jù míng běn bǔ
据明本补
strong chūn xià qiū dōng strong
春 夏 秋 冬
chūn
◇春
ěr yǎ yuē: chūn wèi qīng yáng, yī yuē fā shēng.
《尔雅》曰:春为青阳,一曰发生。
shàng shū yuē: yín bīn chū rì, píng zhì dōng zuò, rì zhōng xīng niǎo, yǐ yīn zhòng chūn.
《尚书》曰:寅宾出日,平秩东作,日中星鸟,以殷仲春。
lǐ jì yuè lìng yuē: mèng chūn zhī yuè, dōng fēng jiě dòng, zhé chóng shǐ zhèn, yú shàng bīng, tǎ jì yú, hóng yàn lái, nǎi zé yuán chén, tiān zǐ gōng gēng dì jí, shì yuè yě, tiān qì xià jiàng, dì qì shàng téng, tiān dì hé tóng, cǎo mù méng dòng, zhòng chūn zhī yuè, táo shǐ huá, cāng gēng míng, yīng huà wéi jiū, shì yuè yě, xuán niǎo zhì zhī rì, sì yú gāo méi, jì chūn zhī yuè, tóng shǐ huá, hóng shǐ jiàn, píng shǐ shēng, zhōu mù fù zhōu, wǔ fù wǔ fǎn, tiān zǐ shǐ chéng zhōu, bù dé xíng huì, míng jiū fú qí yǔ, dài shèng jiàng yú sāng.
《礼记月令》曰:孟春之月,东风解冻,蛰虫始振,鱼上冰,獭祭鱼,鸿雁来,乃择元辰,天子躬耕帝籍,是月也,天气下降,地气上腾,天地和同,草木萌动,仲春之月,桃始华,仓庚鸣,鹰化为鸠,是月也,玄鸟至之日,祀于高禖,季春之月,桐始华,虹始见,萍始生,舟牧覆舟,五覆五反,天子始乘舟,布德行惠,鸣鸠拂其羽,戴胜降于桑。
zhōu lǐ yuē: zhòng chūn zhào hòu, lǜ wài nèi mìng fù, shǐ cán yú běi jiāo, shuài liù gōng zhī fū rén, shēng zhǒng lù zhī zhǒng ér xiàn zhī yú wáng.
《周礼》曰:仲春诏后,率外内命妇,始蚕于北郊,帅六宫之夫人,生穜稑之种而献之于王。
shì míng yuē: chūn zhī wèi yán chǔn yě, wù chǔn ér shēng.
《释名》曰:春之为言蠢也,物蠢而生。
shī zǐ yuē: chūn wèi zhōng, dōng fāng wèi chūn, chūn, dòng yě, shì gù niǎo shòu yùn níng, cǎo mù huá shēng, wàn wù xián suì, zhōng zhī zhì.
《尸子》曰:春为忠,东方为春,春,动也,是故鸟兽孕宁,草木华生,万物咸遂,忠之至。
shàng shū dà chuán yuē: dōng fāng zhě, dòng fāng yě, wù zhī dòng yě, hé yǐ wèi zhī chūn, chūn, chū yě, wù zhī chū, gù wèi dōng fāng chūn yě.
《尚书大传》曰:东方者,动方也,物之动也,何以谓之春,春,出也,物之出,故谓东方春也。
zhōu guān yuē: luó shì, zhòng chūn luó chūn niǎo, xiàn jiū, yǐ yǎng lǎo yě.
《周官》曰:罗氏,仲春罗春鸟,献鸠,以养老也。
yì wěi tōng guà yàn yuē: zhèn, dōng fāng yě, zhǔ chūn fēn, rì chū qīng qì, chū zhí zhèn, cǐ zhèng qì chū yě, qì chū yòu, wàn wù bàn sǐ, qì chū zuǒ, jiāo lóng chū, zhèn qì bù zhì, zé suì zhōng shǎo léi, wàn wù huá ér bù shí, rén mín jí rè, yīng zài qí chōng.
《易纬通卦验》曰:震,东方也,主春分,日出青气,出直震,此正气出也,气出右,万物半死,气出左,蛟龙出,震气不至,则岁中少雷,万物华而不实,人民疾热,应在其冲。
yòu yuē: lì chūn tiáo fēng zhì, zhì gòu, jī rǔ, bīng jiě, yáng liǔ jīn, chūn fēn míng shù fēng zhì, léi yǔ xíng, táo lǐ huá.
又曰:立春条风至,雉雊,鸡乳,冰解,杨柳津,春分明庶风至,雷雨行,桃李华。
máo shī yuē: chūn rì zài yáng, yǒu míng cāng gēng, chūn rì chí chí, cǎi fán qí qí, nǚ xīn shāng bēi, dài jí gōng zǐ tóng guī.
《毛诗》曰:春日载阳,有鸣仓庚,春日迟迟,采蘩祁祁,女心伤悲,迨及公子同归。
shàng shū wěi yuē: dōng fāng chūn, lóng fáng wèi, qí guī rén, hǎo shēng bù zéi.
《尚书纬》曰:东方春,龙房位,其规仁,好生不贼。
zhuāng zǐ yuē: chūn qì fā ér bǎi cǎo shēng, zhèng dé qiū ér wàn bǎo chéng, fū chūn yǔ qiū, qǐ dé ér rán zāi, tiān dào yǐ xíng yǐ.
《庄子》曰:春气发而百草生,正得秋而万宝成,夫春与秋,岂得而然哉,天道已行矣。
xiào jīng wěi yuē: zhōu tiān qī héng liù jiān, yuē lì chūn, hòu shí wǔ rì, dòu zhǐ yín, wèi yǔ shuǐ, hòu shí wǔ rì, dòu zhǐ jia, wèi jīng zhé, hòu shí wǔ rì, dòu zhǐ mǎo, wèi chūn fēn, hòu shí wǔ rì, dòu zhǐ yǐ, wèi qīng míng, hòu shí wǔ rì, dòu zhǐ chén, wèi gǔ yǔ.
《孝经纬》曰:周天七衡六间,曰立春,后十五日,斗指寅,为雨水,后十五日,斗指甲,为惊蛰,后十五日,斗指卯,为春分,后十五日,斗指乙,为清明,后十五日,斗指辰,为穀雨。
lún yǔ yuē: mù chūn zhě, chūn fú jì chéng, guān zhě wǔ liù rén, tóng zǐ liù qī rén, yù hū yí, fēng hū wǔ yú, yǒng ér guī.
《论语》曰:暮春者,春服既成,冠者五六人,童子六七人,浴乎沂,风乎舞雩,咏而归。
lǎo zǐ yuē: zhòng rén xī xī, ruò xiǎng dà láo, rú dé chūn tái.
《老子》曰:众人熙熙,若享大牢,如登春台。
huái nán zǐ yuē: chūn nǚ bēi, qiū shì āi, zhī wù huà yǐ.
《淮南子》曰:春女悲,秋士哀,知物化矣。
yòu yuē: nǚ yí gǔ gē, yǐ sī tiān hé, yǐ yǎng bǎi gǔ qín shòu cǎo mù. nǚ yí, zhǔ chūn xià zhǎng yǎng zhī shén.
又曰:女夷鼓歌,以司天和,以养百穀禽兽草木。[女夷,主春夏长养之神。]
yòu yuē: mèng chūn zhī yuè, dōng gōng yù nǚ qīng sè, yī qīng cǎi, gǔ qín sè.
又曰:孟春之月,东宫御女青色,衣青采,鼓琴瑟。
shuō yuàn yuē: guǎn zhòng yuē: wú qióng bì yǐ, wú bù néng yǐ chūn fēng fēng rén, bù néng yǐ xià yǔ yǔ rén, wú qióng bì yǐ.
《说苑》曰:管仲曰:吾穷必矣,吾不能以春风风人,不能以夏雨雨人,吾穷必矣。
jīng fáng zhàn yuē: chūn dāng tuì tān cán, jìn róu liáng, xù yòu gū, zhèn bù zú, qiú yǐn shì, zé wàn wù yīng jié ér shēng, suí qì ér zhǎng, suǒ wèi chūn lìng yě.
《京房占》曰:春当退贪残,进柔良,恤幼孤,赈不足,求隐士,则万物应节而生,随气而长,所谓春令也。
yòu yuē: zhēng yuè jiàn yín, lǜ wèi tài cù, jī zhì zī wěi, zhāo yáo shēng jù, shǎo yáng jiě dòng, qí qì wēn róu, nì zhī zé hán.
又曰:正月建寅,律为太蔟,鸡雉孳尾,招摇生聚,少阳解冻,其气温柔,逆之则寒。
bái hǔ tōng yuē: jià qǔ yǐ chūn hé yě, chūn tiān dì jiāo tōng, wù shǐ shēng, yīn yáng jiāo jiē zhī shí yě.
《白虎通》曰:嫁娶以春何也,春天地交通,物始生,阴阳交接之时也。
lín hǎi yì wù zhì yuē: tí xī, yī míng tián juān, chūn sān yuè míng, zhòu yè bù zhǐ, yīn shēng zì hū, sú yán qǔ méi zǐ, tú qí kǒu liǎng biān jiē chì, shàng tiān zì yán qǐ sī, tài píng yù lǎn shí jiǔ zuò ēn. zhì dāng mài yù lǎn zuò lù. zi shú, míng nǎi zhǐ ěr.
《临海异物志》曰:鶗窸,一名田鹃,春三月鸣,昼夜不止,音声自呼,俗言取梅子,涂其口两边皆赤,上天自言乞思,[《太平御览》十九作恩。]至当麦[御览作陆。]子熟,鸣乃止耳。
hàn shū yuē: mèng chūn zhī yuè, qún jū zhě jiāng sàn, xíng rén zhèn mù duó xùn yú lù, yǐ cǎi shī, xiàn zhī tài shī, bǐ qí yīn lǜ, yǐ wén yú tiān zǐ.
《汉书》曰:孟春之月,群居者将散,行人振木铎徇於路,以采诗,献之太师,比其音律,以闻於天子。
dōng guān hàn jì yuē: liáng hóng jiāng zhī kuài jī, zuò shī yuē: wéi jì chūn xī huá sè, mài hán jīn xī fāng xiù.
《东观汉记》曰:梁鸿将之会稽,作诗曰:维季春兮华色,麦含金兮方秀。
xù hàn lǐ yí zhì yuē: lì chūn zhī rì, jīng dū bǎi guān, jiē yī qīng yī, lì qīng fān, shī tǔ niú gēng rén yú mén wài.
《续汉礼仪志》曰:立春之日,京都百官,皆衣青衣,立青幡,施土牛耕人于门外。
yòu yuē: lì chūn zhī rì, xià kuān dà shū yuē: fāng chūn dōng zuò, jìng shǐ shèn wēi, zuì shū sǐ, qiě wù àn yàn, jiē xū mài qiū, tuì tān cán, jìn róu liáng.
又曰:立春之日,下宽大书曰:方春东作,敬始慎微,罪殊死,且勿案验,皆须麦秋,退贪残,进柔良。
bó wù zhì yuē: sòng guó yǒu tián fū, cháng yī fén yūn yǐ guò dōng, jì chūn dōng zuò, zì bào yú rì, bù zhī tiān xià zhī yǒu guǎng shà ào shì, mián kuàng hú háo, gù qí qī yuē: fù rì zhī xuān, rén mò zhī zhě, yǐ xiàn wú jūn, jiāng yǒu shǎng.
《博物志》曰:宋国有田夫,常衣黂缊以过冬,暨春东作,自暴於日,不知天下之有广厦隩室,绵纊狐貉,顾其妻曰:负日之暄,人莫知者,以献吾君,将有赏。
chǔ cí yuē: xiàn suì fā chūn xī, mì wú nán zhēng, lù píng qí yè xī bái zhǐ shēng, zhàn zhàn jiāng shuǐ xī shàng yǒu fēng, mù jí qiān lǐ xī shāng chūn xīn.
《楚辞》曰:献岁发春兮,汨吾南征,菉蘋齐叶兮白芷生,湛湛江水兮上有枫,目极千里兮伤春心。
yòu yuē: kāi chūn fā chǔ cí jiǔ zhāng fā xià yǒu suì zì. xī, bái rì chū zhī yōu yōu, wú qiě dàng zhì ér yú lè xī, zūn jiāng xià yǐ yú yōu.
又曰:开春发[楚辞九章发下有岁字。]兮,白日出之悠悠,吾且荡志而愉乐兮,遵江夏以娱忧。
yòu yuē: wáng sūn yóu xī bù guī, chūn cǎo shēng xī qī qī.
又曰:王孙游兮不归,春草生兮萋萋。
yòu yuē: qīng chūn shòu xiè bái rì zhāo, chūn qì fèn fā wàn wù jù.
又曰:青春受谢白日昭,春气奋发万物遽。
shī jìn lù jī shī yuē: jié yùn tóng kě bēi, mò ruò chūn qì shén, hé fēng wèi jí yù, yí liáng qīng qiě lǐn.
【诗】晋陆机诗曰:节运同可悲,莫若春气甚,和风未及燠,遗凉清且凛。
jìn zhāng xié zá shī yuē: dà hào qǐ dōng jié, chūn jiāo lǐ qīng zhī, yīng huà rì yè fēn, léi dòng hán shǔ lí, fēi zé xǐ dōng tiáo, fú biāo jiě chūn sī, cǎi hóng yīng gāo yún, wén qiú míng yīn chí, chōng qì shàn jiǔ yín, cāng shēng yǎn sì chuí, shí zhì wàn shí chéng, huà zhōu tiān dì yí.
晋张协杂诗曰:大昊启东节,春郊礼青祗,鹰化日夜分,雷动寒暑离,飞泽洗冬条,浮飚解春澌,采虹缨高云,文虬鸣阴池,冲气扇九垠,苍生衍四垂,时至万实成,化周天地移。
jìn guō pú shī yuē: qīng yáng chàng hé qì, gǔ fēng mù yǐ wēn, yīng chǎi yè lín huì, kūn chóng xián qǐ mén, gāo tái lín xùn liú, sì zuò liè wáng sūn, yǔ gài tíng yún yīn, cuì yù yìng yù zūn.
晋郭璞诗曰:青阳畅和气,谷风穆以温,英茝晔林薈,昆虫咸启门,高台临迅流,四坐列王孙,羽盖停云阴,翠郁映玉樽。
jìn gù kǎi zhī shén qíng shī yuē: chūn shuǐ mǎn sì zé, xià yún duō qí fēng, qiū yuè yáng míng huī, dōng lǐng xiù hán sōng. zhāi jù.
晋顾凯之神情诗曰:春水满四泽,夏云多奇峰,秋月扬明辉,冬岭秀寒松。[摘句。]
liáng jiǎn wén dì chūn rì xiǎng shàng lín shī yuē: chūn fēng běn zì qí, yáng liǔ zuì xiāng yí, liǔ yè héng zhe dì, yáng huā hǎo shàng chuī, chǔ chù chūn xīn dòng, cháng xī guāng yīn yí, xī jīng dǒng xián guǎn, nán wǎn xí dōu àn jù xiāng yáng jì, dàng zuò yù. chí, háng jiān yú gòng lè, táo shàng niǎo xiāng kuī, xiāng chē yún mǔ xiǎn, jué mǎ huáng jīn jī.
梁简文帝春日想上林诗曰:春风本自奇,杨柳最相宜,柳叶恒著地,杨花好上吹,处处春心动,常惜光阴移,西京董贤馆,南宛习都[按据襄阳记,当作郁。]池,行间鱼共乐,桃上鸟相窥,香车云母幰,駃马黄金羁。
yòu wǎn chūn shí shī yuē: zǐ lán yè chū mǎn, jiāo yīng nòng bù xī, shí dūn hái shì shòu, luó zhǎng gèng shèng yī, shuǐ dòng wén yáo jù, shān míng yǎ niǎo fēi, zhǔ pú biàn xīn jié, yán tóng zhǎng jiù wéi, fēng huā luò wèi yǐ, shān zhāi kāi yè fēi.
又晚春时诗曰:紫兰叶初满,娇莺弄不稀,石蹲还似兽,萝长更胜衣,水冻文鳐聚,山瞑雅鸟飞,渚蒲变新节,岩桐长旧围,风花落未已,山斋开夜扉。
yòu chūn rì kàn méi shī yuē: zuó rì kàn méi shù, xīn huā yǐ zì shēng, jīn dàn wén chūn niǎo, hé chì liǎng sān shēng, dòng jiě chí kāi lù, yún chuān tiān bàn qíng, yóu xīn bù yīng dòng, wèi cǐ yù féng yíng.
又春日看梅诗曰:昨日看梅树,新花已自生,今旦闻春鸟,何啻两三声,冻解池开渌,云穿天半晴,游心不应动,为此欲逢迎。
yòu wǎn rì hòu táng shī yuē: màn yīn tōng bì qì, rì yǐng dù chéng yú, àn liǔ chuí zhǎng yè, chuāng táo luò xì fū, huā liú jiá dié fěn, zhú yì qīng tíng zhū, shǎng xīn wú yǔ gòng, rǎn hàn dú chí chú.
又晚日后堂诗曰:幔阴通碧砌,日影度城隅,岸柳垂长叶,窗桃落细跗,花留蛱蝶粉,竹翳蜻蜓珠,赏心无与共,染翰独踟蹰。
yòu chūn rì shī yuē: huā kāi jǐ qiān yè, shuǐ fù shù zhòng yī, dié yáng yíng kōng wǔ, yàn zuò tóng xīn fēi, gē yāo nòng qū bà, zhèng nǚ xié qín guī.
又春日诗曰:花开几千叶,水覆数重衣,蝶飏萦空舞,燕作同心飞,歌妖弄曲罢,郑女挟琴归。
yòu chūn rì shī yuē: nián hái lè yīng mǎn, chūn guī sī fù shēng, táo hán kě lián zǐ, liǔ fā duàn cháng qíng, luò huā suí yàn rù, yóu sī dài dié jīng, hán dān gē guǎn dì, jiàn xǔ yù liú qíng.
又春日诗曰:年还乐应满,春归思复生,桃含可怜紫,柳发断肠情,落花随燕入,游丝带蝶惊,邯郸歌管地,见许欲留情。
liáng yuán dì chūn rì shī yuē: chūn hái chūn jié měi, chūn rì chūn fēng guò, chūn xīn rì rì yì, chūn qíng chǔ chù duō, chǔ chù chūn fāng dòng, rì rì chūn qín biàn, chūn yì chūn yǐ fán, chūn rén chūn bú jiàn, bú jiàn huái chūn rén, tú wàng chūn guāng xīn, chūn chóu chūn zì jié, chūn jié jù néng shēn, yù dào chūn yuán qù, fù yì chūn shí rén, chūn rén jìng hé zài, kōng shuǎng shàng chūn qī, dú niàn chūn huā luò, hái shì xī chūn shí.
梁元帝春日诗曰:春还春节美,春日春风过,春心日日异,春情处处多,处处春芳动,日日春禽变,春意春已繁,春人春不见,不见怀春人,徒望春光新,春愁春自结,春结讵能申,欲道春园趣,复忆春时人,春人竟何在,空爽上春期,独念春花落,还似昔春时。
liáng shěn yuē yǒng chūn chū shī yuē: fú dào mì yáng chūn, xiāng jiāng gòng xié shǒu, cǎo sè yóu zì féi, lín zhōng dōu wèi yǒu, wú shì zhú méi huā, kōng jiāo xìn yáng liǔ, qiě fù guī qù lái, hán qíng jì bēi jiǔ.
梁沈约咏春初诗曰:扶道觅阳春,相将共携手,草色犹自腓,林中都未有,无事逐梅花,空交信杨柳,且复归去来,含情寄杯酒。
yòu chūn yǒng yuē: yáng liǔ luàn rú sī, qǐ luó bù zì chí, chūn cǎo fù huáng lǜ, kè xīn shāng cǐ shí, qīng tái yǐ jié wěi, bì shuǐ fù yíng qí, rì huá zhào zhào sè, fēng xīn dòng yàn jī, jīn zhōng wàn xíng lèi, gù shì yī xiāng sī.
又春咏曰:杨柳乱如丝,绮罗不自持,春草复黄绿,客心伤此时,青苔已结洧,碧水复盈淇,日华照赵瑟,风心动燕姬,襟中万行泪,故是一相思。
liáng wú yún àn dàng zuò jūn, hòu tóng. chūn shī yuē: chūn cóng hé chǔ lái, fú shuǐ fù jīng méi, yún zhāng qīng suǒ tà, fēng chuī chéng lù tái, měi rén gé qiān lǐ, luó wéi bì bù kāi, wú yóu de gòng yǔ, kōng duì xiāng sī bēi.
梁吴筠[按当作均,后同。]春诗曰:春从何处来,拂水复惊梅,云彰青琐闼,风吹承露台,美人隔千里,罗帷闭不开,无由得共语,空对相思杯。
liáng wáng sēng rú jì xiāng yǒu shī yuē: lǚ xīn yǐ duō hèn, chūn zhì shàng lí qún, cuì zhī jié xié yǐng, lǜ shuǐ sàn yuán wén, xì yú liǎng xiāng gù, yóu niǎo bàn cáng yún, hé shí bù mǐn mò, shì rì zuì sī jūn.
梁王僧孺寄乡友诗曰:旅心已多恨,春至尚离群,翠枝结斜影,绿水散圆文,戏鱼两相顾,游鸟半藏云,何时不悯默,是日最思君。
yòu chūn sī jué jù shī yuē: xuě bà zhī jí qīng, bīng kāi shuǐ biàn lǜ, fù wén huáng niǎo shēng, quán zuò xiāng sī qǔ.
又春思绝句诗曰:雪罢枝即青,冰开水便绿,复闻黄鸟声,全作相思曲。
liáng xiāo zi fàn chūn wàng gǔ yì shī yuē: guāng jǐng xié hàn gōng, héng liáng zhào cǎi hóng, chūn qíng jì liǔ sè, niǎo yǔ chū méi zhōng, fēn yūn guī lǐ sī, wēi yí shuǐ shàng fēng, luò huā tú rù hù, hé jiě qiè chuáng kōng.
梁萧子范春望古意诗曰:光景斜汉宫,横梁照采虹,春情寄柳色,鸟语出梅中,氛氲闺里思,逶迤水上风,落花徒入户,何解妾床空。
liáng wáng yún chūn rì shī yuē: jīn dī cǎo fēi jiù, yù chí quán yǐ xīn, fēng shēng shì yáng yuán é niú, jù féng xiào běn gǎi. jiǎo, yún shàng ruò yú lín, yōu guī duō yuàn sī, tíng zhī zuò jiāo chūn, fāng huá jì líng luò, fāng zuò xiàng yú rén.
梁王筠春日诗曰:金堤草非旧,玉池泉已新,风生似羊[原讹牛,据冯校本改。]角,云上若鱼鳞,幽闺多怨思,停织坐娇春,芳华既零落,方作向隅人。
liáng xiāo zhèn chūn rì yí liú xiào chuò shī yuē: jiàn shuǐ chū liú bì, shān yīng zǎo fā hóng, xīn qín zhēng nòng xiǎng, luò ruǐ luàn cóng fēng, fú yán duō ruǎn gàn, yìng hù xī huā cóng, shuí yún xiāng qù yuǎn, chuí liǔ duì gāo tóng.
梁萧瑱春日贻刘孝绰诗曰:涧水初流碧,山樱早发红,新禽争弄响,落蕊乱从风,拂筵多软幹,映户悉花丛,谁云相去远,垂柳对高桐。
liáng yǔ jiān wú shī yuē: táo hóng liǔ xù bái, zhào rì fù suí fēng, yǐng chū zhū chéng wài, xiāng guī qīng diàn zhōng, shuǐ yìng jì shēng zhú, shān héng bàn sǐ tóng, bān wén zhī wò zhòng, nuò zhá kuì cái kōng.
梁庾肩吾诗曰:桃红柳絮白,照日复随风,影出朱城外,香归青殿中,水映寄生竹,山横半死桐,颁文知渥重,搦札愧才空。
liáng bào quán fèng hé xiāng dōng wáng chūn rì shī yuē: xīn yàn shǐ xīn guī, xīn dié fù xīn fēi, xīn huā mǎn xīn shù, xīn yuè lì xīn huī, xīn guāng xīn qì zǎo, xīn wàng xīn yíng bào, xīn shuǐ xīn lǜ fú, xīn qín xīn tīng hǎo, xīn jǐng zì xīn hái, xīn yè fù xīn pān, xīn zhī suī kě jié, xīn chóu jù jiě yán, xīn sī dú fēn yūn, xīn zhī bù kě wén, xīn shàn rú xīn yuè, xīn gài xué xīn yún, xīn luò lián zhū lèi, xīn diǎn shí liú qún.
梁鲍泉奉和湘东王春日诗曰:新燕始新归,新蝶复新飞,新花满新树,新月丽新辉,新光新气早,新望新盈抱,新水新绿浮,新禽新听好,新景自新还,新叶复新攀,新枝虽可结,新愁讵解颜,新思独氛氲,新知不可闻,新扇如新月,新盖学新云,新落连珠泪,新点石榴裙。
liáng wén rén qiàn chūn rì shī yuē: gāo tái dòng chūn sè, qīng chí yìng rì huá, lǜ kuí xiàng guāng zhuǎn, cuì liǔ zhú fēng xié, lín yǒu míng xīn niǎo, yuán duō duó mù huā, xiāng yǔ xián zhī jié, tàn zi dú lí jiā.
梁闻人蒨春日诗曰:高台动春色,清池映日华,绿葵向光转,翠柳逐风斜,林有鸣心鸟,园多夺目花,相与咸知节,叹子独离家。
zhōu yǔ xìn yǒng chūn shī yuē: zuó yè niǎo shēng chūn, jīng míng dòng sì lín, jīn zhāo méi shù xià, dìng yǒu yǒng huā rén, liú xīng fú jiǔ fàn, sù zhèn rào bēi chún, hé láo yī piàn yǔ, huàn zuò yáng tái shén.
周庾信咏春诗曰:昨夜鸟声春,惊鸣动四邻,今朝梅树下,定有咏花人,流星浮酒泛,粟瑱绕杯唇,何劳一片雨,唤作阳台神。
yòu yuē: xiāo yáo yóu guì yuàn, jì jué xiǎng táo yuán, xiá shí fēn huā jìng, cháng qiáo yìng shuǐ mén, guǎn shēng jīng bǎi niǎo, rén yī xiāng yī yuán, dìng zhī huān wèi zú, héng qín zuò shù gēn.
又曰:逍遥游桂苑,寂绝想桃源,狭石分花迳,长桥映水门,管声惊百鸟,人衣香一园,定知欢未足,横琴坐树根。
chén xú líng shī yuē: àn yān qǐ mù sè, àn shuǐ dài xié huī, jìng xiá héng zhī dù, lián yáo jīng yàn fēi, luò huā chéng bù lǚ, liú jiàn xiě xíng yī, hé shū jiǔ zhī gài, bó mù dòng tíng guī.
陈徐陵诗曰:岸烟起暮色,岸水带斜晖,迳狭横枝度,帘摇惊燕飞,落花承步履,流涧写行衣,何殊九芝盖,薄暮洞庭归。
suí jiāng zǒng shān tíng chūn shī yuē: xǐ mù wéi wǔ rì, qī chí zài yī qiū, gǔ zhā héng jìn jiàn, wēi shí sǒng qián zhōu, fēng lǜ kāi hé liǔ, chí hóng zhào hǎi liú, yě huā níng dài huì, shān chóng jù shí qiū, rén shēng fù néng jǐ, yè zhú fēi zhǎng yóu.
隋江总山庭春诗曰:洗沐唯五日,栖迟在一丘,古楂横近涧,危石耸前洲,峰绿开河柳,池红照海榴,野花宁待晦,山虫讵识秋,人生复能几,夜烛非长游。
fù jìn fù xuán yáng chūn fù yuē: xū xīn dìng hū hūn zhōng, lóng xīng zhèng hū chūn chén, jiā gōu máng zhī tǒng shí, xuān tài hào zhī wēi shén, sù bīng jiě ér tài yè qià, xuán tǎ jì ér yàn běi zhēng, yōu zhé chǔn dòng, wàn wù lè shēng, yī yī yáng liǔ, piān piān fú píng, táo zhī yāo yāo, zhuó zhuó qí róng, fán huá yè ér yào yě, wěi fēn pā ér yáng yīng, què yíng cháo yú gāo shù, yàn xián ní yú guǎng tíng, dǔ dài shèng zhī zhǐ sāng, líng bù gǔ zhī chén míng, xí xí gǔ fēng, yáng yáng lǜ quán, dān xiá héng jǐng, wén hóng jìng tiān.
【赋】晋傅玄阳春赋曰:虚心定乎昏中,龙星正乎春辰,嘉勾芒之统时,宣太皞之威神,素冰解而泰液洽,玄獭祭而雁北征,幽蛰蠢动,万物乐生,依依杨柳,翩翩浮萍,桃之夭夭,灼灼其荣,繁华烨而燿野,炜芬葩而扬英,鹊营巢於高树,燕衔泥於广庭,睹戴胜之止桑,聆布穀之晨鸣,习习谷风,洋洋绿泉,丹霞横景,文虹竟天。
jìn zhàn fāng shēng huái chūn fù yuē: fū róng diāo zhī gǎn rén, yóu sè xiàng zhī zài jìng, shì suí huà ér qiān huí, xīn wú zhǔ ér xū yìng, miǎn qiū lín ér qíng bēi, yóu chūn zé ér xīn nǜ, suī sì shí zhī píng fēn, hé yáng jié zhī qīng shū, rì wǎn luán yǐ shū hé, qì yǒu rén ér wú sù, léi fā xiāng yú nán shān, yǔ jiàn zé yú sì míng, qǐ qián zhé yú jiǔ quán, shōu líng shé yú tiān tíng, xiū hóng huàn lǜ yǐ dōng jiǒng, yōu jiàn pàn bīng ér liú qīng, hóng piāo hé yú guī fēng, yàn xián ní ér lái zhēng, zhì niǎo gǎn rén ér gé xìng, tí xī chéng huà ér biàn shēng, mài péng péng ér hán xiù, sāng ǎi ǎi ér fū róng.
晋湛方生怀春赋曰:夫荣彫之感人,犹色象之在镜,事随化而迁回,心无主而虚映,眄秋林而情悲,游春泽而心恧,虽四时之平分,何阳节之清淑,日婉娈以舒和,气有仁而无肃,雷发乡於南山,雨渐泽於四溟,启潜蛰於九泉,收灵蛇於天庭,修虹焕绿以东冏,幽涧泮冰而流清,鸿飘翮於归风,燕衔泥而来征,鸷鸟感仁而革性,鶗窸乘化而变声,麦芃芃而含秀,桑蔼蔼而敷荣。
zhōu yǔ xìn chūn fù yuē: yí chūn yuàn zhōng chūn yǐ guī, pī xiāng diàn lǐ zuò chūn yī, xīn nián niǎo shēng qiān zhǒng zhuàn, èr yuè yáng huā mǎn lù fēi, hé yáng yī xiàn bìng shì huā, jīn gǔ cóng lái mǎn yuán shù, yī cóng xiāng cǎo zú ài rén, shù chǐ yóu sī jí héng lù, tái shǐ lǜ ér cáng yú, mài cái qīng ér fù zhì, chuī xiāo nòng yù zhī tái, míng pèi líng bō zhī shuǐ, yí qī lǐ zhī jiā fù, rù xīn fēng ér jiǔ měi, shí liú liáo fàn, pú táo pō pēi, fú róng yù wǎn, lián zǐ jīn bēi, xīn yá zhú sǔn, xì hé yáng méi, lǜ zhū pěng qín zhì, wén jūn sòng jiǔ lái, yù guǎn chū diào, míng xián zàn fǔ, yáng chūn lǜ shuǐ zhī qū, duì fèng huí luán zhī wǔ, gèng zhì shēng huáng, hái yí zhēng zhù, yuè rù gē shàn, huā chéng jié gǔ, xié lǜ dū wèi, shè zhì zhōng láng, tíng chē xiǎo yuàn, lián qí zhǎng yáng, jīn ān shǐ bèi, zhè yuè xīn zhāng, fú chén kàn mǎ liè, fēn péng rù shè táng, mǎ shì tiān chí zhī lóng zhǒng, dài nǎi jīng shān zhī yù liáng, yàn jǐn ān tiān lù, xīn líng zhī fèng huáng, sān rì qǔ shuǐ xiàng hé jīn, rì wǎn hé biān duō jiě shén, shù xià liú bēi kè, shā tóu dù shuǐ rén, lòu báo zhǎi shān xiù, chuān zhū tiē lǐng jīn, bǎi zhàng shān tóu rì yù xié, sān bū wèi zuì mò huán jiā, chí zhōng shuǐ yǐng xuán shèng jìng, wū lǐ yī xiāng bù rú huā.
周庾信春赋曰:宜春苑中春已归,披香殿里作春衣,新年鸟声千种啭,二月杨花满路飞,河阳一县并是花,金谷从来满园树,一丛香草足碍人,数尺游丝即横路,苔始绿而藏鱼,麦才青而覆雉,吹箫弄玉之台,鸣珮陵波之水,移戚里之家富,入新丰而酒美,石榴聊泛,蒲桃酦醅,芙蓉玉碗,莲子金杯,新芽竹笋,细核杨梅,绿珠捧琴至,文君送酒来,玉管初调,鸣弦暂抚,阳春绿水之曲,对凤回鸾之舞,更炙笙簧,还移筝柱,月入歌扇,花承节鼓,协律都尉,射雉中郎,停车小苑,连骑长杨,金鞍始被,柘月新张,拂尘看马埒,分朋入射堂,马是天池之龙种,带乃荆山之玉梁,艳锦安天鹿,新绫织凤皇,三日曲水向河津,日晚河边多解神,树下流杯客,沙头度水人,镂薄窄衫袖,穿珠帖领巾,百丈山头日欲斜,三晡未醉莫还家,池中水影悬胜镜,屋里衣香不如花。
jìn xià hóu zhàn chūn kě lè yuē: chūn kě lè xī, lè dōng zuò zhī liáng shí, jiā xīn tián zhī qǐ lái, yuè zhōng chóu zhī fā zāi, sāng rǎn rǎn yǐ fèn tiáo, mài suì suì yǐ yáng xiù, zé miáo yì zhǔ, yuán huì yào fù, chūn kě lè xī, lè chóng lù zhī kě yú, dēng yí gāng yǐ huí tiào, chāo jiǎo jià hū shān yú, zhuì zá huá yǐ wéi gài, jí fán ruí yǐ shì shang, sàn fēng yī zhī fù qì, nà jí huái zhī qián fāng, yīng jiāo jiāo yǐ nòng yīn, cuì xuān xuān yǐ qīng xiáng, zhāo jūn zǐ yǐ xié lè, xié shū rén yǐ wēi xíng.
晋夏侯湛春可乐曰:春可乐兮,乐东作之良时,嘉新田之启莱,悦中畴之发菑,桑冉冉以奋条,麦遂遂以扬秀,泽苗翳渚,原卉耀阜,春可乐兮,乐崇陆之可娱,登夷冈以回眺,超矫驾乎山嵎,缀杂华以为盖,集繁蕤以饰裳,散风衣之馥气,纳戢怀之潜芳,鹦交交以弄音,翠翾翾以轻翔,招君子以偕乐,携淑人以微行。
jìn wáng yì chūn kě lè yuē: chūn kě lè xī, lè mèng yuè zhī chū yáng, bīng pàn huàn yǐ wēi liú, tǔ mào jué ér jiě gāng. yě xuān huì yǐ huī lǜ, shān cōng qiàn yǐ fā cāng.
晋王廙春可乐曰:春可乐兮,乐孟月之初阳,冰泮涣以微流,土冒橛而解刚。野暄卉以挥绿,山葱蒨以发苍。
jìn lǐ yóng bēi sì shí yuē: bēi chūn rì xī, bēi yáng zé zhī fāng xuān, jiàn líng wēi yǐ yán zhé, kòu dōng zhèn ér xiǎng tiān. bù hé qì zhī yān yūn, shū lǎng jǐng zhī shū xiān, yún xìng zī yú xiù shí, biāo míng kē yú chóng shān, píng gāo miǎo mǎng, zhōng lín cōng qīng, yě mǎ fēi jiàn, chén hóng chuí jīng, yáng yàn nán cú, yīn yàn běi zhēng, sù huá hào hào, dān xiù yíng yíng.
晋李颙悲四时曰:悲春日兮,悲阳泽之方宣,建灵威以延蛰,叩东震而响天。布和气之烟煴,舒朗景之淑鲜,云兴滋於秀石,飚鸣柯於崇山,平皋眇莽,中林葱青,野马飞涧,晨虹垂旌,阳燕南徂,阴雁北征,素华浩浩,丹秀荧荧。
xià
◇夏
ěr yǎ yuē: xià wèi zhū míng, yī yuē zhǎng yíng.
《尔雅》曰:夏为朱明,一曰长嬴。
shī zǐ yuē: xià wéi lè, nán fāng wèi xià, xià, xìng yě, nán, rèn yě, shì gù wàn wù mò bù rèn xìng, fān zhí chōng yíng, lè zhī zhì yě.
《尸子》曰:夏为乐,南方为夏,夏,兴也,南,任也,是故万物莫不任兴,蕃殖充盈,乐之至也。
shàng shū yuē: shēn mìng xī shū, zhái nán jiāo, rì yǒng xīng huǒ, yǐ zhèng zhòng xià, niǎo shòu xī gé.
《尚书》曰:申命羲叔,宅南交,日永星火,以正仲夏,鸟兽希革。
zhōu shū shí xùn yuē: xià zhì zhī rì, lù jiǎo jiě, tiáo shǐ míng, dà shǔ zhī rì, fǔ cǎo huà wéi yíng.
《周书·时训》曰:夏至之日,鹿角解,蜩始鸣,大暑之日,腐草化为萤。
lǐ jì yuē: mèng xià yuè, shèng dé zài huǒ, tiān zǐ yíng xià yú nán jiāo, hái fǎn, xíng shǎng, fēng zhū hóu, qìng cì suì xíng, mí cǎo sǐ, mài qiū zhì, duàn báo xíng, jué xiǎo zuì, zhòng xià zhī yuè, tiān zǐ xiū yǐ hán táo, xiān jiàn qǐn miào, rì cháng zhì, yīn yáng zhēng, jūn zǐ chù bì yǎn shēn, wú zào, chán shǐ míng, mù jǐn róng, kě yǐ jū gāo míng, kě yǐ yuǎn tiào wàng, kě yǐ shēng shān líng, kě yǐ chù tái xiè, jì xià zhī yuè, wēn fēng shǐ zhì, xī shuài jū bì, yīng nǎi xué xí, fǔ cǎo huà wéi yíng.
《礼记》曰:孟夏月,盛德在火,天子迎夏於南郊,还反,行赏,封诸侯,庆赐遂行,靡草死,麦秋至,断薄刑,决小罪,仲夏之月,天子羞以含桃,先荐寝庙,日长至,阴阳争,君子处必掩身,无躁,蝉始鸣,木槿荣,可以居高明,可以远眺望,可以升山陵,可以处台榭,季夏之月,温风始至,蟋蟀居壁,鹰乃学习,腐草化为萤。
yòu yuē: nán fāng zhě xià, xià zhī wèi yán jiǎ yě, yǎng zhī zhǎng zhī, jiǎ zhī rén yě.
又曰:南方者夏,夏之为言假也,养之长之,假之仁也。
shàng shū kǎo líng yào yuē: huǒ xīng wèi xià qī, zhuān yáng xiāng yù lǎn èr shí yī xiāng xià yǒu zhù zì. tóng jīng gǎn fú.
尚书考灵耀曰:火星为夏期,专阳相[御览二十一相下有助字。]同精感符。
yì tōng guà yàn yuē: lí, nán fāng yě, zhǔ xià, rì zhōng chì qì chū, zhí lí, cǐ zhèng qì, chū yòu, wàn wù bàn sǐ, qì chū zuǒ, chì dì qiān lǐ.
《易通卦验》曰:离,南方也,主夏,日中赤气出,直离,此正气,出右,万物半死,气出左,赤地千里。
shī hán shén wù yuē: cáo, dì chǔ jì xià zhī wèi, tǔ dì jìng jí, yīn zhōng zhēng, qí shēng qīng yǐ jí.
《诗含神雾》曰:曹,地处季夏之位,土地劲急,音中徵,其声清以急。
tài gōng jīn kuì yuē: zhòu cháng yǐ liù yuè liè yú xī tǔ, fā mín zhú qín, mín jiàn yuē: jīn liù yuè, tiān wù fù shī, dì wù zhǎng yǎng, jīn shèng xià fā mín zhú qín, ér yuán yuán xuán yú yě, jūn jiàn yī rì zhī miáo, ér mín bǎi rì bù shí, tiān zǐ shī dào, hòu bì wú fú, zhòu yǐ wéi yāo yán ér zhū zhī, hòu shù yuè, tiān bào fēng yǔ, fà wū zhé shù.
太公《金匮》曰:纣尝以六月猎於西土,发民逐禽,民谏曰:今六月,天务覆施,地务长养,今盛夏发民逐禽,而元元悬於野,君践一日之苗,而民百日不食,天子失道,后必无福,纣以为妖言而诛之,后数月,天暴风雨,发屋折树。
huáng lǎn yì lǐ yuē: xià zé yī chì yī, pèi chì yù, chéng chì lù, jià chì lóng, zài chì qí, yǐ yíng xià yú nán jiāo, qí jì. xiān shǔ yǔ jī, jū míng táng zhèng miào, qǐ nán hù.
皇览《逸礼》曰:夏则衣赤衣,佩赤玉,乘赤辂,驾赤龙,载赤旗,以迎夏於南郊,其祭。]先黍与鸡,居明堂正庙,启南户。
xiào jīng wěi, zhōu tiān qī héng liù jiān, yuē gǔ yǔ, hòu shí wǔ rì, dòu zhǐ wù, dōng nán wéi, wèi lì xià, hòu shí wǔ rì, dòu zhǐ jǐ, yǐ wéi xiǎo mǎn.
孝经纬,周天七衡六间,曰穀雨,后十五日,斗指戊,东南维,为立夏,后十五日,斗指己,以为小满。
guǎn zǐ yuē: xià zhì ér mài shú, tiān zǐ sì tài zōng, qí shèng yǐ mài, gǔ zhī shǐ yě.
《管子》曰:夏至而麦熟,天子祀太宗,其盛以麦,穀之始也。
huái nán zǐ yuē: mèng xià zhī yuè, nán gōng yù nǚ, chì sè chì yī, chuī yú shēng.
《淮南子》曰:孟夏之月,南宫御女,赤色赤衣,吹竽笙。
yòu yuē: zōu yǎn shì yàn huì wáng jìn zhōng, zuǒ yòu zèn zhī, wáng xì zhī, yǎng tiān ér kū, xià wǔ yuè, wèi zhī xià shuāng.
又曰:邹衍事燕惠王尽忠,左右谮之,王系之,仰天而哭,夏五月,为之下霜。
yòu yáng qì wèi huǒ, yīn qì wèi shuǐ, shuǐ shèng gù xià zhì wēn, huǒ shèng gù dōng zhì zào, bā chǐ zhī biǎo, jǐng xiū chǐ wǔ cùn, jǐng xiū zé yīn qì shèng, duǎn zé yáng qì shèng, yīn qì shèng zé wèi shuǐ, yáng qì shèng zé wèi hàn.
又阳气为火,阴气为水,水胜故夏至温,火胜故冬至燥,八尺之表,景修尺五寸,景修则阴气胜,短则阳气胜,阴气胜则为水,阳气胜则为旱。
wén zǐ yuē: zhèng shī yú xià, yíng huò nì xíng, xià zhèng bù shī, jiàng yǔ shí.
《文子》曰:政失於夏,荧惑逆行,夏政不失,降雨时。
xù hàn shū lǜ lì zhì yuē: rì xíng nán lù wèi zhī xià.
续汉书律历志曰:日行南陆谓之夏。
cài yōng dú duàn yuē: xià zhì yīn qì shǐ qǐ, mí lù jiě jiǎo, gù qǐn bīng gǔ, shēn yù níng, zhì yù jìng, gù bù tīng shì.
蔡邕《独断》曰:夏至阴气始起,麋鹿解角,故寝兵鼓,身欲宁,志欲静,故不听事。
xù hàn lǐ yí zhì yuē: xià zhì rì, jùn jǐng gǎi shuǐ, dōng zhì rì, zuān suì gǎi huǒ.
《续汉礼仪志》曰:夏至日,浚井改水,冬至日,钻燧改火。
wǔ jīng tōng yì yuē: xià zhì yīn shǐ dòng, wèi dá, gù qǐn bīng gǔ, bù shè zhèng shì, suǒ yǐ zhù yǎng yīn qì yě, yì yuē: xiān wáng yǐ zhì rì bì guān, hòu bù xǐng fāng, yǐ cǐ zhù zhī.
《五经通义》曰:夏至阴始动,未达,故寝兵鼓,不设政事,所以助养阴气也,易曰:先王以至日闭关,后不省方,以此助之。
chǔ cí yuē: tāo tāo mèng xià, cǎo mù mǎng mǎng.
《楚辞》曰:滔滔孟夏,草木莽莽。
yòu yuē: shōu huī tái zhī shèng xià.
又曰:收恢台之盛夏。
shī jìn guō pú shī yuē: xī hé pìn dān qú, zhū míng hè qí měng, róng fēng fú chén xiāo, yáng jīng yī hé jiǒng, xián yǔ jìng wú yú, duān zuò chóu rì yǒng.
【诗】晋郭璞诗曰:羲和聘丹衢,朱明赫其猛,融风拂晨霄,阳精一何冏,闲宇静无娱,端坐愁日永。
jìn lǐ yóng shī yuē: yán guāng càn nán míng, rù shǔ róng sān xià, dǎn yǔ duì zhòng yún yīn, pēng léng zhèn léi zhā.
晋李颙诗曰:炎光灿南溟,溽暑融三夏,黮{雨对}重云荫,砰棱震雷吒。
sòng yán yán zhī xià yè chéng cóng xiōng sàn qí shī yuē: yán tiān fāng āi yù, shǔ yàn què chén fēn, dú jìng quē yú zuò, lín táng duì xīng fēn, cè tīng fēng báo mù, yáo dì yuè kāi yún, yè chán dāng xià jí, yīn chóng xiān qiū wén, suì hòu chū guò bàn, quán huì qǐ jiǔ fēn.
宋颜延之夏夜呈从兄散骑诗曰:炎天方埃郁,暑晏阕尘纷,独静阙隅座,临堂对星分,侧听风薄木,遥睇月开云,夜蝉当夏急,阴虫先秋闻,岁候初过半,荃蕙岂久芬。
qí xiè tiǎo chū xià guǎn shī yuē: mài hòu shǐ qīng hé, liáng yǔ xiāo yán yù, hóng lián yáo ruò xìng, dān téng rào xīn zhú, wù sè yíng huái bào, fāng jià yú ěr mù.
齐谢朓出下馆诗曰:麦候始清和,凉雨销炎燠,红莲摇弱荇,丹藤绕新竹,物色盈怀抱,方驾娱耳目。
liáng xiāo zi fàn xià yè dú zuò shī yuē: jié xù zhí cú yán, zī xiāo zài sān fú, féng xuān zhù liáng qì, zhōng yán juàn fán yù, jì mò duì kōng chuāng, qīng shū lín yè zhú, chóng yīn luàn jiē cǎo, yíng guāng rào tíng mù, lián yuè dù xié huī, fēng huā qǐ yú fù, yī shāng nián zhì bà, zhǎng jiē shì bō sù.
梁萧子范夏夜独坐诗曰:节序值徂炎,兹宵在三伏,冯轩伫凉气,中筵倦烦燠,寂漠对空窗,清疏临夜竹,虫音乱阶草,萤光绕庭木,帘月渡斜辉,风花起馀馥,一伤年志罢,长嗟逝波速。
fù jìn fù xuán shù xià fù yuē: sì yuè wéi xià, yùn zhēn zhèng yáng, hé qì mù ér shàn wù, mài hán lù ér fēi máng, qīng zhēng fàn yú qín sè, zhū niǎo gǎn yú yán huāng, lù jiě jiǎo yú zhōng yě, cǎo mù wèi qí tiáo zhǎng.
【赋】晋傅玄述夏赋曰:四月惟夏,运臻正阳,和气穆而扇物,麦含露而飞芒,清徵泛於琴瑟,朱鸟感於炎荒,鹿解角於中野,草木蔚其条长。
liáng jiāng yān sì shí fù yuē: zhì rú rú zì jù féng xiào běn bǔ. yán yún fēng qǐ, fāng shù wèi yí, gāo lán shēng bǎn, zhū hé chū chí, yì shàng guó zhī qǐ shù, xiǎng jīn líng zhī huì zhī.
梁江淹四时赋曰:至如[如字据冯校本补。]炎云峰起,芳树未移,皋兰生坂,朱荷出池,忆上国之绮树,想金陵之蕙枝。
jìn lǐ yóng bēi sì shí fù yuē: bēi yán jié zhī hè xī, lǎn zhù róng zhī yù pèi, yóu jǐng yào xī nán lí, xī chén kǎi zhī zhǎng chuī, yīn lǜ liǔ zhī yáng zhī, yún yù lǜ yǐ quán yǒng, yǔ lín zǎo ér fāng shāi, fèn hài tíng zhī bēn kē, shū jīng diàn zhī héng chī.
晋李颙悲四时赋曰:悲炎节之赫羲,览祝融之御辔,游井耀兮南离,睎辰凯之长吹,荫绿柳之杨枝,云郁律以泉涌,雨淋澡而方簁,奋骇霆之奔磕,舒惊电之横摛。
qiū
◇秋
ěr yǎ yuē: qiū wèi bái cáng, yī yuē shōu chéng.
《尔雅》曰:秋为白藏,一曰收成。
lǐ jì yuē: mèng qiū zhī yuè, liáng fēng zhì, bái lù jiàng, hán chán míng, yīng nǎi jì niǎo, zhòng qiū zhī yuè, hóng yàn lái, xuán niǎo guī, qún niǎo yǎng xiū, jì qiū zhī yuè, hóng yàn lái bīn, què rù dà shuǐ wèi há, jú yǒu huáng huā, chái nǎi jì shòu.
《礼记》曰:孟秋之月,凉风至,白露降,寒蝉鸣,鹰乃祭鸟,仲秋之月,鸿雁来,玄鸟归,群鸟养羞,季秋之月,鸿雁来宾,雀入大水为蛤,菊有黄花,豺乃祭兽。
shī zǐ yuē: qiū wèi lǐ, xī fāng wèi qiū, qiū, sù yě, wàn wù mò bù lǐ sù, jìng zhī zhì yě.
《尸子》曰:秋为礼,西方为秋,秋,肃也,万物莫不礼肃,敬之至也。
máo shī yuē: qiū rì qī qī, bǎi cǎo jù féi.
《毛诗》曰:秋日凄凄,百草具腓。
yòu yuē: yī rì bú jiàn, rú sān qiū xī.
又曰:一日不见,如三秋兮。
chūn qiū kǎo yì yóu yuē: lì qiū qù zhī míng.
《春秋考异邮》曰:立秋趣织鸣。
shàng shū yuē: fēn mìng hé zhòng, zhái xī, yuē mèi gǔ, yín jiàn nà rì, píng zhì xī chéng, xiāo zhōng xīng xū, yǐ yīn zhòng qiū.
《尚书》曰:分命和仲,宅西,曰昧谷,寅饯纳日,平秩西成,宵中星虚,以殷仲秋。
zhōu shū shí xùn yuē: lì qiū zhī rì, liáng fēng zhì, hòu wǔ rì, bái lù jiàng, hòu wǔ rì, hán tiáo míng, liáng fēng bù zhì, guó wú yán zhèng, bái lù bù jiàng, mín duō kài bìng, hán tiáo bù míng, rén chén lì zhēng, bái lù zhī rì, hóng yàn lái, hòu wǔ rì, xuán niǎo guī, hòu wǔ rì, qún niǎo yǎng xiū, hóng yàn bù lái, yuǎn rén bèi pàn, xuán niǎo bù guī, shì jiā lí sàn, qún niǎo bù xiū, chén xià jiāo màn, qiū fēn zhī rì, léi nǎi shǐ shōu, hòu wǔ rì, zhé chóng pī hù, hòu wǔ rì, shuǐ shǐ hé, léi nǎi bù shōu, zhū hóu yín tài, zhé chóng bù pī, mín mí yǒu lài, shuǐ bù shǐ hé, jiè chóng wéi hài.
《周书·时训》曰:立秋之日,凉风至,后五日,白露降,后五日,寒蜩鸣,凉风不至,国无严政,白露不降,民多欬病,寒蜩不鸣,人臣力争,白露之日,鸿雁来,后五日,玄鸟归,后五日,群鸟养羞,鸿雁不来,远人背叛,玄鸟不归,室家离散,群鸟不羞,臣下骄慢,秋分之日,雷乃始收,后五日,蛰虫坯户,后五日,水始涸,雷乃不收,诸侯淫汰,蛰虫不坯,民靡有赖,水不始涸,介虫为害。
zhōu guān yuē: sī qiú, zhǎng wèi dà qiú, yǐ gōng wáng sì tiān zhī fú, zhòng qiū xiàn liáng qiú, jì qiū xiàn gōng qiú.
《周官》曰:司裘,掌为大裘,以供王祀天之服,仲秋献良裘,季秋献功裘。
yòu yuē: yuè zhāng, zhǎng zhòng qiū jī tǔ gǔ, yuè bīn shī, yǐ yíng hán.
又曰:籥章,掌仲秋击土鼓,籥豳诗,以迎寒。
huáng lǎn yì lǐ yuē: qiū zé yī bái yī, pèi bái yù, chéng bái lù, jià bái luò, zài bái qí, yǐ yíng qiū yú xī jiāo.
皇览《逸礼》曰:秋则衣白衣,佩白玉,乘白辂,驾白骆,载白旗,以迎秋于西郊。
shī hán shén wù yuē: qín, dì chǔ zhòng qiū zhī wèi, nán nuò ruò, nǚ gāo liáo, bái sè xiù shēn, yīn zhōng shāng, qí yán shé jǔ ér yǎng, shēng qīng yǐ yáng.
《诗含神雾》曰:秦,地处仲秋之位,男懦弱,女高膫,白色秀身,音中商,其言舌举而仰,声清以扬。
wén zǐ yuē: rì yuè yù míng, fú yún gài zhī, cóng lán yù xiū, qiū fēng bài zhī.
《文子》曰:日月欲明,浮云盖之,丛兰欲修,秋风败之。
huái nán zǐ yuē: mèng qiū zhī yuè, xī gōng yù nǚ bái sè, yī bái cǎi, zhuàng bái zhōng, qí bīng yuè, qí chù gǒu, bā yuè guān wèi, qí shù zhè, jiǔ yuè guān hòu, qí shù huái.
《淮南子》曰:孟秋之月,西宫御女白色,衣白采,撞白锺,其兵钺,其畜狗,八月官尉,其树柘,九月官候,其树槐。
hàn shū yuē: sūn bǎo yuán é shí, jù běn shū jiǔ shí yī juàn yīng piān yǐn gǎi. wèi jīng zhào yǐn, yǐ lì qiū rì, shǔ hóu wén wèi dōng bù dū yóu, rù jiàn, chì yuē: jīn yīng sǔn shǐ jī, dāng cóng tiān qì, qǔ jiān è, yǐ chéng yán shuāng zhī zhū, yuàn bù qí yǒu rén hū.
《汉书》曰:孙宝[原讹实,据本书九十一卷鹰篇引改。]为京兆尹,以立秋日,署侯文为东部督邮,入见,敕曰:今鹰隼始击,当从天气,取奸恶,以成严霜之诛,掾部其有人乎。
shàng shū kǎo líng yào yuē: xū xīng wèi qiū hòu, mǎo wèi dōng qī, yīn qì xiāng zuǒ, dé nǎi bù xié, zi zhù mǔ shōu, mǔ hé zǐ fú, xū xīng, běi fāng sù yě, mǎo xīng, xī fāng sù yě, yīn chēng mǔ yě.
《尚书考灵耀》曰:虚星为秋候,昴为冬期,阴气相佐,德乃不邪,子助母收,母合子符,[虚星,北方宿也,昴星,西方宿也,阴称母也。]
xù hàn lǐ yí zhì yuē: lì qiū zhī rì, bái jiāo bì, shǐ yáng wǔ, zhǎn shēng yú jiāo dōng mén, yǐ jiàn líng miào, qí yí. shèng yú yù róng lù, bái mǎ zhū liè, chěng, zhí nǔ shè shēng, mǔ xù hàn zhì zuò shēng. yǐ lù mí, tài zǎi lìng yè zhě gè yī rén, zài huò chē, chí sì sòng líng miào, hái gōng, qiǎn shǐ zhě jī shù bó, yǐ cì wǔ guān, sì bīng, xí zhàn zhèn zhī yí, zhǎn shēng zhī lǐ, míng yuē chū liú.
续汉礼仪志曰:立秋之日,白郊毕,始扬武,斩牲於郊东门,以荐陵庙,其仪。]乘舆御戎辂,白马朱鬛,骋,执弩射牲,牡[续汉志作牲。]以鹿麛,太宰令谒者各一人,载获车,驰驷送陵庙,还宫,遣使者赍束帛,以赐武官,肆兵,习战阵之仪,斩牲之礼,名曰貙刘。
shì shuō yuē: zhāng jì yīng pì qí wáng dōng cáo yuàn, zài luò, jiàn qiū fēng qǐ, yīn sī wú chún cài gēng lú yú kuài, yuē: rén shēng guì shì zhì ěr, hé néng cóng huàn shù qiān lǐ, yǐ yào míng jué, suì mìng jià biàn guī, é ér qí wáng bài, shí rén jiē wèi zhī wèi jiàn jī ér zuò.
《世说》曰:张季鹰辟齐王东曹掾,在洛,见秋风起,因思吴莼菜羹鲈鱼鲙,曰:人生贵適志耳,何能从宦数千里,以要名爵,遂命驾便归,俄而齐王败,时人皆谓之为见机而作。
chǔ cí jiǔ huái yuē: qiū fēng xī xiāo xiāo, shū fāng xī zhèn tiáo.
《楚辞·九怀》曰:秋风兮萧萧,舒芳兮振条。
yòu yuē: bēi zāi, qiū zhī wèi qì yě, xiāo sè xī cǎo mù yáo luò ér biàn shuāi, liǎo lì xī ruò zài yuǎn xíng, dēng shān lín shuǐ xī sòng jiāng guī, xué liáo xī tiān gāo ér qì qīng, jì cǎn xī shōu lǎo ér shuǐ qīng.
又曰:悲哉,秋之为气也,萧瑟兮草木摇落而变衰,憭栗兮若在远行,登山临水兮送将归,穴寥兮天高而气清,寂惨兮收潦而水清。
yòu yuē: niǎo niǎo xī qiū fēng, dòng tíng bō xī mù yè xià.
又曰:袅袅兮秋风,洞庭波兮木叶下。
yòu yuē: huáng tiān píng fēn sì shí xī, qiè dú bēi cǐ lǐn qiū, bái lù jì xià jiàng bǎi cǎo xī, yān lí bèi cǐ wú qiū.
又曰:皇天平分四时兮,窃独悲此凛秋,白露既下降百草兮,淹离被此梧楸。
yòu yuē: qiū jì xiān jiè yǐ bái lù xī, dōng yòu shēn zhī yǐ yán shuāng.
又曰:秋既先戒以白露兮,冬又申之以严霜。
huái nán zǐ yuē: chūn nǚ bēi, qiū shì āi, zhī wù huà yǐ.
《淮南子》曰:春女悲,秋士哀,知物化矣。
fēng tǔ jì yuē: míng hè jiè lù, bái hè yě, cǐ niǎo xìng jǐng, zhì bā yuè, bái lù jiàng, jí gāo míng xiāng jǐng.
《风土记》曰:鸣鹤戒露,白鹤也,此鸟性儆,至八月,白露降,即高鸣相儆。
shī jìn zuǒ sī zá shī yuē: qiū fēng hé liè liè, bái lù wèi cháo shuāng, róu tiáo dàn xī jìn, lǜ yè rì yè huáng, míng yuè chū yún yá, jiǎo jiǎo liú sù guāng, pī xuān lín qián tíng, áo áo chén yàn xiáng.
【诗】晋左思杂诗曰:秋风何烈烈,白露为朝霜,柔条旦夕劲,绿叶日夜黄,明月出云崖,皎皎流素光,披轩临前庭,嗷嗷晨雁翔。
jìn sūn chuò shī yuē: xiāo sè zhòng qiū yuè, biāo lì fēng yún gāo, shān jū gǎn shí biàn, yuǎn kè xìng zhǎng yáo, shū lín jī liáng fēng, xū xiù jié níng xiāo, zhàn lù sǎ tíng lín, mì yè cí róng tiáo, fǔ yè bēi xiān luò, pān sōng xiàn hòu diāo.
晋孙绰诗曰:萧瑟仲秋月,飚唳风云高,山居感时变,远客兴长谣,疏林积凉风,虚岫结凝霄,湛露洒庭林,密叶辞荣条,抚叶悲先落,攀松羡后凋。
jìn jiāng yōu shī yuē: zhù róng jiě yán pèi, rù shōu qǐ liáng jià, gāo fēng cuī jié biàn, níng lù dū wù huà, cháng lín bēi sù qiū, mào cǎo sī zhū xià, míng yàn báo yún lǐng, xī shuài yín shēn xiè, hán chán xiàng xī hào, jīng biāo jī zhōng yè.
晋江逌诗曰:祝融解炎辔,蓐收起凉驾,高风催节变,凝露督物化,长林悲素秋,茂草思朱夏,鸣雁薄云岭,蟋蟀吟深榭,寒蝉向夕号,惊飚激中夜。
sòng xiào wǔ chū qiū shī yuē: xià jǐn yán qì wēi, huǒ xī liáng fēng shēng, lǜ cǎo wèi qīng sè, bái lù yǐ yíng tíng, yuǎn shì qiū yún fā, jìn tīng hán chán míng, yùn yí jīn wù huà, chuān shàng gǎn yú qíng.
宋孝武初秋诗曰:夏尽炎气微,火息凉风生,绿草未倾色,白露已盈庭,远视秋云发,近听寒蝉鸣,运移矜物化,川上感余情。
yòu qiū yè shī yuē: jú jǐng báo xī yú, shēng yuè zhào dōng chuí, sù sù fēng yíng mù, xuàn xuàn lù qīng zhī, cè wén fēi hú jí, zuò jiàn hé sù yí, dǔ chén niàn jié biàn, gǎn wù jīn guāi lí.
又秋夜诗曰:局景薄西隅,升月照东垂,肃肃风盈幕,泫泫露倾枝,侧闻飞壶急,坐见河宿移,睹辰念节变,感物矜乖离。
sòng xiè huì lián huái qiū shī yuē: píng shēng wú zhì yì, shào xiǎo yīng yōu huàn, rú hé chéng féng xiào běn zuò xīn. kǔ xīn, shěn fù zhí qiū yàn, jiǎo jiǎo tiān yuè míng, yì yì hé sù làn, xiāo sè hán fēng chán, liáo lì dù yún yàn, hán shāng dòng qīng guī, gū dēng ài yōu màn, gěng jiè fán lǜ jī, zhǎn zhuǎn zhǎng xiāo bàn, yí yīn nán yù móu, yǐ fú mèi qián suàn, wèi zhī gǔ rén xīn, qiě cóng xìng suǒ wán, bīn zhì kě mìng shāng, péng lái dāng rǎn hàn, tuí pò bù zài yuán, qīng xī wú liǎng dàn, jīn shí zhōng xiāo huǐ, dān qīng zàn diāo huàn, gè miǎn xuán fā huān, wú yí bái shǒu tàn.
宋谢惠连怀秋诗曰:平生无志意,少小婴忧患,如何乘[冯校本作辛。]苦心,矧复值秋晏,皎皎天月明,弈弈河宿烂,萧瑟含风蝉,寥唳度云雁,寒商动清闺,孤灯暧幽幔,耿介繁虑积,展转长宵半,夷阴难豫谋,倚伏昧前筭,未知古人心,且从性所玩,宾至可命觞,朋来当染翰,颓魄不再圆,倾羲无两旦,金石终销毁,丹青蹔彫焕,各勉玄发欢,无贻白首叹。
sòng nán píng wáng liú shuò gē shī yuē: hào tiān qīng qiě gāo, qiū qì fā chū liáng, bái lù xià wēi jīn, míng yuè liú sù guāng, níng yān fàn chéng què, qī fēng rù xuān fáng, zhū huá xiān líng luò, lǜ cǎo jiù yún huáng, xiān luó hái sì qiè, qīng wán gǎi yī shang.
宋南平王刘铄歌诗曰:昊天清且高,秋气发初凉,白露下微津,明月流素光,凝烟泛城阙,凄风入轩房,朱华先零落,绿草就芸黄,纤罗还笥箧,轻纨改衣裳。
sòng bào zhào qiū rì shī yuē: kū zhī yè yì líng, pí kè xīn yì jīng, jīn zī yì hé zǎo, yǐ wén luò wěi míng, huí fēng miè qiě qǐ, juǎn péng xī fù zhēng, qī qī diàn shàng hán, lì lì zhàng lǐ qīng, wù sè yán mù sī, shuāng lù bī cháo róng, bái yáng fāng xiāo sè, cháng tàn cóng cǐ shēng.
宋鲍照秋日诗曰:枯枝叶易零,疲客心易惊,今兹亦何早,已闻络纬鸣,回风灭且起,卷蓬息复征,凄凄簟上寒,栗栗帐里清,物色延暮思,霜露逼朝荣,白杨方萧瑟,长叹从此生。
sòng tāng huì xiū gē shī yuē: qiū fēng niǎo niǎo rù qū fáng, luó zhàng hán yuè sī xīn shāng, xī shuài yè míng duàn rén cháng, cháng yè sī jūn xīn fēi yáng, tā rén xiāng sī jūn xiāng wàng, jǐn qīn yáo xí wèi shuí fāng.
宋汤惠休歌诗曰:秋风袅袅入曲房,罗帐含月思心伤,蟋蟀夜鸣断人肠,长夜思君心飞扬,他人相思君相忘,锦衾瑶席为谁芳。
yòu gē sī yǐn yuē: qiū hán yī yī fēng guò hé, bái lù xiāo xiāo dòng tíng bō, sī jūn mò guāng guāng yǐ miè, miǎo miǎo bēi wàng rú sī hé.
又歌思引曰:秋寒依依风过河,白露萧萧洞庭波,思君末光光已灭,眇眇悲望如思何。
liáng jiǎn wén dì qiū shī yuē: yǔ shà chén yóu dòng, zhū hàn zhòu héng huī, qiū fēng hū niǎo niǎo, xiàng xī yǐn liáng guī, fú yīn jí rǎn làng, qīng qì shǐ chéng yī, juǎn huǎng tōng hé sè, kāi chuāng yǐn yuè huī, wǎn huā lán xià zhào, shū yíng diàn shàng fēi, zhí zhì yóu rú cǐ, hé kuàng sòng jiāng guī.
梁简文帝秋诗曰:羽翣晨犹动,珠汗昼恒挥,秋风忽袅袅,向夕引凉归,浮阴即染浪,清气始乘衣,卷幌通河色,开窗引月晖,晚花栏下照,疏萤簟上飞,直置犹如此,何况送将归。
yòu qiū yè shī yuē: gāo qiū dù hán gǔ, zhuì lù xià fāng zhī, lǜ tán dào yún qì, qīng shān xián yuè guī, huā xīn fēng shàng zhuǎn, yè yǐng shù zhōng wēi, wài yóu dú qiān lǐ, xī tàn shuí gòng zhī.
又秋夜诗曰:高秋渡函谷,坠露下芳枝,绿潭倒云气,青山衔月规,花心风上转,叶影树中危,外游独千里,夕叹谁共知。
yòu qiū yè shī yuē: yíng fēi yè de de, chóng sī xī yāo々, qīng lù zhān xuán jǐng, fú yān rù qǐ liáo, yán zhòng yuè méi zǎo, shù mì fēng shēng ráo, chí lián fān bà yè, shuāng xiǎo shēng hán tiáo, duān zuò mí zī lòu, lí yōu jī cǐ xiāo.
又秋夜诗曰:萤飞夜的的,虫思夕喓々,轻露沾悬井,浮烟入绮寮,檐重月没早,树密风声饶,池莲翻罢叶,霜筱生寒条,端坐弥兹漏,离忧积此宵。
yòu qiū wǎn shī yuē: fú yún chū xī lǐng, luò rì xià xī jiāng, cù yīn héng yǐn bì, zhǎng huī xié dù chuāng, luàn xiá yuán lǜ shuǐ, xì yè yǐng fēi qí.
又秋晚诗曰:浮云出西岭,落日下西江,促阴横隐壁,长晖斜度窗,乱霞圆绿水,细叶影飞棋。
liáng xiāo yè fèng hè shī yuē: fù jūn chéng xiá jǐng, lín qiū zuò běi gōng, xìng liáng zhào chū yuè, lián chí yǐn xī fēng, qīng huī dòng zǎo jǐng, liú xiāng rù qǐ lóng, què shēng shí xǐ shù, yíng guāng zhà miè kōng, liáng fēn sàn diàn xí, lù sè biàn lín cóng.
梁萧晔奉和诗曰:副君乘暇景,临秋坐北宫,杏梁照初月,莲池引夕风,清晖洞澡井,流香入绮笼,鹊声时徙树,萤光乍灭空,凉氛散簟席,露色变林丛。
liáng fàn yún zèng jùn gōng dào rén shī yuē: qiū péng piāo qiū diān, hán zǎo fàn hán chí, fēng tiáo zhèn fēng xiāng, shuāng yè duàn shuāng zhī, xìng jí qīng jiāng mǎn, wú shǐ míng yuè kuī, yuè kuī jūn bù lái, xiāng qī jìng yōu zāi.
梁范云赠俊公道人诗曰:秋蓬飘秋甸,寒藻泛寒池,风条振风乡,霜叶断霜枝,幸及清江满,无使明月亏,月亏君不来,相期竟悠哉。
liáng shěn yuē qiū yè shī yuē: yuè luò xiāo xiàng fēn, zǐ yān yù fēn yūn, yì yì yíng rù wù, lí lí yàn chū yún, bā tóng àn lǐ sè, hàn nǚ yè fèng qún, xīn zhī lè rú shì, jiǔ yào jù xiāng wén.
梁沈约秋夜诗曰:月落宵向分,紫烟郁氛氲,曀曀萤入雾,离离雁出云,巴童闇理瑟,汉女夜缝裙,新知乐如是,久要讵相闻。
liáng yǔ jiān wú fèng hé biàn shěng yú qiū shī yuē: qián duì jīn jīng pō, bàng lín yuán shuǐ chí, zhào yǐng ài fú yè, kàn shān tōng huí zhī, yàn háng lián wù jǐn, yǔ zú dài yún yí.
梁庾肩吾奉和便省馀秋诗曰:前对金精坡,傍临圆水池,照影碍浮叶,看山通回枝,雁行连雾尽,雨足带云移。
liáng wú yún qiū niàn shī yuē: tuán tuán zhū huī zhuǎn, zhào zhào hàn yīn yí, jī fēng rù guì lù, bì yuè mǎn yáo chí, shù qīng cǎo wèi luò, chán liáng yè yǐ wēi, hái shēn cháng yè xiǎng, gù yì lín qióng zhī, fāng dù guǒ wú méi, yīng dài yù hé wéi.
梁吴筠秋念诗曰:团团珠晖转,炤炤汉阴移,箕风入桂露,璧月满瑶池,树青草未落,蝉凉叶已危,还深长夜想,顾忆临邛卮,芳杜果芜没,缨带欲何为。
liáng bào quán qiū rì shī yuē: lù sè yǐ chéng shuāng, wú qiū yù bàn huáng, yàn qù tiǎo héng jìng, lián hán chí bù xiāng, xī wū fēi xiàng yuè, yú wén jù zhú guāng, lǚ qíng héng zì kǔ, qiū yè jiàn yīng zhǎng.
梁鲍泉秋日诗曰:露色已成霜,梧楸欲半黄,燕去朓恒静,莲寒池不香,夕乌飞向月,馀蚊聚逐光,旅情恒自苦,秋夜渐应长。
fù jìn pān yuè qiū xìng fù xù yuē: jìn shí yǒu sì nián, yú chūn qiū sān shí yǒu èr, shǐ jiàn èr máo, yǐ tài wèi yuàn yù zhí yú sàn qí zhī shěng, gāo gé lián yún, yáng jǐng hǎn yào, ěr chán miǎn ér xí wán qǐ zhī shì, cǐ yān yóu chù, pū yě rén yě, yǎn xī bù guò máo wū mào lín zhī xià, tán huà bù guò nóng fū tián fù zhī kè, shè guān chéng fá, wěi cè cháo liè, sù xìng yàn qǐn, fěi huáng dǐ níng, pì yóu chí yú lóng niǎo, ér yǒu jiāng hú shān sǒu zhī sī, yú shì rǎn hàn cāo zhǐ, kǎi rán ér fù, yú shí qiū yě, yǐ qiū xìng mìng piān, sì yùn hū qí dài xù, wàn wù fēn yǐ huí báo, lǎn huá shí zhī shí yù, chá shèng shuāi zhī suǒ tuō, yuán é jì, jù féng xiào běn gǎi. gǎn dōng suǒ yǐ chūn fū, jiē xià mào ér qiū luò, suī mò shì zhī róng cuì, yī rén qíng zhī měi è, jiē qiū rì zhī kě āi, liáng wú chóu ér bù jìn, yě yǒu guī yàn, xí yǒu xiáng sǔn, yóu fēn cháo xìng, gǎo yè xī yǔn, yú shì nǎi píng qīng shà, shì xiān chī, jí guǎn ruò, yù jiá yī, tíng shù qī yǐ sǎ luò, jìng fēng lì ér chuī wéi, chán huì huì, yǐ hán yín, yàn piāo piāo ér nán fēi, tiān huǎng lǎng ér mí gāo, rì yōu yáng ér jìn wēi, hé wēi yáng zhī duǎn guǐ, jué liáng yè zhī fāng yǒng, yuè tóng lóng yǐ hán guāng, lù qī qīng yǐ níng lěng, yì yào càn yú jiē tà, xī shuài míng yú xuān píng, tīng lí hóng zhī chén yín, wàng liú huǒ zhī yú jǐng, xiāo gěng jiè ér bù mèi, dú zhǎn zhuǎn yú huá shěng, wù suì shí zhī qiú jǐn xī, kǎi fǔ shǒu ér zì xǐng, bān bìn biāo yǐ chéng biàn xī, sù fā sà yǐ chuí lǐng, qiě liǎn rèn yǐ guī lái xī, hū tóu fú yǐ gāo lì, gēng dōng gāo zhī wò rǎng, shū shǔ jì zhī yú shuì, xiāo yáo hū shān chuān zhī ā, fàng kuàng hū rén jiān zhī shì, yōu zāi yóu zāi, liáo yǐ zú suì.
【赋】晋潘岳秋兴赋序曰:晋十有四年,余春秋三十有二,始见二毛,以太尉掾寓直于散骑之省,高阁连云,阳景罕曜,珥蝉冕而袭纨绮之士,此焉游处,仆野人也,偃息不过茆屋茂林之下,谈话不过农夫田父之客,摄官承乏,猥厕朝列,夙兴晏寝,匪遑底宁,譬犹池鱼笼鸟,而有江湖山薮之思,於是染翰操纸,慨然而赋,于时秋也,以秋兴命篇,四运忽其代序,万物纷以回薄,览华莳之时育,察盛衰之所讬,[原讹记,据冯校本改。]感冬索以春敷,嗟夏茂而秋落,虽末事之荣悴,伊人情之美恶,嗟秋日之可哀,良无愁而不尽,野有归燕,隰有翔隼,游氛朝兴,槁叶夕殒,於是乃屏轻箑,释纤絺,藉莞蒻,御袷衣,庭树槭以洒落,劲风戾而吹帷,蝉嘒嘒,以寒吟,雁飘飘而南飞,天晃朗而弥高,日悠阳而浸微,何微阳之短晷,觉凉夜之方永,月朣胧以含光,露凄清以凝冷,熠燿粲於阶闼,蟋蟀鸣於轩屏,听离鸿之晨吟,望流火之馀景,宵耿介而不寐,独展转於华省,悟岁时之遒尽兮,慨府首而自省,班鬓彪以承弁兮,素发飒以垂领,且敛衽以归来兮,忽投绂以高厉,耕东皋之沃壤,输黍稷之馀税,逍遥乎山川之阿,放旷乎人间之世,优哉游哉,聊以卒岁。
jìn lú chén gǎn yùn fù yuē: zhū míng sòng xià, bái cáng yíng qiū, wēi liáng jiàn jiè, rù shǔ rì shōu, qì gāng々 ér jìn lěng. shuāng wēi wēi ér rì huá, cuì yè fēn yǐ cháo luò, zhū huá cǎn yǐ xī juān.
晋卢谌感运赋曰:朱明送夏,白藏迎秋,微凉渐届,溽暑日收,气掆々而浸冷。霜微微而日华,翠叶纷以朝落,朱华惨以夕捐。
jìn jiāng yōu shù guī fù yuē: shí yùn shì qí hé sù, sù qiū yǎn yǐ gào jì, xū liǔ zhōng yú hūn rì, xī hé sù yú fáng wèi, wēi hán qī qí báo rén, níng shuāng càn xī cháo zhuì, lín piāo piāo yǐ sǎ yè, xí máng máng ér cuī suì, jú fā huá yú gāo qiū, yàn cí běi yǐ nán lì.
晋江逌述归赋曰:时运逝其何速,素秋奄以告季,虚柳中於昏日,羲和宿于房位,微寒凄其薄人,凝霜粲兮朝坠,林飘飘以洒叶,隰芒芒而摧穟,菊发华於高丘,雁辞北以南莅。
sòng yuán shū qiū qíng fù yuē: shì yuè yě, shēng guǐ hé, cháo yè fēn, tíng shōu yào, hóng jí wén, yán dōu qiān āi, mín yù dí fēn, yuán é qì, jù féng xiào běn gǎi. yè bēi quán zhī níng wù, zhuǎn jué yín zhī yán yún.
宋袁淑秋晴赋曰:是月也,声晷合,朝夜分,霆收耀,虹戢文,炎都褰埃,旻寓涤氛,[原讹气,据冯校本改。]曳悲泉之凝雾,转绝垠之严云。
sòng shěn bó qiū jī fù yuē: yú shí zhū yún chí chén, jīn zhī yù suì, jú tú rù yú yuán zhǎo, jú dào shì yú chí lì, cǎo gǎi jùn ér qīng fén, lín fá zhuàng ér yáo dì, tán gāng qì ér wēi hé, lù wēi guāng ér yán huì.
宋沈勃秋羁赋曰:於时朱云弛辰,金祗御岁,菊图缛於园沼,橘倒饰於池例,草改濬而倾蕡,林伐状而摇蒂,潭掆气而威荷,露危光而严蕙。
liáng jiǎn wén dì qiū xìng fù yuē: qiū hé xìng ér bù jìn, xìng hé qiū ér bù shāng, shāng èr qíng zhī běn bèi, gèng tóng lái ér fěi fāng, fù yǒu dēng shān wàng bié, lín shuǐ sòng guī, dòng tíng zhī yè chū xià, sài wài zhī cǎo qián shuāi, yōu zhēng rén yǔ háng zǐ, bì chéng liǎn ér zhān yī, fēn wú xián jū yǒu yí, yōu yóu duō xiá, nǎi xī shū huǎng zhī láo, yǐ mìng běi yuán zhī jià, ěr nǎi cóng wán chí qū, qiān zuò lín jiān, yān liú ér yīn dān xiù, pái huái ér qiān mù lán, wèi xìng wèi yǐ, shēng bǐ xuán yá, lín fēng zhǎng xiǎng, féng gāo fǔ kuī, chá yóu yú zhī xī jiàn, lián jīng qín zhī huàn zhī, tīng yè qiān zhī xiǎng diàn, wén xuán yú zhī kòu fēi, jiāng jù wú yú fāng dù, yù liú lián ér bù guī.
梁简文帝秋兴赋曰:秋何兴而不尽,兴何秋而不伤,伤二情之本背,更同来而匪方,复有登山望别,临水送归,洞庭之叶初下,塞外之草前衰,攸征人与行子,必承脸而霑衣,纷吾闲居有怡,优游多暇,乃息书幌之劳,以命北园之驾,尔乃从玩池曲,迁坐林间,淹留而荫丹岫,徘徊而搴木兰,为兴未已,升彼悬崖,临风长想,冯高俯窥,察游鱼之息涧,怜惊禽之换枝,听夜签之响殿,闻悬鱼之扣扉,将据梧於芳杜,欲留连而不归。
yòu lín qiū fù yuē: huǒ xiē xī qiū qì shēng, fēng qǐ xī qiū lǎo qīng, lǎn shí xīng ér zì dé, liáo fēi pèi ér yú qíng. zūn èr tiáo zhī guǎng lù, bèi jiǔ rèn zhī gāo chéng, ěr nǎi dēng cháng bǎn, xī yú jì, lǎn bǐ shū qíng, chén yín shǔ sī, cǎo sè zá ér xiāng tóng, shù yǐng qí ér huā yì, yáo fēng tiáo dì, yíng shā duàn jué, yún chū shān ér xiāng sì, shuǐ hán tiān ér nán bié.
又临秋赋曰:火歇兮秋气生,风起兮秋潦清,览时兴而自得,聊飞辔而娱情。遵二条之广路,背九仞之高城,尔乃登长坂,息余骥,揽笔舒情,沉吟属思,草色杂而香同,树影齐而花异,遥峰迢遰,萦沙断绝,云出山而相似,水含天而难别。
liáng jiāng yān sì shí fù yuē: jí fū qiū fēng yī zhì, bái lù tuán tuán, míng yuè shēng bō, yíng běn jí zuò yíng. guāng yíng hán, juàn tíng zhōng zhī wú qiū, niàn jī shàng zhī luó wán.
梁江淹四时赋曰:及夫秋风一至,白露团团,明月生波,营[本集作萤。]光迎寒,眷庭中之梧楸,念机上之罗纨。
jìn xià hóu zhàn qiū kě āi yuē: qiū kě āi xī, āi qiū rì zhī xiāo tiáo, huǒ huí jǐng yǐ xī liú, tiān jì qīng ér qì gāo, rǎng hán sù shuāng, shān jié xuán xiāo, yuè yán lù yǐ zēng yè, rì qiān xíng yǐ shōu huī, píng chī xì yú sì xiá, nà lún gǎo yǐ shòu yī, qiū kě āi xī, āi xīn wù zhī chén wú, chóu xiǎo shuò yǐ liǎn xī, mì yè shè yǐ yǔn shū, yàn zhuó yì yú tài qīng, yàn pán xíng hū zhēn xū, qiū kě āi xī, āi liáng yè zhī yáo zhǎng, yuè yì yì yǐ yǐn yún, shí lóng lóng yǐ tóu guāng, yìng qián xuān zhī shū huǎng, zhào hòu wéi zhī xián fáng, fǔ qīng qīn ér bù mèi, lín xū kǎn ér qiān shang, gǎn shí mài yǐ xìng sī, qíng chuàng chuàng yǐ hán shāng.
晋夏侯湛秋可哀曰:秋可哀兮,哀秋日之萧条,火回景以西流,天既清而气高,壤含素霜,山结玄霄,月延路以增夜,日迁行以收晖,屏絺綌於笥匣,纳纶缟以授衣,秋可哀兮,哀新物之陈芜,绸筱朔以敛稀,密叶摵以陨疏,雁擢翼於太清,燕蟠形乎榛墟,秋可哀兮,哀良夜之遥长,月翳翳以隐云,时笼笼以投光,映前轩之疏幌,炤后帷之闲房,拊轻衾而不寐,临虚槛而褰裳,感时迈以兴思,情怆怆以含伤。
yòu qiū xī āi yuē: qiū xī xī yáo zhǎng, āi xīn xī yǒng shāng, jié wéi xī zhōng yǔ, xǐ lǚ xī xián fáng, tīng xī shuài zhī qián míng, dǔ yóu yàn zhī yún xiáng, xún xiū wǔ zhī fēi yán, lǎn míng yuè zhī liú guāng, mù xiāo xiāo yǐ bèi fēng, jiē gǎo gǎo yǐ shòu shuāng, yù jī xī huán zhuǎn, sì yùn xī zhòu qiān, xián xù xī qì jīn, hū jiāng xī shè nián, rì wǎng xī āi shēn, suì mù xī sī fán.
又秋夕哀曰:秋夕兮遥长,哀心兮永伤,结帷兮中宇,屣履兮闲房,听蟋蟀之潜鸣,睹游雁之云翔,寻修庑之飞檐,览明月之流光,木萧萧以被风,阶缟缟以受霜,玉机兮环转,四运兮骤迁,衔恤兮迄今,忽将兮涉年,日往兮哀深,岁暮兮思繁。
jìn zhàn fāng shēng qiū yè shī féng xiào běn zuò qīng. yuē: bēi jiǔ qiū zhī wèi jié, wù diāo cuì ér wú róng, lǐng tuí xiān ér yǔn lǜ, mù qīng kē ér luò yīng, lǚ dài xiè yǐ chóu chàng, dǔ yáo luò ér xìng qíng, xìn gāo rǎng ér gǎn rén, lè wèi bì ér āi shēng, qiū yè qīng xī, hé qiū xī zhī zhuǎn zhǎng, yè yōu yōu ér nán jí, yuè jiǎo jiǎo ér tíng guāng, bō shāng qì yǐ qīng wēn, shàn gāo fēng yǐ gé liáng, shuǐ jī bō yǐ chéng lián, lù níng jié ér wèi shuāng, fán yǒu shēng ér bì diāo, qíng hé gǎn ér bù shāng, gǒu líng fú zhī wèi xū, shú zī liàn zhī kě wàng, hé tiān xuán zhī nán shì, sī jiǎ chàng zhī míng fāng, fú chén jīn yú xuán fēng, sàn jìn zhì yú lǎo zhuāng, lǎn xiāo yáo zhī hóng wéi, zǒng qí wù zhī dà gāng, tóng tiān dì yú yī zhǐ, děng dà shān yú háo máng, wàn lǜ yī shí dùn xiè, qíng lèi huō yān dōu wàng, wù wǒ mǐn rán ér tóng tǐ, qǐ fù shòu yāo yú péng shāng.
晋湛方生秋夜诗[冯校本作清。]曰:悲九秋之为节,物凋悴而无荣,岭颓鲜而殒绿,木倾柯而落英,履代谢以惆怅,睹摇落而兴情,信皋壤而感人,乐未毕而哀生,秋夜清兮,何秋夕之转长,夜悠悠而难极,月皦皦而停光,播商气以清温,扇高风以革凉,水激波以成涟,露凝结而为霜,凡有生而必凋,情何感而不伤,苟灵符之未虚,孰兹恋之可忘,何天悬之难释,思假畅之冥方,拂尘衿於玄风,散近滞於老庄,揽逍遥之宏维,总齐物之大纲,同天地於一指,等大山於毫芒,万虑一时顿渫,情累豁焉都忘,物我泯然而同体,岂复寿夭於彭殇。
sòng xiè kūn qiū yè zhǎng yuē: qiū yè zhǎng xī, suī xīn zhǎng ér dào sù, sòng chén huī yú xī lǐng, yíng xī jǐng yú dōng gǔ, yè jì fēn ér qì gāo, fēng rù lín ér shāng lǜ, yàn piān piān yǐ cí yǔ, yàn yōng yōng ér nán shǔ.
宋谢琨秋夜长曰:秋夜长兮,虽欣长而悼速,送晨晖於西岭,迎夕景於东谷,夜既分而气高,风入林而伤绿,燕翩翩以辞宇,雁邕邕而南属。
sòng sū yàn qiū yè zhǎng yuē: chén huī diàn liú yǐ xī shì, xián xiāo màn màn qí wèi yāng, niú nǚ gé hé yǐ yán zhù, liè sù shuāng jǐng yǐ xiāng wàng, qīng yún piāo fēi yǐ lóng lǎng, sù yuè pī yào ér shū guāng, shí qín míng yú tíng liǔ, jié chóng yín yú hù táng, líng yè fēn qí jiāo cuì, luò yīng sà yǐ sàn fāng, dǔ qiān huà zhī qiú mài, bēi róng kū zhī mí cháng, zhēn sōng lóng dōng yǐ zhuó xiù, jīn jú tǔ qiào yǐ líng shuāng.
宋苏彦秋夜长曰:晨晖电流以西逝,闲宵漫漫其未央,牛女隔河以延伫,列宿双景以相望,轻云飘霏以笼朗,素月披曜而舒光,时禽鸣於庭柳,节虫吟於户堂,零叶纷其交萃,落英飒以散芳,睹迁化之遒迈,悲荣枯之靡常,贞松隆冬以擢秀,金菊吐翘以凌霜。
sòng hé jǐn bēi qiū yè yuē: xīn mò xīn xī chūn rì, bēi mò bēi xī qiū yè, yī zhī qiū yè kě bēi, zēng chén huái yú yuǎn qíng, tàn shòu yī yú bīn shī, gǎn xiāo sè yú sòng shēng, tiān liào kuò xī gāo qiān, qì qī sù xī lì qīng, yàn sù yīn xī guī fēi, yàn huái yáng xī hán míng, shuāng níng tiáo xī cuǐ cuǐ, lù liù yè xī líng líng.
宋何瑾悲秋夜曰:欣莫欣兮春日,悲莫悲兮秋夜,伊之秋夜可悲,增沉怀於远情,叹授衣於豳诗,感萧瑟於宋生,天廖廓兮高褰,气凄肃兮厉清,燕溯阴兮归飞,雁怀阳兮寒鸣,霜凝条兮漼漼,露霤叶兮泠泠。
sòng fú xì zhī qiū huái yuē: yú shì jǐng yǔ sù chéng, fēng gāo mù liǎn, qī qì xī shuāi, líng lù chén zhàn, zé shōu rùn ér cǎo kū, yè zhòu zhuì ér tíng yǎn, yàn xié lái yǐ xī yáng, yàn yóu shì ér tóu xiǎn, qǐ wēi wù zhī zú huái, shāng tuí líng zhī gào jiàn.
宋伏系之秋怀曰:於是景宇肃澄,风高木敛,凄气夕衰,零露晨湛,泽收润而草枯,叶骤坠而庭掩,雁偕来以希阳,燕游逝而投险,岂微物之足怀,伤颓龄之告渐。
dōng
◇冬
ěr yǎ yuē: dōng wèi xuán yīng, yī yuē ān níng.
《尔雅》曰:冬为玄英,一曰安宁。
lǐ jì yuē: mèng dōng zhī yuè, shuǐ shǐ bīng, dì shǐ dòng, zhì rù dà shuǐ wèi shèn, hóng cáng bú jiàn, zhòng dōng zhī yuè, bīng yì zhuàng, dì shǐ chè, hé niǎo bù míng, hǔ shǐ jiāo, lì tǐng chū, qiū yǐn jié, mí jiǎo jiě, shuǐ quán dòng, rì duǎn zhì, jì dōng zhī yuè, yàn běi xiàng, què shǐ cháo, zhì gòu jī rǔ, rì qióng yú cì, yuè qióng yú jì, xīng huí yú tiān.
《礼记》曰:孟冬之月,水始冰,地始冻,雉入大水为蜃,虹藏不见,仲冬之月,冰益壮,地始坼,鹖鸟不鸣,虎始交,荔挺出,丘蚓结,麋角解,水泉动,日短至,季冬之月,雁北向,鹊始巢,雉雊鸡乳,日穷于次,月穷于纪,星回于天。
shàng shū dà chuán yuē: běi fāng zhě, wù zhī fú fāng yě, hé yǐ wèi zhī dōng, dōng, zhōng yě, wù fāng cáng yú zhōng yě, gù yuē běi fāng dōng yě.
《尚书大传》曰:北方者,物之伏方也,何以谓之冬,冬,中也,物方藏於中也,故曰北方冬也。
shàng shū yuē: shēn mìng hé shū, zhái shuò fāng, yuē yōu dōu, píng zài shuò yì, rì duǎn xīng mǎo, yǐ zhèng zhòng dōng.
《尚书》曰:申命和叔,宅朔方,曰幽都,平在朔易,日短星昴,以正仲冬。
zhōu shū shí xùn yuē: xiǎo hán zhī rì, yàn běi xiāng. yòu wǔ rì, què shǐ cháo. yòu wǔ rì, zhì shǐ gòu, yàn bù běi xiāng, mín bù huái shēng, què bù shǐ cháo, guó bù ān níng, zhì bù shǐ gòu, guó nǎi dà shuǐ, dà hán zhī rì, jī shǐ rǔ. yòu wǔ rì, zhì niǎo lì jí. yòu wǔ rì, shuǐ zé fù jiān, jī bù rǔ, yín nǚ luàn nán, zhì niǎo bù lì, guó bù chú bīng, shuǐ zé bù fù jiān, yán nǎi bù cóng.
《周书·时训》曰:小寒之日,雁北乡。又五日,鹊始巢。又五日,雉始雊,雁不北乡,民不怀生,鹊不始巢,国不安宁,雉不始雊,国乃大水,大寒之日,鸡始乳。又五日,鸷鸟厉疾。又五日,水泽腹坚,鸡不乳,淫女乱男,鸷鸟不厉,国不除兵,水泽不腹坚,言乃不从。
yì lǐ yuē: dōng zé yī hēi yī, pèi xuán yù, chéng xuán lù, jià tiě lí, zài xuán qí, yǐ yíng dōng yú běi jiāo, qí jì xiān shǐ, jū míng táng hòu miào, qǐ běi hù.
《逸礼》曰:冬则衣黑衣,佩玄玉,乘玄辂,驾铁骊,载玄旂,以迎冬于北郊,其祭先豕,居明堂后庙,启北户。
máo shī yuē: dōng rì liè liè, piāo fēng fā fā.
《毛诗》曰:冬日烈烈,飘风发发。
yì wěi tōng guà yàn yuē: dōng zhì zhī rì, jiàn yún sòng yíng, cóng xià xiāng lái, suì měi, mín rén hé, bù jí yì, wú yún sòng yíng, dé báo, suì è, gù qí yún chì zhě hàn, hēi zhě shuǐ, bái zhě wèi bīng, huáng zhě yǒu tǔ gōng, zhū cóng rì qì sòng yíng, cǐ qí xiào yě.
《易纬通卦验》曰:冬至之日,见云送迎,从下乡来,岁美,民人和,不疾疫,无云送迎,德薄,岁恶,故其云赤者旱,黑者水,白者为兵,黄者有土功,诸从日气送迎,此其傚也。
yòu yuē: lì dōng bù zhōu fēng zhì, shuǐ shǐ bīng, jì mài shēng, yàn què rù shuǐ wèi há.
又曰:立冬不周风至,水始冰,荠麦生,燕雀入水为蛤。
tài gōng jīn kuì yuē: xià jié zhī shí, yǐ shí yuè fā mín, záo shān chuān líng, tōng yú hé, mín jiàn yuē: mèng dōng záo shān chuān líng, shì xiè tiān qì, fā dì zhī cáng, tiān zǐ shī dào, hòu bì yǒu bài, jié shā zhī, qī nián, cén shān bēng wèi dà zé, tāng lǜ zhū hóu fá zhī.
太公《金匮》曰:夏桀之时,以十月发民,凿山穿陵,通於河,民谏曰:孟冬凿山穿陵,是泄天气,发地之藏,天子失道,后必有败,桀杀之,期年,岑山崩为大泽,汤率诸侯伐之。
jīng fáng zhàn yuē: chūn dōng gān wáng, bù zhōu fēng yòng shì, rén jūn dāng xìng biān bīng, zhì chéng guō, xíng xíng, duàn yù sòng, shàn gōng diàn.
《京房占》曰:春冬乾王,不周风用事,人君当兴边兵,治城郭,行刑,断狱讼,缮宫殿。
hàn shū yuē: dōng, mín jì rù, fù rén tóng xiàng xiāng cóng yè jī, yī yuè dé sì shí wǔ rì, bì xiāng cóng zhě, suǒ yǐ shěng fèi liáo huǒ, tóng qiǎo zhuō ér hé xí sú yě.
《汉书》曰:冬,民既入,妇人同巷相从夜绩,一月得四十五日,必相从者,所以省费燎火,同巧拙而合习俗也。
wèi lüè yuē: dǒng yù hào xué, rén cóng xué zhě, yù bù kěn jiào, yún, dāng xiān dú shū bǎi biàn, ér yì zì jiàn, cóng xué zhě yún, kǔ kě wú rì, yù yuē: dāng yǐ sān yú, dōng zhě suì zhī yú, yǔ zhě qíng zhī yú, yè zhě rì zhī yú.
《魏略》曰:董遇好学,人从学者,遇不肯教,云,当先读书百遍,而义自见,从学者云,苦渴无日,遇曰:当以三馀,冬者岁之馀,雨者晴之馀,夜者日之馀。
wǔ jīng tōng yì yuē: dōng zhì yáng qì méng, yīn yáng jiāo jīng, shǐ chéng wàn wù, qì wēi zài xià, bù kě dòng xiè.
《五经通义》曰:冬至阳气萌,阴阳交精,始成万物,气微在下,不可动泄。
huán tán xīn lùn yuē: tài yuán jùn mín, yǐ lóng dōng bù huǒ shí wǔ rì, suī yǒu bìng huǎn jí, yóu bù gǎn fàn, wèi jiè zhī tuī gù yě.
桓谭《新论》曰:太原郡民,以隆冬不火食五日,虽有病缓急,犹不敢犯,为介之推故也。
xù hàn lǐ yí zhì yuē: lì dōng zhī rì, yè lòu wèi jǐn wǔ kè, jīng dū bǎi guān, jiē yī zào, yíng qì hēi jiāo.
《续汉礼仪志》曰:立冬之日,夜漏未尽五刻,京都百官,皆衣皂,迎气黑郊。
shī jìn zhāng huà dōng chū suì xiǎo huì shī yuē: rì yuè bù liú, sì qì huí zhōu, jié qìng dài xù, wàn guó tóng xiū, shù yǐn qún hòu, fèng shòu shēng cháo, wǒ yǒu jiā lǐ, shì yàn bǎi liáo.
【诗】晋张华冬初岁小会诗曰:日月不留,四气回周,节庆代序,万国同休,庶尹群后,奉寿升朝,我有嘉礼,式宴百寮。
yòu zá shī yuē: guǐ dù suí tiān yùn, sì shí hù xiāng chéng, dōng bì zhèng hūn zhōng, hé yīn hán jié shēng, fán shuāng lóng dāng xī, bēi fēng zhōng yè xìng, zhū huǒ qīng wú guāng, lán gāo zuò wèi níng, zhòng qīn wú nuǎn qì, xié kuàng rú huái bīng.
又杂诗曰:晷度随天运,四时互相承,东壁正昏中,涸阴寒节升,繁霜隆当夕,悲风中夜兴,朱火青无光,兰膏坐未凝,重衾无暖气,挟纊如怀冰。
jìn chén xīn tú qī lǐ shì dōng zhì shī yuē: líng xiàng xún shù huí, sì qì píng yùn sàn, yīn lǜ gǔ wēi yáng, dà míng qǐ xiū dàn, gǎn yǔ shí lái xìng, xīn suí shì huà tàn, shì yàn jí zhōng táng, bīn kè yíng cháo guǎn.
晋陈新涂妻李氏冬至诗曰:灵象寻数回,四气平运散,阴律鼓微阳,大明启修旦,感与时来兴,心随逝化叹,式宴集中堂,宾客盈朝馆。
jìn cáo pí yǒng dōng shī yuē: mián miǎo dōng xī yǒng, lǐn lì hán qì shēng, lí yè xiàng chén luò, cháng fēng zhèn tiáo xìng, yè jìng qīng xiāng qǐ, tiān qīng yuè huī chéng, hán shuǐ yíng qú jié, sù shuāng jìng tiǎo níng, jīn zài hū yǐ mù, lái jì yǎn fù réng.
晋曹毗咏冬诗曰:绵邈冬夕永,凛厉寒气升,离叶向晨落,长风振条兴,夜静轻乡起,天清月晖澄,寒水盈渠结,素霜竟朓凝,今载忽已暮,来纪奄复仍。
sòng xiè líng yùn suì mù shī yuē: yīn yōu bù néng mèi, kǔ cǐ yè nán tuí, míng yuè zhào jī xuě, shuò fēng jìn qiě āi, yùn wǎng wú yān wù, shì nián jué yì cuī.
宋谢灵运岁暮诗曰:殷忧不能寐,苦此夜难穨,明月照积雪,朔风劲且哀,运往无淹物,逝年觉易催。
yòu péng chéng gōng zhōng zhí gǎn suì mù shī yuē: cǎo cǎo juàn cú wù, qì qì jīn suì chán, chǔ yàn qǐ xíng qī, wú qū jué guī huān, xiū dài huǎn jiù shang, sù bìn gǎi zhū yán, wǎn mù fēi dú yǐ, míng tí xiē chūn lán.
又彭城宫中直感岁暮诗曰:草草眷徂物,契契矜岁蝉,楚艳起行戚,吴趋绝归懽,修带缓旧裳,素鬓改朱颜,晚暮非独已,鸣鶗歇春兰。
sòng bào zhào dōng zhì shī yuē: jǐng yí fēng dù gǎi, rì zhì guǐ huí huàn, miǎo miǎo fù shuāng hè, jiǎo jiǎo dài yún yàn, cháng hé jié lì gān, céng shuǐ rú yù àn.
宋鲍照冬至诗曰:景移风度改,日至晷回换,眇眇负霜鹤,皎皎带云雁,长河结皪玕,层水如玉岸。
yòu dōng rì shī yuē: yán fēng luàn shān qǐ, bái rì yù hái cì, zhòng wù bì qióng tiān, xī yīn huì hán dì, hàn hǎi yǒu guī cháo, shuāi róng bù hái zhì, lìng jūn qiě ān gē, wú niàn lǎo jiàng zhì.
又冬日诗曰:严风乱山起,白日欲还次,重雾蔽穷天,夕阴晦寒地,瀚海有归潮,衰容不还稚,令君且安歌,无念老将至。
xiè líng yùn féng xiào běn zuò xiè huì lián. yǒng dōng shī yuē: qī sù chéng yùn yào, sān xīng yǔ shí miè, lǚ shuāng bīng mí jiān, jī hán fēng yù qiè, fán yún qǐ zhòng yīn, huí biāo liú qīng xuě, yuán lín càn fěi hào, tíng chú xiù jiǎo jié, chí suǒ yǒu níng hàn, dá qú wú tōng zhé.
谢灵运[冯校本作谢惠连。]咏冬诗曰:七宿乘运曜,三星与时灭,履霜冰弥坚,积寒风愈切,繁云起重阴,回飚流轻雪,园林粲斐皓,庭除秀皎洁,墀琐有凝汗,达衢无通辙。
liáng jiǎn wén dì dà tóng shí nián shí yuè wù yín shī yuē: xuān chén shì shí xī, jìng zuò duì zhòng luán, dōng shēn liǔ tiáo luò, xuě hòu guì zhī cán, xīng míng wù sè jǐn, tiān bái yàn háng dān, yún fēi zhà xiǎng gé, bīng jié yuǎn yí wán, wǎn jú yǐn zhòng píng, kū téng dài huí gān, dí yīn lián shuǐ qì, shān fēng rǎn yuè hán.
梁简文帝大同十年十月戊寅诗曰:喧尘是时息,静坐对重峦,冬深柳条落,雪后桂枝残,星明雾色尽,天白雁行单,云飞乍想阁,冰结远疑纨,晚橘隐重屏,枯藤带回竿,荻阴连水气,山峰染月寒。
yòu xuán pǔ hán xī shī yuē: dòng mén fēi wèi yǎn, jīn hú lòu yǐ cuī, xūn yān shēng jiàn qū, àn sè qǐ lín wēi, xuě huā wú yǒu dì, bīng jìng bù ān tái, jiē yáng shǐ dào chā, pǔ guì bàn xīn zāi, chén gēn wěi luò huì, xì ruǐ fā xiāng méi, yàn qù xián lú shàng, yuán xì rào zhī lái.
又玄圃寒夕诗曰:洞门扉未掩,金壶漏已催,曛烟生涧曲,暗色起林隈,雪花无有蒂,冰镜不安台,阶杨始倒插,浦桂半新栽,陈根委落蕙,细蕊发香梅,雁去衔芦上,猿戏绕枝来。
yòu dà tóng shí yī yuè gēng xū shī yuē: zī yuán zhí yì jī, shān gǔ jiǔ yū wēi, zhí xìng zhuǎn duō xù, zhēn shì yì yīn yī, shì jié yán dōng mù, hán yún yǎn luò huī, yuǎn wén fēng sè sè, luàn shì xuě fēi fēi, làng qǐ chuān nán dù, lín shēn rén zhì xī, shān qín bèi jìng zǒu, yě niǎo lì táng fēi.
又大同十一月庚戌诗曰:兹园植艺积,山谷久纡威,直兴转多绪,真事亦因依,是节严冬暮,寒云掩落晖,远闻风瑟瑟,乱视雪霏霏,浪起川难渡,林深人至稀,山禽背迳走,野鸟历塘飞。
liáng yǔ jiān wú suì jǐn shī yuē: suì xù yǐ yún dān, chūn xīn bù zì ān, liáo kāi bǎi yè jiǔ, shì diàn wǔ xīn pán, jīn báo tú shén yàn, zhū ní yìn guǐ wán, méi huā yīng kě zhé, qiàn wèi xuě zhōng kàn.
梁庾肩吾岁尽诗曰:岁序已云殚,春心不自安,聊开柏叶酒,试奠五辛盘,金薄图神燕,朱泥印鬼丸,梅花应可折,倩为雪中看。
běi qí xíng zi cái dōng rì shāng zhì shī yuē: xī shí duò yóu shì, rèn xìng shǎo jīn cái, cháo chí mǎ nǎo lēi, xī xián xióng ěr bēi, zhé huā zèng qí shuǐ, fǔ sè wàng cóng tái, fán huá sù xī gǎi, shuāi bìng yī shí lái, zhòng yǐ sān dōng yuè, chóu yún jù fù kāi, tiān gāo rì sè qiǎn, lín jìn niǎo míng āi, zhōng fēng jī yán yǔ, yú xuě mǎn tiáo méi, áo yóu xī wǎn luò, chí chú jīn cǎo lái, shí shì fāng qù yǐ, fǔ jǐ dú huái zāi.
北齐邢子才冬日伤志诗曰:昔时堕游士,任性少矜裁,朝驰马脑勒,夕衔熊耳杯,折花赠淇水,抚瑟望丛台,繁华夙昔改,衰病一时来,重以三冬月,愁云聚复开,天高日色浅,林劲鸟鸣哀,终风激檐宇,馀雪满条枚,遨游昔宛洛,踟蹰今草莱,时事方去矣,抚己独怀哉。
zhōu wáng bāo hé yīn tíng wèi suì mù shī yuē: suì wǎn bēi qióng lǜ, tā xiāng niàn suǒ jū, jì mò huī xīn jǐn, cuī cán shēng yì yú, chǎn kōng jiāo dào jué, cái dān mì qīn shū, kōng bēi zhào yī fù, hái zhe yú qīng shū.
周王襃和殷廷尉岁暮诗曰:岁晚悲穷律,他乡念索居,寂寞灰心尽,摧残生意馀,产空交道绝,财殚密亲疏,空悲赵壹赋,还著虞卿书。
fù jìn lù jī gǎn shí fù yuē: bēi fū, dōng zhī wèi qì, yì hé cǎn lǐn yǐ xiāo suǒ, tiān yōu yōu qí mí gāo, wù yù yù ér sì mù, yè mián miǎo qí nán zhōng, rì wǎn wǎn ér yì luò, yī fū shí zhī fāng cǎn, hé wàn wù zhī néng huān, yuán cháng xiào yú lín miǎo, niǎo gāo míng yú yún duān, shěn yú qíng zhī hán cuì, héng dǔ wù ér zēng suān, lì sì shí yǐ dié gǎn, bēi cǐ suì zhī yǐ hán, fǔ shāng huái yǐ wū yè, wàng yǒng lù ér wán lán.
【赋】晋陆机感时赋曰:悲夫,冬之为气,亦何憯懔以萧索,天悠悠其弥高,雾郁郁而四幕,夜绵邈其难终,日晼晚而易落,伊夫时之方惨,曷万物之能欢,猿长啸於林杪,鸟高鸣於云端,矧余情之含瘁,恒睹物而增酸,历四时以迭感,悲此岁之已寒,抚伤怀以呜咽,望永路而汍澜。
liáng jiāng yān sì shí fù yuē: zhì yú dōng yīn běi biān, yǒng yè bù xiǎo, píng wú jì hǎi, qiān lǐ fēi niǎo, hé cháng bù mèng dì chéng zhī qiān mò, gù xiāng zhī tái zhǎo.
梁江淹四时赋曰:至於冬阴北边,永夜不晓,平芜际海,千里飞鸟,何尝不梦帝城之阡陌,故乡之台沼。
jìn lù yún suì mù fù yuē: zhuān xū yù shí, xuán míng tǒng guān, lún chóng yáng yú qián hù xī, yán jī yīn yú sī hán, jiān bīng hé yú chuān dǐ xī, bái xuě yǔn yú yún duān, shí lǐn lì qí kě bēi xī, qì xiāo suǒ yǐ shāng xīn, qī fēng chuàng qí míng tiáo, luò yè fān ér sǎ lín, shòu cáng qiū ér jué jī xī, niǎo pān mù ér qī yīn, shān zhèn kū yú céng lǐng xī, rén huái cǎn yú zhòng jīn.
晋陆云岁暮赋曰:颛顼御时,玄冥统官,沦重阳於潜户兮,严积阴於司寒,坚冰涸於川底兮,白雪陨於云端,时凛戾其可悲兮,气萧索以伤心,凄风怆其鸣条,落叶翻而洒林,兽藏丘而绝迹兮,鸟攀木而栖音,山振枯於层岭兮,人怀惨於重襟。
liáng xiāo zi yún suì mù zhí lú fù yuē: rì chán nǚ dù, suì huá yún mù, héng qīng tàn zào, quán zhòng quán hé, cáng xuán wǔ yú dà yīn, zhé téng shé yú gāo wù, rì lín guī ér yì luò, guǐ zhōng yì ér nán sù, níng hán qì yú guǎng tíng, dòng céng yīn yú duān kù, fēng tiè qiè ér wǎn zuò, yún cāng láng ér huì jǐng, sǎn de lì yú tóng tíng, yīng wēi ruí yú dān píng, tāo fú sī zhī fēi dòng, méi tú sū zhī gāo yǐng, shǐ piāo wǔ yú yuán chí, zhōng tíng huá yú fāng jǐng.
梁萧子云岁暮直庐赋曰:日躔女度,岁华云暮,衡轻炭燥,权重泉涸,藏玄武於大阴,蛰螣蛇於高雾,日临圭而易落,晷中杙而南傃,凝寒气於广庭,洞层阴於端库,风餮切而晚作,云沧浪而晦景,霰的皪於彤庭,霙葳蕤於丹屏,韬罘罳之飞栋,没屠苏之高影,始飘舞於圆池,终停华於方井。
jìn fù xuán dà hán fù yuē: wǔ xíng shū ér jìng wù xī, sì jié fēn ér diàn shì, liàng shǔ wǎng hán lái, shí èr yuè ér chéng suì, rì yuè huì yú xī mù xī, zhòng yīn qī ér zēng sù, cǎi hóng cáng yú xū kuò xī, lín jiè qián ér zhǎng fú, ruò nǎi tiān dì lǐn liè, shù jí qì fǒu, yán shuāng yè jié, bēi fēng zhòu qǐ, fēi xuě shān jī, xiāo tiáo wàn lǐ, bǎi chuān míng ér bù liú xī, bīng dòng hé yú sì hǎi, fú mù qiáo cuì yú tāng gǔ, ruò huá líng luò yú méng sì.
晋傅玄大寒赋曰:五行倏而竟骛兮,四节纷而电逝,谅暑往寒来,十二月而成岁,日月会於析木兮,重阴凄而增肃,彩虹藏於虚廓兮,鳞介潜而长伏,若乃天地凛冽,庶极气否,严霜夜结,悲风昼起,飞雪山积,萧条万里,百川明而不流兮,冰冻合於四海,扶木憔悴於汤谷,若华零落於濛汜。