhào qí chú dà lǐ shǎo qīng. wáng yīng lín yán: xī nèi wài yǐ bǎo yù xiàn jiǎ shì dào, qí xiōng dì wèi shén. jǐ wèi, bà zhī.
趙淇除大理少卿。王應麟言:「昔內外以寶玉獻賈似道,淇兄弟為甚。」己未,罷之。
xīn yǒu, yuán zhǔ guī zì shàng dōu.
辛酉,元主歸自上都。
jiǎ zǐ, wén tiān xiáng zhì lín ān, shàng shū yán: běn cháo chéng wǔ jì zhī luàn, xuē fān zhèn, jiàn dū yì, suī zú yǐ jiǎo wěi dà zhī bì, rán guó yǐ jìn ruò, gù dí zhì yī zhōu zé yī zhōu pò, zhì yī xiàn zé yī xiàn pò, zhōng yuán lù chén, tòng huǐ hé jí! jīn yí fēn jìng nèi wèi sì zhèn, jiàn dū dū tǒng yù yú qí zhōng, yǐ guǎng xī yì hú nán ér jiàn kǔn yú zhǎng shā, yǐ guǎng dōng yì jiāng xī ér jiàn kǔn yú lóng xìng, yǐ fú jiàn yì jiāng dōng ér jiàn kǔn yú fān yáng, yǐ huái xī yì huái dōng ér jiàn kǔn yú yáng zhōu. zé zhǎng shā qǔ è, lóng xìng qǔ qí huáng, fān yáng qǔ jiāng dōng, yáng zhōu qǔ liǎng huái dì dà lì zhòng, nǎi zú yǐ kàng dí. yuē rì qí fèn, yǒu jìn ér wú tuì, rì yè yǐ tú zhī, bǐ bèi duō lì fēn, pí yú bèn mìng, ér wú mín zhī háo jié zhě, yòu cì jiān chū yú qí zhōng, rú cǐ zé dí bù nán què yě. shí yì yǐ wèi yū kuò, bù bào. mìng tiān xiáng zhī píng jiāng fǔ.
甲子,文天祥至臨安,上疏言:「本朝懲五季之亂,削籓鎮,建都邑,雖足以矯尾大之弊,然國以浸弱,故敵至一州則一州破,至一縣則一縣破,中原陸沉,痛悔何及!今宜分境內為四鎮,建都督統御於其中,以廣西益湖南而建閫於長沙,以廣東益江西而建閫於隆興,以福建益江東而建閫於番陽,以淮西益淮東而建閫於揚州。責長沙取鄂,隆興取蘄、黃,番陽取江東,揚州取兩淮;地大力眾,乃足以抗敵。約日齊奮,有進而無退,日夜以圖之,彼備多力分,疲於奔命,而吾民之豪傑者,又伺間出於其中,如此則敵不難卻也。」時議以為迂闊,不報。命天祥知平江府。
yuán lián xī xiàn jì ān jí jīng nán zhī mín, tàn yuē: jiào bù kě huǎn yě! suì dà xìng xué xiào, xuǎn jiào guān, zhì jīng jí, xī xiàn réng qīn yì jiǎng shě yǐ lì zhū shēng. yóu shì sī bō tián yáng èr shì jí xī nán xī dòng, jiē yuè jìng qǐng jiàng. yuán zhǔ wén zhī, yuē: xiān cháo fēi yòng bīng bù kě de dì, jīn xī xiàn néng lìng shù qiān bǎi lǐ wài yuè jìng nà shì, qí zhì huà kě jiàn yě.
元廉希憲既安輯荊南之民,嘆曰:「教不可緩也!」遂大興學校,選教官,置經籍,希憲仍親詣講舍以厲諸生。由是思、播田、揚二氏及西南溪峒,皆越境請降。元主聞之,曰:「先朝非用兵不可得地,今希憲能令數千百里外越境納士,其治化可見也。」
jiǔ yuè, jǐ sì, shòu chén yí zhōng guān wén diàn dà xué shì lǐ quán guān shǐ jiān shì dú, bù zhì.
九月,己巳,授陳宜中觀文殿大學士、醴泉觀使兼侍讀,不至。
gēng wǔ, yuán ā hā mǎ tè, yǐ jūn xìng guó yòng bù zú, qǐng fù lì dōu zhuǎn yùn shǐ jiǔ, liàng zēng kè chéng yuán é, gǔ zhù tiě qì, guān wèi jú mài, jìn sī zào tóng qì.
庚午,元阿哈瑪特,以軍興國用不足,請復立都轉運使九,量增課程元額,鼓鑄鐵器,官為局賣,禁私造銅器。
dīng chǒu, yuán chí hé nán yù mǎ zhī jìn.
丁丑,元弛河南鬻馬之禁。
jǐ mǎo, chén yí zhōng qǐ rèn hǎi fáng, bù yǔn.
己卯,陳宜中乞任海防,不允。
xīn chǒu, yǒu shì yú míng táng, shè. xiān shì yì yǐ shàng gōng shè xíng, quán gōng bù shì láng jiān gěi shì zhōng yáng wén zhòng yuē: jīn zhī jiàn tiān dì zhī shǐ, suī zài yòu chōng, bǐ jí sàng cì, yǐ shèng bài guì, zhí lǐ wú wéi, suǒ dāng qīn xiǎng. cóng zhī.
辛丑,有事於明堂,赦。先是議以上公攝行,權工部侍郎兼給事中楊文仲曰:「今祗見天地之始,雖在幼沖,比即喪次,已勝拜跪,執禮無違,所當親饗。」從之。
bǐng xū, mìng wén tiān xiáng wèi dū du fǔ cān zàn guān, zǒng sān lù bīng, réng zhī píng jiāng.
丙戌,命文天祥為都督府參贊官,總三路兵,仍知平江。
zhèng hǔ chén jiān yā jiǎ shì dào, zhōu cì nán jiàn zhōu àn dàn tān, hǔ chén yuē: shuǐ qīng shén, hé bù sǐ yú cǐ? shì dào yuē: tài huáng xǔ wǒ bù sǐ. zhì zhāng zhōu mù mián ān, hǔ chén yuē: wú wèi tiān xià shā shì dào, suī sǐ hé hàn! suì jū qí zi yǔ qiè yú bié guǎn, jí cè shàng, lā qí xiōng shā zhī. hòu chén yí zhōng zhì fú zhōu, bǔ hǔ chén, bì yú yù.
鄭虎臣監押賈似道,舟次南劍州黯淡灘,虎臣曰:「水清甚,何不死於此?」似道曰:「太皇許我不死。」至漳州木綿庵,虎臣曰:「吾為天下殺似道,雖死何憾!」遂拘其子與妾於別館,即廁上,拉其胸殺之。後陳宜中至福州,捕虎臣,斃於獄。
yuán bīng rù tài zhōu, sūn hǔ chén zì shā, xuán zèng tài wèi.
元兵入泰州,孫虎臣自殺,旋贈太尉。
jiǎ wǔ, yáng zhōu dōu tǒng jiāng cái lǜ bù qí wàn wǔ qiān rén gōng yuán wān tóu bǎo, wèi ā zhū suǒ bài, yǐ wèi, yuán bīng gōng lǚ chéng, zhāng yàn bèi zhí, jiàng yú yuán. lǚ chéng jì shī, cháng zhōu shì yì gū.
甲午,揚州都統姜才率步騎萬五千人攻元灣頭堡,為阿珠所敗,乙未,元兵攻呂城,張彥被執,降於元。呂城既失,常州勢益孤。
bǐng shēn, yuán yǐ yī shí tè mù ěr wèi yù shǐ dài fū, kuò jiāng nán zhū jùn shū bǎn jí lín ān mì shū shěng qián kūn bǎo diǎn děng shū.
丙申,元以伊實特穆爾為御史大夫,括江南諸郡書版及臨安秘書省《乾坤寶典》等書。
yuán bīng gōng cháng zhōu, jiǔ bù xià, zhāo wén guǎn dà xué shì yáo shū yán yú yuán zhǔ yuē: bì xià jiàng bù shā rén zhī zhào, bā yán jì jiāng, bīng bù yú shí, xī qǐ shǔ chuān, dōng bó hǎi yú, jiàng chéng sān shí, hù yú bǎi wàn, zì gǔ píng nán wèi yǒu rú cǐ zhī shén jié zhě. jīn zì xià cú qiū, yī chéng bù jiàng, jiē yóu jūn guān bù sī guó zhī dà jì, bù tǐ bì xià zhī shēn rén, jié cái piāo shā suǒ zhì. yáng zhōu jiāo shān huái ān rén shū sǐ zhàn, wǒ suī kè shèng, suǒ shāng yì duō. sòng zhī bù néng wèi guó shěn yǐ, ér lín ān wèi kěn qīng xià. hǎo shēng è sǐ, rén zhī cháng qíng, wéi jù wǒ zhāo lái zhǐ shā zhī xìn bù jiān ěr. yí shēn zhǐ shā zhī zhào, shǐ shǎng fá bì lì, ēn xìn bì xíng, shèng lǜ bù láo, jūn lì bù fèi yǐ.
元兵攻常州,久不下,昭文館大學士姚樞言於元主曰:「陛下降不殺人之詔,巴延濟江,兵不逾時,西起蜀川,東薄海隅,降城三十,戶逾百萬,自古平南未有如此之神捷者。今自夏徂秋,一城不降,皆由軍官不思國之大計,不體陛下之深仁,劫財剽殺所致。揚州、焦山、淮安、人殊死戰,我雖克勝,所傷亦多。宋之不能為國審矣,而臨安未肯輕下。好生惡死,人之常情,惟懼我招徠止殺之信不堅耳。宜申止殺之詔,使賞罰必立,恩信必行,聖慮不勞,軍力不費矣。」
dōng, shí yuè, wù xū shuò, yuán xiǎng yú tài miào.
冬,十月,戊戌朔,元享於太廟。
jǐ hài, jiā zhāng shì jié yán jiāng zhāo tǎo shǐ, liú shī yǒng fú zhōu guān chá shǐ, zǒng tǒng chū shù bīng.
己亥,加張世傑沿江招討使,劉師勇福州觀察使,總統出戍兵。
guǐ mǎo, yù dié diàn zāi.
癸卯,玉牒殿災。
dīng wèi, yǐ liú mèng yán wèi zuǒ chéng xiàng, chén yí zhōng wèi yòu chéng xiàng, bìng jiān shū mì shǐ, dū du zhū lù jūn mǎ. yí zhōng zài wēn zhōu, bèi zhào, yǐ qīn lǎo cí. tài hòu zì wèi shū yí qí mǔ yáng zhōu, shǐ yù zhī, yí zhōng nǎi fù zhào.
丁未,以留夢炎為左丞相,陳宜中為右丞相,併兼樞密使,都督諸路軍馬。宜中在溫州,被召,以親老辭。太后自為書遺其母揚州,使諭之,宜中乃赴召。
lǐ fèi zhì tán zhōu, yuán yóu qí sì rù xiāng yīn yì yáng zhū xiàn. chéng zhōng shǒu zú bù mǎn sān qiān, fèi jié dòng mán wèi yuán, shàn qì xiè, zhì chú liáng, shān jiāng xiū bì. jí yuán bīng wéi chéng, fèi kāng kǎi dēng pí, yǔ zhū jiāng fēn dì ér shǒu, mín lǎo ruò jiē chū, jié bǎo wǔ zhù zhī, bù lìng ér jí. fèi rì yǐ zhōng yì miǎn jiāng shì, sǐ shāng xiāng jí, rén yóu yǐn xuè chéng chéng, shū sǐ zhàn, yǒu lái zhāo xiáng zhě, zhé shā zhī yǐ xún.
李芾至潭州,元游騎巳入湘陰、益陽諸縣。城中守卒不滿三千,芾結峒蠻為援,繕器械,峙芻糧,柵江修壁。及元兵圍城,芾慷慨登陴,與諸將分地而守,民老弱皆出,結保伍助之,不令而集。芾日以忠義勉將士,死傷相籍,人猶飲血乘城,殊死戰,有來招降者,輒殺之以恂。
yuán ā zhū gōng yáng zhōu, jì zhú zhǎng wéi, yú shì chéng zhōng shí jǐn, sǐ zhě zhěn jí mǎn dào, ér lǐ tíng zhī zhì yì jiān.
元阿珠攻揚州,既築長圍,於是城中食盡,死者枕籍滿道,而李庭芝志益堅。
yuán bā yán cì wān tóu, ā cì hǎn zì jiàn kāng lái huì, bā yán lìng hái jiàn kāng qǐ bīng, nǎi liú bó ěr huān jí a lǐ bù shǒu wān tóu, ér zì shuài zhòng dù jiāng. rén xū, zhì zhèn jiāng, fēn jūn wèi sān dào: ā lǎ hǎn shuài yòu jūn, zì jiàn kāng chū guǎng dé sì ān zhèn, qù dú sōng guān dǒng wén bǐng shuài zuǒ jūn, chū jiāng rù hǎi, yǐ fàn wén hǔ wèi zhāng xiāng dǎo, qǔ dào jiāng yīn, qù gǎn pǔ huá tíng bā yán jí ā tǎ hā jiāng zhōng jūn, yǐ lǚ wén huàn wèi xiāng dǎo, qù cháng zhōu qī bìng huì yú lín ān.
元巴延次灣頭,阿刺罕自建康來會,巴延令還建康起兵,乃留博爾歡及阿里布守灣頭,而自帥眾渡江。壬戌,至鎮江,分軍為三道:阿喇罕帥右軍,自建康出廣德四安鎮,趣獨松關;董文炳帥左軍,出江入海,以范文虎為張鄉導,取道江陰,趣澉浦、華亭;巴延及阿塔哈將中軍,以呂文煥為鄉導,趣常州;期並會於臨安。
guǐ hài, cháng zhōu gào jí, cháo tíng qiǎn zhāng quán jiāng bīng èr qiān jiù zhī, zhī píng jiāng fǔ wén tiān xiáng yì qiǎn bù jiāng yǐn yù má shì lóng zhū huá jiāng bīng sān qiān suí quán fù yuán. shì lóng zhàn yú qiáo, bài sǐ, quán bù jiù, zǒu hái wǔ mù. shí zhū huá zhù jūn wǔ mù, huá yù jué gōu qiàn, shè lù jiǎo, quán jiē bù xǔ. jì ér yuán bīng báo huá, huá lǜ guǎng jūn yǔ zhī zhàn, zì chén zhì wèi, shèng fù wèi jué. dǎi wǎn, yuán bīng rào chū shān hòu báo gàn jūn, yǐn yù lì zhàn, shā qiān rén, quán tí jūn gé àn, bù fā yī shǐ, yù suì bài. zhū bài jūn zhēng dù shuǐ, wǎn quán jūn chuán, quán lìng qí jūn zhǎn wǎn zhě zhǐ, yú shì nì sǐ zhě shén zhòng. yù shōu cán zú wǔ bǎi rén, fù áo zhàn, zì xī dá dàn, shā yuán jūn rén mǎ, wěi jī tián jiān, yù fù shǒu shā shù shí rén, lì qū bèi zhí, yuán rén hèn zhī, héng sì qiāng yú qí xiàng, yǐ gùn jī shā zhī, qí bù xià jiē sǐ, wú yī rén jiàng zhě. tiān xiáng yù zhǎn quán yǐ jǐng zhòng, shuài fǔ bù xǔ, yòu zhī shǐ shú.
癸亥,常州告急,朝廷遣張全將兵二千救之,知平江府文天祥亦遣部將尹玉、麻士龍、硃華將兵三千隨全赴援。士龍戰虞橋,敗死,全不救,走還五牧。時硃華駐軍五牧,華欲掘溝塹,設鹿角,全皆不許。既而元兵薄華,華率廣軍與之戰,自辰至未,勝負未決。逮晚,元兵繞出山後薄贛軍,尹玉力戰,殺千人,全提軍隔岸,不發一矢,玉遂敗。諸敗軍爭渡水,挽全軍船,全令其軍斬挽者指,於是溺死者甚眾。玉收殘卒五百人,復鏖戰,自夕達旦,殺元軍人馬,委積田間,玉復手殺數十人,力屈被執,元人恨之,橫四槍於其項,以棍擊殺之,其部下皆死,無一人降者。天祥欲斬全以警眾,帥府不許,宥之使贖。
shí yī yuè, dīng mǎo shuò, tóng guān jiāng bèi bǎo hú yán qǐ gōng lì shuǐ, bài sǐ.
十一月,丁卯朔,銅關將貝寶、胡岩起攻溧水,敗死。
gēng wǔ, yǐ chén wén lóng tóng zhī shū mì yuàn shì, huáng yōng tóng qiān shū shū mì yuàn shì.
庚午,以陳文龍同知樞密院事,黃鏞同簽書樞密院事。
guǐ yǒu, zèng yǐn yù háo zhōu tuán liàn shǐ, má shì lóng gāo zhōu cì shǐ.
癸酉,贈尹玉濠州團練使,麻士龍高州刺史。
wù yín, yuán ā lǎ hǎn pò yín lín dōng bà, shù jiāng zhào huái bīng bài, yǔ qí qiè jù bèi zhí, qiè sǐ zhī. ā zhū shǐ huái zhāo lǐ tíng zhī, xǔ yǐ dà guān, huái yáng nuò, zhì yáng zhōu chéng xià, nǎi dà hū yuē: lǐ tíng zhī, ěr wèi nán zǐ, sǐ zé sǐ ěr, wú jiàng yě! ā zhū nù, shā zhī.
戊寅,元阿喇罕破銀林東壩,戍將趙淮兵敗,與其妾俱被執,妾死之。阿珠使淮招李庭芝,許以大官,淮佯諾,至揚州城下,乃大呼曰:「李庭芝,爾為男子,死則死耳,毋降也!」阿珠怒,殺之。
yuán bīng rù guǎng dé jūn sì ān zhèn, chén yí zhōng cāng huáng fā lín ān mín nián shí wǔ yǐ shàng zhě, jiē jí wèi bīng, hào wǔ dìng jūn, zhào wén tiān xiáng zì píng jiāng rù wèi.
元兵入廣德軍四安鎮,陳宜中倉皇發臨安民年十五以上者,皆籍為兵,號武定軍,召文天祥自平江入衛。
rén wǔ, yuán jiāng sòng dōu mù dá děng zhǎng qū ér jìn, suǒ zhì mò dāng qí fēng, lóng xìng zhuǎn yùn pàn guān liú pán yǐ chéng jiàng. bù shù rì, qǔ jiāng xī shí yī chéng, jìn bī fǔ zhōu. shí huáng wàn shí wèi jiāng xī zhì zhì shǐ, kāi kǔn zhōu zhì, wén bīng zhì, bēn jiàn chāng. dōu tǒng mì yòu lǜ zhòng nì zhàn jìn xián píng, yuán bīng hū yuē: jiàng zhě hū? dòu zhě hū? yòu yuē: dòu zhě yě. huī qí bīng tū jìn, zhì lóng mǎ píng, yuán jūn wéi zhī shù zhòng, shǐ xià rú yǔ. yòu shēn bèi sì shǐ sān qiāng, yóu huī shuāng dāo, lǜ sǐ shì shù shí rén zhuó wéi nán zǒu, qián dù, qiáo bǎn duàn, bèi zhí. sòng dōu mù dá yuē: zhuàng shì yě! yù jiàng zhī, xì zhī yuè yú, zhōng bù qū. mà wàn shí wèi mài guó xiǎo rén, shǐ wǒ zhì bù dé shēn. sòng dōu mù dá yòu mìng liú pán lǚ shī kuí yǐ jīn fú yí zhī, xǔ yǐ guān, yòu bù shòu. fù lìng yòu zi shuō zhī yuē: fù sǐ, zǐ ān zhī? yòu chì yuē: rǔ xíng qǐ yú shì, dì yún mì dōu tǒng zi, shuí bù lián rǔ? yí rán jiě yī qǐng xíng, suì sǐ, yuán bīng jiē qì xià. yòu zhī xiān, mì zhōu rén, hòu dù huái, jū lú zhōu.
壬午,元將宋都木達等長驅而進,所至莫當其鋒,隆興轉運判官劉槃以城降。不數日,取江西十一城,進逼撫州。時黃萬石為江西制置使,開閫州治,聞兵至,奔建昌。都統密佑率眾逆戰進賢坪,元兵呼曰:「降者乎?斗者乎?」佑曰:「斗者也。」麾其兵突進,至龍馬坪,元軍圍之數重,矢下如雨。佑身被四矢、三槍,猶揮雙刀,率死士數十人斫圍南走,前渡,橋板斷,被執。宋都木達曰:「壯士也!」欲降之,系之月餘,終不屈。罵萬石為賣國小人,使我志不得伸。宋都木達又命劉槃、呂師夔以金符遺之,許以官,佑不受。復令佑子說之曰:「父死,子安之?」佑斥曰:「汝行乞於市,第雲密都統子,誰不憐汝?」怡然解衣請刑,遂死,元兵皆泣下。佑之先,密州人,後渡淮,居廬州。
yuán bīng jìn rù jiàn chāng, huáng wàn shí zǒu rù mǐn.
元兵進入建昌,黃萬石走入閩。
yuán gǎi shùn tiān fǔ wèi bǎo dìng fǔ.
元改順天府為保定府。
yuán shū mì yuàn yán: xīn fù jùn xiàn, yǒu jì jiàng fù pàn jí jiū zhòng wèi dào, fàn zuì zhì sǐ zhě, qǐng cóng quán yí chù jué. zhào: jīn hòu shā rén zhě sǐ, wèn zuì zhuàng yǐ bái, bù bì dài shí jí xíng xíng qí nú bì shā zhǔ zhě, jù wǔ xíng lùn.
元樞密院言:「新附郡縣,有既降復叛及糾眾為盜,犯罪至死者,請從權宜處決。」詔:「今後殺人者死,問罪狀已白,不必待時即行刑;其奴婢殺主者,具五刑論。」
guǐ wèi, yuán bīng rù xìng huà xiàn, zhī xiàn hú gǒng chén zì shā.
癸未,元兵入興化縣,知縣胡拱辰自殺。
jiǎ shēn, yuán bā yán zhì cháng zhōu, huì bīng wéi chéng. zhī zhōu yáo yín, tōng pàn chén zhào, dōu tǒng wáng ān jié liú shī yǒng, lì zhàn gù shǒu. bā yán qiǎn rén zhāo zhī, pì yù bǎi duān, zhōng bù tīng. bā yán nù, mìng jiàng rén wáng liáng chén yì chéng wài jū mín, yùn tǔ wèi lěi, tǔ zhì, bìng rén yǐ zhú zhī, qiě shā zhī, jiān yóu zuò pào, fén qí pái chā, rì yè gōng bù xī. chéng zhōng shén jí, ér yín děng shǒu zhì yì jiān. bā yán chì zhàng qián zhū jūn fèn yǒng zhēng xiān, sì miàn bìng jìn. gōng èr rì, chéng pò, yín sǐ zhī. zhào yǔ ān jié yóu xiàng zhàn, huò wèi zhào yuē: chéng běi dōng mén wèi hé, kě zǒu. zhào yuē: qù cǐ yī bù, fēi sǐ suǒ yǐ! rì zhōng, bīng zhì, sǐ yān. bā yán mìng jǐn tú qí mín. zhí ān jié zhì jūn qián, bù qū, yì sǐ. shī yǒng yǐ bā qí kuì wéi zǒu píng jiāng. ān jié, jiān zhī zǐ yě, shì wén, zèng lóng tú gé dài zhì, zhào zhí bǎo zhāng gé, bìng guān qí zi.
甲申,元巴延至常州,會兵圍城。知州姚訔,通判陳炤,都統王安節、劉師勇,力戰固守。巴延遣人招之,譬喻百端,終不聽。巴延怒,命降人王良臣役城外居民,運土為壘,土至,並人以築之,且殺之,煎油作砲,焚其牌杈,日夜攻不息。城中甚急,而訔等守志益堅。巴延叱帳前諸軍奮勇爭先,四面並進。攻二日,城破,訔死之。炤與安節猶巷戰,或謂炤曰:「城北東門未合,可走。」炤曰:「去此一步,非死所矣!」日中,兵至,死焉。巴延命盡屠其民。執安節至軍前,不屈,亦死。師勇以八騎潰圍走平江。安節,堅之子也,事聞,贈龍圖閣待制,炤直寶章閣,並官其子。
yǐ yǒu, shēng yí xìng xiàn wèi nán xìng jūn.
乙酉,升宜興縣為南興軍。
yǐ jiāng dōng tí xíng xiè fāng dé wèi jiāng xī zhāo yù shǐ. chū, fāng dé wén huái xī jiāng dōng xī zhōu jùn shǒu jiāng, jiē lǚ shī kuí bù qǔ, gù zhēng jiàng fù, zì yǐ yǔ shī kuí shàn, nǎi yīng zhào shàng shū, bǎo shī kuí kě yán, yí fēn yán jiāng zhū tún, yǐ shī kuí wèi zhèn fǔ shǐ, shǐ zhī xíng chéng, qiě qǐng shēn zhì jiāng zhōu jiàn wén huàn yǔ yì. cháo tíng nǎi yǐ fāng dé wèi yán jiāng chá fǎng shǐ yǐ wǎng, huì wén huàn běi hái, bù jí ér fǎn, suì gǎi zhī xìn zhōu.
以江東提刑謝枋得為江西招諭使。初,枋得聞淮西、江東、西州郡守將,皆呂師夔部曲,故爭降附,自以與師夔善,乃應詔上書,保師夔可言,宜分沿江諸屯,以師夔為鎮撫使,使之行成,且請身至江州見文煥與議。朝廷乃以枋得為沿江察訪使以往,會文煥北還,不及而反,遂改知信州。
bǐng xū, lǐ bù shàng shū jiān gěi shì zhōng wáng yīng lín, qǐng wèi jì wáng lì hòu, nǎi zhào zèng tài shī shàng shū lìng jìn fēng zhèn wáng, shì zhāo sù, zé hòu fèng sì, cì tián wàn mǔ.
丙戌,禮部尚書兼給事中王應麟,請為濟王立後,乃詔贈太師、尚書令、進封鎮王,諡昭肅,擇後奉祀,賜田萬畝。
liú mèng yán yòng xú náng wèi yù shǐ, zhuó huáng wàn shí wú jùn děng. wáng yīng lín jiǎo zòu yuē: náng yǔ mèng yán tóng xiāng, yǒu sī rén zhī xián. wàn shí cū lì wú xué, nán chāng shī shǒu, wù guó zuì dà, jīn fāng yù yǐn yǐ zì zhù, shàn lèi wèi suǒ bó shì zhě, bì xié chí ér qù. wú jùn tān mò qīng zào, qǐ yí yòng zhī? kuàng mèng yán chuǎn lìng màn jiàn, dǎng yán wù gǎn gào, jīn zhī mài jiàng zhě, duō qí rèn yòng zhī shì! shū zài shàng, bù bào, chū guān qí mìng, zài zòu yuē: yīn wēi jí ér wěn jì gāng, yǐ piān jiàn ér fú gōng yì, chén fēng bó bù xíng, yǔ dà chén yì lùn, shì bù dāng liú. suì guī.
留夢炎用徐囊為御史,擢黃萬石、吳浚等。王應麟繳奏曰:「囊與夢炎同鄉,有私人之嫌。萬石粗戾無學,南昌失守,誤國罪大,今方欲引以自助,善類為所搏噬者,必攜持而去。吳浚貪墨輕躁,豈宜用之?況夢炎舛令慢諫,讜言勿敢告,今之賣降者,多其任用之士!」疏再上,不報,出關俟命,再奏曰:「因危急而紊紀綱,以偏見而咈公議,臣封駁不行,與大臣異論,勢不當留。」遂歸。
jǐ chǒu, yuán bīng pò dú sōng guān, féng jì sǐ zhī, shǒu jiāng zhāng rú dùn. zhào zèng jì jí yīng diàn xiū zhuàn.
己丑,元兵破獨松關,馮驥死之,守將張濡遁。詔贈驥集英殿修撰。
dú sōng jì pò, lín jiāng shǒu zhě jiē wàng fēng ér zǒu, cháo tíng dà jù. shí qín wáng shī jǐn sān sì wàn rén, wén tiān xiáng yǔ zhāng shì jié yì, yǐ wèi: huái dōng jiān bì, mǐn guǎng quán chéng, ruò yǔ dí xuè zhàn, wàn yī de jié, zé mìng huái shī yǐ jié qí hòu, guó shì yóu kě wèi yě. shì jié dà xǐ. chén yí zhōng bái tài hòu jiàng zhào, yǐ wáng shī wù yí chí zhòng, yì suì zhǐ. mì shū jiān chén zhe shàng shū qǐng cóng tiān xiáng zhī yì yuē: yǔ qí zuò yǐ dài kùn, hé ruò bèi chéng jiè yī! wàn yǒu yī xìng, zé rén xīn jiǎ yǒng! qiě dí fēi bì zhēn duō zhì lì, bù guò chéng shèng zhǎng qū. ruò shǎo jǔ zhī, zé zhǔ bīng zhī yǔ xuán jūn, qí zhuàng ruò jí yì yǐ. yí zhōng bù tīng, chū zhe zhī tái zhōu.
獨松既破,鄰疆守者皆望風而走,朝廷大懼。時勤王師僅三四萬人,文天祥與張世傑議,以為:「淮東堅壁,閩、廣全城,若與敵血戰,萬一得捷,則命淮師以截其後,國事猶可為也。」世傑大喜。陳宜中白太后降詔,以王師務宜持重,議遂止。秘書監陳著上疏請從天祥之義曰:「與其坐以待困,曷若背城借一!萬有一幸,則人心賈勇!且敵非必真多智力,不過乘勝長驅。若少沮之,則主兵之與懸軍,其壯弱即異矣。」宜中不聽,出著知台州。
yuán dǒng wén bǐng pò jiāng yīn jūn.
元董文炳破江陰軍。
yuán yǐ gāo lì guó guān zhì jiàn làn, qiǎn shǐ yù zhǐ, fán shěng yuàn tái jùn guān míng jué hào yǔ cháo tíng xiāng lèi zhě, gǎi zhèng zhī.
元以高麗國官制僭濫,遣使諭旨,凡省、院、台、郡、官名、爵號與朝廷相類者,改正之。
yǐ wèi, zuǒ chéng xiàng liú mèng yán dùn.
乙未,左丞相留夢炎遁。
shí èr yuè, dīng yǒu shuò, zhào jiǎ shì dào guī zàng, fǎn qí tián lú.
十二月,丁酉朔,詔賈似道歸葬,返其田廬。
gēng zǐ, yǐ wú jiān qiān shū shū mì yuàn shì, huáng yōng jiān quán cān zhī zhèng shì.
庚子,以吳堅簽書樞密院事,黃鏞兼權參知政事。
shí chén yí zhōng dāng guó, zāo shí duō nán, bù néng cuò yī cè, wéi shì méng bì, jiāng shì lí xīn, jùn yì jiàng pò, fāng qiě lǐ huì kē jǔ míng táng děng shì jí shì dài fū chén qǐ chāi qiǎn, shì rén jì yú ēn lì. zhì shì qiǎn liǔ yuè fèng shū rú yuán jūn, chēng lián shàng shū zhī sǐ, nǎi dào shā zhī, fēi cháo tíng yì, qǐ bān shī xiū hǎo. yuè jiàn bā yán yú wú xī, qì wèi yuē: sì jūn yòu chōng, zài shuāi dié zhī zhōng, zì gǔ lǐ bù fá sàng. fán jīn rì shì zhì cǐ zhě, jiē jiān chén jiǎ shì dào shī xìn wù guó ěr. bā yán yuē: rǔ guó zhí lù wǒ xíng rén, gù wǒ xìng shī. qián shì nà tǔ, lǐ shì chū jiàng, jiē rǔ guó zhī fǎ yě. rǔ guó dé tiān xià yú xiǎo ér, yì shī zhī yú xiǎo ér, tiān dào rú cǐ, shàng hé duō yán! suì lìng náng jiā tè xié yuè hái.
時陳宜中當國,遭時多難,不能措一策,唯事蒙蔽,將士離心,郡邑降破,方且理會科舉、明堂等事及士大夫陳乞差遣,士人覬覦恩例。至是遣柳岳奉書如元軍,稱「廉尚書之死,乃盜殺之,非朝廷意,乞班師修好。」岳見巴延於無錫,泣謂曰:「嗣君幼沖,在衰絰之中,自古禮不伐喪。凡今日事至此者,皆奸臣賈似道失信誤國爾。」巴延曰:「汝國執戮我行人,故我興師。錢氏納土,李氏出降,皆汝國之法也。汝國得天下於小兒,亦失之於小兒,天道如此,尚何多言!」遂令囊嘉特偕岳還。
guǐ mǎo, yǐ chén wén lóng cān zhī zhèng shì, xiè táng tóng zhī shū mì yuàn shì.
癸卯,以陳文龍參知政事,謝堂同知樞密院事。
bǐng wǔ, zhuī fēng lǚ wén dé wèi hé yì jùn wáng. cháo yì yǐ lǚ wén huàn wèi yuán xiàng dǎo, nǎi zhuī fēng wén dé, ér yǐ wén dé zi shī mèng wèi bīng bù shì láng, jì chéng hé yì.
丙午,追封呂文德為和義郡王。朝議以呂文煥為元嚮導,乃追封文德,而以文德子師孟為兵部侍郎,覬成和議。
píng jiāng tōng pàn wáng jǔ zhī dōu tǒng zhì wáng bāng jié, yǐ chéng yíng jiàng yú cháng zhōu, bā yán shǐ lǚ wén huàn xiān wǎng shòu zhī.
平江通判王矩之、都統制王邦傑,以城迎降於常州,巴延使呂文煥先往受之。
dīng wèi, bā yán rù píng jiāng, zhāng shì jié wèi zhì, chéng yǐ pò, nǎi yǐ bīng rù wèi.
丁未,巴延入平江,張世傑未至,城已破,乃以兵入衛。
wù shēn, yuán yòu chéng xiàng hū tú dài ěr qǐng shàng zūn hào yuē xiàn tiān shù dào rén wén yì wǔ dà guāng xiào huáng dì, huáng hòu yuē zhēn yì shùn shèng zhāo tiān ruì wén guāng yīng huáng hòu bù xǔ.
戊申,元右丞相呼圖岱爾請上尊號曰憲天述道仁文義武大光孝皇帝,皇后曰貞懿順聖昭天睿文光應皇后;不許。
gēng xū, liǔ yuè zhì zì yuán jūn. guǐ chǒu, chén yí zhōng fù zòu qiǎn yuè jí zōng zhèng shǎo qīng lù xiù fū shì láng lǚ shī mèng děng tóng náng jiā tè shǐ yuán jūn, qiú chēng zhí nà bì, bù cóng zé chēng zhí sūn, qiě chì lǚ wén huàn lìng tōng hǎo bà bīng. xiù fū děng jiàn bā yán yú píng jiāng, bā yán bù xǔ. yí zhōng nǎi bái tài huáng tài hòu, fèng biǎo qiú fēng wèi xiǎo guó, tài hòu cóng zhī.
庚戌,柳岳至自元軍。癸丑,陳宜中復奏遣岳及宗正少卿陸秀夫、侍郎呂師孟等同囊嘉特使元軍,求稱侄納幣,不從則稱侄孫,且敕呂文煥令通好罷兵。秀夫等見巴延於平江,巴延不許。宜中乃白太皇太后,奉表求封為小國,太后從之。
yǐ wén tiān xiáng qiān shū shū mì yuàn shì.
以文天祥簽書樞密院事。
huáng wàn shí pàn jiàng yuán, dōu tǒng mǐ lì sǐ zhī. lì, huái rén, sān shì wèi jiāng, chū cóng chén yì shǒu huáng zhōu, yì jiàng, lì kuì wéi chū, wàn shí shǔ wèi zhàng qián dōu tǒng. yuán jūn lüè jiāng xī, yíng zhàn yú jiāng fāng, bīng bài, bèi zhí, bù jiàng, xì yù. zhì shì wàn shí jǔ jūn jiàng, yuán xíng shěng qiǎn wàn shí yù lì yuē: wú guān xián yī yá pái shū bù jǐn, jīn yì jiàng yǐ. lì yuē: shì láng guó jiā dà chén, lì yī xiǎo zú ěr. dàn sān shì shí zhào shì lù, zhào wáng, hé yǐ shēng wèi! lì nǎi shēng qín zhī rén, dāng sǐ, yǔ tóu bài zhě bù tóng. wàn shí zài sān yù zhī, bù qū, suì yù hài.
黃萬石叛降元,都統米立死之。立,淮人,三世為將,初從陳奕守黃州,奕降,立潰圍出,萬石署為帳前都統。元軍略江西,迎戰於江坊,兵敗,被執,不降,系獄。至是萬石舉軍降,元行省遣萬石諭立曰:「吾官銜一牙牌書不盡,今亦降矣。」立曰:「侍郎國家大臣,立一小卒爾。但三世食趙氏祿,趙亡,何以生為!立乃生擒之人,當死,與投拜者不同。」萬石再三諭之,不屈,遂遇害。
yuán yǐ zhōng xìng lù xíng shěng chén yòu wèi nán jīng zǒng guǎn jiān kāi fēng fǔ yǐn, lì duō zhèn shè shī cuò, yòu yuē: hé bì ruò shì! qián wèi dào zhí, jīn wèi yán zi, wú yǐ yán zi dài zhī. qián wèi yán zi, jīn wèi dào zhí, wú yǐ dào zhí dài zhī. yóu shì lì jiē xiū chì, bù gǎn nòng fǎ.
元以中興路行省陳祐為南京總管兼開封府尹,吏多震懾失措,祐曰:「何必若是!前為盜跖,今為顏子,吾以顏子待之。前為顏子,今為盜跖,吾以盜跖待之。」由是吏皆修飭,不敢弄法。
yuán sài yīn è dé qí zòu: yún nán zhū yí wèi fù zhě shàng duō, jīn nǐ xuān wèi sī jiān xíng yuán shuài fǔ shì, bìng tīng xíng shěng jié zhì. yòu zòu: hā lǎ zhāng yún nán rǎng dì jūn yě, ér zhōu xiàn jiē yǐ wàn hù qiān hù zhǔ zhī, yí gǎi zhì lìng zhǎng. bìng cóng zhī.
元賽音諤德齊奏:「雲南諸夷未附者尚多,今擬宣慰司兼行元帥府事,並聽行省節制。」又奏:「哈喇章、雲南壤地均也,而州縣皆以萬戶、千戶主之,宜改置令長。」並從之。
tán zhōu bèi wéi, hú nán ān fǔ shǐ jiān zhī zhōu lǐ fèi, jù shǒu sān yuè yuè, dà xiǎo zhàn shù shí hé. zhì shì yuán ā ěr hā yǎ shè shū chéng zhōng yuē: sù xià yǐ huó zhōu mín, fǒu zé tú yǐ. bù dá. ā ěr hā yǎ yǔ zhū jiāng huà dì fēn wéi, jué huáng shuǐ yǐ shù tī chōng. ā ěr hā yǎ zhōng liú shǐ, chuàng shén, dū zhàn yì jí, chéng zhōng dà jiǒng, lì bù néng zhī. zhū jiāng qì qǐng yuē: shì jí yǐ, wú shǔ wèi guó sǐ kě yě, rú mín hé? fèi mà yuē: guó jiā píng shí suǒ yǐ hòu yǎng rǔ zhě, wèi jīn rì yě. rǔ dì sǐ shǒu, yǒu fù yán zhě, wú xiān lù rǔ!
潭州被圍,湖南安撫使兼知州李芾,拒守三閱月,大小戰數十合。至是元阿爾哈雅射書城中曰:「速下以活州民,否則屠矣。」不答。阿爾哈雅與諸將畫地分圍,決隍水以樹梯衝。阿爾哈雅中流矢,創甚,督戰益急,城中大窘,力不能支。諸將泣請曰:「事急矣,吾屬為國死可也,如民何?」芾罵曰:「國家平時所以厚養汝者,為今日也。汝第死守,有復言者,吾先戮汝!」
dì dé yòu èr nián yuán zhì yuán shí sān nián
○帝德祐二年(元至元十三年)
chūn, zhēng yuè, dīng mǎo shuò, yuán bīng yǐ fù dēng chéng. zhī héng zhōu zhǎng shā yǐn gǔ yù chéng zhōng, shí fāng wèi èr zi xíng guān lǐ, huò yuē: cǐ hé shí, xíng cǐ yū kuò shì? gǔ yuē: zhèng yù lìng ér cáo guān dài jiàn xiān rén yú dì xià ěr! jì bì lǐ, nǎi jī xīn jiōng hù, cháo fú, wàng què bài yǐ, jí zòng huǒ zì fén. lín jiā jiù zhī, huǒ chì bù kě qián, dàn yáo jiàn liè yàn zhōng, gǔ zhèng guān wēi zuò, hé mén shǎo zhǎng jiē sǐ. lǐ fèi mìng jiǔ lèi zhī, zì gǔ yuē: yǐn wù shí, nán zǐ yě, xiān wǒ jiù yì yǐ! yīn liú bīn zuǒ huì yǐn, yè chuán lìng, yóu shǒu shū jǐn zhōng zì wèi hào, yǐn dá dàn, zhū bīn zuǒ chū, cān yì yáng tíng fù yuán chí sǐ. fèi zuò xióng xiāng gé, zhào zhàng xià shěn zhōng, yí zhī jīn, yuē: wú lì jié, fēn dāng sǐ. wú jiā rén yì bù kě rǔ yú fú, rǔ jǐn shā zhī, hòu shā wǒ. zhōng fú dì kòu tóu, cí yǐ bù néng. fèi gù mìng zhī, zhōng qì ér nuò. qǔ jiǔ, yǐn qí jiā rén, jǐn zuì, nǎi biàn rèn zhī. fèi yì yǐn jǐng shòu rèn. zhōng zòng huǒ fén qí jū, hái jiā, shā qí qī zǐ, fù zhì huǒ suǒ, dà tòng, jǔ shēn tóu dì zì wěn. mù liáo chén yì sūn yán yīng yàn zhōng fēi yīng jiē sǐ. tán mín wén zhī, duō jǔ jiā zì jǐn, chéng wú xū jǐng, yì lín mù zhě xiāng wàng. shǒu jiāng wú jì míng liú xiào zhōng yǐ chéng jiàng.
春,正月,丁卯朔,元兵蟻附登城。知衡州長沙尹穀寓城中,時方為二子行冠禮,或曰:「此何時,行此迂闊事?」穀曰:「正欲令兒曹冠帶見先人於地下耳!」既畢禮,乃積薪扃戶,朝服,望闕拜已,即縱火自焚。鄰家救之,火熾不可前,但遙見烈焰中,穀正冠危坐,闔門少長皆死。李芾命酒酹之,字穀曰:「尹務實,男子也,先我就義矣!」因留賓佐會飲,夜傳令,猶手書「盡忠」字為號,飲達旦,諸賓佐出,參議楊霆赴園池死。芾坐熊湘閣,召帳下沈忠,遺之金,曰:「吾力竭,分當死。吾家人亦不可辱於俘,汝盡殺之,後殺我。」忠伏地叩頭,辭以不能。芾固命之,忠泣而諾。取酒,飲其家人,盡醉,乃遍刃之。芾亦引頸受刃。忠縱火焚其居,還家,殺其妻子,復至火所,大慟,舉身投地自刎。幕僚陳億孫、顏應焱、鍾蜚英皆死。潭民聞之,多舉家自盡,城無虛井,縊林木者相望。守將吳繼明、劉孝忠以城降。
yuán bīng lì yú lǔ lüè, yù tú zhī, xíng shěng láng zhōng hé shàng xuān yán yuē: jù wǒ shī zhě sòng ěr, qí mín hé zuì? jì shòu qí jiàng, jí shì wú mín, shā zhī hé rěn? qiě jīn liè chéng duō wèi fù, jiàng ér shā zhī, shì jiān qí xiào sǐ zhī xīn yě. ā ěr hā yǎ cóng zhī, yóu shì yuán lián héng yǒng chēn quán dào guì yáng wǔ gāng jiē jiàng. bǎo qìng tōng pàn céng rú jì, yì bù qū sǐ.
元兵利於擄掠,欲屠之,行省郎中和尚宣言曰:「拒我師者宋耳,其民何罪?既受其降,即是吾民,殺之何忍?且今列城多未附,降而殺之,是堅其效死之心也。」阿爾哈雅從之,由是袁、連、衡、永、郴、全、道、桂陽、武岡皆降。寶慶通判曾如驥,亦不屈死。
fèi wèi rén gāng jiè, bù wèi qiáng yù, lín shì jīng mǐn, jiān huá bù néng qī. qiě qiáng lì guò rén, zì dàn zhì shì, zhì mù wú juàn róng, yè lǜ zhì sān gǔ shǐ xiū, wǔ gǔ fù qǐ shì shì. wàng zhī lǐn rán ruò shén míng, ér hǎo xián lǐ shì, fù ǎi rán kě qīn, suī yī yì xiǎo shàn, bì jiǎng jiàn zhī. jū guān lián, jiā wú yú zī.
芾為人剛介,不畏強御,臨事精敏,奸猾不能欺。且強力過人,自旦治事,至暮無倦容,夜率至三鼓始休,五鼓復起視事。望之凜然若神明,而好賢禮士,復藹然可親,雖一藝小善,必獎薦之。居官廉,家無餘資。
gǔ xìng gāng zhí zhuāng lì, shì yǒu jiē yán dàn zhī, jū guān lián zhèng yǒu shēng. dīng nèi jiān, jiā jū jiào shòu zhū shēng, jǔ dòng yǒu lǐ. měi háng shì zhōng, shì rén xiāng wèi yuē: shì bì yǐn xiān shēng mén rén yě. zhì shì sǐ jié, zhū shēng wǎng kū zhī zhě shù bǎi rén.
穀性剛直莊厲,士友皆嚴憚之,居官廉正有聲。丁內艱,家居教授諸生,舉動有禮。每行市中,市人相謂曰:「是必尹先生門人也。」至是死節,諸生往哭之者數百人。
tíng zì shǎo yǐ zhì jié wén, pì jīng hú zhì zhì sī gàn guān. shí lǚ wén dé wèi shuài, sù wǔ màn shì, cháng shì yǐ nán shì, tíng cāng zú lì bàn, jiē hé qí yì. yī rì, wèi tíng yuē: cháo tíng yǒu mì zhǐ, chū shī cè yīng huái dōng, shuí kě wǎng zhě? jí duì yuē: mǒu jiāng kě. yòu yuē: bīng qì liáng cǎo ruò hé. jí duì yuē: mǒu yíng bīng mǎ, mǒu kù qì jiǎ, mǒu chù shǐ shí chú liáng. kǒu zhàn shòu lì, qǐng kè àn chéng. wén dé dà jīng yuē: píng shēng qīng wén rén, yǐ qí bù shì shì yě. jūn cái gàn ruò cǐ, hé guān bù kě wèi! wú hé gǎn bù jìng! hòu tōng pàn jiāng líng, jiāng líng xióng jù shàng liú, biǎo lǐ xiāng hàn, bīng mín zá chù, shù wù cóng jí tíng suí shì cái jué, chù zhī tài rán. tíng yǒu xīn jì, shàn chū qí yīng biàn, gù suǒ zhì yǒu néng shēng.
霆自少以志節聞,辟京湖制置司干官。時呂文德為帥,素侮慢士,常試以難事,霆倉卒立辦,皆合其意。一日,謂霆曰:「朝廷有密旨,出師策應淮東,誰可往者?」即對曰:「某將可。」又曰:「兵器糧草若何。」即對曰:「某營兵馬,某庫器甲,某處矢石芻糧。」口占授吏,頃刻案成。文德大驚曰:「平生輕文人,以其不事事也。君材幹若此,何官不可為!吾何敢不敬!」後通判江陵,江陵雄據上流,表里襄、漢,兵民雜處,庶務叢集;霆隨事裁決,處之泰然。霆有心計,善出奇應變,故所至有能聲。
yuán lǚ shī kuí yǔ wàn hù wǔ xiù fēn dìng jiāng dōng dì, xiè fāng dé yǐ bīng nì zhī, shǐ qián fēng hū yuē: xiè tí xíng lái! shī kuí jūn chí zhì, shè zhī, shǐ jí mǎ qián. fāng dé zǒu rù ān rén, diào huái shì zhāng xiào zhōng nì zhàn tuán hú píng, shǐ jǐn, xiào zhōng huī shuāng dāo jī shā bǎi yú rén, qián jūn shāo què, hòu jūn rào chū xiào zhōng hòu, zhòng jīng kuì, xiào zhōng zhōng liú shǐ sǐ, mǎ bēn guī. fāng dé zuò dí lóu jiàn zhī, yuē: mǎ guī, xiào zhōng bài yǐ! suì bēn xìn zhōu. shī kuí pò ān rén, jìn jí xìn zhōu, fāng dé qì qī zǐ, fù mǔ, biàn xìng míng, zǒu jiàn níng táng shí shān zhuǎn chá bǎn, měi dōng xiāng hào kū, rén bù shí zhī, yǐ wèi bèi bìng yě. yǐ ér qù, mài bo jiàn yáng shì zhōng, yǒu lái bo zhě, wéi qǔ mǐ lǚ, wěi yǐ qián, lǜ xiè bù qǔ. qí hòu rén shāo shāo shí zhī, duō yán zhì jiā, shǐ wèi zǐ dì lùn xué.
元呂師夔與萬戶武秀分定江東地,謝枋得以兵逆之,使前鋒呼曰:「謝提刑來!」師夔軍馳至,射之,矢及馬前。枋得走入安仁,調淮士張孝忠逆戰團湖坪,矢盡,孝忠揮雙刀擊殺百餘人,前軍稍卻,後軍繞出孝忠後,眾驚潰,孝忠中流矢死,馬奔歸。枋得坐敵樓見之,曰:「馬歸,孝忠敗矣!」遂奔信州。師夔破安仁,進及信州,枋得棄妻子,負母,變姓名,走建寧唐石山轉茶坂,每東鄉號哭,人不識之,以為被病也。已而去,賣卜建陽市中,有來卜者,惟取米、履,委以錢,率謝不取。其後人稍稍識之,多延至家,使為子弟論學。
gēng wǔ, cān zhī zhèng shì chén wén lóng tóng qiān shū shū mì yuàn shì huáng yōng dùn.
庚午,參知政事陳文龍、同簽書樞密院事黃鏞遁。
xīn wèi, yǐ wú jiān wèi zuǒ chéng xiàng jiān shū mì shǐ, duān míng diàn xué shì cháng mào cān zhī zhèng shì. rì wǔ, xuān má cí yuán diàn, wén bān zhǐ liù rén.
辛未,以吳堅為左丞相兼樞密使,端明殿學士常楙參知政事。日午,宣麻慈元殿,文班止六人。
zhū guān bīng jiē kuì, jǐ sì, zhī jiā xìng fǔ liú hàn jié yǐ chéng jiàng yuán.
諸關兵皆潰,己巳,知嘉興府劉漢傑以城降元。
yuán bīng wéi ān jí zhōu, zhī zhōu zhào liáng chún yǔ tí xíng xú dào lóng tóng shǒu. fàn wén hǔ zhì shū yòu liáng chún jiàng, liáng chún fén shū, zhǎn qí shǐ. jí yuán bīng pò lín ān, dào lóng zhào rù wèi, liáng chún lǜ zhòng dú shǒu, yè, bá shě pí shàng. jì ér shù jiāng wú guó dìng kāi mén nà yuán bīng, liáng chún mìng chē guī fǔ, bīng shì zhǐ zhī yuē: shì láng hé zì kǔ? liáng chún chì qù zhī, bì gé zì jīng. dào lóng wèi zhì lín ān, yuán bīng zhuī jí zhī, yī jūn jǐn méi. dào lóng jiàn zhí, shǒu zhě shāo dài, fù shuǐ sǐ zhǎng zi zài sūn yì fù shuǐ sǐ. liáng chún, rǔ yú zhī céng sūn dào lóng, wǔ yì rén yě.
元兵圍安吉州,知州趙良淳與提刑徐道隆同守。范文虎致書誘良淳降,良淳焚書,斬其使。及元兵迫臨安,道隆召入衛,良淳率眾獨守,夜,茇舍陴上。既而戍將吳國定開門納元兵,良淳命車歸府,兵士止之曰:「侍郎何自苦?」良淳叱去之,閉閣自經。道隆未至臨安,元兵追及之,一軍盡沒。道隆見執,守者稍怠,赴水死;長子載孫亦赴水死。良淳,汝愚之曾孫;道隆,武義人也。
yuán zhū jiāng lì lǔ lüè, zhēng yù qù lín ān. bā yán wèn jì yú láng zhōng mèng qí, duì yuē: sòng rén zhī jì, wéi yǒu cuàn mǐn ěr, ruò yǐ bīng pò zhī, bǐ bì sù táo. yī dàn dào qǐ, lín ān sān bǎi nián zhī jī, fén dàng wú yú yǐ. mò ruò yǐ jì ān zhī, lìng bǐ bù jù, zhèng rú qǔ guǒ shāo dài shí rì ěr. bā yán yuē: rǔ yán zhèng hé wǒ yì. qiǎn rén zhì lín ān ān wèi zhī.
元諸將利擄掠,爭欲趣臨安。巴延問計於郎中孟祺,對曰:「宋人之計,惟有竄閩耳,若以兵迫之,彼必速逃。一旦盜起,臨安三百年之積,焚盪無餘矣。莫若以計安之,令彼不懼,正如取果稍待時日爾。」巴延曰:「汝言正合我意。」遣人至臨安安慰之。
lù xiù fū zì yuán jūn hái, yán bā yán bù kěn cóng bó zhí zhī chēng, tài huáng tài hòu mìng yòng chén lǐ, chén yí zhōng nán zhī, tài huáng tài hòu tì qì yuē: gǒu cún shè jì, chēng chén, fēi suǒ jiào yě. yǐ hài, qiǎn jiān chá yù shǐ liú jié rú bā yán jūn, fèng biǎo chēng chén, shàng zūn hào, suì gòng juàn yín èr shí wǔ wàn liǎng pǐ, qǐ cún jìng tǔ yǐ fèng zhēng cháng, qiě yuē bā yán huì zhǎng ān zhèn yǐ shū píng.
陸秀夫自元軍還,言巴延不肯從伯侄之稱,太皇太后命用臣禮,陳宜中難之,太皇太后涕泣曰:「苟存社稷,稱臣,非所較也。」乙亥,遣監察御史劉岊如巴延軍,奉表稱臣,上尊號,歲貢絹、銀二十五萬兩、匹,乞存境土以奉烝嘗,且約巴延會長安鎮以輸平。
jǐ mǎo, cān zhī zhèng shì cháng mào dùn, yǐ xià shì lín qiān shū shū mì yuàn shì, shì lín yì dùn, dú sān xué shì shì sǐ bù qù.
己卯,參知政事常楙遁,以夏士林簽書樞密院事,士林亦遁,獨三學士誓死不去。
guǐ wèi, jìn fēng jí wáng shì wèi yì wáng, pàn fú zhōu xìn wáng bǐng wèi guǎng wáng, pàn quán zhōu.
癸未,進封吉王昰為益王,判福州;信王昺為廣王,判泉州。
xiān shì zhào wén tiān xiáng zhī lín ān fǔ, tiān xiáng cí bù bài, qǐng yǐ fú wáng xiù wáng pàn lín ān yǐ xì mín wàng, shēn wèi shǎo yǐn, yǐ sǐ wèi zōng miào yòu qǐng mìng jí wáng xìn wáng zhèn mǐn guǎng yǐ tú xìng fù jù bù xǔ. zhì shì zōng qīn fù yǐ qǐng, tài huáng tài hòu cóng zhī. yǐ fù mǎ dū wèi yáng zhèn jí yáng shū fēi dì liàng jié yú chōng róng dì rú guī tí jǔ èr wáng fǔ shì.
先是召文天祥知臨安府,天祥辭不拜,請以福王、秀王判臨安以系民望,身為少尹,以死衛宗廟;又請命吉王、信王鎮閩、廣以圖興復;俱不許。至是宗親復以請,太皇太后從之。以駙馬都尉楊鎮及楊淑妃弟亮節、俞充容弟如珪提舉二王府事。
zhào liú mèng yán bù zhì, yǐ wèi jiāng dōng xī hú nán běi xuān fǔ dà shǐ.
召留夢炎不至,以為江東、西、湖南、北宣撫大使。
chén yí zhōng yǐ yuán bù xǔ hé, jì wú suǒ chū, nǎi lǜ qún chén rù gōng, qǐng qiān dōu, tài huáng tài hòu bù xǔ. yí zhōng tòng kū yǐ qǐng, tài huáng tài hòu mìng jù zhuāng. jí mù, yí zhōng bù rù, tài huáng tài hòu nù yuē: wú chū bù yù qiān, ér dà chén shù yǐ wèi qǐng, gù qī wǒ yé! tuō zān ěr, tóu zhī dì, suì bì gé, qún chén qǐng jiàn, jiē bù nà. gài yí zhōng shí yǐ yì rì xíng, cāng zú shī yú chén zòu ěr.
陳宜中以元不許和,計無所出,乃率群臣入宮,請遷都,太皇太后不許。宜中慟哭以請,太皇太后命具裝。及暮,宜中不入,太皇太后怒曰:「吾初不欲遷,而大臣數以為請,顧欺我耶!」脫簪珥,投之地,遂閉閣,群臣請見,皆不納。蓋宜中實以翼日行,倉卒失於陳奏耳。
yuán bā yán zhì zhǎng ān zhèn, yí zhōng wéi yuē, bù wǎng yì shì. jiǎ shēn, bā yán jìn cì gāo tíng shān, ā lǎ hǎn dǒng wén bǐng zhī shī jiē huì, yóu qí zhì lín ān běi guān. wén tiān xiáng zhāng shì jié qǐng yí sān gōng rù hǎi, ér jǐ shuài zhòng bèi chéng yī zhàn, yí zhōng bù xǔ, bái tài huáng tài hòu, qiǎn jiān chá yù shǐ yáng yīng kuí shàng chuán guó xǐ yǐ jiàng.
元巴延至長安鎮,宜中違約,不往議事。甲申,巴延進次皋亭山,阿喇罕、董文炳之師皆會,游騎至臨安北關。文天祥、張世傑請移三宮入海,而己帥眾背城一戰,宜中不許,白太皇太后,遣監察御史楊應奎上傳國璽以降。
biǎo yuē: sòng guó zhǔ jǐn bǎi bài yán: miǎo yān yòu chōng, zāo jiā duō nán. quán jiān jiǎ shì dào, bèi méng wù guó, zhì qín xìng shī wèn zuì. fēi bù yù qiān bì yǐ qiú gǒu quán, nài tiān mìng yǒu guī, jiāng yān wǎng! jǐn fèng tài huáng tài hòu mìng, xuē qù dì hào, yǐ liǎng zhè fú jiàn jiāng dōng xī hú nán èr guǎng sì chuān liǎng huái jiàn cún zhōu jùn, xī shàng shèng cháo, wèi zōng shè shēng líng qí āi qǐng mìng. fú wàng shèng cí chuí niàn, bù rěn sān bǎi yú nián zōng shè jù zhì yǔn jué, qū cì cún quán, zé zhào shì zi sūn shì shì yǒu lài, bù gǎn mǐ wàng! bā yán shòu zhī, qiǎn shǐ zhào chén yí zhōng chū yì jiàng shì, ér shǐ náng jiā tè fèng xǐ biǎo fù shàng dōu. shì yè, yí zhōng dùn guī wēn zhōu zhī qīng ào.
表曰:「宋國主謹百拜言:眇焉幼沖,遭家多難。權奸賈似道,背盟誤國,至勤興師問罪。非不欲遷避以求苟全,柰天命有歸,將焉往!謹奉太皇太后命,削去帝號,以兩浙、福建、江東、西、湖南、二廣、四川、兩淮見存州郡,悉上聖朝,為宗社生靈祈哀請命。伏望聖慈垂念,不忍三百餘年宗社遽至隕絕,曲賜存全,則趙氏子孫世世有賴,不敢弭忘!」巴延受之,遣使召陳宜中出議降事,而使囊嘉特奉璽表赴上都。是夜,宜中遁歸溫州之清澳。
zhāng shì jié liú shī yǒng jí sū liú yì, yǐ cháo tíng bù zhàn ér jiàng, gè yǐ suǒ bù qù. shì jié cì yú dìng hǎi, yuán shí guó yīng shǐ dōu tǒng biàn biāo shuō shì jié jiàng. shì jié yǐ biāo lái cóng jǐ jù nán yě, chuí niú xiǎng zhī. jiǔ bàn, biāo cóng róng wèi yán, shì jié dà nù, duàn biāo shé, zhé zhī yú jīn zi shān. shī yǒng zhì hǎi shàng, jiàn shí bù kě wèi, yōu fèn zòng jiǔ zú.
張世傑、劉師勇及蘇劉義,以朝廷不戰而降,各以所部去。世傑次於定海,元石國英使都統卞彪說世傑降。世傑以彪來從己俱南也,椎牛享之。酒半,彪從容為言,世傑大怒,斷彪舌,磔之於巾子山。師勇至海上,見時不可為,憂憤縱酒卒。
yáng yīng kuí zì yuán jūn hái, yán bā yán yù zhí zhèng miàn yì.
楊應奎自元軍還,言巴延欲執政面議。
yǐ yǒu, tài huáng tài hòu yǐ wén tiān xiáng wèi yòu chéng xiàng jiān shū mì shǐ dū du zhū lù jūn mǎ. bǐng xū, yǐ jiā xuàn wēng qiān shū shū mì yuàn shì, jiǎ yú qìng tóng qiān shū shū mì yuàn shì, zhī lín ān fǔ.
乙酉,太皇太后以文天祥為右丞相兼樞密使、都督諸路軍馬。丙戌,以家鉉翁簽書樞密院事,賈餘慶同簽書樞密院事,知臨安府。
yuán bā yán xià lìng, jìn jūn shì rù chéng, wéi zhě yǐ jūn fǎ cóng shì, fù qiǎn lǚ wén huàn jī bǎng yù lín ān zhōng wài jūn mín, bǐ ān dǔ rú gù. shí sān sī wèi bīng bái zhòu shā rén, xiǎo mín chéng shí piāo shā, lìng xià, nǎi zhǐ xī.
元巴延下令,禁軍士入城,違者以軍法從事,復遣呂文煥齎榜諭臨安中外軍民,俾安堵如故。時三司衛兵白晝殺人,小民乘時剽殺,令下,乃止息。
wù zǐ, mìng wén tiān xiáng tóng wú jiān xiè táng jiǎ yú qìng shǐ yuán jūn.
戊子,命文天祥同吳堅、謝堂、賈餘慶使元軍。
xiān shì tiān tāi dù hǔ jiū hé sì qiān rén lái qín wáng, dāng guó zhě bù xǐng wǎng jiàn tiān xiáng yú xī hú shàng, tiān xiáng jiǎng yì zhī, zhì shì suì suí tiān xiáng chū shǐ. tiān xiáng jiàn bā yán yú míng yīn sì, yīn shuō bā yán yuē: běn cháo chéng dì wáng zhèng tǒng, yì guān lǐ lè zhī suǒ zài, běi cháo jiāng yǐ wèi yǔ guó hū? yì jiāng huǐ qí shè jì yě? bā yán yǐ běi zhào wèi cí, yán shè jì bì bù dòng, bǎi xìng bì bù shā. tiān xiáng yuē: běi cháo ruò yǐ yù wèi yǔ guó, qǐng tuì bīng píng jiāng huò jiā xìng, rán hòu yì suì bì yǔ jīn bó kào shī, běi cháo quán bīng yǐ hái, cè zhī shàng yě. ruò yù huǐ qí zōng miào, zé huái zhè mǐn guǎng, shàng duō wèi xià, lì dùn wèi kě zhī, bīng lián huò jié, bì zì cǐ shǐ. bā yán yǔ zhè bù xùn, tiān xiáng yuē: wǒ nán cháo zhuàng yuán zǎi xiàng, dàn qiàn yī sǐ bào guó, dāo jù dǐng huò, fēi suǒ jù yě. bā yán cí qū, zhū jiāng xiāng gù dòng sè. bā yán jiàn tiān xiáng jǔ dòng bù cháng, yí yǒu yì zhì, liú zhī jūn zhōng, qiǎn jiān děng hái. tiān xiáng nù, shù qǐng guī yuē: wǒ cǐ lái wèi liǎng guó dà shì, hé gù liú wǒ? bā yán yuē: wù nù. jūn wèi sòng dà chén, zé rèn fēi qīng, jīn rì zhī shì, zhèng dāng yǔ wǒ gòng zhī. lìng wàn hù méng gǔ dài xuān fǔ suǒ duō jī mí zhī, qiě yǐ qí jiàng biǎo bù chēng chén, réng shū sòng hào, qiǎn chéng péng fēi hóng jūn xiáng xié jiǎ yú qìng lái yì zhī.
先是天台杜滸糾合四千人來勤王,當國者不省;往見天祥於西湖上,天祥獎異之,至是遂隨天祥出使。天祥見巴延於明因寺,因說巴延曰:「本朝承帝王正統,衣冠禮樂之所在,北朝將以為與國乎?抑將毀其社稷也?」巴延以北詔為辭,言社稷必不動,百姓必不殺。天祥曰:「北朝若以欲為與國,請退兵平江或嘉興,然後議歲幣與金帛犒師,北朝全兵以還,策之上也。若欲毀其宗廟,則淮、浙、閩、廣,尚多未下,利鈍未可知,兵連禍結,必自此始。」巴延語浙不遜,天祥曰:「我南朝狀元、宰相,但欠一死報國,刀鋸鼎鑊,非所懼也。」巴延辭屈,諸將相顧動色。巴延見天祥舉動不常,疑有異志,留之軍中,遣堅等還。天祥怒,數請歸曰:「我此來為兩國大事,何故留我?」巴延曰:「勿怒。君為宋大臣,責任非輕,今日之事,正當與我共之。」令萬戶蒙古岱、宣撫索多羈縻之,且以其降表不稱臣,仍書宋號,遣程鵬飛、洪君祥偕賈餘慶來易之。
fù mǎ dū wèi yáng zhèn děng fèng yì wáng guǎng wáng zǒu wù zhōu, yáng shū fēi xiù wáng yǔ zé cóng xíng.
駙馬都尉楊鎮等奉益王、廣王走婺州,楊淑妃、秀王與擇從行。
zhī guǎng dé jūn fāng huí zhī wù zhōu liú yí zhī chù zhōu liáng yǐ zhī tái zhōu yáng bì dà jù lóng yú yuán.
知廣德軍方回、知婺州劉怡、知處州梁椅、知台州楊必大俱隆於元。
xīn mǎo, yuán zhāng hóng fàn mèng qí chéng péng fēi, jī suǒ yì sòng chēng chén jiàng biǎo zhì jūn qián.
辛卯,元張弘范、孟祺、程鵬飛,齎所易宋稱臣降表至軍前。
jiǎ wǔ, yuán lì suí lù dōu zhuǎn yùn shǐ.
甲午,元立隨路都轉運使。
yuán chuān jì zhōu cáo qú.
元穿濟州漕渠。
èr yuè, dīng yǒu shuò, rì zhōng yǒu hēi zǐ xiāng dàng. dì lǜ wén wǔ bǎi liáo yì xiáng xī diàn wàng yuán què shàng biǎo, qǐ wèi fān fǔ.
二月,丁酉朔,日中有黑子相盪。帝率文武百僚詣祥曦殿望元闕上表,乞為籓輔。
yuán bā yán chéng zhì yǐ lín ān wèi liǎng zhè dà dū dū fǔ, mìng méng gǔ dài fàn wén hǔ rù chéng, zhì dū du shì, yòu lìng chéng péng fēi qǔ tài huáng tài hòu shǒu zhào jí sān xǐng shū mì yuàn chéng jiān jiǎ yú qìng děng xí, yù tiān xià zhōu jùn jiàng fù. zhí zhèng jiē shǔ, jiā xuàn wēng dú bù shǔ. péng fēi mìng fù zhī, xuàn wēng yuē: zhōng shū shěng wú fù zhí zhèng zhī lǐ, guī sī dì yǐ dài mìng kě yě. nǎi zhǐ.
元巴延承制以臨安為兩浙大都督府,命蒙古岱、范文虎入城,治都督事,又令程鵬飛取太皇太后手詔及三省、樞密院呈堅、賈餘慶等檄,諭天下州郡降附。執政皆暑,家鉉翁獨不署。鵬飛命縛之,鉉翁曰:「中書省無縛執政之理,歸私第以待命可也。」乃止。
yuán bā yán jìn tún hú zhōu shì, fù lìng lǚ wén huàn jí fàn wén hǔ wèi yù tài huáng tài hòu. wén huàn yīn shǐ rén shàng biǎo xiè ér chū, yǒu yuē: zī xián běi mìng, lái kàng nán shī, shì yǐ quǎn mǎ, bào yǐ chóu chóu, fēi yuē zǐ dì gōng qí fù mǔ, bù dé yǐ yě, shàng hé yán zāi! bā yán lìng zhāng huì ā lǎ hǎn dǒng wén bǐng zhāng hóng fàn suǒ duō děng fēng fǔ kù, shōu shǐ guǎn mì shěng tú shū jí bǎi sī fú yìn gào chì, bà guān fǔ jí shì wèi jūn.
元巴延進屯湖州市,復令呂文煥及范文虎慰諭太皇太后。文煥因使人上表謝而出,有曰:「茲銜北命,來抗南師,視以犬馬,報以仇讎,非曰子弟攻其父母,不得已也,尚何言哉!」巴延令張惠、阿喇罕、董文炳、張弘范、索多等封府庫,收史館、秘省圖書及百司符印告敕,罷官府及侍衛軍。
rén yín, bà qiǎn wén tiān xiáng suǒ bù qín wáng bīng, yǐ jiǎ yú qìng wèi yòu chéng xiàng jiān shū mì shǐ, liú jié tóng qiān shū shū mì yuàn shì, yǔ wú jiān xiè táng jiā xuàn wēng bìng qì qí qǐng shǐ, yì yuán dà dū.
壬寅,罷遣文天祥所部勤王兵,以賈餘慶為右丞相兼樞密使,劉岊同簽書樞密院事,與吳堅、謝堂、家鉉翁並棄祈請使,詣元大都。
yú qìng xiōng jiǎo cán rěn, jié xiá xié xiǎo rén, jiē chéng shí qiè měi guān, wèi shǐ bì jí guī, bù yǐ wèi yì. xiè táng dú nà lù běi jūn, dé xiān guī.
餘慶凶狡殘忍,岊狎邪小人,皆乘時竊美官,謂使畢即歸,不以為意。謝堂獨納賂北軍,得先歸。
yuán bā yán yǐn wén tiān xiáng yǔ wú jiān děng tóng zuò. tiān xiáng miàn chì jiǎ yú qìng mài guó, qiě zé bā yán shī xìn. lǚ wén huàn cóng páng yù jiě zhī, tiān xiáng bìng chì wén huàn jí qí zhí shī mèng fù zǐ xiōng dì shòu guó hòu ēn, bù néng yǐ sǐ bào guó, nǎi hé zú wèi nì. wén huàn děng cán huì, suì yǔ yú qìng gòng quàn bā yán jū tiān xiáng, lìng suí qí qǐng shǐ běi xíng.
元巴延引文天祥與吳堅等同坐。天祥面斥賈餘慶賣國,且責巴延失信。呂文煥從旁諭解之,天祥並斥文煥及其侄師孟父子兄弟受國厚恩,不能以死報國,乃合族為逆。文煥等慚恚,遂與餘慶共勸巴延拘天祥,令隨祈請使北行。
shì rì, yuán bīng tún qián táng jiāng shā shàng, lín ān rén fāng xìng bō tāo dà zuò, yī xǐ kōng zhī, ér cháo sān rì bù zhì.
是日,元兵屯錢塘江沙上,臨安人方幸波濤大作,一洗空之,而潮三日不至。
dīng wèi, yuán yù lín ān xīn fù fǔ zhōu sī xiàn guān lì jūn mín rén děng yuē: jiān zhě xíng zhōng shū shěng yòu chéng xiàng bā yán qiǎn shǐ lái zòu, sòng mǔ hòu yòu zhǔ jì zhū dà chén bǎi guān, yǐ yú zhēng yuè shí bā rì jī xǐ shòu fèng biǎo jiàng fù. zhèn wéi zì gǔ jiàng wáng, bì yǒu zhāo jìn zhī lǐ, yǐ qiǎn shǐ tè wǎng yíng zhì, ěr děng gè shǒu zhí yè, qí wù wàng shēng yí wèi. fán guī fù qián zuì, xī cóng yuán miǎn, gōng sī bū qiàn, bù dé zhēng lǐ, yī yīng kàng jù wáng shī jí táo wáng xiào jù zhě, bìng shè qí zuì. bǎi guān yǒu sī zhū wáng dǐ dì sān xué sì jiān mì shěng shǐ guǎn jí jìn wèi zhū sī, gè yí ān jū. suǒ zài shān lín hé pō jù mù huā guǒ wài, yú wù quán miǎn zhēng shuì. mì shū jiān tú shū tài cháng sì jì qì lè qì fǎ bào dōng gōng lǔ bù yí wèi zōng zhèng pǔ dié tiān wén dì lǐ tú cè, fán diǎn gù wén zì bìng hù kǒu bǎn jí, jǐn yǎng shōu shí. qián dài shèng xián zhī hòu, rú yī sēng dào, tōng xiǎo tiān wén lì shù bìng shān lín yǐn yì míng shì, suǒ zài guān sī yǐ míng wén. míng shān dà chuān sì guān miào yǔ bìng qián dài míng rén yí jī, bù xǔ chāi huǐ, guān guǎ gū dú bù néng zì cún zhī rén, liàng jiā shàn gěi.
丁未,元諭臨安新附府州司縣官吏軍民人等曰:「間者行中書省右丞相巴延遣使來奏,宋母后、幼主暨諸大臣百官,已於正月十八日齎璽綬奉表降附。朕惟自古降王,必有朝覲之禮,已遣使特往迎致,爾等各守職業,其勿妄生疑畏。凡歸附前罪,悉從原免,公私逋欠,不得征理,一應抗拒王師及逃亡嘯聚者,並赦其罪。百官有司、諸王邸第、三學、寺、監、秘省、史館及禁衛諸司,各宜安居。所在山林、河泊、巨木、花果外,餘物權免徵稅。秘書監圖書、太常寺祭器、樂器、法報、東工、鹵簿、儀衛、宗正譜牒、天文、地理圖冊,凡典故文字並戶口、版籍,盡仰收拾。前代聖賢之後,儒、醫、僧、道,通曉天文、歷數並山林隱逸名士,所在官司以名聞。名山、大川、寺觀、廟宇並前代名人遺蹟,不許拆毀,鰥寡孤獨不能自存之人,量加贍給。」
yú shì bā yán jiù qiǎn sòng nèi shì wáng yě rù gōng, shōu sòng gǔn miǎn guī bì fú xǐ jí gōng zhōng tú jí bǎo wán chē hé niǎn chéng lǔ bù huī zhàng děng wù.
於是巴延就遣宋內侍王埜入宮,收宋袞冕、圭璧、符璽及宮中圖籍、寶玩、車輅、輦乘、鹵簿、麾仗等物。
yì wáng guǎng wáng zì jiā huì mén chū, dù zhè jiāng ér nán. bā yán wén zhī, qiǎn fàn wén hǔ jiāng bīng zhuī zhī. yáng zhèn dé bào jí hái, yuē: wǒ jiāng sǐ yú bǐ, yǐ huǎn zhuī bīng. yáng liàng jié děng suì fù èr wáng jí yáng shū fēi tú zǒu, nì shān zhōng qī rì. tǒng zhì zhāng quán yǐ bīng shù shí rén zhuī jí, suì tóng zǒu wēn zhōu.
益王、廣王自嘉會門出,渡浙江而南。巴延聞之,遣范文虎將兵追之。楊鎮得報即還,曰:「我將死於彼,以緩追兵。」楊亮節等遂負二王及楊淑妃徒走,匿山中七日。統制張全以兵數十人追及,遂同走溫州。
wù wǔ, yuán zhǔ sì xiān nóng yú dōng jiāo. xīn yǒu, rú shàng dōu.
戊午,元主祀先農於東郊。辛酉,如上都。
shì yuè, xià guì yǐ huái xī pàn jiàng yuán.
是月,夏貴以淮西叛降元。
chū, ā zhū tún huái nán dōng dào, qí xī dào shǔ zhī wàn hù áng jí ěr, bǐ zhù hé zhōu, jìn gōng lú zhōu. guì yǐ shū dǐ bā yán yuē: wú fèi guó lì, gōng duó biān chéng. ruò xíng dū guī fù, biān chéng yān wǎng! zhì shì jǔ suǒ bù nà kuǎn, yuán yǐ guì wèi huái xī ān fǔ shǐ.
初,阿珠屯淮南東道,其西道屬之萬戶昂吉爾,俾駐和州,進攻廬州。貴以書抵巴延曰:「毋費國力,攻奪邊城。若行都歸附,邊城焉往!」至是舉所部納款,元以貴為淮西安撫使。
hóng fú, guì jiā tóng yě, cóng guì jī láo zhī zhèn cháo jūn. guì jí jiàng, zhāo fú, bù tīng, shǐ qí cóng zi wǎng, fú zhǎn zhī. yuán bīng gōng chéng, jiǔ bù bá, guì zhì chéng xià, hǎo yǔ dài fú, qǐng dān qǐ rù chéng, fú xìn zhī, mén fā, fú bīng qǐ, zhí fú fù zǐ, tú qí chéng, guì lì shā fú yī mén, fú zi dà yuán dà yuān hū yuē: fǎ zhǐ zhū shǒu móu, hé nǎi jǔ jiā wèi lù? fú chì yuē: yǐ yī mìng bào sòng cháo, hé zhì gào rén qiú huó yé? cì jí fú, fú dà mà, shù guì bù zhōng, qǐng nán xiàng sǐ yǐ míng bù bèi guó, wén zhě liú tì.
洪福,貴家僮也,從貴積勞知鎮巢軍。貴即降,招福,不聽,使其從子往,福斬之。元兵攻城,久不拔,貴至城下,好語紿福,請單綺入城,福信之,門發,伏兵起,執福父子,屠其城,貴蒞殺福一門,福子大源、大淵呼曰:「法止誅首謀,何乃舉家為戮?」福叱曰:「以一命報宋朝,何至告人求活耶?」次及福,福大罵,數貴不忠,請南向死以明不背國,聞者流涕。
yuán rén suǒ gōng nǚ nèi shì jí zhū lè gōng, gōng nǚ fù shuǐ sǐ zhě yǐ bǎi shù.
元人索宮女、內侍及諸樂宮,宮女赴水死者以百數。
sān yuè, dīng mǎo, yuán yǐ shū mì fù shǐ zhāng yì jiān zhī mì shū jiān shì.
三月,丁卯,元以樞密副使張易兼知秘書監事。
yuán bā yán rù lín ān chéng, jiàn dà jiāng qí gǔ, lǜ zuǒ yòu yì wàn hù xún shì, guān cháo yú zhè jiāng, yòu dēng shī zi fēng, guān lín ān xíng shì, bù fèn zhū jiāng, yǐ dú sōng guān shǒu jiāng zhāng rú cháng shā lián xī xián, zhǎn zhī, jí qí jiā. qiǎn guǎn rú dé zhāo yù zhū jùn. fú wáng yǔ ruì zì shào xìng zhì, bā yán shēn wèi zhī.
元巴延入臨安城,建大將旗鼓,率左右翼萬戶巡視,觀潮於浙江,又登獅子峰,觀臨安形勢,部分諸將,以獨松關守將張濡嘗殺廉希賢,斬之,籍其家。遣管如德招諭諸郡。福王與芮自紹興至,巴延深慰之。
tài huáng tài hòu jí dì yù yǔ xiāng jiàn, bā yán gù cí, yuē: wèi rù cháo, wú xiāng jiàn zhī lǐ. míng rì, fā lín ān, àn tǎ hā mèng qí děng rù gōng xuān zhào, qù dì jí quán tài hòu rù jìn. qí dú zhì miǎn xì jǐng qiān yáng zhī yǔ, tài hòu qì wèi dì yuē: hé tiān zǐ shèng ēn, rǔ yí bài xiè. lǐ bì, dì yǔ tài hòu jiān yú chū gōng. tài huáng tài hòu yǐ jí liú nèi. yǔ ruì jí yí wáng nǎi yóu dù zōng mǔ lóng guó fū rén huáng shì bìng yáng zhèn xiè táng gāo yīng sōng shù liáo liú póu rán děng jí sān xué shì zhū shēng jiē xíng. tài xué shēng xú yīng biāo yǔ qí èr zi qí sōng nǚ yuán niáng tóng fù jǐng sǐ. yīng biāo, jiāng shān rén.
太皇太后及帝欲與相見,巴延固辭,曰:「未入朝,無相見之禮。」明日,發臨安,按塔哈、孟祺等入宮宣詔,趣帝及全太后入覲。祺讀至「免系頸牽羊」之語,太后泣謂帝曰:「荷天子聖恩,汝宜拜謝。」禮畢,帝與太后肩輿出宮。太皇太后以疾留內。與芮及沂王乃猷、度宗母隆國夫人黃氏並楊鎮、謝堂、高應松庶僚劉裒然等及三學士諸生皆行。太學生徐應鑣與其二子琦、崧、女元娘同赴井死。應鑣,江山人。
yuán bā yán běi hái, chéng zhì liú ā lǎ hǎn dǒng wén bǐng jīng lüè mǐn zhè, yǐ méng gǔ dài zhèn zhè xī, suǒ duō zhèn zhè dōng. huì jiāng xī dōu yuán shuài sòng dōu mù dá, yán sòng èr wáng zài mǐn guǎng jù bīng, jiāng gōng jiāng xī, nǎi qiǎn dá chūn yí jūn, yǔ lǐ héng lǚ shī kuí huì ā lǎ hǎn wén bǐng tóng qǔ wèi xià zhōu xiàn, yǐ zhuī èr wáng.
元巴延北還,承制留阿喇罕、董文炳經略閩、浙,以蒙古岱鎮浙西,索多鎮浙東。會江西都元帥宋都木達,言宋二王在閩、廣聚兵,將攻江西,乃遣達春移軍,與李恆、呂師夔會阿喇罕、文炳同取未下州縣,以追二王。
rùn yuè, lù xiù fū sū liú yì děng wén èr wáng zǒu wēn zhōu, jì zhuī jí yú dào, qiǎn rén zhào chén yí zhōng yú qīng ào. yí zhōng lái yè, fù zhào zhāng shì jié yú dìng hǎi, shì jié yì yǐ suǒ bù bīng lái. wēn zhī jiāng xīn sì jiù yǒu gāo zōng nán bēn shí yù zuò, zhòng xiāng shuài kū zuò xià, fèng yì wáng shì wèi tiān xià bīng mǎ dōu yuán shuài, guǎng wáng bǐng fù zhī, fā bīng chú lì, yǐ xiù wáng yǔ zé wèi fú jiàn chá fǎng shǐ, xiān wǎng mǐn zhōng, fǔ lì mín, yù bǎi xìng, xí zhào zhū lù zhōng yì, tóng jiǎng wáng shì. huì tài huáng tài hòu qiǎn èr huàn zhě yǐ bīng bā rén zhào èr wáng hái lín ān, yí zhōng děng chén qí bīng yú jiāng zhōng, suì rù mǐn.
閏月,陸秀夫、蘇劉義等聞二王走溫州,繼追及於道,遣人召陳宜中於清澳。宜中來謁,復召張世傑於定海,世傑亦以所部兵來。溫之江心寺舊有高宗南奔時御座,眾相率哭座下,奉益王昰為天下兵馬都元帥,廣王昺副之,發兵除吏,以秀王與擇為福建察訪使,先往閩中,撫吏民,諭百姓,檄召諸路忠義,同獎王室。會太皇太后遣二宦者以兵八人召二王還臨安,宜中等沉其兵於江中,遂入閩。
shí huáng wàn shí jiàng yuán, yǐ cháng wèi fú jiàn cáo shǐ, yù qǔ quán mǐn yǐ wèi jǐ gōng, tīng jiàn zhū zhōu fāng móu cóng wàn shí sòng kuǎn, wén èr wáng zhì, fù bì mén yǐ jù wàn shí. nán jiàn shǒu chén lín qǐ áo qiǎn jūn zhú zhī, wàn shí bài zǒu, qí jiāng shì duō lái guī, bīng shì shāo zhèn.
時黃萬石降元,以嘗為福建漕使,欲取全閩以為己功,汀、建諸州方謀從萬石送款,聞二王至,復閉門以拒萬石。南劍守臣林起鰲遣軍逐之,萬石敗走,其將士多來歸,兵勢稍振。
yí zhōng děng suì chuán xí lǐng hǎi, yán xià guì yǐ fù bīn jiāng zhōu jùn. yuán zhū shù jiāng yǐ jiāng lù jì jué, bù kě běi guī, jiē yù tuō jì shì hái jìng jiāng, dú guǎng xī xuān wèi shǐ shǐ gé yuē: jūn děng wù wèi xū shēng suǒ jù, dài guì yú lǐng, shěn bù kě běi guī, qǔ tú yún nán, wèi wèi bù kě, qǐ gǎn zhé qì shù zāi? yuán xíng shěng yòu yù qì guǎng zhī zhào qìng dé qìng fēng zhōu, bìng shù wú zhōu, yì wèi gé suǒ jǔ.
宜中等遂傳檄嶺海,言夏貴已復瀕江州郡。元諸戍將以江路既絕,不可北歸,皆欲托計事還靜江,獨廣西宣慰使史格曰:「君等勿為虛聲所懼,待貴逾嶺,審不可北歸,取途雲南,未為不可,豈敢輒棄戍哉?」元行省又欲棄廣之肇慶、德慶、封州,並戍梧州,亦為格所沮。
quán tài hòu yǔ dì suí yuán bīng běi xíng, zhì guā zhōu, lǐ tíng zhī yǔ jiāng cái tì qì shì jiāng shì, chū bīng duó liǎng gōng, jiāng shì jiē gǎn qì. nǎi jǐn sàn jīn bó kào bīng, yǐ sì wàn rén yè dǎo guā zhōu, zhàn sān shí, zhòng yōng dì bì qù. cái zhuī zhì pú zi shì, yè, yóu bù tuì. ā zhū shǐ rén zhāo zhī, cái yuē: wú níng sǐ, qǐ zuò jiàng jiāng jūn yé! zhēn zhōu miáo zài chéng yì móu duó jià, bù kè.
全太后與帝隨元兵北行,至瓜洲,李庭芝與姜才涕泣誓將士,出兵奪兩宮,將士皆感泣。乃盡散金帛犒兵,以四萬人夜搗瓜洲,戰三時,眾擁帝避去。才追至蒲子市,夜,猶不退。阿珠使人招之,才曰:「吾寧死,豈作降將軍耶!」真州苗再成亦謀奪駕,不克。