jù míng běn bǔ
据明本补
strong xuě yǔ jì léi diàn wù hóng strong
雪 雨 霁 雷 电 雾 虹
xuě
◇雪
máo shī yuē: běi fēng qí liáng, yǔ xuě qí pāng.
《毛诗》曰:北风其凉,雨雪其雱。
yòu yuē: jīn wǒ lái sī, yǔ xuě fēi fēi.
又曰:今我来斯,雨雪霏霏。
yòu yuē: shàng tiān tóng yún, yǔ xuě fēn fēn.
又曰:上天同云,雨雪雰雰。
yòu yuē: yǔ xuě biāo々, jiàn xiàn rì xiāo, xiàn, rì qì yě.
又曰:雨雪瀌々,见晛日消,[晛,日气也。]
zuǒ shì chuán yuē: chǔ zi cì yú gān xī, yǔ xuě, wáng pí guān, qín fù táo, qín suǒ yí yǔ yī yě. cuì bèi bào xì, zhí biān yǐ chū.
《左氏传》曰:楚子次于乾谿,雨雪,王皮冠,秦复陶,[秦所遗羽衣也。]翠被豹舄,执鞭以出。
shān hǎi jīng yuē: yóu shǒu zhī shān, xiǎo wēi zhī shān, kōng sāng zhī shān, bìng dōng xià yǒu xuě.
《山海经》曰:由首之山,小威之山,空桑之山,并冬夏有雪。
jīn kuì yuē: wǔ wáng fá zhòu, dōu luò yì wèi chéng, yīn hán, dà xuě shēn zhàng yú, jiǎ zǐ dàn, bù zhī hé wǔ dài fū, chéng mǎ chē, cóng liǎng qí, zhǐ mén wài, wáng shǐ tài shī shàng fù xiè bīn, xìng lín zhī, shàng fù shǐ rén chí yī qì zhōu chū, jìn wǔ chē liǎng qí, jūn tài píng yù lǎn shí èr zuò bì. shǐ zhě jù yǐ gào, shàng fù yuē: wǔ chē liǎng qí, sì hǎi zhī shén yǔ hé bó yǔ shī ěr, shàng fù gè yǐ qí míng jìn zhī, wǔ shén jiē jīng, xiāng shì ér tàn.
《金匮》曰:武王伐纣,都洛邑未成,阴寒,大雪深丈馀,甲子旦,不知何五大夫,乘马车,从两骑,止门外,王使太师尚父谢宾,幸临之,尚父使人持一器粥出,进五车两骑,军[《太平御览》十二作毕。]使者具以告,尚父曰:五车两骑,四海之神与河伯雨师耳,尚父各以其名进之,五神皆惊,相视而叹。
mù tiān zǐ chuán yuē: yǔ xuě, tiān zǐ liè yú xíng shān zhī xī ā.
《穆天子传》曰:雨雪,天子猎于钘山之西阿。
yòu yuē: běi fēng yǔ xuě, tiān zǐ yóu huáng tái zhī qiū, wù yú píng zé, rì zhōng dà hán, běi fēng yǔ xuě, yǒu dòng rén, tiān zǐ zuò huáng zhú shī, shì jù wén bù.
又曰:北风雨雪,天子游黄台之丘,骛於苹泽,日中大寒,北风雨雪,有冻人,天子作黄竹诗,[事具文部。]
yàn zǐ chūn qīu yuē: jǐng gōng shí, yǔ xuě sān rì, gōng bèi hú bái zhī qiú, yàn zǐ rù, gōng yuē: guài zāi, yǔ xuě sān rì bù hán, yàn zǐ yuē: gǔ zhī xián jūn, bǎo ér zhī rén jī, wēn ér zhī rén hán, gōng yuē: shàn, chū qiú fā sù, yǐ yǔ jī hán zhě.
《晏子春秋》曰:景公时,雨雪三日,公被狐白之裘,晏子入,公曰:怪哉,雨雪三日不寒,《晏子》曰:古之贤君,饱而知人饥,温而知人寒,公曰:善,出裘发粟,以与饥寒者。
wáng sūn zǐ yuē: xī wèi jūn zhòng qiú lèi yīn ér zuò, jiàn lù yǒu fù xīn ér kū zhī zhě, wèn yuē: hé gù yě, duì yuē: xuě xià yī báo, shì yǐ kū zhī, yú shì wèi jūn jù, jiàn yú yán sè, yuē: wèi jūn ér bù zhī mín, shú yǐ wǒ wèi jūn, yú shì kāi fǔ jīn, chū cāng sù, yǐ zhèn pín qióng.
王孙子曰:昔卫君重裘累茵而坐,见路有负薪而哭之者,问曰:何故也,对曰:雪下衣薄,是以哭之,於是卫君惧,见於颜色,曰:为君而不知民,孰以我为君,於是开府金,出仓粟,以赈贫穷。
shǐ jì yuē: dōng guō xiān shēng, yī bì, lǚ bù wán, xíng xuě zhōng, lǚ yǒu shàng wú xià, zú jǐn jiàn dì, shì jù rén bù.
《史记》曰:东郭先生,衣弊,履不完,行雪中,履有上无下,足尽践地,[事具人部。]
hàn shū sū wǔ chuán yuē: chán yú yōu wǔ, zhì dà jiào zhōng, jué bù yǔ yǐn shí, tiān yù xuě, wǔ wò niè xuě, yǔ zhān máo bìng yàn zhī, shù rì bù sǐ, xiōng nú yǐ wéi shén, hàn wǔ nèi zhuàn yuē: xī wáng mǔ yún, xiān zhī shàng yào, yǒu xuán shuāng jiàng xuě.
《汉书·苏武传》曰:单于幽武,置大窖中,绝不与饮食,天雨雪,武卧齧雪,与旃毛并咽之,数日不死,匈奴以为神,《汉武内传》曰:西王母云,仙之上药,有玄霜绛雪。
qín cāo yuē: zēng zǐ gēng tài shān zhī xià, tiān yù xuě, dòng, xún rì bù dé guī, sī qí fù mǔ, zuò liáng shān gē.
《琴操》曰:曾子耕太山之下,天雨雪,冻,旬日不得归,思其父母,作梁山歌。
lùn héng yuē: yún wù, yǔ zhī zhēng yě, xià zé wèi lù, dōng zé wèi shuāng, wēn zé wèi yǔ, hán zé wèi xuě, yǔ lù dòng níng zhě, jiē yóu dì fā, bù cóng tiān jiàng.
《论衡》曰:云雾,雨之徵也,夏则为露,冬则为霜,温则为雨,寒则为雪,雨露冻凝者,皆由地发,不从天降。
mèng zǐ yuē: téng wén gōng zú, zàng yǒu rì yǐ, tiān dà yǔ xuě, shén, zhì niú mù, qún chén qǐng chí qī, tài zǐ bù xǔ, huì zi jiàn yuē: xī wáng jì zàng wō shān zhī wěi, luán shuǐ niè qí mù, jiàn guān qián hé, wén wáng yuē: xiān jūn yù jiàn qún chén bǎi xìng yǐ, nǎi chū wèi zhàng, sān rì hòu zàng, jīn xiān wáng yù xiǎo liú ér fǔ shè jì, gù shǐ xuě shén, chí qī ér gèng wéi, yuē: cǐ wén wáng zhī yì yě.
《孟子》曰:滕文公卒,葬有日矣,天大雨雪,甚,至牛目,群臣请弛期,太子不许,惠子谏曰:昔王季葬涡山之尾,栾水齧其墓,见棺前和,文王曰:先君欲见群臣百姓矣,乃出为帐,三日后葬,今先王欲小留而抚社稷,故使雪甚,弛期而更为,曰:此文王之义也。
fàn shèng zhī shū yuē: qǔ xuě zhī yǐ zì yuán cán shǐ, zì zhī wǔ liù rì, shì, yīn mó zhī, zá gǔ zhǒng, shǐ jià néng zǎo, gù wèi xuě wǔ gǔ zhī jīng yě.
《氾胜之书》曰:取雪汁以渍原蚕矢,渍之五六日,释,因摩之,杂穀种,使稼能早,故谓雪五穀之精也。
qín zǐ yuē: jīn yù chí guāng rì xià, xiǎn bái xuě zhōng, bù kě dé yǐ.
秦子曰:今欲驰光日下,显白雪中,不可得已。
jìn zhū gōng zàn yuē: dōng léi wáng téng běn shū bā shí sān yǐn yì yuàn zuò dōng yíng wáng téng, tài píng yù lǎn shí èr yǐn jìn shū zuò dōng yíng gōng téng. yú cháng shān tún yíng, shí dà jī xuě, cháng shān mén qián fāng shù zhàng róng yè, téng guài ér jué zhī, dé yù mǎ, gāo chǐ yú.
晋诸公赞曰:东羸王滕[本书八十三引异苑作东瀛王腾,《太平御览》十二引晋书作东瀛公腾。]於常山屯营,时大积雪,常山门前方数丈融液,滕怪而掘之,得玉马,高尺馀。
lù yì chuán yuē: hàn shí dà xuě, jī dì zhàng yú, luò yáng lìng shēn chū àn xíng, jiàn mín jiā jiē chú xuě chū, zhì yuán ān mén, wú yǒu lù, wèi ān yǐ sǐ, lìng rén chú xuě, rù hù, jiàn ān jiāng wò, wèn hé yǐ bù chū, ān yuē: dà xuě rén jiē è, bù yí gān rén, lìng yǐ wéi xián, jǔ wèi xiào lián.
《录异传》曰:汉时大雪,积地丈馀,洛阳令身出按行,见民家皆除雪出,至袁安门,无有路,谓安已死,令人除雪,入户,见安僵卧,问何以不出,安曰:大雪人皆饿,不宜干人,令以为贤,举为孝廉。
huáng fǔ mì gāo shì chuán yuē: jiāo xiān yuán é guāng, jù běn shū liù shí sì yǐn gǎi, xià tóng. yě huǒ shāo qí lú, xiān yīn lù qǐn, zāo dà xuě zhì, xiān tǎn wò bù yí, rén yǐ wéi sǐ, jiù shì rú gù, shì jù jū chǔ bù lú piān.
皇甫谧《高士传》曰:焦先[原讹光,据本书六十四引改,下同。]野火烧其庐,先因露寝,遭大雪至,先袒卧不移,人以为死,就视如故,[事具居处部庐篇。]
shì shuō yuē: xiè tài fù hán xuě rì nèi jí, yǔ ér nǚ jiǎng lùn wén yì, é ér xuě zhòu, gōng xīn rán yuē: bái xuě fēn fēn hé suǒ shì, xiōng zi hú ér yuē: sàn yán kōng zhōng chā kě nǐ, xiōng nǚ yuē: wèi ruò liǔ xù yīn fēng qǐ.
《世说》曰:谢太傅寒雪日内集,与儿女讲论文义,俄而雪骤,公欣然曰:白雪纷纷何所似,兄子胡儿曰:散盐空中差可拟,兄女曰:未若柳絮因风起。
yǔ lín yuē: wáng zǐ yóu jū shān yīn, dà xuě yè, mián jué, kāi shì zhuó jiǔ, sì wàng jiǎo rán, yīn qǐ páng huáng. yǒng zuǒ sī zhāo yǐn shī, hū yì dài ān dào, shí dài zài shàn xī, jí biàn yè chéng qīng chuán jiù dài, jīng sù fāng zhì, jì zào mén, bù qián biàn fǎn, rén wèn qí gù, wáng yuē: wú běn chéng xìng ér xíng, xìng jìn ér fǎn, hé bì jiàn dài.
《语林》曰:王子猷居山阴,大雪夜,眠觉,开室酌酒,四望皎然,因起徬徨。咏左思招隐诗,忽忆戴安道,时戴在剡溪,即便夜乘轻舩就戴,经宿方至,既造门,不前便返,人问其故,王曰:吾本乘兴而行,兴尽而返,何必见戴。
chǔ cí zhāo hún yuē: hún xī lái guī, běi fāng bù kě yǐ zhǐ, zēng bīng é é, fēi xuě qiān lǐ.
《楚辞·招魂》曰:魂兮来归,北方不可以止,增冰峨峨,飞雪千里。
yòu yuē: sǎn xuě fēn qí wú yín.
又曰:霰雪纷其无垠。
yòu yuē: sǎn xuě fēi fēi, róu qí zēng jiā.
又曰:霰雪霏霏,糅其增加。
yòu yuē: sǎn xuě fēn fēn ér báo mù.
又曰:霰雪纷纷而薄木。
yòu yuē: guì zhào xī lán yì, zhuó bīng xī jī xuě.
又曰:桂棹兮兰枻,斫冰兮积雪。
shì míng yuē: xuě, suí yě, shuǐ xià yù hán ér níng, suí suí rán xià yě.
《释名》曰:雪,绥也,水下遇寒而凝,绥绥然下也。
hán shī wài zhuàn yuē: fán cǎo mù huā duō wǔ chū, xuě huā dú liù chū, xuě huā yuē yīng, xuě yún yuē tóng yún.
《韩诗外传》曰:凡草木花多五出,雪花独六出,雪花曰霙,雪云曰同云。
xī jīng zá jì yuē: tài píng zhī dài, xuě bù fēng tiáo, líng mǐ dú hài ér yǐ, zì shàng ér xià yuē yǔ xuě, cǐ qī zì, chū xué jì èr yǐn zuò shī chuán, dāng lìng zuò yī tiáo.
《西京杂记》曰:太平之代,雪不封条,凌弭毒害而已,自上而下曰雨雪,[此七字,《初学记》二引作诗传,当另作一条。]
zuǒ zhuàn yuē: píng dì chǐ wèi dà xuě, xuě yǒu qī chǐ xuě, cǐ wǔ zì yì jiàn chū xué jì èr, yǐn chūn qiū kǎo yì yóu wèi zhù, yí běn wèi gǔ zuǒ shì chuán shuō, yǔ gōng yáng shuō tóng.
《左传》曰:平地尺为大雪,雪有七尺雪,[此五字亦见《初学记》二,引春秋考异邮为注,疑本为古左氏传说,与公羊说同。]
cuī hóng běi liáng lù yuē: xiān jiǔ quán nán yǒu tóng shī. chū xué jì èr, tài píng yù lǎn èr zuò yǐ, chū, yán lǔ fàn zhě dà yǔ xuě, jǔ qú méng xùn qiǎn gōng qǔ zhī, dé tóng wàn jīn.
崔鸿《北凉录》曰:先酒泉南有铜鉇。[《初学记》二,《太平御览》二作扆,出,言虏犯者大雨雪,沮渠蒙逊遣工取之,得铜万斤。]
máo shī yuē: fú yóu jué yuè, má yī rú xuě.
《毛诗》曰:蜉蝣掘阅,麻衣如雪。
bān jié yú yuàn gē xíng yuē: xīn liè qí wán sù, jiǎo jié rú shuāng xuě.
班婕妤《怨歌行》曰:新裂齐纨素,皎洁如霜雪。
sūn kāng jiā pín, cháng yìng xuě dú shū, qīng jiè, jiāo yóu bù zá. běn tiáo chū xué jì èr, yù lǎn shí èr yǐn zuò sòng qí yǔ, cǐ tuō shū míng.
孙康家贫,常映雪读书,清介,交游不杂。[本条《初学记》二,御览十二引作宋齐语,此脱书名。]
sòng yù yuē: yáng chūn bái xuě, guó zhōng shǔ hé zhě, bù guò shí rén.
宋玉曰:阳春白雪,国中属和者,不过十人。
zhuāng zǐ yuē: miǎo gū shè shān, yǒu shén rén jū yān, jī fū ruò bīng xuě.
《庄子》曰:藐姑射山,有神人居焉,肌肤若冰雪。
luò shén fù yuē: piāo yáo xī ruò liú fēng zhī huí xuě.
《洛神赋》曰:飘飖兮若流风之回雪。
shī sòng bào zhào yǒng xuě shī yuē: hú fēng chuī shuò xuě, qiān lǐ dù lóng shān, jí jūn yáo tái lǐ, fēi wǔ liǎng yíng qián.
【诗】宋鲍照咏雪诗曰:胡风吹朔雪,千里度龙山,集君瑶台里,飞舞两楹前。
qí yú xī wàng xuě shī yuē: suì miǎo yún zhòu hūn, xuán chí bīng yè jié, yuǎn fēng jīn hé qǐ, chuī wǒ yù shān xuě.
齐虞羲望雪诗曰:岁杪云昼昏,玄池冰夜结,远风金河起,吹我玉山雪。
liáng jiǎn wén dì xuě cháo shī yuē: tóng yún níng mù xù, yán yīn tún guǎng xí, luò méi fēi sì zhù, fān yīng wǔ sān xí, shí duàn wàng rú lián, héng fēn shì xiāng jí, yǐ guān chí yǐng luàn, fù shì lián zhū shī.
梁简文帝雪朝诗曰:同云凝暮序,严阴屯广隰,落梅飞四注,翻霙舞三袭,实断望如连,恒分似相及,已观池影乱,复视帘珠湿。
yòu yǒng xuě shī yuē: wǎn sǎn fēi yín lì, fú yún àn wèi kāi, rù chí xiāo bù jī, yīn fēng suí fù lái, sī fù liú huáng sù, wēn jī yù jìng tái, kàn huā yán kě zhé, dìng zì fēi chūn méi.
又咏雪诗曰:晚霰飞银砾,浮云暗未开,入池消不积,因风随复来,思妇流黄素,温姬玉镜台,看花言可折,定自非春梅。
yòu yǒng xuě diān dǎo shǐ yùn yuē: yán fēi luàn dié wǔ, huā luò piāo fěn lián.
又咏雪颠倒使韵曰:盐飞乱蝶舞,花落飘粉奁。
liáng shěn yuē yǒng yú xuě shī yuē: yīn tíng fù sù zhǐ, nán jiē qiān lǜ shī, yù tái xīn luò gòu, qīng shān yǐ bàn kuī.
梁沈约咏馀雪诗曰:阴庭覆素芷,南阶褰绿葹,玉台新落构,青山已半亏。
liáng rèn fǎng tóng xiè fěi huā xuě shī yuē: tǔ gāo hòu nián dòng, jī xuě biǎo chén mù, sàn pā shì fú yù, fēi yīng ruò zǒng sù, dōng xù jiē bái háng, xī shui yōng jǐn xiáng lù, shān jīng lòu mì róng, sāo rén biǎn qióng shù.
梁任昉同谢朏花雪诗曰:土膏候年动,积雪表辰暮,散葩似浮玉,飞英若总素,东序皆白珩,西氵邕尽翔鹭,山经陋蜜荣,骚人贬琼树。
liáng qiū chí wàng xuě shī yuē: fēn yūn fā zǐ hàn, zá tà bèi zhū chéng, shū hū yín tái gòu, é qǐng yù shù shēng, mián mián jiǔ guǐ hé, zhāo zhāo sì qū míng.
梁丘迟望雪诗曰:氛氲发紫汉,杂沓被朱城,倏忽银台构,俄顷玉树生,绵绵九轨合,昭昭四区明。
liáng péi zi yě shàng cháo zhí xuě shī yuē: mù xuě kuǎn qiān mén, zhì fēng cháo wàn hù, jí sǎn yú dān fú, liú yún piāo xiù zhù, dī lì chuí tǔ gāo, lán gān xuán shí rǔ.
梁裴子野上朝值雪诗曰:沐雪款千门,栉风朝万户,集霰渝丹黻,流云飘绣柱,滴沥垂土膏,阑干悬石乳。
yòu yǒng xuě shī yuē: piāo yáo qiān lǐ xuě, shū hū dù lóng shā, cóng yún hé qiě sàn, yīn fēng juǎn fù xié, fú cǎo rú lián dié, luò shù shì fēi huā, ruò zèng lí jū zhě, zhé yǐ dài yáo huá.
又咏雪诗曰:飘飖千里雪,倏忽度龙沙,从云合且散,因风卷复斜,拂草如连蝶,落树似飞花,若赠离居者,折以代瑶华。
liáng wú jūn yǒng xuě shī yuē: wēi fēng yáo tíng shù, xì xuě xià lián xì, yíng kōng rú wù zhuǎn, níng jiē shì huā jī, bú jiàn yáng liǔ chūn, tú kàn guì zhī bái.
梁吴均咏雪诗曰:微风摇庭树,细雪下帘隙,萦空如雾转,凝阶似花积,不见杨柳春,徒看桂枝白。
yòu yǒng xuě shī yuē: xuě zhú chūn fēng lái, guò jí wū shān yě, lán màn suī kě ài, fān yáng yuán é yáng, jù féng xiào běn gǎi. jù kān bǎ, wèn jūn hé suǒ sī, xī rì tóng xīn zhě, zuò xū fēng xuě jì, xiāng qī luò chéng xià.
又咏雪诗曰:雪逐春风来,过集巫山野,澜漫虽可爱,翻扬[原讹阳,据冯校本改。]讵堪把,问君何所思,昔日同心者,坐须风雪霁,相期雒城下。
liáng hé xùn yǒng xuě shī yuē: níng jiē shì yuè yè, fú shù xiǎo yí chūn, xiāo sàn hū rú jǐn, pái huái yǐ fù xīn, ruò zhú wēi fēng qǐ, shuí yán fēi yù chén.
梁何逊咏雪诗曰:凝阶似月夜,拂树晓疑春,萧散忽如尽,徘徊已复新,若逐微风起,谁言非玉尘。
liáng liú xiào chuò duì xuě shī yuē: guì huá shū jiǎo jiǎo, liǔ xù yì fēi fēi, jù bǐ xián chí qū, piāo yáo qiān lǐ fēi, chǐ jūn bān nǚ shàn, xiū sǎ cáo rén yī, fú guāng luàn fěn bì, jī zhào lǎng tóng wéi.
梁刘孝绰对雪诗曰:桂华殊皎皎,柳絮亦霏霏,讵比咸池曲,飘飖千里飞,耻均班女扇,羞洒曹人衣,浮光乱粉壁,积照朗彤闱。
liáng yǔ jiān wú yǒng huā xuě shī yuē: ruì xuě zhuì yáo nián, yīn fēng rù qǐ qián, fēi huā sǎ tíng shù, níng yīng jié jǐng quán, hán guāng huì bā jí, tóng yún àn jiǔ tiān, yǐ piāo huáng zhú lù, gòng qìng bái qú tián.
梁庾肩吾咏花雪诗曰:瑞雪坠尧年,因风入绮钱,飞花洒庭树,凝瑛结井泉,寒光晦八极,同云暗九天,已飘黄竹路,共庆白渠田。
chén xú líng yǒng xuě shī yuē: qióng lín xuán pǔ yè, guì shù rì nán huá, qǐ ruò tiān tíng ruì, qīng xuě dài fēng xié, sān nóng xǐ yíng chǐ, liù chū wǔ chóng huā, míng cháo quē mén wài, yīng jiàn hǎi shén chē.
陈徐陵咏雪诗曰:琼林玄圃叶,桂树日南华,岂若天庭瑞,轻雪带风斜,三农喜盈尺,六出舞崇花,明朝阙门外,应见海神车。
fù jìn sūn chǔ xuě fù yuē: yáo jiǔ zài yǐ shān qī xī, tāng qǐng dǎo yú sāng lín, wǎng èr shèng yǐ jì shì xī, shú fán yǎn yǐ qì jīn, jiē kàng yáng zhī yú shí xī, qíng fǎn cè yǐ qǐn xìng, fēng lóng sǎ xuě, jiāo cuò fān fēn, gào zé yǎn yè, pǔ rùn zhōng tián, sù sù sān mài, shí huò fēng nián.
【赋】晋孙楚雪赋曰:尧九载以山栖兮,汤请祷於桑林,罔二圣以济世兮,孰繁衍以迄今,嗟亢阳之逾时兮,情反侧以寝兴,丰隆洒雪,交错翻纷,膏泽偃液,普润中田,肃肃三麦,实获丰年。
jìn lǐ yóng xuě fù yuē: hé shí xuě zhī jiā zé, yì yìng biàn ér jù níng, suí tóng yún ér xià jiàng, gù zhān wò zhī suǒ xìng.
晋李颙雪赋曰:何时雪之嘉泽,亦应变而俱凝,随同云而下降,固霑渥之所兴。
sòng xiè huì lián xuě fù yuē: suì jiāng mù, shí jì hūn, hán fēng jī, chóu yún fán, liáng wáng bù yuè, yóu yú tù yuán, é ér wēi sǎn líng, mì xuě xià, wáng nǎi gē běi fēng yú wèi shī, yǒng nán shān yú zhōu yǎ, xiàng rú yú shì bì xí ér qǐ, qūn xún ér yī yuē: chén wén, xuě gōng jiàn yú dōng guó, xuě shān zhì yú xī yù, qí chāng fā yǒng yú lái sī, jī mǎn shēn gē yú huáng zhú, cáo fēng yǐ má yī bǐ sè, chǔ yáo yǐ yōu lán lì qū, yíng chǐ zé chéng ruì yú fēng nián, mào zhàng zé biǎo lì yú yīn dé, lián fēn lèi ǎi, yǎn rì tāo xiá, yīng xī lì ér xiān jí, xuě fēn róu ér suì duō, qí wèi zhuàng yě, sǎn màn jiāo cuò, fēn yūn xiāo suǒ, ǎi ǎi fú fú, biāo々 yì yì, lián piān fēi sǎ, pái huái wěi jī, shǐ yuán méng ér mào dòng, zhōng kāi lián ér rù xì, jì yīn fāng ér wèi guī, yì yù yuán ér chéng bì, miǎn xí zé wàn qǐng tóng gǎo, zhān shān zé qiān yán jù bái, yú shì tái rú zhòng bì, kuí shì lián lù, tíng liè yáo jiē, lín tǐng qióng shù, ruò nǎi jī sù wèi kuī, bái rì cháo xiǎn, làn xī ruò zhú lóng xián yào zhào kūn shān, jí qí liú dī chuí bīng, yuán liù chéng yú, càn xī ruò féng yí pōu bàng liè míng zhū, luàn yuē: bái yǔ suī bái, zhì yǐ qīng xī, bái yù suī bái, kōng shǒu zhēn xī, wèi ruò zī xuě, yīn shí xīng miè, xuán yīn níng, bù mèi qí jié, tài yáng yào, bù gù qí jié, jié qǐ wǒ míng, jié qǐ wǒ zhēn, píng yún shēng jiàng, cóng fēng piāo líng, zhí wù fù xiàng, rèn dì liè xíng, sù yīn yù lì, wū suí rǎn chéng, zòng xīn hào rán, hé lǜ hé yíng.
宋谢惠连雪赋曰:岁将暮,时既昏,寒风积,愁云繁,梁王不悦,游於兔园,俄而微霰零,密雪下,王乃歌北风於卫诗,咏南山於周雅,相如於是避席而起,逡巡而揖曰:臣闻,雪宫建於东国,雪山峙於西域,岐昌发咏於来思,姬满申歌於黄竹,曹风以麻衣比色,楚谣以幽兰俪曲,盈尺则呈瑞於丰年,袤丈则表沴於阴德,连氛累蔼,揜日韬霞,霙淅沥而先集,雪纷糅而遂多,其为状也,散漫交错,氛氲萧索,蔼蔼浮浮,瀌々奕奕,连翩飞洒,徘徊委积,始缘甍而冒栋,终开帘而入隙,既因方而为珪,亦遇圆而成璧,眄隰则万顷同缟,瞻山则千岩俱白,於是台如重璧,逵似连璐,庭列瑶阶,林挺琼树,若乃积素未亏,白日朝鲜,烂兮若烛龙衔曜照昆山,及其流滴垂冰,缘霤承隅,粲兮若冯夷剖蚌列明珠,乱曰:白羽虽白,质已轻兮,白玉虽白,空守贞兮,未若兹雪,因时兴灭,玄阴凝,不昧其洁,太阳曜,不固其节,节岂我名,洁岂我贞,凭云升降,从风飘零,值物赋象,任地列形,素因遇立,污随染成,纵心皓然,何虑何营。
zhōu liú fán xuě fù yuē: tiān dì fǒu bì, níng ér chéng xuě, yīng hū xuán dōng zhī chén, zài yú hù hán zhī jié, cāng yún mù tóng, yán fēng xiǎo bié, sǎn luàn pái huái, fēn fēi jiǎo jié, wéi zhāo yáng zhī yào xù, jiù líng yīn zhī cǎn liè, hùn èr yí ér bìng sè, fù wàn yǒu ér jiē kōng, jì duó zhū ér chéng sù, shí jiǎo yì ér wèi tóng, shǐ piāo yáo ér shāo luò, suì fēn róu ér wú qióng, xiǎo shè guāng ér yìng jìng, yè hé yǐng ér tōng lóng, shì běi huāng zhī míng yuè, bǐ xī kūn zhī láng fēng.
周刘璠雪赋曰:天地否闭,凝而成雪,应乎玄冬之晨,在於冱寒之节,苍云暮同,严风晓别,散乱徘徊,雰霏皎洁,违朝阳之曜煦,就凌阴之惨冽,混二仪而并色,覆万有而皆空,既夺朱而成素,实矫异而为同,始飘飖而稍落,遂纷糅而无穷,晓摄光而映净,夜合影而通昽,似北荒之明月,比西昆之阆风。
sòng xiè zhuāng zá yán yǒng xuě yuē: huǒ zhōu miè, rì hè qīng, lóng guān shā zhēng, hé jiǎo yún jīng, guǐ wèi chén ér jǐng bì, yǔ fāng mái ér hǎi míng, shǐ pén yūn yǐ ruí zhuǎn, zhōng pái huái ér yān yè, zhuàng sù jìng zhī chén guāng, xiě jīn bō zhī yè zhé.
宋谢庄杂言咏雪曰:火洲灭,日壑清,龙关沙蒸,河徼云惊,晷未沉而井閟,宇方霾而海溟,始葐蒀以蕤转,终徘徊而烟曳,状素镜之晨光,写金波之夜晢。
zàn jìn yǔ sù zhī xuě zàn yuē: bǎi lài āi yín, guǎng mò zhǎng huī, sǎn yǔ sà sǎ, hào xuě qí fēi, qīng zhì piāo yáo, yǔ fēng huí sàn, wàng zhī níng yìng, hào ruò tiān hàn, jí zhī jiǎo jié, sè yú yù càn.
【赞】晋庾肃之雪赞曰:百籁哀吟,广莫长挥,霰雨馺洒,皓雪其霏,轻质飘飖,与风回散,望之凝映,浩若天汉,即之皎洁,色逾玉粲。
jìn yáng fú xuě zàn yuē: zī qīng yǐ huà, chéng qì yǐ fēi, yù xiàng néng xiān, jí jié chéng huī.
晋羊孚雪赞曰:资清以化,乘气以霏,遇象能鲜,即洁成晖。
sòng xiè huì lián xuě zàn yuē: qì biàn shuāng fán, nián fēng xuě jī, bǐ lì wǒ hé, ěr sù zǐ bái, qí dé yì yǐ, wán zhī tíng xì, quán lòu yáo tái, zàn jiàn yíng chǐ.
宋谢惠连雪赞曰:气遍霜繁,年丰雪积,彼厉我和,尔素子白,其德懿矣,玩之庭隙,权陋瑶台,暂践盈尺。
liáng shěn yuē xuě zàn yuē: huǒ jìng nǎi shàng yán, yīn jiǎo yì xià rùn, dú yǒu níng yǔ zī, zhēn wǎn ér wú xùn, pái yún níng zì gāo, xī guāng běn fēi lìn, wěi gǔ bù cí shēn, yīn yán qǐ zhī jùn, jié mào suī tóng shǎng, yīng xīn gòng shuí zhèn.
梁沈约雪赞曰:火竞乃上炎,阴矫亦下润,独有凝雨姿,贞晼而无殉,排云宁自高,晞光本非吝,委谷不辞深,因岩岂知峻,洁貌虽同赏,英心共谁振。
yǔ
◇雨
ěr yǎ yuē: bào yǔ wèi zhī dòng, xiǎo yǔ wèi zhī mài mù, jiǔ yǔ wèi zhī yín, yín wèi zhī lín.
《尔雅》曰:暴雨谓之冻,小雨谓之霡霂,久雨谓之霪,霪谓之霖。
guǎn zǐ yuē: chūn qiū jì tài píng yù lǎn shí zuò fā. wǔ zhèng, yī yuē: lùn yòu gū, shè yǒu zuì, èr yuē: fù jué liè, shòu lù wèi, sān yuē: xiū gōu xù, fù wáng rén, sì yuē: zhì fēng jiāng, zhèng qiān mò, wǔ yuē: wú shā ní lù yāo, wú jué huá è, wǔ zhèng gǒu shí, chūn yǔ nǎi lái.
《管子》曰:春秋祭[《太平御览》十作发。]五政,一曰:论幼孤,赦有罪,二曰:赋爵列,授禄位,三曰:修沟洫,复亡人,四曰:治封疆,正阡陌,五曰:无杀麑{鹿夭},无绝华萼,五政苟时,春雨乃来。
shī zǐ yuē: shén nóng shì zhì tiān xià, yù yǔ zé yǔ, wǔ rì wèi xíng yǔ, xún wèi gǔ yǔ, xún wǔ rì wéi shí yǔ, zhèng sì shí zhī zhì, wàn wù xián lì, gù wèi zhī shén.
《尸子》曰:神农氏治天下,欲雨则雨,五日为行雨,旬为穀雨,旬五日为时雨,正四时之制,万物咸利,故谓之神。
dōng guān hàn jì yuē: pèi xiàn wáng fǔ, shàn jīng shì yì, yǒng píng wǔ nián, shǎo yǔ, shàng yù yún tái guà, zì yǐ zhōu yì lín zhàn zhī, qí yáo yuē: yǐ fēng xué hù, dà yǔ jiāng zhì, yǐ wèn fǔ, fǔ yuē: jiǎn, gěn xià kǎn shàng, gěn wèi shān, kǎn wèi shuǐ, shān chū yún wéi yǔ, yǐ xué jū, shí chū xué jì èr, yù lǎn shí zuò zhī. yǔ jiāng zhì, gù yǐ yǐ wèi xìng jū, jū zì chū xué jì, yù lǎn wú.
《东观汉记》曰:沛献王辅,善京氏易,永平五年,少雨,上御云台卦,自以周易林占之,其繇曰:蚁封穴户,大雨将至,以问辅,辅曰:蹇,艮下坎上,艮为山,坎为水,山出云为雨,蚁穴居,时[《初学记》二,御览十作知。]雨将至,故以蚁为兴居,[居字《初学记》,御览无。]
huáng zǐ fā xiāng yǔ yuán é yǔ, jù féng xiào běn gǎi. shū yuē: cháng wù shēn rì, hòu rì yù rù shí, rì shàng yǒu guān yún, bù wèn dà xiǎo, shì sì fāng hēi zhě dà yǔ, qīng zhě xiǎo yǔ.
黄子发相雨[原讹与,据冯校本改。]《书》曰:常戊申日,候日欲入时,日上有观云,不问大小,视四方黑者大雨,青者小雨。
zhàn guó cè yuē: wèi wén hóu yǔ yú rén qī liè, shì rì yǐn jiǔ lè, tiān yù, wén hóu yuē: suī lè, qǐ kě bù yī huì qī zāi, nǎi wǎng, shì jù liè bù.
《战国策》曰:魏文侯与虞人期猎,是日饮酒乐,天雨,文侯曰:虽乐,岂可不一会期哉,乃往,[事具猎部。]
chǔ cí yuē: léi tián tián xī yǔ míng míng, lìng piāo fēng xī xiān qū, shǐ dòng yǔ xī sǎ chén.
《楚辞》曰:雷填填兮雨冥冥,令飘风兮先駈,使冻雨兮洒尘。
shàng shū dà chuán yuē: tiān zhī wú liè fēng yín yǔ, yì zhōng guó yǒu shèng rén hū, yín yǔ wèi zhī lín.
《尚书大传》曰:天之无烈风淫雨,意中国有圣人乎,[淫雨谓之霖。]
hé tú dì tōng jì yuē: yǔ zhě, tiān dì zhī shī yě.
河图帝通纪曰:雨者,天地之施也。
zēng zǐ yuē: tiān dì zhī qì hé zé yǔ.
《曾子》曰:天地之气和则雨。
shān hǎi jīng yuē: wèi yìng lóng zhī zhuàng, nǎi dé dà yǔ.
《山海经》曰:为应龙之状,乃得大雨。
shàng shū hóng fàn xiū zhēng yuē: sù shí yǔ ruò. jūn rén jìng zé shí yǔ cóng zhī.
《尚书·洪范》休徵曰:肃时雨若。[君仁敬则时雨从之。]
máo shī yuē: yǒu yǎn qī qī, xìng yún qí qí, yǔ wǒ gōng tián, suì jí wǒ sī.
《毛诗》曰:有渰萋萋,兴云祁祁,雨我公田,遂及我私。
yòu yuē: yuè lí yú bì, bǐ pāng tuó yǐ.
又曰:月离于毕,俾滂沱矣。
zuǒ shì chuán: wèi dà hàn, bo yǒu shì yú shān chuān, bù jí, níng zhuāng zǐ yuē: xī zhōu jī, kè yīn ér nián fēng, jīn xíng wú dào, zhū hóu wú bó, tiān qí huò zhě yù shǐ wèi tǎo xíng hū, cóng zhī, shī xìng ér yǔ.
《左氏传》:卫大旱,卜有事於山川,不吉,甯《庄子》曰:昔周饥,克殷而年丰,今邢无道,诸侯无伯,天其或者欲使卫讨邢乎,从之,师兴而雨。
jiā yǔ yuē: qí yǒu yī zú zhī niǎo, fēi gōng cháo, xià yú diàn qián, shū chì ér tiào, qí hóu qiǎn shǐ fǎng kǒng zǐ. kǒng zǐ yuē: cǐ niǎo míng shāng yáng, xī tóng ér yǒu qū qí yī jiǎo, zhèn xùn liǎng bì ér tiào, qiě yáo yuē: tiān jiàng dà yǔ, shāng yáng gǔ wǔ, jīn qí yǒu zhī, qí yīng zhì, jiāng yǒu shuǐ wèi zāi.
《家语》曰:齐有一足之鸟,飞公朝,下于殿前,舒翅而跳,齐侯遣使访孔子。孔子曰:此鸟名商羊,昔童儿有屈其一脚,振讯两臂而跳,且谣曰:天将大雨,商羊鼓舞,今齐有之,其应至,将有水为灾。
lǎo zǐ yuē: zhòu yǔ bù zhōng rì.
《老子》曰:骤雨不终日。
chūn qiū shuō tí cí yuē: yī suì sān shí liù yǔ, tiān dì zhī qì xuān, shí rì xiǎo yǔ, yìng tiān wén, shí wǔ rì dà yǔ, yǐ dòu yùn yě.
《春秋说题辞》曰:一岁三十六雨,天地之气宣,十日小雨,应天文,十五日大雨,以斗运也。
shān hǎi jīng yuē: yǔ shān qí shàng duō yǔ, ér fú yáng zhī shān duō guài yǔ, yún fēng zhī suǒ chū yě.
《山海经》曰:羽山其上多雨,而符阳之山多怪雨,云风之所出也。
zhuāng zǐ yuē: shí yǔ jiàng yǐ, ér yóu jìn guàn, bù yì láo hū.
《庄子》曰:时雨降矣,而犹浸灌,不亦劳乎。
yòu yuē: sòng jǐng gōng shí, dà hàn sān nián, bo zhī, yǐ rén cí nǎi yǔ, gōng xià táng dùn shǒu yuē: wú suǒ yǐ qiú yǔ, jiāng zì dāng zhī, yán wèi zú, tiān xià dà yǔ fāng qiān lǐ zhě hé, dé yú tiān ér huì yú mín yě.
又曰:宋景公时,大旱三年,卜之,以人祠乃雨,公下堂顿首曰:吾所以求雨,将自当之,言未卒,天下大雨方千里者何,德於天而惠於民也。
liù tāo yuē: wén shuō yuàn shí sān zuò wǔ wáng shì. wáng wèn sàn yí shēng, bo fá yīn, jí hū, yuē: bù jí, zuān guī, guī bù zhào, shù shī, shī bù jiāo ér rú zhé, jiāng xíng zhī rì, yǔ, zī zhòng chē zhì zhěn, xíng zhī rì, zhì zhé wèi sān, sàn yí shēng yuē: cǐ xiōng, sì bù xiáng, bù kě jǔ shì, tài gōng jìn yuē: shì fēi zi zhī suǒ zhī yě, zǔ xíng zhī rì, yǔ zī zhòng chē zhì zhěn, shì xǐ zhuó jiǎ bīng yě.
《六韬》曰:文[说苑十三作武王事。]王问散宜生,卜伐殷,吉乎,曰:不吉,钻龟,龟不兆,数蓍,蓍不交而如折,将行之日,雨,辎重车至轸,行之日,帜折为三,散宜生曰:此凶,四不祥,不可举事,太公进曰:是非子之所知也,祖行之日,雨辎重车至轸,是洗濯甲兵也。
yán tiě lùn yuē: zhōu gōng tài píng zhī shí, yǔ bù pò kuài, xún ér yī yǔ, bì yǐ yè.
《盐铁论》曰:周公太平之时,雨不破块,旬而一雨,必以夜。
liè xiān chuán yuē: chì sōng zǐ zhě, shén nóng shí yǔ shī yě, shì jù xiān bù.
《列仙传》曰:赤松子者,神农时雨师也,[事具仙部。]
xiè chéng hòu hàn shū yuē: bǎi lǐ sōng wèi xú zhōu cì shǐ, jìng zāo hàn, sōng xíng bù, chuán chē suǒ jīng, gān yǔ zhé zhì. shì jù zhí guān bù cì shǐ piān.
谢承《后汉书》曰:百里嵩为徐州刺史,境遭旱,嵩行部,传车所经,甘雨辄至。[事具职官部刺史篇。]
guǎn lù bié zhuàn yuē: lù guò qīng hé tài shǒu, shí tiān hàn, lù yuē: jīn xī dāng yǔ, shù zhōng yǐ yǒu shào nǚ wēi fēng. shù jiān yòu yǒu yīn niǎo hé míng. yòu shǎo nán fēng qǐ, zhòng niǎo luàn xiáng, qí yīng zhì yǐ, xū yú, fēng yún xìng, xuán qì sì hé, dà yǔ zhù qīng.
《管辂别传》曰:辂过清河太守,时天旱,辂曰:今夕当雨,树中已有少女微风。树间又有阴鸟和鸣。又少男风起,众鸟乱翔,其应至矣,须臾,风云兴,玄气四合,大雨注倾。
fēng sú tōng yuē: xuán míng, yǔ shī yě.
《风俗通》曰:玄冥,雨师也。
lùn héng yuē: dào zhì tiān zhě, xiáng fēng qǐ, gān yǔ jiàng, yǔ jì ér yīn yì zhě, wèi zhī gān yǔ.
《论衡》曰:道至天者,祥风起,甘雨降,雨霁而阴曀者,谓之甘雨。
fēng tǔ jì yuē: liù yuè yǒu dà yǔ, míng zhuó zhī yǔ.
《风土记》曰:六月有大雨,名濯枝雨。
yì bù qí jiù chuán yuē: zhào yáo wèi láng zhōng lìng, zāo hàn, qǐng yǔ yú líng xīng, yìng shí dà yǔ.
《益部耆旧传》曰:赵瑶为阆中令,遭旱,请雨於灵星,应时大雨。
chǔ guó xiān xián chuán yuē: fán yīng hū wèi xué zhě yuē: chéng dū shì huǒ shén shèng, yīn hán shuǐ xī xiàng shù zhī, hòu yǒu cóng shǔ jùn lái zhě, yún shì rì dà huǒ, xū yú dà yǔ, huǒ suì miè, shì jù huǒ bù.
《楚国先贤传》曰:樊英忽谓学者曰:成都市火甚盛,因含水西向漱之,后有从蜀郡来者,云是日大火,须臾大雨,火遂灭,[事具火部。]
shī wèi chén wáng cáo zhí xǐ yǔ shī yuē: tiān fù hé mí guǎng, bāo yù cǐ qún shēng, qì zhī bì qiáo cuì, huì zhī zé zī róng, qìng yún cóng běi lái, yù shù xī nán zhēng, shí yǔ zhōng yè jiàng, zhǎng léi zhōu wǒ tíng, jiā zhǒng huò gāo rǎng, dēng qiū bì yǒu chéng.
【诗】魏陈王曹植喜雨诗曰:天覆何弥广,苞育此群生,弃之必憔悴,惠之则滋荣,庆云从北来,郁述西南征,时雨中夜降,长雷周我庭,嘉种获膏壤,登秋毕有成。
wèi ruǎn yǔ shī yuē: kǔ yǔ zī xuán dōng, yǐn rì mí qiě zhǎng, dan chi zì jiān yì, shēn shù yóu zhān shang, kè xíng yì gǎn cuì, wǒ xīn cuī yǐ shāng, dēng tái wàng jiāng miǎn, yáng hóu pèi yáng yáng.
魏阮瑀诗曰:苦雨滋玄冬,引日弥且长,丹墀自歼殪,深树犹沾裳,客行易感悴,我心摧已伤,登台望江沔,阳侯沛洋洋。
jìn zhāng zài lín yǔ shī yuē: lín yǔ yú xún shuò, méng mèi rì yè zhuì, hé yǐ jiě chóu huái, zhì jiǔ zhāo qīn lèi, bēi gē jié liú fēng, yì xiǎng huí qiū qì.
晋张载霖雨诗曰:霖雨馀旬朔,濛昧日夜坠,何以解愁怀,置酒招亲类,悲歌结流风,逸响回秋气。
jìn zhāng xié kǔ yǔ shī yuē: hēi lì yuè zhòng chuān, shāng yáng wǔ yě tíng, fēi lián yīng nán jī, fēng lóng yíng hào píng, yún gēn lín bā jí, yǔ zú sǎ sì míng, lín lì guò èr xún, sǎn màn yà jiǔ líng, jiē xià fú quán yǒng, táng shàng shuǐ tái shēng, chǐ jìn zhòng xún guì, hóng lì guì yáo qióng.
晋张协苦雨诗曰:黑蜧跃重川,商羊舞野庭,飞廉应南箕,丰隆迎号屏,云根临八极,雨足洒四溟,霖沥过二旬,散漫亚九龄,阶下伏泉踊,堂上水苔生,尺烬重寻桂,红粒贵瑶琼。
yòu zá shī yuē: jīn fēng shàn sù jié, dān xiá qǐ yīn qī, téng yún shì yǒng yān, mì yǔ rú sàn sī, hán huā fā huáng cǎi, qiū cǎo hán lǜ zī.
又杂诗曰:金风扇素节,丹霞启阴期,腾云似涌烟,密雨如散丝,寒花发黄彩,秋草含绿滋。
yòu zá shī yuē: zhāo xiá yíng bái rì, dān qì lín yáng gǔ, yì yì jié fán yún, sēn sēn sàn yǔ zú.
又杂诗曰:朝霞迎白日,丹气临阳谷,翳翳结繁云,森森散雨足。
jìn fù xuán shī yuē: cú shǔ wèi yī xún, chóng yáng yì zhāo xiá, jué chū yuè lí bì, jī rì suì pāng tuó, tún yún jié bù jiě, zhǎng liū zhōu sì ā, lín yǔ rú dào jǐng, huáng lǎo qǐ hóng bō, tuān shēn jī qiáng yú, mén tíng ruò jué hé, chuī cuàn bù fù jǔ, zào zhōng shēng wā xiā.
晋傅玄诗曰:徂暑未一旬,重阳翳朝霞,厥初月离毕,积日遂滂沱,屯云结不解,长溜周四阿,霖雨如倒井,黄潦起洪波,湍深激墙隅,门庭若决河,炊爨不复举,灶中生蛙虾。
sòng xiè zhuāng xǐ yǔ shī yuē: é qǐ zhī fēng wǔ, shé chǔ rùn shí yún liú, liè quán chéng yè zhàn, líng yǔ wàng chén fú, hé yǐng xíng shèng mào, fēn suì fāng yíng chóu.
宋谢庄喜雨诗曰:鹅起知风舞,蛇楚润识云流,洌泉承夜湛,零雨望晨浮,合颖行盛茂,分穗方盈畴。
sòng xiè huì lián xǐ yǔ shī yuē: zhū míng zhèn yán qì, rù shǔ shàn wēn biāo, xiàn bǐ míng yuè huī, lí bì jīng zhōng xiāo, sī cǐ xī jiāo yún, jì yǔ yíng chóng cháo, shàng tiān mǐn qiáo cuì, shāng yáng zì yín yáo.
宋谢惠连喜雨诗曰:朱明振炎气,溽暑扇温飚,羡彼明月辉,离毕经中宵,思此西郊云,既雨盈崇朝,上天愍憔悴,商羊自吟谣。
sòng bào zhào xǐ yǔ shī yuē: yíng shè dá qún yīn, tún gōng yǎn jī yáng, zú yún fēi quán shì, zhèn fēng chén yǔ xiāng, shēng fēn jiā dì wéi, qīng rùn xiè tiān huáng, mí mù chōu cuì tiáo, yán huì yào zhū fāng, guān shì xīn jiǔ fù, jīng lǐn kāi wàn xiāng.
宋鲍照喜雨诗曰:营社达群阴,屯宫掩积阳,族云飞泉室,震风沉羽乡,升雰浃地维,倾润泻天潢,弥木抽翠条,炎卉耀朱芳,关市欣九赋,京廪开万箱。
yòu kǔ yǔ shī yuē: lián yīn jī jiāo guàn, pāng tuó xià lín luàn, chén yún rì xī hūn, zhòu yǔ yín cháo dàn, qī nìng zǒu shòu xī, zhī hán niǎo fēi yàn, mì wù míng xià xī, jù yún tún gāo àn.
又苦雨诗曰:连阴积浇灌,滂沱下霖乱,沉云日夕昏,骤雨淫朝旦,蹊泞走兽希,枝寒鸟飞晏,密雾冥下溪,聚云屯高岸。
qí xiè tiǎo guān yǔ shī yuē: shuò fēng chuī fēi yǔ, xiāo tiáo jiāng shàng lái, jì sǎ bǎi cháng guān, fù jí jiǔ chéng tái, kōng méng rú bó wù, sǎn màn shì qīng āi.
齐谢朓观雨诗曰:朔风吹飞雨,萧条江上来,既洒百常观,复集九成台,空濛如薄雾,散漫似轻埃。
liáng jiǎn wén dì fù dé rù jiē yǔ shī yuē: xì yǔ jiē qián rù, sǎ qì fù zhān wéi, zì huā zhī jué zhòng, shī niǎo fān fēi chí, tǎng lìng xié rì zhào, bìng yù shì yóu sī.
梁简文帝赋得入阶雨诗曰:细雨阶前入,洒砌复沾帷,渍花枝觉重,湿鸟翻飞迟,傥令斜日照,并欲似游丝。
liáng xiào yuán dì yǒng xì yǔ shī yuē: fēng qīng bù dòng yè, yǔ xì wèi zhān yī, rù lóu rú wù shàng, fú mǎ shì chén fēi.
梁孝元帝咏细雨诗曰:风轻不动叶,雨细未沾衣,入楼如雾上,拂马似尘飞。
liáng liú bāo wàng xī yǔ shī yuē: chóng cháo gòu xíng yǔ, báo wǎn tún mì yún, yuán jiē qǐ sù mò, jìng shuǐ sàn yuán wén, hé liǔ dī wèi jǔ, shān táo luò yǐ fēn, qīng zūn jiǔ bù jiàn, yān liú suì dài jūn.
梁刘苞望夕雨诗曰:崇朝遘行雨,薄晚屯密云,缘阶起素沫,竟水散圆文,河柳低未举,山桃落已芬,清樽久不荐,淹流遂待君。
liáng yú jiǎn yí zuò qiān. nǐ yǔ shī yuē: qīng fēng sòng liáng qì, bó mù dàng yán fēn, hóng zhào lián yī shuǐ, diàn chū cuó é yún, luò huī sàn cháng zú, xì yǔ zhī xié wén.
梁虞蹇[疑作骞。]拟雨诗曰:清风送凉气,薄暮荡炎氛,虹照涟漪水,电出嵯峨云,落晖散长足,细雨织斜文。
liáng liú xiào chuò qiū yǔ wò jí shī yuē: jiǎ jūn yáo yì shǎo, pān shēng mín wù xī, jí cǐ tóng duō xiá, gāo wò yǎn zhòng wéi, jì jì yú sāng wǎn, pāng tuó yì bù xī, diàn xì shí guāng zhàng, fēng lián zhà kòu fēi.
梁刘孝绰秋雨卧疾诗曰:贾君徭役少,潘生民务稀,及此同多暇,高卧掩重闱,寂寂榆桑晚,滂沱曀不晞,电隙时光帐,风帘乍扣扉。
liáng liú xiào wēi hé huáng tài zǐ chūn lín wǎn yǔ shī yuē: yún shù jiāo wèi mì, yǔ rì gòng chéng hóng, diàn shū cháng nán qì, zhī yáo shào nǚ fēng, yè zhū chuí dī shuǐ, yán shéng xià liū kōng, dié rú fēi bù yáng, huā zhān sè gèng hóng, míng lí xìn yǎng dé, néng shì bì chūn gōng, shuí kān ǒu fèng chuī, wéi yǒu fú qiū gōng. yòu wàng yǔ shī yuē: qīng yīn dàng xuān zhuó, fēi yǔ rù jiē láng, zhān kōng luàn wú xù, wàng liù gěng chéng háng, jiāo zhī hán wǎn rùn, zá yè dài xīn guāng, fú jiè lí hái jù, yán ōu miè fù zhāng, yù qín piāo luò cuì, luàn xìng sàn yú xiāng, jì yán chǔ tái kè, xióng fēng jù dú liáng.
梁刘孝威和皇太子春林晚雨诗曰:云树交为密,雨日共成虹,电舒长男气,枝摇少女风,叶珠垂滴水,檐绳下溜空,蝶濡飞不飏,花沾色更红,明离信养德,能事毕春宫,谁堪偶凤吹,唯有浮丘公。又望雨诗曰:清阴荡暄浊,飞雨入阶廊,瞻空乱无绪,望霤耿成行,交枝含晚润,杂叶带新光,浮芥离还聚,沿沤灭复张,浴禽飘落毳,乱荇散馀香,寄言楚台客,雄风讵独凉。
liáng yǔ jiān wú cóng jià xǐ yǔ shī yuē: xī yuè fú zūn guì, dōng huáng shì yù lán, shè zhào hái jīng zhào, guī shén chū guàn tán, shī fēng hán sǎ qì, yīn yún zhù mài hán, diǎn nóng xīn shòu zhí, zhì sù xǐ dāng guān, fù cǐ suí chē yǔ, mín zhī tiān kě ān.
梁庾肩吾从驾喜雨诗曰:西岳浮樽桂,东皇事浴阑,赦诏还京兆,归神出灌坛,湿风含洒气,阴云助麦寒,典农欣受职,治粟喜当官,复此随车雨,民知天可安。
liáng zhū chāo duì yǔ shī yuē: dāng xià kǔ yán āi, xí jìng duì huā tái, luò zhào yī shān jǐn, fú liáng dài yǔ lái, zhòng yún tǔ fēi diàn, gāo dòng xiǎng xíng léi, sǎ shù qīng huā fā, dī zhǎo xì píng kāi, fàn mò róng jiē cǎo, bēn liú qǐ qì tái.
梁朱超对雨诗曰:当夏苦炎埃,习静对花台,落照依山尽,浮凉带雨来,重云吐飞电,高栋响行雷,洒树轻花发,滴沼细萍开,泛沫荣阶草,奔流起砌苔。
běi qí liú tì duì yǔ yǒu huái shī yuē: zhòng lún xiāo fàn bì, xíng yǔ dàn fú kōng, xì luò yí hán wù, xié fēi jué dài fēng, shī huái réng zú lǜ, zhān táo gèng shàng hóng, wú yóu shì xuán bào, zòng yì zuò shān zhōng.
北齐刘逖对雨有怀诗曰:重轮宵犯毕,行雨旦浮空,细落疑含雾,斜飞觉带风,湿槐仍足绿,沾桃更上红,无由似玄豹,纵意坐山中。
zhōu yǔ xìn hé zhào wáng xǐ yǔ shī yuē: xuán ní lín rì gǔ, fēng yǐ duì yún tái, tóu dì yù qǐ diàn, yǐ zhù shāo jīng léi, bái shā rú shī fěn, lián huā lèi yù bēi, jīng niǎo sǎ yì dù, shī yàn duàn xíng lái, fú qiáo qī xīng qǐ, gāo yàn liù mén kāi, jué tián zhōng shàng shàng, yuán yě zì méi méi.
周庾信和赵王喜雨诗曰:玄霓临日谷,封蚁对云台,投地欲起电,倚柱稍惊雷,白沙如湿粉,莲花类玉杯,惊鸟洒翼度,湿雁断行来,浮桥七星起,高堰六门开,厥田终上上,原野自莓莓。
yòu xǐ yǔ shī yuē: lí guāng chū rào diàn, zhèn qì shǐ chéng léi, yún zhú yú lín qǐ, qú suí lóng gǔ kāi, bēng shā zá shuǐ qù, wò shù yōng chá lái, jiā miáo shuāng hé yǐng, shú dào zài hán tāi.
又喜雨诗曰:离光初绕电,震气始乘雷,云逐鱼鳞起,渠随龙骨开,崩沙杂水去,卧树拥槎来,嘉苗双合颖,熟稻再含胎。
yòu duì yǔ shī yuē: fán yún yóu àn lǐng, jī yǔ wèi kāi tíng, jiē hán qīn jiǎo lù, huò mǎn liū shū píng, shī yáng shēng xì shèn, làn cǎo biàn chū yíng, tú láo kàn yǐ fēng, wú shì sì líng xīng.
又对雨诗曰:繁云犹暗岭,积雨未开庭,阶含侵角路,镬满溜疏萍,湿杨生细椹,烂草变初萤,徒劳看蚁封,无事祀灵星。
chén yīn kēng xián jū duì yǔ shī yuē: sì míng fēi dàn yǔ, sān jìng jué lái yóu, zhèn wèi léi shēng fā, lí gōng diàn yǐng fú, shān yún yáo shì dài, tíng yè jìn chéng zhōu, máo yán xià luàn dī, shí dòu yǐn huán liú, jì yán yī gāo shì, rú hé mài bù shōu.
陈阴铿闲居对雨诗曰:四溟飞旦雨,三径绝来游,震位雷声发,离宫电影浮,山云遥似带,庭叶近成舟,茅檐下乱滴,石窦引环流,寄言一高士,如何麦不收。
yòu shī yuē: píng zǎo jiàng líng zhī, cōng míng liàng zài sī, chù shí zhāo yún qǐ, cóng xīng yè yuè lí, bā chuān bēn jù hè, wàn qǐng yì chéng bēi, lǜ yě hán gāo rùn, qīng shān dài zhuó zhī, jiā hé fāng hé yǐng, xiù mài yǐ fēn qí, jì yǔ fēn lún xué, chí gān jù bì zhī.
又诗曰:蘋藻降灵祗,聪明谅在斯,触石朝云起,从星夜月离,八川奔巨壑,万顷溢澄陂,绿野含膏润,青山带濯枝,嘉禾方合颖,秀麦已分岐,寄语纷纶学,持竿讵必知。
fù wèi wén dì chóu lín fù yuē: zhī yú chē ér mò mǎ, jiāng yán xuán hū yè dōu, xuán yún àn qí sì sāi, yǔ méng méng ér xí yǔ, tú jiàn rù yǐ chén zhì, lǎo yín yǎn ér héng tuān, qǐ zài yú zhī dàn láo, āi xíng lǚ zhī jiān nán, yǎng huáng tiān ér tài xī, bēi bái rì zhī bù yáng, sī ruò mù yǐ zhào lù, jiǎ lóng zhú zhī mò guāng.
【赋】魏文帝愁霖赋曰:脂余车而秣马,将言旋乎邺都,玄云黯其四塞,雨濛濛而袭予,涂渐洳以沉滞,潦淫衍而横湍,岂在余之惮劳,哀行旅之艰难,仰皇天而太息,悲白日之不旸,思若木以照路,假龙烛之末光。
wèi chén wáng cáo zhí chóu lín fù yuē: yíng shuò fēng ér yuán mài xī, yǔ wēi wēi ér dǎi xíng, dào zhāo yáng zhī yǐn yào xī, yuàn běi chén zhī qián jīng, chē jié zhé yǐ pán huán xī, mǎ zhí zhú yǐ bēi míng, pān fú sāng ér yǎng guān xī, jiǎ jiǔ rì yú tiān huáng, zhān chén yún zhī yāng mǎng xī, āi wú yuán zhī bù jiāng.
魏陈王曹植愁霖赋曰:迎朔风而爰迈兮,雨微微而逮行,悼朝阳之隐曜兮,怨北辰之潜精,车结辙以盘桓兮,马踯躅以悲鸣,攀扶桑而仰观兮,假九日於天皇,瞻沉云之泱漭兮,哀吾原之不将。
yòu chóu lín fù yuē: fū hé jì qiū zhī yín yǔ xī, jì mí rì ér chéng lín, zhān xuán yún zhī àn àn xī, tīng zhǎng liù zhī lín lín, zhōng xiāo yè ér tàn xī, qǐ shì dài ér fǔ qín.
又愁霖赋曰:夫何季秋之淫雨兮,既弥日而成霖,瞻玄云之晻晻兮,听长霤之淋淋,中宵夜而叹息,起饰带而抚琴。
wèi yīng chàng chóu lín fù yuē: tīng tún léi zhī héng yīn xī, wén zuǒ yòu zhī tàn shēng, qíng cǎn kuì ér hán xī xī, qǐ pī yī ér yóu tíng, sān chén yōu ér zhòng guān, cāng yào yǐn ér wú xíng, yún ài ài ér zhōu chí, yǔ méng méng ér wù líng, pái fáng zhàng ér běi rù, zhèn gài fú zhī zhān yī, hái kōng chuáng ér qǐn xī, mèng bái rì zhī yú huī, tì zhōng mián wù ér bù xiào xī. yì qī sàn ér zēng bēi.
魏应玚愁霖赋曰:听屯雷之恒音兮,闻左右之叹声,情惨愦而含欷兮,起披衣而游庭,三辰幽而重关,苍曜隐而无形,云暧暧而周驰,雨濛濛而雾零,排房帐而北入,振盖服之沾衣,还空床而寝息,梦白日之馀晖,惕中{宀悟}而不效兮。意凄悷而增悲。
jìn pān ní kǔ yǔ fù yuē: qì chù shí ér jié zhēng xī, yún fū hé ér yǎng fú, yǔ fēn shè ér xià zhù xī, lǎo bō yǒng ér héng liú, qǐ xìn sù zhī yún duō, nǎi yú yuè ér chéng lín, zhān zhōng táng zhī hào hàn, tīng zhǎng liù zhī cén cén, shǐ méng mò ér xú zhuì, zhōng pāng pèi ér nán jìn, bēi liè sù zhī nì jǐng, dào tài yáng zhī yōu chén, yún zàn pī ér zhòu hé, yǔ zhà xī ér jí líng, dàn cóng々 yǐ dá mù, yè lín lín yǐ jí míng, yuán tuó yóu yú mén tà, wā xiā xī hū zhōng tíng, jù èr yuán zhī bìng hé, wèi qián shǒu zhī wèi yú, chù zhě hán cuì yú qióng xiàng, xíng zhě tàn xī yú zhǎng qú.
晋潘尼苦雨赋曰:气触石而结蒸兮,云肤合而仰浮,雨纷射而下注兮,潦波涌而横流,岂信宿之云多,乃逾月而成霖,瞻中塘之浩汗,听长霤之涔涔,始蒙瀎而徐坠,终滂霈而难禁,悲列宿之匿景,悼太阳之幽沉,云暂披而骤合,雨乍息而亟零,旦漎々以达暮,夜淋淋以极明,鼋鼍游於门闼,蛙虾嬉乎中庭,惧二源之并合,畏黔首之为鱼,处者含瘁於穷巷,行者叹息於长衢。
jìn lù yún chóu lín fù yuē: zài zhū míng zhī jì yuè, fǎn jí yáng zhī zhòng yīn, xìng jiè qiū zhī fū cùn, zhuì bēng yún zhī hóng chén, gǔ fēng shàn ér yōu yuǎn, kǔ yǔ bō ér chéng yín, tiān yāng mǎng yǐ huái cǎn, mín pín cù ér chóu lín, yú shì tiān dì fā huī, yīn yáng jiāo jī, wàn wù hùn ér tóng jí, xuán huáng hào ér wú zhì, léi píng xū yǐ zhèn tíng, diàn líng yǒu ér yào shì, liù dǐng fèi yǐ jùn bēn, lǎo fēng chí ér jìng jí, qǐ nán shān zhī bào jī, jiāng míng hǎi zhī zàn yì, dú qí yǔ zhī wèi xī, bēi xià rì zhī fāng yǒng, zhān dà chén yǐ jī xī, yǎng tiān qú ér yǐn lǐng.
晋陆云愁霖赋曰:在朱明之季月,反极阳之重阴,兴介丘之肤寸,坠崩云之洪沉,谷风扇而攸远,苦雨播而成淫,天泱漭以怀惨,民嚬蹙而愁霖,於是天地发挥,阴阳交激,万物混而同汲,玄黄浩而无质,雷凭虚以振庭,电凌牖而曜室,霤鼎沸以骏奔,潦风驰而竞疾,岂南山之暴跻,将溟海之暂溢,毒其雨之未晞,悲夏日之方永,瞻大晨以积息,仰天衢而引领。
jìn fù xián huàn yǔ fù yuē: fū hé yuǎn yù zhī duō huái, huàn yín yǔ zhī yǒu jīng, zì liú huǒ yǐ qì jīn, lì jiǔ xún ér wú níng, shù tài qīng zhī chuí yào, dǔ rì yuè zhī guāng míng, yún zhà pī ér xuán hé, liù zàn chuò ér fù líng, jiāng shōu léi zhī yào yuè, qì jiā gǔ yú yǐ chéng, qián kě yān ér bù jiàng, hòu huàn zhī ér fú qíng, wéi èr yí zhī shén huà, xī shuǐ hàn zhī yǒu bìng, tāng kàng yáng yú qī zài xī, yáo hóng fàn hū jiǔ líng, tiān dào qiě yóu ruò zī, kuàng rén shì zhī bù píng.
晋傅咸患雨赋曰:夫何远寓之多怀,患淫雨之有经,自流火以迄今,历九旬而无宁,庶太清之垂曜,睹日月之光明,云乍披而旋合,霤暂辍而复零,将收雷之要月,弃嘉穀於已成,前渴焉而不降,后患之而弗晴,惟二仪之神化,奚水旱之有并,汤亢阳於七载兮,尧洪汎乎九龄,天道且犹若兹,况人事之不平。
yòu xǐ yǔ fù yuē: yú shì sì dàng zuò zhù. róng chì jǐng, xī hé jǐng pèi, kàng yáng huǒ fèn, yě wú shēng lèi. yōu yōu yì zhào, tóng zī cǎn cuì, yī wǒ huáng zhī rén dé xī, pèi dào yù yú èr yí, lǚ kè gōng ér qín zhèng xī, guǎng qǐng dǎo yú líng zhī, shú wèi tiān gāo, qí tīng bù liáo, shú wèi shén yuǎn, jué yīng kǒng zhāo, jié qí zhì qián, yú zī sān cháo. yīn yù fú ér téng qǐ, yáng ān ài ér zì xiāo, fēi lián shàn gǔ fēng zhī yì yì, líng yuè xīng qìng yún zhī piāo yáo, suì nǎi zhòng yīn sì huì, míng miǎo wú yín, fāng zhōng jiàng yǔ, gèn yè qì jīn, shēng wǒ bǎi gǔ, lì wǒ zhēng mín, xī hóng shuǐ tāo tiān yú táng yáo zhī cháo, kàng hàn wèi zāi yú yīn tāng zhī shì, xià mín qí zī, mò néng bǐ yì, lì rěn jiǔ qī, jǐn miǎn sī hài, yóu yǐ chóu zī wèi měi tán, gōng dǎo wèi xūn dài.
又喜雨赋曰:於是祀[当作祝。]融炽景,羲和警辔,亢阳火愤,野无生类。悠悠亿兆,同兹惨悴,伊我皇之仁德兮,配焘育於二仪,屡刻躬而勤政兮,广请祷於灵祗,孰谓天高,其听不辽,孰谓神远,厥应孔昭,洁齐致虔,于兹三朝。阴郁怫而腾起,阳菴薆而自消,飞廉扇谷风之翼翼,灵岳兴庆云之飘飖,遂乃重阴四会,溟邈无垠,方中降雨,亘夜迄今,生我百穀,粒我蒸民,昔洪水滔天於唐尧之朝,亢旱为灾於殷汤之世,下民其咨,莫能俾乂,历稔九七,仅免斯害,犹以畴咨为美谈,躬祷为勋代。
jìn chéng gōng suí yīn lín fù yuē: bǎi chuān fàn làn, huáng lǎo héng liú, chén zào shēng wā, zhōng tíng yùn zhōu.
晋成公绥阴霖赋曰:百川泛滥,潢潦横流,沉灶生蛙,中庭运舟。
yòu shí yǔ fù yuē: liǎng yí xié hé, èr qì yān yūn, hóng chuān qǐ bō, míng shān xìng yún.
又时雨赋曰:两仪协合,二气烟煴,洪川起波,名山兴云。
sòng fù liàng xǐ yǔ fù yuē: wéi èr yí zhī shùn dòng, shù yǒu jī ér shí piān, diàn xiāng líng yú táng jí, qī yún hàn yú zhōu piān, fěi shū yè zhī huò gòu, zài shèng wáng qí gù rán, yī yuán jiā zhī chū zài, zhào xiū míng yú cǐ nián, yì yù zhú zhī fāng xī, yùn jī yáng zhī dú qiān, hé liáng quán yú jǐng gǔ, wěi jiā yǐng yú zhōng tián, jiē wǒ huáng zhī yì yì, chàng lín cháo ér chuò yú, zhǒng chōng qiān yú yǔ tāng, xié zhì chéng yú zài yú, qiě dōng zuò zhī wèi yàn, shù yǔ lù zhī sù rú, zūn xuán zi xǐ chán, yóu lǔ hóu zhī fén wū, zhī sāng lín zhī liù dǎo, xiū jì zǎi zhī zài yú, chéng zài yōu qí bì guàn, gǎn hé yuǎn ér bù fú, líng chén guàn yú gāo dié, hòu xiāo bì yú tiān yú, fā zēng yún yú chù shí, huì chóng yáng yú bā qū, chūn tíng yīn yǐ yuǎn xiǎng, xìng yǔ pèi ér zài tú, sǎ fēng jìn yú zhōng chóu, tán yú rùn yú jiā shū, yīn sè rén yú zāi mǔ, yǎn jiāng fán yú zhōng qú, sì liáng sòng yú duō rěn, zhào jiā mèng yú qiáo yú, shěn jù yuán é qí, jù féng xiào běn gǎi. chén zhī féng yùn. yòu jūn xiū ér děng yú, táo qū chéng yú mù rěn, jīn guī jià yú dǒng shū.
宋傅亮喜雨赋曰:惟二仪之顺动,数有积而时偏,垫襄陵於唐籍,慼云汉於周篇,匪叔叶之或遘,在盛王其固然,伊元嘉之初载,肇休明於此年,懿玉烛之方熙,愠积阳之独愆,涸凉泉於井谷,委嘉颖於中田,嗟我皇之翼翼,怅临朝而辍娱,踵冲谦於禹汤,协至诚於在余,且东作之未晏,庶雨露之夙濡,遵悬子徙廛,尤鲁侯之焚巫,祗桑林之六祷,修季宰之再雩,诚在幽其必贯,感何远而不孚,聆晨鹳於高垤,候宵毕於天隅,发曾云於触石,晦重阳於八区,春霆殷以远响,兴雨霈而载涂,洒丰浸於中畴,覃馀润於嘉蔬,殷啬人於菑亩,衍将繁於中衢,嗣良颂於多稔,兆嘉梦於樵渔,矧具[原讹其,据冯校本改。]臣之逢运。又均休而等虞,陶曲成於暮稔,金归驾於董疏。
liáng zhāng zuǎn qiū yǔ fù yuē: mài mù xìng hū shuǎng jié, fū cùn qǐ yú céng cén, nǎi yú qíng ér tuō tǐ, yóu dōng yáng yǔ xià yīn, qiān nán wéi yǐ yù mù, chǎng běi hù ér pī jīn, shāng lǜ jiè yú zī chén, liáng yǔ gǎn ér yǐ zuò, gān quán jí ér míng míng, yóu yún xìng ér mò mò, wēn biāo gé yú zǎo mù, yán liáng gǎi yú jīn zuó, zhà xié yán ér shàng jiē, huò cóng fēng ér sǎ mù, zhōu xiǎo tíng ér mì xià, xuàn gāo zhī ér shū luò, lù chí fàn dàn, yuán bō shū shuò, dī áng ruò xiǎo, wēi ruí cóng báo.
梁张缵秋雨赋曰:霡霂兴乎爽节,肤寸起於曾岑,乃娱情而脱体,犹冬阳与夏阴,褰南帷以寓目,敞北户而披衿,商律戒於兹辰,凉雨感而已作,甘泉集而溟溟,油云兴而漠漠,温飚革於早暮,炎凉改於今昨,乍斜檐而上阶,或从风而洒幕,周小庭而密下,泫高枝而疏落,渌池泛澹,员波儵烁,低昂弱筱,葳蕤丛薄。
jì
◇霁
shuō wén yuē: jì, yǔ zhǐ yě.
《说文》曰:霁,雨止也。
wèi lüè yuē: yán kāng yuán nián, dà lín yǔ wǔ shí yú rì, wèi yǒu tiān xià, nǎi jì, jiāng shòu dà zuò zhī yīng yě.
《魏略》曰:延康元年,大霖雨五十馀日,魏有天下,乃霁,将受大祚之应也。
jìn zhōng xīng shū yuē: xián hé sì nián, yīn lín wǔ shí yú rì, sū jùn miè hòu nǎi jì.
《晋中兴书》曰:咸和四年,阴霖五十馀日,苏峻灭后乃霁。
cháng shā qí jiù chuán yuē: wén qián zì zhòng rú, shí lín yǔ fèi mín yè, tài shǒu yōu sè, qián bǔ hù cáo yuàn, qián fèng jiào zhāi jiè, zài shè sān rì, yè mèng jiàn bái tóu wēng wèi yuē: ěr lái hé chí, qián jù bái suǒ mèng, tài shǒu yuē: xī yǔ mèng xiù yī nán zǐ, chēng cāng shuǐ shǐ zhě, yǔ zhī shuǐ mài dāng tōng, ruò yuàn cǐ mèng, jiāng kě bǐ yě, míng rì, guǒ dà jì.
《长沙耆旧传》曰:文虔字仲孺,时霖雨废民业,太守忧色,虔补户曹掾,虔奉教斋戒,在社三日,夜梦见白头翁谓曰:尔来何迟,虔具白所梦,太守曰:昔禹梦绣衣男子,称沧水使者,禹知水脉当通,若掾此梦,将可比也,明日,果大霁。
fú nán chuán yuē: jīn zhèn yuán zuò zhàng, jù féng xiào běn gǎi. guó, rù sì yuè biàn yǔ, liù yuè nǎi zhǐ, shǎo yǒu qíng rì.
扶南传曰:金阵[原作障,据冯校本改。]国,入四月便雨,六月乃止,少有晴日。
shī jìn jī hán yuè qíng shī yuē: jìng fēng guī xùn lín, xuán yún qǐ zhòng jī, zhāo xiá zhì qióng shù, xī jǐng yìng yù zhī, xiáng fèng xī qīng hé, yìng lóng pù xiān qí, bǎi gǔ yǎn ér lì, dà mù diān fù chí.
【诗】晋嵇含悦晴诗曰:劲风归巽林,玄云起重基,朝霞炙琼树,夕景映玉芝,翔凤晞轻翮,应龙曝纤鬐,百穀偃而立,大木颠复持。
sòng xiè zhān dá kāng lè qiū jì shī yuē: xī jì fēng qì liáng, xián fáng yǒu yú qīng, kāi xuān miè huá zhú, yuè lù hào yǐ yíng.
宋谢瞻答康乐秋霁诗曰:夕霁风气凉,闲房有馀清,开轩灭华烛,月露皓已盈。
liáng jiǎn wén dì kāi jì shī yuē: jǐng luò shāng biāo jìng, yān kāi sì jiāo mì, yǎn jiǎn mù shān hóng, yóu yáng xià fēng rì, shuǐ wén chéng shàng dòng, chéng lóu shuǐ zhōng chū, jìng zhēng gòng zhì gōng, kōng wò huái yáng zhì.
梁简文帝开霁诗曰:景落商飚靖,烟开四郊谧,偃蹇暮山虹,游扬下峰日,水文城上动,城楼水中出,竟徵共治功,空卧淮阳秩。
liáng wáng yún xī jì shī yuē: lián shān juǎn zú yún, cháng lín xī zhòng lài, mì shù hán lǜ zī, yáo fēng níng cuì ǎi, wù huá fāng rù shǎng, bá yǔ xīn qī huì.
梁王筠夕霁诗曰:连山卷族云,长林息众籁,密树含绿滋,遥峰凝翠霭,物华方入赏,跋予心期会。
zhōu yǔ xìn chū qíng shī yuē: shī huā fēi wèi yuǎn, yīn yún liǎn shàng dī, yàn yuán é luán, jù féng xiào běn gǎi. zào hái wèi shí, lóng cán biàn shì ní.
周庾信初晴诗曰:湿花飞未远,阴云敛尚低,燕[原讹鸾,据冯校本改。]燥还为石,龙残便是泥。
fù wèi wén dì xǐ jì fù yuē: nǎi mìng jià ér yán guī, qǐ jí rì ér běi xún, yàn qún méng zhī zhì yuán, gǎn shàng xià zhī míng shén, mì yún xìng zhī yǎng běi, dàng zuò yà. gān yǔ jiàng yǐ sǎ chén, jì sǎ chén ér wèi tú, wéi píng lù zhī wèi xī, jī qīng fēng yǐ piào lǎo, fā jiǎo rì zhī yáng huī, zhèn yú cè ér cháng qū, hū lín shí ér wàng jī.
【赋】魏文帝喜霁赋曰:乃命驾而言归,启吉日而北巡,厌群萌之至原,感上下之明神,密云兴之坱北,[当作圠。]甘雨降以洒尘,既洒尘而为涂,惟平路之未晞,激清风以漂潦,发皎日之阳晖,振余策而长驱,忽临食而忘饥。
wèi chén wáng cáo zhí xǐ jì fù yuē: yǔ shēn shì yú yáng gàn, dāng cóng huái nán zǐ xiū wù piān zuò xū. zú xī guī ér gào chéng, tāng gǎn hàn yú yīn shí, zào sāng lín ér fū chéng, dòng yù wǎng ér yún pī, míng luán líng ér rì yáng, zhǐ běi jí yǐ wéi qī, wú jiāng bèi dào yǐ jiān xíng.
魏陈王曹植喜霁赋曰:禹身誓於阳旰,[当从淮南子脩务篇作盱。]卒锡圭而告成,汤感旱於殷时,造桑林而敷诚,动玉辋而云披,鸣鸾铃而日阳,指北极以为期,吾将倍道以兼行。
jìn lù yún xǐ jì fù yuē: jìng píng yì zhī hóng suì, jí tài shān zhī chù shí, líng fēng jué ér mì níng, guī yún fǎn ér huī huò, gǎi wàng shū zhī lí bì, yào liù lóng yú zǐ gé, yú shì zhū míng qǐ hòu, kǎi fēng lái nán, fù huǒ zhèng zhī quán sī xī, mò hòu tǔ yú zhòng yīn, yí zhōng yuán zhī duō lǎo xī, fǎn gāo àn yú sōng cén, wēi hé sǒng ér zhèn yǐng xī, yǎn mù shù ér wèi lín, yīn yáng jiāo tài, wàn wù fāng qiú, yán shén sòng shǔ, sù líng yíng qiū, sì shí shì ér dài xiè, dà huǒ hū qí xī liú, nián rǎn rǎn qí yì tuí, shí mǐ mǐ ér nán liú.
晋陆云喜霁赋曰:靖屏翳之洪隧,戢太山之触石,凌风绝而谧宁,归云反而徽霍,改望舒之离毕,曜六龙於紫阁,於是朱明启候,凯风来南,复火正之权司兮,默后土於重阴,夷中原之多潦兮,反高岸於嵩岑,萎禾竦而振颖兮,偃木竖而为林,阴阳交泰,万物方遒,炎神送暑,素灵迎秋,四时逝而代谢,大火忽其西流,年冉冉其易颓,时靡靡而难留。
wén sòng xiào wǔ dì qí qíng wén yuē: yōu míng shī xù, jiù yīn zé zhì, lián yún lín yín, zhù ér bù tì, rùn jì wéi shí, zé ér fēi huì, xìng chuò lín ér tǔ jǐng, quán tíng fēng ér liǎn yì, zhāo luán lù yú tiān jiāo, guāng lóng qí yú tián jì, lěi nòu dé shī, shǔ jì huò yì, zēng gāo lǐn yú jiā nián, dēng shí qiān yú zī suì.
【文】宋孝武帝祈晴文曰:幽明失序,就阴则滞,连云霖淫,注而不替,润既违时,泽而非惠,幸辍霖而吐景,权停风而敛翳,昭鸾辂於天郊,光龙旂於田际,耒耨得施,黍稷获艺,增高廪於嘉年,登十千於兹岁。
léi
◇雷
yì yuē: gǔ zhī yǐ léi tíng, rùn zhī yǐ fēng yǔ.
《易》曰:鼓之以雷霆,润之以风雨。
yòu yuē: zhèn wèi léi, dòng wàn wù zhě, mò jí yú léi.
又曰:震为雷,动万物者,莫疾於雷。
lǐ jì yuē: zhòng chūn zhī yuè, rì yè fēn, léi nǎi fā shēng, zhòng qiū zhī yuè, léi nǎi shōu shēng.
《礼记》曰:仲春之月,日夜分,雷乃发声,仲秋之月,雷乃收声。
dà dài lǐ xià xiǎo zhèng yuē: zhēng yuè, zhì zhèn míng qú, gǔ qí yì yě, zhēng yuè bì léi, léi bù zhèng wén, wéi zhì wén.
大戴礼夏小正曰:正月,雉震鸣鸲,鼓其翼也,正月必雷,雷不正闻,唯雉闻。
máo shī yuē: yīn qí léi, zài nán shān zhī yáng.
《毛诗》曰:殷其雷,在南山之阳。
yòu yuē: huī huī qí léi.
又曰:虺虺其雷。
zuǒ zhuàn yuē: cáng bīng yǐ shí, zé léi chū bù zhèn, qì bīng bù yòng, zé léi bù fā ér zhèn.
《左传》曰:藏冰以时,则雷出不震,弃冰不用,则雷不发而震。
shàng shū zhōng hòu yuē: qín mù gōng chū shòu, tiān zhèn dà léi, xià yǒu huǒ, huà wéi bái què, xián dān shū, jí gōng chē, shì jù xiáng ruì bù.
《尚书·中候》曰:秦穆公出狩,天震大雷,下有火,化为白雀,衔丹书,集公车,[事具祥瑞部。]
shǐ jì yuē: gāo zǔ mǔ yuē liú ǎo, cháng xī dà zé zhī bēi, mèng yǔ shén yù, shí léi diàn míng huì, shì jù dì wáng bù.
《史记》曰:高祖母曰刘媪,尝息大泽之陂,梦与神遇,时雷电冥晦,[事具帝王部。]
shān hǎi jīng yuē: xiáng cì zhī shān, yǒu niǎo míng tuó fēi jǐ, fú qí máo yǔ, lìng rén bù wèi léi yě.
《山海经》曰:翔次之山,有鸟名橐{非己},服其毛羽,令人不畏雷也。
huái nán zǐ yuē: yīn yáng xiāng báo, gǎn ér wèi léi.
《淮南子》曰:阴阳相薄,感而为雷。
jiāo gàn yì lín yuē: bái rì yáng guāng, léi chē bì cáng, yún yǔ bù xià, gè zì zhèng xiāng.
焦赣《易林》曰:白日扬光,雷车避藏,云雨不下,各自正乡。
wù lǐ lùn yuē: jī fēng chéng léi.
《物理论》曰:积风成雷。
yì yuē: léi fēng xiāng báo.
《易》曰:雷风相薄。
hóng fàn wǔ xíng chuán yuē: fū léi, rén jūn xiàng yě, rù néng chú hài, chū néng xìng lì.
《洪范五行传》曰:夫雷,人君象也,入能除害,出能兴利。
hé tú dì jì tōng yuē: léi, tiān dì zhī gǔ yě.
河图帝纪通曰:雷,天地之鼓也。
yòu yuē: huáng dì yǐ léi jīng qǐ.
又曰:黄帝以雷精起。
hé guàn zi yuē: fū ěr zhī zhǔ cōng, mù zhī zhǔ míng, yī yè bì mù, bú jiàn tài shān, liǎng dòu yuán é tóu, jù féng xiào běn gǎi. sāi ěr, bù wén léi tíng.
《鹖冠子》曰:夫耳之主聪,目之主明,一叶蔽目,不见太山,两豆[原讹头,据冯校本改。]塞耳,不闻雷霆。
lùn héng yuē: tú huà zhī gōng, chū xué jì yī, tài píng yù lǎn shí sān zuò gōng. tú léi zhī zhuàng, léi léi rú lián gǔ xíng. yòu tú yī rén ruò lì shì, wèi zhī léi gōng, shǐ zhī zuǒ shǒu yǐn lián gǔ, yòu shǒu chuí zhī.
《论衡》曰:图画之功,[《初学记》一,《太平御览》十三作工。]图雷之状,畾畾如连鼓形。又图一人若力士,谓之雷公,使之左手引连鼓,右手椎之。
jìn yáng qiū yuē: wáng bāo mǔ, xìng wèi léi, jí mǔ sǐ, měi léi zhèn, zhé jiù mù cè qǐ yuē: bāo zài cǐ, bāo zài cǐ.
《晋阳秋》曰:王襃母,性畏雷,及母死,每雷震,辄就墓侧启曰:襃在此,襃在此。
shèng hóng zhī jīng zhōu jì yuē: hú shuǐ jīng zhù èr shí jiǔ zuò hú. yáng xiàn, chūn qiū liǎo guó, fán zhòng zhī yì yě, zhòng mǔ wèi léi, wèi shí shì bì zhī, xī yǐ wén shí wèi jiē qì, jīn yóu cún.
盛弘之《荆州记》曰:胡[水经注二十九作湖。]阳县,春秋蓼国,樊重之邑也,重母畏雷,为石室避之,悉以文石为阶砌,今犹存。
wáng sháo xiào zǐ chuán yuē: zhú mí fù shēng shí wèi léi, měi zhì tiān yīn, zhé zhì mù, fú fén bēi kū, yǒu bái tù zài qí zuǒ yòu.
王韶《孝子传》曰:竺弥父生时畏雷,每至天阴,辄至墓,伏坟悲哭,有白兔在其左右。
huá yáng guó zhì yuē: cáo gōng cóng róng wèi xiān zhǔ yuē: tiān xià yīng xióng, wéi shǐ jūn yǔ cāo, běn chū zhī tú, bù zú shù yě, xiān zhǔ fāng shí, shī bǐ zhù, huì léi dà zhèn, xiān zhǔ yuē: shèng rén yán, xùn léi fēng liè bì biàn, liáng yǒu yǐ yě, yī zhèn zhī wēi, nǎi kě zhì cǐ, gōng yì huǐ shī yán.
《华阳国志》曰:曹公从容谓先主曰:天下英雄,唯使君与操,本初之徒,不足数也,先主方食,失匕箸,会雷大震,先主曰:圣人言,迅雷风烈必变,良有以也,一震之威,乃可致此,公亦悔失言。
léi yú tiān dì wèi zhǎng zǐ, yǐ qí wàn wù wèi chū rù yě, léi èr yuè chū dì bǎi bā shí rì, léi chū zé wàn wù chū, bā yuè rù dì bǎi bā shí rì, léi rù zé wàn wù rù, rù zé chú hài, chū zé xìng lì, rén jūn zhī xiàng yě, běn tiáo chū xué jì yī yǐn yú láng yǐ shàng shū xià, běi táng shū chāo yī bǎi wǔ shí èr, tài píng yù lǎn shí sān zuò hóng fàn wǔ xíng chuán, cǐ tuō shū míng.
雷於天地为长子,以其万物为出入也,雷二月出地百八十日,雷出则万物出,八月入地百八十日,雷入则万物入,入则除害,出则兴利,人君之象也,[本条《初学记》一引於郎顗上书下,北堂书钞一百五十二,《太平御览》十三作洪范五行传,此脱书名。]
mèng ào běi zhēng jì yuē: líng yún tái dōng nán jiǎo yī bǎi bù, yǒu bái shí shì, míng wéi bì léi shì.
孟奥北征记曰:凌云台东南角一百步,有白石室,名为避雷室。
xù sōu shén jì yuē: yì xīng rén xìng zhōu, yǒng hé zhōng, chū dōu, rì mù, dào biān yǒu yī xīn cǎo xiǎo wū, yǒu yī nǚ chū mén, wàng jiàn zhōu, yuē: rì yǐ mù, zhōu qiú jì sù, xiàng yī gēng zhōng, wén wài yǒu xiǎo ér huàn ā xiāng, guān huàn rǔ tuī léi chē, nǚ zǐ nǎi cí qù, míng cháo shì sù chù, nǎi jiàn yī xīn zhǒng.
《续搜神记》曰:义兴人姓周,永和中,出都,日暮,道边有一新草小屋,有一女出门,望见周,曰:日已暮,周求寄宿,向一更中,闻外有小儿唤阿香,官唤汝推雷车,女子乃辞去,明朝视宿处,乃见一新冢。
ěr yǎ yuē: jí léi wèi zhī tíng.
《尔雅》曰:疾雷谓之霆。
gǔ liáng chuán yuē: yīn yáng xiāng báo, gǎn ér wèi léi, jī ér wèi tíng, wǔ jīng tōng yì yuē: zhèn yǔ tíng, jiē pī lì yě, gōng yáng zhù yuē: léi jí ér shèn zhě wèi zhèn, zhèn yǔ tíng, jiē wèi pī lì yě, léi wèi diàn zhī xiān, chū xué jì yī zuò diàn wèi zhī léi guāng yě.
《穀梁传》曰:阴阳相薄,感而为雷,激而为霆,《五经通义》曰:震与霆,皆霹雳也,公羊注曰:雷疾而甚者为震,震与霆,皆谓霹雳也,雷谓电之先,[○初学记一作电谓之雷光也。]
yì yuē: tiān dì jiě ér léi yǔ zuò, léi yǔ zuò ér bǎi gǔ cǎo mù jiē jiǎ chè.
《易》曰:天地解而雷雨作,雷雨作而百穀草木皆甲坼。
shān hǎi jīng yuē: fēi yú rú tún, chì wén wú yǔ, shí zhī pì bīng, bù wèi léi yě.
《山海经》曰:飞鱼如豚,赤文无羽,食之辟兵,不畏雷也。
huái nán zǐ yuē: cóng qīng zhé zhóu, zhòng hū chéng léi, shù nǚ jiào tiān ér léi xià jī, jǐng gōng tái sǔn, zhī tǐ shāng zhé, hǎi shuǐ dà chū.
《淮南子》曰:丛轻折轴,众呼成雷,庶女叫天而雷下击,景公台损,支体伤折,海水大出。
hàn shū tài píng yù lǎn shí sān zuò xù hàn shū. yuē: huán dì jiàn hé èr nián, liù yuè yǐ mǎo, léi zhèn xiàn líng qǐn wū, shì liáng tài hòu tīng xiōng jì wǎng zhū qiáo yě.
汉书[《太平御览》十三作续汉书。]曰:桓帝建和二年,六月乙卯,雷震宪陵寝屋,是梁太后听兄冀枉诛乔也。
cài shùn mǔ píng shēng wèi léi, běn tiáo chū xué jì yī, tài píng yù lǎn shí sān zuò zhōu fěi rǔ nán xiān xián chuán, cǐ tuō shū míng. zì wáng hòu, měi yǒu léi, shùn zhé hái chū xué jì, yù lǎn zuò huán. zhǒng qì yuē: shùn zài cǐ.
蔡顺母平生畏雷,[本条《初学记》一,《太平御览》十三作周斐汝南先贤传,此脱书名。]自亡后,每有雷,顺辄还[《初学记》,御览作环。]冢泣曰:顺在此。
lùn héng yuē: léi tíng xùn jí, jī zhé shù mù, huài bài wū shì, shí fàn shā rén, sú yǐ wéi tiān qǔ lóng, qí fàn shā rén, wèi zhī yǒu yīn guò.
《论衡》曰:雷霆迅疾,击折树木,坏败屋室,时犯杀人,俗以为天取龙,其犯杀人,谓之有阴过。
zá bīng shū yuē: léi diàn pī lì, pò jūn nèi ruò shù mù wū shè, jí xǐ qù, jí yě, léi diàn fēng suǒ cóng lái, bù kě nì ér fá, yí shèn zhī.
《杂兵书》曰:雷电霹雳,破军内若树木屋舍,急徙去,吉也,雷电风所从来,不可逆而伐,宜慎之。
lún yǔ chèn yuē: léi zhèn bǎi lǐ, shēng xiāng fù jìn, sòng jūn zhù yuē: léi dòng bǎi lǐ, gù yīn yǐ wéi yán yě, léi shēng wèi zhū hóu zhī zhèng jiào suǒ zhì, xiāng fù jìn yě.
论语谶曰:雷震百里,声相附近,宋均注曰:雷动百里,故因以为言也,雷声谓诸侯之政教所至,相附近也。
shuō wén yuē: léi tíng yú shēng qián qián, tài píng yù lǎn shí sān zuò líng líng. suǒ yǐ tǐng chū wàn wù yě.
《说文》曰:雷霆馀声钤钤,[《太平御览》十三作铃铃。]所以挺出万物也。
shī jìn fù xuán zá yán shī yuē: léi yǐn yǐn, gǎn qiè xīn, qīng ěr qīng tīng fēi chē yīn.
【诗】晋傅玄杂言诗曰:雷隐隐,感妾心,倾耳清听非车音。
yòu yuē: tóng nǚ chè diàn cè, tóng nán wǎn léi chē.
又曰:童女掣电策,童男挽雷车。
yòu jīng léi gē yuē: jīng léi fèn xī zhèn wàn lǐ, wēi líng yǔ zhòu xī dòng sì hǎi, liù hé bù wéi xī shuí néng lǐ.
又惊雷歌曰:惊雷奋兮震万里,威陵宇宙兮动四海,六合不维兮谁能理。
fù jìn lǐ yóng léi fù yuē: yī yǒu yáng zhī zhào huà xī, táo wàn shū yú tiān rǎng, jié yù zhēng ér chéng léi xī, gǔ hōng léng zhī yì xiǎng, ruò nǎi hài qì bēn jī, zhèn xiǎng jiāo bó, fén lún yǐn lín, bēng téng lěi luò, lái wú zhé jī, qù wú qiān mò, jūn zǐ kǒng jù ér xiū shěng, shèng rén yīn xiàng yǐ zhì zuò.
【赋】晋李颙雷赋曰:伊有阳之肇化兮,陶万殊於天壤,结郁蒸而成雷兮,鼓訇棱之逸响,若乃骇气奔激,震响交搏,濆沦隐辚,崩腾磊落,来无辙迹,去无阡陌,君子恐惧而修省,圣人因象以制作。
diàn
◇电
máo shī yuē: yè yè zhèn diàn.
《毛诗》曰:烨烨震电。
yì yuē: lí wèi diàn.
《易》曰:离为电。
yòu yuē: léi diàn shì kē.
又曰:雷电噬嗑。
yuè lìng yuē: zhòng chūn shǐ diàn.
《月令》曰:仲春始电。
jìn shū yuē: wáng róng shì rì bù xuàn, mù làn làn ruò yán xià diàn.
《晋书》曰:王戎视日不昡,目烂烂若岩下电。
shān hǎi jīng yuē: liè quē, diàn míng.
《山海经》曰:列缺,电名。
zhuāng zǐ yuē: yīn qì fú yú huáng quán, yáng qì shàng tōng yú tiān, yīn yáng fēn zhēng gù wèi diàn, yù nǚ tóu hú, tiān wèi zhī xiào zé diàn, cǐ shí zì, běn shū shí qī yǐn zuò shén yì jīng, cǐ tuō shū míng, dāng lìng zuò yī tiáo.
《庄子》曰:阴气伏於黄泉,阳气上通於天,阴阳分争故为电,玉女投壶,天为之笑则电,[此十字,本书十七引作神异经,此脱书名,当另作一条。]
hé tú wò jù qǐ yuē: dà diàn rào shū xīng, zhào jiāo yě, gǎn fú bǎo ér shēng huáng dì. shì jù fú mìng bù.
《河图握拒起》曰:大电绕枢星,炤郊野,感符宝而生黄帝。[事具符命部。]
huái nán zǐ yuē: diàn yǐ wéi biān cè, diàn, jī qì yě.
《淮南子》曰:电以为鞭策,[电,激气也。]
gān quán fù yuē: diàn shū shǎn yú qiáng fān.
甘泉赋曰:电倏闪於墙藩。
fù jìn gù kǎi zhī léi diàn fù yuē: tài jí fēn lún, yuán qì chéng liàn, yīn yáng xiāng báo, wèi léi wèi diàn, shì yǐ xuān ní jìng wēi hū biàn, fū qí shēng wú dìng xiǎng, guāng bù héng zhào, pēng hōng lún zhuàn, shū shǎn luó yào, ruò nǎi tài yīn xià lún, shǎo yáng chū shēng, zhé chóng jiāng qǐ, dòng líng xiān yīng, yīn yīn xú zhèn, bù jī bù píng, lín zhōng tǒng jié, rù shǔ yān yūn, xīng yuè bù lǎng, yī chuáng ruò fén, ěr nǎi qīng fēng qián sà, dàng zhuó liú chén, fēng lóng pò xiǎng, liè quē kāi yún, dāng shí juàn róng, kuò yān jīng xīn, qǐ zhí jīng ān sǒng mèi, nǎi yǐ chàng jīng wù shén, tiān nù jiāng líng, chì diàn xiān fā, kuī yán sì zhào, yìng liú shuāng jué, léi diàn hè yǐ jīng héng, shān hǎi kē qí bēng liè.
【赋】晋顾凯之雷电赋曰:太极纷纶,元气澄练,阴阳相薄,为雷为电,是以宣尼敬威忽变,夫其声无定响,光不恒照,砰訇轮转,儵闪罗曜,若乃太阴下沦,少阳初升,蛰虫将启,动灵先应,殷殷徐振,不激不凭,林锺统节,褥暑烟煴,星月不朗,衣床若焚,尔乃清风前飒,荡浊流尘,丰隆破响,列缺开云,当时倦容,廓焉精新,岂直惊安竦寐,乃以畅精悟神,天怒将凌,赤电先发,窥岩四照,映流双绝,雷电赫以惊衡,山海磕其崩裂。
wù
◇雾
ěr yǎ yuē: dì qì fā, tiān bù yīng, yuē wù, wù wèi zhī huì.
《尔雅》曰:地气发,天不应,曰雾,雾谓之晦。
dì wáng shì jì yuē: huáng dì shí, tiān dà wù sān rì, dì yóu luò chuān zhī shàng, jiàn dà yú, shā sān shēng yǐ jiào zhī, tiān nǎi shén yǔ, qī rì qī yè, yú liú, shǐ dé tú shū.
《帝王世纪》曰:黄帝时,天大雾三日,帝游洛川之上,见大鱼,杀三牲以醮之,天乃甚雨,七日七夜,鱼流,始得图书。
huáng dì xuán nǚ zhī gōng zhàn fǎ yuē: huáng dì yǔ chī yóu duì, lì zhàn jiǔ bù shèng, huáng dì guī yú tài shān, sān rì sān yè, tiān wù míng míng, yǒu yī fù rén, rén shǒu niǎo xíng, huáng dì qǐ shǒu zài bài, fú bù gǎn qǐ, fù rén yuē: wú suǒ wèi xuán nǚ zhě, zi yù hé wèn, huáng dì yuē: xiǎo zi yù wàn zhàn wàn shèng, wàn yǐn wàn nì, shǒu dāng hé cóng qǐ.
黄帝玄女之宫战法曰:黄帝与蚩尤对,力战九不胜,黄帝归於太山,三日三夜,天雾冥冥,有一妇人,人首鸟形,黄帝稽首再拜,伏不敢起,妇人曰:吾所谓玄女者,子欲何问,黄帝曰:小子欲万战万胜,万隐万匿,首当何从起。
zēng zǐ yuē: yīn yáng zhī qì luàn zé wù.
《曾子》曰:阴阳之气乱则雾。
lóng yú hé tú yuē: shān dōng tiān wù shí rì yǐ shàng bù chú zhě, shān bēng zhī hòu.
《龙鱼河图》曰:山冬天雾十日已上不除者,山崩之候。
dì jìng tú yuē: gǔ zhī wáng zhě, xíng yóu zhū hóu, qí suǒ jū guó, guó bì yǒu sān rì jìn, biàn ér wèi rì zhōng zhī wù.
《地镜图》曰:古之王者,行游诸侯,其所居国,国必有三日浸,变而为日中之雾。
chén liú fēng sú chuán yuē: yōng qiū xiàn yǒu cí, míng yuē xià hòu gōng cí, shén jǐng néng zhì wù.
陈留风俗传曰:雍丘县有祠,名曰夏后公祠,神井能致雾。
hàn wǔ dì nèi zhuàn yuē: dōng fāng shuò chéng yún fēi qù, yǎng wàng, dà wù fù zhī, bù zhī suǒ zài.
汉武帝内传曰:东方朔乘云飞去,仰望,大雾覆之,不知所在。
dōng guān hàn jì yuē: mǎ yuán wèi guān shǔ yuē: wú zài làng pō xī lǐ wū dōng guān hàn jì zuò wǔ. jiān lǔ wèi miè zhī shí, xià lǎo shàng wù, dú qì xūn zhēng, yǎng shì wū yuān, diǎn diǎn duò shuǐ zhōng.
《东观汉记》曰:马援谓官属曰:吾在浪泊西里乌[东观汉记作摀。]间虏未灭之时,下潦上雾,毒气薰蒸,仰视乌鸢,跕跕堕水中。
xiè chéng hòu hàn shū yuē: hé nán zhāng kǎi, xìng hǎo dào shù, néng zuò wǔ lǐ wù, shí guān xī rén péi yōu, yì néng zuò sān lǐ wù, zì yǐ bù rú kǎi, wǎng cóng xué zhī, kǎi bì bù kěn jiàn.
谢承《后汉书》曰:河南张楷,性好道术,能作五里雾,时关西人裴优,亦能作三里雾,自以不如楷,往从学之,楷避不肯见。
yīng xióng jì yuē: cáo gōng chì bì zhī yì, xíng zhì yún mèng dà zé zhōng, yù dà wù, mí shī dào.
《英雄记》曰:曹公赤壁之役,行至云梦大泽中,遇大雾,迷失道。
wèi lüè yuē: liú xióng míng měi chū xíng, yún wù zhōng shí dào bù mí huò, shí rén yīn wèi néng wéi yún wù.
《魏略》曰:刘雄鸣每出行,云雾中识道不迷惑,时人因谓能为云雾。
wàng qì jīng yuē: liù yuè sān rì yǒu wù, suì shú.
望气经曰:六月三日有雾,岁熟。
bó wù zhì yuē: wáng sù tài píng yù lǎn shí wǔ zuò ěr. zhāng héng mǎ jūn, xī jù mào wù xíng, yī rén wú yàng, yī rén bìng, yī rén sǐ, wèn qí gù, wú yàng zhě yún, wǒ yǐn jiǔ, bìng zhě bǎo shí, sǐ zhě kōng fù.
《博物志》曰:王肃[《太平御览》十五作尔。]张衡马均,昔俱冒雾行,一人无恙,一人病,一人死,问其故,无恙者云,我饮酒,病者饱食,死者空腹。
wáng yǐn jìn shū yuē: lè guǎng wéi shàng shū láng, shàng shū lìng wèi guàn jiàn qí zhī, mìng zhū zǐ zào yān, yuē: cǐ rén zhī shuǐ jìng, měi jiàn, lìng rén yíng rán, ruò pī yún wù dǔ qīng tiān.
王隐《晋书》曰:乐广为尚书郎,尚书令卫瓘见奇之,命诸子造焉,曰:此人之水镜,每见,令人莹然,若披云雾睹青天。
shén xiān chuán yuē: luán bā wèi shàng shū, hū yī dàn tiān dà wù, duì zuò bù xiāng jiàn, shī bā suǒ zài, xún wèn zhī, yún qí rì hái chéng dū, qīn gù bié, shí yì fēng yǔ huì míng.
《神仙传》曰:栾巴为尚书,忽一旦天大雾,对坐不相见,失巴所在,寻问之,云其日还成都,亲故别,时亦风雨晦冥。
yuán shān sōng yí dū shān chuān jì yuē: jùn xī běi yǒu dān shān, tiān qíng, lǐng hū yǒu wù qǐ, huí zhuǎn rú yān, bù guò zài cháo, yǔ bì jiàng.
袁山松宜都山川记曰:郡西北有丹山,天晴,岭忽有雾起,回转如烟,不过再朝,雨必降。
shī liáng xiào yuán dì yǒng wù shī yuē: sān chén shēng yuǎn wù, wǔ lǐ àn chéng yīn, cóng fēng yí xì yǔ, yìng rì shì yóu chén, zhà ruò fēi yān sàn, shí rú jiā qì xīn.
【诗】梁孝元帝咏雾诗曰:三晨生远雾,五里暗城闉,从风疑细雨,映日似游尘,乍若飞烟散,时如佳气新。
yòu shī yuē: xiǎo wù huì jiē qián, chuí zhū dài yè biān, wǔ lǐ fú zhǎng xí, sān chén àn yuǎn tiān, páng tōng shì jiā qì, què wàng ruò fēi yān, shū lián hái fù mì, duàn dòng gèng yí lián, hái sī féng lè guǎng, néng lìng yún wù qiān.
又诗曰:晓雾晦阶前,垂珠带叶边,五里浮长隰,三晨暗远天,旁通似佳气,却望若非烟,疏帘还复密,断栋更疑连,还思逢乐广,能令云雾褰。
liáng fú tǐng xíng zhōu zhí zǎo wù shī yuē: shuǐ wù zá shān yān, míng míng jiàn xiǎo tiān, tīng yuán fāng cǔn xiù, wén lài shǐ zhī chuān, yú rén huò ào pǔ, xíng zhōu mí sù yán, rì zhōng fēn ǎi jǐn, kōng shuǐ gòng chéng xiān.
梁伏挺行舟值早雾诗曰:水雾杂山烟,冥冥见晓天,听猿方忖岫,闻濑始知川,渔人惑隩浦,行舟迷溯沿,日中氛霭尽,空水共澄鲜。
zhōu wáng bāo yǒng wù yìng zhào shī yuē: qī tiáo kāi zǎo mò, wǔ lǐ àn cháo fēn, dài lóu yí hǎi qì, hán gài shì fú yún, fāng cóng hé shuǐ shàng, yù fèng lǜ tú wén.
周王襃咏雾应诏诗曰:七条开早陌,五里闇朝氛,带楼疑海气,含盖似浮云,方从河水上,预奉绿图文。
hóng
◇虹
lǐ jì yuè lìng yuē: jì chūn zhī yuè, hóng shǐ jiàn, mèng dōng zhī yuè, hóng cáng bú jiàn.
《礼记月令》曰:季春之月,虹始见,孟冬之月,虹藏不见。
shì míng yuē: hóng, yáng qì zhī dòng, hóng, gōng yě, chún yáng gōng yīn qì yě.
《释名》曰:虹,阳气之动,虹,攻也,纯阳攻阴气也。
yòu yuē: fū rén yīn yáng bù hé, hūn yīn cuò luàn, yín fēng liú xíng, nán nǚ hù xiāng bēn suí zhī shí, cǐ zé qì shèng, gù yǐ qí shèng shí hé zhī yě.
又曰:夫人阴阳不合,婚姻错乱,淫风流行,男女互相奔随之时,此则气盛,故以其盛时合之也。
shuō wén yuē: ní, qū hóng, qīng chì, huò bái sè, yīn qì yě.
《说文》曰:霓,屈虹,青赤,或白色,阴气也。
máo shī yuē: dì dōng zài dōng, mò zhī gǎn zhǐ, yī míng qiè èr, àn qiè èr jiàn ěr yǎ shì tiān, cǐ yǒu tuō wén.
《毛诗》曰:螮蝀在东,莫之敢指,一名挈贰,[按挈贰见尔雅释天,此有脱文。]
hé tú jī yào gōu yuē: zhèn xīng sàn wèi hóng ní.
《河图稽曜钩》曰:镇星散为虹蜺。
chūn qiū yùn dòu shū: shū xīng sàn wèi hóng ní.
《春秋运斗枢》:枢星散为虹蜺。
shàng shū kǎo líng yào zhèng xuán zhù yuē: rì páng qì bái zhě wèi hóng.
《尚书考灵曜》郑玄注曰:日旁气白者为虹。
zhuāng zǐ yuē: yáng zhì yīn wèi hóng.
《庄子》曰:阳炙阴为虹。
huáng dì zhàn jūn jué yuē: gōng chéng, yǒu hóng cóng wài nán fāng rù yǐn chéng zhōng zhě, cóng hóng gōng zhī shèng, bái hóng rào chéng bù zā, cóng hóng suǒ zài nǎi jī.
《黄帝占军诀》曰:攻城,有虹从外南方入饮城中者,从虹攻之胜,白虹绕城不匝,从虹所在乃击。
cài yōng yuè lìng zhāng jù yuē: hóng, dì dōng yě, yīn yáng jiāo jiē zhī qì, zhe yú xíng sè zhě yě, xióng yuē hóng, cí yuē ní, ní cháng yī yīn yún ér zhòu jiàn yú rì chōng, wú yún bú jiàn, dà yīn yì bú jiàn, lǜ yǐ rì xī jiàn yú dōng fāng, gù shī yún, dì dōng zài yú dōng, ní cháng zài yú páng, sì shí cháng yǒu zhī, wéi xióng hóng jiàn cáng yǒu yuè.
蔡邕《月令章句》曰:虹,螮蝀也,阴阳交接之气,著於形色者也,雄曰虹,雌曰蜺,蜺常依阴云而昼见於日冲,无云不见,大阴亦不见,率以日西见於东方,故诗云,螮蝀在於东,蜺常在於旁,四时常有之,唯雄虹见藏有月。
zhàn guó cè yuē: táng suī wèi qín wáng yuē: niè zhèng cì hán zhǔ, bái hóng guàn rì.
《战国策》曰:唐睢谓秦王曰:聂政刺韩劚,白虹贯日。
liè shì chuán yuē: jīng kē wèi yàn tài zǐ móu cì qín wáng, bái hóng guàn rì.
《列士传》曰:荆轲为燕太子谋刺秦王,白虹贯日。
yì yuàn yuē: gǔ zhě yǒu fū qī, huāng nián cài shí ér sǐ, jù huà chéng qīng jiàng, gù sú hū měi rén hóng.
《异苑》曰:古者有夫妻,荒年菜食而死,俱化成青绛,故俗呼美人虹。
yòu yuē: jìn líng xuē yuán, yì xī chū, yǒu hóng yǐn qí fǔ ào, xī xiǎng biàn jié, yuán niǎn jiǔ guàn zhī, suí tóu suí hé, biàn tǔ jīn mǎn qì, yú shì zāi bì rì qū, ér fēng fù suì zhēn.
又曰:晋陵薛原,义熙初,有虹饮其釜澳,吸响便竭,原辇酒灌之,随投随涸,便吐金满器,於是灾弊日祛,而丰富岁臻。
chǔ cí tiān wèn yuē: bái ní yīng fú, hú wéi cǐ táng, ní, yún zhī yǒu sè, shì lóng, fú, bái yún wēi shé zhě yě.
《楚辞·天问》曰:白蜺婴茀,胡为此堂,[蜺,云之有色,似龙,茀,白云萎蛇者也。]
yòu yuē: hóng ní fēn qí cháo fù xī, xī yín yín ér lín yǔ.
又曰:虹蜺纷其朝覆兮,夕淫淫而霖雨。
fù liáng jiāng yān chì hóng fù yuē: é ér chì ní diàn chū, yòu qiú shén xiāng, ài mèi yǐ biàn, yī xī bù cháng, fēi xū fēi shí, zhà miè zhà guāng, xì hè shān dǐng, zhào liáo shuǐ yáng, suī tú wěi zhī yǒu zài, kuàng shì shí zhī wèi féng, jì zī jiē ér zhí zhú, liáo zhōu liú ér cóng róng, yú xíng kě lǎn, cán sè wèi qù, yào wěi ruí ér zài cǎo, yìng qīng cōng ér jié shù, xiá huǎng lǎng ér xià fēi, rì tōng lóng ér shàng dù.
【赋】梁江淹赤虹赋曰:俄而赤蜺电出,蚴虬神骧,暧昧以变,依稀不常,非虚非实,乍灭乍光,赩赫山顶,照燎水阳,虽图纬之有载,旷世识之未逢,既咨嗟而踯躅,聊周流而从容,馀形可览,残色未去,曜萎蕤而在草,映青葱而结树,霞晃朗而下飞,日通笼而上度。
shī dǒng sī gōng yǒng hóng shī yuē: chūn mù píng shēng zǎo, rì luò yǔ fēi yú, héng cǎi fēn zhǎng hàn, dào sè mèi qīng qú, liáng qián cháo yǐng chū, qiáo shàng wǎn guāng shū, yuán zhú jīng qí zhuǎn, piāo piāo shì zhí lú.
【诗】董思恭咏虹诗曰:春暮萍生早,日落雨飞馀,横彩分长汉,倒色媚青渠,梁前朝影出,桥上晚光舒,原逐旌旗转,飘飘侍直庐。
sū wèi dào yǒng hóng shī yuē: yū yú dài xīng zhǔ, yǎo tiǎo jià tiān xún, kōng yīn zhuàng shì jiàn, hái gòng měi rén shěn, yì shì hán liáng yù, shén guāng zǎo ruì jīn, dú liú cháng jiàn cǎi, zhōng fù xī xián xīn.
苏味道咏虹诗曰:纡馀带星渚,窈窕架天浔,空因壮士见,还共美人沈,逸势含良玉,神光藻瑞金,独留长剑彩,终负昔贤心。