jù míng běn bǔ
據明本補
strong xuě yǔ jì léi diàn wù hóng strong
雪 雨 霽 雷 電 霧 虹
xuě
◇雪
máo shī yuē: běi fēng qí liáng, yǔ xuě qí pāng.
《毛詩》曰:北風其涼,雨雪其雱。
yòu yuē: jīn wǒ lái sī, yǔ xuě fēi fēi.
又曰:今我來斯,雨雪霏霏。
yòu yuē: shàng tiān tóng yún, yǔ xuě fēn fēn.
又曰:上天同雲,雨雪雰雰。
yòu yuē: yǔ xuě biāo々, jiàn xiàn rì xiāo, xiàn, rì qì yě.
又曰:雨雪瀌々,見晛日消,[晛,日氣也。]
zuǒ shì chuán yuē: chǔ zi cì yú gān xī, yǔ xuě, wáng pí guān, qín fù táo, qín suǒ yí yǔ yī yě. cuì bèi bào xì, zhí biān yǐ chū.
《左氏傳》曰:楚子次於乾谿,雨雪,王皮冠,秦復陶,[秦所遺羽衣也。]翠被豹舄,執鞭以出。
shān hǎi jīng yuē: yóu shǒu zhī shān, xiǎo wēi zhī shān, kōng sāng zhī shān, bìng dōng xià yǒu xuě.
《山海經》曰:由首之山,小威之山,空桑之山,並冬夏有雪。
jīn guì yuē: wǔ wáng fá zhòu, dōu luò yì wèi chéng, yīn hán, dà xuě shēn zhàng yú, jiǎ zǐ dàn, bù zhī hé wǔ dài fū, chéng mǎ chē, cóng liǎng qí, zhǐ mén wài, wáng shǐ tài shī shàng fù xiè bīn, xìng lín zhī, shàng fù shǐ rén chí yī qì zhōu chū, jìn wǔ chē liǎng qí, jūn tài píng yù lǎn shí èr zuò bì. shǐ zhě jù yǐ gào, shàng fù yuē: wǔ chē liǎng qí, sì hǎi zhī shén yǔ hé bó yǔ shī ěr, shàng fù gè yǐ qí míng jìn zhī, wǔ shén jiē jīng, xiāng shì ér tàn.
《金匱》曰:武王伐紂,都洛邑未成,陰寒,大雪深丈餘,甲子旦,不知何五大夫,乘馬車,從兩騎,止門外,王使太師尚父謝賓,幸臨之,尚父使人持一器粥出,進五車兩騎,軍[《太平御覽》十二作畢。]使者具以告,尚父曰:五車兩騎,四海之神與河伯雨師耳,尚父各以其名進之,五神皆驚,相視而嘆。
mù tiān zǐ chuán yuē: yǔ xuě, tiān zǐ liè yú xíng shān zhī xī ā.
《穆天子傳》曰:雨雪,天子獵於鈃山之西阿。
yòu yuē: běi fēng yǔ xuě, tiān zǐ yóu huáng tái zhī qiū, wù yú píng zé, rì zhōng dà hán, běi fēng yǔ xuě, yǒu dòng rén, tiān zǐ zuò huáng zhú shī, shì jù wén bù.
又曰:北風雨雪,天子游黃台之丘,騖於苹澤,日中大寒,北風雨雪,有凍人,天子作黃竹詩,[事具文部。]
yàn zǐ chūn qīu yuē: jǐng gōng shí, yǔ xuě sān rì, gōng bèi hú bái zhī qiú, yàn zǐ rù, gōng yuē: guài zāi, yǔ xuě sān rì bù hán, yàn zǐ yuē: gǔ zhī xián jūn, bǎo ér zhī rén jī, wēn ér zhī rén hán, gōng yuē: shàn, chū qiú fā sù, yǐ yǔ jī hán zhě.
《晏子春秋》曰:景公時,雨雪三日,公被狐白之裘,晏子入,公曰:怪哉,雨雪三日不寒,《晏子》曰:古之賢君,飽而知人飢,溫而知人寒,公曰:善,出裘發粟,以與饑寒者。
wáng sūn zǐ yuē: xī wèi jūn zhòng qiú lèi yīn ér zuò, jiàn lù yǒu fù xīn ér kū zhī zhě, wèn yuē: hé gù yě, duì yuē: xuě xià yī báo, shì yǐ kū zhī, yú shì wèi jūn jù, jiàn yú yán sè, yuē: wèi jūn ér bù zhī mín, shú yǐ wǒ wèi jūn, yú shì kāi fǔ jīn, chū cāng sù, yǐ zhèn pín qióng.
王孫子曰:昔衛君重裘累茵而坐,見路有負薪而哭之者,問曰:何故也,對曰:雪下衣薄,是以哭之,於是衛君懼,見於顏色,曰:為君而不知民,孰以我為君,於是開府金,出倉粟,以賑貧窮。
shǐ jì yuē: dōng guō xiān shēng, yī bì, lǚ bù wán, xíng xuě zhōng, lǚ yǒu shàng wú xià, zú jǐn jiàn dì, shì jù rén bù.
《史記》曰:東郭先生,衣弊,履不完,行雪中,履有上無下,足盡踐地,[事具人部。]
hàn shū sū wǔ chuán yuē: dān yú yōu wǔ, zhì dà jiào zhōng, jué bù yǔ yǐn shí, tiān yù xuě, wǔ wò niè xuě, yǔ zhān máo bìng yàn zhī, shù rì bù sǐ, xiōng nú yǐ wèi shén, hàn wǔ nèi chuán yuē: xī wáng mǔ yún, xiān zhī shàng yào, yǒu xuán shuāng jiàng xuě.
《漢書·蘇武傳》曰:單于幽武,置大窖中,絕不與飲食,天雨雪,武臥齧雪,與旃毛並咽之,數日不死,匈奴以為神,《漢武內傳》曰:西王母雲,仙之上藥,有玄霜絳雪。
qín cāo yuē: zēng zǐ gēng tài shān zhī xià, tiān yù xuě, dòng, xún rì bù dé guī, sī qí fù mǔ, zuò liáng shān gē.
《琴操》曰:曾子耕太山之下,天雨雪,凍,旬日不得歸,思其父母,作梁山歌。
lùn héng yuē: yún wù, yǔ zhī zhēng yě, xià zé wèi lù, dōng zé wèi shuāng, wēn zé wèi yǔ, hán zé wèi xuě, yǔ lù dòng níng zhě, jiē yóu dì fā, bù cóng tiān jiàng.
《論衡》曰:雲霧,雨之徵也,夏則為露,冬則為霜,溫則為雨,寒則為雪,雨露凍凝者,皆由地發,不從天降。
mèng zǐ yuē: téng wén gōng zú, zàng yǒu rì yǐ, tiān dà yǔ xuě, shén, zhì niú mù, qún chén qǐng chí qī, tài zǐ bù xǔ, huì zi jiàn yuē: xī wáng jì zàng wō shān zhī wěi, luán shuǐ niè qí mù, jiàn guān qián hé, wén wáng yuē: xiān jūn yù jiàn qún chén bǎi xìng yǐ, nǎi chū wèi zhàng, sān rì hòu zàng, jīn xiān wáng yù xiǎo liú ér fǔ shè jì, gù shǐ xuě shén, chí qī ér gèng wèi, yuē: cǐ wén wáng zhī yì yě.
《孟子》曰:滕文公卒,葬有日矣,天大雨雪,甚,至牛目,群臣請弛期,太子不許,惠子諫曰:昔王季葬渦山之尾,欒水齧其墓,見棺前和,文王曰:先君欲見群臣百姓矣,乃出為帳,三日後葬,今先王欲小留而撫社稷,故使雪甚,弛期而更為,曰:此文王之義也。
fàn shèng zhī shū yuē: qǔ xuě zhī yǐ zì yuán cán shǐ, zì zhī wǔ liù rì, shì, yīn mó zhī, zá gǔ zhǒng, shǐ jià néng zǎo, gù wèi xuě wǔ gǔ zhī jīng yě.
《氾勝之書》曰:取雪汁以漬原蠶矢,漬之五六日,釋,因摩之,雜穀種,使稼能早,故謂雪五穀之精也。
qín zǐ yuē: jīn yù chí guāng rì xià, xiǎn bái xuě zhōng, bù kě dé yǐ.
秦子曰:今欲馳光日下,顯白雪中,不可得已。
jìn zhū gōng zàn yuē: dōng léi wáng téng běn shū bā shí sān yǐn yì yuàn zuò dōng yíng wáng téng, tài píng yù lǎn shí èr yǐn jìn shū zuò dōng yíng gōng téng. yú cháng shān tún yíng, shí dà jī xuě, cháng shān mén qián fāng shù zhàng róng yè, téng guài ér jué zhī, dé yù mǎ, gāo chǐ yú.
晉諸公贊曰:東羸王滕[本書八十三引異苑作東瀛王騰,《太平御覽》十二引晉書作東瀛公騰。]於常山屯營,時大積雪,常山門前方數丈融液,滕怪而掘之,得玉馬,高尺餘。
lù yì chuán yuē: hàn shí dà xuě, jī dì zhàng yú, luò yáng lìng shēn chū àn xíng, jiàn mín jiā jiē chú xuě chū, zhì yuán ān mén, wú yǒu lù, wèi ān yǐ sǐ, lìng rén chú xuě, rù hù, jiàn ān jiāng wò, wèn hé yǐ bù chū, ān yuē: dà xuě rén jiē è, bù yí gān rén, lìng yǐ wèi xián, jǔ wèi xiào lián.
《錄異傳》曰:漢時大雪,積地丈餘,洛陽令身出按行,見民家皆除雪出,至袁安門,無有路,謂安已死,令人除雪,入戶,見安僵臥,問何以不出,安曰:大雪人皆餓,不宜干人,令以為賢,舉為孝廉。
huáng fǔ mì gāo shì chuán yuē: jiāo xiān yuán é guāng, jù běn shū liù shí sì yǐn gǎi, xià tóng. yě huǒ shāo qí lú, xiān yīn lù qǐn, zāo dà xuě zhì, xiān tǎn wò bù yí, rén yǐ wèi sǐ, jiù shì rú gù, shì jù jū chù bù lú piān.
皇甫謐《高士傳》曰:焦先[原訛光,據本書六十四引改,下同。]野火燒其廬,先因露寢,遭大雪至,先袒臥不移,人以為死,就視如故,[事具居處部廬篇。]
shì shuō yuē: xiè tài fù hán xuě rì nèi jí, yǔ ér nǚ jiǎng lùn wén yì, é ér xuě zhòu, gōng xīn rán yuē: bái xuě fēn fēn hé suǒ shì, xiōng zi hú ér yuē: sàn yán kōng zhōng chā kě nǐ, xiōng nǚ yuē: wèi ruò liǔ xù yīn fēng qǐ.
《世說》曰:謝太傅寒雪日內集,與兒女講論文義,俄而雪驟,公欣然曰:白雪紛紛何所似,兄子胡兒曰:散鹽空中差可擬,兄女曰:未若柳絮因風起。
yǔ lín yuē: wáng zǐ yóu jū shān yīn, dà xuě yè, mián jué, kāi shì zhuó jiǔ, sì wàng jiǎo rán, yīn qǐ páng huáng. yǒng zuǒ sī zhāo yǐn shī, hū yì dài ān dào, shí dài zài shàn xī, jí biàn yè chéng qīng chuán jiù dài, jīng sù fāng zhì, jì zào mén, bù qián biàn fǎn, rén wèn qí gù, wáng yuē: wú běn chéng xìng ér xíng, xìng jǐn ér fǎn, hé bì jiàn dài.
《語林》曰:王子猷居山陰,大雪夜,眠覺,開室酌酒,四望皎然,因起徬徨。詠左思招隱詩,忽憶戴安道,時戴在剡溪,即便夜乘輕舩就戴,經宿方至,既造門,不前便返,人問其故,王曰:吾本乘興而行,興盡而返,何必見戴。
chǔ cí zhāo hún yuē: hún xī lái guī, běi fāng bù kě yǐ zhǐ, zēng bīng é é, fēi xuě qiān lǐ.
《楚辭·招魂》曰:魂兮來歸,北方不可以止,增冰峨峨,飛雪千里。
yòu yuē: sǎn xuě fēn qí wú yín.
又曰:霰雪紛其無垠。
yòu yuē: sǎn xuě fēi fēi, róu qí zēng jiā.
又曰:霰雪霏霏,糅其增加。
yòu yuē: sǎn xuě fēn fēn ér báo mù.
又曰:霰雪紛紛而薄木。
yòu yuē: guì zhào xī lán yì, zhuó bīng xī jī xuě.
又曰:桂棹兮蘭枻,斫冰兮積雪。
shì míng yuē: xuě, suī yě, shuǐ xià yù hán ér níng, suī suī rán xià yě.
《釋名》曰:雪,綏也,水下遇寒而凝,綏綏然下也。
hán shī wài chuán yuē: fán cǎo mù huā duō wǔ chū, xuě huā dú liù chū, xuě huā yuē yīng, xuě yún yuē tóng yún.
《韓詩外傳》曰:凡草木花多五出,雪花獨六出,雪花曰霙,雪雲曰同雲。
xī jīng zá jì yuē: tài píng zhī dài, xuě bù fēng tiáo, líng mǐ dú hài ér yǐ, zì shàng ér xià yuē yǔ xuě, cǐ qī zì, chū xué jì èr yǐn zuò shī chuán, dāng lìng zuò yī tiáo.
《西京雜記》曰:太平之代,雪不封條,凌弭毒害而已,自上而下曰雨雪,[此七字,《初學記》二引作詩傳,當另作一條。]
zuǒ chuán yuē: píng dì chǐ wèi dà xuě, xuě yǒu qī chǐ xuě, cǐ wǔ zì yì jiàn chū xué jì èr, yǐn chūn qiū kǎo yì yóu wèi zhù, yí běn wèi gǔ zuǒ shì chuán shuō, yǔ gōng yáng shuō tóng.
《左傳》曰:平地尺為大雪,雪有七尺雪,[此五字亦見《初學記》二,引春秋考異郵為注,疑本為古左氏傳說,與公羊說同。]
cuī hóng běi liáng lù yuē: xiān jiǔ quán nán yǒu tóng shī. chū xué jì èr, tài píng yù lǎn èr zuò yǐ, chū, yán lǔ fàn zhě dà yǔ xuě, jǔ qú méng xùn qiǎn gōng qǔ zhī, dé tóng wàn jīn.
崔鴻《北涼錄》曰:先酒泉南有銅鉇。[《初學記》二,《太平御覽》二作扆,出,言虜犯者大雨雪,沮渠蒙遜遣工取之,得銅萬斤。]
máo shī yuē: fú yóu jué yuè, má yī rú xuě.
《毛詩》曰:蜉蝣掘閱,麻衣如雪。
bān jié yú yuàn gē xíng yuē: xīn liè qí wán sù, jiǎo jié rú shuāng xuě.
班婕妤《怨歌行》曰:新裂齊紈素,皎潔如霜雪。
sūn kāng jiā pín, cháng yìng xuě dú shū, qīng jiè, jiāo yóu bù zá. běn tiáo chū xué jì èr, yù lǎn shí èr yǐn zuò sòng qí yǔ, cǐ tuō shū míng.
孫康家貧,常映雪讀書,清介,交遊不雜。[本條《初學記》二,御覽十二引作宋齊語,此脫書名。]
sòng yù yuē: yáng chūn bái xuě, guó zhōng shǔ hé zhě, bù guò shí rén.
宋玉曰:陽春白雪,國中屬和者,不過十人。
zhuāng zǐ yuē: miǎo gū shè shān, yǒu shén rén jū yān, jī fū ruò bīng xuě.
《莊子》曰:藐姑射山,有神人居焉,肌膚若冰雪。
luò shén fù yuē: piāo yáo xī ruò liú fēng zhī huí xuě.
《洛神賦》曰:飄颻兮若流風之回雪。
shī sòng bào zhào yǒng xuě shī yuē: hú fēng chuī shuò xuě, qiān lǐ dù lóng shān, jí jūn yáo tái lǐ, fēi wǔ liǎng yíng qián.
【詩】宋鮑照詠雪詩曰:胡風吹朔雪,千里度龍山,集君瑤台里,飛舞兩楹前。
qí yú xī wàng xuě shī yuē: suì miǎo yún zhòu hūn, xuán chí bīng yè jié, yuǎn fēng jīn hé qǐ, chuī wǒ yù shān xuě.
齊虞羲望雪詩曰:歲杪雲晝昏,玄池冰夜結,遠風金河起,吹我玉山雪。
liáng jiǎn wén dì xuě cháo shī yuē: tóng yún níng mù xù, yán yīn tún guǎng xí, luò méi fēi sì zhù, fān yīng wǔ sān xí, shí duàn wàng rú lián, héng fēn shì xiāng jí, yǐ guān chí yǐng luàn, fù shì lián zhū shī.
梁簡文帝雪朝詩曰:同雲凝暮序,嚴陰屯廣隰,落梅飛四注,翻霙舞三襲,實斷望如連,恆分似相及,已觀池影亂,復視簾珠濕。
yòu yǒng xuě shī yuē: wǎn sǎn fēi yín lì, fú yún àn wèi kāi, rù chí xiāo bù jī, yīn fēng suí fù lái, sī fù liú huáng sù, wēn jī yù jìng tái, kàn huā yán kě zhé, dìng zì fēi chūn méi.
又詠雪詩曰:晚霰飛銀礫,浮雲暗未開,入池消不積,因風隨復來,思婦流黃素,溫姬玉鏡台,看花言可折,定自非春梅。
yòu yǒng xuě diān dào shǐ yùn yuē: yán fēi luàn dié wǔ, huā luò piāo fěn lián.
又詠雪顛倒使韻曰:鹽飛亂蝶舞,花落飄粉奩。
liáng shěn yuē yǒng yú xuě shī yuē: yīn tíng fù sù zhǐ, nán jiē qiān lǜ shī, yù tái xīn luò gòu, qīng shān yǐ bàn kuī.
梁沈約詠餘雪詩曰:陰庭覆素芷,南階褰綠葹,玉台新落構,青山已半虧。
liáng rèn fǎng tóng xiè fěi huā xuě shī yuē: tǔ gāo hòu nián dòng, jī xuě biǎo chén mù, sàn pā shì fú yù, fēi yīng ruò zǒng sù, dōng xù jiē bái háng, xī shui yōng jǐn xiáng lù, shān jīng lòu mì róng, sāo rén biǎn qióng shù.
梁任昉同謝朏花雪詩曰:土膏候年動,積雪表辰暮,散葩似浮玉,飛英若總素,東序皆白珩,西氵邕盡翔鷺,山經陋蜜榮,騷人貶瓊樹。
liáng qiū chí wàng xuě shī yuē: fēn yūn fā zǐ hàn, zá dá bèi zhū chéng, shū hū yín tái gòu, é qǐng yù shù shēng, mián mián jiǔ guǐ hé, zhāo zhāo sì qū míng.
梁丘遲望雪詩曰:氛氳發紫漢,雜沓被朱城,倏忽銀台構,俄頃玉樹生,綿綿九軌合,昭昭四區明。
liáng péi zi yě shàng cháo zhí xuě shī yuē: mù xuě kuǎn qiān mén, zhì fēng cháo wàn hù, jí sǎn yú dān fú, liú yún piāo xiù zhù, dī lì chuí tǔ gāo, lán gàn xuán shí rǔ.
梁裴子野上朝值雪詩曰:沐雪款千門,櫛風朝萬戶,集霰渝丹黻,流雲飄繡柱,滴瀝垂土膏,闌干懸石乳。
yòu yǒng xuě shī yuē: piāo yáo qiān lǐ xuě, shū hū dù lóng shā, cóng yún hé qiě sàn, yīn fēng juǎn fù xié, fú cǎo rú lián dié, luò shù shì fēi huā, ruò zèng lí jū zhě, zhé yǐ dài yáo huá.
又詠雪詩曰:飄颻千里雪,倏忽度龍沙,從雲合且散,因風卷復斜,拂草如連蝶,落樹似飛花,若贈離居者,折以代瑤華。
liáng wú jūn yǒng xuě shī yuē: wēi fēng yáo tíng shù, xì xuě xià lián xì, yíng kōng rú wù zhuǎn, níng jiē shì huā jī, bù jiàn yáng liǔ chūn, tú kàn guì zhī bái.
梁吳均詠雪詩曰:微風搖庭樹,細雪下簾隙,縈空如霧轉,凝階似花積,不見楊柳春,徒看桂枝白。
yòu yǒng xuě shī yuē: xuě zhú chūn fēng lái, guò jí wū shān yě, lán màn suī kě ài, fān yáng yuán é yáng, jù féng xiào běn gǎi. jù kān bǎ, wèn jūn hé suǒ sī, xī rì tóng xīn zhě, zuò xū fēng xuě jì, xiāng qī luò chéng xià.
又詠雪詩曰:雪逐春風來,過集巫山野,瀾漫雖可愛,翻揚[原訛陽,據馮校本改。]詎堪把,問君何所思,昔日同心者,坐須風雪霽,相期雒城下。
liáng hé xùn yǒng xuě shī yuē: níng jiē shì yuè yè, fú shù xiǎo yí chūn, xiāo sàn hū rú jǐn, pái huái yǐ fù xīn, ruò zhú wēi fēng qǐ, shuí yán fēi yù chén.
梁何遜詠雪詩曰:凝階似月夜,拂樹曉疑春,蕭散忽如盡,徘徊已復新,若逐微風起,誰言非玉塵。
liáng liú xiào chuò duì xuě shī yuē: guì huá shū jiǎo jiǎo, liǔ xù yì fēi fēi, jù bǐ xián chí qū, piāo yáo qiān lǐ fēi, chǐ jūn bān nǚ shàn, xiū sǎ cáo rén yī, fú guāng luàn fěn bì, jī zhào lǎng tóng wéi.
梁劉孝綽對雪詩曰:桂華殊皎皎,柳絮亦霏霏,詎比咸池曲,飄颻千里飛,恥均班女扇,羞灑曹人衣,浮光亂粉壁,積照朗彤闈。
liáng yǔ jiān wú yǒng huā xuě shī yuē: ruì xuě zhuì yáo nián, yīn fēng rù qǐ qián, fēi huā sǎ tíng shù, níng yīng jié jǐng quán, hán guāng huì bā jí, tóng yún àn jiǔ tiān, yǐ piāo huáng zhú lù, gòng qìng bái qú tián.
梁庾肩吾詠花雪詩曰:瑞雪墜堯年,因風入綺錢,飛花灑庭樹,凝瑛結井泉,寒光晦八極,同雲暗九天,已飄黃竹路,共慶白渠田。
chén xú líng yǒng xuě shī yuē: qióng lín xuán pǔ yè, guì shù rì nán huá, qǐ ruò tiān tíng ruì, qīng xuě dài fēng xié, sān nóng xǐ yíng chǐ, liù chū wǔ chóng huā, míng cháo què mén wài, yīng jiàn hǎi shén chē.
陳徐陵詠雪詩曰:瓊林玄圃葉,桂樹日南華,豈若天庭瑞,輕雪帶風斜,三農喜盈尺,六出舞崇花,明朝闕門外,應見海神車。
fù jìn sūn chǔ xuě fù yuē: yáo jiǔ zài yǐ shān qī xī, tāng qǐng dǎo yú sāng lín, wǎng èr shèng yǐ jì shì xī, shú fán yǎn yǐ qì jīn, jiē kàng yáng zhī yú shí xī, qíng fǎn cè yǐ qǐn xìng, fēng lóng sǎ xuě, jiāo cuò fān fēn, gāo zé yǎn yè, pǔ rùn zhōng tián, sù sù sān mài, shí huò fēng nián.
【賦】晉孫楚雪賦曰:堯九載以山棲兮,湯請禱於桑林,罔二聖以濟世兮,孰繁衍以迄今,嗟亢陽之逾時兮,情反側以寢興,豐隆灑雪,交錯翻紛,膏澤偃液,普潤中田,肅肅三麥,實獲豐年。
jìn lǐ yóng xuě fù yuē: hé shí xuě zhī jiā zé, yì yīng biàn ér jù níng, suí tóng yún ér xià jiàng, gù zhān wò zhī suǒ xìng.
晉李顒雪賦曰:何時雪之嘉澤,亦應變而俱凝,隨同雲而下降,固霑渥之所興。
sòng xiè huì lián xuě fù yuē: suì jiāng mù, shí jì hūn, hán fēng jī, chóu yún fán, liáng wáng bù yuè, yóu yú tù yuán, é ér wēi sǎn líng, mì xuě xià, wáng nǎi gē běi fēng yú wèi shī, yǒng nán shān yú zhōu yǎ, xiàng rú yú shì bì xí ér qǐ, qūn xún ér yī yuē: chén wén, xuě gōng jiàn yú dōng guó, xuě shān zhì yú xī yù, qí chāng fā yǒng yú lái sī, jī mǎn shēn gē yú huáng zhú, cáo fēng yǐ má yī bǐ sè, chǔ yáo yǐ yōu lán lì qū, yíng chǐ zé chéng ruì yú fēng nián, mào zhàng zé biǎo lì yú yīn dé, lián fēn lèi ǎi, yǎn rì tāo xiá, yīng xī lì ér xiān jí, xuě fēn róu ér suì duō, qí wèi zhuàng yě, sǎn màn jiāo cuò, fēn yūn xiāo suǒ, ǎi ǎi fú fú, biāo々 yì yì, lián piān fēi sǎ, pái huái wěi jī, shǐ yuán méng ér mào dòng, zhōng kāi lián ér rù xì, jì yīn fāng ér wèi guī, yì yù yuán ér chéng bì, miǎn xí zé wàn qǐng tóng gǎo, zhān shān zé qiān yán jù bái, yú shì tái rú zhòng bì, kuí shì lián lù, tíng liè yáo jiē, lín tǐng qióng shù, ruò nǎi jī sù wèi kuī, bái rì cháo xiān, làn xī ruò zhú lóng xián yào zhào kūn shān, jí qí liú dī chuí bīng, yuán liù chéng yú, càn xī ruò féng yí pōu bàng liè míng zhū, luàn yuē: bái yǔ suī bái, zhì yǐ qīng xī, bái yù suī bái, kōng shǒu zhēn xī, wèi ruò zī xuě, yīn shí xìng miè, xuán yīn níng, bù mèi qí jié, tài yáng yào, bù gù qí jié, jié qǐ wǒ míng, jié qǐ wǒ zhēn, píng yún shēng jiàng, cóng fēng piāo líng, zhí wù fù xiàng, rèn dì liè xíng, sù yīn yù lì, wū suí rǎn chéng, zòng xīn hào rán, hé lǜ hé yíng.
宋謝惠連雪賦曰:歲將暮,時既昏,寒風積,愁雲繁,梁王不悅,游於兔園,俄而微霰零,密雪下,王乃歌北風於衛詩,詠南山於周雅,相如於是避席而起,逡巡而揖曰:臣聞,雪宮建於東國,雪山峙於西域,岐昌發詠於來思,姬滿申歌於黃竹,曹風以麻衣比色,楚謠以幽蘭儷曲,盈尺則呈瑞於豐年,袤丈則表沴於陰德,連氛累藹,揜日韜霞,霙淅瀝而先集,雪紛糅而遂多,其為狀也,散漫交錯,氛氳蕭索,藹藹浮浮,瀌々奕奕,連翩飛灑,徘徊委積,始緣甍而冒棟,終開簾而入隙,既因方而為珪,亦遇圓而成璧,眄隰則萬頃同縞,瞻山則千岩俱白,於是台如重璧,逵似連璐,庭列瑤階,林挺瓊樹,若乃積素未虧,白日朝鮮,爛兮若燭龍銜曜照崑山,及其流滴垂冰,緣霤承隅,粲兮若馮夷剖蚌列明珠,亂曰:白羽雖白,質已輕兮,白玉雖白,空守貞兮,未若茲雪,因時興滅,玄陰凝,不昧其潔,太陽曜,不固其節,節豈我名,潔豈我貞,憑雲升降,從風飄零,值物賦象,任地列形,素因遇立,污隨染成,縱心皓然,何慮何營。
zhōu liú fán xuě fù yuē: tiān dì fǒu bì, níng ér chéng xuě, yīng hū xuán dōng zhī chén, zài yú hù hán zhī jié, cāng yún mù tóng, yán fēng xiǎo bié, sàn luàn pái huái, fēn fēi jiǎo jié, wéi cháo yáng zhī yào xù, jiù líng yīn zhī cǎn liè, hùn èr yí ér bìng sè, fù wàn yǒu ér jiē kōng, jì duó zhū ér chéng sù, shí jiǎo yì ér wèi tóng, shǐ piāo yáo ér shāo luò, suì fēn róu ér wú qióng, xiǎo shè guāng ér yìng jìng, yè hé yǐng ér tōng lóng, shì běi huāng zhī míng yuè, bǐ xī kūn zhī làng fēng.
周劉璠雪賦曰:天地否閉,凝而成雪,應乎玄冬之晨,在於冱寒之節,蒼雲暮同,嚴風曉別,散亂徘徊,雰霏皎潔,違朝陽之曜煦,就凌陰之慘冽,混二儀而並色,覆萬有而皆空,既奪朱而成素,實矯異而為同,始飄颻而稍落,遂紛糅而無窮,曉攝光而映淨,夜合影而通曨,似北荒之明月,比西崑之閬風。
sòng xiè zhuāng zá yán yǒng xuě yuē: huǒ zhōu miè, rì hè qīng, lóng guān shā zhēng, hé jiǎo yún jīng, guǐ wèi chén ér jǐng bì, yǔ fāng mái ér hǎi míng, shǐ pén yūn yǐ ruí zhuǎn, zhōng pái huái ér yān yè, zhuàng sù jìng zhī chén guāng, xiě jīn bō zhī yè zhé.
宋謝莊雜言詠雪曰:火洲滅,日壑清,龍關沙蒸,河徼雲驚,晷未沉而井閟,宇方霾而海溟,始葐蒀以蕤轉,終徘徊而煙曳,狀素鏡之晨光,寫金波之夜晢。
zàn jìn yǔ sù zhī xuě zàn yuē: bǎi lài āi yín, guǎng mò zhǎng huī, sǎn yǔ sà sǎ, hào xuě qí fēi, qīng zhì piāo yáo, yǔ fēng huí sàn, wàng zhī níng yìng, hào ruò tiān hàn, jí zhī jiǎo jié, sè yú yù càn.
【贊】晉庾肅之雪贊曰:百籟哀吟,廣莫長揮,霰雨馺灑,皓雪其霏,輕質飄颻,與風回散,望之凝映,浩若天漢,即之皎潔,色逾玉粲。
jìn yáng fú xuě zàn yuē: zī qīng yǐ huà, chéng qì yǐ fēi, yù xiàng néng xiān, jí jié chéng huī.
晉羊孚雪贊曰:資清以化,乘氣以霏,遇象能鮮,即潔成暉。
sòng xiè huì lián xuě zàn yuē: qì biàn shuāng fán, nián fēng xuě jī, bǐ lì wǒ hé, ěr sù zǐ bái, qí dé yì yǐ, wán zhī tíng xì, quán lòu yáo tái, zàn jiàn yíng chǐ.
宋謝惠連雪贊曰:氣遍霜繁,年豐雪積,彼厲我和,爾素子白,其德懿矣,玩之庭隙,權陋瑤台,暫踐盈尺。
liáng shěn yuē xuě zàn yuē: huǒ jìng nǎi shàng yán, yīn jiǎo yì xià rùn, dú yǒu níng yǔ zī, zhēn wǎn ér wú xùn, pái yún níng zì gāo, xī guāng běn fēi lìn, wěi gǔ bù cí shēn, yīn yán qǐ zhī jùn, jié mào suī tóng shǎng, yīng xīn gòng shuí zhèn.
梁沈約雪贊曰:火競乃上炎,陰矯亦下潤,獨有凝雨姿,貞晼而無殉,排雲寧自高,晞光本非吝,委谷不辭深,因岩豈知峻,潔貌雖同賞,英心共誰振。
yǔ
◇雨
ěr yǎ yuē: bào yǔ wèi zhī dòng, xiǎo yǔ wèi zhī mài mù, jiǔ yǔ wèi zhī yín, yín wèi zhī lín.
《爾雅》曰:暴雨謂之凍,小雨謂之霢霂,久雨謂之霪,霪謂之霖。
guǎn zǐ yuē: chūn qiū jì tài píng yù lǎn shí zuò fā. wǔ zhèng, yī yuē: lùn yòu gū, shè yǒu zuì, èr yuē: fù jué liè, shòu lù wèi, sān yuē: xiū gōu xù, fù wáng rén, sì yuē: zhì fēng jiāng, zhèng qiān mò, wǔ yuē: wú shā ní lù yāo, wú jué huá è, wǔ zhèng gǒu shí, chūn yǔ nǎi lái.
《管子》曰:春秋祭[《太平御覽》十作發。]五政,一曰:論幼孤,赦有罪,二曰:賦爵列,授祿位,三曰:修溝洫,復亡人,四曰:治封疆,正阡陌,五曰:無殺麑{鹿夭},無絕華萼,五政苟時,春雨乃來。
shī zǐ yuē: shén nóng shì zhì tiān xià, yù yǔ zé yǔ, wǔ rì wèi xíng yǔ, xún wèi gǔ yǔ, xún wǔ rì wèi shí yǔ, zhèng sì shí zhī zhì, wàn wù xián lì, gù wèi zhī shén.
《尸子》曰:神農氏治天下,欲雨則雨,五日為行雨,旬為穀雨,旬五日為時雨,正四時之制,萬物咸利,故謂之神。
dōng guān hàn jì yuē: pèi xiàn wáng fǔ, shàn jīng shì yì, yǒng píng wǔ nián, shǎo yǔ, shàng yù yún tái guà, zì yǐ zhōu yì lín zhàn zhī, qí yáo yuē: yǐ fēng xué hù, dà yǔ jiāng zhì, yǐ wèn fǔ, fǔ yuē: jiǎn, gěn xià kǎn shàng, gěn wèi shān, kǎn wèi shuǐ, shān chū yún wèi yǔ, yǐ xué jū, shí chū xué jì èr, yù lǎn shí zuò zhī. yǔ jiāng zhì, gù yǐ yǐ wèi xìng jū, jū zì chū xué jì, yù lǎn wú.
《東觀漢記》曰:沛獻王輔,善京氏易,永平五年,少雨,上御雲台卦,自以周易林占之,其繇曰:蟻封穴戶,大雨將至,以問輔,輔曰:蹇,艮下坎上,艮為山,坎為水,山出云為雨,蟻穴居,時[《初學記》二,御覽十作知。]雨將至,故以蟻為興居,[居字《初學記》,御覽無。]
huáng zi fā xiāng yǔ yuán é yǔ, jù féng xiào běn gǎi. shū yuē: cháng wù shēn rì, hòu rì yù rù shí, rì shàng yǒu guān yún, bù wèn dà xiǎo, shì sì fāng hēi zhě dà yǔ, qīng zhě xiǎo yǔ.
黃子發相雨[原訛與,據馮校本改。]《書》曰:常戊申日,候日欲入時,日上有觀雲,不問大小,視四方黑者大雨,青者小雨。
zhàn guó cè yuē: wèi wén hóu yǔ yú rén qī liè, shì rì yǐn jiǔ lè, tiān yù, wén hóu yuē: suī lè, qǐ kě bù yī huì qī zāi, nǎi wǎng, shì jù liè bù.
《戰國策》曰:魏文侯與虞人期獵,是日飲酒樂,天雨,文侯曰:雖樂,豈可不一會期哉,乃往,[事具獵部。]
chǔ cí yuē: léi tián tián xī yǔ míng míng, lìng piāo fēng xī xiān qū, shǐ dòng yǔ xī sǎ chén.
《楚辭》曰:雷填填兮雨冥冥,令飄風兮先駈,使凍雨兮灑塵。
shàng shū dà chuán yuē: tiān zhī wú liè fēng yín yǔ, yì zhōng guó yǒu shèng rén hū, yín yǔ wèi zhī lín.
《尚書大傳》曰:天之無烈風淫雨,意中國有聖人乎,[淫雨謂之霖。]
hé tú dì tōng jì yuē: yǔ zhě, tiān dì zhī shī yě.
河圖帝通紀曰:雨者,天地之施也。
zēng zǐ yuē: tiān dì zhī qì hé zé yǔ.
《曾子》曰:天地之氣和則雨。
shān hǎi jīng yuē: wèi yīng lóng zhī zhuàng, nǎi dé dà yǔ.
《山海經》曰:為應龍之狀,乃得大雨。
shàng shū hóng fàn xiū zhēng yuē: sù shí yǔ ruò. jūn rén jìng zé shí yǔ cóng zhī.
《尚書·洪範》休徵曰:肅時雨若。[君仁敬則時雨從之。]
máo shī yuē: yǒu yǎn qī qī, xìng yún qí qí, yǔ wǒ gōng tián, suì jí wǒ sī.
《毛詩》曰:有渰萋萋,興雲祁祁,雨我公田,遂及我私。
yòu yuē: yuè lí yú bì, bǐ pāng tuó yǐ.
又曰:月離於畢,俾滂沱矣。
zuǒ shì chuán: wèi dà hàn, bo yǒu shì yú shān chuān, bù jí, níng zhuāng zǐ yuē: xī zhōu jī, kè yīn ér nián fēng, jīn xíng wú dào, zhū hóu wú bó, tiān qí huò zhě yù shǐ wèi tǎo xíng hū, cóng zhī, shī xìng ér yǔ.
《左氏傳》:衛大旱,卜有事於山川,不吉,甯《莊子》曰:昔周飢,克殷而年豐,今邢無道,諸侯無伯,天其或者欲使衛討邢乎,從之,師興而雨。
jiā yǔ yuē: qí yǒu yī zú zhī niǎo, fēi gōng cháo, xià yú diàn qián, shū chì ér tiào, qí hóu qiǎn shǐ fǎng kǒng zǐ. kǒng zǐ yuē: cǐ niǎo míng shāng yáng, xī tóng ér yǒu qū qí yī jiǎo, zhèn xùn liǎng bì ér tiào, qiě yáo yuē: tiān jiāng dà yǔ, shāng yáng gǔ wǔ, jīn qí yǒu zhī, qí yīng zhì, jiāng yǒu shuǐ wèi zāi.
《家語》曰:齊有一足之鳥,飛公朝,下於殿前,舒翅而跳,齊侯遣使訪孔子。孔子曰:此鳥名商羊,昔童兒有屈其一腳,振訊兩臂而跳,且謠曰:天將大雨,商羊鼓舞,今齊有之,其應至,將有水為災。
lǎo zǐ yuē: zhòu yǔ bù zhōng rì.
《老子》曰:驟雨不終日。
chūn qiū shuō tí cí yuē: yī suì sān shí liù yǔ, tiān dì zhī qì xuān, shí rì xiǎo yǔ, yīng tiān wén, shí wǔ rì dà yǔ, yǐ dòu yùn yě.
《春秋說題辭》曰:一歲三十六雨,天地之氣宣,十日小雨,應天文,十五日大雨,以斗運也。
shān hǎi jīng yuē: yǔ shān qí shàng duō yǔ, ér fú yáng zhī shān duō guài yǔ, yún fēng zhī suǒ chū yě.
《山海經》曰:羽山其上多雨,而符陽之山多怪雨,雲風之所出也。
zhuāng zǐ yuē: shí yǔ jiàng yǐ, ér yóu jìn guàn, bù yì láo hū.
《莊子》曰:時雨降矣,而猶浸灌,不亦勞乎。
yòu yuē: sòng jǐng gōng shí, dà hàn sān nián, bo zhī, yǐ rén cí nǎi yǔ, gōng xià táng dùn shǒu yuē: wú suǒ yǐ qiú yǔ, jiāng zì dāng zhī, yán wèi zú, tiān xià dà yǔ fāng qiān lǐ zhě hé, dé yú tiān ér huì yú mín yě.
又曰:宋景公時,大旱三年,卜之,以人祠乃雨,公下堂頓首曰:吾所以求雨,將自當之,言未卒,天下大雨方千里者何,德於天而惠於民也。
liù tāo yuē: wén shuō yuàn shí sān zuò wǔ wáng shì. wáng wèn sàn yí shēng, bo fá yīn, jí hū, yuē: bù jí, zuān guī, guī bù zhào, shù shī, shī bù jiāo ér rú zhé, jiāng xíng zhī rì, yǔ, zī zhòng chē zhì zhěn, xíng zhī rì, zhì zhé wèi sān, sàn yí shēng yuē: cǐ xiōng, sì bù xiáng, bù kě jǔ shì, tài gōng jìn yuē: shì fēi zi zhī suǒ zhī yě, zǔ xíng zhī rì, yǔ zī zhòng chē zhì zhěn, shì xǐ zhuó jiǎ bīng yě.
《六韜》曰:文[說苑十三作武王事。]王問散宜生,卜伐殷,吉乎,曰:不吉,鑽龜,龜不兆,數蓍,蓍不交而如折,將行之日,雨,輜重車至軫,行之日,幟折為三,散宜生曰:此凶,四不祥,不可舉事,太公進曰:是非子之所知也,祖行之日,雨輜重車至軫,是洗濯甲兵也。
yán tiě lùn yuē: zhōu gōng tài píng zhī shí, yǔ bù pò kuài, xún ér yī yǔ, bì yǐ yè.
《鹽鐵論》曰:周公太平之時,雨不破塊,旬而一雨,必以夜。
liè xiān chuán yuē: chì sōng zǐ zhě, shén nóng shí yǔ shī yě, shì jù xiān bù.
《列仙傳》曰:赤松子者,神農時雨師也,[事具仙部。]
xiè chéng hòu hàn shū yuē: bǎi lǐ sōng wèi xú zhōu cì shǐ, jìng zāo hàn, sōng xíng bù, chuán chē suǒ jīng, gān yǔ zhé zhì. shì jù zhí guān bù cì shǐ piān.
謝承《後漢書》曰:百里嵩為徐州刺史,境遭旱,嵩行部,傳車所經,甘雨輒至。[事具職官部刺史篇。]
guǎn hé bié chuán yuē: hé guò qīng hé tài shǒu, shí tiān hàn, hé yuē: jīn xī dāng yǔ, shù zhōng yǐ yǒu shào nǚ wēi fēng. shù jiān yòu yǒu yīn niǎo hé míng. yòu shǎo nán fēng qǐ, zhòng niǎo luàn xiáng, qí yīng zhì yǐ, xū yú, fēng yún xìng, xuán qì sì hé, dà yǔ zhù qīng.
《管輅別傳》曰:輅過清河太守,時天旱,輅曰:今夕當雨,樹中已有少女微風。樹間又有陰鳥和鳴。又少男風起,眾鳥亂翔,其應至矣,須臾,風雲興,玄氣四合,大雨注傾。
fēng sú tōng yuē: xuán míng, yǔ shī yě.
《風俗通》曰:玄冥,雨師也。
lùn héng yuē: dào zhì tiān zhě, xiáng fēng qǐ, gān yǔ jiàng, yǔ jì ér yīn yì zhě, wèi zhī gān yǔ.
《論衡》曰:道至天者,祥風起,甘雨降,雨霽而陰曀者,謂之甘雨。
fēng tǔ jì yuē: liù yuè yǒu dà yǔ, míng zhuó zhī yǔ.
《風土記》曰:六月有大雨,名濯枝雨。
yì bù qí jiù chuán yuē: zhào yáo wèi làng zhōng lìng, zāo hàn, qǐng yǔ yú líng xīng, yīng shí dà yǔ.
《益部耆舊傳》曰:趙瑤為閬中令,遭旱,請雨於靈星,應時大雨。
chǔ guó xiān xián chuán yuē: fán yīng hū wèi xué zhě yuē: chéng dū shì huǒ shén shèng, yīn hán shuǐ xī xiàng shù zhī, hòu yǒu cóng shǔ jùn lái zhě, yún shì rì dà huǒ, xū yú dà yǔ, huǒ suì miè, shì jù huǒ bù.
《楚國先賢傳》曰:樊英忽謂學者曰:成都市火甚盛,因含水西向漱之,後有從蜀郡來者,雲是日大火,須臾大雨,火遂滅,[事具火部。]
shī wèi chén wáng cáo zhí xǐ yǔ shī yuē: tiān fù hé mí guǎng, bāo yù cǐ qún shēng, qì zhī bì qiáo cuì, huì zhī zé zī róng, qìng yún cóng běi lái, yù shù xī nán zhēng, shí yǔ zhōng yè jiàng, zhǎng léi zhōu wǒ tíng, jiā zhǒng huò gāo rǎng, dēng qiū bì yǒu chéng.
【詩】魏陳王曹植喜雨詩曰:天覆何彌廣,苞育此群生,棄之必憔悴,惠之則滋榮,慶雲從北來,郁述西南征,時雨中夜降,長雷周我庭,嘉種獲膏壤,登秋畢有成。
wèi ruǎn yǔ shī yuē: kǔ yǔ zī xuán dōng, yǐn rì mí qiě zhǎng, dan chi zì jiān yì, shēn shù yóu zhān shang, kè xíng yì gǎn cuì, wǒ xīn cuī yǐ shāng, dēng tái wàng jiāng miǎn, yáng hóu pèi yáng yáng.
魏阮瑀詩曰:苦雨滋玄冬,引日彌且長,丹墀自殲殪,深樹猶沾裳,客行易感悴,我心摧已傷,登台望江沔,陽侯沛洋洋。
jìn zhāng zài lín yǔ shī yuē: lín yǔ yú xún shuò, méng mèi rì yè zhuì, hé yǐ jiě chóu huái, zhì jiǔ zhāo qīn lèi, bēi gē jié liú fēng, yì xiǎng huí qiū qì.
晉張載霖雨詩曰:霖雨餘旬朔,濛昧日夜墜,何以解愁懷,置酒招親類,悲歌結流風,逸響回秋氣。
jìn zhāng xié kǔ yǔ shī yuē: hēi lì yuè zhòng chuān, shāng yáng wǔ yě tíng, fēi lián yīng nán jī, fēng lóng yíng hào píng, yún gēn lín bā jí, yǔ zú sǎ sì míng, lín lì guò èr xún, sǎn màn yà jiǔ líng, jiē xià fú quán yǒng, táng shàng shuǐ tái shēng, chǐ jìn zhòng xún guì, hóng lì guì yáo qióng.
晉張協苦雨詩曰:黑蜧躍重川,商羊舞野庭,飛廉應南箕,豐隆迎號屏,雲根臨八極,雨足灑四溟,霖瀝過二旬,散漫亞九齡,階下伏泉踴,堂上水苔生,尺燼重尋桂,紅粒貴瑤瓊。
yòu zá shī yuē: jīn fēng shàn sù jié, dān xiá qǐ yīn qī, téng yún shì yǒng yān, mì yǔ rú sàn sī, hán huā fā huáng cǎi, qiū cǎo hán lǜ zī.
又雜詩曰:金風扇素節,丹霞啟陰期,騰雲似涌煙,密雨如散絲,寒花發黃彩,秋草含綠滋。
yòu zá shī yuē: zhāo xiá yíng bái rì, dān qì lín yáng gǔ, yì yì jié fán yún, sēn sēn sàn yǔ zú.
又雜詩曰:朝霞迎白日,丹氣臨陽穀,翳翳結繁雲,森森散雨足。
jìn fù xuán shī yuē: cú shǔ wèi yī xún, zhòng yáng yì zhāo xiá, jué chū yuè lí bì, jī rì suì pāng tuó, tún yún jié bù jiě, zhǎng liū zhōu sì ā, lín yǔ rú dào jǐng, huáng lǎo qǐ hóng bō, tuān shēn jī qiáng yú, mén tíng ruò jué hé, chuī cuàn bù fù jǔ, zào zhōng shēng wā xiā.
晉傅玄詩曰:徂暑未一旬,重陽翳朝霞,厥初月離畢,積日遂滂沱,屯雲結不解,長溜周四阿,霖雨如倒井,黃潦起洪波,湍深激牆隅,門庭若決河,炊爨不復舉,灶中生蛙蝦。
sòng xiè zhuāng xǐ yǔ shī yuē: é qǐ zhī fēng wǔ, shé chǔ rùn shí yún liú, liè quán chéng yè zhàn, líng yǔ wàng chén fú, hé yǐng xíng shèng mào, fēn suì fāng yíng chóu.
宋謝莊喜雨詩曰:鵝起知風舞,蛇楚潤識雲流,洌泉承夜湛,零雨望晨浮,合穎行盛茂,分穗方盈疇。
sòng xiè huì lián xǐ yǔ shī yuē: zhū míng zhèn yán qì, rù shǔ shàn wēn biāo, xiàn bǐ míng yuè huī, lí bì jīng zhōng xiāo, sī cǐ xī jiāo yún, jì yǔ yíng chóng cháo, shàng tiān mǐn qiáo cuì, shāng yáng zì yín yáo.
宋謝惠連喜雨詩曰:朱明振炎氣,溽暑扇溫飈,羨彼明月輝,離畢經中宵,思此西郊雲,既雨盈崇朝,上天愍憔悴,商羊自吟謠。
sòng bào zhào xǐ yǔ shī yuē: yíng shè dá qún yīn, tún gōng yǎn jī yáng, zú yún fēi quán shì, zhèn fēng chén yǔ xiāng, shēng fēn jiā dì wéi, qīng rùn xiè tiān huáng, mí mù chōu cuì tiáo, yán huì yào zhū fāng, guān shì xīn jiǔ fù, jīng lǐn kāi wàn xiāng.
宋鮑照喜雨詩曰:營社達群陰,屯宮掩積陽,族雲飛泉室,震風沉羽鄉,升雰浹地維,傾潤瀉天潢,彌木抽翠條,炎卉耀朱芳,關市欣九賦,京廩開萬箱。
yòu kǔ yǔ shī yuē: lián yīn jī jiāo guàn, pāng tuó xià lín luàn, chén yún rì xī hūn, zhòu yǔ yín cháo dàn, qī nìng zǒu shòu xī, zhī hán niǎo fēi yàn, mì wù míng xià xī, jù yún tún gāo àn.
又苦雨詩曰:連陰積澆灌,滂沱下霖亂,沉雲日夕昏,驟雨淫朝旦,蹊濘走獸希,枝寒鳥飛晏,密霧冥下溪,聚雲屯高岸。
qí xiè tiǎo guān yǔ shī yuē: shuò fēng chuī fēi yǔ, xiāo tiáo jiāng shàng lái, jì sǎ bǎi cháng guān, fù jí jiǔ chéng tái, kōng méng rú báo wù, sǎn màn shì qīng āi.
齊謝朓觀雨詩曰:朔風吹飛雨,蕭條江上來,既灑百常觀,復集九成台,空濛如薄霧,散漫似輕埃。
liáng jiǎn wén dì fù dé rù jiē yǔ shī yuē: xì yǔ jiē qián rù, sǎ qì fù zhān wéi, zì huā zhī jué zhòng, shī niǎo fān fēi chí, tǎng lìng xié rì zhào, bìng yù shì yóu sī.
梁簡文帝賦得入階雨詩曰:細雨階前入,灑砌復沾帷,漬花枝覺重,濕鳥翻飛遲,儻令斜日照,並欲似遊絲。
liáng xiào yuán dì yǒng xì yǔ shī yuē: fēng qīng bù dòng yè, yǔ xì wèi zhān yī, rù lóu rú wù shàng, fú mǎ shì chén fēi.
梁孝元帝詠細雨詩曰:風輕不動葉,雨細未沾衣,入樓如霧上,拂馬似塵飛。
liáng liú bāo wàng xī yǔ shī yuē: chóng cháo gòu xíng yǔ, báo wǎn tún mì yún, yuán jiē qǐ sù mò, jìng shuǐ sàn yuán wén, hé liǔ dī wèi jǔ, shān táo luò yǐ fēn, qīng zūn jiǔ bù jiàn, yān liú suì dài jūn.
梁劉苞望夕雨詩曰:崇朝遘行雨,薄晚屯密雲,緣階起素沫,竟水散圓文,河柳低未舉,山桃落已芬,清樽久不薦,淹流遂待君。
liáng yú jiǎn yí zuò qiān. nǐ yǔ shī yuē: qīng fēng sòng liáng qì, bó mù dàng yán fēn, hóng zhào lián yī shuǐ, diàn chū cuó é yún, luò huī sàn zhǎng zú, xì yǔ zhī xié wén.
梁虞蹇[疑作騫。]擬雨詩曰:清風送涼氣,薄暮盪炎氛,虹照漣漪水,電出嵯峨雲,落暉散長足,細雨織斜文。
liáng liú xiào chuò qiū yǔ wò jí shī yuē: jiǎ jūn yáo yì shǎo, pān shēng mín wù xī, jí cǐ tóng duō xiá, gāo wò yǎn zhòng wéi, jì jì yú sāng wǎn, pāng tuó yì bù xī, diàn xì shí guāng zhàng, fēng lián zhà kòu fēi.
梁劉孝綽秋雨臥疾詩曰:賈君徭役少,潘生民務稀,及此同多暇,高臥掩重闈,寂寂榆桑晚,滂沱曀不晞,電隙時光帳,風簾乍扣扉。
liáng liú xiào wēi hé huáng tài zǐ chūn lín wǎn yǔ shī yuē: yún shù jiāo wèi mì, yǔ rì gòng chéng hóng, diàn shū zhǎng nán qì, zhī yáo shào nǚ fēng, yè zhū chuí dī shuǐ, yán shéng xià liū kōng, dié rú fēi bù yáng, huā zhān sè gèng hóng, míng lí xìn yǎng dé, néng shì bì chūn gōng, shuí kān ǒu fèng chuī, wéi yǒu fú qiū gōng. yòu wàng yǔ shī yuē: qīng yīn dàng xuān zhuó, fēi yǔ rù jiē láng, zhān kōng luàn wú xù, wàng liù gěng chéng háng, jiāo zhī hán wǎn rùn, zá yè dài xīn guāng, fú jiè lí hái jù, yán ōu miè fù zhāng, yù qín piāo luò cuì, luàn xìng sàn yú xiāng, jì yán chǔ tái kè, xióng fēng jù dú liáng.
梁劉孝威和皇太子春林晚雨詩曰:雲樹交為密,雨日共成虹,電舒長男氣,枝搖少女風,葉珠垂滴水,檐繩下溜空,蝶濡飛不颺,花沾色更紅,明離信養德,能事畢春宮,誰堪偶鳳吹,唯有浮丘公。又望雨詩曰:清陰盪暄濁,飛雨入階廊,瞻空亂無緒,望霤耿成行,交枝含晚潤,雜葉帶新光,浮芥離還聚,沿漚滅復張,浴禽飄落毳,亂荇散餘香,寄言楚台客,雄風詎獨涼。
liáng yǔ jiān wú cóng jià xǐ yǔ shī yuē: xī yuè fú zūn guì, dōng huáng shì yù lán, shè zhào hái jīng zhào, guī shén chū guàn tán, shī fēng hán sǎ qì, yīn yún zhù mài hán, diǎn nóng xīn shòu zhí, zhì sù xǐ dāng guān, fù cǐ suí chē yǔ, mín zhī tiān kě ān.
梁庾肩吾從駕喜雨詩曰:西嶽浮樽桂,東皇事浴闌,赦詔還京兆,歸神出灌壇,濕風含灑氣,陰雲助麥寒,典農欣受職,治粟喜當官,復此隨車雨,民知天可安。
liáng zhū chāo duì yǔ shī yuē: dāng xià kǔ yán āi, xí jìng duì huā tái, luò zhào yī shān jǐn, fú liáng dài yǔ lái, zhòng yún tǔ fēi diàn, gāo dòng xiǎng xíng léi, sǎ shù qīng huā fā, dī zhǎo xì píng kāi, fàn mò róng jiē cǎo, bēn liú qǐ qì tái.
梁朱超對雨詩曰:當夏苦炎埃,習靜對花台,落照依山盡,浮涼帶雨來,重雲吐飛電,高棟響行雷,灑樹輕花發,滴沼細萍開,泛沫榮階草,奔流起砌苔。
běi qí liú tì duì yǔ yǒu huái shī yuē: zhòng lún xiāo fàn bì, xíng yǔ dàn fú kōng, xì luò yí hán wù, xié fēi jué dài fēng, shī huái réng zú lǜ, zhān táo gèng shàng hóng, wú yóu shì xuán bào, zòng yì zuò shān zhōng.
北齊劉逖對雨有懷詩曰:重輪宵犯畢,行雨旦浮空,細落疑含霧,斜飛覺帶風,濕槐仍足綠,沾桃更上紅,無由似玄豹,縱意坐山中。
zhōu yǔ xìn hé zhào wáng xǐ yǔ shī yuē: xuán ní lín rì gǔ, fēng yǐ duì yún tái, tóu dì yù qǐ diàn, yǐ zhù shāo jīng léi, bái shā rú shī fěn, lián huā lèi yù bēi, jīng niǎo sǎ yì dù, shī yàn duàn xíng lái, fú qiáo qī xīng qǐ, gāo yàn liù mén kāi, jué tián zhōng shàng shàng, yuán yě zì méi méi.
周庾信和趙王喜雨詩曰:玄霓臨日谷,封蟻對雲台,投地欲起電,倚柱稍驚雷,白沙如濕粉,蓮花類玉杯,驚鳥灑翼度,濕雁斷行來,浮橋七星起,高堰六門開,厥田終上上,原野自莓莓。
yòu xǐ yǔ shī yuē: lí guāng chū rào diàn, zhèn qì shǐ chéng léi, yún zhú yú lín qǐ, qú suí lóng gǔ kāi, bēng shā zá shuǐ qù, wò shù yōng chá lái, jiā miáo shuāng hé yǐng, shú dào zài hán tāi.
又喜雨詩曰:離光初繞電,震氣始乘雷,雲逐魚鱗起,渠隨龍骨開,崩沙雜水去,臥樹擁槎來,嘉苗雙合穎,熟稻再含胎。
yòu duì yǔ shī yuē: fán yún yóu àn lǐng, jī yǔ wèi kāi tíng, jiē hán qīn jiǎo lù, huò mǎn liū shū píng, shī yáng shēng xì shèn, làn cǎo biàn chū yíng, tú láo kàn yǐ fēng, wú shì sì líng xīng.
又對雨詩曰:繁雲猶暗嶺,積雨未開庭,階含侵角路,鑊滿溜疏萍,濕楊生細椹,爛草變初螢,徒勞看蟻封,無事祀靈星。
chén yīn kēng xián jū duì yǔ shī yuē: sì míng fēi dàn yǔ, sān jìng jué lái yóu, zhèn wèi léi shēng fā, lí gōng diàn yǐng fú, shān yún yáo shì dài, tíng yè jìn chéng zhōu, máo yán xià luàn dī, shí dòu yǐn huán liú, jì yán yī gāo shì, rú hé mài bù shōu.
陳陰鏗閒居對雨詩曰:四溟飛旦雨,三徑絕來游,震位雷聲發,離宮電影浮,山雲遙似帶,庭葉近成舟,茅檐下亂滴,石竇引環流,寄言一高士,如何麥不收。
yòu shī yuē: píng zǎo jiàng líng zhī, cōng míng liàng zài sī, chù shí cháo yún qǐ, cóng xīng yè yuè lí, bā chuān bēn jù hè, wàn qǐng yì chéng bēi, lǜ yě hán gāo rùn, qīng shān dài zhuó zhī, jiā hé fāng hé yǐng, xiù mài yǐ fēn qí, jì yǔ fēn lún xué, chí gān jù bì zhī.
又詩曰:蘋藻降靈祗,聰明諒在斯,觸石朝雲起,從星夜月離,八川奔巨壑,萬頃溢澄陂,綠野含膏潤,青山帶濯枝,嘉禾方合穎,秀麥已分岐,寄語紛綸學,持竿詎必知。
fù wèi wén dì chóu lín fù yuē: zhī yú chē ér mò mǎ, jiāng yán xuán hū yè dōu, xuán yún àn qí sì sāi, yǔ méng méng ér xí yǔ, tú jiàn rù yǐ chén zhì, lǎo yín yǎn ér héng tuān, qǐ zài yú zhī dàn láo, āi xíng lǚ zhī jiān nán, yǎng huáng tiān ér tài xī, bēi bái rì zhī bù yáng, sī ruò mù yǐ zhào lù, jiǎ lóng zhú zhī mò guāng.
【賦】魏文帝愁霖賦曰:脂余車而秣馬,將言旋乎鄴都,玄雲黯其四塞,雨濛濛而襲予,塗漸洳以沉滯,潦淫衍而橫湍,豈在余之憚勞,哀行旅之艱難,仰皇天而太息,悲白日之不暘,思若木以照路,假龍燭之末光。
wèi chén wáng cáo zhí chóu lín fù yuē: yíng shuò fēng ér yuán mài xī, yǔ wēi wēi ér dǎi xíng, dào cháo yáng zhī yǐn yào xī, yuàn běi chén zhī qián jīng, chē jié zhé yǐ pán huán xī, mǎ zhí zhú yǐ bēi míng, pān fú sāng ér yǎng guān xī, jiǎ jiǔ rì yú tiān huáng, zhān chén yún zhī yāng mǎng xī, āi wú yuán zhī bù jiāng.
魏陳王曹植愁霖賦曰:迎朔風而爰邁兮,雨微微而逮行,悼朝陽之隱曜兮,怨北辰之潛精,車結轍以盤桓兮,馬躑躅以悲鳴,攀扶桑而仰觀兮,假九日於天皇,瞻沉雲之泱漭兮,哀吾原之不將。
yòu chóu lín fù yuē: fū hé jì qiū zhī yín yǔ xī, jì mí rì ér chéng lín, zhān xuán yún zhī àn àn xī, tīng zhǎng liù zhī lín lín, zhōng xiāo yè ér tàn xī, qǐ shì dài ér fǔ qín.
又愁霖賦曰:夫何季秋之淫雨兮,既彌日而成霖,瞻玄雲之晻晻兮,聽長霤之淋淋,中宵夜而嘆息,起飾帶而撫琴。
wèi yīng chàng chóu lín fù yuē: tīng tún léi zhī héng yīn xī, wén zuǒ yòu zhī tàn shēng, qíng cǎn kuì ér hán xī xī, qǐ pī yī ér yóu tíng, sān chén yōu ér zhòng guān, cāng yào yǐn ér wú xíng, yún ài ài ér zhōu chí, yǔ méng méng ér wù líng, pái fáng zhàng ér běi rù, zhèn gài fú zhī zhān yī, hái kōng chuáng ér qǐn xī, mèng bái rì zhī yú huī, tì zhōng mián wù ér bù xiào xī. yì qī sàn ér zēng bēi.
魏應瑒愁霖賦曰:聽屯雷之恆音兮,聞左右之嘆聲,情慘憒而含欷兮,起披衣而游庭,三辰幽而重關,蒼曜隱而無形,雲曖曖而周馳,雨濛濛而霧零,排房帳而北入,振蓋服之沾衣,還空床而寢息,夢白日之餘暉,惕中{宀悟}而不效兮。意淒悷而增悲。
jìn pān ní kǔ yǔ fù yuē: qì chù shí ér jié zhēng xī, yún fū hé ér yǎng fú, yǔ fēn shè ér xià zhù xī, lǎo bō yǒng ér héng liú, qǐ xìn sù zhī yún duō, nǎi yú yuè ér chéng lín, zhān zhōng táng zhī hào hàn, tīng zhǎng liù zhī cén cén, shǐ méng mò ér xú zhuì, zhōng pāng pèi ér nán jìn, bēi liè sù zhī nì jǐng, dào tài yáng zhī yōu chén, yún zàn pī ér zhòu hé, yǔ zhà xī ér jí líng, dàn cóng々 yǐ dá mù, yè lín lín yǐ jí míng, yuán tuó yóu yú mén tà, wā xiā xī hū zhōng tíng, jù èr yuán zhī bìng hé, wèi qián shǒu zhī wèi yú, chù zhě hán cuì yú qióng xiàng, xíng zhě tàn xī yú zhǎng qú.
晉潘尼苦雨賦曰:氣觸石而結蒸兮,雲膚合而仰浮,雨紛射而下注兮,潦波涌而橫流,豈信宿之雲多,乃逾月而成霖,瞻中塘之浩汗,聽長霤之涔涔,始蒙瀎而徐墜,終滂霈而難禁,悲列宿之匿景,悼太陽之幽沉,雲暫披而驟合,雨乍息而亟零,旦漎々以達暮,夜淋淋以極明,黿鼉游於門闥,蛙蝦嬉乎中庭,懼二源之併合,畏黔首之為魚,處者含瘁於窮巷,行者嘆息於長衢。
jìn lù yún chóu lín fù yuē: zài zhū míng zhī jì yuè, fǎn jí yáng zhī zhòng yīn, xìng jiè qiū zhī fū cùn, zhuì bēng yún zhī hóng chén, gǔ fēng shàn ér yōu yuǎn, kǔ yǔ bō ér chéng yín, tiān yāng mǎng yǐ huái cǎn, mín pín cù ér chóu lín, yú shì tiān dì fā huī, yīn yáng jiāo jī, wàn wù hùn ér tóng jí, xuán huáng hào ér wú zhì, léi píng xū yǐ zhèn tíng, diàn líng yǒu ér yào shì, liù dǐng fèi yǐ jùn bēn, lǎo fēng chí ér jìng jí, qǐ nán shān zhī bào jī, jiāng míng hǎi zhī zàn yì, dú qí yǔ zhī wèi xī, bēi xià rì zhī fāng yǒng, zhān dà chén yǐ jī xī, yǎng tiān qú ér yǐn lǐng.
晉陸雲愁霖賦曰:在朱明之季月,反極陽之重陰,興介丘之膚寸,墜崩雲之洪沉,谷風扇而攸遠,苦雨播而成淫,天泱漭以懷慘,民嚬蹙而愁霖,於是天地發揮,陰陽交激,萬物混而同汲,玄黃浩而無質,雷憑虛以振庭,電凌牖而曜室,霤鼎沸以駿奔,潦風馳而競疾,豈南山之暴躋,將溟海之暫溢,毒其雨之未晞,悲夏日之方永,瞻大晨以積息,仰天衢而引領。
jìn fù xián huàn yǔ fù yuē: fū hé yuǎn yù zhī duō huái, huàn yín yǔ zhī yǒu jīng, zì liú huǒ yǐ qì jīn, lì jiǔ xún ér wú níng, shù tài qīng zhī chuí yào, dǔ rì yuè zhī guāng míng, yún zhà pī ér xuán hé, liù zàn chuò ér fù líng, jiāng shōu léi zhī yào yuè, qì jiā gǔ yú yǐ chéng, qián kě yān ér bù jiàng, hòu huàn zhī ér fú qíng, wéi èr yí zhī shén huà, xī shuǐ hàn zhī yǒu bìng, tāng kàng yáng yú qī zài xī, yáo hóng fàn hū jiǔ líng, tiān dào qiě yóu ruò zī, kuàng rén shì zhī bù píng.
晉傅咸患雨賦曰:夫何遠寓之多懷,患淫雨之有經,自流火以迄今,歷九旬而無寧,庶太清之垂曜,睹日月之光明,雲乍披而旋合,霤暫輟而復零,將收雷之要月,棄嘉穀於已成,前渴焉而不降,後患之而弗晴,惟二儀之神化,奚水旱之有並,湯亢陽於七載兮,堯洪汎乎九齡,天道且猶若茲,況人事之不平。
yòu xǐ yǔ fù yuē: yú shì sì dāng zuò zhù. róng chì jǐng, xī hé jǐng pèi, kàng yáng huǒ fèn, yě wú shēng lèi. yōu yōu yì zhào, tóng zī cǎn cuì, yī wǒ huáng zhī rén dé xī, pèi dào yù yú èr yí, lǚ kè gōng ér qín zhèng xī, guǎng qǐng dǎo yú líng zhī, shú wèi tiān gāo, qí tīng bù liáo, shú wèi shén yuǎn, jué yīng kǒng zhāo, jié qí zhì qián, yú zī sān cháo. yīn yù fú ér téng qǐ, yáng ān ài ér zì xiāo, fēi lián shàn gǔ fēng zhī yì yì, líng yuè xìng qìng yún zhī piāo yáo, suì nǎi zhòng yīn sì huì, míng miǎo wú yín, fāng zhōng jiàng yǔ, gèn yè qì jīn, shēng wǒ bǎi gǔ, lì wǒ zhēng mín, xī hóng shuǐ tāo tiān yú táng yáo zhī cháo, kàng hàn wèi zāi yú yīn tāng zhī shì, xià mín qí zī, mò néng bǐ yì, lì rěn jiǔ qī, jǐn miǎn sī hài, yóu yǐ chóu zī wèi měi tán, gōng dǎo wèi xūn dài.
又喜雨賦曰:於是祀[當作祝。]融熾景,羲和警轡,亢陽火憤,野無生類。悠悠億兆,同茲慘悴,伊我皇之仁德兮,配燾育於二儀,屢刻躬而勤政兮,廣請禱於靈祗,孰謂天高,其聽不遼,孰謂神遠,厥應孔昭,潔齊致虔,於茲三朝。陰鬱怫而騰起,陽菴薆而自消,飛廉扇谷風之翼翼,靈岳興慶雲之飄颻,遂乃重陰四會,溟邈無垠,方中降雨,亘夜迄今,生我百穀,粒我蒸民,昔洪水滔天於唐堯之朝,亢旱為災於殷湯之世,下民其咨,莫能俾乂,歷稔九七,僅免斯害,猶以疇咨為美談,躬禱為勛代。
jìn chéng gōng suī yīn lín fù yuē: bǎi chuān fàn làn, huáng lǎo héng liú, chén zào shēng wā, zhōng tíng yùn zhōu.
晉成公綏陰霖賦曰:百川泛濫,潢潦橫流,沉灶生蛙,中庭運舟。
yòu shí yǔ fù yuē: liǎng yí xié hé, èr qì yān yùn, hóng chuān qǐ bō, míng shān xìng yún.
又時雨賦曰:兩儀協合,二氣煙熅,洪川起波,名山興雲。
sòng fù liàng xǐ yǔ fù yuē: wéi èr yí zhī shùn dòng, shù yǒu jī ér shí piān, diàn xiāng líng yú táng jí, qī yún hàn yú zhōu piān, fěi shū yè zhī huò gòu, zài shèng wáng qí gù rán, yī yuán jiā zhī chū zài, zhào xiū míng yú cǐ nián, yì yù zhú zhī fāng xī, yùn jī yáng zhī dú qiān, hé liáng quán yú jǐng gǔ, wěi jiā yǐng yú zhōng tián, jiē wǒ huáng zhī yì yì, chàng lín cháo ér chuò yú, zhǒng chōng qiān yú yǔ tāng, xié zhì chéng yú zài yú, qiě dōng zuò zhī wèi yàn, shù yǔ lù zhī sù rú, zūn xuán zi xǐ chán, yóu lǔ hóu zhī fén wū, zhī sāng lín zhī liù dǎo, xiū jì zǎi zhī zài yú, chéng zài yōu qí bì guàn, gǎn hé yuǎn ér bù fú, líng chén guàn yú gāo dié, hòu xiāo bì yú tiān yú, fā céng yún yú chù shí, huì zhòng yáng yú bā qū, chūn tíng yīn yǐ yuǎn xiǎng, xìng yǔ pèi ér zài tú, sǎ fēng jìn yú zhōng chóu, tán yú rùn yú jiā shū, yīn sè rén yú zāi mǔ, yǎn jiāng fán yú zhōng qú, sì liáng sòng yú duō rěn, zhào jiā mèng yú qiáo yú, shěn jù yuán é qí, jù féng xiào běn gǎi. chén zhī féng yùn. yòu jūn xiū ér děng yú, táo qū chéng yú mù rěn, jīn guī jià yú dǒng shū.
宋傅亮喜雨賦曰:惟二儀之順動,數有積而時偏,墊襄陵於唐籍,慼雲漢於周篇,匪叔葉之或遘,在盛王其固然,伊元嘉之初載,肇休明於此年,懿玉燭之方熙,慍積陽之獨愆,涸涼泉於井谷,委嘉穎於中田,嗟我皇之翼翼,悵臨朝而輟娛,踵沖謙於禹湯,協至誠於在余,且東作之未晏,庶雨露之夙濡,遵懸子徙廛,尤魯侯之焚巫,祗桑林之六禱,修季宰之再雩,誠在幽其必貫,感何遠而不孚,聆晨鸛於高垤,候宵畢於天隅,發曾雲於觸石,晦重陽於八區,春霆殷以遠響,興雨霈而載塗,灑豐浸於中疇,覃餘潤於嘉蔬,殷嗇人於菑畝,衍將繁於中衢,嗣良頌於多稔,兆嘉夢於樵漁,矧具[原訛其,據馮校本改。]臣之逢運。又均休而等虞,陶曲成於暮稔,金歸駕於董疏。
liáng zhāng zuǎn qiū yǔ fù yuē: mài mù xìng hū shuǎng jié, fū cùn qǐ yú céng cén, nǎi yú qíng ér tuō tǐ, yóu dōng yáng yǔ xià yīn, qiān nán wéi yǐ yù mù, chǎng běi hù ér pī jīn, shāng lǜ jiè yú zī chén, liáng yǔ gǎn ér yǐ zuò, gān quán jí ér míng míng, yóu yún xìng ér mò mò, wēn biāo gé yú zǎo mù, yán liáng gǎi yú jīn zuó, zhà xié yán ér shàng jiē, huò cóng fēng ér sǎ mù, zhōu xiǎo tíng ér mì xià, xuàn gāo zhī ér shū luò, lù chí fàn dàn, yuán bō shū shuò, dī áng ruò xiǎo, wēi ruí cóng báo.
梁張纘秋雨賦曰:霢霂興乎爽節,膚寸起於曾岑,乃娛情而脫體,猶冬陽與夏陰,褰南帷以寓目,敞北戶而披衿,商律戒於茲辰,涼雨感而已作,甘泉集而溟溟,油雲興而漠漠,溫飈革於早暮,炎涼改於今昨,乍斜檐而上階,或從風而灑幕,周小庭而密下,泫高枝而疏落,淥池泛澹,員波儵爍,低昂弱筱,葳蕤叢薄。
jì
◇霽
shuō wén yuē: jì, yǔ zhǐ yě.
《說文》曰:霽,雨止也。
wèi lüè yuē: yán kāng yuán nián, dà lín yǔ wǔ shí yú rì, wèi yǒu tiān xià, nǎi jì, jiāng shòu dà zuò zhī yīng yě.
《魏略》曰:延康元年,大霖雨五十餘日,魏有天下,乃霽,將受大祚之應也。
jìn zhōng xìng shū yuē: xián hé sì nián, yīn lín wǔ shí yú rì, sū jùn miè hòu nǎi jì.
《晉中興書》曰:咸和四年,陰霖五十餘日,蘇峻滅後乃霽。
zhǎng shā qí jiù chuán yuē: wén qián zì zhòng rú, shí lín yǔ fèi mín yè, tài shǒu yōu sè, qián bǔ hù cáo yuàn, qián fèng jiào zhāi jiè, zài shè sān rì, yè mèng jiàn bái tóu wēng wèi yuē: ěr lái hé chí, qián jù bái suǒ mèng, tài shǒu yuē: xī yǔ mèng xiù yī nán zǐ, chēng cāng shuǐ shǐ zhě, yǔ zhī shuǐ mài dāng tōng, ruò yuàn cǐ mèng, jiāng kě bǐ yě, míng rì, guǒ dà jì.
《長沙耆舊傳》曰:文虔字仲孺,時霖雨廢民業,太守憂色,虔補戶曹掾,虔奉教齋戒,在社三日,夜夢見白頭翁謂曰:爾來何遲,虔具白所夢,太守曰:昔禹夢繡衣男子,稱滄水使者,禹知水脈當通,若掾此夢,將可比也,明日,果大霽。
fú nán chuán yuē: jīn zhèn yuán zuò zhàng, jù féng xiào běn gǎi. guó, rù sì yuè biàn yǔ, liù yuè nǎi zhǐ, shǎo yǒu qíng rì.
扶南傳曰:金陣[原作障,據馮校本改。]國,入四月便雨,六月乃止,少有晴日。
shī jìn jī hán yuè qíng shī yuē: jìn fēng guī xùn lín, xuán yún qǐ zhòng jī, zhāo xiá zhì qióng shù, xī jǐng yìng yù zhī, xiáng fèng xī qīng hé, yīng lóng pù xiān qí, bǎi gǔ yǎn ér lì, dà mù diān fù chí.
【詩】晉嵇含悅晴詩曰:勁風歸巽林,玄雲起重基,朝霞炙瓊樹,夕景映玉芝,翔鳳晞輕翮,應龍曝纖鬐,百穀偃而立,大木顛復持。
sòng xiè zhān dá kāng lè qiū jì shī yuē: xī jì fēng qì liáng, xián fáng yǒu yú qīng, kāi xuān miè huá zhú, yuè lù hào yǐ yíng.
宋謝瞻答康樂秋霽詩曰:夕霽風氣涼,閒房有餘清,開軒滅華燭,月露皓已盈。
liáng jiǎn wén dì kāi jì shī yuē: jǐng luò shāng biāo jìng, yān kāi sì jiāo mì, yǎn jiǎn mù shān hóng, yóu yáng xià fēng rì, shuǐ wén chéng shàng dòng, chéng lóu shuǐ zhōng chū, jìng zhēng gòng zhì gōng, kōng wò huái yáng zhì.
梁簡文帝開霽詩曰:景落商飈靖,煙開四郊謐,偃蹇暮山虹,游揚下峰日,水文城上動,城樓水中出,竟徵共治功,空臥淮陽秩。
liáng wáng yún xī jì shī yuē: lián shān juǎn zú yún, zhǎng lín xī zhòng lài, mì shù hán lǜ zī, yáo fēng níng cuì ǎi, wù huá fāng rù shǎng, bá yǔ xīn qī huì.
梁王筠夕霽詩曰:連山卷族雲,長林息眾籟,密樹含綠滋,遙峰凝翠靄,物華方入賞,跋予心期會。
zhōu yǔ xìn chū qíng shī yuē: shī huā fēi wèi yuǎn, yīn yún liǎn shàng dī, yàn yuán é luán, jù féng xiào běn gǎi. zào hái wèi shí, lóng cán biàn shì ní.
周庾信初晴詩曰:濕花飛未遠,陰雲斂尚低,燕[原訛鸞,據馮校本改。]燥還為石,龍殘便是泥。
fù wèi wén dì xǐ jì fù yuē: nǎi mìng jià ér yán guī, qǐ jí rì ér běi xún, yàn qún méng zhī zhì yuán, gǎn shàng xià zhī míng shén, mì yún xìng zhī yǎng běi, dāng zuò yà. gān yǔ jiàng yǐ sǎ chén, jì sǎ chén ér wèi tú, wéi píng lù zhī wèi xī, jī qīng fēng yǐ piào lǎo, fā jiǎo rì zhī yáng huī, zhèn yú cè ér zhǎng qū, hū lín shí ér wàng jī.
【賦】魏文帝喜霽賦曰:乃命駕而言歸,啟吉日而北巡,厭群萌之至原,感上下之明神,密雲興之坱北,[當作圠。]甘雨降以灑塵,既灑塵而為塗,惟平路之未晞,激清風以漂潦,發皎日之陽暉,振余策而長驅,忽臨食而忘飢。
wèi chén wáng cáo zhí xǐ jì fù yuē: yǔ shēn shì yú yáng gàn, dāng cóng huái nán zǐ xiū wù piān zuò xū. zú xī guī ér gào chéng, tāng gǎn hàn yú yīn shí, zào sāng lín ér fū chéng, dòng yù wǎng ér yún pī, míng luán líng ér rì yáng, zhǐ běi jí yǐ wèi qī, wú jiāng bèi dào yǐ jiān xíng.
魏陳王曹植喜霽賦曰:禹身誓於陽旰,[當從淮南子脩務篇作盱。]卒錫圭而告成,湯感旱於殷時,造桑林而敷誠,動玉輞而雲披,鳴鸞鈴而日陽,指北極以為期,吾將倍道以兼行。
jìn lù yún xǐ jì fù yuē: jìng píng yì zhī hóng suì, jí tài shān zhī chù shí, líng fēng jué ér mì níng, guī yún fǎn ér huī huò, gǎi wàng shū zhī lí bì, yào liù lóng yú zǐ gé, yú shì zhū míng qǐ hòu, kǎi fēng lái nán, fù huǒ zhèng zhī quán sī xī, mò hòu tǔ yú zhòng yīn, yí zhōng yuán zhī duō lǎo xī, fǎn gāo àn yú sōng cén, wēi hé sǒng ér zhèn yǐng xī, yǎn mù shù ér wèi lín, yīn yáng jiāo tài, wàn wù fāng qiú, yán shén sòng shǔ, sù líng yíng qiū, sì shí shì ér dài xiè, dà huǒ hū qí xī liú, nián rǎn rǎn qí yì tuí, shí mǐ mǐ ér nán liú.
晉陸雲喜霽賦曰:靖屏翳之洪隧,戢太山之觸石,凌風絕而謐寧,歸雲反而徽霍,改望舒之離畢,曜六龍於紫閣,於是朱明啟候,凱風來南,復火正之權司兮,默后土於重陰,夷中原之多潦兮,反高岸於嵩岑,萎禾竦而振穎兮,偃木豎而為林,陰陽交泰,萬物方遒,炎神送暑,素靈迎秋,四時逝而代謝,大火忽其西流,年冉冉其易頹,時靡靡而難留。
wén sòng xiào wǔ dì qí qíng wén yuē: yōu míng shī xù, jiù yīn zé zhì, lián yún lín yín, zhù ér bù tì, rùn jì wéi shí, zé ér fēi huì, xìng chuò lín ér tǔ jǐng, quán tíng fēng ér liǎn yì, zhāo luán hé yú tiān jiāo, guāng lóng qí yú tián jì, lěi nòu dé shī, shǔ jì huò yì, zēng gāo lǐn yú jiā nián, dēng shí qiān yú zī suì.
【文】宋孝武帝祈晴文曰:幽明失序,就陰則滯,連雲霖淫,注而不替,潤既違時,澤而非惠,幸輟霖而吐景,權停風而斂翳,昭鸞輅於天郊,光龍旂於田際,耒耨得施,黍稷獲藝,增高廩於嘉年,登十千於茲歲。
léi
◇雷
yì yuē: gǔ zhī yǐ léi tíng, rùn zhī yǐ fēng yǔ.
《易》曰:鼓之以雷霆,潤之以風雨。
yòu yuē: zhèn wèi léi, dòng wàn wù zhě, mò jí yú léi.
又曰:震為雷,動萬物者,莫疾於雷。
lǐ jì yuē: zhòng chūn zhī yuè, rì yè fēn, léi nǎi fā shēng, zhòng qiū zhī yuè, léi nǎi shōu shēng.
《禮記》曰:仲春之月,日夜分,雷乃發聲,仲秋之月,雷乃收聲。
dà dài lǐ xià xiǎo zhèng yuē: zhēng yuè, zhì zhèn míng qú, gǔ qí yì yě, zhēng yuè bì léi, léi bù zhèng wén, wéi zhì wén.
大戴禮夏小正曰:正月,雉震鳴鴝,鼓其翼也,正月必雷,雷不正聞,唯雉聞。
máo shī yuē: yīn qí léi, zài nán shān zhī yáng.
《毛詩》曰:殷其雷,在南山之陽。
yòu yuē: huī huī qí léi.
又曰:虺虺其雷。
zuǒ chuán yuē: cáng bīng yǐ shí, zé léi chū bù zhèn, qì bīng bù yòng, zé léi bù fā ér zhèn.
《左傳》曰:藏冰以時,則雷出不震,棄冰不用,則雷不發而震。
shàng shū zhōng hòu yuē: qín mù gōng chū shòu, tiān zhèn dà léi, xià yǒu huǒ, huà wèi bái què, xián dān shū, jí gōng chē, shì jù xiáng ruì bù.
《尚書·中候》曰:秦穆公出狩,天震大雷,下有火,化為白雀,銜丹書,集公車,[事具祥瑞部。]
shǐ jì yuē: gāo zǔ mǔ yuē liú ǎo, cháng xī dà zé zhī bēi, mèng yǔ shén yù, shí léi diàn míng huì, shì jù dì wáng bù.
《史記》曰:高祖母曰劉媼,嘗息大澤之陂,夢與神遇,時雷電冥晦,[事具帝王部。]
shān hǎi jīng yuē: xiáng cì zhī shān, yǒu niǎo míng tuó fēi jǐ, fú qí máo yǔ, lìng rén bù wèi léi yě.
《山海經》曰:翔次之山,有鳥名橐{非己},服其毛羽,令人不畏雷也。
huái nán zǐ yuē: yīn yáng xiāng báo, gǎn ér wèi léi.
《淮南子》曰:陰陽相薄,感而為雷。
jiāo gàn yì lín yuē: bái rì yáng guāng, léi chē bì cáng, yún yǔ bù xià, gè zì zhèng xiāng.
焦贛《易林》曰:白日揚光,雷車避藏,雲雨不下,各自正鄉。
wù lǐ lùn yuē: jī fēng chéng léi.
《物理論》曰:積風成雷。
yì yuē: léi fēng xiāng báo.
《易》曰:雷風相薄。
hóng fàn wǔ xíng chuán yuē: fū léi, rén jūn xiàng yě, rù néng chú hài, chū néng xìng lì.
《洪範五行傳》曰:夫雷,人君象也,入能除害,出能興利。
hé tú dì jì tōng yuē: léi, tiān dì zhī gǔ yě.
河圖帝紀通曰:雷,天地之鼓也。
yòu yuē: huáng dì yǐ léi jīng qǐ.
又曰:黃帝以雷精起。
hé guàn zi yuē: fū ěr zhī zhǔ cōng, mù zhī zhǔ míng, yī yè bì mù, bù jiàn tài shān, liǎng dòu yuán é tóu, jù féng xiào běn gǎi. sāi ěr, bù wén léi tíng.
《鶡冠子》曰:夫耳之主聰,目之主明,一葉蔽目,不見太山,兩豆[原訛頭,據馮校本改。]塞耳,不聞雷霆。
lùn héng yuē: tú huà zhī gōng, chū xué jì yī, tài píng yù lǎn shí sān zuò gōng. tú léi zhī zhuàng, léi léi rú lián gǔ xíng. yòu tú yī rén ruò lì shì, wèi zhī léi gōng, shǐ zhī zuǒ shǒu yǐn lián gǔ, yòu shǒu chuí zhī.
《論衡》曰:圖畫之功,[《初學記》一,《太平御覽》十三作工。]圖雷之狀,畾畾如連鼓形。又圖一人若力士,謂之雷公,使之左手引連鼓,右手椎之。
jìn yáng qiū yuē: wáng bāo mǔ, xìng wèi léi, jí mǔ sǐ, měi léi zhèn, zhé jiù mù cè qǐ yuē: bāo zài cǐ, bāo zài cǐ.
《晉陽秋》曰:王襃母,性畏雷,及母死,每雷震,輒就墓側啟曰:襃在此,襃在此。
shèng hóng zhī jīng zhōu jì yuē: hú shuǐ jīng zhù èr shí jiǔ zuò hú. yáng xiàn, chūn qiū liǎo guó, fán zhòng zhī yì yě, zhòng mǔ wèi léi, wèi shí shì bì zhī, xī yǐ wén shí wèi jiē qì, jīn yóu cún.
盛弘之《荊州記》曰:胡[水經注二十九作湖。]陽縣,春秋蓼國,樊重之邑也,重母畏雷,為石室避之,悉以文石為階砌,今猶存。
wáng sháo xiào zǐ chuán yuē: zhú mí fù shēng shí wèi léi, měi zhì tiān yīn, zhé zhì mù, fú fén bēi kū, yǒu bái tù zài qí zuǒ yòu.
王韶《孝子傳》曰:竺彌父生時畏雷,每至天陰,輒至墓,伏墳悲哭,有白兔在其左右。
huá yáng guó zhì yuē: cáo gōng cóng róng wèi xiān zhǔ yuē: tiān xià yīng xióng, wéi shǐ jūn yǔ cāo, běn chū zhī tú, bù zú shù yě, xiān zhǔ fāng shí, shī bǐ zhù, huì léi dà zhèn, xiān zhǔ yuē: shèng rén yán, xùn léi fēng liè bì biàn, liáng yǒu yǐ yě, yī zhèn zhī wēi, nǎi kě zhì cǐ, gōng yì huǐ shī yán.
《華陽國志》曰:曹公從容謂先主曰:天下英雄,唯使君與操,本初之徒,不足數也,先主方食,失匕箸,會雷大震,先主曰:聖人言,迅雷風烈必變,良有以也,一震之威,乃可致此,公亦悔失言。
léi yú tiān dì wèi zhǎng zi, yǐ qí wàn wù wèi chū rù yě, léi èr yuè chū dì bǎi bā shí rì, léi chū zé wàn wù chū, bā yuè rù dì bǎi bā shí rì, léi rù zé wàn wù rù, rù zé chú hài, chū zé xìng lì, rén jūn zhī xiàng yě, běn tiáo chū xué jì yī yǐn yú láng yǐ shàng shū xià, běi táng shū chāo yī bǎi wǔ shí èr, tài píng yù lǎn shí sān zuò hóng fàn wǔ xíng chuán, cǐ tuō shū míng.
雷於天地為長子,以其萬物為出入也,雷二月出地百八十日,雷出則萬物出,八月入地百八十日,雷入則萬物入,入則除害,出則興利,人君之象也,[本條《初學記》一引於郎顗上書下,北堂書鈔一百五十二,《太平御覽》十三作洪範五行傳,此脫書名。]
mèng ào běi zhēng jì yuē: líng yún tái dōng nán jiǎo yī bǎi bù, yǒu bái shí shì, míng wèi bì léi shì.
孟奧北征記曰:凌雲台東南角一百步,有白石室,名為避雷室。
xù sōu shén jì yuē: yì xìng rén xìng zhōu, yǒng hé zhōng, chū dōu, rì mù, dào biān yǒu yī xīn cǎo xiǎo wū, yǒu yī nǚ chū mén, wàng jiàn zhōu, yuē: rì yǐ mù, zhōu qiú jì sù, xiàng yī gēng zhōng, wén wài yǒu xiǎo ér huàn ā xiāng, guān huàn rǔ tuī léi chē, nǚ zǐ nǎi cí qù, míng cháo shì sù chù, nǎi jiàn yī xīn zhǒng.
《續搜神記》曰:義興人姓周,永和中,出都,日暮,道邊有一新草小屋,有一女出門,望見周,曰:日已暮,周求寄宿,向一更中,聞外有小兒喚阿香,官喚汝推雷車,女子乃辭去,明朝視宿處,乃見一新冢。
ěr yǎ yuē: jí léi wèi zhī tíng.
《爾雅》曰:疾雷謂之霆。
gǔ liáng chuán yuē: yīn yáng xiāng báo, gǎn ér wèi léi, jī ér wèi tíng, wǔ jīng tōng yì yuē: zhèn yǔ tíng, jiē pī lì yě, gōng yáng zhù yuē: léi jí ér shèn zhě wèi zhèn, zhèn yǔ tíng, jiē wèi pī lì yě, léi wèi diàn zhī xiān, chū xué jì yī zuò diàn wèi zhī léi guāng yě.
《穀梁傳》曰:陰陽相薄,感而為雷,激而為霆,《五經通義》曰:震與霆,皆霹靂也,公羊注曰:雷疾而甚者為震,震與霆,皆謂霹靂也,雷謂電之先,[○初學記一作電謂之雷光也。]
yì yuē: tiān dì jiě ér léi yǔ zuò, léi yǔ zuò ér bǎi gǔ cǎo mù jiē jiǎ chè.
《易》曰:天地解而雷雨作,雷雨作而百穀草木皆甲坼。
shān hǎi jīng yuē: fēi yú rú tún, chì wén wú yǔ, shí zhī pì bīng, bù wèi léi yě.
《山海經》曰:飛魚如豚,赤文無羽,食之辟兵,不畏雷也。
huái nán zǐ yuē: cóng qīng zhé zhóu, zhòng hū chéng léi, shù nǚ jiào tiān ér léi xià jī, jǐng gōng tái sǔn, zhī tǐ shāng zhé, hǎi shuǐ dà chū.
《淮南子》曰:叢輕折軸,眾呼成雷,庶女叫天而雷下擊,景公台損,支體傷折,海水大出。
hàn shū tài píng yù lǎn shí sān zuò xù hàn shū. yuē: huán dì jiàn hé èr nián, liù yuè yǐ mǎo, léi zhèn xiàn líng qǐn wū, shì liáng tài hòu tīng xiōng jì wǎng zhū qiáo yě.
漢書[《太平御覽》十三作續漢書。]曰:桓帝建和二年,六月乙卯,雷震憲陵寢屋,是梁太后聽兄冀枉誅喬也。
cài shùn mǔ píng shēng wèi léi, běn tiáo chū xué jì yī, tài píng yù lǎn shí sān zuò zhōu fěi rǔ nán xiān xián chuán, cǐ tuō shū míng. zì wáng hòu, měi yǒu léi, shùn zhé hái chū xué jì, yù lǎn zuò huán. zhǒng qì yuē: shùn zài cǐ.
蔡順母平生畏雷,[本條《初學記》一,《太平御覽》十三作周斐汝南先賢傳,此脫書名。]自亡後,每有雷,順輒還[《初學記》,御覽作環。]冢泣曰:順在此。
lùn héng yuē: léi tíng xùn jí, jī zhé shù mù, huài bài wū shì, shí fàn shā rén, sú yǐ wèi tiān qǔ lóng, qí fàn shā rén, wèi zhī yǒu yīn guò.
《論衡》曰:雷霆迅疾,擊折樹木,壞敗屋室,時犯殺人,俗以為天取龍,其犯殺人,謂之有陰過。
zá bīng shū yuē: léi diàn pī lì, pò jūn nèi ruò shù mù wū shè, jí xǐ qù, jí yě, léi diàn fēng suǒ cóng lái, bù kě nì ér fá, yí shèn zhī.
《雜兵書》曰:雷電霹靂,破軍內若樹木屋舍,急徙去,吉也,雷電風所從來,不可逆而伐,宜慎之。
lùn yǔ chèn yuē: léi zhèn bǎi lǐ, shēng xiāng fù jìn, sòng jūn zhù yuē: léi dòng bǎi lǐ, gù yīn yǐ wèi yán yě, léi shēng wèi zhū hóu zhī zhèng jiào suǒ zhì, xiāng fù jìn yě.
論語讖曰:雷震百里,聲相附近,宋均注曰:雷動百里,故因以為言也,雷聲謂諸侯之政教所至,相附近也。
shuō wén yuē: léi tíng yú shēng qián qián, tài píng yù lǎn shí sān zuò líng líng. suǒ yǐ tǐng chū wàn wù yě.
《說文》曰:雷霆餘聲鈐鈐,[《太平御覽》十三作鈴鈴。]所以挺出萬物也。
shī jìn fù xuán zá yán shī yuē: léi yǐn yǐn, gǎn qiè xīn, qīng ěr qīng tīng fēi chē yīn.
【詩】晉傅玄雜言詩曰:雷隱隱,感妾心,傾耳清聽非車音。
yòu yuē: tóng nǚ chè diàn cè, tóng nán wǎn léi chē.
又曰:童女掣電策,童男挽雷車。
yòu jīng léi gē yuē: jīng léi fèn xī zhèn wàn lǐ, wēi líng yǔ zhòu xī dòng sì hǎi, liù hé bù wéi xī shuí néng lǐ.
又驚雷歌曰:驚雷奮兮震萬里,威陵宇宙兮動四海,六合不維兮誰能理。
fù jìn lǐ yóng léi fù yuē: yī yǒu yáng zhī zhào huà xī, táo wàn shū yú tiān rǎng, jié yù zhēng ér chéng léi xī, gǔ hōng léng zhī yì xiǎng, ruò nǎi hài qì bēn jī, zhèn xiǎng jiāo bó, fén lún yǐn lín, bēng téng lěi luò, lái wú zhé jī, qù wú qiān mò, jūn zǐ kǒng jù ér xiū shěng, shèng rén yīn xiàng yǐ zhì zuò.
【賦】晉李顒雷賦曰:伊有陽之肇化兮,陶萬殊於天壤,結鬱蒸而成雷兮,鼓訇棱之逸響,若乃駭氣奔激,震響交搏,濆淪隱轔,崩騰磊落,來無轍跡,去無阡陌,君子恐懼而修省,聖人因象以製作。
diàn
◇電
máo shī yuē: yè yè zhèn diàn.
《毛詩》曰:燁燁震電。
yì yuē: lí wèi diàn.
《易》曰:離為電。
yòu yuē: léi diàn shì kē.
又曰:雷電噬嗑。
yuè lìng yuē: zhòng chūn shǐ diàn.
《月令》曰:仲春始電。
jìn shū yuē: wáng róng shì rì bù xuàn, mù làn làn ruò yán xià diàn.
《晉書》曰:王戎視日不昡,目爛爛若岩下電。
shān hǎi jīng yuē: liè quē, diàn míng.
《山海經》曰:列缺,電名。
zhuāng zǐ yuē: yīn qì fú yú huáng quán, yáng qì shàng tōng yú tiān, yīn yáng fēn zhēng gù wèi diàn, yù nǚ tóu hú, tiān wèi zhī xiào zé diàn, cǐ shí zì, běn shū shí qī yǐn zuò shén yì jīng, cǐ tuō shū míng, dāng lìng zuò yī tiáo.
《莊子》曰:陰氣伏於黃泉,陽氣上通於天,陰陽分爭故為電,玉女投壺,天為之笑則電,[此十字,本書十七引作神異經,此脫書名,當另作一條。]
hé tú wò jù qǐ yuē: dà diàn rào shū xīng, zhào jiāo yě, gǎn fú bǎo ér shēng huáng dì. shì jù fú mìng bù.
《河圖握拒起》曰:大電繞樞星,炤郊野,感符寶而生黃帝。[事具符命部。]
huái nán zǐ yuē: diàn yǐ wèi biān cè, diàn, jī qì yě.
《淮南子》曰:電以為鞭策,[電,激氣也。]
gān quán fù yuē: diàn shū shǎn yú qiáng fān.
甘泉賦曰:電倏閃於牆藩。
fù jìn gù kǎi zhī léi diàn fù yuē: tài jí fēn lún, yuán qì chéng liàn, yīn yáng xiāng báo, wèi léi wèi diàn, shì yǐ xuān ní jìng wēi hū biàn, fū qí shēng wú dìng xiǎng, guāng bù héng zhào, pēng hōng lún zhuǎn, shū shǎn luó yào, ruò nǎi tài yīn xià lún, shǎo yáng chū shēng, zhé chóng jiāng qǐ, dòng líng xiān yīng, yīn yīn xú zhèn, bù jī bù píng, lín zhōng tǒng jié, rù shǔ yān yùn, xīng yuè bù lǎng, yī chuáng ruò fén, ěr nǎi qīng fēng qián sà, dàng zhuó liú chén, fēng lóng pò xiǎng, liè quē kāi yún, dāng shí juàn róng, kuò yān jīng xīn, qǐ zhí jīng ān sǒng mèi, nǎi yǐ chàng jīng wù shén, tiān nù jiāng líng, chì diàn xiān fā, kuī yán sì zhào, yìng liú shuāng jué, léi diàn hè yǐ jīng héng, shān hǎi kē qí bēng liè.
【賦】晉顧凱之雷電賦曰:太極紛綸,元氣澄練,陰陽相薄,為雷為電,是以宣尼敬威忽變,夫其聲無定響,光不恆照,砰訇輪轉,儵閃羅曜,若乃太陰下淪,少陽初升,蟄蟲將啟,動靈先應,殷殷徐振,不激不憑,林鍾統節,褥暑煙熅,星月不朗,衣床若焚,爾乃清風前颯,盪濁流塵,豐隆破響,列缺開雲,當時倦容,廓焉精新,豈直驚安竦寐,乃以暢精悟神,天怒將凌,赤電先發,窺岩四照,映流雙絕,雷電赫以驚衡,山海磕其崩裂。
wù
◇霧
ěr yǎ yuē: dì qì fā, tiān bù yīng, yuē wù, wù wèi zhī huì.
《爾雅》曰:地氣發,天不應,曰霧,霧謂之晦。
dì wáng shì jì yuē: huáng dì shí, tiān dà wù sān rì, dì yóu luò chuān zhī shàng, jiàn dà yú, shā sān shēng yǐ jiào zhī, tiān nǎi shén yǔ, qī rì qī yè, yú liú, shǐ dé tú shū.
《帝王世紀》曰:黃帝時,天大霧三日,帝游洛川之上,見大魚,殺三牲以醮之,天乃甚雨,七日七夜,魚流,始得圖書。
huáng dì xuán nǚ zhī gōng zhàn fǎ yuē: huáng dì yǔ chī yóu duì, lì zhàn jiǔ bù shèng, huáng dì guī yú tài shān, sān rì sān yè, tiān wù míng míng, yǒu yī fù rén, rén shǒu niǎo xíng, huáng dì qǐ shǒu zài bài, fú bù gǎn qǐ, fù rén yuē: wú suǒ wèi xuán nǚ zhě, zi yù hé wèn, huáng dì yuē: xiǎo zi yù wàn zhàn wàn shèng, wàn yǐn wàn nì, shǒu dāng hé cóng qǐ.
黃帝玄女之宮戰法曰:黃帝與蚩尤對,力戰九不勝,黃帝歸於太山,三日三夜,天霧冥冥,有一婦人,人首鳥形,黃帝稽首再拜,伏不敢起,婦人曰:吾所謂玄女者,子欲何問,黃帝曰:小子欲萬戰萬勝,萬隱萬匿,首當何從起。
zēng zǐ yuē: yīn yáng zhī qì luàn zé wù.
《曾子》曰:陰陽之氣亂則霧。
lóng yú hé tú yuē: shān dōng tiān wù shí rì yǐ shàng bù chú zhě, shān bēng zhī hòu.
《龍魚河圖》曰:山冬天霧十日已上不除者,山崩之候。
dì jìng tú yuē: gǔ zhī wáng zhě, xíng yóu zhū hóu, qí suǒ jū guó, guó bì yǒu sān rì jìn, biàn ér wèi rì zhōng zhī wù.
《地鏡圖》曰:古之王者,行游諸侯,其所居國,國必有三日浸,變而為日中之霧。
chén liú fēng sú chuán yuē: yōng qiū xiàn yǒu cí, míng yuē xià hòu gōng cí, shén jǐng néng zhì wù.
陳留風俗傳曰:雍丘縣有祠,名曰夏後公祠,神井能致霧。
hàn wǔ dì nèi chuán yuē: dōng fāng shuò chéng yún fēi qù, yǎng wàng, dà wù fù zhī, bù zhī suǒ zài.
漢武帝內傳曰:東方朔乘雲飛去,仰望,大霧覆之,不知所在。
dōng guān hàn jì yuē: mǎ yuán wèi guān shǔ yuē: wú zài làng pō xī lǐ wū dōng guān hàn jì zuò wǔ. jiān lǔ wèi miè zhī shí, xià lǎo shàng wù, dú qì xūn zhēng, yǎng shì wū yuān, diǎn diǎn duò shuǐ zhōng.
《東觀漢記》曰:馬援謂官屬曰:吾在浪泊西里烏[東觀漢記作摀。]間虜未滅之時,下潦上霧,毒氣薰蒸,仰視烏鳶,跕跕墮水中。
xiè chéng hòu hàn shū yuē: hé nán zhāng kǎi, xìng hǎo dào shù, néng zuò wǔ lǐ wù, shí guān xī rén péi yōu, yì néng zuò sān lǐ wù, zì yǐ bù rú kǎi, wǎng cóng xué zhī, kǎi bì bù kěn jiàn.
謝承《後漢書》曰:河南張楷,性好道術,能作五里霧,時關西人裴優,亦能作三里霧,自以不如楷,往從學之,楷避不肯見。
yīng xióng jì yuē: cáo gōng chì bì zhī yì, xíng zhì yún mèng dà zé zhōng, yù dà wù, mí shī dào.
《英雄記》曰:曹公赤壁之役,行至雲夢大澤中,遇大霧,迷失道。
wèi lüè yuē: liú xióng míng měi chū xíng, yún wù zhōng shí dào bù mí huò, shí rén yīn wèi néng wèi yún wù.
《魏略》曰:劉雄鳴每出行,雲霧中識道不迷惑,時人因謂能為雲霧。
wàng qì jīng yuē: liù yuè sān rì yǒu wù, suì shú.
望氣經曰:六月三日有霧,歲熟。
bó wù zhì yuē: wáng sù tài píng yù lǎn shí wǔ zuò ěr. zhāng héng mǎ jūn, xī jù mào wù xíng, yī rén wú yàng, yī rén bìng, yī rén sǐ, wèn qí gù, wú yàng zhě yún, wǒ yǐn jiǔ, bìng zhě bǎo shí, sǐ zhě kōng fù.
《博物志》曰:王肅[《太平御覽》十五作爾。]張衡馬均,昔俱冒霧行,一人無恙,一人病,一人死,問其故,無恙者雲,我飲酒,病者飽食,死者空腹。
wáng yǐn jìn shū yuē: lè guǎng wèi shàng shū láng, shàng shū lìng wèi guàn jiàn qí zhī, mìng zhū zi zào yān, yuē: cǐ rén zhī shuǐ jìng, měi jiàn, lìng rén yíng rán, ruò pī yún wù dǔ qīng tiān.
王隱《晉書》曰:樂廣為尚書郎,尚書令衛瓘見奇之,命諸子造焉,曰:此人之水鏡,每見,令人瑩然,若披雲霧睹青天。
shén xiān chuán yuē: luán bā wèi shàng shū, hū yī dàn tiān dà wù, duì zuò bù xiāng jiàn, shī bā suǒ zài, xún wèn zhī, yún qí rì hái chéng dū, qīn gù bié, shí yì fēng yǔ huì míng.
《神仙傳》曰:欒巴為尚書,忽一旦天大霧,對坐不相見,失巴所在,尋問之,雲其日還成都,親故別,時亦風雨晦冥。
yuán shān sōng yí dū shān chuān jì yuē: jùn xī běi yǒu dān shān, tiān qíng, lǐng hū yǒu wù qǐ, huí zhuǎn rú yān, bù guò zài cháo, yǔ bì jiàng.
袁山松宜都山川記曰:郡西北有丹山,天晴,嶺忽有霧起,迴轉如煙,不過再朝,雨必降。
shī liáng xiào yuán dì yǒng wù shī yuē: sān chén shēng yuǎn wù, wǔ lǐ àn chéng yīn, cóng fēng yí xì yǔ, yìng rì shì yóu chén, zhà ruò fēi yān sàn, shí rú jiā qì xīn.
【詩】梁孝元帝詠霧詩曰:三晨生遠霧,五里暗城闉,從風疑細雨,映日似游塵,乍若飛煙散,時如佳氣新。
yòu shī yuē: xiǎo wù huì jiē qián, chuí zhū dài yè biān, wǔ lǐ fú zhǎng xí, sān chén àn yuǎn tiān, páng tōng shì jiā qì, què wàng ruò fēi yān, shū lián hái fù mì, duàn dòng gèng yí lián, hái sī féng lè guǎng, néng lìng yún wù qiān.
又詩曰:曉霧晦階前,垂珠帶葉邊,五里浮長隰,三晨暗遠天,旁通似佳氣,卻望若非煙,疏簾還復密,斷棟更疑連,還思逢樂廣,能令雲霧褰。
liáng fú tǐng xíng zhōu zhí zǎo wù shī yuē: shuǐ wù zá shān yān, míng míng jiàn xiǎo tiān, tīng yuán fāng cǔn xiù, wén lài shǐ zhī chuān, yú rén huò ào pǔ, xíng zhōu mí sù yán, rì zhōng fēn ǎi jǐn, kōng shuǐ gòng chéng xiān.
梁伏挺行舟值早霧詩曰:水霧雜山煙,冥冥見曉天,聽猿方忖岫,聞瀨始知川,漁人惑隩浦,行舟迷溯沿,日中氛靄盡,空水共澄鮮。
zhōu wáng bāo yǒng wù yīng zhào shī yuē: qī tiáo kāi zǎo mò, wǔ lǐ àn cháo fēn, dài lóu yí hǎi qì, hán gài shì fú yún, fāng cóng hé shuǐ shàng, yù fèng lǜ tú wén.
周王襃詠霧應詔詩曰:七條開早陌,五里闇朝氛,帶樓疑海氣,含蓋似浮雲,方從河水上,預奉綠圖文。
hóng
◇虹
lǐ jì yuè lìng yuē: jì chūn zhī yuè, hóng shǐ jiàn, mèng dōng zhī yuè, hóng cáng bù jiàn.
《禮記月令》曰:季春之月,虹始見,孟冬之月,虹藏不見。
shì míng yuē: hóng, yáng qì zhī dòng, hóng, gōng yě, chún yáng gōng yīn qì yě.
《釋名》曰:虹,陽氣之動,虹,攻也,純陽攻陰氣也。
yòu yuē: fū rén yīn yáng bù hé, hūn yīn cuò luàn, yín fēng liú xíng, nán nǚ hù xiāng bēn suí zhī shí, cǐ zé qì shèng, gù yǐ qí shèng shí hé zhī yě.
又曰:夫人陰陽不合,婚姻錯亂,淫風流行,男女互相奔隨之時,此則氣盛,故以其盛時合之也。
shuō wén yuē: ní, qū hóng, qīng chì, huò bái sè, yīn qì yě.
《說文》曰:霓,屈虹,青赤,或白色,陰氣也。
máo shī yuē: dì dōng zài dōng, mò zhī gǎn zhǐ, yī míng qiè èr, àn qiè èr jiàn ěr yǎ shì tiān, cǐ yǒu tuō wén.
《毛詩》曰:螮蝀在東,莫之敢指,一名挈貳,[按挈貳見爾雅釋天,此有脫文。]
hé tú jī yào gōu yuē: zhèn xīng sàn wèi hóng ní.
《河圖稽曜鈎》曰:鎮星散為虹蜺。
chūn qiū yùn dòu shū: shū xīng sàn wèi hóng ní.
《春秋運斗樞》:樞星散為虹蜺。
shàng shū kǎo líng yào zhèng xuán zhù yuē: rì páng qì bái zhě wèi hóng.
《尚書考靈曜》鄭玄注曰:日旁氣白者為虹。
zhuāng zǐ yuē: yáng zhì yīn wèi hóng.
《莊子》曰:陽炙陰為虹。
huáng dì zhàn jūn jué yuē: gōng chéng, yǒu hóng cóng wài nán fāng rù yǐn chéng zhōng zhě, cóng hóng gōng zhī shèng, bái hóng rào chéng bù zā, cóng hóng suǒ zài nǎi jī.
《黃帝占軍訣》曰:攻城,有虹從外南方入飲城中者,從虹攻之勝,白虹繞城不匝,從虹所在乃擊。
cài yōng yuè lìng zhāng jù yuē: hóng, dì dōng yě, yīn yáng jiāo jiē zhī qì, zhe yú xíng sè zhě yě, xióng yuē hóng, cí yuē ní, ní cháng yī yīn yún ér zhòu jiàn yú rì chōng, wú yún bù jiàn, dà yīn yì bù jiàn, lǜ yǐ rì xī jiàn yú dōng fāng, gù shī yún, dì dōng zài yú dōng, ní cháng zài yú páng, sì shí cháng yǒu zhī, wéi xióng hóng jiàn cáng yǒu yuè.
蔡邕《月令章句》曰:虹,螮蝀也,陰陽交接之氣,著於形色者也,雄曰虹,雌曰蜺,蜺常依陰雲而晝見於日沖,無雲不見,大陰亦不見,率以日西見於東方,故詩云,螮蝀在於東,蜺常在於旁,四時常有之,唯雄虹見藏有月。
zhàn guó cè yuē: táng suī wèi qín wáng yuē: niè zhèng cì hán zhǔ, bái hóng guàn rì.
《戰國策》曰:唐睢謂秦王曰:聶政刺韓劚,白虹貫日。
liè shì chuán yuē: jīng kē wèi yàn tài zǐ móu cì qín wáng, bái hóng guàn rì.
《列士傳》曰:荊軻為燕太子謀刺秦王,白虹貫日。
yì yuàn yuē: gǔ zhě yǒu fū qī, huāng nián cài shí ér sǐ, jù huà chéng qīng jiàng, gù sú hū měi rén hóng.
《異苑》曰:古者有夫妻,荒年菜食而死,俱化成青絳,故俗呼美人虹。
yòu yuē: jìn líng xuē yuán, yì xī chū, yǒu hóng yǐn qí fǔ ào, xī xiǎng biàn jié, yuán niǎn jiǔ guàn zhī, suí tóu suí hé, biàn tǔ jīn mǎn qì, yú shì zāi bì rì qū, ér fēng fù suì zhēn.
又曰:晉陵薛原,義熙初,有虹飲其釜澳,吸響便竭,原輦酒灌之,隨投隨涸,便吐金滿器,於是災弊日祛,而豐富歲臻。
chǔ cí tiān wèn yuē: bái ní yīng fú, hú wèi cǐ táng, ní, yún zhī yǒu sè, shì lóng, fú, bái yún wēi shé zhě yě.
《楚辭·天問》曰:白蜺嬰茀,胡為此堂,[蜺,雲之有色,似龍,茀,白雲萎蛇者也。]
yòu yuē: hóng ní fēn qí cháo fù xī, xī yín yín ér lín yǔ.
又曰:虹蜺紛其朝覆兮,夕淫淫而霖雨。
fù liáng jiāng yān chì hóng fù yuē: é ér chì ní diàn chū, yòu qiú shén xiāng, ài mèi yǐ biàn, yī xī bù cháng, fēi xū fēi shí, zhà miè zhà guāng, xì hè shān dǐng, zhào liáo shuǐ yáng, suī tú wěi zhī yǒu zài, kuàng shì shí zhī wèi féng, jì zī jiē ér zhí zhú, liáo zhōu liú ér cóng róng, yú xíng kě lǎn, cán sè wèi qù, yào wěi ruí ér zài cǎo, yìng qīng cōng ér jié shù, xiá huǎng lǎng ér xià fēi, rì tōng lóng ér shàng dù.
【賦】梁江淹赤虹賦曰:俄而赤蜺電出,蚴虬神驤,曖昧以變,依稀不常,非虛非實,乍滅乍光,赩赫山頂,照燎水陽,雖圖緯之有載,曠世識之未逢,既咨嗟而躑躅,聊周流而從容,餘形可覽,殘色未去,曜萎蕤而在草,映青蔥而結樹,霞晃朗而下飛,日通籠而上度。
shī dǒng sī gōng yǒng hóng shī yuē: chūn mù píng shēng zǎo, rì luò yǔ fēi yú, héng cǎi fēn zhǎng hàn, dào sè mèi qīng qú, liáng qián cháo yǐng chū, qiáo shàng wǎn guāng shū, yuán zhú jīng qí zhuǎn, piāo piāo shì zhí lú.
【詩】董思恭詠虹詩曰:春暮萍生早,日落雨飛餘,橫彩分長漢,倒色媚青渠,梁前朝影出,橋上晚光舒,原逐旌旗轉,飄飄侍直廬。
sū wèi dào yǒng hóng shī yuē: yū yú dài xīng zhǔ, yǎo tiǎo jià tiān xún, kōng yīn zhuàng shì jiàn, hái gòng měi rén shěn, yì shì hán liáng yù, shén guāng zǎo ruì jīn, dú liú zhǎng jiàn cǎi, zhōng fù xī xián xīn.
蘇味道詠虹詩曰:紆餘帶星渚,窈窕架天潯,空因壯士見,還共美人沈,逸勢含良玉,神光藻瑞金,獨留長劍彩,終負昔賢心。