strong qín zhēng kōng hóu pí pá sǔn jù xiāo shēng dí jiā strong
琴 筝 箜篌 琵琶 笋虡 箫 笙 笛 笳
qín
琴
zhōu guān, gū zhú zhī guǎn, yún hé zhī qín sè, dōng rì zhì, yú dì shàng yuán qiū zòu zhī, gū zhú zhī guǎn, kōng sāng zhī qín sè, xià rì zhì, yú zé zhōng fāng qiū zòu zhī, yīn zhú zhī guǎn, lóng mén zhī qín sè, yú zōng miào zòu zhī.
周官,孤竹之管,云和之琴瑟,冬日至,於地上圆丘奏之,孤竹之管,空桑之琴瑟,夏日至,於泽中方丘奏之,阴竹之管,龙门之琴瑟,於宗庙奏之。
máo shī yuē: yǎo tiǎo shū nǚ, qín sè yǒu zhī.
《毛诗》曰:窈窕淑女,琴瑟友之。
lǐ jì yuē: shùn zuò wǔ xián zhī qín, yǐ gē nán fēng zhī shī, ér tiān xià zhì.
《礼记》曰:舜作五弦之琴,以歌南风之诗,而天下治。
yòu yuē: sī shēng āi, āi yǐ lián, lián yǐ lì zhì, jūn zǐ tīng qín sè zhī shēng, zé sī zhì yì zhī chén.
又曰:丝声哀,哀以廉,廉以立志,君子听琴瑟之声,则思志义之臣。
zuǒ zhuàn yuē: jìn hóu guān yú jūn fǔ, jiàn zhōng yí, wèn qí zú, yuē: líng rén yě, yǔ zhī qín, cāo nán yīn, gōng yuē: jūn zǐ yě, yán chēng xiān zhí, bù bèi běn yě, lè cāo tǔ fēng, bù wàng jiù yě.
《左传》曰:晋侯观于军府,见锺仪,问其族,曰:伶人也,与之琴,操南音,公曰:君子也,言称先职,不背本也,乐操土风,不忘旧也。
yòu yuē: chū wèi hóu yǒu bì qiè, shǐ shī cáo huì zhī qín, shī cáo biān zhī, gōng nù, biān shī cáo sān bǎi.
又曰:初卫侯有嬖妾,使师曹诲之琴,师曹鞭之,公怒,鞭师曹三百。
liè zǐ yuē: hù bā gǔ qín, ér niǎo wǔ yú yuè.
《列子》曰:瓠巴鼓琴,而鸟舞鱼跃。
yòu yuē: kǒng zǐ yóu tài shān, jiàn róng qǐ qī, lù qiú dài suǒ gǔ qín sè, kǒng zǐ wèn yuē: xiān shēng wéi lè hé yě, duì yuē: tiān shēng wàn wù, wéi rén wéi guì, wú jì wéi rén, yī lè yě, nán guì nǚ jiàn, jīn jì wèi nán, èr lè yě, jīn yǒu bú jiàn rì yuè, bù miǎn qiǎng bǎo, wú xíng nián jiǔ shí yǒu wǔ yǐ, sān lè yě, pín zhě shì zhī cháng, sǐ zhě shēng zhī zhōng, jū cháng yǐ dài zhōng, hé yōu zāi.
又曰:孔子游太山,见荣启期,鹿裘带索鼓琴瑟,孔子问曰:先生为乐何也,对曰:天生万物,唯人为贵,吾既为人,一乐也,男贵女贱,今既为男,二乐也,今有不见日月,不免襁褓,吾行年九十有五矣,三乐也,贫者士之常,死者生之终,居常以待终,何忧哉。
lǚ shì chūn qiū yuē: mì zi jiàn zhì dān fù, tán qín, shēn bù xià táng ér zhì.
《吕氏春秋》曰:宓子贱治单父,弹琴,身不下堂而治。
yòu yuē: bó yá gǔ qín, zhōng zǐ qī shàn tīng zhī, fāng gǔ qín, zhì zài tài shān, zhōng zǐ qī yuē: shàn zāi hū gǔ qín, wēi wēi hū rú tài shān, zhì zài liú shuǐ, zhōng zǐ qī yuē: shàn zāi hū gǔ qín, yáng yáng hū ruò liú shuǐ, zhōng zǐ qī sǐ, bó yá pǐ qín jué xián, zhōng shēn bù fù gǔ qín, yǐ wéi shì wú zú gǔ qín yǐ yě.
又曰:伯牙鼓琴,锺子期善听之,方鼓琴,志在太山,锺子期曰:善哉乎鼓琴,巍巍乎如太山,志在流水,锺子期曰:善哉乎鼓琴,洋洋乎若流水,锺子期死,伯牙擗琴绝弦,终身不复鼓琴,以为世无足鼓琴以也。
zhuāng zǐ yuē: kǒng zǐ yóu hū zī wéi zhī lín, zuò xìng tán zhī shàng, dì zǐ dú shū, kǒng zǐ xián gē gǔ qín, zòu qū wèi bàn, yǒu yú fù zhě, xià chuán ér lái, kǒng zǐ tuī qín ér qǐ yuē: qí shèng rén yú, shì jù jū chǔ bù tán piān. sūn qīng zǐ yuē: bó yá gǔ qín, liù mǎ yǎng mò.
《庄子》曰:孔子游乎缁帷之林,坐杏坛之上,弟子读书,孔子弦歌鼓琴,奏曲未半,有渔父者,下舡而来,孔子推琴而起曰:其圣人欤,[事具居处部坛篇。]《孙卿子》曰:伯牙鼓琴,六马仰秣。
shǐ jì yuē: wàn dàn jūn fèn, nián shí wǔ, wèi xiǎo lì, shì gāo zǔ, gāo zǔ yǔ yǔ, ài qí gōng jìng, wèn yuē: ruò hé yǒu, duì yuē: dú yǒu mǔ, bù xìng shī míng, yǒu zǐ, néng gǔ qín, gāo zǔ nǎi zhào qí zǐ wèi měi rén, yǐ fèn wèi zhōng juān, xǐ qí jiā cháng ān zhōng qī lǐ.
《史记》曰:万石君奋,年十五,为小吏,侍高祖,高祖与语,爱其恭敬,问曰:若何有,对曰:独有母,不幸失明,有姊,能鼓琴,高祖乃召其姊为美人,以奋为中涓,徙其家长安中戚里。
yòu yuē: zōu jì yǐ gǔ qín jiàn qí wēi wáng, wēi wáng shè zhī yòu shì.
又曰:驺忌以鼓琴见齐威王,威王舍之右室。
yòu yuē: sī mǎ xiàng rú sù yǔ lín qióng lìng wáng jí xiāng shàn, lín qióng fù rén zhuō wáng sūn, yǒu nǚ wén jūn, xīn guǎ, hǎo yīn, gù xiàng rú móu yǔ lìng xiāng zhòng, ér yǐ qín xīn tiāo zhī, wén jūn qiè cóng hù kuī zhī, xīn yuè, jì bà, xiàng rú nǎi shǐ rén zhòng cì wén jūn shì zhě, tōng yīn qín, wén jūn yè wáng bēn xiàng rú.
又曰:司马相如素与临邛令王吉相善,临邛富人卓王孙,有女文君,新寡,好音,故相如缪与令相重,而以琴心挑之,文君窃从户窥之,心悦,既罢,相如乃使人重赐文君侍者,通殷勤,文君夜亡奔相如。
huán tán xīn lùn yuē: shén nóng shì jì ér wáng tiān xià, yú shì shǐ xuē tóng wèi qín, shéng sī wèi xián, yǐ tōng shén míng zhī dé, hé tiān rén zhī hé yān, guǎng yǎ yuē: shén nóng shì qín, zhǎng sān chǐ liù cùn liù fēn, shàng yǒu wǔ xián, yuē gōng shāng jiǎo zhēng yǔ, wén wáng zēng èr xián, yuē shǎo gōng shǎo shāng.
桓谭《新论》曰:神农氏继而王天下,於是始削桐为琴,绳丝为弦,以通神明之德,合天人之和焉,《广雅》曰:神农氏琴,长三尺六寸六分,上有五弦,曰宫商角徵羽,文王增二弦,曰少宫少商。
fēng sú tōng yuē: qín zhě lè zhī tǒng, yǔ bā yīn bìng xíng, jūn chén yǐ xiāng yù yě, hé lè zuò zhě, qí qū yuē chàng, yán qí dào chàng měi yě, yōu chóu zuò zhě, qí qū yuē cāo, yán xīn shī qí cāo yě.
《风俗通》曰:琴者乐之统,与八音并行,君臣以相御也,和乐作者,其曲曰畅,言其道畅美也,忧愁作者,其曲曰操,言心失其操也。
shuō yuàn yuē: yōng mén zhōu yǐ qín jiàn mèng cháng jūn, mèng cháng jūn yuē: xiān shēng gǔ qín, yì néng lìng wén bēi hū, zhōu yuē: chén dú yān néng lìng zú xià bēi zāi, suǒ néng lìng bēi zhě, xiān guì ér hòu jiàn, xiān fù ér hòu pín, bù ruò shēn cái gāo miào, shì zāo bào luàn, bù ruò chù shì yǐn jué, bù jí sì lín, qū zhé bìn yàn, wǔ tài píng yù lǎn wǔ bǎi qī shí jiǔ wǔ zì wú. wú suǒ gào sù, chén yī wèi zhī zhēng cāo yuán qín, zé tì líng yǐ, jīn ruò zú xià, qiān shèng zhī jūn, guǎng xià suì fáng, xià luó wéi, lái qīng fēng, dòu xiàng qí, shuō yuàn shàn shuō piān zuò qí. wǔ zhèng qiè, lì sè yín mù, liú shēng yú ěr, shuǐ yóu zé lián fāng zhōu, dài yǔ qí, yě yóu zé chí yì liè hū píng yuán guǎng yòu, rù zé zhuàng zhōng jī gǔ hū shēn gōng zhī zhōng, suī yǒu shàn gǔ qín zhě, gù wèi néng shǐ zú xià bēi yě, rán chén suǒ wéi zú xià bēi zhě yī yě, qiān qiū wàn shì zhī hòu, zōng miào bì bù xuè shí, gāo tái jì yǐ huài, qǔ chí jì yǐ jiàn, fén mù jì yǐ xià, yīng ér shù zǐ qiáo cǎi zhě, zhí zhú qí zú ér gē qí shàng yuē: fū yǐ mèng cháng jūn zūn guì, nǎi ruò shì hū, yú shì mèng cháng xuàn yān chéng liǎn, zhōu yǐn qín ér gǔ zhī, xú dòng gōng zhēng, fú yǔ jiǎo, mèng cháng tì qì zēng āi, xià ér jiù zhī yuē: xiān shēng zhī gǔ qín, lìng wén ruò pò guó wáng yì zhī rén.
《说苑》曰:雍门周以琴见孟尝君,孟尝君曰:先生鼓琴,亦能令文悲乎,周曰:臣独焉能令足下悲哉,所能令悲者,先贵而后贱,先富而后贫,不若身才高妙,適遭暴乱,不若处势隐绝,不及四邻,诎折摈厌,舞[《太平御览》五百七十九舞字无。]无所告愬,臣一为之徵操援琴,则涕零矣,今若足下,千乘之君,广夏邃房,下罗帷,来清风,斗象旗,[说苑善说篇作棋。]舞郑妾,丽色淫目,流声娱耳,水游则连方舟,戴羽旗,野游则驰弋猎乎平原广囿,入则撞锺击鼓乎深宫之中,虽有善鼓琴者,固未能使足下悲也,然臣所为足下悲者一也,千秋万世之后,宗庙必不血食,高台既已坏,曲池既已渐,坟墓既已下,婴儿竖子樵采者,踯躅其足而歌其上曰:夫以孟尝君尊贵,乃若是乎,於是孟尝泫焉承脸,周引琴而鼓之,徐动宫徵,拂羽角,孟尝涕泣增哀,下而就之曰:先生之鼓琴,令文若破国亡邑之人。
hán shī wài zhuàn yuē: kǒng zǐ nán yóu shì chǔ, zhì yú ā gǔ zhī suì, yǒu chǔ nǚ pèi zhèn ér huàn, kǒng zǐ yuē: bǐ fù rén kě yǔ yán yǐ, chōu qín qù qí zhěn, yǐ shòu zǐ gòng yuē: shàn wèi zhī cí, zǐ gòng yuē: yú cǐ yǒu qín ér wú zhěn, jiè zi yǐ diào qí yīn, fù rén duì yuē: wú yě bǐ zhī rén, wǔ yīn bù zhī, ān néng tiáo qín.
《韩诗外传》曰:孔子南游適楚,至於阿谷之隧,有处女佩瑱而浣,孔子曰:彼妇人可与言矣,抽琴去其轸,以授子贡曰:善为之辞,子贡曰:於此有琴而无轸,借子以调其音,妇人对曰:吾野鄙之人,五音不知,安能调琴。
jiāng biǎo chuán yuē: gù yōng cóng cài yōng xué qín, yōng yì zhī, yuē: qīng bì chéng, gù yǐ míng yǔ qīng.
《江表传》曰:顾雍从蔡邕学琴,雍异之,曰:卿必成,故以名与卿。
huá jiào hàn shū yuē: chū cài yōng zài chén liú, lín rén yǒu yǐ jiǔ shí zhào yōng àn yōng yōng tōng. zhě, bǐ wǎng ér jiǔ yǐ hān, kè yǒu tán qín yú píng, yōng zhì mén, qián tīng zhī, yuē: yǐ lè zhào wǒ, ér yǒu shā xīn, hé yě, suì fǎn, jiāng mìng zhě gào zhǔ rén, yǐ cài jūn zhì mén ér qù, yōng sù wèi bāng xiāng suǒ zōng, zhǔ rén suì zì zhuī wèn qí gù, yōng qiě yǐ gào, mò bù wǔ rán, tán qín zhě yuē: wǒ xiàng jiàn táng láng fāng xiàng míng chán, chán jiāng qù ér wèi fēi, táng láng wèi zhī yī qián yī què, wú xīn sǒng rán, wéi kǒng táng láng zhī shī chán yě, cǐ qǐ wèi shā xīn ér xíng yú shēng zhě hū, yōng xiào yuē: cǐ zú yǐ dāng zhī yǐ, shì jù niǎo bù chán piān.
华峤《汉书》曰:初蔡邕在陈留,邻人有以酒食召雍[按雍邕通。]者,比往而酒以酣,客有弹琴於屏,邕至门,潜听之,曰:以乐召我,而有杀心,何也,遂反,将命者告主人,以蔡君至门而去,邕素为邦乡所宗,主人遂自追问其故,邕且以告,莫不怃然,弹琴者曰:我向见螳螂方向鸣蝉,蝉将去而未飞,螳螂为之一前一却,吾心耸然,唯恐螳螂之失蝉也,此岂为杀心而形於声者乎,邕笑曰:此足以当之矣,[事具鸟部蝉篇。]
liè xiān chuán yuē: jì qiū gōng, huà shān dào shì, hàn wǔ fēng shàn, gōng nǎi guān zhāng fǔ, yōng qín lái yíng.
《列仙传》曰:稷丘公,华山道士,汉武封禅,公乃冠章甫,拥琴来迎。
liú xiàng bié lù yuē: yǎ qín zhī yì shì, jiē chū lóng dé zhū qín zá shì zhōng, zhào shì zhě, bó hǎi rén zhào dìng yě, xuān dì shí, yuán kāng shén jué jiān, chéng xiàng zòu néng gǔ qín zhě bó hǎi zhào dìng liáng guó lóng dé, jiē zhào, rù jiàn wēn shì, shǐ gǔ qín dài zhào, dìng wéi rén shàng qīng jìng, shǎo yán yǔ, shàn gǔ qín, shí jiān yàn wèi sàn cāo, duō wèi zhī tì qì zhě.
刘向别录曰:雅琴之意事,皆出龙德诸琴杂事中,赵氏者,渤海人赵定也,宣帝时,元康神爵间,丞相奏能鼓琴者渤海赵定梁国龙德,皆召,入见温室,使鼓琴待诏,定为人尚清静,少言语,善鼓琴,时间燕为散操,多为之涕泣者。
dōng guān hàn jì yuē: shàng cháng wèn sòng hóng tōng rú zhī shì, hóng jiàn huán tán, tán shàn gǔ qín, xī zhèng shēng, shàng shù tīng yuè zhī, wén, zuò fǔ shàng, qiǎn lì zhào tán, zé wèn zhī, tán kòu tóu liáng jiǔ nǎi qiǎn, hòu shàng lìng tán gǔ qín, tán wèi zhī shī cì, shàng wèn zhī, hóng yán qí gù, qí hòu bù fù lìng tán jǐ shì zhōng.
《东观汉记》曰:上尝问宋弘通儒之士,弘荐桓谭,谭善鼓琴,憙郑声,上数听悦之,闻,坐府上,遣吏召谭,责问之,谭叩头良久乃遣,后上令谭鼓琴,谭为之失次,上问之,弘言其故,其后不复令谭给事中。
sūn dēng bié zhuàn yuē: sūn dēng, zì gōng hé, jí jùn rén, qīng jìng wú wéi, hǎo dú yì tán qín, tuí rán zì dé, guān qí fēng shén, ruò yóu liù hé zhī wài zhě, dāng wèi mò, jū běi shān zhōng, yǐ shí kū wèi yǔ, biān cǎo zì fù, ruǎn sì zōng jiàn dēng, bèi fā duān zuò yán xià, yáo jiàn gǔ qín, sì zōng zì xià chí jìn, mò de yǔ yán, sì zōng nǎi cháng xiào, yǔ qín yīn xié hé, dēng yīn xiào hé zhī, miào xiǎng dòng lín hè.
孙登别传曰:孙登,字公和,汲郡人,清静无为,好读易弹琴,颓然自得,观其风神,若游六合之外者,当魏末,居北山中,以石窟为宇,编草自覆,阮嗣宗见登,被发端坐岩下,遥见鼓琴,嗣宗自下趍进,莫得与言,嗣宗乃长啸,与琴音谐和,登因啸和之,妙响动林壑。
yǔ lín yuē: jī zhōng sàn yè dēng huǒ xià tán qín, yǒu yī rén, miàn shén xiǎo, sī xū zhuǎn dà, suì zhǎng zhàng yú, hēi dān yī cǎo tài píng yù lǎn wǔ bǎi qī shí qī, bā bǎi qī shí zuò gé. dài, jī shì zhī jì shú, nǎi chuī huǒ miè, yuē: chǐ yǔ chī mèi zhēng guāng.
《语林》曰:嵇中散夜灯火下弹琴,有一人,面甚小,斯须转大,遂长丈馀,黑单衣草[《太平御览》五百七十七,八百七十作革。]带,嵇视之既熟,乃吹火灭,曰:耻与魑魅争光。
ruǎn jí lè lùn yuē: hàn huán dì wén chǔ qín yǐ ér bēi, kāng kǎi zhǎng xī yuē: shàn zāi, wèi shēng rú cǐ ér zú yǐ, xī jì liú zi xiàng fēng ér gǔ qín, tīng zhī zhě lèi xià.
阮籍乐论曰:汉桓帝闻楚琴扆而悲,慷慨长息曰:善哉,为声如此而足矣,昔季流子向风而鼓琴,听之者泪下。
cài yǎn bié zhuàn yuē: yǎn, zì wén jī, cài yōng zhī nǚ, nián liù suì, yè gǔ qín, xián duàn, yǎn yuē: dì èr xián, yōng gù duàn yī xián, ér wèn zhī, yǎn yuē: dì sì xián, yōng yuē: ǒu dé zhī yǐ, yǎn yuē: wú zhá guān huà, zhī xīng wáng zhī guó, shī kuàng chuī lǜ, shí nán fēng zhī bù jìng, yóu cǐ guān zhī, hé zú bù zhī.
蔡琰别传曰:琰,字文姬,蔡邕之女,年六岁,夜鼓琴,弦断,琰曰:第二弦,邕故断一弦,而问之,琰曰:第四弦,邕曰:偶得之矣,琰曰:吴札观化,知兴亡之国,师旷吹律,识南风之不竞,由此观之,何足不知。
mǎ míng shēng bié zhuàn yuē: míng shēng suí shén nǚ rù shí shì, jīn chuáng yù jǐ, tán qín yǒu yī xián, wǔ yīn bìng zòu.
马明生别传曰:明生随神女入石室,金床玉几,弹琴有一弦,五音并奏。
sōu shén jì yuē: wú rén yǒu shāo tóng yǐ cuàn zhě, cài yōng wén qí bào shēng yuē: cǐ liáng tóng yě, yīn qǐng zhī, xuē yǐ wéi qín, ér shāo bù jìn, yīn míng jiāo wěi qín, yǒu shū shēng yān.
《搜神记》曰:吴人有烧桐以爨者,蔡邕闻其爆声曰:此良桐也,因请之,削以为琴,而烧不尽,因名燋尾琴,有殊声焉。
jìn zhōng xīng shū yuē: dài kuí, zì ān dào, shǎo yǒu wén yì, shàn gǔ qín, tài zǎi wǔ líng wáng xī, wén qí néng qín, shǐ rén zhào yān, kuí duì shǐ zhě qián, dǎ pò qín yuē: dài ān dào bù néng wéi wáng hóu líng rén.
《晋中兴书》曰:戴逵,字安道,少有文艺,善鼓琴,太宰武陵王晞,闻其能琴,使人召焉,逵对使者前,打破琴曰:戴安道不能为王侯伶人。
shì shuō yuē: kuài jī yǒu fáng fēng guǐ, lǚ jiàn chéng yì, cháng qí léi mén shàng, jiǎo chéng zhì dì, jìn héng yáng lìng hè tāo shàn gǔ qín, fáng fēng wén qín shēng, zài hè zhōng tíng wǔ.
《世说》曰:会稽有防风鬼,屡见城邑,常跂雷门上,脚乘至地,晋横阳令贺韬善鼓琴,防风闻琴声,在贺中庭舞。
shěn yuē sòng shū yuē: xiāo sī huà lǐng zuǒ wèi jiāng jūn, cháng cóng tài zǔ dēng zhōng shān běi lǐng, zhōng dào yǒu pán shí qīng quán, shàng shǐ yú shí shàng tán qín, yīn cì yǐ yín zhōng jiǔ, wèi yuē: xiāng shǎng yǒu sōng shí jiān zhī gāo yì yě.
沈约《宋书》曰:萧思话领左卫将军,尝从太祖登锺山北岭,中道有盘石清泉,上使於石上弹琴,因赐以银锺酒,谓曰:相赏有松石间之高意也。
shī liáng qiū chí tí qín pǔ fèng liǔ wú xīng shī yuē: biān shān cǐ jiā shù, yáo yǐng chū yún chuí, qīng xīn yǒu sù tǐ, zhí gàn wú qū zhī, fán ěr fēi suǒ bié, jūn zǐ tè jiàn zhī, bù cí qù gēn běn, zào xī yǎng guāng yí.
【诗】梁丘迟题琴朴奉柳吴兴诗曰:边山此嘉树,摇影出云垂,清心有素体,直幹无曲枝,凡耳非所别,君子特见知,不辞去根本,造膝仰光仪。
chén shěn fǔ wèi wǒ dàn míng qín shī yuē: wèi wǒ dàn míng qín, qín míng shāng wǒ jīn, bàn sǐ wú rén jué, rù zào shǐ zhī yīn, kōng wèi zhēn nǚ yǐn, shuí dá chǔ fēi xīn, yōng mén hé jiǎ shuō, luò lèi zì yín yín.
陈沈蜅为我弹鸣琴诗曰:为我弹鸣琴,琴鸣伤我衿,半死无人觉,入灶始知音,空为贞女引,谁达楚妃心,雍门何假说,落泪自淫淫。
chén hè chè wèi wǒ dàn míng qín shī yuē: bó mù gāo táng shàng, tiáo qín zhào měi rén, bó jiē shēng wèi jǐn, xiàng rú qū fù xīn, diǎn huī hái zhuǎn nòng, luàn zhǎo gèng liú bīn, liáo chí yī xián xiǎng, zá qǐ yàn gē chén.
陈贺澈为我弹鸣琴诗曰:薄暮高堂上,调琴召美人,伯喈声未尽,相如曲复新,点徽还转弄,乱爪更留宾,聊持一弦响,杂起艳歌尘。
suí jiāng zǒng fù yǒng dài qín shī yuē: kě lián yì yáng mù, diāo wèi lǜ qǐ qín, tián wén chéng jié lèi, zhuō nǚ nòng xián xīn, xì hè lái yīng wǔ, yóu yú tīng bù chén, chǔ fēi xìng wù tàn, cǐ yì qiū zhōng yīn.
隋江总赋咏待琴诗曰:可怜峄阳木,雕为绿绮琴,田文承睫泪,卓女弄弦心,戏鹤来应舞,游鱼听不沉,楚妃幸勿叹,此异丘中音。
fù hòu hàn fù yì qín fù yuē: lì sōng cén ér jiāng jiàng, dǔ hóng wú yú yōu zǔ, gāo bǎi rèn ér bù wǎng, duì xiū tiáo yǐ chí chù, dǎo tōng yá ér jiāng tú, yóu zī wú zhī suǒ yí, gài yǎ qín zhī lì pǔ, nǎi shēng fá qí sūn zhī, mìng lí lóu shǐ bù shéng, shī gōng shū zhī jī jué, suì diāo zuó ér chéng qì, kuí shén nóng zhī chū zhì, jǐn shēng biàn zhī ào miào, shū xīn zhì zhī yù zhì.
【赋】后汉傅毅琴赋曰:历嵩岑而将降,睹鸿梧於幽阻,高百仞而不枉,对脩条以持处,蹈通涯而将图,游兹梧之所宜,盖雅琴之丽朴,乃升伐其孙枝,命离娄使布绳,施公输之剞劂,遂彫琢而成器,揆神农之初制,尽声变之奥妙,抒心志之郁滞。
hòu hàn mǎ róng qín fù yuē: wéi wú tóng zhī suǒ shēng, zài héng shān zhī jùn bēi, yú shì áo jiān gōng zǐ, zhōng dào shī zhì, gū qióng tè xíng, huái mǐn bào sī, xī shī kuàng sān zòu, ér shén wù xià jiàng, xuán hè èr bā, xuān wǔ yú tíng, hé qín dé zhī shēn zāi.
后汉马融琴赋曰:惟梧桐之所生,在衡山之峻陂,於是遨间公子,中道失志,孤茕特行,怀闵抱思,昔师旷三奏,而神物下降,玄鹤二八,轩舞于庭,何琴德之深哉。
hòu hàn cài yōng qín fù yuē: ěr nǎi yán qiú mào mù, zhōu liú sì chuí, guān bǐ yǐ tóng, céng shān zhī bēi, dān huá wěi yè, lǜ yè cēn cī, gān lù rùn qí mò, liáng fēng shàn qí zhī, luán fèng xiáng qí diān, xuán hè cháo qí qí, kǎo zhī shī rén, qín sè shì yí, ěr nǎi qīng shēng fā xī wǔ yīn jǔ, fā gōng shāng xī dòng jiǎo yǔ, qū yǐn xìng xī fán xián fǔ, rán hòu āi shēng jì fā, mì nòng nǎi kāi, zuǒ shǒu yì yáng, yòu shǒu pái huái, zhǐ zhǎng fǎn fù, yì àn cáng cuī, yú shì fán xián jì yì, yǎ yùn nǎi yáng, zhòng ní sī guī, lù míng sān zhāng, liáng fǔ bēi yín, zhōu gōng yuè shang, qīng què xī fēi, bié hè dōng xiáng, yìn mǎ cháng chéng, chǔ qū míng guāng, chǔ jī yí tàn, jī míng gāo sāng, zǒu shòu lǜ wǔ, fēi niǎo xià xiáng, gǎn jī zī gē, yī dī yī áng.
后汉蔡邕琴赋曰:尔乃言求茂木,周流四垂,观彼椅桐,层山之陂,丹华炜烨,绿叶参差,甘露润其末,凉风扇其枝,鸾凤翔其巅,玄鹤巢其岐,考之诗人,琴瑟是宜,尔乃清声发兮五音举,发宫商兮动角羽,曲引兴兮繁弦抚,然后哀声既发,秘弄乃开,左手抑扬,右手徘徊,指掌反覆,抑案藏摧,於是繁弦既抑,雅韵乃扬,仲尼思归,鹿鸣三章,梁甫悲吟,周公越裳,青雀西飞,别鹤东翔,饮马长城,楚曲明光,楚姬遗叹,鸡鸣高桑,走兽率舞,飞鸟下翔,感激兹歌,一低一昂。
jìn jī kāng qín fù yuē: yǐ tóng zhī suǒ shēng, tuō jùn yuè zhī chóng gāng, hán tiān dì zhī chún hé, xī rì yuè zhī xiū guāng, yù fēn yún yǐ dú mào, fēi yīng ruí yú mín cāng, qí shān chuān xíng shì, zé pán yū yǐn lín, shé cuī wéi cén yán, dān yá xiǎn xī, qīng bì wàn xún, ruò nǎi chūn lán bèi qí dōng, shā táng zhí qí xī, juān zi zhái qí yáng, yù lǐ yǒng qí qián, xuán yún yīn qí shàng, xiáng luán jí qí diān, nǎi zhuó sūn zhī, zhǔn liàng suǒ rèn, zhì rén shū sī, zhì wèi yǎ qín, cuò yǐ xī xiàng, jiè yǐ cuì lǜ, xián yǐ yuán kè zhī sī, huī yǐ zhōng shān zhī yù, yuán yǒu lóng fèng zhī xiàng, gǔ rén zhī xíng, bó yá huī shǒu, zhōng qī tīng shēng, huá róng zhuó shuò, fā cǎi yáng míng, líng lún bǐ lǜ, tián lián cāo zhāng, jìn yù jūn zǐ, xīn shēng liáo liàng, jí qí chū diào, zé jiǎo yǔ jù qǐ, gōng zhēng xiāng zhèng, cān fā bìng qù, shàng xià lèi yīng, ruò nǎi gāo xuān fēi guān, guǎng shà xián fáng, dōng yè sù qīng, lǎng yuè chuí guāng, xīn yī cuì càn, yīng huī liú fāng, yú shì qì qià xián diào, xīn xián shǒu mǐn, chù pì" nǚ gǎi shou" rú zhì, wéi yì suǒ nǐ, chū shè lù shuǐ, zhōng zòu qīng zhēng, fǔ xián ān gē, xīn shēng dài qǐ, qū yǐn xiàng lán, zhòng yīn jiāng xiē, gǎi yùn yì diào, qí nòng nǎi fā, huò pái huái gù mù, yōng yù yì àn, pán huán yù yǎng, cóng róng mì wán, láo luò líng lì, bù huò bàn sàn, yīng shēng fā yuè, cǎi cǎi càn càn, mù wēn róu yǐ yí yì, wǎn shùn xù ér wēi yí, huò chéng xiǎn tóu huì, yāo xì chí wēi, yīng ruò lí kūn míng qīng chí, yì ruò yóu hóng xiáng zēng yá, huò lóu pì" nǚ gǎi mù" lì lǚ, piào liáo pì liè. yuǎn ér tīng zhī, ruò luán fèng hè míng xì yún zhōng, pò ér chá zhī, ruò zhòng pā fū róng yào chūn fēng, ruò cì qí qū yǐn suǒ yí, zé guǎng líng zhǐ xī, dōng wǔ tài shān, fēi lóng lù míng, kūn jī yóu xián, gèng chàng dié zòu, shēng ruò zì rán, xià dǎi yáo sú, cài shì wǔ qū, wáng zhāo chǔ fēi, qiān lǐ bié hè, lùn qí tǐ shì, xiáng qí fēng shēng, qì hé gù xiǎng yì, zhāng jí gù shēng qīng, jiān liáo gù yīn pí, xián zhǎng gù huī míng, xìng jié jìng yǐ duān lǐ, hán zhì dé zhī hé píng, chéng kě yǐ gǎn dàng xīn zhì, ér fā xiè yōu qíng yǐ.
晋嵇康琴赋曰:椅桐之所生,讬峻岳之崇冈,含天地之醇和,吸日月之休光,郁纷纭以独茂,飞英蕤於旻苍,其山川形势,则盘纡隐嶙,蛇崔嵬岑嵒,丹崖崄巇,青壁万寻,若乃春兰被其东,沙棠植其西,涓子宅其阳,玉醴涌其前,玄云荫其上,翔鸾集其巅,乃斫孙枝,准量所任,至人摅思,制为雅琴,错以犀象,藉以翠绿,弦以园客之丝,徽以锺山之玉,爰有龙凤之象,古人之形,伯牙挥手,锺期听声,华容灼烁,发采扬明,伶伦比律,田连操张,进御君子,新声嘹亮,及其初调,则角羽俱起,宫徵相证,参发并趣,上下累应,若乃高轩飞观,广厦闲房,冬夜肃清,朗月垂光,新衣翠粲,缨徽流芳,於是器洽弦调,心闲手敏,触〈媲"女改扌"〉如志,唯意所拟,初涉渌水,中奏清徵,拊弦安歌,新声代起,曲引向阑,众音将歇,改韵易调,奇弄乃发,或徘徊顾慕,拥郁抑按,盘桓毓养,从容秘玩,牢落凌厉,布濩半散,英声发越,采采粲粲,穆温柔以怡怿,婉顺叙而委蛇,或乘险投会,邀隙趍危,嘤若离鹍鸣清池,翼若游鸿翔增崖,或楼〈媲"女改木"〉栎捋,漂缭潎洌。远而听之,若鸾凤和鸣戏云中,迫而察之,若众葩敷荣曜春风,若次其曲引所宜,则广陵止息,东武太山,飞龙鹿鸣,鹍鸡游弦,更唱迭奏,声若自然,下逮谣俗,蔡氏五曲,王昭楚妃,千里别鹤,论其体势,详其风声,器和故响逸,张急故声清,间辽故音埤,弦长故徽鸣,性絜静以端理,含至德之和平,诚可以感荡心志,而发泄幽情矣。
jìn chéng gōng suí qín fù yuē: bó yá dàn ér sì mǎ yǎng mò, zi yě huī ér xuán hè míng, qīng jiǎo fā ér yáng qì kàng, bái yún zòu ér fēng yǔ líng.
晋成公绥琴赋曰:伯牙弹而驷马仰秣,子野挥而玄鹤鸣,清角发而阳气亢,白云奏而风雨零。
zàn jìn yīn zhòng kān qín zàn yuē: wǔ shēng bù zhāng, shú biǎo tài yīn, zhì rén shàn jì, chàng zhī yǎ qín, shēng yóu dòng fā, qù yǐ xū shēn.
【赞】晋殷仲堪琴赞曰:五声不彰,孰表太音,至人善寄,畅之雅琴,声由动发,趣以虚深。
jìn wáng xún qín zàn yuē: mù mù hé qín, zhì zhì yīn yīn, rú bǐ qīng fēng, líng yān jīng lín.
晋王珣琴赞曰:穆穆和琴,至至愔愔,如彼清风,泠焉经林。
sòng xiè huì lián qín zàn yuē: yì yáng gū tóng, cái wèi míng qín, tǐ jiān jiǔ sī, shēng bèi wǔ yīn, zhòng huá zài huī, yǐ yǎng mín xīn, sūn dēng shì wán, qǔ lè shān lín.
宋谢惠连琴赞曰:峄阳孤桐,裁为鸣琴,体兼九丝,声备五音,重华载挥,以养民心,孙登是玩,取乐山林。
míng hòu hàn lǐ yóu qín míng yuē: qín zhī zài yīn, dàng dí xié xīn, suī yǒu zhèng xìng, qí gǎn yì shēn, cún yǎ què zhèng, fú chǐ shì jìn, tiáo chàng hé zhèng, lè ér bù yín.
【铭】后汉李尤琴铭曰:琴之在音,荡涤邪心,虽有正性,其感亦深,存雅却郑,浮侈是禁,条畅和正,乐而不淫。
zhēng
◇筝
shì míng yuē: zhēng, shī xián gāo, zhēng zhēng rán.
《释名》曰:筝,施弦高,筝筝然。
shǐ jì yuē: qín zhú kè lǐ sī shàng shū yuē: fū jī wèng tài píng yù lǎn wǔ bǎi qī shí liù, wèng xià yǒu fǒu zì. kòu píng, tán qín yù lǎn zuò zhēng. bó bì, ér gē hū wū míng kuài ěr zhě, zhēn qín zhī shēng.
《史记》曰:秦逐客李斯上书曰:夫击瓮[《太平御览》五百七十六,瓮下有缶字。]叩瓶,弹琴[御览作筝。]搏髀,而歌呼呜鸣快耳者,真秦之声。
fēng sú tōng yuē: jǐn àn lǐ yuè jì, zhēng wǔ xián zhù shēn yě, jīn bìng liáng èr zhōu zhēng, xíng rú sè, bù zhī shuí gǎi yě.
《风俗通》曰:谨案礼乐记,筝五弦筑身也,今并凉二州筝,形如瑟,不知谁改也。
yīng xióng jì yuē: lǚ bù yì yuán shào, shào huàn bù, yù shā zhī, qiǎn sān shí liù bīng bèi kǎi yíng bù, shǐ zhe zhàng biān wò, bù zhī zhī, shǐ yú zhàng zhōng gǔ zhēng, zhū bīng wò, bù chū zhàng qù, bīng bù jué yě.
《英雄记》曰:吕布诣袁绍,绍患布,欲杀之,遣三十六兵被铠迎布,使著帐边卧,布知之,使於帐中鼓筝,诸兵卧,布出帐去,兵不觉也。
fù zǐ yuē: hǎo sù shàn dàn zhēng, suī bó yá miào shǒu, wú jī qí shēng, hé yǐ jiā zhī.
傅子曰:郝素善弹筝,虽伯牙妙手,吴姬奇声,何以加之。
yòu yuē: zhēng zhě, shàng yuán xiàng tiān, xià píng xiàng dì, zhōng kōng zhǔn liù hé, xián zhù shí èr, nǐ shí èr yuè, nǎi rén zhì zhī qì yě.
又曰:筝者,上圆象天,下平象地,中空准六合,弦柱十二,拟十二月,乃仁智之器也。
yǔ lín yuē: huán yě wáng shàn jiě yīn, jìn xiào wǔ zǔ yàn xī táng, lè què jiǔ lán, jiāng zhào huán yě wáng zhēng gē, yě wáng cí yǐ xū dí, yú shì zhào qí cháng chuī nú shuò, cì xìng yuē zhāng, jiā sì pǐn jiāng jūn, yǐn shǐ shàng diàn, zhāng shuò yì qì jī yáng, chuī pò sān dí, mò qǔ shǔ jiǎo àn shì shuō qīng dǐ piān, cài bó jiē dǔ lài dí tiáo, zhù yǐn fú tāo cháng dí fù xù yì jiàn běn juǎn dí piān huán zi yě yǒu gù cháng dí, yún cài yōng zhī suǒ zuò yún yún, yí dàng zuò dǔ lài dí. dí, rán hòu nǎi lǐ diào chéng qū.
《语林》曰:桓野王善解音,晋孝武祖宴西堂,乐阕酒阑,将诏桓野王筝歌,野王辞以须笛,於是诏其常吹奴硕,赐姓曰张,加四品将军,引使上殿,张硕意气激扬,吹破三笛,末取暏脚[按世说轻诋篇,蔡伯喈睹睐笛条,注引伏滔长笛赋序(亦见本卷笛篇)桓子野有故长笛,云蔡邕之所作云云,疑当作睹睐笛。]笛,然后乃理调成曲。
sú shuō yuē: xiè rén zǔ wèi yù zhōu zhǔ bù, zài huán wēn gé xià, huán wén qí shàn dàn zhēng, biàn hū zhī, jì zhì, qǔ zhēng lìng dàn, xiè jí lǐ xián fǔ zhēng, yīn gē qiū fēng, yì qì shū qiú, huán dà yǐ cǐ zhī zhī.
《俗说》曰:谢仁祖为豫州主簿,在桓温閤下,桓闻其善弹筝,便呼之,既至,取筝令弹,谢即理弦抚筝,因歌秋风,意气殊遒,桓大以此知之。
shī liáng wáng tái qīng yǒng zhēng yuē: yī gē shí zhuǎn yùn, àn qū dòng huā diàn, cù diào yí qīng zhù, luàn shǒu dù fán xián, wéi yǒu gāo qiū yuè, qín shēng dú kě lián.
【诗】梁王台卿咏筝曰:依歌时转韵,按曲动花钿,促调移轻柱,乱手度繁弦,唯有高秋月,秦声独可怜。
liáng xiào yuán dì hé dàn zhēng rén shī yuē: qióng zhù dòng jīn sī, zòu shēng fā zhào qū, liú zhēng hán yáng chūn, měi shǒu guò rú yù.
梁孝元帝和弹筝人诗曰:琼柱动金丝,奏声发赵曲,流徵含阳春,美手过如玉。
liáng shěn yuē yǒng zhēng shī yuē: qín zhēng tǔ jué diào, yù zhù yáng qīng qū, xián yī gāo zhāng duàn, shēng suí miào zhǐ xù, tú wén yīn rǎo liáng, níng zhī yán rú yù.
梁沈约咏筝诗曰:秦筝吐绝调,玉柱扬清曲,弦依高张断,声随妙指续,徒闻音绕梁,宁知颜如玉。
fù hòu hàn hóu jǐn zhēng fù yuē: yú shì jí xián cù zhù, biàn diào gǎi qū, bēi shā xiān miào, wēi shēng fán rù, sàn qīng shāng ér liú zhuǎn xī, ruò jiāng jué ér fù xù, fēn kuàng dàng yǐ fán zòu, miǎo yí shì ér yuè sú, ruò nǎi chá qí fēng cǎi, liàn qí shēng yīn, měi wǔ dàng hū, lè ér bù yín, suī huái sī ér bù yuàn, shì bīn fēng zhī yí yīn, yú shì yǎ qū jì què, zhèng wèi réng xiū, xīn shēng shùn biàn, miào nòng yōu yóu, wēi fēng piào yì, lěng qì qīng fú, gǎn bēi yīn ér zēng tàn, chuàng pín cuì ér huái chóu, ruò nǎi shàng gǎn tiān dì, xià dòng guǐ shén, xiǎng sì zǔ zōng, chóu zuò jiā bīn, yí fēng yì sú, hùn tóng rén lún, mò yǒu shàng yú zhēng zhě yǐ, wèi ruǎn yǔ zhēng fù yuē: wéi fū zhēng zhī qí miào, jí wǔ yīn zhī yōu wēi, bāo qún shēng yǐ zuò zhǔ, guān zhòng lè ér wèi shī, bǐng qīng hé yú lǜ lǚ, lóng sī mù yǐ chéng zī, shēn cháng liù chǐ, yīng lǜ shù yě, gù néng qīng zhě gǎn tiān, zhuó zhě hé dì, wǔ shēng bìng yòng, dòng jìng jiǎn yì, dà xīng xiǎo fù, zhòng fā qīng suí, zhé ér fù fú, xún fù nì kāi, fú chén yì yáng, shēng jiàng qǐ mí, shū shēng miào qiǎo, bù shí qí wèi, píng diào zú jūn, bù jí bù xú, chí sù hé dù, jūn zǐ zhī qú yě, kāng kǎi lěi luò, zhuō lì pán yū, zhuàng shì zhī jié yě, qǔ gāo hè guǎ, miào jì nán gōng, bó yá néng qín, yú zī wèi méng, jiǎo yì xī chún, shù pèi qí zōng, yán nián xīn shēng, qǐ cǐ néng tóng, chén huì lǐ wén, hé néng shì féng.
【赋】后汉侯瑾筝赋曰:於是急弦促柱,变调改曲,卑杀纤妙,微声繁缛,散清商而流转兮,若将绝而复续,纷旷荡以繁奏,邈遗世而越俗,若乃察其风采,练其声音,美武荡乎,乐而不淫,虽怀思而不怨,似豳风之遗音,於是雅曲既阕,郑卫仍脩,新声顺变,妙弄优游,微风漂裔,冷气轻浮,感悲音而增叹,怆嚬悴而怀愁,若乃上感天地,下动鬼神,享祀祖宗,酬酢嘉宾,移风易俗,混同人伦,莫有尚於筝者矣,魏阮瑀筝赋曰:惟夫筝之奇妙,极五音之幽微,苞群声以作主,冠众乐而为师,禀清和於律吕,笼丝木以成资,身长六尺,应律数也,故能清者感天,浊者合地,五声并用,动静简易,大兴小附,重发轻随,折而复扶,循覆逆开,浮沉抑扬,升降绮靡,殊声妙巧,不识其为,平调足均,不疾不徐,迟速合度,君子之衢也,慷慨磊落,卓砾盘纡,壮士之节也,曲高和寡,妙妓难工,伯牙能琴,於兹为朦,皦怿翕纯,庶配其踪,延年新声,岂此能同,陈惠李文,曷能是逢。
jìn táo róng qī chén shì zhēng fù yuē: yī fū zhēng zhī wèi tǐ, wéi gāo liàng ér shū tè, yīng liù lǜ zhī xiū hé, yǔ qī shǐ hū xiāo xī, kuò bā yīn zhī jīng yào, chāo zhòng qì zhī biǎo shì, hòu kuí chuàng zhì, zi yě kǎo chéng, liè zhù chéng chén, jì hé qiě píng, yá shì rǎng mèi ér fèn shǒu, zhōng qī qīng ěr yǐ jìng tīng, zòu qīng jiǎo zhī yào miào, yǒng zōu yú yǐ lù míng, shòu lián xuān ér lǜ wǔ, fèng liàng qiàng ér jí tíng, fàn làn fú chén, yì xiǎng fā huī, xī rán ruò jué, jiǎo rú fù huí, ěr nǎi mì yàn qū, zhuō lì shū yì, zhōu xuán qù liú, qiān biàn wàn tài.
晋陶融妻陈氏筝赋曰:伊夫筝之为体,惟高亮而殊特,应六律之修和,与七始乎消息,括八音之精要,超众器之表式,后夔创制,子野考成,列柱成陈,既和且平,牙氏攘袂而奋手,锺期倾耳以静听,奏清角之要妙,咏驺虞以鹿鸣,兽连轩而率舞,凤踉跄而集庭,汎滥浮沉,逸响发挥,翕然若绝,皎如复回,尔乃秘艳曲,卓砾殊异,周旋去留,千变万态。
jìn jiǎ bīn zhēng fù yuē: wēn yán jì shòu, hé zhì xiàng yuè, bīn zhǔ jiāo huān, shēng duó pǐn liè, zhōng zi shòu zhēng, bó yá tóng jié, chàng gé tiān zhī gāo yùn, zàn yōu lán yǔ bái xuě, qí shǐ zòu yě, jiǎn chéng shū yǎ, ruò jiāng chàng ér wèi yuè, qí jiàn chéng yě, yì àn kēng qiāng, yóu chén yù zhī shū chè, hé yǐ jìn měi, qǐng zhēng qí yù, pōu zhuàng tóng xíng, liǎng xiàng zhe yě, shè xián shí èr, tài cù shù yě, liè zhù cēn cī, zhāo yáo bù yě, fēn wèi yǔn xié, liù lóng yù yě.
晋贾彬筝赋曰:温颜既授,和志向悦,宾主交欢,声铎品列,锺子授筝,伯牙同节,唱葛天之高韵,赞幽兰与白雪,其始奏也,蹇澄疏雅,若将畅而未越,其渐成也,抑按铿锵,犹沉郁之舒彻,何以尽美,请徵其喻,剖状同形,两象著也,设弦十二,太蔟数也,列柱参差,招摇布也,分位允谐,六龙御也。
jìn gù kǎi zhī zhēng fù yuē: qí qì yě, zé duān fāng xiū zhí, tiān lóng dì píng, huá wén sù zhì, làn wèi bō chéng, jūn zǐ jiā qí bīn lì, zhī yīn wěi qí hán qīng, qìng xū zhōng yǐ yáng dé, zhèng lǜ dù ér yí xíng, liáng gōng jiā miào, qīng rù lín bīn, xuán qī jiān xiǎng, qìng yún bèi shēn.
晋顾恺之筝赋曰:其器也,则端方修直,天隆地平,华文素质,烂蔚波成,君子嘉其斌丽,知音伟其含清,罄虚中以扬德,正律度而仪形,良工加妙,轻缛璘彬,玄漆缄响,庆云被身。
liáng jiǎn wén dì zhēng fù yuē: tīng míng zhēng zhī nòng xiǎng, wén zī xián zhī yī dàn, zú shǐ kè yóu liàn guó, zhuàng shì chōng guān, ruò fú chǔ wáng yí dàng, yáng shēng yú zhì, xiǎo guó guǎ mín, dū yóu wú shì, nǎi yǒu yàn yú lì qiè, fāng táo pì lǐ, běn zhù nán chéng, jīng jū dōng lǐ, dù líng lóng zhī qū gé, chū fěi cuì zhī xiāng wéi, wàn níng shā báo, pèi chóng xíng chí, ěr nǎi cù yán mìng yǒu, xián shāng zhì jiǔ, ěr rè yǎn huā zhī yú, qiān jīn wàn nián zhī shòu, bái rì cuō tuó, shí yān lè jiǔ, wán fēi huā zhī dù chuāng, kàn chūn fēng zhī rù liǔ, mìng lì rén yú yù xí, chén bǎo qì yú wán luó, fǔ míng zhēng ér dòng qū, pì qīng bó zhī jīng guò, ruò fú jūn gān fù fā, jiá dié chū huī, dòng yù xiá zhī yú yuàn, míng yáng wū zhī shǐ fēi, zhú dōng chí yú zhèng nǚ, hé xī wǔ yú jīng fēi, shǐ cháng láng zhī wǎ xū zhuì, liáng shàng zhī chén rǎn yī.
梁简文帝筝赋曰:听鸣筝之弄响,闻兹弦之一弹,足使客游恋国,壮士冲冠,若夫楚王怡荡,杨生娱志,小国寡民,督邮无事,乃有燕馀丽妾,方桃譬李,本住南城,经居东里,度玲珑之曲閤,出翡翠之香帷,腕凝纱薄,珮重行迟,尔乃促筵命友,衔觞置酒,耳热眼花之娱,千金万年之寿,白日蹉跎,时淹乐久,玩飞花之度窗,看春风之入柳,命丽人於玉席,陈宝器於纨罗,抚鸣筝而动曲,譬轻薄之经过,若夫钧竿复发,蛱蝶初挥,动玉匣之馀怨,鸣阳乌之始飞,逐东趍於郑女,和西舞於荆妃,使长廊之瓦虚坠,梁上之尘染衣。
kōng hóu
◇箜篌
shì míng yuē: kōng hóu, shī yán suǒ zuò, mǐ mǐ zhī yuè, hòu chū sāng jiān pú shàng zhī dì, shī juān wèi jìn píng gōng gǔ yān, zhèng wèi fēn qí dì ér yǒu zhī, suì hào zhèng wèi zhī yīn wèi yín lè.
《释名》曰:箜篌,师延所作,靡靡之乐,后出桑间濮上之地,师涓为晋平公鼓焉,郑卫分其地而有之,遂号郑卫之音为淫乐。
huán tán xīn lùn yuē: bǐ rén wèi hú wèi lí, yǐ sè wèi kōng hóu, cǐ fēi tú bù zhī hú yǔ sè, nǎi bù zhī lí yǔ kōng hóu yě.
桓谭《新论》曰:鄙人谓狐为狸,以瑟为箜篌,此非徒不知狐与瑟,乃不知狸与箜篌也。
sī mǎ xiàng rú fán jiāng piān yuē: zhōng qìng yú shēng zhù kǎn hóu.
司马相如凡将篇曰:锺磬竽笙筑坎侯。
xù hàn shū yuē: líng dì hǎo hú fú, zuò hú kōng hóu.
《续汉书》曰:灵帝好胡服,作胡箜篌。
zhēn yì chuán yuē: yǒng hé zhōng, wú jùn chén xù jiā, píng dàn, hū yǒu kòu mén zì tōng, yún chén dū wèi jì zhù, xù yǒu qiè xìng xī, néng dàn kōng hóu, shén yì huān yuè, jì lìng qiè xián gē, gē shēng jiāo xì, lì sān nián nǎi bié qù.
甄异传曰:永和中,吴郡陈绪家,平旦,忽有叩门自通,云陈都尉寄住,绪有妾姓奚,能弹箜篌,神意欢悦,既令妾弦歌,歌声焦细,历三年乃别去。
bān biāo shàng shì yuē: hàn xuān dì cì hū hán yé chán yú yú sè kōng hóu.
班彪上事曰:汉宣帝赐呼韩耶单于竽瑟箜篌。
qín cāo yuē: kōng hóu yǐn zhě, cháo xiǎn jīn zú huò zi gāo suǒ zuò yě, zi gāo chén cì chuán ér zhuó, yǒu yī kuáng fū, bèi fā tí hú ér dù, qí qī zhuī zhǐ zhī, bù jí, duò hé ér sǐ, nǎi hào tiān xū xī, gǔ kōng hóu ér gē, qū zhōng tóu hé ér sǐ, zi gāo yuán qín, zuò qí gē shēng, gù yuē kōng hóu yǐn.
《琴操》曰:箜篌引者,朝鲜津卒霍子高所作也,子高晨刺舡而濯,有一狂夫,被发提壶而渡,其妻追止之,不及,堕河而死,乃号天嘘唏,鼓箜篌而歌,曲终投河而死,子高援琴,作其歌声,故曰箜篌引。
sōu shén jì yuē: jìn yǒng jiā zhōng, yǒu shén jiàn yǎn zhōu, zì hào fán dào jī, yǒu yù hào chéng fū rén, fū rén hǎo yīn yuè, néng dàn kōng hóu, wén rén gē xián, zhé qǐ wǔ.
《搜神记》曰:晋永嘉中,有神见兖州,自号樊道基,有妪号成夫人,夫人好音乐,能弹箜篌,闻人歌弦,辄起舞。
fēng sú tōng yuē: kōng hóu yī míng kǎn hóu, jǐn àn, wǔ dì sì tài shān tài yī hòu tǔ, lìng lè rén hóu diào, yī qín zuò kǎn hóu, yán qí kǎn kǎn yīng jié yě, hóu yǐ xìng guān zhāng yě.
《风俗通》曰:箜篌一名坎侯,谨按,武帝祀太山太一后土,令乐人侯调,依琴作坎侯,言其坎坎应节也,侯以姓冠章也。
shī liáng jiǎn wén dì fù dé kōng hóu shī yuē: liè chí chū tiāo chuī, nòng jí shí cuī wǔ, chuàn xiǎng zhú xián míng, shān huí bàn zhāng zhù, yù zhī xīn bù píng, jūn kàn dài méi jù.
【诗】梁简文帝赋得箜篌诗曰:捩迟初挑吹,弄急时催舞,钏响逐弦鸣,衫回半鄣柱,欲知心不平,君看黛眉聚。
fù jìn niǔ tāo mǔ sūn shì kōng hóu fù yuē: kǎo zī qì zhī suǒ qǐ, shí hòu shì zhī suǒ yíng, yuǎn bù jiǎ yú qín sè, gù wú qǔ hū yú shēng, ěr nǎi zhì jiǔ jùn zhī zēng yán, xī chéng wēn zhī cháo rì, pōu yì yáng zhī gū tóng, dài chǔ gōng zhī yǐ qī, zhēng bān shū zhī zào qì, mìng líng lún ér diào lǜ, fú yīn mù yǐ xiá chàng, chén xiǎng yōu ér ruò jué, lè cāo zé hán tiáo fǎn róng, āi màn zé chén huá cháo miè, miǎo jiàn lí zhī qīng jiǎo, chāo zi yě zhī bái xuě, rán sī chāo liáng fǔ, yuán dēng huá yuè, lù xiǎn bēi qín, dào nán yuàn shǔ, yí yì dào xíng mài zhī lí, qiū fēng āi nián shí zhī sù, líng wēi zhù yǐ xié háng, píng āi xián yǐ zhí zhú, yú shì shù zhuǎn nán cè, shēng biàn wú fāng, huò rǎn ruò yǐ piāo chén, huò dùn zhuàng yǐ yì yáng, huò sàn jiǎo yǐ fàng yǔ, huò shū zhēng yǐ chěng shāng.
【赋】晋钮滔母孙氏箜篌赋曰:考兹器之所起,实侯氏之所营,远不假於琴瑟,顾无取乎竽笙,尔乃陟九峻之增岩,晞承温之朝日,剖峄阳之孤桐,代楚宫之椅漆,徵班输之造器,命伶伦而调律,浮音穆以遐畅,沉响幽而若绝,乐操则寒条反荣,哀曼则晨华朝灭,邈渐离之清角,超子野之白雪,然思超梁甫,原登华岳,路崄悲秦,道难怨蜀,遗逸悼行迈之离,秋风哀年时之速,陵危柱以颉颃,凭哀弦以踯躅,於是数转难测,声变无方,或冉弱以飘沉,或顿壮以抑扬,或散角以放羽,或摅徵以骋商。
jìn cáo pí kōng hóu fù yuē: yì yáng zhī tóng, zhí yǐng yán biāo, qīng quán rùn gēn, nǚ luó bèi tiáo, ěr nǎi chǔ bān zhì qì, qióng miào jí qiǎo, lóng shēn fèng xíng, lián piān yǎo tiǎo, yīng yǐ jīn cǎi, luò yǐ cuì zǎo, qí xián zé wū hào zhī sī, yòng yīng suǒ rèn, tǐ jìn zhì lǎng, xū zhì zì yín, yú shì zhào chàng rén, mìng miào zī, yù xīn yáo, zhuó jīn léi, fā chóu yín, yǐn wú fēi, hú shàng sà dá yǐ píng yǎ, qián xī cáng cuī ér huái guī.
晋曹毗箜篌赋曰:峄阳之桐,殖颖岩摽,清泉润根,女萝被条,尔乃楚班制器,穷妙极巧,龙身凤形,连翩窈窕,缨以金采,络以翠藻,其弦则乌号之丝,用应所任,体劲质朗,虚置自吟,於是召倡人,命妙姿,御新肴,酌金罍,发愁吟,引吴妃,湖上飒沓以平雅,前溪藏摧而怀归。
sòng lín chuān wáng liú yì qìng kōng hóu fù yuē: hóu qiān huà ér shǐ zào, lǔ xìng qí ér hòu zhēn, míng qǐ duān yú yǎ yǐn, qì hè zhòng yú wú jūn, děng qí gē yǐ wú pì, shì qín zhēng ér fēi qún.
宋临川王刘义庆箜篌赋曰:侯牵化而始造,鲁幸奇而后珍,名启端於雅引,器荷重於吴君,等齐歌以无譬,似秦筝而非群。
pí pá
◇琵琶
shì míng yuē: pí pá běn yú hú zhōng, mǎ shàng suǒ gǔ yě, tuī shǒu qián yuē pí, yǐn què yuē pá, yīn yǐ wéi míng.
《释名》曰:琵琶本於胡中,马上所鼓也,推手前曰琵,引却曰琶,因以为名。
fēng sú tōng yuē: jǐn àn, pí pá jìn shì lè jiā suǒ zuò, bù zhī shuí zuò yě, zhǎng sān chǐ wǔ cùn, fǎ tiān dì rén yǔ wǔ xíng yě. yòu sì xián xiàng sì shí yě.
《风俗通》曰:谨按,琵琶近世乐家所作,不知谁作也,长三尺五寸,法天地人与五行也。又四弦象四时也。
sān fǔ jué lù yuē: yóu chǔ biǎo qǐ sù wèi, bài fù mǎ dū wèi, chǔ bù xué wèn, xìng hǎo yóu áo yīn yuè jí chù gē zhě, pí pá zhēng dí, měi xíng lái, jiāng yǐ zì suí.
《三辅决录》曰:游楚表乞宿卫,拜驸马都尉,楚不学问,性好游遨音乐及畜歌者,琵琶筝笛,每行来,将以自随。
fù zǐ yuē: zhū shēng shàn dàn pí pá, suī bó yá zhī miào, wǔ tài píng yù lǎn wǔ bǎi bā shí sān wú wǔ zì. wú yǐ jiā zhī.
傅子曰:朱生善弹琵琶,虽伯牙之妙,舞[《太平御览》五百八十三无舞字。]无以加之。
yǔ lín yuē: xiè zhèn xī zhe zǐ luó rú, jù hú chuáng, zài dà shì fú tú mén lóu shàng, dàn pí pá, zuò dà dào qū.
《语林》曰:谢镇西着紫罗襦,据胡床,在大市佛图门楼上,弹琵琶,作大道曲。
zhú lín qī xián lùn yuē: ruǎn xián shàn dàn pí pá.
《竹林七贤论》曰:阮咸善弹琵琶。
yì yuàn yuē: nán píng guó yuè, tài píng yù lǎn wǔ bǎi bā shí sān zuò bīng. zài gū shú, yǒu guǐ fù zhī, měi zhàn jí xiōng, zhé xiān suǒ pí pá, suí dàn ér yán shì yǒu yàn, huò yún shì lǎo shǔ suǒ zuò, míng yuē líng hóu.
《异苑》曰:南平国岳,[《太平御览》五百八十三作兵。]在姑孰,有鬼附之,每占吉凶,辄先索琵琶,随弹而言事有验,或云是老鼠所作,名曰灵侯。
yōu míng lù yuē: jìn sī kōng huán huō, zài jīng zhōu, yǒu cān jūn jiǎn wǔ yuè wǔ rì qú yù shé, jiào lìng xué yǔ, suì wú suǒ bù míng, yú rén xiāng wén gù, cān jūn shàn dàn pí pá, qú yù měi tīng yí shí.
《幽明录》曰:晋司空桓豁,在荆州,有参军剪五月五日鸲鹆舌,教令学语,遂无所不名,与人相阌顾,参军善弹琵琶,鸲鹆每听移时。
shì shuō yuē: huán dà sī mǎ yuē: xiè rén zǔ, qǐ jiǎo zài běi yǒu xià dàn pí pá, gù zì yǒu tiān jì yì.
《世说》曰:桓大司马曰:谢仁祖,企脚在北牖下弹琵琶,故自有天际意。
shī qí wáng róng yǒng pí pá shī yuē: bào yuè yuán zuò mù, jù féng xiào běn gǎi. rú kě míng, huái fēng shū fù qīng, sī zhōng chuán yì xù, huā lǐ jì chūn qíng, yǎn yì yǒu qí tài, qī qiāng duō hǎo shēng, fāng xiù xìng shí fú, lóng mén kōng zì shēng.
【诗】齐王融咏琵琶诗曰:抱月[原作目,据冯校本改。]如可明,怀风殊复清,丝中传意绪,花里寄春情,掩抑有奇态,凄锵多好声,芳袖幸时拂,龙门空自生。
fù jìn sūn yàn chū xué jì shí liù zuò gāi, cǐ é. pí pá fù yuē: wéi jiā tóng zhī qí shēng, yú dān zé zhī běi yín, xià xiū tiáo ér jiǒng huí, shàng jiū fēn ér gàn yún, kāi zhōng huáng yǐ tǐng gàn, biǎo sù zhì yú cāng chūn, rán hòu tuō hū gōng bān, miào yì héng shī, sì fēn liù hé, guǎng mào yīng guī, huí fēng lín lè, kè shì liú lí, xián zé dài gǔ yǎn sī, fěi gòng tiān fǔ, bó qí zhí è, qǐ qī chōu xù, dà bù guò gōng, xì bù guò yǔ, qīng lǎng jǐn jìn, jué ér bù rú, líng rén gǔ yān, jǐng xiǎng fēng shé liáng, cāo chàng luò yì, yóu hū fēng yáng, yì àn niǎn běi táng shū chāo yī bǎi yī shí zuò yè, yè xià yǒu shè zì, cǐ tuō. nǐn nuò cuī cáng, ěr nǎi kòu shǎo gōng, chěng míng guāng, fā xià zhù, zhǎn shàng àn, yí cài shì zhī fán xián, fàng zhuāng gōng zhī bèi huáng, yú shì jiǔ hān rì wǎn, gǎi wéi qín shēng, zhuàng liàng kàng kài, tǔ fēng suǒ shēng, yán nián dù qǔ, liù dàn jù chéng, chù yé zài zhèng, shū mì yǒu chéng, lí ér bù sàn, mǎn ér bù yíng, chén ér bù zhòng, fú ér bù qīng, mián jū yí ǒu, dài zōng liáng fù, huái nán guǎng líng, yǐng dū jī chǔ, měi zhì qū zhōng gē què, luàn yǐ zhòng qì, wáng míng běn jí chū xué jì shí liù wáng zì wú. shàng xià bēn wù, lù fèn měng lì, bō téng yǔ zhù, piāo fēi diàn shì.
【赋】晋孙谚[《初学记》十六作该,此讹。]琵琶赋曰:惟嘉桐之奇生,于丹泽之北垠,下脩条而迥回,上纠纷而干云,开锺黄以挺幹,表素质於仓春,然后讬乎公班,妙意横施,四分六合,广袤应规,回风临乐,刻饰流离,弦则岱谷檿丝,篚贡天府,伯奇执轭,杞妻抽绪,大不过宫,细不过羽,清朗紧劲,绝而不茹,伶人鼓焉,景响丰蛇良,操畅骆驿,游乎风扬,抑按捻[北堂书钞一百一十作擫,擫下有摄字,此脱。]拰搦摧藏,尔乃叩少宫,骋明光,发下柱,展上按,仪蔡氏之繁弦,放庄公之倍簧,於是酒酣日晚,改为秦声,壮谅抗忾,土风所生,延年度曲,六弹俱成,绌耶在正,疏密有程,离而不散,满而不盈,沉而不重,浮而不轻,绵驹遗呕,岱宗梁父,淮南广陵,郢都激楚,每至曲终歌阕,乱以众契,王[明本及《初学记》十六王字无。]上下奔鹜,鹿奋猛厉,波腾雨注,飘飞电逝。
jìn chéng gōng suí pí pá fù yuē: bā yīn zhī yòng, sòng yú diǎn yì, xiāo sháo jiǔ zòu, wù yǒu róng zhì, wéi cǐ pí pá, xìng zì mò shì, ěr nǎi tuō qiǎo bān ěr, miào yì héng shī, yīn xíng zào měi, hóng shā dé yí, bǐng rú cuì qiú zhī yǎng shǒu, pán shì líng guī zhī zī wéi jiǎo, lín lè zé qí zhōu zhī dān mù, zhù zé liáng shān zhī xiàng xī, pì" nǚ gǎi shou" yǐ dài mào, gé yǐ yáo zhī, ruò fú pán tú hé líng, tài jí xíng yě, sān cái piàn hé, liǎng yí shēng yě, fēn zhù liè wèi, suì shù chéng yě, huí chuāng huá biǎo, rì yuè xīng yě.
晋成公绥琵琶赋曰:八音之用,诵于典艺,箫韶九奏,物有容制,惟此琵琶,兴自末世,尔乃讬巧班尔,妙意横施,因形造美,洪杀得宜,柄如翠虬之仰首,盘似灵龟之觜{唯角},临乐则齐州之丹木,柱则梁山之象犀,〈媲"女改扌"〉以玳瑁,格以瑶枝,若夫盘图合灵,太极形也,三材片合,两仪生也,分柱列位,岁数成也,回窗华表,日月星也。
sǔn jù
◇笋虡
shì míng yuē: suǒ yǐ xuán zhōng zhě, héng yuē sǔn, sǔn, jùn yě, zài shàng gāo jùn yě, zòng yuán zuò zōng, jù féng xiào běn gǎi. yuē jù, jù, jǔ yě, zài bàng jǔ sǔn yě.
《释名》曰:所以悬锺者,横曰笋,笋,峻也,在上高峻也,纵[原作踪,据冯校本改。]曰虡,虡,举也,在傍举笋也。
máo shī yuē: shè yè shè jù, chóng yá shù yǔ.
《毛诗》曰:设业设虡,崇牙树羽。
lǐ jì yuē: xià hòu shì zhī lóng sǔn jù, yīn zhī chóng yá, zhōu zhī bì shà.
《礼记》曰:夏后氏之龙笋虡,殷之崇牙,周之壁翣。
yù zǐ yuē: dà yǔ wèi míng yú sǔn jù, míng yán yuē: jiào guǎ rén yǐ dào zhě jī gǔ, jiào yǐ yì zhě jī zhōng, jiào yǐ shì zhě zhèn duó, yǔ yǐ yōu zhě jī qìng, yǔ yǐ sòng yù zhě huī táo.
鬻子曰:大禹为铭於笋虡,铭言曰:教寡人以道者击鼓,教以义者击锺,教以事者振铎,语以忧者击磬,语以讼狱者挥鞀。
shuō yuàn yuē: qín bó shì duì shǐ huáng, jiē xià zhuàng qiān dàn zhī zhōng, wàn dàn zhī jù.
《说苑》曰:秦博士对始皇,阶下撞千石之锺,万石之虡。
huái nán zǐ yuē: hé lǘ fá chǔ, pò jiǔ lóng zhī zhōng jù.
《淮南子》曰:阖闾伐楚,破九龙之锺虡。
dōng guān hàn jì yuē: dōng hǎi wáng jiàng, diàn dōng guān hàn jì qī diàn xià yǒu shè zì. zhōng jù zhī xuán.
《东观汉记》曰:东海王彊,殿[东观汉记七殿下有设字。]锺虡之悬。
zhuāng zǐ yuē: zǐ qìng xuē mù wèi jù, jiàn zhě jīng yóu guǐ shén, lǔ hóu wèn qí shù, duì yuē: chén jiāng wèi jù, wèi cháng gǎn yǐ hào qì, zhāi qī rì, wàng wú sì zhī, rán hòu rù shān lín, guān tiān xìng qū bié, jiàn chéng jù, rán hòu jiā shǒu, jù shì jiā zhōng yě.
《庄子》曰:梓庆削木为鐻,见者惊犹鬼神,鲁侯问其术,对曰:臣将为鐻,未尝敢以耗气,斋七日,忘吾四支,然后入山林,观天性区别,见成鐻,然后加手,[鐻似夹锺也。]
lí sāo yuē: xiāo zhōng xī yáo jù.
《离骚》曰:箫锺兮瑶虡。
fù hàn jiǎ yì jù fù yuē: mù tài píng yǐ shēn zhì, xiàng jù shòu zhī qū qí, miào diāo wén yǐ kè lòu, shū xún wěi zhī cǎi chuí, jǔ qí jù yá, yǐ zuǒ yòu xiāng zhǐ, fù dà zhōng ér yù fēi.
【赋】汉贾谊虡赋曰:牧太平以深志,象巨兽之屈奇,妙彫文以刻镂,舒循尾之采垂,举其锯牙,以左右相指,负大锺而欲飞。
míng hòu hàn lǐ yóu zhōng jù míng yuē: zhōu yīn yīn lǐ, sǔn yì kě zhī, hàn yīn yú zhōu, yóu ruò zhòng guī, rén yīn qín qì, shì yǒu kě shī, hóng zhōng nù jù, wù dé qí yí, shēng yáng yuǎn wén, wén yào wěi yí.
【铭】后汉李尤锺虡铭曰:周因殷礼,损益可知,汉因於周,犹若重规,人因秦器,事有可施,鸿锺怒虡,物得其宜,声扬远闻,文耀委迤。
xiāo
◇箫
shì míng yuē: xiāo, sù yě, qí shēng sù sù ér qīng yě.
《释名》曰:箫,肃也,其声肃肃而清也。
fēng sú tōng yuē: àn shùn zuò, qí xíng cēn cī, xiàng fèng yì, shí guǎn, zhǎng sān chǐ.
《风俗通》曰:按舜作,其形参差,象凤翼,十管,长三尺。
ěr yǎ yuē: dà xiāo wèi zhī yán, xiǎo zhě wèi zhī xiáo.
《尔雅》曰:大箫谓之言,小者谓之筊。
sān lǐ tú yuē: yǎ xiāo zhǎng chǐ sì cùn, èr shí sì kōu, sòng xiāo chǐ èr cùn, shí liù kōu.
《三礼图》曰:雅箫长尺四寸,二十四彄,颂箫尺二寸,十六彄。
shàng shū yuē: xiāo sháo jiǔ chéng, fèng huáng lái yí.
《尚书》曰:箫韶九成,凤皇来仪。
yòu yuē: jì bèi nǎi zòu, xiāo guǎn bèi jǔ, huáng々 jué shēng, sù yōng hé míng.
又曰:既备乃奏,箫管备举,喤々厥声,肃雍和鸣。
lǐ jì yuē: zhòng xià zhī yuè, mìng yuè shī, jūn guǎn xiāo.
《礼记》曰:仲夏之月,命乐师,均管箫。
zhuāng zǐ yuē: nán guō zi qí wèi yán chéng zi yóu yuē: rǔ wén rén lài ér wèi wén dì lài, rǔ wén dì lài ér wèi wén tiān lài, guō xiàng yuē: lài, xiāo yě.
《庄子》曰:南郭子綦谓颜成子游曰:汝闻人籁而未闻地籁,汝闻地籁而未闻天籁,[郭象曰:籁,箫也。]
lǚ shì chūn qiū yuē: kè yǒu yǐ chuī lài jiàn yuè wáng zhě, shàng xià gōng shāng hé, ér yuè wáng bù xǐ yě, huò wèi zhī yě yīn, ér wáng fǎn yuè zhī, yì yǒu rú cǐ zhě, yào zài tīng zhī ér yǐ.
《吕氏春秋》曰:客有以吹籁见越王者,上下宫商和,而越王不喜也,或为之野音,而王反悦之,亦有如此者,要在听之而已。
liè xiān chuán yuē: xiāo shǐ zhě, qín mù gōng shí rén, shàn chuī xiāo, néng zhì kǒng què bái hè, mù gōng nǚ nòng yù hǎo zhī, gōng qī yān, yī dàn suí fèng fēi qù, gù qín lóu zuò fèng nǚ cí, yōng gōng shì yǒu xiāo shēng yún, shì jù shén xiān bù.
《列仙传》曰:箫史者,秦穆公时人,善吹箫,能致孔雀白鹤,穆公女弄玉好之,公妻焉,一旦随凤飞去,故秦楼作凤女祠,雍宫世有箫声云,[事具神仙部。]
hàn shū yuē: yuán dì duō cái yì, chuī dòng xiāo, zì dù qǔ, bèi gē shēng.
《汉书》曰:元帝多材艺,吹洞箫,自度曲,被歌声。
yòu yuē: yuán dì wèi tài zǐ, tǐ bù ān, shàn wàng bù lè, zhào shǐ wáng bāo děng zhī tài zǐ gōng, dú sòng qí wén, tài zǐ shàn bāo dòng xiāo sòng, lìng hòu gōng dú sòng zhī.
又曰:元帝为太子,体不安,善忘不乐,诏使王褒等之太子宫,读诵奇文,太子善褒洞箫颂,令后宫读诵之。
shǐ jì yuē: zhōu bó cháng wéi rén chuī xiāo, gěi sāng shì.
《史记》曰:周勃常为人吹箫,给丧事。
cài yōng yuè lìng zhāng jù yuē: xiāo zhǎng zé zhuó, duǎn zé qīng, yǐ là mì shí qí dǐ, ér zēng jiǎn zhī, zé hé guǎn ér chéng yīn, dìng wú suǒ fù diào, dāng yǔ qín sè xiāng cān.
蔡邕《月令章句》曰:箫长则浊,短则清,以臈密实其底,而增减之,则和管而成音,定无所复调,当与琴瑟相参。
fù zǐ yuē: mǎ xiān shēng néng shǐ mù rén chuī xiāo, bǐ miào bān shū mò dí, yuē bù liè gǔ yǐ.
傅子曰:马先生能使木人吹箫,比妙般输墨翟,曰不劣古矣。
duàn guī lóng liáng zhōu jì yuē: lǚ zuǎn xián níng sān nián, hú rén fā zhāng jùn zhǒng, dé yù xiāo.
段龟龙《凉州记》曰:吕纂咸宁三年,胡人发张骏冢,得玉箫。
dān yáng jì yuē: jiāng níng xiàn nán sì shí lǐ, cí mǔ shān, jī shí lín jiāng, shēng xiāo guǎn zhú, wáng bāo dòng xiāo fù suǒ chēng, jí cǐ yě, qí zhú yuán zhì, yì yú zhòng chù, zì líng lún cǎi zhú xiè gǔ, qí hòu wéi cǐ gǎn jiàn zhēn, gù lì dài cháng gěi yuè fǔ, ér sú hū yuē gǔ chuī shān.
《丹阳记》曰:江宁县南四十里,慈母山,积石临江,生箫管竹,王褒洞箫赋所称,即此也,其竹圆緻,异於众处,自伶伦采竹嶰谷,其后唯此簳见珍,故历代常给乐府,而俗呼曰鼓吹山。
xún yáng jì yuē: lú shān xī nán yǒu kāng wáng gǔ. yòu běi lǐng chéng, tiān yù yǔ, zhé wén gǔ jiǎo xiāo jiā zhī shēng.
浔阳记曰:庐山西南有康王谷。又北岭城,天欲雨,辄闻鼓角箫笳之声。
shī liáng liú xiào yí yǒng xiāo shī yuē: wēi shēng hé gǔ chuī, jué nòng hún shēng chí, guǎn ráo zhī qì cù, xù dòng jué chún yí, xiān shǐ ān wèi guì, néng lìng qín nǚ suí.
【诗】梁刘孝仪咏箫诗曰:危声合鼓吹,绝弄混笙篪,管饶知气促,叙动觉唇移,仙史安为贵,能令秦女随。
fù hàn wáng bāo dòng xiāo fù yuē: yuán fū xiāo gàn zhī suǒ shēng, chū yú jiāng nán zhī qiū xū, dòng tiáo chàng yǐ hǎn jié. biāo fū fēn yǐ fú shū, tú guān qí bàng shān zè, zé qū qīn shān xū qí, xì è qǐ mí, chéng kě bēi hū qí bù ān yě, mí wàng tǎng mǎng, lián yán kuàng dàng. yòu zú lè hū qí chǎng xián yě, tuō shēn qū yú hòu tǔ, jīng wàn shì ér bù qiān, xiáng fèng xiāo xiāo jīng qí mò, huí jiāng liú shuǐ gài qí shān, zhāo lù qīng líng ér yǔn qí cè, yù yè jìn rùn ér chéng qí gēn, gū cí guǎ gǔ, yú yōu hū qí xià, chūn qín qún xī, áo xiáng hū qí diān, qiū tiáo bù shí, bào piáo ér cháng yín, xuán yuán bēi xiào, sōu suǒ hū qí jiān, yú shì bān jiàng shī qiǎo, kuí xiāng zhǔn fǎ, dài yǐ xiàng yá, hùn qí huì hé, qí miào shēng zé qīng jìng yàn yì, yīn yì. shùn xù bēi dá, tā lì. ruò xiào zǐ zhī shì fù yě, kē tiáo pì lèi, chéng yīng yì lǐ, pēng bì hàng xiè, yī hé zhuàng shì, yōu róu wēn rùn. yòu shì jūn zǐ, huò liú ér bù xíng, huò xíng ér bù liú, cǎo lǎo làn màn, wáng ǒu shī chóu, gù zhī yīn zhě bēi ér lè zhī, bù zhī yīn zhě guài ér wěi zhī, gù qí wèi bēi shēng, zé mò bù chuàng rán lèi xī, piē tì wěn lèi, qí zòu huān yú, zé mò bù dàn màn kàn kǎi, ā nà nè wèi wěi zhě yǐ, yǐ shì xī shuài chǐ huò, qí xíng chuǎn xī, yú kàn jī nì, chuí huì wǎn zhuǎn, dèng méng wàng shí, kuàng hū gǎn yīn yáng zhī hé, ér jiàn fēng sú zhī lún zāi.
【赋】汉王褒洞箫赋曰:原夫箫榦之所生,出于江南之丘墟,洞条畅以罕节。摽敷纷以扶疏,徒观其傍山仄,则岖嵚〈山虚〉崎,戏阨绮靡,诚可悲乎其不安也,弥望傥莽,连延旷荡。又足乐乎其敞闲也,讬身躯於厚土,经万世而不迁,翔凤萧萧经其末,回江流水溉其山,朝露清泠而陨其侧,玉液浸润而承其根,孤雌寡鹄,娱优乎其下,春禽群嬉,翱翔乎其巅,秋蜩不食,抱朴而长吟,玄猿悲啸,搜索乎其间,於是般匠施巧,夔襄准法,带以象牙,掍其会合,其妙声则清静厌翳,[音翳。]顺叙卑迖,[他戾。]若孝子之事父也,科条譬类,诚应义理,澎濞沆瀣,一何壮士,优柔温润。又似君子,或留而不行,或行而不留,愺恅烂漫,亡耦失俦,故知音者悲而乐之,不知音者怪而伟之,故其为悲声,则莫不怆然累欷,撇涕抆泪,其奏懽娱,则莫不惮漫衎凯,阿那{疒畏}痿者已,以是蟋蟀尺蠖,跂行喘息,鱼瞰鸡睨,垂喙宛转,瞪瞢忘食,况乎感阴阳之和,而见风俗之伦哉。
shēng
◇笙
shì míng yuē: shēng, shēng yě, xiàng wù guàn dì ér shēng, yǐ páo wèi zhī, gù yuē páo yú, yì shì yě, qí zhōng kōng yǐ shòu huáng yě.
《释名》曰:笙,生也,象物贯地而生,以匏为之,故曰匏竽,亦是也,其中空以受簧也。
shì běn yuē: suí zuò shēng yě, ěr yǎ yuē: dà shēng wèi zhī cháo, xiǎo zhě wèi zhī hé.
《世本》曰:隋作笙也,《尔雅》曰:大笙谓之巢,小者谓之和。
shuō wén yuē: shùn cí zhī xià, dé shēng bái yù guǎn, shēng shí sān huáng, xiàng fèng zhī shēn.
《说文》曰:舜祠之下,得笙白玉管,笙十三簧,象凤之身。
shàng shū yuē: shēng yōng yǐ jiān, niǎo shòu qiàng qiàng.
《尚书》曰:笙镛以间,鸟兽跄跄。
máo shī yuē: shēng qìng tóng yīn.
《毛诗》曰:笙磬同音。
zhōu guān yuē: shēng shī zhǎng jiào chuī shēng.
《周官》曰:笙师掌教吹笙。
lǐ jì yuē: nǚ wā zhī shēng huáng.
《礼记》曰:女娲之笙簧。
mù tiān zǐ chuán yuē: xī wáng mǔ yín yuē: chuī shēng gǔ huáng, zhōng xīn xiáng xiáng.
《穆天子传》曰:西王母吟曰:吹笙鼓簧,中心翔翔。
shī zǐ yuē: shāng róng guān wǔ, mò zǐ chuī shēng, mò zǐ fēi lè, ér yú lè yǒu shì yě.
《尸子》曰:商容观舞,墨子吹笙,墨子非乐,而於乐有是也。
hàn wǔ nèi zhuàn yuē: xī wáng mǔ mìng shì nǚ dǒng shuāng chéng, chuī yún hé zhī shēng.
《汉武内传》曰:西王母命侍女董双成,吹云和之笙。
liè xiān chuán yuē: wáng zǐ qiáo zhě, zhōu líng wáng tài zǐ jìn yě, hǎo chuī shēng zuò fèng míng, yóu yī luò jiān, dào shì fú qiū gōng jiē yǐ shàng sōng shān, shì jù shén xiān bù.
《列仙传》曰:王子乔者,周灵王太子晋也,好吹笙作凤鸣,游伊雒间,道士浮丘公接以上嵩山,[事具神仙部。]
wèi zhì yuē: wén dì lìng dù kuí, yú bīn kè zhōng chuī shēng gǔ qín, kuí yǒu nán sè, suì chù miǎn.
《魏志》曰:文帝令杜夔,於宾客中吹笙鼓琴,夔有难色,遂黜免。
shī liáng lù zhào yǒng shēng shī yuē: guǎn qīng luó xiù fú, xiǎng hé jiàng chún chuī, hán qíng yīng jié zhuǎn, yì tài zhú shēng yí, suǒ měi zhōu wáng zǐ, nòng yǔ yī cēn cī.
【诗】梁陆罩咏笙诗曰:管清罗袖拂,响合绛唇吹,含情应节转,逸态逐声移,所美周王子,弄羽一参差。
fù jìn pān yuè shēng fù yuē: hé fén zhī bǎo, yǒu qǔ wò zhī xuán páo yān, zōu lǔ zhī zhēn, yǒu wèn yáng zhī gū xiǎo yān, ruò nǎi mián màn fēn fū zhī lì, jìn rùn líng yè zhī zī, gù zhòng zuò zhě zhī suǒ xiáng, yú kě dé ér lüè zhī, tú guān qí zhì qì yě, zé shěn hóng xiān, miàn duǎn cháng, lì dāo shēng gǎn, cái shú huáng, shè gōng fēn yǔ, jīng zhēng liè shāng, jī huáng zhōng yǐ jǔ yùn, wàng yí fèng yǐ zhuó xíng, xiě huáng yì yǐ chā yǔ, mó luán yīn yǐ lì shēng, yú shì nǎi yǒu shǐ tài zhōng yuē, qián róng hòu cuì, jī fèn yú jīn jiàn, yǒng huái hū gù guì, zhòng mǎn táng ér yǐn jiǔ, dú xiàng yú ér yǎn lèi, yuán míng shēng ér jiāng chuī, xiān wà huì yǐ lǐ qì, huò àn yǎn yí mí, huò sǒng yǒng piāo jí, huò jì wǎng ér bù fǎn, huò yǐ chū ér fù rù, pái huái bù hù, huàn yǎn qì xí, wǔ jì dǎo ér zhōng chuò, jié jiāng fǔ ér fú jí, chuò zhāng nǚ zhī āi dàn, liú guǎng líng zhī míng sàn, yǒng yuán táo zhī yāo yāo, gē zǎo xià zhī zuǎn zuǎn, gē yuē: zǎo xià zuǎn zuǎn, zhū shí lí lí, wǎn qí luò yǐ, huà wéi kū zhī, rén shēng bù néng xíng lè, hé yǐ xū shì wèi, ěr nǎi yǐn fēi lóng, míng kūn jī, shuāng hóng xiáng, bái hú fēi, zǐ qiáo qīng jǔ, míng jūn huái guī, jīng wáng kuì qí cháng yín, chǔ fēi tàn ér zēng bēi, xīn shēng biàn qū, qí yùn héng yì, yíng chán gē gǔ, wǎng luó zhōng lǜ, làn yì yào yǐ fàng yàn, yù péng bó yǐ qì chū, qiū fēng yǒng yú yàn lù, tiān guāng zhòng hū cháo rì, dà bù yú gōng, xì bù guò yǔ, chàng fā zhāng xià, dǎo yáng sháo wǔ, xié hé chén sòng, hùn yī qí chǔ, yán bù bī ér yuǎn wú xié, shēng chéng wén ér jié yǒu xù.
【赋】晋潘岳笙赋曰:河汾之宝,有曲沃之悬匏焉,邹鲁之珍,有汶阳之孤筱焉,若乃绵蔓纷敷之丽,浸润灵液之滋,固众作者之所详,余可得而略之,徒观其制器也,则审洪纤,面短长,戾刂生簳,裁熟簧,设宫分羽,经徵列商,基黄锺以举韵,望仪凤以擢形,写皇翼以插羽,摹鸾音以厉声,於是乃有始泰终约,前荣后瘁,激愤於今贱,永怀乎故贵,众满堂而饮酒,独向隅而掩泪,援鸣笙而将吹,先嗢哕以理气,或案衍夷靡,或竦踊剽急,或既往而不返,或已出而复入,徘徊布护,涣衍葺袭,舞既蹈而中辍,节将抚而弗及,辍张女之哀弹,流广陵之名散,咏园桃之夭夭,歌枣下之纂纂,歌曰:枣下纂纂,朱实离离,宛其落矣,化为枯枝,人生不能行乐,何以虚谥为,尔乃引飞龙,鸣鹍鸡,双鸿翔,白鹄飞,子乔轻举,明君怀归,荆王喟其长吟,楚妃叹而增悲,新声变曲,奇韵横逸,萦缠歌鼓,网罗锺律,烂熠燿以放艳,郁蓬勃以气出,秋风咏於燕路,天光重乎朝日,大不逾宫,细不过羽,唱发章夏,导扬韶武,协和陈宋,混一齐楚,延不逼而远无携,声成文而节有叙。
jìn wáng yì shēng fù yuē: qí zhì qì yě, zé qǔ bù zhōu zhī zhú, céng chéng zhī páo, shēng xuán yá zhī jué lǐng, miǎo lóng fēng yǐ chóng gāo, yán xiū jǐng yǐ kàng shǒu, yàn yáo kǒu zhī lù lí, wǔ líng jiāo zhī sù lín, xián míng zhū yú dài chuí, ruò shé zhǐ báo, qiān chuí nèi cáng, hé sōng là yǐ mì jì, róu tóng dān yǐ fā guāng.
晋王廙笙赋曰:其制器也,则取不周之竹,曾城之匏,生悬崖之绝岭,邈隆峰以崇高,延脩颈以亢首,厌瑶口之陆离,舞灵蛟之素鳞,衔明珠於带垂,弱舌纸薄,铅锤内藏,合松臈以密际,糅彤丹以发光。
jìn xià hóu chún chū xué jì zuò zhàn. shēng fù yuē: jiē wàn wù zhī shū guān, mò bǐ měi hū yīn shēng, zǒng zhòng yì yǐ hé tǐ, fěi qiú yī yǐ qǔ chéng, suī qín sè zhī jì lì, yóu mí shàng yú qīng shēng, ěr nǎi cǎi tóng zhú, jiǎn zhū mì, zhāi cháng sōng zhī liú féi, xián kūn lún zhī suǒ chū, yì yáng xū xī, huò kǒu xié huò chuī, yàn kū chū xué jì zuò niān. yì àn, tóng fù hù yí, chū jìn fēi lóng, zhòng jì kūn jī, zhèn yǐn hé hé, rú kuì rú lí, ruò fú chán mián yuē shā, zú shǐ fàng dá zhě xún chá, tōng yù píng kuàng, zú shǐ lián guī zhě qì jié, chōng líng lěng dàn, zú shǐ tān róng zhě tuì shì, kāi míng shuǎng liàng, zú shǐ màn duò zhě jìn jié, qǐ zhòng lè zhī néng lún, miǎo qí tè ér shū jué.
晋夏侯淳[《初学记》作湛。]笙赋曰:嗟万物之殊观,莫比美乎音声,总众异以合体,匪求一以取成,虽琴瑟之既丽,犹靡尚於清笙,尔乃采桐竹,翦朱密,摘长松之流肥,咸昆仑之所出,抑扬嘘吸,或〈口劦〉或吹,厌枯[《初学记》作拈。]挹按,同覆互移,初进飞龙,重继鹍鸡,振引合和,如溃如离,若夫缠绵约杀,足使放达者循察,通豫平旷,足使廉规者弃节,冲灵冷澹,足使贪荣者退世,开明爽亮,足使慢惰者进竭,岂众乐之能伦,邈奇特而殊绝。
dí
◇笛
fēng sú tōng yuē: dí, wǔ dì shí qiū zhòng suǒ zuò yě, dí, dí yě, suǒ yǐ dí xié huì, nà zhī yǎ zhèng yě, zhǎng chǐ sì cùn, qī kǒng, hòu yǒu qiāng dí, jiàn mǎ róng fù.
《风俗通》曰:笛,武帝时丘仲所作也,笛,涤也,所以涤邪秽,纳之雅正也,长尺四寸,七孔,后有羌笛,见马融赋。
fù zǐ yuē: liè hé shàn chuī dí, wú jī zhī shēng, wú yǐ jiā yě.
傅子曰:列和善吹笛,吴姬之声,无以加也。
fú tāo cài yōng cháng dí fù xù yuē: yú tóng liáo huán zi yě, yǒu gù cháng dí fù, shì shuō qīng dǐ piān zhù, běi táng shū chāo yī bǎi shí yī fù zì wú. chuán zhī qí ài, yún cài yōng zhī suǒ zuò yě, chū yōng bì nàn jiāng nán, sù yú kē tíng, kē tíng zhī guǎn, yǐ zhú wèi chuán, yǎng ér miǎn zhī yuē: liáng zhú yě, qǔ yǐ wéi dí, qí shēng dú jué, lì dài chuán zhī.
伏滔蔡邕长笛赋序曰:余同僚桓子野,有故长笛赋,[世说轻诋篇注,北堂书钞一百十一赋字无。]传之耆艾,云蔡邕之所作也,初邕避难江南,宿於柯亭,柯亭之馆,以竹为椽,仰而眄之曰:良竹也,取以为笛,奇声独绝,历代传之。
guǎng yǎ yuē: yuè wèi zhī dí, yǒu qī kǒng.
《广雅》曰:籥谓之笛,有七孔。
wèi lüè yuē: yóu chǔ hǎo yīn yuè, chù dí zhě, měi dài qián pí pá piān yǐn sān fǔ jué lù zuò jiāng. yǐ zì suí.
《魏略》曰:游楚好音乐,畜笛者,每待[前琵琶篇引三辅决录作将。]以自随。
shì shuō yuē: wáng zǐ yóu wén huán zi yě shàn dí ér bù shí, yù huán yú àn shàng guò, chuán zhōng kè yǒu shí zhī zhě, yún cǐ shì huán yě wáng, shǐ lìng rén yǔ xiāng wèn, wén jūn shàn chuī, shì wèi wǒ yī zòu, huán ěr shí yǐ guì xiǎn, sù wén wáng míng, jí biàn huí, xià chē, jù hú chuáng, wèi zuò sān diào, nòng bì biàn qù, kè zhǔ jìng bù jiāo yán.
《世说》曰:王子猷闻桓子野善笛而不识,遇桓於岸上过,舡中客有识之者,云此是桓野王,使令人与相问,闻君善吹,试为我一奏,桓尔时已贵显,素闻王名,即便回,下车,踞胡床,为作三调,弄毕便去,客主竟不交言。
sú shuō yuē: sòng yī shì shí chóng jì lǜ zhū dì zǐ, yǒu guó sè, shàn chuī dí, hòu zài jìn míng dì gōng, dì jí huàn wēi dǔ, qún chén jìn jiàn, qǐng chū sòng yī, shí cháo xián xī jiàn, dì yuē: qīng zhū rén shuí yù de zhě, zhòng rén wú yán, ruǎn yáo jí shí wéi lì bù shàng shū, duì yuē: yuán yǐ cì chén, jí yǔ zhī.
《俗说》曰:宋祎是石崇妓绿珠弟子,有国色,善吹笛,后在晋明帝宫,帝疾患危笃,群臣进谏,请出宋祎,时朝贤悉见,帝曰:卿诸人谁欲得者,众人无言,阮遥集时为吏部尚书,对曰:原以赐臣,即与之。
yòu yuē: xiè rén zǔ qiè ā fēi, yǒu guó sè, shén shàn chuī dí, xiè sǐ, ā fēi shì bù jià, xī tán shí wéi běi zhōng láng, shè quán jì, suì dé ā fēi wèi qiè, ā fēi zhōng shēn bù yǔ tán yán.
又曰:谢仁祖妾阿妃,有国色,甚善吹笛,谢死,阿妃誓不嫁,郗昙时为北中郎,设权计,遂得阿妃为妾,阿妃终身不与昙言。
duàn guī lóng liáng zhōu jì yuē: lǚ zuǎn shí, hú rén fā zhāng jùn zhǒng, dé yù dí.
段龟龙《凉州记》曰:吕纂时,胡人发张骏冢,得玉笛。
xù sōu shén jì yuē: hé féi kǒu yǒu yī dà bái chuán, fù zài shuǐ zhōng, yún shì cáo gōng bái chuán, cháng yǒu yú rén yè sù, yǐ chuán xì zhī, wén zhēng dí xián jié zhī yīn, yú rén mèng rén qū qiǎn, yún wù jìn guān jì, cǐ rén jīng, jí yí qù, xiāng chuán yún, cáo gōng zài jì chuán fù yú cǐ, yóu cún yān.
《续搜神记》曰:合肥口有一大白舡,覆在水中,云是曹公白舡,尝有渔人夜宿,以舡系之,闻筝笛弦节之音,渔人梦人驱遣,云勿近官妓,此人惊,即移去,相传云,曹公载妓舡覆於此,犹存焉。
yōu míng lù yuē: yǒng jiā zhōng, tài shān mín cháo shì, xiān wèi xiāng xiàn lìng, jū zài jìn líng, jiā bì cǎi xīn, hū yǒu yī rén zhuī suí bì huán jiā, bù shǐ rén jiàn, yǔ bì yàn yǐn, zhé chuī dí ér gē, gē yún, xián yè jì yǐ qīng, cháng dí liàng qiě míng, ruò yù zhī wǒ zhě, xìng guō zì cháng shēng.
《幽明录》曰:永嘉中,太山民巢氏,先为相县令,居在晋陵,家婢采薪,忽有一人追随婢还家,不使人见,与婢宴饮,辄吹笛而歌,歌云,闲夜寂已清,长笛亮且鸣,若欲知我者,姓郭字长生。
fù chǔ sòng yù dí fù yuē: yú cháng guān yú héng shān zhī yáng, jiàn qí xiǎo yì gàn, hǎn jié jiǎn zhī zhī cóng shēng yě, qí chù páng táng qiān rèn, jué xī líng fù, lóng jué wàn zhàng, pán shí shuāng qǐ, dān shuǐ yǒng qí zuǒ, lǐ quán liú qí yòu, shī kuàng jiāng wèi yáng chūn běi zhèng bái xuě zhī qū, qǔ qí xióng yān, sòng yì jiāng sòng jīng qīng yú yì shuǐ zhī shàng, dé qí cí yān, yú shì tiān xuán shǎo yīn, bái rì xī mí, mìng yán chūn, shǐ wǔ zi, yán cháng zhī, fèn yù shǒu, chī zhū chún, yào hào chǐ, chēng yán zhēn, yù mào qǐ, yín qīng shāng, qǐ liú zhēng.
【赋】楚宋玉笛赋曰:余尝观於衡山之阳,见奇筱异幹,罕节简枝之丛生也,其处旁塘千仞,绝谿陵阜,隆崛万丈,磐石双起,丹水涌其左,醴泉流其右,师旷将为阳春北郑白雪之曲,取其雄焉,宋意将送荆卿於易水之上,得其雌焉,於是天旋少阴,白日西靡,命严春,使午子,延长鵄,奋玉手,摛朱唇,曜皓齿,赪颜臻,玉貌起,吟清商,起流徵。
hòu hàn mǎ róng cháng dí fù yuē: róng jì bó lǎn diǎn yǎ, jīng gāi shù shù. yòu xìng hǎo yīn lǜ, néng gǔ qín chuī dí, wèi dū yóu, wú liú shì, dú wò méi xiàn píng yáng wū zhōng, yǒu luò kè shè nì lǚ, chuī dí, róng qù jīng shī yú nián, zàn wén shén bēi lè zhī, zuò cháng dí fù, qí cí yuē: wéi zhōng lóng zhī qí shēng xī, yú zhōng nán zhī yīn yá, tuō jiǔ chéng zhī gū cén, lín wàn rèn zhī shí xī, shì yǐ jiān jiè wú qī, rén jī hǎn dào, yuán wèi zhòu yín, wú shǔ yè jiào, yú shì fàng chén zhú zi, qì qiè lí yǒu, zǎn hū xià fēng, shōu jīng zhù ěr, kuí xiāng bǐ lǜ, zi yě xié lǚ, shí èr bì jù, huáng zhōng wéi zhǔ, xiáng guān fū qū yìn zhī fán huì cóng zá, hé qí fù yě, fēn pā làn màn, chéng kě xǐ yě, bō sàn guǎng yǎn, shí kě yì yě, lǜ lǚ jì hé, āi shēng wǔ jiàng, qū zhōng què jǐn, yú xián gèng xìng, fán shǒu lèi fā, mì zhì dié dǒng, wén xuǎn shí bā zuò zhòng. shàng nǐ fǎ yú sháo shuò nán yuè, zhōng qǔ dù yú bái xuě lù shuǐ, xià cǎi zhì yú yán lù bā rén, yú shí yě, mián jū tūn shēng, bó yá huǐ xián, hù bā tiē xià xié fǎn. zhù, qìng xiāng chí xuán, jìn shì shuāng dí cóng qiāng qǐ, qiāng rén fá zhú wèi jí yǐ, lóng míng shuǐ zhōng bú jiàn yǐ, jié zhú chuī zhī shēng xiāng sì, yì jīng jūn míng shí yīn lǜ, gù běn sì kǒng jiā yǐ yī, jūn míng suǒ jiā kǒng hòu chū, shì wèi shāng shēng wǔ yīn bì.
后汉马融长笛赋曰:融既博览典雅,精该术数。又性好音律,能鼓琴吹笛,为督邮,无留事,独卧郿县平阳邬中,有雒客舍逆旅,吹笛,融去京师逾年,暂闻甚悲乐之,作长笛赋,其辞曰:惟籦笼之奇生兮,于终南之阴崖,讬九成之孤岑,临万仞之石溪,是以间介无蹊,人迹罕到,猿蜼昼吟,鼯鼠夜叫,於是放臣逐子,弃妾离友,攒乎下风,收精注耳,夔襄比律,子野协吕,十二毕具,黄锺为主,详观夫曲胤之繁会丛杂,何其富也,纷葩烂熳,诚可喜也,波散广衍,实可异也,律吕既和,哀声五降,曲终阕尽,馀弦更兴,繁手累发,密擳叠董,[文选十八作重。]上拟法於韶箾南籥,中取度於白雪渌水,下采制於延露巴人,于时也,绵驹吞声,伯牙毁弦,瓠巴聑[下挟反。]柱,磬襄弛悬,近世双笛从羌起,羌人伐竹未及已,龙鸣水中不见已,截竹吹之声相似,易京君明识音律,故本四孔加以一,君明所加孔后出,是谓商声五音毕。
jiā
◇笳
cài yǎn bié zhuàn yuē: yǎn, zì wén jī, xiān shì hé dōng wèi zhòng dào, fū wáng wú zi, guī níng yú jiā, hàn mò dà luàn, wèi hú qí suǒ huò, zài zuǒ xián wáng bù wǔ zhōng, chūn yuè dēng hú diàn, gǎn jiā zhī yīn, zuò shī yán zhì yuē: hú jiā dòng xī biān mǎ míng, gū yàn guī xī shēng yīng yīng.
蔡琰别传曰:琰,字文姬,先適河东卫仲道,夫亡无子,归宁于家,汉末大乱,为胡骑所获,在左贤王部伍中,春月登胡殿,感笳之音,作诗言志曰:胡笳动兮边马鸣,孤雁归兮声嘤嘤。
cáo jiā zhī jìn shū yuē: liú chóu céng bì luàn wù bì, jiǎ hú bǎi shù, yù hài zhī, chóu wú jù sè, yuán jiā ér chuī zhī, wèi chū sài zhī shēng, dòng qí yóu kè zhī sī, yú shì qún hú jiē yǐ qì ér qù.
曹嘉之《晋书》曰:刘畴曾避乱坞壁,贾胡百数,欲害之,畴无惧色,援笳而吹之,为出塞之声,动其游客之思,於是群胡皆倚泣而去。
shì shuō yuē: liú yuè shí wèi hú qí suǒ wéi shù zhòng, chéng zhōng jiǒng pò wú jì, liú shǐ xī chéng yuè, dēng lóu qīng xiào, hú zéi wén zhī, jiē qī rán cháng tàn, zhōng yè cì zòu hú jiā, zéi jiē liú tì, rén yǒu huái tǔ zhī qiè, xiàng xiǎo yòu chuī, zéi bìng qǐ wéi bēn zǒu, huò yún shì liú dào zhēn.
《世说》曰:刘越石为胡骑所围数重,城中窘迫无计,刘始夕乘月,登楼清啸,胡贼闻之,皆凄然长叹,中夜次奏胡笳,贼皆流涕,人有怀土之切,向晓又吹,贼并起围奔走,或云是刘道真。
fù wèi dù zhì jiā fù yuē: wéi jiā lú zhī wèi wù, liàng jié jìn zhī zì rán, tuō miào tǐ yú ā zé, lì bǎi dài ér bù qiān, yú shì qiū jié jì zhì, bǎi wù jù chéng, yán shuāng gào shā, cǎo mù yǔn líng, bīn niǎo gǔ yì, xī shuài bēi míng, jī lǚ zhī shì, gǎn shí yòng qíng, nǎi mìng dí rén, cāo jiā yáng qīng, chuī dōng jiǎo, dòng nán zhēng, qīng yǔ fā, zhuó shāng qǐ, gāng róu dài yòng, wǔ yīn dié jìn, shū ěr què zhuǎn, hū yān qián yǐn, huò yūn yūn yǐ hé yì, huò qī qī yǐ jiāo shā, huò piào yín yǐ qīng fú, huò chí zhòng yǐ chén zhì.
【赋】魏杜挚笳赋曰:唯葭芦之为物,谅絜劲之自然,讬妙体於阿泽,历百代而不迁,於是秋节既至,百物具成,严霜告杀,草木殒零,宾鸟鼓翼,蟋蟀悲鸣,羁旅之士,感时用情,乃命狄人,操笳扬清,吹东角,动南徵,清羽发,浊商起,刚柔待用,五音迭进,倏尔却转,忽焉前引,或缊缊以和怿,或凄凄以燋杀,或漂淫以轻浮,或迟重以沉滞。
xī jìn sūn chǔ jiā fù yuē: xián zhǎng jiā yǐ fàn chuī, jiào jiū jiū zhī āi shēng, zòu hú mǎ zhī bēi sī, yǒng běi dí zhī xiá zhēng, shùn gǔ fēng yǐ fǔ jié, piāo xiǎng hū tiān tíng, xú jí cóng yí, yīn yǐn dài qǐ, kòu jiǎo dòng shāng, míng yǔ fā zhēng, ruò fú guǎng líng sàn yín, sān jié bái zhù, tài shān cháng qū, āi jí liáng fù, shì hóng yàn zhī jiāng chú, nǎi qún xiáng yú hé zhǔ.
西晋孙楚笳赋曰:衔长葭以汎吹,噭啾啾之哀声,奏胡马之悲思,咏北狄之遐征,顺谷风以抚节,飘响乎天庭,徐疾从宜,音引代起,叩角动商,鸣羽发徵,若夫广陵散吟,三节白纻,太山长曲,哀及梁父,似鸿雁之将雏,乃群翔於河渚。
jìn xià hóu zhàn yè tīng jiā fù yuē: yuè niǎo liàn hū nán zhī, hú mǎ huái fū shuò fēng, wéi rén qíng zhī yǒu sī, nǎi fǒu zhì ér fā zhōng, nán lǘ xī fǔ zhǎng, běi yán xī míng jiā, míng jiā xī xié jié, fēn chàng xī xiāng hè, xiāng hè xī āi xié, cǎn jī chàng xī qīng āi, zòu fēng suì zhī chū jīng, zhǎn cóng yáo zhī tàn guāi, shēn qì xī gèng chán, qiān diào xī gù yùn, pī liáng zhōu zhī miào cān, shou zhì fēi lóng zhī qí yǐn, chuí yōu lán zhī yóu xiǎng, lái chǔ fēi zhī jué tàn, fàng kūn jī zhī nòng yīn, sàn bái xuě zhī qīng biàn.
晋夏侯湛夜听笳赋曰:越鸟恋乎南枝,胡马怀夫朔风,惟人情之有思,乃否滞而发中,南闾兮拊掌,北阎兮鸣笳,鸣笳兮协节,分唱兮相和,相和兮哀谐,惨激畅兮清哀,奏烽燧之初惊,展从繇之叹乖,伸弃兮更缠,迁调兮故韵,披凉州之妙参,扌制飞龙之奇引,垂幽兰之游响,来楚妃之绝叹,放鹍鸡之弄音,散白雪之清变。